σεδιαζμόρ Γικηύος Γιανομήρ Πολλαπλών Πποϊόνηων

Transcript

1 Ππόγπαμμα Μεηαπηςσιακών ποςδών «Νέερ Απσέρ Γιοίκηζηρ Δπισειπήζεων» ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΔΜΑ: σεδιαζμόρ Γικηύος Γιανομήρ Πολλαπλών Πποϊόνηων Δπηκέιεηα: Μαπξνεηδήο Βαζίιεηνο 155 Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: Νεάξρνπ Αλδξέαο ΠΑΣΡΑ 2011 ~ 1 ~

2 ΕΤΦΑΡΙΣΙΕ Μέσα από αυτή την εργασία θα ήθελα να ευχαριστήσω αρχικά τους γονείς μου, που με στήριξαν, τόσο υλικά όσο και ψυχολογικά, τόσα χρόνια και ήταν σύμμαχοι στις προσπάθειές μου. Σους ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για όλα όσα μου προσέφεραν μέχρι σήμερα. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους καθηγητές που ανήκουν στο πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών «Νέες Αρχές Διοίκηση Επιχειρήσεων». Ειδική ευχαριστία θα πρέπει να δοθεί στον κ. Νεάρχου, με τον οποίο συνεργαστήκαμε άψογα κατά τη διάρκεια εκπόνησης της συγκεκριμένης εργασίας, αλλά και στους δύο συν-επιβλέποντες καθηγητές κ. Γιαννίκο και κ. Βουτσινά. Σέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλο το προσωπικό και τα στελέχη της επιχείρησης VECHO, που με ξενάγησαν στους χώρους της επιχείρησης και στις αποθήκες και μου έδωσαν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες με σαφήνεια και ευγένεια. ~ 2 ~

3 ΠΕΡΙΛΗΧΗ Οη ιεηηνπξγίεο ηεο Αιπζίδαο Δθνδηαζκνχ ζε κηα βηνκεραλία παξαγσγήο θαη δηαθίλεζεο ρξσκάησλ βαθήο ρψξσλ, απνηεινχλ ηδηαίηεξε πεξίπησζε ιφγσ ηεο πιεζψξαο πξντφλησλ πνπ εμάγεη κηα ηέηνηα βηνκεραλία. Χο πεδίν εξεπλεηηθήο κειέηεο επηιέρζεθε ε επηρείξεζε VECHRO, πνπ βξίζθεηαη ζηελ Πέηξα Βνησηίαο. Οη θχξηνη ζηφρνη ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αλάδεημε ησλ δπλαηψλ ζεκείσλ κέζσ ησλ δηαδηθαζηψλ απνζήθεπζεο θαη δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ ηεο επηρείξεζεο, πνπ νθείινληαη ζηηο νξζέο εθαξκνγέο ηεο Αιπζίδαο Δθνδηαζκνχ (Logistics) θαη ν εληνπηζκφο ησλ αδχλαησλ ζεκείσλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη θαη επέθηαζε κεηψλνπλ ην επίπεδν εμππεξέηεζεο πειαηψλ αιιά θαη ηελ απφδνζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηρείξεζεο θαη καθξνπξφζεζκα ηε βησζηκφηεηά ηεο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ θαηαγξάθεθαλ θαη αλαιχζεθαλ ζηνηρεία πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο έξεπλαο. Ζ πξσηνγελήο έξεπλα (primary research) έγηλε ζηαδηαθά θαη κεζνδεπκέλα κέζσ πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ, ζπκπιήξσζεο θφξκαο δεδνκέλσλ απφ ηα ζηειέρε ηεο επηρείξεζεο αιιά θαη κέζσ πξνζσπηθήο παξαηήξεζεο, ζην δηάζηεκα πνπ παξεπξέζεθα ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο επηρείξεζεο θαη ζηνλ ρψξν ηεο απνζήθεο απηήο. Ζ δεπηεξνγελήο έξεπλα (secondary research) θαιχπηεη ηε ζεσξεηηθή βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ηνπ ζέκαηνο. Σα απνηειέζκαηα απφ ηελ αλάιπζε ηεο Γηαρείξηζεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο (logistics) έδεημαλ πσο ε πινπνίεζε κηαο νινθιεξσκέλεο Γ.Δ.Α απαηηεί ηελ ζπλεξγαζία θαη άιισλ ηκεκάησλ φπσο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο (R&D) αιιά θαη ηε ρξήζε πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ. Λακβάλνληαο ππφςε ηνπο κεζνδνινγηθνχο πεξηνξηζκνχο ηεο εξγαζίαο απηήο, ηα απνηειέζκαηα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ επηρεηξήζεηο πνπ ζέινπλ λα θαιχςνπλ θάπνηεο αδπλακίεο ζηελ εθαξκνγή ησλ logistics θαη απφ άιιεο πνπ ζέινπλ λα εληζρχζνπλ αθφκα πεξηζζφηεξν ηε Γηαρείξηζε ηεο Δθνδηαζηηθήο ηνπο Αιπζίδαο. Λέξεις κλειδιά: Γηαρείξηζε Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο, Χξώκαηα βαθήο ρώξσλ Απνζήθεπζε, Γηαλνκή, Μειέηε πεξίπησζεο, VECHRO ~ 3 ~

4 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΙΝΑΚΨΝ Πίλαθαο 1: Σν αληηθείκελν ηνπ Logistics Management Πίλαθαο 2:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο Πίλαθαο 3:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη απνθάζεηο ηαθηηθήο Πίλαθαο 4:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη δπλακηθέο απνθάζεηο Πίλαθαο 5:Δξγαζίεο γηα λα θζάζεη ην πξντφλ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπ Πίλαθαο 6:πκβνιηζκνί θαη επεμεγήζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην κνληέιν αθέξαηνπ πξνγξακκαηηζκνχ Πίλαθαο 7: Γπλακηθφηεηα εξγνζηαζίνπ γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 8: Υσξεηηθφηεηα απνζήθεο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 9: Κφζηνο κεηαθνξά απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 10: Μέζν επίπεδν απνζέκαηνο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 11: ηαζεξφ θαη κεηαβιεηφ θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 12: Εήηεζε ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 13: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 14: Πνζφηεηεο κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 15: Πνζφηεηεο κεηαθνξάο απφ ην ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 16: Γπαδηθφο αξηζκφο πνπ δείρλεη φηη ε κεηαθνξά γίλεηαη κέζσ ηνπ ρνλδξέκπνξνπ Πίλαθαο 17: πλνιηθφ θφζηνο επηρείξεζεο Πίλαθαο 18: Μέζν απόζεκα κε ζπληνληζκφ παξαγγειηψλ ρσξίο λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία Πίλαθαο 19: Μέζν απφζεκα κε ηε κέζνδν μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ Πίλαθαο 20: Μέζν απόζεκα κε ζπληνληζκφ παξαγγειηψλ φπνπ πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία ~ 4 ~

5 Πίλαθαο 21: Απνζηάζεηο ζε ρηιηφκεηξα κεηαμχ ησλ ιηαλνπσιεηψλ Πίλαθαο 22: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα Πίλαθαο 23: Δμνηθνλνκήζεηο Clarke & Wright ηαμηλνκεκέλεο θαηά θζίλνπζα ζεηξά Πίλαθαο 24: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν Clarke & Wright Πίλαθαο 25: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν βειηηζηνπνίεζεο 2 opt. Πίλαθαο 26: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 1 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 27: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 2 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 28: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 3 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 29: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 4 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 30: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 5 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 31: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 6 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 32: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 7 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 33: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 8 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 34: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 9 νπ κνληέινπ Πίλαθαο 35: πλνιηθά θφζηε κνληέισλ ζε Πίλαθαο 36: Πνζνζηφ αμηνπνίεζεο δπλακηθφηεηαο θνξηεγψλ ~ 5 ~

6 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΕΙΚΟΝΨΝ Δηθόλα 1: Σκήκα πνηνηηθνχ ειέγρνπ Δηθόλα 2: Υψξνο απνζήθεο Δηθόλα 3: Μεηαθνξά πξντφλησλ νδηθψο Δηθόλα 4: Γηαδηθαζία ηππνπνίεζεο πξντφληνο ~ 6 ~

7 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΦΗΜΑΣΨΝ Σρήκα 1: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο ηζηνξηθήο εμέιημεο ηεο δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Σρήκα 2: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο ζπλεζέζηεξεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Σρήκα 3: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Σρήκα 4: Αιπζίδα αμία ηνπ Michael Porter Σρήκα 5: Κφζηνο αλά βηνκεραληθφ θιάδν Σρήκα 6: Απνζέκαηα ζπλαξηήζεη ηνπ εηήζηνπ ηδίξνπ Σρήκα 7: Μνληέιν ζηαζεξήο πνζφηεηαο παξαγγειίαο Σρήκα 8: Κφζηε απνζέκαηνο Σρήκα 9: Μνληέιν ζηαζεξήο πεξηφδνπ παξαγγειίαο Σρήκα 10: Γίθηπν εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Σρήκα 11: Ο ππξήλαο κνληέισλ ηνπ ζρεδηαζκνχ ελφο δηθηχνπ logistics Σρήκα 12: Απιφ παξάδεηγκα TSP Σρήκα 13: Δθαξκνγή αιγνξίζκνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα Σρήκα 14: Δθαξκνγή κεζφδνπ 2 opt. Σρήκα 15: Σππηθή εηζαγσγή γηα πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ Σρήκα 16: Γξνκνιφγηα νρεκάησλ Σρήκα 17: ρεδηαζηηθφ κνληέιν δηθηχνπ logistics Σρήκα 18: Γηάγξακκα ξνήο γηα ηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ Σρήκα 19: Οξγαλφγξακκα VECHRO Σρήκα 20: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα Σρήκα 21: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν Clarke & Wright Σρήκα 22: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν 2 opt. Σρήκα 23: Κφζηε κνληέισλ γηα ζηαζεξή κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ Σρήκα 24: Κφζηε κνληέισλ γηα ζηαζεξή κέζνδν ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ Σρήκα 25: Πνζνζηφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θνξηεγψλ ~ 7 ~

8 ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 3 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ... 4 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΔΗΚΟΝΧΝ... 6 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΥΖΜΑΣΧΝ... 7 ΔΗΑΓΧΓΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΦΟΓΗΑΣΗΚΖ ΑΛΤΗΓΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΦΟΓΗΑΣΗΚΖ ΑΛΤΗΓΑ ΑΛΤΗΓΑ ΑΞΗΑ LOGISTICS MANAGEMENT ΚΟΣΟ ΚΑΗ ΑΒΔΒΑΗΟΣΖΣΑ ΔΦΑΡΜΟΓΖ LOGISTICS ΣΖΝ ΠΡΑΞΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΣΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΚΟΠΟ ΓΗΑΣΖΡΖΖ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΣΟΗΥΔΗΑ ΚΟΣΟΤ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΔΞΑΡΣΖΜΔΝΖ ΚΑΗ ΑΝΔΞΑΡΣΖΣΖ ΕΖΣΖΖ ΣΤΠΟΗ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ABC ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΤΣΖΜΑ ΣΑΘΔΡΖ ΠΟΟΣΖΣΑ ΠΑΡΑΓΓΔΛΗΑ ΤΣΖΜΑ ΣΑΘΔΡΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ ΠΑΡΑΓΓΔΛΗΑ ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΚΣΤΟΤ LOGISTICS ΒΑΗΚΑ ΜΟΝΣΔΛΑ LOGISTICS ΜΟΝΣΔΛΑ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΟΠΟΘΔΗΑ ΜΟΝΣΔΛΑ LOGISTICS ΠΟΛΛΑΠΛΧΝ ΣΑΓΗΧΝ ΔΤΔΛΗΚΣΑ ΜΟΝΣΔΛΑ LOGISTICS ΓΡΟΜΟΛΟΓΖΖ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΣΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑ ΣΟΤ ΠΛΑΝΧΓΗΟΤ ΠΧΛΖΣΖ (TSP) ΣΔΥΝΗΚΔ ΔΠΗΛΤΖ ΣΟΤ TSP ΣΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑ ΓΡΟΜΟΛΟΓΖΖ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΑΛΓΟΡΗΘΜΟΗ 2 ΦΑΔΧΝ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ ~ 8 ~

9 2.1 ΔΗΑΓΧΓΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟΗ ΣΟΥΟΗ ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΑ ΠΔΓΗΑ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΤΛΗΚΟ ΜΔΑ ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ΥΔΓΗΑΜΟ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟ ΑΚΔΡΑΗΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΜΟΝΣΔΛΟ ΓΡΟΜΟΛΟΓΖΖ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΚΑΘΟΡΗΜΟ ΜΔΓΔΘΟΤ ΠΑΡΑΓΓΔΛΗΑ ΠΟΛΛΑΠΛΧΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΤΝΣΟΝΗΜΟ ΠΑΡΑΓΓΔΛΗΑ (Όια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία ) ΞΔΥΧΡΗΣΔ ΠΑΡΑΓΓΔΛΗΔ ΚΑΣΑΓΡΑΦΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ VECHRO Α.Δ ΗΣΟΡΗΚΟ & ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ & ΔΞΑΓΧΓΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΗ & ΓΗΚΣΤΟ ΠΧΛΖΔΧΝ ΑΝΘΡΧΠΗΝΟ ΓΤΝΑΜΗΚΟ & ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΨΟΝΣΑ & ΖΜΔΗΑ ΠΧΛΖΖ ΜΟΝΣΔΛΟ ΑΚΔΡΑΗΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΜΟΤ ΜΔ ΑΡΥΗΚΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ VECHRO ΜΔΘΟΓΟΗ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΑΠΟΘΔΜΑΣΧΝ ΜΔΘΟΓΟΗ ΓΡΟΜΟΛΟΓΖΖ ΟΥΖΜΑΣΧΝ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΜΟΝΣΔΛΧΝ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ν ΜΟΝΣΔΛΟ ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΔΠΔΚΣΑΔΗ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ~ 9 ~

10 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1: ΦΟΡΜΑ ΤΜΠΛΖΡΧΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ VECHRO ~ 10 ~

11 ΕΙΑΓΨΓΗ ηε ζεκεξηλή παγθνζκηνπνηεκέλε αγνξά, ε απμαλφκελε αλάγθε ησλ εηαηξεηψλ λα αληαγσλίδνληαη πάλσ ζηηο δηαζηάζεηο ηνπ θφζηνπο, ηεο πνηφηεηαο, ηεο ηαρχηεηαο, ηεο επειημίαο, ηεο θαηλνηνκίαο θαη ησλ ππεξεζηψλ, έρεη νδεγήζεη ζηελ αλάγθε λα αλαπηπρζνχλ ζπζηήκαηα logistics πνπ λα είλαη πην απνδνηηθά απφ ηα αληίζηνηρα ηνπ παξειζφληνο. Έηζη, ηδίσο ηηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, παξαηεξνχκε φηη ηα logistics θαη ε εθνδηαζηηθή αιπζίδα έρνπλ κεηαηνπηζηεί απφ απιέο (ή αζήκαληεο) ιεηηνπξγηθέο δηαδηθαζίεο, ζε ιεηηνπξγίεο εηαηξηθνχ επηπέδνπ (δειαδή ζε ηκήκαηα κέζα ζηηο επηρεηξήζεηο). Αλαγλσξίδεηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν φηη κέζσ κηαο απνηειεζκαηηθήο δηαρείξηζεο ησλ logistics θαη ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κπνξεί λα επηηεπρζεί ν απψηεξνο ζηφρνο θάζε επηρείξεζεο, δειαδή ε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ε αχμεζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζπληζηά ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζε θάζε εηαηξεία αλεμάξηεηα αλ είλαη βηνκεραλία ή φρη, θαζψο ειέγρεη θαη αμηνινγεί ζπλερψο νξηδφληηα φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο εηαηξείαο δεκηνπξγψληαο κηα δπλακηθή εμαηξεηηθή, ε νπνία αλάινγα πσο ζα ηελ δηαρεηξηζηεί ε εηαηξεία κπνξεί λα εμπςψζεη ηελ θεξδνθνξία ή λα επηθέξεη ηελ απφιπηε δεκία ζηελ επηρείξεζε. ην ζρήκα 1 πνπ αθνινπζεί θαίλεηαη ε δηαρξνληθή εμέιημε ηεο δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. ~ 11 ~

12 Σρήκα 1: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο ηζηνξηθήο εμέιημεο ηεο δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Ζ ζπνπδαηφηεηα ηνπ ζέκαηνο πνπ πξαγκαηεχεηαη ε παξνχζα εξγαζία είλαη φηη ηα απνηειέζκαηά ηεο ζα βνεζήζνπλ πνιιέο επηρεηξήζεηο, πνπ παξάγνπλ πνιιαπιά πξντφληα θαη ηα δηαλέκνπλ, λα νδεγεζνχλ ζε νινέλα θαη νξζφηεξε εθαξκνγή ηεο Γηαρείξηζεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο. Δθηφο ησλ απνηειεζκάησλ φκσο ζεκαληηθή βνήζεηα παξέρεη θαη ε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε, ζηελ νπνία αλαθέξνληαη φζα ζέκαηα άπηνληαη άκεζα ή έκκεζα ζην ζέκα ηεο εξγαζίαο απφ ηελ εγρψξηα θαη μέλε βηβιηνγξαθία, αιιά θαη δηαδηθηπαθνχο ηφπνπο. Ζ επηρείξεζε πνπ επηιέρζεθε λα κειεηεζεί είλαη ε VECHRO, ε νπνία είλαη κηα επηρείξεζε παξαγσγήο ρξσκάησλ γηα βαθή ηνίρσλ, μχινπ κεηάιισλ θ.α. Πην ζπγθεθξηκέλα κειεηήζεθε ην εξγνζηάζην πνπ βξίζθεηαη ζηελ Πέηξα Βνησηίαο θαη ε απνζήθε απηνχ πνπ βξίζθεηαη ηε Ληβαδεηά. θνπφο ηεο εξεπλεηηθήο πξνζπάζεηαο θαη ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε αλάδεημε νξηζκέλσλ αδχλαησλ ζεκείσλ ζηηο ιεηηνπξγίεο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ ηνπ. Απηά κπνξνχλ λα βειηησζνχλ κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ πξνηάζεσλ θαη λα κεηαηξαπνχλ ζε δπλαηά ζεκεία ηεο επηρείξεζεο, πνπ ζα απνθέξνπλ αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα έλαληη ησλ άιισλ νκνεηδψλ επηρεηξήζεσλ. Ζ κέζνδνο ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ βαζίδεηαη ζε δεπηεξνγελή έξεπλα απφ βηβιία, επηζηεκνληθά πεξηνδηθά θαη ζε πξσηνγελή έξεπλα κε ηελ ζπκπιήξσζε ~ 12 ~

13 κηαο θφξκαο κε δεδνκέλα, κε κηα ζεηξά απφ ζπλεληεχμεηο θαη κε ηε κέζνδν ηεο πξνζσπηθήο παξαηήξεζεο. Ζ πξψηε ελφηεηα απνηειείηαη απφ ελλνηνινγηθνχο πξνζδηνξηζκνχο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ (logistics) θαη ζπγθεθξηκέλα κε κεζφδνπο απνζήθεπζεο θαη κεηαθνξάο πξντφλησλ. ηελ δεχηεξε ελφηεηα παξαηίζεηαη αλαιπηηθά ε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο. ηελ επφκελε ελφηεηα θαηαγξάθνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο ηεο επηρείξεζεο VECHRO. ~ 13 ~

14 1.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΚΗ ΕΠΙΚΟΠΗΗ 1.1 ΕΥΟΔΙΑΣΙΚΗ ΑΛΤΙΔΑ Ο φξνο logistics απνηειεί πνιπζήκαληε θαη πνιπζχλζεηε έλλνηα, θαιχπηνληαο κηα ηεξάζηηα γθάκα δηαδηθαζηψλ ζρεδηαζκνχ, πινπνίεζεο θαη ειέγρνπ ζην επηρεηξεκαηηθφ πεδίν. Σα βαζηθά ζηνηρεία πνπ ζπλπθαίλνπλ ηα logistics είλαη ε δηνίθεζε θαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο επηρείξεζεο, ε βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ έκςπρσλ (αλζξψπηλσλ) θαη ησλ άςπρσλ (πιηθψλ) πφξσλ ηεο, ε παξαγσγή, ε απνζήθεπζε θαη ε δηαλνκή ησλ αγαζψλ, απφ ηελ πξψηε χιε κέρξη ην έηνηκν πξντφλ θαη απφ ηελ παξαγσγή ζην ξάθη. Θεσξεηηθά ηα logistics εμππεξεηνχλ ηελ θεξδνθνξία κηαο επηρείξεζεο, απνζθνπψληαο ζηελ παξαγσγή πξντφλησλ κε φζν ην δπλαηφ ρακειφηεξν θφζηνο, εμαζθαιίδνληαο ηε ζπλερή δηαζεζηκφηεηα ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ινηπψλ πφξσλ ηεο, επηηξέπνληαο παξάιιεια ηελ νκαιή ξνή επηηέιεζεο ησλ δηαδηθαζηψλ, πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Σα Logistics βξίζθνπλ εθαξκνγή ζε δχν θπξίσο πεδία. Σο ππώηο πεδίο είλαη ε επηρείξεζε, ε νπνία πξέπεη λα νξγαλψζεη ηελ εηζξνή, ηελ εζσηεξηθή δηαθίλεζε θαη ηελ εθξνή πιηθψλ θαη πξντφλησλ θαηά ηέηνηνλ ηξφπν, έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεη ηελ κέγηζηε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ ηεο. Tο δεύηεπο πεδίο είλαη ε εθνδηαζηηθή αιπζίδα, ε νπνία απνηειείηαη απφ φιεο εθείλεο ηηο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο πνπ είλαη απαξαίηεηνη έηζη ψζηε έλα πξντφλ, απφ πξψηεο χιεο λα θαηαιήμεη ζηνλ ηειηθφ πειάηε. Ζ απνηειεζκαηηθή νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηεο ξνήο πξντφλησλ θαη πιεξνθνξηψλ ζε απηήλ ηελ αιπζίδα απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε ζε κία παγθνζκηνπνηεκέλε θαη ςεθηαθή νηθνλνκία, φπνπ ν αληαγσληζκφο απφ αηνκηθφο (επηρείξεζε ελαληίνλ επηρείξεζεο γίλεηαη ζπιινγηθφο (εθνδηαζηηθή αιπζίδα ελαληίνλ εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο). ~ 14 ~

15 Όπσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ, logistics θαη εθνδηαζηηθή αιπζίδα ζπλδένληαη άξξεθηα κεηαμχ ηνπο, αθνχ ν φξνο logistics εθθξάδεη νπζηαζηηθά ηελ δηνίθεζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Έλαο ζεκειηψδεο (ζεσξεηηθφο) νξηζκφο ησλ Logistics είλαη ν παξαθάησ: «Σα Logistics είλαη ε ηέρλε ηεο δηνηθήζεσο (management), ηεο ηερληθήο κεζνδνινγίαο (engineering) θαη ησλ ηερληθψλ δξαζηεξηνηήησλ (technical activities) πνπ ζρεηίδνληαη κε ην ζρεδηαζκφ (design), ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απαηηήζεσλ (requirements), ηελ απφθηεζε, ηελ δηαηήξεζε θαη ηελ δηάζεζε ησλ παξαγσγηθψλ πφξσλ θαη κέζσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνπο ζηφρνπο, ηελ ζηξαηεγηθή, ηελ ηαθηηθή θαη ηνλ έιεγρν κηαο επηρείξεζεο.» Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, ν νξηζκφο ηεο Γηνίθεζεο ηεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο (Supply Chain Management) δηαηππψλεηαη σο: «Ζ επζπγξάκκηζε θαη ν ζπληνληζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ (upstream θαη downstream) πνπ ζπληζηνχλ κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα (supply chain) κε ζηφρν ηελ παξαγσγή θαη παξάδνζε αλψηεξεο πνηφηεηαο ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή κε ην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο γηα ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ζπλνιηθά.» Ζ Διιεληθή Δηαηξεία Logistics (EEL) έρεη νξίζεη σο αιπζίδα εθνδηαζκνχ (Logistics): «Logistics είλαη εθείλν ην ηκήκα ηεο Γηαρείξηζεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο πνπ ζρεδηάδεη, πινπνηεί θαη ειέγρεη ηελ απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή θαλνληθή ή αληίζηξνθε ξνή θαη απνζήθεπζε ησλ πξντφλησλ, ππεξεζηψλ θαη ησλ ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ απφ ην ζεκείν πξνέιεπζεο ηνπο έσο ην ζεκείν θαηαλάισζεο ηνπο, ψζηε λα ηθαλνπνηεζνχλ νη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ» ~ 15 ~

16 Ο θ. Γηάλλεο Παππάο (Καζεγεηήο Δζληθνχ Μεηζφβηνπ Πνιπηερλείνπ) νξίδεη: «Logistics (αιπζίδα εθνδηαζκνχ) είλαη ε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο θαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ γηα ηελ παξαγσγή, εμαζθάιηζε ή δηαζεζηκφηεηα φισλ ησλ πξνζψπσλ ή κέζσλ πνπ απνηεινχλ πξνυπφζεζε, ζπλνδεπηηθή ππνζηήξημε ή εμαζθάιηζε ησλ δηαδηθαζηψλ ελφο ζπζηήκαηνο.» Μία Δθνδηαζηηθή Αιπζίδα - Δ.Α. (Supply Chain) απνηειείηαη απφ φια ηα ζηάδηα πνπ πεξηιακβάλνληαη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο παξαγγειίαο απφ πειάηε (βι. ρήκα 2). Δίλαη θαλεξφ φηη κηα νινθιεξσκέλε εθνδηαζηηθή αιπζίδα δελ πεξηιακβάλεη κφλν ηνπο θαηαζθεπαζηέο θαη ηνπο πξνκεζεπηέο, αιιά θαη ηνπο δηαλνκείο, ιηαλνπσιεηέο θαη ηνπο ηειηθνχο πειάηεο. Μεηαμχ ησλ ζηαδίσλ ππάξρνπλ ξνέο πιεξνθνξηψλ, πιηθψλ θαη ρξεκάησλ. ΡΟΗ ΠΛΗΡΟΥΟΡΙΩΝ ΡΟΗ ΦΡΗΜΑΣΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΤΣΕ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΙΑΝΟΜΕΙ ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΣΕ ΠΕΛΑΣΕ ΡΟΗ ΤΛΙΚΩΝ Σρήκα 2: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο ζπλεζέζηεξεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Μηα άιιε ζρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο δίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα, ζην νπνίν παξαηεξείηαη φηη θαηαξγνχληαη ηα ζηεγαλά θαη ηα εκπφδηα κεηαμχ ησλ ζηαδίσλ ησλ πξντφλησλ. ~ 16 ~

17 Σρήκα 3: ρεκαηηθή απεηθφληζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΕΥΟΔΙΑΣΙΚΗ ΑΛΤΙΔΑ Ζ Γηαρείξηζε Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο αλαθέξεηαη ζην ζρεδηαζκφ θαη ηε δηαρείξηζε φισλ ησλ ελεξγεηψλ-δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο δηαδηθαζίεο πξνκήζεηαο, ηελ παξαγσγή-κεηαπνίεζε θαη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο δηαλνκήο. Δπηπιένλ, ζπκπεξηιακβάλεη ην ζπληνληζκφ θαη ηε ζπλεξγαζία κε φινπο ηνπο εηαίξνπο ηνπ θαλαιηνχ εθνδηαζκνχ, πνπ κπνξεί λα είλαη πξνκεζεπηέο, κεζάδνληεο, εηαηξείεο παξνρήο ππεξεζηψλ Third Party Logistics (3PL) θαη πειάηεο. Καη' νπζία, ε Γηαρείξηζε Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο ελνπνηεί θαη νινθιεξψλεη ην ζρεδηαζκφ, ηηο πξνκήζεηεο, ηελ παξαγσγή, ηελ απνζήθεπζε, ηε κεηαθνξά θαη ηηο πσιήζεηο ηφζν κέζα ζηηο επηρεηξήζεηο φζν θαη κεηαμχ απηψλ. Ο αληηθεηκεληθφο ινηπφλ ζθνπφο ηεο Γηαρείξηζεο ηεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο είλαη ε αχμεζε ηεο ζπλνιηθήο θεξδνθνξίαο θαηά κήθνο ηεο αιπζίδαο πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ αχμεζε ηεο θεξδνθνξίαο φισλ ησλ εηαίξσλ ηεο. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ θαηαλφεζε θαη ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηεηαθψλ αλαγθψλ ζηνλ απαηηνχκελν ρξφλν, θαη κε ηελ πξνζθνξά πξντφλησλ πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο θαη αληαγσληζηηθνχ θφζηνπο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ, απαξαίηεηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ, πνπ αληαγσλίδνληαη κέζα ζην ζχγρξνλν παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ, είλαη ε επειημία θαη ε ηαρεία πξνζαξκνζηηθφηεηα ηνπο ζηηο δπλακηθά κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο. Logistics είλαη εθείλν ην ηκήκα ηεο Γηαρείξηζεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο πνπ ζρεδηάδεη, πινπνηεί θαη ειέγρεη ηελ απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή θαλνληθή θαη αληίζηξνθε ξνή θαη απνζήθεπζε ησλ πξντφλησλ, ππεξεζηψλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ~ 17 ~

18 πιεξνθνξηψλ απφ ην ζεκείν πξνέιεπζεο ηνπο έσο ην ζεκείν θαηαλάισζεο ηνπο, ψζηε λα ηθαλνπνηεζνχλ νη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ. Γηάθνξνη ηνκείο ησλ Logistics είλαη νη εμήο: Business Logistics Systems Logistics Defense Logistics Crisis Logistics Supply Chain Management Environmental Logistics Logistics in Services Logistics Information Systems Σα logistics αθνξνχλ ζε: Απαιηήζειρ: Οη δξαζηεξηφηεηεο ησλ Logistics εκπιέθνληαη ζηελ αλάιπζε, ζχλζεζε θαη θαζνξηζκφ ησλ πφξσλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα επηηεπρζεί έλαο ζθνπφο ή λα θέξεη εηο πέξαο κηα επηρείξεζε θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο. Ο ζπλνιηθφο ζηφρνο, ηνπ λα θαζνξηζηνχλ νη απαηηήζεηο είλαη κηα ιεηηνπξγία ζρεδηαζκνχ πνπ εκπιέθεη ηαπηφρξνλα θαη ηε ζηξαηεγηθή θαη ηα logistics. Ο θαηακεξηζκφο ησλ θχξησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ, αλ είλαη ιηγφηεξνη απφ ηνπο απαηηνχκελνπο, θαη ε αμηνιφγεζε ηνπ απνηειέζκαηνο ησλ ειιείςεσλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ θχξησλ ζηφρσλ, είλαη θχξηεο επζχλεο ηεο ζηξαηεγηθήο θαη φρη ιεηηνπξγία ησλ logistics. σεδιαζμό: Απηή ε ιεηηνπξγία πεξηιακβάλεη φιν ην πιάλν ηνπ ζρεδηαζκνχ κέζα απφ ιεπηνκεξή ζρεδηαζκφ ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο αλάπηπμεο, δνθηκήο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Σν logistics engineering έρεη λα θάλεη κε ην ζρεδηαζκφ ηνπ εθνδηαζκνχ θαη ηεο ζπληήξεζεο θάησ απφ ην πξίζκα ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπο θφζηνπο, ζε αληίζεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ηεο εχθνιεο παξαγσγήο ή ρξήζεο. ~ 18 ~

19 Δθοδιαζμό: Απηή ε πεξηνρή εκπιέθεη ηνλ θπζηθφ εθνδηαζκφ θαη δηαλνκή φισλ ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ π.ρ. πξνκήζεηεο, πξφζιεςε, εθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ, ππνζηήξημε παξαγσγήο, ζπζθεπαζία, δηνίθεζε απνζεκάησλ, δηαθίλεζε θαη κεηαθνξέο, ηρλειαζηκφηεηα πξντφλησλ, δηαδηθαζία παξαγγειηψλ, απνζήθεπζε, απνζχξζεηο θ.ιπ. Τπάξρνπλ ιεηηνπξγίεο πνπ δεκηνπξγνχλ ρξνληθή θαη ρσξνηαμηθή ρξεζηκφηεηα ζε αληίζεζε κε ηηο ιεηηνπξγίεο παξαγσγήο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ρξεζηκφηεηα ηππνπνίεζεο θαη ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ marketing, πνπ δεκηνπξγνχλ ρξεζηκφηεηα ηδηνθηεζίαο. ςνηήπηζη: Ζ ζπληήξεζε εθιακβάλεηαη επξέσο ζαλ ηε δηαηήξεζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ, πξντφλησλ, αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ζπζηεκάησλ θαη ππεξεζηψλ ησλ παξαγσγψλ θαη ρξεζηψλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο πξνζηαζίαο, δηαηήξεζεο θαη αλάθηεζεο φισλ ησλ δηαηηζέκελσλ πφξσλ. Πόποςρ: Πξψηεο χιεο (πιηθά), εμνπιηζκφο εγθαηαζηάζεηο, πξνζσπηθφ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θεθαιαίσλ θαη πιεξνθνξηψλ. Σα logistics ζπρλά ζπλδένληαη κε ηε δηνίθεζε ησλ πιηθψλ, φκσο νη ηερληθέο ηεο δηνίθεζεο ησλ πιηθψλ κπνξνχλ επίζεο λα εθαξκνζζνχλ ζηε δηνίθεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ρξεκάησλ θαη πιεξνθνξηψλ. Οη δξαζηεξηφηεηεο ησλ logistics ζπκπιεξψλνπλ θαη ππνζηεξίδνπλ ηε ζηξαηεγηθή θαη ηελ ηαθηηθή. Τπνζηεξίδνπλ ηνπο ζηφρνπο, ηα ζρέδηα θαη ηηο επηρεηξεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ζπζηεκάησλ. Σα ππνζηεξηδφκελα ζπζηήκαηα κπνξεί λα είλαη νξγαληζκνί ε κεκνλσκέλα άηνκα. Ο παξαπάλσ νξηζκφο ησλ logistics δελ δειψλεη φηη ηα logistics πξνζδηνξίδνπλ ηηο απαηηήζεηο, νχηε φηη είλαη κεραληθφο ζρεδηαζκφο, νχηε φηη είλαη δηνίθεζε. Γειψλεη κφλν φηη: φηαλ κηα πξνθαζνξηζκέλε δηνίθεζε, ζπγθεθξηκέλε ηερληθή κεζνδνινγία θαη ζπγθεθξηκέλεο ηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο, εκπιέθνληαη κε εηδηθέο ιεηηνπξγίεο ππνζηήξημεο, ηφηε ν ζπλδπαζκφο ησλ παξαγφλησλ απηψλ απνηειεί εθαξκνγή ησλ logistics. ~ 19 ~

20 Ζ εθαξκνγή ησλ logistics έρεη δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο δξάζεο θαη δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα θαηά πεξίπησζε, πνπ εμαξηψληαη απφ ην πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν αλαπηχζζνληαη θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ην επεξεάδνπλ. Παξάγνληεο φπσο: Ζ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε Ζ πνιηηηθή θαηάζηαζε Σν θνηλσληθφ θαζεζηψο Σν κνξθσηηθφ επίπεδν Σν εζηθφ πεξηβάιινλ Σν ηερλνινγηθφ πεξηβάιινλ Σν λνκηθφ θαζεζηψο Σν θπζηθφ πεξηβάιινλ Δθείλνο ν παξάγνληαο πνπ έρεη ηε κεγαιχηεξε βαξχηεηα, είλαη ν ανθπώπινορ παπάγονηαρ θαη ε ανθπώπινη λογική, πνπ αλ είλαη αιφγηζηε, κπνξεί λα έρεη ζαλ απνηέιεζκα φρη κφλν ηελ απνηπρία ηνπ νπνηνδήπνηε εγρεηξήκαηνο αιιά θαη ηελ θαηαζηξνθή ηνπ ίδηνπ ηνπ αλζξψπνπ θαη θαη επέθηαζε ηεο ίδηαο ηεο θχζεο. Logistics ινηπφλ ζηε ζχγρξνλε επηρείξεζε ζεκαίλεη ηηο παξαθάησ δξαζηεξηφηεηεο: Γηαλνκή ησλ πξντφλησλ (Physical Distribution) απφ ηελ επηρείξεζε κέρξη ηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή Τπνζηήξημε ηεο παξαγσγήο (Production Support) κε φιν ηνλ απαηηνχκελν ζηελ θάζε θάζε πιηθφ (πξψηεο χιεο, εκί-έηνηκα πξντφληα, πιηθά ζπζθεπαζίαο θ.ιπ.) Πξνκήζεηεο γηα ηελ απφθηεζε φινπ ηνπ απαξαίηεηνπ πιηθνχ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Γηα λα πινπνηεζνχλ νη παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηεο, εκπιέθνληαη θαη ζπλεξγάδνληαη ζρεδφλ φια ηα ηκήκαηα ηεο ζχγρξνλεο επηρείξεζεο, δειαδή αλαιπηηθφηεξα θαη κε απιά ιφγηα ζε κηα επηρείξεζε logistics ζεκαίλεη: ~ 20 ~

21 Μεηαθοπικά Μέζα: (αξηζκφο, κέγεζνο, είδνο θ.ιπ.) πξνθεηκέλνπ λα κεηαθεξζεί ην πξντφλ απφ θαη πξνο ηελ επηρείξεζε Management Γιανομών: Καζνξηζκφο βειηηζηνπνηεκέλσλ δξνκνινγίσλ, ρξφλσλ παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ θ.ιπ. Αποθηκεςηικοί Υώποι: Θέζε, κέγεζνο, εμνπιηζκφο θ.ιπ. Αποθέμαηα: θαζνξηζκφο εηδψλ, χςνπο απνζεκάησλ, ζεκείσλ αλά παξαγγειίαο, κνληέισλ παξαθνινχζεζεο ησλ απνζεκάησλ, πνιηηηθήο ειέγρνπ θ.ιπ. Ισνηλαζιμόηηηα: Τπνηχπσζε ηνπ ηη έρνπκε δηαζέζεη πνπ θαη ηη έρνπκε πξνκεζεπηεί απφ πνχ. Ζ ππνηχπσζε απηή απνδεηθλχεηαη ζε πεξηπηψζεηο αλαθιήζεσο πξντφλησλ. Ππομήθειερ: Δπηινγή πεγψλ πξνκήζεηαο, θαζνξηζκφο θξηηεξίσλ επηινγήο πξνκεζεπηψλ, θαζνξηζκφο πνιηηηθήο πνηφηεηαο πξψησλ πιψλ θ.ιπ. Πποζωπικό: Απαηηήζεηο ζε πξνζσπηθφ πνζνηηθά θαη πνηνηηθά γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ επηρεηξεκαηηθνχ έξγνπ. Δκπαίδεςζη: Πξνζδηνξηζκφο θαη απφθηεζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ εγθαηαζηάζεσλ γηα λα δηεθπεξαησζνχλ νη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Σεκμηπίωζη: Αλάπηπμε γξαπηψλ νδεγηψλ θαη δηαδηθαζηψλ γηα φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο κε ηε ζχληαμε εγρεηξηδίσλ θαη ινηπψλ γξαπηψλ νδεγηψλ πνπ είλαη νπζηαζηηθέο γηα ηελ νξζή δηεμαγσγή ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Logistics Information System: Με βάζε ην νπνίν ζα επεμεξγάδνληαη θαη ζα αμηνπνηνχληαη φιεο νη απαξαίηεηεο γηα ηα logistics πιεξνθνξίεο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ν βαζκφο ζπζρέηηζεο θαη αιιειεπίδξαζεο ησλ ηνκέσλ δξάζεο ησλ logistics, δειαδή ηνπ physical distribution, ηεο ππνζηήξημεο ηεο παξαγσγήο θαη ησλ αγνξψλ /πξνκεζεηψλ είλαη κεγάινο θαη απαηηεί επηηπρεκέλε θαη απνηειεζκαηηθή επηρεηξεκαηηθή δξάζε θαη αξκνληθή ζπλεξγαζία ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. ~ 21 ~

22 Δλδεηθηηθά, απαηηείηαη ζπλερήο ζπλεξγαζία κε ηηο δηεπζχλζεηο Μάξθεηηλγθ θαη Παξαγσγήο ψζηε: Να ηεζνχλ ηα επίπεδα (φξηα) εμππεξέηεζεο πειαηψλ Να θαζνξηζηνχλ νη αλάγθεο ησλ πειαηψλ γηα εμππεξέηεζή ηνπο Να θαζνξηζηνχλ νη αληηδξάζεηο ησλ πειαηψλ ζηελ παξερφκελε εμππεξέηεζε Να θαζνξίδνληαη ζπγθεληξσηηθέο πνζφηεηεο γηα παξαγγειία πξψησλ πιψλ Να επηηεπρζεί ζπληνληζκφο ηνπ ξπζκνχ θαη ηνπ ρξφλνπ παξαγσγήο κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο logistics ΑΛΤΙΔΑ ΑΞΙΑ Ζ αιπζίδα αμίαο (value chain) πνπ δηαδφζεθε απφ ηνλ Michael Porter (1984), δηαρσξίδεη ηελ επηρείξεζε ζηξαηεγηθά ζηηο ζρεηηθέο δξαζηεξηφηεηέο ηεο, ψζηε λα θαηαλνεζεί πσο δηακνξθψλεηαη ην θφζηνο απφ ηηο πθηζηάκελεο θαη ηηο δπλεηηθέο πεγέο δηαθνξνπνίεζεο. Μηα επηρείξεζε κπνξεί λα θαζνξηζηεί απφ ην ζχλνιν ησλ βεκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ πινπνίεζε ησλ βαζηθψλ ηεο ιεηηνπξγηψλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηνπ ζρεδηαζκνχ, ηεο παξαγσγήο, ησλ αγνξψλ, ησλ πσιήζεσλ, ηεο δηαλνκήο θαη ηεο εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ ηεο. Οη παξαπάλσ δηαδηθαζίεο ζεσξνχληαη ζεκαληηθνί ζηξαηεγηθνί παξάγνληεο, απαξηίδνπλ ηελ αιπζίδα αμηψλ θαη νλνκάδνληαη δηαδηθαζίεο πξνζηηζέκελεο αμίαο, γηαηί πξνζζέηνπλ αμία ζε έλα πξντφλ ή ππεξεζία (βι. ζρήκα 3) ~ 22 ~

23 Σρήκα 4: Αιπζίδα αμία ηνπ Michael Porter Σν πεξηζψξην θέξδνπο πξνθχπηεη απφ ηνλ παξαθάησ καζεκαηηθφ ηχπν: Πεπιθώπιο Κέπδοςρ = Πποζηιθέμενη Αξία Κόζηορ χκθσλα κε ηελ ηερληθή ηεο αιπζίδαο αμίαο γίλεηαη δηαρσξηζκφο θαηά ιεηηνπξγία θαη αλαδήηεζε πφξσλ θαη ηθαλνηήησλ θάζε ιεηηνπξγίαο ρσξηζηά. Γειαδή, ε αιπζίδα αμίαο αλαιχεη ηελ επηρείξεζε ζηηο ζηξαηεγηθέο θχξηεο δπλαηφηεηέο ηεο, νχησο ψζηε λα εμεηάζεη ηελ πνξεία ηνπ θφζηνπο, πνπ αληηκεησπίδεη ε επηρείξεζε, θαζψο θαη ηηο ππάξρνπζεο θαη δπλεηηθέο πεγέο δηαθνξνπνίεζήο ηεο. Πξφθεηηαη δειαδή, γηα κέζνδν εθηίκεζεο δηάθνξσλ δπλάκεσλ θαη αδπλακηψλ, πνπ παξνπζηάδνληαη ζε έλαλ αξηζκφ ζπλδεδεκέλσλ κεηαμχ ηνπο ιεηηνπξγηψλ, θάζε κία απφ ηηο νπνίεο δεκηνπξγεί αμία/πεξηζψξην (margin) γηα ηνλ πειάηε. Ζ αμία είλαη απνηέιεζκα ελφο ζπλφινπ δξαζηεξηνηήησλ θαη γίλεηαη αληηιεπηή απφ ηνλ πειάηε, είηε σο δηαθνξνπνίεζε πξντφληνο είηε σο νηθνλνκηθφ φθεινο, ιφγσ ρακειφηεξνπ θφζηνπο, είηε σο θαιχηεξε θαη γξεγνξφηεξε αληαπφθξηζε ζηηο αλάγθεο ηνπ. Ζ αμία είλαη δειαδή, ην πνζφ, πνπ είλαη δηαηεζεηκέλνη λα πιεξψζνπλ νη πειάηεο ψζηε λα απνθηήζνπλ απηφ πνπ ηνπο πξνζθέξεηαη. Οη ιεηηνπξγίεο κηα επηρείξεζεο ρσξίδνληαη ζε θύξηεο (πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηε δεκηνπξγία, δηαλνκή, πξνψζεζε, ππνζηήξημε ηνπ πξντφληνο) θαη ηηο ππνζηεξηθηηθέο (πνπ πεξηβάιινπλ ηηο θχξηεο θαη παξέρνπλ ηελ απαξαίηεηε ππνδνκή γηα ηελ δηαζθάιηζή ηνπο). Κάζε επηρείξεζε δεκηνπξγεί ηελ δηθηά ηεο αιπζίδα αμίαο αιιά ππάξρνπλ δχν ζηαζεξά ζεκεία γηα ην ζρεδηαζκφ ηεο: i) ε αμία πνπ απνδίδεηαη ζηνλ πειάηε θαη ii) ε εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ δηαρείξηζεο ηεο αιπζίδαο αμίαο κέζσ ηεο δηαρείξηζεο πιεξνθνξηψλ θαη ζρέζεσλ εληφο ηεο αιπζίδαο. Ζ αλάιπζε αιπζίδαο αμίαο ζπκβάιιεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο δνκήο θφζηνπο ηεο επηρείξεζεο θαη ηελ επίηεπμε δηαθνξνπνίεζεο έλαληη ησλ αληαγσληζηψλ. Δπηζεκαίλεη ηε ζεκαζία δεκηνπξγίαο αμίαο γηα ηνπο πειάηεο, πξνζθέξεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαηά ηελ εθηίκεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο κίαο επηρείξεζεο θαη επηζεκαίλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ ππάξρνπλ πεξηζψξηα βειηίσζεο. ~ 23 ~

24 1.2 LOGISTICS MANAGEMENT To logistics management είλαη κηα επηζηήκε, είλαη φκσο θαη έλα επάγγεικα ρξήζηκν θαη απαξαίηεην. Απνηειεί κέξνο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο θαη γη απηφ ρξεηάδεηαη λα επηκνξθσζνχλ ηα ζηειέρε, πνπ κε ηηο γλψζεηο ηνπο ζα εθηεινχλ κε επηηπρία ηηο εξγαζίεο θαη ιεηηνπξγίεο ηνπ logistics management ζηελ επηρείξεζε, πνπ ηνπο απαζρνιεί. Μέζα απφ ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπο δηάθνξνπο νξηζκνχο, πνπ έρνπλ δνζεί θαηά θαηξνχο, έλαο γεληθφο νξηζκφο πνπ πξνηείλεηαη είλαη: «Logistics management είλαη ε επηζηήκε (ε ιεηηνπξγία ζηελ επηρείξεζε) πνπ αζρνιείηαη κε ηνλ ζρεδηαζκφ, ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθηέιεζε ηεο ξνήο ησλ πξντφλησλ, πνπ μεθηλά απφ ηνπο πξνκεζεπηέο, πεξλά απφ ηελ παξαγσγή θαη ηελ επηρείξεζε θαη θαηαιήγεη ζηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο/πειάηεο». Απφ ηνλ νξηζκφ θαη κφλν γίλεηαη αληηιεπηφ, φηη ην αληηθείκελν ηνπ logistics management είλαη επξχηαην. LOGISTICS MANAGEMENT σεδιαζμόρ Έλεγσορ Δκηέλεζη ηξαηεγηθή Υξνληθφο Οξίδνληαο Μνλάδα Γηαθίλεζεο πζθεπαζία Καλάιηα Γηαλνκήο Έιεγρνο Δθαξκνγήο Έιεγρνο Απνηειεζκάησλ Παξαγσγηθφηεηα Κφζηνο/Κέξδε Δμππεξέηεζε Πειαηψλ Αγνξέο Μεηαθνξέο Απνζήθεπζε Απνζέκαηα Γηαλνκέο Απ. Φνξηεγψλ Γηαλ. Καλάιηα Μεηαθνξάο Αξ. Κέληξσλ Γηαλνκήο Σνπνζεζία Αλαθχθισζε Πνηνηηθφο Έιεγρνο Πνζνηηθφο Έιεγρνο Γηαξθήο Απνγξαθή Λφγνη Αζηνρίαο Αμηνιφγεζε Αληαγσληζκνχ Αμηνιφγεζε πξνζσπηθνχ Αμηνιφγεζε Δμνπιηζκνχ Έιεγρνο Απνζεκάησλ Πίλαθαο 1: Σν αληηθείκελν ηνπ Logistics Management ~ 24 ~

25 Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο, θαη εηδηθφηεξα ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ζα νδεγήζεη ηελ επηρείξεζε ζηε ιήςε πνιχ ζνβαξψλ απνθάζεσλ, πνπ ζα επηδξάζνπλ (θαη ζα επηδξνχλ) θαζνξηζηηθά ζηε ιεηηνπξγηθφηεηα, ζηελ εθηέιεζε ησλ θαζεκεξηλψλ εξγαζηψλ ηεο επηρείξεζεο (δπλακηθφηεηα, παξαγσγηθφηεηα), ζα δηακνξθψζνπλ ην ηειηθφ θφζηνο θαη ζα επεξεάζνπλ ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο. ηε θάζε απηή θξίλνληαη, πνιιέο θνξέο ηειεζίδηθα, ε βησζηκφηεηα ή ε απνηπρία ηεο επηρείξεζεο. Κάπνηεο απφ ηηο ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο θαίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. ΣΡΑΣΗΓΙΚΔ ΑΠΟΦΑΔΙ Πφζεο Απνζήθεο Θέζε απνζεθψλ Γηαρείξηζε Απνζεθψλ Ηδηνθηήηεο ή Δλνηθηάζεηο Μέγεζνο Απνζεθψλ χζηεκα Απνζήθεπζεο Σερλνινγία Απνζήθε Πξψησλ Τιψλ Δξγνζηαζίνπ Πίλαθαο 2:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο Logistics πεξηιακβάλεη, εθηφο απφ ην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ, ηνλ ηαθηηθφ ζρεδηαζκφ θαη δπλακηθφ ζρεδηαζκφ. Σα ζέκαηα ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ, δελ είλαη ηα κφλα, ηα απνθιεηζηηθά ή ηα πην δχζθνια πξνβιήκαηα, πνπ αληηκεησπίδεη ε επηρείξεζε. Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο έρεη έλα ρξνληθά καθξνρξφλην πξνζαλαηνιηζκφ, έρεη έλαλ νξίδνληα ηνπιάρηζηνλ πέληε εηψλ. Οη ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο έρνπλ ζρέζε κε ηε καθξνρξφληα ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο θαη ζα επεξεάδνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο επηρείξεζεο, γηα 5 έηε ηνπιάρηζηνλ. Μέζα ζε απηφ ην δηάζηεκα νη απνθάζεηο απηέο δελ είλαη εχθνιν λα αιιάμνπλ, ελψ κηα κηθξή ή κεγάιε αιιαγή ησλ ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ ή ησλ ζηξαηεγηθψλ ζρέζεσλ ηεο επηρείξεζεο ζα θνζηίζεη πάξα πνιχ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ν ηαθηηθφο ζρεδηαζκφο αλαθέξεηαη ζηνλ κεζνπξφζεζκν ζρεδηαζκφ θαη ν δπλακηθφο ζην βξαρπρξφλην. Κάζε επηρείξεζε ζα πάξεη απνθάζεηο ηαθηηθήο πνπ ζα ηε δεζκεχνπλ γηα έλα δηάζηεκα 1-2 εηψλ θαη ζα παίξλεη δπλακηθέο απνθάζεηο, πνπ ~ 25 ~

26 ζρεηίδνληαη κε ηελ θαζεκεξηλή ή εβδνκαδηαία (άκεζε) εξγαζία θαη ιεηηνπξγία ηεο. Μεξηθέο απφ ηηο απνθάζεηο ηαθηηθήο θαίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. ΑΠΟΦΑΔΙ «ΣΑΚΣΙΚΗ» Δλνηθίαζε/Αγνξά Απνζεθψλ Σνπνζεζία Απνζεθψλ Υσξεηηθφηεηα Απνζήθεο Δμνπιηζκφο Απνζήθεο Αγνξά/Δλνηθίαζε Φνξηεγψλ ηφινο Φνξηεγψλ, Μέγεζνο/Μείγκα Γηζηάζεηο Παιεηψλ Πίλαθαο 3:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη απνθάζεηο ηαθηηθήο Ζ επηηπρία κηαο επηρείξεζεο ζα θξηζεί ηειηθά απφ ηελ θαζεκεξηλή επίδνζή ηεο, απφ ηελ επίηεπμε ησλ θαζεκεξηλψλ ζηφρσλ. Ζ επηρείξεζε ρξεηάδεηαη πειάηεο θαη κάιηζηα ηθαλνπνηεκέλνπο, πνπ ζα επαλαιάβνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο. Κάπνηεο απφ ηηο δπλακηθέο απνθάζεηο θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 4. ΓΤΝΑΜΙΚΔ ΑΠΟΦΑΔΙ Πφζα άηνκα ζα απαζρνιεζνχλ/ζε πνηα εξγαζία Πφζεο ψξεο εξγαζίαο, ππεξσξίεο Πνηα κεηαθνξηθά κέζα επηιέγεη Πφζεο ψξεο ζα ιεηηνπξγεί ε απνζήθε Απνδεθηή πνηφηεηα παξαιαβψλ/απνζηνιψλ Πνηα πξντφληα απνζεκαηνπνηνχληαη Πνην κεράλεκα πάεη γηα ζέξβηο Πίλαθαο 4:ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θαη δπλακηθέο απνθάζεηο ~ 26 ~

27 Ο έιεγρνο ηνπ ζπζηήκαηνο αλαθέξεηαη ηφζν ζηνλ έιεγρν ησλ απνηειεζκάησλ φζν θαη ζηνλ έιεγρν ηεο νξζήο εθαξκνγήο ησλ ζρεδίσλ. Πξέπεη λα γίλεηαη ζπζηεκαηηθά θαη λα πεξλά νιφθιεξν ην ζχζηεκα. Ο ζθνπφο ηνπ ειέγρνπ είλαη δηπιφο. Ο πξψηνο αλαθέξεηαη ζην αλ έγηλαλ ζσζηά, δειαδή πξφθεηηαη γηα πνζνηηθφ θαη πνηνηηθφ έιεγρν. Ο δεχηεξνο ζθνπφο ηνπ ειέγρνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ επηηπρία ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ζρεδηάζηεθε. Οη επηρεηξήζεηο δελ έρνπλ σο κφλν ζηφρν ην θέξδνο, αιιά θαη πνηνηηθά θξηηήξηα, πνπ θαζνξίδνπλ ηελ εηθφλα ηνπο (image) πξνο ηνπο πειάηεο. Ο έιεγρνο είλαη θαη νηθνλνκηθφο, δηφηη πξέπεη λα επηηπγράλνληαη κε ζπλέπεηα νη ζηφρνη, πνπ ηέζεθαλ ζε επίπεδν παξαγσγηθφηεηαο. Σέινο, ν έιεγρνο γίλεηαη θαη γηα λα βειηησζεί ην ζχζηεκα, αθνχ νη ηπρφλ αζηνρίεο ιεηηνπξγνχλ γηα επαλαπξνζδηνξηζκφ ησλ ζηφρσλ (feedback). Ο φξνο Δθηέιεζε ησλ Δξγαζηψλ ησλ Logistics, αλαθέξεηαη ζηελ εθηέιεζε, ζε θαζεκεξηλή βάζε, φισλ εθείλσλ ησλ επαλαιακβαλφκελσλ εξγαζηψλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα θζάζνπλ ηα πξντφληα απφ ηνλ πξνκεζεπηή ζηνλ πειάηε ή ζε θάπνην ελδηάκεζν πξννξηζκφ. Ζ ζσζηή εθηέιεζε ησλ θαζεκεξηλψλ εξγαζηψλ ησλ logistics, ζα δηακνξθψζεη ην ηειηθφ απνηέιεζκα, ζα δείμεη αλ ε επηρείξεζε θαηνξζψλεη λα θάλεη φια φζα ζηνρεχεη θαη ππφζρεηαη ζηνπο πειάηεο. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο επηρείξεζεο είλαη ην απνηέιεζκα ηεο ζπλερνχο θαη θαζεκεξηλήο εξγαζίαο. πλνςίδνληαο, νη θαζεκεξηλέο εξγαζίεο ηνπ logistics management δείρλνληαη ζηνλ πίλαθα 5. ΚΑΘΗΜΔΡΙΝΔ ΔΡΓΑΙΔ ΣΟΤ LOGISTICS MANAGEMENT Αγνξέο ή Πξνκήζεηεο (purchasing) Μεηαθνξέο (in-bound transport) Γηαρείξηζε Απνζεκάησλ (stock control, inventory management) Απνζήθεπζε (warehousing) Γηαλνκή (outbound transport) Πίλαθαο 5:Δξγαζίεο γηα λα θζάζεη ην πξντφλ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπ ~ 27 ~

28 1.3 ΚΟΣΟ ΚΑΙ ΑΒΕΒΑΙΟΣΗΣΑ ΕΥΑΡΜΟΓΗ Μία απφ ηηο βαζηθφηεξεο κεηαβιεηέο, πνπ επεξεάδεη ζνβαξά ηα έζνδα θαη ηα θέξδε ησλ επηρεηξήζεσλ, απνηεινχλ ηα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο, απνζήθεπζεο θαη δηαθίλεζεο ησλ πξντφλησλ κηαο εηαηξείαο. Σν θφζηνο ησλ logistics (εθνδηαζηηθήο δηαρείξηζεο) επηβαξχλεη έλα πξντφλ θαηά 10 έσο θαη 30% ηεο αμίαο ηνπ, αλάινγα κε ηνλ θιάδν πνπ αλήθεη. Σα πνζνζηά απηά, γηα θάζε βηνκεραληθφ θιάδν, θαίλνληαη ζην ζρήκα 4. Κόςτοσ % επιβάρυνςησ προϊόντοσ μθχανολογία Υφαντουργία Ηλεκτρολογία Ξφλο Χαρτί Χθμικά Μεταλλουργία Τρόφιμα Σρήκα 5: Κφζηνο αλά βηνκεραληθφ θιάδν Αλ ιεθζεί ππφςε, φηη ηα πεξηζψξηα θέξδνπο ζε κεξηθνχο θιάδνπο θπκαίλνληαη απφ 1 έσο 3%, ηφηε γίλεηαη ακέζσο αληηιεπηφ, φηη αθφκε θαη κηθξέο κεηψζεηο ηνπ θφζηνπο Logistics νδεγνχλ ζε ζεκαληηθέο βειηηψζεηο ηεο θεξδνθνξίαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη ζηελ αγνξά, απμάλνπλ αηζζεηά ην θφζηνο logistics, ζε ζρέζε κε ηελ αμία ηνπ ίδηνπ ηνπ πξντφληνο, πνπ θάπνηεο θνξέο θζάλεη λα είλαη θαη εηαηξεία, φπνπ, ζε έλα πεξηβάιινλ άθξαηνπ αληαγσληζκνχ, πνιιέο θνξέο, ειιείςεη άιισλ θξηηεξίσλ αμηνιφγεζεο, ε ηηκή ηνπ πξντφληνο παίδεη ηνλ θχξην ξφιν. Λχζε ζην πξφβιεκα κπνξεί λα δνζεί κε ηελ ρξήζε έμππλσλ θαη επέιηθησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο ηεο Δθνδηαζηηθήο Αιπζίδαο (Supply Chain Execution SCE) πνπ ζπλδπάδνπλ δηαθνξεηηθά κεηαμχ ηνπο ζηνηρεία ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ~ 28 ~

29 κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε νη ιεηηνπξγίεο logistics κηαο επηρείξεζεο λα εθπιεξψλνπλ ηνπο αληηθξνπφκελνπο κεηαμχ ηνπ ζηφρνπο, ηνπ ρακεινχ θφζηνπο θαη ηεο πςειήο πνηφηεηαο. Σι είναι αςηό ωζηόζο, πος κάνει ηη διασείπιζη ηηρ εθοδιαζηικήρ αλςζίδαρ ή ηα logistics δύζκολα; Όιεο νη πξνθιήζεηο είλαη ζρεηηθέο κε ηηο παξαθάησ παξαηεξήζεηο: 1. Δίλαη πξφθιεζε λα ζρεδηαζηεί θαη λα ιεηηνπξγήζεη έλα ζχζηεκα logistics έηζη ψζηε λα ειαρηζηνπνηνχληαη ηα θφζηε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηαπηφρξνλα λα δηαηεξείηαη ην επίπεδν ππεξεζηψλ. Δίλαη δχζθνιν λα ιεηηνπξγεί αθφκα θαη κηα κηθξή εγθαηάζηαζε, κε ηξφπν ηέηνην ψζηε λα ειαρηζηνπνηνχληαη ηα θφζηε θαη απηή ε δπζθνιία απμάλεηαη δξακαηηθά, φηαλ έλα νιφθιεξν ζχζηεκα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε. 2. Ζ αβεβαηφηεηα είλαη έκθπηε ζε θάζε δίθηπν logistics. Οη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ δελ κπνξνχλ πνηέ λα πξνβιεθηνχλ κε αθξίβεηα, νη ρξφλνη κεηαθνξάο πνηέ δελ είλαη ζίγνπξνη, θαη νη κεραλέο θαη ηα νρήκαηα ζα ραιάζνπλ. Σα δίθηπα logistics πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη, ψζηε λα πεξηνξίδνπλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ηελ αβεβαηφηεηα αιιά θαη λα αληηκεησπίδνπλ απνηειεζκαηηθά ηελ αβεβαηφηεηα πνπ απνκέλεη. 3. Έλαο ιφγνο πνπ είλαη δχζθνιν λα δηαρεηξηζηεί ην θφζηνο θαη ε αβεβαηφηεηα είλαη ε δπλακηθή ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Αθφκα θαη φηαλ κπνξεί λα πξνβιεθζεί αθξηβψο ε δήηεζε, ε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ πξέπεη λα πξνζκεηξήζεη, φηη ηα θφζηε θαη ε δήηεζε πνηθίινπλ ιφγσ ηεο ηηκνιφγεζεο, ηεο δηαθήκηζεο, ηεο πξνψζεζεο αιιά αθφκα θαη ιφγσ ηεο κφδαο. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο είλαη δχζθνιν λα ζρεδηαζηεί ε πην απνηειεζκαηηθή ζηξαηεγηθή εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ε νπνία λα ειαρηζηνπνηεί ηα θφζηε θαη λα ηαηξηάδεη απφιπηα κε ηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ. ~ 29 ~

30 1.4 LOGISTICS ΣΗΝ ΠΡΑΞΗ Πψο φκσο αληηκεησπίδνληαη απηά ηα πξνβιήκαηα ζηελ πξάμε; Οη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχλ δηάθνξεο πξνζεγγίζεηο γηα λα ηα ιχζνπλ. Πξψηνλ θαη θχξην, φπσο θαη ζε άιιεο πηπρέο ηεο δσήο, έηζη θαη εδψ νη άλζξσπνη ηείλνπλ λα επαλαιακβάλνπλ ηερληθέο, νη νπνίεο έρνπλ πεηχρεη ζην παξειζφλ. Δάλ ινηπφλ, ηα πεξζηλά θαλάιηα δηαλνκήο ήηαλ επηηπρεκέλα θαη φινη νη ιηαλνπσιεηέο ιάκβαλαλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο ζηελ ψξα ηνπο, ηφηε γηαηί λα ηα αιιάμνπλ; Γεχηεξνλ ππάξρεη ν «θαλφλαο ηνπ αληίρεηξα» (rule of thumb), πνπ ρξεζηκνπνηείηαη επξχηαηα θαη κπνξεί λα είλαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθφο. Γηα παξάδεηγκα, πνιινί κάλαηδεξ ζπρλά ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ «θαλφλα 20/80», ν νπνίνο ιέεη πσο πεξίπνπ 20% ησλ πξντφλησλ ζπλεηζθέξνπλ ζε πεξίπνπ 80% ηνπο ζπλνιηθνχ θφζηνπο θαη έηζη είλαη αξθεηφ λα ζπγθεληξσζνχλ νη πξνζπάζεηεο ζε απηά ηα θξίζηκα πξντφληα. Σν δίθηπν logistics κπνξνχκε λα πνχκε πσο είλαη κηα πεξηνρή, ζηελ νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη δηάθνξνη ηέηνηνη θαλφλεο. Σξίηνλ θαη ηειεπηαίνλ, κεξηθέο επηρεηξήζεηο πξνζπαζνχλ λα εθαξκφζνπλ ηελ εκπεηξία θαη ηελ δηαίζζεζε ησλ εηδηθψλ θαη ζπκβνχισλ ησλ logistics θαη ιακβάλνπλ ππφςε θαη ην ηη δνχιεςε θαιά ζηνλ αληαγσληζηή. Δίλαη πξνθαλέο, φηη φζν φιεο απηέο νη πξνζεγγίζεηο επηθαινχληαη θαη έρνπλ απνηέιεζκα ζηελ ζηξαηεγηθή ησλ Logistics, δελ είλαη μεθάζαξν πφζεο είλαη νη απψιεηεο κε ην λα κελ εζηηάδνληαη νη επηρεηξήζεηο ζηελ θαιχηεξε ζηξαηεγηθή γηα ηελ θάζε πεξίπησζε. Πξάγκαηη, κε ηελ έιεπζε θηελήο ππνινγηζηηθήο δχλακεο έγηλε πάξα πνιχ εθηθηφ γηα φιεο ηηο επηρεηξήζεηο, φρη κφλν γηα ηηο κεγάιεο, λα απνθηήζνπλ θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ εμειηγκέλα ζπζηήκαηα ζρεδηαζκνχ (Advance Planning Systems- APS) γηα λα βειηηζηνπνηήζνπλ ηηο ζηξαηεγηθέο ησλ logistics. ε απηά ηα ζπζηήκαηα, εηζάγνληαη ηα δεδνκέλα, εμεηάδνληαη θαη επηθπξψλνληαη, εθηεινχληαη δηάθνξνη αιγφξηζκνη θαη παξνπζηάδεηαη κία πξνηεηλφκελε ιχζε ζε θηιηθφ γηα ηνλ ρξήζηε ηξφπν. Παξέρνληαο ζσζηά δεδνκέλα ην ζχζηεκα ιχλεη ην θαηάιιειν πξφβιεκα θαη ηα APS κεηψλνπλ ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπο ζπζηήκαηνο. Μηα ηθαλνπνηεηηθή ιχζε βξίζθεηαη κεηά απφ επαλαιεπηηθή δηαδηθαζία, ζηελ νπνία ν ρξήζηεο αμηνινγεί δηάθνξα ζελάξηα θαη εθηηκά ηελ επίδξαζε, πνπ έρνπλ ζην θφζηνο θαη ζην επίπεδν ππεξεζηψλ. Παξφιν πνπ δελ λνείηαη πάληα σο βειηηζηνπνίεζε, ζπλήζσο απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηνλ ρξήζηε ηνπ ζπζηήκαηνο. ~ 30 ~

31 1.5 ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Ζ δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ απνηειεί κηα ζεκαληηθή επζχλε γηα ηε δηνίθεζε ελφο παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο. Χο απφζεκα νξίδεηαη θάζε αδξαλέο νηθνλνκηθφ κέζν ή πφξνο πνπ δηαηεξείηαη γηα ηελ ηθαλνπνίεζε κειινληηθήο δήηεζεο γηα απηφ. Απνζέκαηα ζηνλ βηνκεραληθφ ηνκέα κπνξεί λα είλαη πξψηεο χιεο, ελδηάκεζα πξντφληα ή αθφκα θαη ηειηθά πξντφληα. Απνζέκαηα παξαηεξνχληαη φκσο θαη ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Σν ζχλνιν ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ απνηειεί ζε ηέηνηνπ είδνπο επηρεηξήζεηο ην απφζεκα. Ζ δεκηνπξγία απνζεκάησλ κπνξεί είηε λα είλαη ζρεδηαζκέλε κε ζθνπφ λα εμνκαιχλεη ηηο παξνπζηαδφκελεο δηαθνξέο κεηαμχ ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ηνπ αγαζνχ είηε απνηέιεζκα δηαθφξσλ παξαγφλησλ φπσο θαθφο πξνγξακκαηηζκφο ή έθηαθηα θαηλφκελα. Ζ αλαγθαηφηεηα χπαξμεο ηνπ απνζέκαηνο νθείιεηαη θπξίσο ζηελ αβεβαηφηεηα αλαθνξηθά κε ηελ πξνζθνξά θαη ηε δήηεζε ηνπ αγαζνχ γηα ηελ θάιπςε ησλ εθάζηνηε αλαγθψλ. Ο έιεγρνο ησλ απνζεκάησλ (inventory control) είλαη κηα ηερληθή κε επηζηεκνληθέο βάζεηο πνπ ζθνπφ έρεη λα παξαθνινπζεί ηελ απνζεθεπκέλε πνζφηεηα ηνπ αγαζνχ θαη λα παξέρεη ζηε δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο ηηο απαηηνχκελεο πιεξνθνξίεο, έηζη ψζηε λα ιάβεη ηηο ζρεηηθέο απνθάζεηο, φπσο πφηε θαη ζε ηη πνζφηεηα ζα πξέπεη λα παξαγγειζεί ην πιηθφ. Έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο απνζεκάησλ ζεσξείηαη ην ζχλνιν ησλ θαλνληζκψλ θαη ειέγρσλ πνπ θαζνξίδνπλ ην χςνο ησλ απνζεκάησλ, πφηε ζα πξέπεη ηα απνζέκαηα λα αλαλεψλνληαη θαη πσο κεγάιεο ζα πξέπεη λα είλαη νη παξαγγειηέο. Ο βαζηθφο ζθνπφο ελφο ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο απνζεκάησλ είλαη λα θαζνξίδεη πξψηνλ πφηε ζα πξέπεη λα παξαγγειζνχλ ηα αγαζά θαη δεχηεξνλ πφζν κεγάιε ζα πξέπεη λα είλαη ε παξαγγειηά. Γηα ην ιφγν απηφ εμεηάδνληαη θάπνηα κνληέια δηαρείξηζεο απνζεκάησλ γηα λα δνζεί φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε ιχζε ζηελ εθάζηνηε επηρείξεζε, ε νπνία ηα εθαξκφδεη. ~ 31 ~

32 1.5.1 ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Σν πξφβιεκα δηαρείξηζεο απνζεκάησλ νξίδεηαη γεληθψο σο πξφβιεκα εμηζνξξφπεζεο κεηαμχ ηνπ θφζηνπο έιιεηςεο θαη ηνπ θφζηνπο πιενλάζκαηνο απνζέκαηνο ελφο παξαγσγηθνχ πξντφληνο. Έλαο ζσζηφο ζρεδηαζκφο δηαρείξηζεο απνζεκάησλ απνζπλδέεη ην παξαγσγηθφ ζχζηεκα απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δήηεζεο θαη δηαηεξεί νκαιή ξνή ζηελ παξαγσγή, αλεμάξηεηε ηε ιεηηνπξγία ηεο παξαγσγηθήο ζηάζκεο, απμάλεη ην ξπζκφ παξαγσγήο θαη ειαηηψλεη ην θφζηνο ΚΟΠΟ ΔΙΑΣΗΡΗΗ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ ηελ πξαγκαηηθφηεηα ν θχξηνο ιφγνο δηαηήξεζεο απνζεκάησλ απφ ηελ επηρείξεζε είλαη ε αβεβαηφηεηα ηεο δήηεζεο. Αλ ε δήηεζε ελφο πξντφληνο ήηαλ γλσζηή ηφηε ε επηρείξεζε ζα κπνξνχζε λα παξάγεη ην πξντφλ απηφ ζε ηέηνηα πνζφηεηα έηζη ψζηε λα αληηζηνηρεί αθξηβψο ζηε δήηεζε. Όκσο απηφ ζπκβαίλεη ζπάληα. πλεπψο, ε δεκηνπξγία απνζεκάησλ ζπκβάιεη ζηελ επηηάρπλζε θαη βειηίσζε ηεο έγθαηξεο παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ κεηψλνληαο ηηο πηζαλφηεηεο κε εθπιήξσζεο κίαο παξαγγειηάο ε θαζπζηεξεκέλεο παξάδνζεο. Ζ χπαξμε απνζεκάησλ πξψησλ πιψλ θαη ελδηάκεζσλ πξντφλησλ εμαζθαιίδεη ηε ζπλερή ηξνθνδνζία ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηελ νκαιή ξνή ηεο παξαγσγήο, ρσξίο λα επεξεάδεηαη απφ θαζπζηεξήζεηο ησλ πξνκεζεπηψλ. Δπίζεο εμαζθαιίδεη ηελ αλεμάξηεηε ιεηηνπξγία ησλ παξαγσγηθψλ ζηαδίσλ, ηελ αχμεζε ηνπ ξπζκνχ παξαγσγήο θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο. Δθηφο απηνχ ηνπ ζθνπνχ, απνζέκαηα δηαηεξνχληαη θαη γηα ηπρφλ εθκεηάιιεπζε νηθνλνκηθψλ ζπγθπξηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, κηα επηρείξεζε ιφγσ θάπνηαο κεγάιεο έθπησζεο απφ ηνλ πξνκεζεπηή λα αγφξαζε κεγάιε πνζφηεηα πξψησλ πιψλ, πνπ δεκηνχξγεζε απφζεκα. Δπίζεο, κπνξεί θάπνηα πξφβιεςε αχμεζεο ηνπ πιεζσξηζκνχ θαη ησλ ηηκψλ λα νδήγεζε ηε δηνίθεζε ηεο επηρείξεζεο ζηελ απφθαζε λα πξνκεζεπηεί κεγαιχηεξε πνζφηεηα πιηθψλ, απφ ηελ απαηηνχκελε. Οη παξαπάλσ πεξηπηψζεηο ζα νδεγήζνπλ κεζνπξφζεζκα ζε κεγαιχηεξν πεξηζψξην θέξδνπο. ~ 32 ~

33 ΣΟΙΦΕΙΑ ΚΟΣΟΤ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Σα απνζέκαηα σο νηθνλνκηθά κέζα, έρνπλ θαη θάπνην θφζηνο. Γηα ην ιφγν απηφ γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ην χςνο ησλ απνζεκάησλ, ε επηρείξεζε ζα πξέπεη λα ιάβεη ππ φςηλ θαη ηα αθφινπζα θφζηε. Κφζηνο ηήξεζεο απνζέκαηνο (holding/carrying cost). Ζ θαηεγφξηα απηή πεξηιακβάλεη ην θφζηνο απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ, ην θφζηνο δεζκεπκέλνπ θεθαιαίνπ, ην θφζηνο αζθάιηζεο απνζέκαηνο, ην θφζηνο απαξραίσζεο απνζέκαηνο θαη ην θφζηνο ηνπ ρεηξηζκνχ ηνπ (handling) θαηά ηελ απνζήθεπζε θαη ηε κεηαθνξά ηνπ. Κφζηνο πξνκήζεηαο απνζέκαηνο. Πεξηιακβάλεη ηφζν ην ζηαζεξφ θφζηνο γηα ηελ ηνπνζέηεζε κηαο παξαγγειίαο ζηνπο πξνκεζεπηέο ηεο επηρείξεζεο φζν θαη ην θφζηνο αγνξάο ηνπ απνζέκαηνο απφ απηνχο. ηε πεξίπησζε φπνπ ε επηρείξεζε δελ πξνκεζεχεηαη ηα ζρεηηθά πξντφληα αιιά ηα παξάγεη ρξεζηκνπνηψληαο δηθέο ηεο εγθαηαζηάζεηο, ην ζηαζεξφ θφζηνο παξαγσγήο αθνξά ζην θφζηνο πξνεηνηκαζίαο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο (setup), ελψ ην κεηαβιεηφ θφζηνο αθνξά ζην θφζηνο παξαγσγήο. Κφζηνο Έιιεηςεο/ κε ηθαλνπνίεζεο ηεο δήηεζεο (shortage cost). Αλ εμαληιεζνχλ ηα απνζέκαηα ελφο πξντφληνο, ε επηρείξεζε είλαη ππνρξεσκέλε λα θαζπζηεξήζεη ή λα αθπξψζεη ηελ παξαγγειία ράλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ θέξδνο αιιά θαη αμηνπηζηία ΕΞΑΡΣΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΣΗΣΗ ΖΗΣΗΗ Γηα ηε δηαρείξηζε απνζεκάησλ, είλαη ζεκαληηθή ε θαηαλφεζε ηεο δηαθνξάο κεηαμχ εμαξηεκέλεο θαη αλεμάξηεηεο δήηεζεο. ηελ πεξίπησζε ηεο αλεμάξηεηεο δήηεζεο, ε δήηεζε γηα δηάθνξα πξντφληα είλαη αλεμάξηεηε ε κηα κε ηελ άιιε. Ζ κφλε εμάξηεζε πξνέξρεηαη απφ ηελ ίδηα ηελ αγνξά. Δμαξηάηαη δειαδή απφ ηε δήηεζε ηνπ ηειηθνχ πειάηε. Γειαδή, κηα παξαγσγηθή κνλάδα κπνξεί λα παξάγεη δηάθνξα αγαζά πνπ δελ ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο αιιά αληηκεησπίδνπλ θάπνηα εμσηεξηθή δήηεζε. ηελ πεξίπησζε ηεο εμαξηεκέλεο δήηεζεο, ε δήηεζε γηα έλα ~ 33 ~

34 αγαζφ είλαη απνηέιεζκα ηεο αλάγθεο γηα θάπνην άιιν, ζπλήζσο ζε πςειφηεξν επίπεδν ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο. Ζ εμαξηεκέλε δήηεζε είλαη ζρεηηθά εχθνιν λα πξνζδηνξηζηεί κε βάζε ηε δεηνχκελε πνζφηεηα ηνπ πξντφληνο απφ ην νπνίν εμαξηάηαη. Γηα παξάδεηγκα, αλ κηα βηνκεραλία απηνθηλήησλ ζρεδηάδεη λα παξάγεη 1000 απηνθίλεηα, είλαη θαλεξφ φηη ζα ρξεηαζηεί 4000 ειαζηηθά. Ζ δήηεζε γηα ειαζηηθά δελ είλαη αλεμάξηεηε αιιά πξνζδηνξίδεηαη απφ ην χςνο ηεο παξαγσγήο απηνθηλήησλ. Ζ δήηεζε φκσο γηα απηνθίλεηα είλαη αλεμάξηεηε θαη δε ζρεηίδεηαη κε ηε δήηεζε θάπνηνπ αιινχ πξντφληνο. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο πνζφηεηαο παξαγσγήο αλεμάξηεησλ πξντφλησλ, νη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχλ δηάθνξεο κεζφδνπο φπσο έξεπλα αγνξάο, κεζφδνπο πξνβιέςεηο θ.α. Δμ αηηίαο ηεο αβεβαηφηεηαο ηεο αλεμάξηεηεο δήηεζεο, είλαη απαξαίηεηε ε δηαηήξεζε επηπιένλ κνλάδσλ απνζέκαηνο ζηα πξντφληα απηά ΣΤΠΟΙ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Σα απνζέκαηα, αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ δεκηνπξγνχληαη, κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο, θπθιηθφ, αζθαιείαο, αλακνλήο θαη ζε θίλεζε. Σα δηαθνξεηηθά απηά είδε απνζεκάησλ δελ δηαθξίλνληαη ζε θπζηθή κνξθή αιιά κε βάζε ηελ αηηία ηεο δεκηνπξγίαο ηνπο. Σν κςκλικό απόθεμα (cycle inventory) είλαη ην ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ απνζέκαηνο πνπ θαζνξίδεηαη άκεζα απφ ην κέγεζνο ηεο παξαγγειίαο. Σν χςνο ηνπ θπθιηθνχ απνζέκαηνο εμαξηάηαη απφ ηνλ ρξφλν αλάκεζα ζε δπν παξαγγειίεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ γίλεηαη κηα παξαγγειία θάζε κήλα, ην χςνο ηνπ απνζέκαηνο ζα πξέπεη λα ηζνχηαη κε ηε κεληαία δήηεζε. Όζν κεγαιχηεξε είλαη ε ρξνληθή πεξίνδνο αλάκεζα ζε δπν παξαγγειίεο ηφζν κεγαιχηεξν ζα είλαη ην θπθιηθφ απφζεκα. Γηα λα απνθχγνπλ πξνβιήκαηα εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ θαη κε δηαζεζηκφηεηαο εμαξηεκάησλ, νη εηαηξείεο ζπρλά θξαηάλε έλα απόθεμα αζθαλείαρ (safety stock inventory). Σα απνζέκαηα αζθαιείαο είλαη ρξήζηκα φηαλ νη πξνκεζεπηέο δελ παξαδίδνπλ ηελ απαηηνχκελε πνζφηεηα ζηελ πξνθαζνξηζκέλε εκεξνκελία ζε απνδεθηή πνηφηεηα ή φηαλ ηα παξαζθεπαζκέλα αληηθείκελα έρνπλ ππνζηεί δεκηέο ή απαηηνχλ πεξαηηέξσ δηνξζψζεηο. Ζ δηαηήξεζε απνζεκάησλ αζθαιείαο εμαζθαιίδεη ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ζε ~ 34 ~

35 πεξίπησζε ηέηνησλ πξνβιεκάησλ. Γηα ηε δηαηήξεζε απνζεκάησλ αζθαιείαο, κία επηρείξεζε θάλεη κία παξαγγειία λσξίηεξα απ φηη ηε ρξεηάδεηαη πξαγκαηηθά είηε ζε κεγαιχηεξε πνζφηεηα. Χο απόθεμα αναμονήρ (anticipation inventory) θαζνξίδεηαη ην απφζεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απνξξνθήζεη αλφκνηα δήηεζε ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο. Γηα παξάδεηγκα, ην 90% ηεο εηήζηαο δήηεζεο ηνπ πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο εκθαλίδεηαη κέζα ζε ηέζζεξηο κήλεο ζην ρξφλν. Με ηε δηαηήξεζε απνζεκάησλ αλακνλήο, νη επηρεηξήζεηο δελ είλαη ππνρξεσκέλεο λα πξνβαίλνπλ ζε ζεκαληηθέο απμνκεηψζεηο ηεο παξαγσγήο πνπ ζπλεπάγνληαη θφζηνο. Σα απνζέκαηα αλακνλήο ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο θαη ζε πεξηπηψζεηο αβεβαηφηεηαο ζρεηηθά κε ηελ πξφζθνξα ελφο πξντφληνο. Σα απνζέκαηα πνπ θηλνχληαη απφ ην έλα ζεκείν ηνπ ζπζηήκαηνο ξνήο πιηθψλ ζην άιιν θαινχληαη αποθέμαηα ζε κίνηζη (pipeline inventory). Σα απνζέκαηα απηά απνηεινχλ παξαγγειίεο πνπ έρνπλ γίλεη αιιά δελ έρνπλ παξαιεθζεί αθφκα ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ ABC Ζ δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ κε ηηο θαηακεηξήζεηο, ηελ ηνπνζέηεζε παξαγγειηψλ, ηελ παξαιαβή απνζεκάησλ θ.η.ι. θνζηίδεη ζε ρξφλν πξνζσπηθνχ θαη ζε ρξήκαηα. Γεδνκέλσλ θαη ησλ πεξηνξηζκψλ ζε πφξνπο, ε επηρείξεζε πξέπεη λα βξεη ηξφπν λα επηθεληξψλεηαη ζηα πην ζεκαληηθά αληηθείκελα ζην απφζεκά ηεο. Απηφ ην πξφβιεκα έγθεηηαη θπξίσο ζην γεγνλφο ηεο κεγάιεο αλνκνηνγέλεηαο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα απνζέκαηα ζε κηα επηρείξεζε. Γηα παξάδεηγκα ζε κηα απηνθηλεηνβηνκεραλία ππάξρνπλ απνζέκαηα βηδψλ θαη νιφθιεξσλ απηνθηλήησλ. Οπφηε δελ ζπγθξίλεηαη ε ζεκαληηθφηεηα ηνπ ελφο θαη ηνπ άιινπ. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο απηνχ, ε ηαμηλφκεζε ABC δηαρσξίδεη ην απφζεκα ζε ηξεηο θαηεγφξηεο βαζηδφκελε ζην γεγνλφο φηη έλαο ζρεηηθά κηθξφο αξηζκφο πξντφλησλ, εμαξηεκάησλ ή πιηθψλ, αληηπξνζσπεχνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζπλνιηθά δεζκεπκέλεο ζε απνζέκαηα αμίαο Ζ θαηεγνξία Α αληηζηνηρεί ζε έλα κηθξφ ζρεηηθά πνζνζηφ ησλ εηδψλ απνζέκαηνο κεγάιεο φκσο αμίαο, δειαδή πεξίπνπ ζην 15-20% ηνπ ζπλφινπ ησλ ~ 35 ~

36 δηαθφξσλ εηδψλ απνζεκάησλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζε πεξίπνπ 70-75% ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ησλ απνζεκάησλ. Ζ θαηεγνξία Β πεξηιακβάλεη πιηθά κηθξφηεξεο αμίαο θαη ζεκαζίαο. αληηζηνηρνχλ πεξίπνπ ζην 20-25% ηνπ ζπλφινπ ησλ εηδψλ θαη ζην % ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ησλ απνζεκάησλ. Ζ θαηεγνξία C πεξηιακβάλεη ηα ππφινηπα κηθξφηεξεο αμίαο αγαζά, πεξίπνπ 10-15% ηεο ζπλνιηθήο αμίαο ησλ απνζεκάησλ, πνπ απνηεινχλ θαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ ζπλφινπ ησλ πιηθψλ πνπ απνζεκαηνπνηνχληαη. Σρήκα 6: Απνζέκαηα ζπλαξηήζεη ηνπ εηήζηνπ ηδίξνπ ηφρνο ηεο ηαμηλφκεζεο ABC είλαη ν θαζνξηζκφο ηνπ βαζκνχ ειέγρνπ θαη παξαθνινχζεζεο ησλ απνζεκάησλ. Γηα παξάδεηγκα, ζε πεξηνδηθή βάζε, ηα πιηθά ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο κπνξεί λα ειέγρνληαη πην απνηειεζκαηηθά κε εβδνκαδηαίεο παξαγγειίεο, ηα πιηθά ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο κπνξνχλ λα παξαγγέιινληαη θάζε δπν εβδνκάδεο θαη ηα πιηθά ηεο ηξίηεο θαηεγνξίαο κπνξνχλ λα πξνκεζεχνληαη κεληαία ή θάζε δπν κήλεο. Γηα ηα απνζέκαηα ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο, ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηνπο ζα πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηε ζπλερή παξαθνινχζεζε ηνπ απνζέκαηνο ηνπ θάζε πιηθνχ θαη ζα πξέπεη πάληα λα ηεξείηαη επαξθέο απφζεκα αζθαιείαο. ηα απνζέκαηα ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο δελ απαηηείηαη ηφζν απζηεξφο έιεγρνο θαη ε επαλεμέηαζε ησλ παξακέηξσλ ηνπ απνζέκαηνο, φπσο ην επίπεδν αλάισζεο, ν ρξφλνο εθηέιεζεο ηεο παξαγγειίαο ζα πξέπεη λα γίλεηαη ηαθηηθά αιιά ζε κεγαιχηεξεο ~ 36 ~

37 πεξηφδνπο απ φηη ηα απνζέκαηα ηεο πξψηεο θαηεγνξίαο. Σέινο, γηα ηε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ ηεο ηξίηεο θαηεγνξίαο ν έιεγρνο ησλ παξακέηξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο κπνξεί λα γίλεηαη αλά κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα θαζψο δελ ππάξρεη πςειφ θφζηνο έιιεηςεο ησλ απνζεκάησλ απηψλ ΤΣΗΜΑΣΑ ΔΙΑΦΕΙΡΙΗ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Ο πξνζδηνξηζκφο κηαο πνιηηηθήο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ κηαο επηρείξεζεο ζπλίζηαηαη ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πφηε ζα πξέπεη λα γίλεη κηα λέα παξαγγειία, θαζψο θαη ηεο πνζφηεηαο πνπ ζα πξέπεη λα παξαγγειζεί θάζε θνξά. Ζ απφθαζε πνπ ζα παξζεί γηα κηα παξαγγειία ζα έρεη επηπηψζεηο ζε φιεο ηηο επφκελεο παξαγγειίεο θαη ζπλεπψο ζε φιε ηε δηαρείξηζε απνζέκαηνο απφ ηε ζηηγκή εθείλε. Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο απνζεκάησλ κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: 1) ηα ζπζηήκαηα ζηαθεπήρ ποζόηηηαρ παπαγγελίαρ (ή ζπζηήκαηα ζπλερνχο παξαθνινχζεζεο απνζέκαηνο) θαη 2) ηα ζπζηήκαηα ζηαθεπήρ πεπιόδος παπαγγελίαρ (ή ζπζηήκαηα πεξηνδηθήο παξαθνινχζεζεο απνζέκαηνο). Έλα ζχζηεκα ζηαζεξήο πνζφηεηαο παξαγγειίαο ελεξγνπνηεί εληνιέο φηαλ ην απφζεκα θηάζεη ζε έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν. Σν γεγνλφο απηφ κπνξεί λα ζπκβεί νπνηαδήπνηε ζηηγκή αλάινγα κε ηε δήηεζε γηα ην πιηθφ απηφ. Αληίζεηα, έλα ζχζηεκα ζηαζεξήο πεξηφδνπ παξαγγειίαο πεξηνξίδεηαη ζηελ ηνπνζέηεζε εληνιψλ ζην ηέινο κηαο πξνθαζνξηζκέλεο πεξηφδνπ. Γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ελφο ζπζηήκαηνο ζηαζεξήο παξαγγειίαο, ην απφζεκα ζα πξέπεη λα ειέγρεηαη ζπλέρεηα. Σν ζχζηεκα απηφ απαηηεί θάζε θνξά πνπ πξνζηίζεηαη ή αθαηξείηαη θάηη απφ ην απφζεκα, λα αλαλεψλνληαη ηα ζρεηηθά αξρεία έηζη ψζηε λα κπνξεί λα θαζνξηζηεί πφηε έρεη θηάζεη ην ζεκείν γηα λέα παξαγγειία. ην ζχζηεκα ζηαζεξήο πεξηφδνπ παξαγγειίαο, θαηακεηξήζεηο ηνπ απνζέκαηνο γίλνληαη κφλν ζε πεξηφδνπο αλαζεσξήζεσλ. ~ 37 ~

38 ΤΣΗΜΑ ΣΑΘΕΡΗ ΠΟΟΣΗΣΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ην ζχζηεκα ζηαζεξήο πνζφηεηαο παξαγγειίαο θαζνξίδεηαη έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν απνζέκαηνο Α, ζην νπνίν ηνπνζεηείηαη παξαγγειία χςνπο Q. Σν ζεκείν αλαπαξαγγειίαο, Α, είλαη έλαο πξνθαζνξηζκέλνο αξηζκφο κνλάδσλ ηνπ πιηθνχ. Ζ πνζφηεηα απηή ζα πξέπεη λα επαξθεί γηα ηελ θάιπςε ηεο δήηεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ πζηέξεζεο αλάκεζα ζηελ ηνπνζέηεζε ηεο παξαγγειίαο θαη ηελ παξαιαβή ηεο. Σν ζχζηεκα απηφ απεηθνλίδεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα, φπνπ φηαλ ην απφζεκα θηάλεη ην ζεκείν Α, κηα λέα εληνιή παξαγγειίαο ηνπνζεηείηαη. Ζ εληνιή απηή εθηειείηαη ζην ηέινο ηεο πεξηφδνπ L, πεξίνδνο πνπ παξακέλεη ζηαζεξή ζην κνληέιν απηφ. Σρήκα 7: Μνληέιν ζηαζεξήο πνζφηεηαο παξαγγειίαο Σα ζπζηήκαηα ζηαζεξήο πνζφηεηαο παξαγγειίαο βαζίδνληαη ζηηο παξαθάησ παξαδνρέο: Ο ξπζκφο δήηεζεο είλαη γλσζηφο θαη ζηαζεξφο Ο ρξφλνο παξάδνζεο κηαο παξαγγειίαο είλαη γλσζηφο θαη ζηαζεξφο Τπάξρεη ζηηγκηαία αλαπιήξσζε απνζέκαηνο. Ζ παξάδνζε παξαγγειίαο γίλεηαη ζπλνιηθά θαη φρη ηκεκαηηθά Γελ ζπλππνινγίδνληαη εθπηψζεηο. Σν θφζηνο αγνξάο ή παξαγσγήο είλαη ζηαζεξφ θαη αλεμάξηεην απφ ηελ πνζφηεηα παξαγγειίαο ~ 38 ~

39 Σν θφζηνο δηαηήξεζεο, αγνξάο θαη δηαρείξηζεο παξαγγειηψλ είλαη ζηαζεξά Γελ ζπκπεξηιακβάλνληαη πεξηπηψζεηο έιιεηςεο εηδψλ. Ζ πνζφηεηα πνπ παξαιακβάλεηαη είλαη ίζε κε απηή πνπ έρεη παξαγγειζεί. Όηαλ ηζρχνπλ νη παξαπάλσ ππνζέζεηο, είλαη δπλαηφο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο Οηθνλνκηθήο Πνζφηεηαο Παξαγγειίαο (ΟΠΠ), δειαδή ηεο πνζφηεηαο παξαγγειίαο πνπ ειαρηζηνπνηεί ην πλνιηθφ Κφζηνο Απνζέκαηνο (ΚΑ). Σν εηήζην ζπλνιηθφ θφζηνο απνζέκαηνο πεξηιακβάλεη ην θφζηνο αγνξάο ησλ απνζεκάησλ, ην θφζηνο δηαηήξεζεο ησλ απνζεκάησλ, πνπ είλαη αλάινγν ηνπ κέζνπ χςνπο ησλ απνζεκάησλ θαη ην θφζηνο δηαρείξηζεο θάζε παξαγγειίαο. πλνιηθφ Δηήζην Δηήζην Δηήζην εηήζην = θφζηνο + θφζηνο + θφζηνο θφζηνο αγνξάο παξαγγειηψλ δηαηήξεζεο φπνπ: D είλαη ε εηήζηα δήηεζε c είλαη ην θφζηνο κνλάδαο Q είλαη ε πνζφηεηα παξαγγειίαο S είλαη ην θφζηνο πξνεηνηκαζίαο παξαγγειίαο H είλαη ην εηήζην κνλαδηαίν θφζηνο δηαηήξεζε ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί απεηθνλίδνληαη νη ζπλαξηήζεηο θφζηνπο: ~ 39 ~

40 Σρήκα 8: Κφζηε απνζέκαηνο Σν δεχηεξν βήκα ζην κνληέιν δηαρείξηζεο απνζέκαηνο είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο πνζφηεηαο παξαγγειίαο πνπ ειαρηζηνπνηεί ην νιηθφ θφζηνο (νηθνλνκηθή πνζφηεηα παξαγγειίαο). Ζ ηηκή απηή βξίζθεηαη ζην ζεκείν φπνπ ε θιίζε ηεο θακπχιεο ζπλνιηθνχ θφζηνπο είλαη κεδέλ. Παίξλνληαο ηελ πξψηε παξάγσγν ηεο ζπλάξηεζεο θφζηνπο ίζε κε ην κεδέλ: Απφ φπνπ πξνθχπηεη: χκθσλα κε ηελ εμίζσζε απηή, φζν κεγαιχηεξε είλαη ε εηήζηα δήηεζε ηνπ πξντφληνο ηφζν κεγαιχηεξε ζα είλαη ε νηθνλνκηθή πνζφηεηα παξαγγειηάο θαη ζπλεπψο ηφζν αξαηφηεξα ζα ηνπνζεηνχληαη νη παξαγγειίεο. Σν κνληέιν απηφ ζεσξεί φηη ε δήηεζε είλαη γλσζηή θαη ζηαζεξή θαζψο θαη φηη ν ελδηάκεζνο ρξφλνο κεηαμχ ηνπνζέηεζεο κηαο παξαγγειίαο θαη παξαιαβήο ηεο είλαη ζηαζεξφο. ~ 40 ~

41 Σν ζεκείν αλαπαξαγγειίαο, Α, πξνθχπηεη απφ ηε ζρέζε: Α= D*L φπνπ L είλαη ν ρξφλνο πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ ηεο ηνπνζέηεζεο ηεο παξαγγειίαο θαη ηεο εθηέιεζήο ηεο (Lead time). Ο αρικμόσ των παραγγελιών ανά ζτοσ είναι ζτοσ ιςοφται με: n= D/Q* ελψ ην δηάζηεκα κεηαμχ δχν δηαδνρηθψλ παξαγγειηψλ είλαη: Σ= εκέξεο εξγαζίαο αλά έηνο/ n Σέινο, ην ζπλνιηθφ θφζηνο πνπ αληηζηνηρεί ζηελ νηθνλνκηθή πνζφηεηα παξαγγειίαο είλαη ην αθφινπζν: D c 2 D S H min ΤΣΗΜΑ ΣΑΘΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΤ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ην χζηεκα ηαζεξήο Πεξηφδνπ Παξαγγειίαο γίλεηαη θαηακέηξεζε ηνπ απνζέκαηνο κφλν ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπο π.ρ. θάζε εβδνκάδα ή θάζε κήλα. Απηφ πνπ παξακέλεη ζηαζεξφ είλαη ην δηάζηεκα πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ δπν δηαδνρηθψλ παξαγγειηψλ θαη φρη ε πνζφηεηα ησλ παξαγγειηψλ. έλα χζηεκα ηαζεξήο Πεξηφδνπ παξαγγειίαο, αθνχ γίλεη ε θαηακέηξεζε ησλ απνζεκάησλ, παξαγγέιλεηαη θάζε θνξά ε πνζφηεηα αλαπιήξσζεο ηνπ απνζέκαηνο κέρξη έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν Qmax. Έηζη, θαηά ηε ρξνληθή ζηηγκή ηεο επηζεψξεζεο παξαγγέιλεηαη ε δηάθνξα κεηαμχ ηεο Πνζφηεηαο Qmax θαη ηεο Πνζφηεηαο ηνπ απνζέκαηνο θαηά ηελ θαηακέηξεζε (Η). Οη παξάκεηξνη ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ είλαη ε ζηαζεξή πεξίνδνο επηζεψξεζεο (Σ) θαη ε πνζφηεηα Qmax, έηζη ψζηε ην νιηθφ θφζηνο απνζέκαηνο λα είλαη ην ειάρηζην. Σν ζχζηεκα απηφ απεηθνλίδεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. ~ 41 ~

42 Σρήκα 9: Μνληέιν ζηαζεξήο πεξηφδνπ παξαγγειίαο ~ 42 ~

43 1.6 ΦΕΔΙΑΜΟ ΔΙΚΣΤΟΤ LOGISTICS Σα ηειεπηαία ρξφληα ην πξφβιεκα ζρεδηαζκνχ δηθηχνπ εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (supply chain network -SCN- design problem) έρεη απνθηήζεη ζεκαληηθφηεηα ιφγσ ηνπ απμαλφκελνπ αληαγσληζκνχ, πνπ εηζήρζεθε απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε ηεο αγνξάο. Οη επηρεηξήζεηο είλαη ππνρξεσκέλεο λα δηαηεξνχλ πςειφ επίπεδν εμππεξέηεζεο πειαηψλ ελψ ηαπηφρξνλα είλαη αλαγθαζκέλεο λα κεηψζνπλ ην θφζηνο θαη λα δηαηεξήζνπλ ην πεξηζψξην θέξδνπο. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ππάξρεη ε αλάγθε χπαξμεο ελφο κεραληζκνχ κέζσ ηνπ νπνίνπ φιεο νη ιεηηνπξγίεο ηεο επηρείξεζεο κπνξνχλ λα νινθιεξσζνχλ καδί. Ζ δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (supply chain management -SCM) είλαη κηα ζηξαηεγηθή, πνπ κπνξεί λα επηηχρεη απηήλ ηελ νινθιήξσζε. Σρήκα 10: Γίθηπν εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Ο ζρεδηαζκφο ελφο δηθηχνπ logistics είλαη έλα απφ ηα πην ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο πξνβιήκαηα. Σν δίθηπν απηφ πξέπεη λα βειηηζηνπνηεζεί γηα καθξνπξφζεζκε απνδνηηθή ιεηηνπξγία νιφθιεξεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Απηφ ~ 43 ~

44 πνπ απνθαιείηαη ζρεδηαζκφο δηθηχνπ αθνξά κηα δηαδηθαζία κέζα απφ ηελ νπνία ε επηρείξεζε δνκεί θαη δηαρεηξίδεηαη ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα κε ζθνπφ λα: Βξεη ηε ζσζηή ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ θνζηψλ απνζέκαηνο, κεηαθνξάο θαη παξαγσγήο, Σαηξηάμεη ηνλ εθνδηαζκφ κε ηε δήηεζε θάησ απφ ζπλζήθεο αβεβαηφηεηαο ηνπνζεηψληαο ην απφζεκα απνδνηηθά, Αμηνπνηήζεη απνηειεζκαηηθά ηνπο πφξνπο ζε έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ. Απηή ε δηαδηθαζία είλαη πνιχπινθε, ε νπνία απαηηεί κηα πξνζέγγηζε ζε πνηεο απνθάζεηο ζην ζρεδηαζκφ ηνπ δηθηχνπ, ε ηνπνζέηεζε θαη ε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ ζπλδένληαη γηα λα κεηψζνπλ ην θφζηνο θαη λα απμήζνπλ ην επίπεδν ππεξεζηψλ. Έηζη ρσξίδεηαη ε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ ηνπ δηθηχνπ ζε ηξία βήκαηα: 1. σεδιαζμό δικηύος: απηφ ην ζηάδην πεξηιακβάλεη απνθάζεηο γηα ηνλ αξηζκφ, ηελ ηνπνζεζία θαη ην κέγεζνο ησλ εξγνζηαζίσλ θαη ησλ απνζεθψλ θ.α. Οη ζεκαληηθέο απνθάζεηο παίξλνληαη ζε απηφ ην ζεκείν θαη ν ηππηθφο νξίδνληαο ζρεδηαζκνχ είλαη κεξηθά ρξφληα. 2. Σοποθέηηζη αποθεμάηων: ζε απηφ ην ζηάδην πεξηιακβάλεηαη ν εληνπηζκφο ησλ ζεκείσλ πνπ ηνπνζεηνχληαη ηα απνζέκαηα θαζψο θαη ε επηινγή ησλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα λα θξαηνχλ απφζεκα αιιά θαη ησλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα παξαγγειίεο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ζα θξαηηνχληαη εθεί απνζέκαηα. 3. Καηανομή ηων πόπων: δεδνκέλεο ηεο δνκήο ηνπ δηθηχνπ logistics θαη ηελ ηνπνζεζία ησλ ζεκείσλ απνζήθεπζεο, ν ζθνπφο ζε απηφ ην ζηάδην είλαη λα πξνζδηνξηζηεί πφηε θαη πφζν λα παξαρζεί ή λα πσιεζεί θαη πνχ θαη πφηε λα θξαηεζεί απφζεκα. Απηέο νη απνθάζεηο απαηηνχλ πξνζδηνξηζκφ ηεο βέιηηζηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ ρξφλνπ εγθαηάζηαζεο θαη ηνπ θφζηνπο απνζήθεπζεο θαη κεηαθνξάο, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ παξαγσγή, ηνπο πφξνπο θαη ηε ρσξεηηθφηεηα ησλ απνζεθψλ θαζψο θαη άιινπο πεξηνξηζκνχο. Όπσο φια ηα ζπζηήκαηα έηζη θαη ην ζχζηεκα (δίθηπν) ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο απαηηεί θάπνηεο κεηξήζεηο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ γηα λα πξνζδηνξηζηεί ε ~ 44 ~

45 απνδνηηθφηεηα ή/θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ, λα γίλεη ζχγθξηζε κε άιια δίθηπα αιιά θαη λα πξνηαζνχλ αιιαγέο βειηηζηνπνίεζεο. Απηέο νη κεηξήζεηο θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε πνηνηηθέο θαη πνζνηηθέο. Πνηνηηθέο κπνξεί λα είλαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ, ε επειημία, δειαδή ε γξήγνξε πξνζαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο ζηηο ζπλερείο αιιαγέο ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο. Πνζνηηθέο κπνξεί λα είλαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο, ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο, ε κεγηζηνπνίεζε ησλ πσιήζεσλ θ.α. Σα παξαδνζηαθά ζπζηήκαηα logistics ζπλήζσο επηθεληξψλνληαη ζε έλαλ ζηφρν φπσο ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο ή ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο αιιά κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ αλαπηχρζεθαλ θαη ζπζηήκαηα πνιιαπιψλ ζηαδίσλ, πνιιαπιψλ πξντφλησλ θ.α. νπφηε κπνξεί νη ζηφρνη λα είλαη δχν ηαπηφρξνλα, φπσο ην αζθαιέο επίπεδν απνζέκαηνο θαη ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ επηπέδνπ εμππεξέηεζεο πειαηψλ. Χο εθ ηνχηνπ πξνθχπηνπλ δηάθνξνη ηχπνη κνληέισλ logistics πνπ θαίλνληαη ζην ζρήκα 10 θαη αλαιχνληαη ζε κεηέπεηηα παξαγξάθνπο. Σρήκα 11: Ο ππξήλαο κνληέισλ ηνπ ζρεδηαζκνχ ελφο δηθηχνπ logistics ~ 45 ~

46 1.6.1 ΒΑΙΚΑ ΜΟΝΣΕΛΑ LOGISTICS Ο Peter Deruke, έλαο ακεξηθαλφο γθνπξνχ, αλαθέξεη πσο ηα logistics είλαη ην ηειεπηαίν ζχλνξν γηα κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ε ηξίηε πεγή θεξδνθνξίαο γηα κία επηρείξεζε. ηφρνο είλαη ν ζρεδηαζκφο ελφο επέιηθηνπ δηθηχνπ logistics, ζην νπνίν ζα κπνξνχλ λα δηαρεηξίδνληαη θάπνηα πξαθηηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ είλαη αλαγθαία. Πεξηιακβάλεη ηελ ελζσκάησζε ηεο πιεξνθνξίαο, ηεο κεηαθνξάο, ηνπ απνζέκαηνο, ηεο απνζήθεπζεο θαη ηεο δηαρείξηζεο πιηθψλ. ηε ζεκεξηλή επνρή ν ζρεδηαζκφο θαη ε βειηηζηνπνίεζε ελφο ζπζηήκαηνο logistics παξέρεη κηα επθαηξία ζηηο επηρεηξήζεηο λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά δηάθνξα θφζηε ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Παξφιν, πνπ ε βειηηζηνπνίεζε ελφο ζπζηήκαηνο logistics δελ είλαη νχηε εχθνιε νχηε θνζηίδεη ιίγν, γηα ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο κπνξεί λα παξέρεη ηελ επθαηξία λα απμήζνπλ ην πεξηζψξην θέξδνπο παίξλνληαο θάπνηεο απνθάζεηο βειηηζηνπνίεζεο. Ο δηαρσξηζκφο ησλ βαζηθψλ κνληέισλ, πνπ θαίλεηαη ζην ζρήκα 10, αθνξά θπξίσο ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ πξνζηίζεηαη ζην θαζέλα απφ ηα επηκέξνπο κνληέια ΜΟΝΣΕΛΑ ΚΑΣΑΝΟΜΗ ΣΟΠΟΘΕΙΑ Ζ δηαρείξηζε ησλ logistics είλαη ην θνκκάηη ηεο δηαρείξηζεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ην νπνίν ζρεδηάδεη, πινπνηεί θαη ειέγρεη ηελ απνδνηηθή θαη απνηειεζκαηηθή πξνο ηα εκπξφο θαη αληίζηξνθε ξνή θαη απνζήθεπζε ησλ αγαζψλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ αλάκεζα ζην ζεκείν ηεο πξνέιεπζεο θαη ζην ζεκείν ηεο θαηαλάισζεο, έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηεζνχλ νη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ. Σα πξνβιήκαηα ηεο δηαρείξηζεο ησλ logistics κπνξεί λα δηαθξηζνχλ ζε: Πξνβιήκαηα ζέζεο Πξνβιήκαηα θαηαλνκήο Πξνβιήκαηα θαηαλνκήο ηεο ζέζεο Σα πξνβιήκαηα ζέζεο πεξηιακβάλνπλ ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζέζεο ελφο ή πεξηζζνηέξσλ θέληξσλ δηαλνκήο ζε κία ή πεξηζζφηεξεο ελδερφκελεο πεξηνρέο. Πξνθαλψο ν αξηζκφο ησλ πεξηνρψλ ζα πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ ίζνο κε ηνλ αξηζκφ ησλ θέληξσλ ~ 46 ~

47 δηαλνκήο. Ζ εγθαηάζηαζε ελφο θέληξνπ δηαλνκήο ζε κηα πεξηνρή ππνηίζεηαη πσο είλαη δεδνκέλε. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο απνηειείηαη απφ ην ζηαζεξφ θφζηνο ρσξνζέηεζεο ελφο λένπ θέληξνπ δηαλνκήο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρψξν ζπλ ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη κεηαθνξάο, γηα λα εμππεξεηνχλ ηνπο πειάηεο. ηα πξνβιήκαηα θαηαλνκήο ππνηίζεηαη πσο ν αξηζκφο θαη ε ηνπνζεζία ησλ θέληξσλ δηαλνκήο είλαη γλσζηή εθ ησλ πξνηέξσλ θαη γίλεηαη πξνζπάζεηα λα θαζνξηζηεί ην πψο θάζε πειάηεο πξέπεη λα εμππεξεηεζεί. Με άιια ιφγηα δεδνκέλεο ηεο δήηεζεο θάζε πειάηε, ηεο παξαγσγηθήο ή εθνδηαζηηθήο δπλακηθφηεηαο ζε θάζε θέληξν δηαλνκήο θαη ηνπ θφζηνπο ηεο εμππεξέηεζεο θάζε πειάηε απφ θάζε θέληξν δηαλνκήο, ην πξφβιεκα θαηαλνκήο ζπλίζηαηαη ζηνλ ππνινγηζκφ ηεο πνζφηεηαο ησλ πξντφλησλ πνπ θάζε θέληξν δηαλνκήο ζα πξνκεζεχεη ηνπο πειάηεο. Σα πξνβιήκαηα θαηαλνκήο ηεο ηνπνζεζίαο αθνξνχλ ηνλ πξνζδηνξηζκφ φρη κφλν ηεο πνζφηεηαο πνπ θάζε πειάηεο ζα παξαιάβεη απφ ην θέληξν δηαλνκήο αιιά θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ θέληξσλ δηαλνκήο, ησλ ζέζεσλ εγθαηάζηαζεο θαη ηεο δπλακηθφηεηάο ηνπο ΜΟΝΣΕΛΑ LOGISTICS ΠΟΛΛΑΠΛΨΝ ΣΑΔΙΨΝ Ο ζηφρνο ζρεδηαζκνχ θαη αλάπηπμεο ελφο κνληέινπ logistics είλαη ε εχξεζε ηνπ βέιηηζηνπ ηξφπνπ κεηαθνξάο νκνγελψλ πξντφλησλ απφ δηάθνξεο πεγέο ζε δηάθνξνπο πξννξηζκνχο, έηζη ψζηε λα ειαρηζηνπνηεζεί ην ζπλνιηθφ θφζηνο. Γηα κεξηθέο εθαξκνγέο ην πξφβιεκα ησλ κεηαθνξψλ είλαη λα ηθαλνπνηήζεη δηάθνξνπο πξφζζεηνπο πεξηνξηζκνχο ή λα ιεηηνπξγεί ζε δηάθνξα ζηάδηα. Σα logistics νξίδνληαη σο ε ηέρλε, ε νπνία είλαη ππεχζπλε γηα ηε ζσζηή παξάδνζε ηεο ζσζηήο πνζφηεηαο ηνπ ζσζηνχ πξντφληνο, ζην ζσζηφ ρξφλν, ζην ζσζηφ κέξνο. Ζ απνδνηηθφηεηα ελφο κνληέινπ logistics επεξεάδεηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο φπσο: ν αξηζκφο ησλ θέληξσλ δηαλνκήο θαη ε εχξεζε ηεο θαηάιιειεο ηνπνζεζίαο εγθαηάζηαζεο, έηζη ψζηε νη απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ λα κπνξνχλ λα ηθαλνπνηεζνχλ κε φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξα θέληξα δηαλνκήο θαζψο θαη ρακειφηεξν θφζηνο κεηαθνξάο. Σα πξνβιήκαηα ησλ κνληέισλ logistics πνιιαπιψλ ζηαδίσλ θαη νη δηαθνξεηηθέο παξαιιαγέο ηνπο έρνπλ κειεηεζεί απφ δηάθνξνπο εξεπλεηέο. Οη πξψηνη ήηαλ νη Geoffrion θαη Graves, νη νπνίνη κειέηεζαλ ην πξφβιεκα δηαλνκήο δχν ζηαδίσλ. Σα ζηάδηα αλαθέξνληαη ζηελ αιπζίδα κεηαμχ ησλ ελδηαθεξφλησλ. Γειαδή αθνξνχλ ηνπο ζπλδέζκνπο κεηαμχ ~ 47 ~

48 πξνκεζεπηή, εξγνζηαζίνπ, θέληξσλ δηαλνκήο, ιηαλνπσιεηψλ θαη ησλ ηειηθψλ πειαηψλ. ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζηφρνπο ζπκπεξηιήθζεζαλ ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ε κεγηζηνπνίεζε ηεο εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ, ε νπνία κπνξεί λα παξέρεηαη ζην απνδεθηφ γηα εθείλνπο ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θέληξσλ δηαλνκήο. Σα πην γλσζηά κνληέια απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη ηα κνληέια δχν ζηαδίσλ, ηξηψλ ζηαδίσλ θαη κνληέια αληίζηξνθήο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. ην κνληέιν δχν ζηαδίσλ, ην νπνίν ζα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζηε κειέηε πεξίπησζεο ζην επφκελν θεθάιαην, θαζνξίδεηαη ην δίθηπν δηαλνκήο γηα λα ηθαλνπνηεζεί ε δήηεζε ησλ πειαηψλ, ε δπλακηθφηεηα ηνπ εξγνζηάζηνπ, ε ρσξεηηθφηεηα ησλ θέληξσλ δηαλνκήο κε φζν ην δπλαηφλ ρακειφηεξν θφζηνο θαζψο θαη ε εγθαηάζηαζε ησλ ιηγφηεξσλ δπλαηψλ θέληξσλ δηαλνκήο. Γηα ηα κνληέια απηά ρξεζηκνπνηνχληαη νη εμήο ππνζέζεηο: Ζ ζέζε ησλ πειαηψλ αιιά θαη ε δήηεζε απηψλ είλαη γλσζηή Ο αξηζκφο ησλ ελδερφκελσλ πεξηνρψλ εγθαηάζηαζεο ησλ θέληξσλ δηαλνκήο φπσο θαη ε ρσξεηηθφηεηά ηνπο είλαη γλσζηή Κάζε θέληξν δηαλνκήο έρεη κηα πεξηνξηζκέλε ρσξεηηθφηεηα θαη ππάξρεη θαη φξην ζηνλ αξηζκφ ησλ θέληξσλ πνπ ζα εγθαηαζηαζνχλ ΕΤΕΛΙΚΣΑ ΜΟΝΣΕΛΑ LOGISTICS Με ηελ αλάπηπμε ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο γίλεηαη επηηαθηηθή ε ρξήζεο παγθφζκησλ logistics απφ ηηο επηρεηξήζεηο. Σν πψο λα δηαρεηξηζηείο ηα logistics απνδνηηθά ψζηε λα κεησζνχλ ηα θφζηε είλαη έλα ζέκα γηα ηηο επηρεηξήζεηο. Απηφ εμεγεί επίζεο γηαηί έλα πεξίπινθα ζρεδηαζκέλν δίθηπν logistics θάησ απφ ηε ζεκεξηλή πιήξσο αλαπηπγκέλε ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ θεληξίδεη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηελ πξνζνρή ησλ επηρεηξεζηαθψλ νληνηήησλ, εηδηθά πνιιψλ πνιπεζληθψλ επηρεηξήζεσλ. Δληνχηνηο, θαίλεηαη λα είλαη αξθεηά δχζθνιν λα ηαηξηάδεη επηηπρψο ζηηο απαηηήζεηο απηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ, παξφιν πνπ νη ίδηεο επηζπκνχλ λα πεξηνξίζνπλ ην θφζηνο ηνπο. ε απηφ ην ζεκείν, εηζάγεηαη έλα λέν επέιηθην δίθηπν logistics πνιιαπιψλ ζηαδίσλ (flexible multistage logistics network- ~ 48 ~

49 fmln), ην νπνίν κπνξεί λα ππεξληθήζεη απηφ ην είδνο δπζθνιίαο ζηελ πξάμε. Πξφζθαηα κε ηε ζπλερή απαίηεζε γηα κείσζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο θαη γηα βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εμππεξέηεζεο πειαηψλ, ν ζρεδηαζκφο θαη ε βειηηζηνπνίεζε ησλ logistics αληηκεησπίδνπλ πην αληαγσληζηηθά ζέκαηα φπσο ε βειηίσζε ηεο επειημίαο ησλ ζπζηεκάησλ logistics. Γειαδή, επηδηψθεηαη λα αιιάμεη ε παξαδνζηαθή δνκή ησλ logistics πνπ απνηειείηαη απφ Δξγνζηάζηα Κέληξα Γηαλνκήο Ληαλνπσιεηέο Πειάηεο, θαη λα ρξεζηκνπνηείηαη απεπζείαο κεηαθνξά απφ ηα εξγνζηάζηα ζηνπο πειάηεο φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ή απεπζείαο παξάδνζε απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ιηαλνπσιεηή ή απφ ην θέληξν δηαλνκήο ζηνλ πειάηε. Σν παξαδνζηαθφ δίθηπν logistics πνιιαπιψλ ζηαδίσλ (traditional multistage logistics network-tmln) είρε κεγάιε επηηπρία θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ, αιιά ιφγσ ηεο αβεβαηφηεηαο πνπ επηθξαηεί ζηε δήηεζε θαη ζε άιιεο κεηαβιεηέο, πνπ ζρεηίδνληαη κε ην δίθηπν logistics, αιιά θαη ηνπ ζπλερψο κεηαβαιιφκελνπ πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν δξνπλ νη επηρεηξήζεηο, ήηαλ αλαγθαίν λα βξεζεί έλα δίθηπν, ην νπνίν λα δέρεηαη θαη λα πξνζαξκφδεη εχθνια αιιαγέο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη θαη επέθηαζε ησλ κεηαβιεηψλ. Ζ αλαγθαηφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ επέιηθηνπ δηθηχνπ logistics είλαη κεγαιχηεξε θαη πην επηηαθηηθή γηα ηηο πνιπεζληθέο επηρεηξήζεηο, ιφγσ ηεο αλνκνηνγέλεηεο πνπ παξνπζηάδνπλ κφλν θαη κφλν αλ ζθεθηνχκε ηε γεσγξαθηθή δηαζπνξά ηνπο. ~ 49 ~

50 1.7 ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΗ ΟΦΗΜΑΣΨΝ Σν πξφβιεκα ηεο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ έρεη λα θάλεη µε ηελ εχξεζε απνδνηηθψλ δηαδξνκψλ γηα ηελ δηαλνκή ππεξεζηψλ θαη αγαζψλ ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ. Σν ζπγθεθξηκέλν πξφβιεκα έρεη γίλεη αληηθείκελν εθηεηακέλεο έξεπλαο θαη δηάθνξα κνληέια δξνκνιφγεζεο (routing models) έρνπλ πξνηαζεί. Σα πην βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία μερσξίδνπλ ηα πξνβιήκαηα δξνκνιφγεζεο είλαη: ε ζέζε ησλ ζεκείσλ (stops) απφ ηα νπνία ζα πεξάζεη ε δηαδξνκή, νη ηδηφηεηεο ηνπ νρήκαηνο ην νπνίν ζα δξνκνινγεζεί θαη ην θξηηήξην ην νπνίν θαζνξίδεη αλ µηα δηαδξνκή είλαη θαιή ή φρη. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά επεξεάδνπλ ηα ζρεηηθά δεδνκέλα πνπ ρξεηάδνληαη θαη ην βαζκφ δπζθνιίαο ηεο εχξεζεο κηαο θαιήο δηαδξνκήο. Ζ ιχζε πξνβιεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ δξνκνιφγεζε νρεκάησλ ρσξίο ηε ρξήζε ππνινγηζηή γίλνληαλ παιηφηεξα µε ράξηεο θαη µε βάζε ηελ εκπεηξία ηνπ αηφκνπ πνπ ηελ πξαγκαηνπνηνχζε. Σν άηνκν απηφ έπξεπε λα ιάβεη ππφςε ηνπ φιεο εθείλεο ηηο παξακέηξνπο πνπ επεξέαδαλ ην πξφβιεκα. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 µε ηελ αχμεζε ηεο δηαζεζηκφηεηαο ησλ πξνζσπηθψλ ππνινγηζηψλ δφζεθε ψζεζε ζην γξαθηθφ πεξηβάιινλ. Έηζη ην ινγηζκηθφ δξνκνιφγεζεο άξρηζε λα αλαπαξηζηά γξαθηθά ηηο δηαδξνκέο πνπ βξίζθεη. Γεληθά αθφκε θαη φηαλ ε δξνκνιφγεζε γίλεηαη µε ηε ρξήζε ππνινγηζηή ε εκπεηξία ηνπ αηφκνπ πνπ ππνινγίδεη ηε δηαδξνκή είλαη πνιχηηκε. ~ 50 ~

51 1.7.1 ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΟΤ ΠΛΑΝΨΔΙΟΤ ΠΨΛΗΣΗ (TSP) Έλαο πσιεηήο ζέιεη λα επηζθεθζεί ηηο πφιεηο κηαο ιίζηαο κία θνξά. Γηα λα γίλεη απηφ πξέπεη λα μεθηλήζεη απφ ηελ πφιε ηνπ θαη ζην ηέινο πξέπεη λα επηζηξέςεη ζε απηή. Ο πσιεηήο κπνξεί λα επηιέμεη ηε ζεηξά κε ηελ νπνία ζα επηζθεθζεί ηηο πφιεηο, έηζη ψζηε ε απφζηαζε πνπ ζα δηαλχζεη λα είλαη ε κηθξφηεξε. Πξνθαλψο έηζη ζα θεξδίζεη ρξφλν θαη ζα κεηψζεη ην θφζηνο. Καζψο ν πσιεηήο πξνζπαζεί λα βξεη ηε ζπληνκφηεξε δηαδξνκή, αληηκεησπίδεη ην απνθαινχκελν πξφβιεκα ηνπ πιαλφδηνπ πσιεηή TSP (Traveling Salesman Problem). Σρήκα 12: Απιφ παξάδεηγκα TSP Ζ καζεκαηηθή δηαηχπσζε ηνπ πξνβιήκαηνο απηνχ είλαη ε εμήο: Όπνπ: min cij x ij c ij είλαη ην θφζηνο κεηάβαζεο απφ ηελ πφιε i ζηε j x ij είλαη κεηαβιεηή απφθαζεο θαη παίξλεη ηηκέο 1 αλ ν πσιεηήο κεηαβεί απφ ηελ πφιε i ζηε j θαη 0 δηαθνξεηηθά. Ζ παξαπάλσ ζπλάξηεζε εθθξάδεη ηε ζπλνιηθή απφζηαζε πνπ ζα δηαλχζεη ν πσιεηήο γηα απηφ θαη ζέινπκε λα ηελ ειαρηζηνπνηήζνπκε. Πξέπεη φκσο λα πιεξνχληαη θαη θάπνηνη πεξηνξηζκνί νη νπνίνη είλαη: ~ 51 ~

52 1. x ij 1 Γηα θάζε i,j 2. X ij {0,1} Ο πξψηνο πεξηνξηζκφο βεβαηψλεη, πσο ε θάζε πφιε δέρεηαη επίζθεςε κφλν κία θνξά ΣΕΦΝΙΚΕ ΕΠΙΛΤΗ ΣΟΤ TSP Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ ην πξφβιεκα ηνπ πιαλφδηνπ πσιεηή απαζρφιεζε πάξα πνιχ θαη γηα ην ιφγν απηφ αζρνιήζεθαλ πνιινί επηζηήκνλεο ζην λα αλαθαιχςνπλ ηερληθέο γηα ηελ επίιπζή ηνπ, νη θπξηφηεξεο απφ ηηο νπνίεο είλαη: Αλγόπιθμορ ηος πληζιέζηεπος γείηονα (Nearest neighbor): ηνλ αιγφξηζκν απηφ, ε επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο μεθηλά απφ ην ζεκείν έλαξμεο θαη ζε θάζε βήκα θαηαζθεπάδεηαη ε δηαδξνκή κεηαβαίλνληαο απφ ην ηξέρνλ ζεκείν ζην επφκελν πιεζηέζηεξν ζεκείν. Ζ δηαδηθαζία επαλαιακβάλεηαη έσο φηνπ φια ηα δηαζέζηκα ζεκεία εληαρζνχλ ζηελ δηαδξνκή. Σρήκα 13: Δθαξκνγή αιγνξίζκνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα Η μέθοδορ k-opt.: Απηφο ν αιγφξηζκνο είλαη αιγφξηζκνο βειηίσζεο κηαο δηαδξνκήο. Ζ ηδέα είλαη ε αληηθαηάζηαζε k (=2 ή 3) αθκψλ, ψζηε ε λέα εθηθηή δηαδξνκή λα είλαη θαιχηεξε απφ ηελ πξνεγνχκελε. Ζ δηαδηθαζία είλαη ε εμήο: 1. Καηαζθεχαζε κηα αξρηθή δηαδξνκή δ 2. Δληφπηζε ηηο k αθκέο ζηε δ κε ην κεγαιχηεξν θφζηνο 3. Γηέγξαςε ηηο k αθκέο θαη πξνζέζεζε k λέεο ~ 52 ~

53 4. Αλ ε δηαδξνκή δ ΝΔΑ πνπ πξνέθπςε είλαη θαιχηεξε απφ ηε δ ηφηε ζέζε δ=δ ΝΔΑ θαη πήγαηλε ζην βήκα 2 5. Δπέζηξεςε σο ιχζε ηε δ Σρήκα 14: Δθαξκνγή κεζφδνπ 2 opt. Άλλερ ηεσνικέρ βεληίωζηρ διαδπομών: Δθηφο ηεο κεζφδνπ πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ ππάξρνπλ θαη κεξηθέο αθφκα ηερληθέο βειηίσζεο, νη νπνίεο είλαη: Αληηκεηάζεζε δχν ηπραίσλ θφκβσλ (random exchange) Αληηκεηάζεζε 2 ζπλερφκελσλ θφκβσλ (adjacent exchange) Αληηζηξνθή ζεηξάο ζπλερφκελσλ θφκβσλ (inversion) Δηζαγσγή θφκβνπ ζε άιιε ζέζε (insertion) Μεηαθίλεζε ηκήκαηνο ζπλερφκελσλ θφκβσλ (shifting) Αλγόπιθμορ εξοικονόμηζηρ απόζηαζηρ ηων Clarke και Wright: Ζ ηδέα απηνχ ηνπ αιγνξίζκνπ είλαη ε εμνηθνλφκεζε (βειηίσζε) ηεο ζπλνιηθήο απφζηαζεο αλ ζπλδέζνπκε 2 θφκβνπο κεηαμχ ηνπο. Ζ δηαδηθαζία είλαη ε εμήο: 1. Δπηιέγεηαη έλαο θφκβνο σο αθεηεξία (έζησ ν θφκβνο 1) 2. Τπνινγίδεηαη ε εμνηθνλφκεζε S ij πνπ πξνθχπηεη απφ θάζε δπλαηφ δεπγάξη i θαη j ζχκθσλα κε ηε ζρέζε: S ij Ci 1 C1 i C 3. Ηεξαξρνχληαη νη εμνηθνλνκήζεηο θαηά θζίλνπζα ζεηξά 4. Ξεθηλψληαο απφ ηελ θνξπθή ηεο ηαμηλνκεκέλεο ιίζηαο ζπλδένληαη θφκβνη κέρξη λα θηηαρηεί κηα νινθιεξσκέλε TSP δηαδξνκή. ij ~ 53 ~

54 1.7.3 ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΗ ΟΦΗΜΑΣΨΝ Σν Πξφβιεκα Γξνκνιφγεζεο Ορεκάησλ VRP (Vehicle Routing Problem) είλαη έλα γεληθφο φξνο πνπ δφζεθε ζε κηα νιφθιεξε θαηεγνξία πξνβιεκάησλ, ζηα νπνία κηα ζεηξά δηαδξνκψλ γηα έλα ζηφιν νρεκάησλ, πνπ βαζίδνληαη ζε κία ή πεξηζζφηεξεο απνζήθεο, πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ γηα έλαλ αξηζκφ γεσγξαθηθά δηαζθνξπηζκέλσλ πφιεσλ ή πειαηψλ. Ο ζηφρνο ηεο δξνκνιφγεζε νρεκάησλ είλαη λα εμππεξεηήζεη κηα ζεηξά απφ πειάηεο κε γλσζηέο απαηηήζεηο θαη κε θαη κε φζν ην δπλαηφλ ρακειφηεξνπ θφζηνπο δηαδξνκέο ησλ νρεκάησλ πνπ εθθηλνχλ θαη ηεξκαηίδνπλ ζε απνζήθε. Σρήκα 15: Σππηθή εηζαγσγή γηα πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ ~ 54 ~

55 Σρήκα 16: Γξνκνιφγηα νρεκάησλ Σν πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ είλαη έλα πνιχ γλσζηφ πξφβιεκα ζπλδπαζηηθήο βειηηζηνπνίεζεο θαη ε ππνινγηζηηθή πξνζπάζεηα πνπ απαηηείηαη απμάλεη εθζεηηθά φζν κεγαιψλεη ην κέγεζνο ηνπ πξνβιήκαηνο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε πνιππινθφηεηα ζηελ επίιπζε ηνπ απμάλεη εθζεηηθά κε κηθξή αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ηνπ. Γειαδή κε κηθξή αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ κεηαβιεηψλ απφθαζεο ηνπ πξνβιήκαηνο (πειάηεο, νρήκαηα, θιπ). Σν θαηλφκελν απηφ αλαθέξεηαη ζηε βηβιηνγξαθία σο «ζπλδπαζηηθή έθξεμε». Πξνβιήκαηα κηθξνχ κεγέζνπο επηιχνληαη κε γλσζηέο κεζφδνπο γξακκηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ ελψ πξνβιήκαηα κεγάινπ κεγέζνπο πξνζεγγίδνληαη κε ηελ ρξήζε επξεηηθψλ κεζφδσλ. Οη ηειεπηαίεο είλαη πξνζεγγηζηηθέο εκπεηξηθέο κέζνδνη ηθαλέο λα εληνπίζνπλ κηα θαιή ιχζε (φρη απαξαίηεηα ηελ βέιηηζηε) κέζα ζε έλα εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα. Απηφ ην δχζθνιν ζπλδπαζηηθφ πξφβιεκα ζπλδέεηαη κε: Σο ππόβλημα ηος πλανόδιος πωληηή TSP: Δάλ ε δπλακηθφηεηα ησλ νρεκάησλ C είλαη άπεηξε, κπνξνχκε λα πάξνπκε έλα παξάδεηγκα πνιιαπιψλ πιαλφδησλ πσιεηψλ (Multiple Traveling Salesman Problem) MTSP. Έλα MTSP παξάδεηγκα κπνξεί λα κεηαηξαπεί ηζνδχλακα ζε TSP παξάδεηγκα, ελψλνληαο ζην γξάθεκα k-1 (φπνπ k ν αξηζκφο ησλ δξνκνιφγησλ) επηπιένλ αληίγξαθα ηνπ θφκβνπ 0 θαη ησλ ζπλαθψλ αθξψλ ηνπ. ~ 55 ~

56 Σο ππόβλημα ζςζκεςαζίαρ δοσείων BPP: Σν πξφβιεκα απηφ πεξηιακβάλεη ηελ ηαμηλφκεζε κηαο ζεηξάο αληηθεηκέλσλ δηαθνξεηηθνχ φγθνπ (ή βάξνπο) ζε έλαλ αξηζκφ απνζεθψλ ζπγθεθξηκέλεο ρσξεηηθφηεηαο, κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ν ζπλνιηθφο φγθνο (ή ην ζπλνιηθφ βάξνο) ησλ αληηθεηκέλσλ λα κελ μεπεξλά ηε κέγηζηε ηηκή απηψλ ή λα ειαρηζηνπνηείηαη ν αξηζκφο απνζεθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Σν ζέκα γηα ην αλ ππάξρεη κηα εθηθηή ιχζε γηα ην πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ είλαη κηα πεξίπησζε ηνπ BPP (Bin Packing Problem). Ζ εθδνρή απφθαζεο απηνχ ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη ελλνηνινγηθά ηζνδχλακε κε έλα πξφηππν VRP, ζην νπνίν φιεο νη εθηθηέο ιχζεηο λα έρνπλ ην ίδην θφζηνο. Σν πξφβιεκα δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ πξνθχπηεη (Dantzing & Ramser 1959) σο θεληξηθφ πξφβιεκα ζηε κεηαθνξά, ηε δηαλνκή θαη ηα logistics. ε κεξηθνχο ηνκείο ηεο αγνξάο ε κεηαθνξά ζεκαίλεη έλα πςειφ πνζνζηφ ηεο πξνζηηζέκελεο αμίαο ζην αγαζφ. Δπνκέλσο, ε ρξήζε απηνκαηνπνηεκέλσλ κεζφδσλ ζηε κεηαθνξά νδεγεί ζε απνηακίεπζε πνπ θπκαίλεηαη απφ 5% έσο 20% ζηα ζπλνιηθά θφζηε (Toth & Vigo 2001). πλήζσο ζηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν ηνπ VRP, εκθαλίδνληαη πνιινί δεπηεξεχνληεο πεξηνξηζκνί. Μεξηθνί απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο είλαη: Κάζε φρεκα έρεη πεξηνξηζκέλε δπλακηθφηεηα (Capacitated VRP-CVRP) Κάζε πειάηεο πξέπεη λα εθνδηαζηεί κέζα ζε θάπνην ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα (VRP with time windows-vrptw) Ο πσιεηήο ρξεζηκνπνηεί πνιιέο απνζήθεο γηα λα εθνδηάζεη ηνπο πειάηεο (Multiple Depot VRP- MDVRP) Οη πειάηεο κπνξεί λα επηζηξέςνπλ ζηελ απνζήθε θάπνην αγαζφ (VRP with Pick-Up and Delivering-VRPPD) Οη πειάηεο κπνξεί λα εθνδηάδνληαη απφ πνιιαπιά νρήκαηα (Split Delivery VRP-SDVRP) Μεξηθέο κεηαβιεηέο (φπσο αξηζκφο πειαηψλ, νη απαηηήζεηο ηνπο) είλαη ηπραίεο (Stochastic VRP-SVRP) Ζ παξάδνζε κπνξεί λα γίλεη ζε κεξηθέο κέξεο (Periodic VRP-PVRP) ~ 56 ~

57 ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΙ 2 ΥΑΕΨΝ Γηα ηε δξνκνιφγεζε πνιιψλ νρεκάησλ ρξεζηκνπνηνχληαη νη αιγφξηζκνη νη νπνίνη θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε δχν νκάδεο. Ζ δηαθνξά ησλ δχν νκάδσλ έγθεηηαη ζην αλ ζα γίλεη πξψηα ε νκαδνπνίεζε ησλ πειαηψλ ή ε δξνκνιφγεζε ησλ νρεκάησλ γηα ηελ εμππεξέηεζή ηνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα νη δχν θαηεγνξίεο είλαη νη εμήο: Ππώηα ομαδοποίηζε μεηά δπομολόγηζε (cluster first-route second): ε απηήλ ηελ θαηεγνξία επξεηηθψλ κεζφδσλ, ε νκαδνπνίεζε είλαη ε πην ζεκαληηθή θάζε. Οη πειάηεο αξρηθά νκαδνπνηνχληαη γηα λα εμππεξεηεζνχλ απφ ην ίδην φρεκα (πξψηα νκαδνπνίεζε) ρσξίο λα ιακβάλνληαη ππφςε πξνθαζνξηζκέλεο παξαγγειίεο θαη κεηά ζρεδηάδνληαη απνηειεζκαηηθά δξνκνιφγηα γηα θάζε νκάδα πειαηψλ (κεηά δξνκνιφγεζε). Οη επξεηηθέο κέζνδνη απηήο ηεο θαηεγνξίαο είλαη ζπλήζσο πεξηζζφηεξα ηερληθά πξνεγκέλεο ζε ζρέζε κε ηελ άιιε θαηεγνξία, αθνχ ε νκαδνπνίεζε ζπρλά βαζίδεηαη ζε καζεκαηηθφ πξνγξακκαηηζκφ. Απηή ε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηηο αθφινπζεο επξεηηθέο κεζφδνπο: a) Μέζνδνο δχν θάζεσλ (Christofides et al., 1978) b) Δπξεηηθή κέζνδνο γεληθεπκέλεο αλάζεζεο (Fisher and Jaikumar, 1981) c) Ζ επξεηηθή κέζνδνο πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηνπνζεζία (Bramel and Simchi-Levi, 1995) Οη πξψηεο δχν επξεηηθέο κέζνδνη ρξεζηκνπνηνχλ, ζε πξψην βήκα, πειάηεο πνπ ζα είλαη ζε μερσξηζηά νρήκαηα ζηε ιχζε, θαη γχξσ απφ ηνπο νπνίνπο ζα είλαη θαηαζθεπαζκέλεο πεξηεγήζεηο. Ζ απφδνζε ηνπ αιγνξίζκνπ εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηελ επηινγή απηψλ ησλ πειαηψλ. Σνπνζεηψληαο ην CVRP ζε έλα πιαίζην δηαθνξεηηθνχ ζπλδπαζηηθνχ πξνβιήκαηνο, ε επξεηηθή κέζνδνο πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηνπνζεζία (Location-Based Heuristic) επηιέγεη κε ηνλ βέιηηζην ηξφπν ηνπο πειάηεο απηνχο θαη δεκηνπξγεί, κε ηνλ ίδην ηξφπν, πεξηεγήζεηο γχξσ απφ απηνχο. Έηζη, αληί λα απνζπληίζεηαη ε δηαδηθαζία ζε δχν βήκαηα φπσο γίλεηαη ζηε κέζνδν δχν θάζεσλ (Two-Phase Method) θαη ζηελ επξεηηθή κέζνδν γεληθεπκέλεο αλάζεζεο (Generalized Assignment ~ 57 ~

58 Heuristic), ε επξεηηθή κέζνδνο πνπ βαζίδεηαη ζηελ ηνπνζεζία ηαπηφρξνλα δηαιέγεη ηνπο πειάηεο θαη ζρεδηάδεη πεξηεγήζεηο γχξσ απφ απηνχο. Ππώηα δπομολόγηζε μεηά ομαδοποίηζε (route first-cluster second): Απηή ε θαηεγνξία απνηειείηαη απφ εθείλεο ηηο επξεηηθέο κεζφδνπο, νη νπνίεο πξψηα θαηαζθεπάδνπλ κηα TSP δηαδξνκή κέζσ φισλ ησλ πειαηψλ (πξψηα δξνκνιφγεζε) θαη έπεηηα ρσξίδνπλ ηελ πεξηήγεζε ζε ηκήκαηα (κεηά νκαδνπνίεζε). Έλα φρεκα νξίδεηαη ζε θάζε ηκήκα θαη επηζθέπηεηαη ηνπο πειάηεο ζχκθσλα κε ηε ζεηξά εκθάληζεο πνπ έρνπλ ζηελ TSP δηαδξνκή. Ζ θαηεγνξία απηή πεξηιακβάλεη θιαζηθέο επξεηηθέο κεζφδνπο φπσο: a) Δπξεηηθή κέζνδνο βέιηηζηνπ δηαρσξηζκνχ (Beasley, 1983) b) Αιγφξηζκνο ζάξσζεο (Gillet and Miller, 1974) ηελ επξεηηθή κέζνδν βέιηηζηνπ δηαρσξηζκνχ (Optimal Partitioning heuristic) θάπνηνο πξνζπαζεί λα βξεη ηε βέιηηζηε TSP δηαδξνκή ή θάπνηα δηαδξνκή πνπ λα πξνζεγγίδεη ην βέιηηζην. Απηφ παξέρεη ηελ αξρηθή ηαμηλφκεζε ησλ ζεκείσλ δήηεζεο. Ζ ηαμηλφκεζε κεηά ρσξίδεηαη κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν ζε ηκήκαηα. ηνλ αιγφξηζκν ζάξσζεο (Sweep Algorithm) επηιέγεηαη έλα ζεκείν δήηεζεο σο αξρηθφ θαη νη ππφινηπνη πειάηεο ηαμηλνκνχληαη ζχκθσλα κε ηε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ απηψλ, ηεο απνζήθεο θαη ηνπ αξρηθνχ ζεκείνπ. Οη απαηηήζεηο έπεηηα νξίδνληαη ζηα νρήκαηα κεηά απφ ηελ αξρηθή ηαμηλφκεζε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ηα ζεκεία πνπ ζαξψζεθαλ ζε σξνινγηαθή θνξά γχξσ απφ ηελ απνζήθε νξίδνληαη ζηα νρήκαηα. Έπεηηα, απνηειεζκαηηθέο πεξηεγήζεηο ζρεδηάδνληαη γηα ην θάζε φρεκα. Σν νπζηψδεο κέξνο ζε θάζε αιγφξηζκν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ είλαη ε θάζε ηεο νκαδνπνίεζεο, θαηά ηελ νπνία νη πειάηεο νκαδνπνηνχληαη γηα λα εμππεξεηεζνχλ αξγφηεξα απφ ηα νρήκαηα. Γηα ην ιφγν απηφ ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ αιγνξίζκσλ γηα ην CVRP πξέπεη λα βαζίδεηαη απνθιεηζηηθά ζην πσο εθηειείηαη ε νκαδνπνίεζε. ~ 58 ~

59 2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΤΝΑ 2.1 ΕΙΑΓΨΓΗ Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ην δίθηπν logistics ζην ηκήκα ηεο δηαλνκήο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα έρεη πξνζειθχζεη έληνλα ην ελδηαθέξνλ ηφζν ησλ εξεπλεηψλ φζν θαη ησλ επαγγεικαηηψλ. Οη επηρεηξήζεηο, γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηε δήηεζε ησλ πειαηψλ, λα κεγηζηνπνηήζνπλ ην θέξδνο θαη λα θεξδίζνπλ ηνλ αληαγσληζκφ ζηελ παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία, ρξεηάδεηαη λα αλαιχζνπλ ηελ αγνξά θαη λα θαηαλνήζνπλ ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ θαη έπεηηα κπνξεί λα μεθηλήζνπλ λα ζρεδηάζνπλ ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη λα νξγαλψζνπλ ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Δίλαη εκθαλέο φηη ην ηκήκα ηεο δηαλνκήο παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Όπσο θαη ζε άιια ζπζηήκαηα, πξηλ εθαξκνζηεί ην δίθηπν logistics ζην ηκήκα ηεο δηαλνκήο, πξέπεη λα ζρεδηαζηεί. Όηαλ ζρεδηάδεηαη έλα δίθηπν logistics, ηα αθφινπζα δεηήκαηα πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ: Ζ δηακφξθσζε ηνπ δηθηχνπ logistics Ζ πνιηηηθή ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ ζε θάζε θφκβν θαη Οη δηαδξνκέο παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θφκβσλ Παξφιν πνπ πνιιά κνληέια έρνπλ αλαπηπρζεί γηα λα ζρεδηάδνπλ δίθηπα logistics, ππάξρνπλ αθφκα κεξηθά κεηνλεθηήκαηα ζηα ήδε ζρεδηαζκέλα κνληέια. ηα ήδε ππάξρνληα κνληέια ππάξρνπλ κεηνλεθηήκαηα. Πξψηνλ, ηα πεξηζζφηεξα δίθηπα δηαλέκνπλ πνιιά πξντφληα αιιά κεξηθνί ζπγγξαθείο ιακβάλνπλ ππφςε δίθηπν logistics απινχ πξντφληνο. Καη εηδηθά ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ δελ ιακβάλνληαη ππφςε ην βέιηηζην κέγεζνο παξηίδαο γηα θάζε πξντφλ. Γεχηεξνλ, νη παξάκεηξνη, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ιεηηνπξγία, γηα δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο ιεηηνπξγίαο ζα έρνπλ δηαθνξεηηθέο ηηκέο. Γηα παξάδεηγκα, φηαλ επηιέγεηαη δηαθνξεηηθή δηαδξνκή γηα λα παξαδνζνχλ ηα πξντφληα κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θφκβσλ, ην κνλαδηαίν θφζηνο παξάδνζεο πξντφλησλ κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθφ. Γηα φια ζρεδφλ ηα ππάξρνληα κνληέια, ε ζρέζε κεηαμχ απηψλ ησλ παξακέηξσλ θαη ησλ ηξφπσλ ιεηηνπξγίαο ζπλήζσο δε ιακβάλνληαη ππφςε. Σν ιάζνο εδψ είλαη φηη πνιινί, ζεσξνχλ σο ζηαζεξέο απηέο ηηο παξακέηξνπο θαη κε ηηκέο πνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ ~ 59 ~

60 εκπεηξία, γηα λα απινπνηήζνπλ ην πξφβιεκα, θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν πξνθαινχλ ηεξάζηηα ιάζε ζηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ δηθηχνπ. Γεληθά απηή ε κεζνδνινγία επηδηψθεη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ζρεδηαζκνχ. Ζ δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ μεθηλά κε ηηο αξρηθέο ηηκέο ησλ παξακέηξσλ θαη ν ζρεδηαζκφο ηνπ δηθηχνπ logistics θαζνξίδεηαη απφ έλα κνληέιν γξακκηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ (MIP- Mixed Integer Programming). ηε ζπλέρεηα βαζηδφκελν ζην απνηέιεζκα ηνπ κνληέινπ MIP, αλαπηχζζεηαη έλα κνληέιν πξνγξακκαηηζκνχ ησλ απνζεκάησλ πνπ απνθαζίδεη ηελ πνζφηεηα θαη ηε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο ηνπ θάζε πξντφληνο ζε θάζε θφκβν ηνπ δηθηχνπ logistics, θαη έλα κνληέιν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα βξεζεί ε πην ζχληνκε δηαδξνκή παξάδνζεο πξντφληνο απφ ηνπ ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. ηελ πνιηηηθή ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ ζεσξείηαη πεξίπησζε πνιιαπιψλ πξντφλησλ. Αθνχ πξνζδηνξηζηεί ην απφζεκα ζε θάζε θφκβν θαη νη δηαδξνκέο παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ θφκβσλ, νη παξάκεηξνη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ιεηηνπξγία, φπσο ην επίπεδν απνζέκαηνο ηνπ θάζε θφκβνπ θαη ην κνλαδηαίν θφζηνο παξάδνζεο πξντφλησλ ζε θάζε ιηαλνπσιεηή επαλαυπνινγίδνληαη θαη ε δηακφξθσζε ηνπ δηθηχνπ logistics βειηηζηνπνηείηαη εθ λένπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία εθηειείηαη έσο φηνπ λα κελ ππάξρεη ζεκαληηθή δηαθνξά κεηαμχ ησλ ζπλερφκελσλ ζρεδηαζκψλ. 2.2 ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟΙ ΣΟΦΟΙ Ο αξρηθφο ζθνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ζπλίζηαηαη αξρηθά ζηελ επηινγή ηεο επηρείξεζεο, ζηελ νπνία ζα πξαγκαηνπνηνχληαη φιεο νη δηαδηθαζίεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (Logistics) γηα πνιιαπιά πξντφληα θαη έπεηηα ζηελ θαηαλφεζε απηψλ ησλ δηαδηθαζηψλ. Ο θχξηνο ζθνπφο ηεο είλαη ε αλάδεημε ησλ δπλαηψλ ζεκείσλ πνπ νθείινληαη ζηελ νξζή εθαξκνγή ησλ δηαδηθαζηψλ ησλ logistics θαη ν εληνπηζκφο ησλ αδχλαησλ ζεκείσλ πνπ ζπληεινχλ ζηε κείσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο θαη θαη επέθηαζε κεηψλνπλ ην επίπεδν εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ αιιά ηαπηφρξνλα απμάλνπλ θαη ην θφζηνο ηεο. ~ 60 ~

61 Απψηεξνο ζθνπφο κεηά ηελ θαηαγξαθή θαη αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο πξνζσπηθέο γλψζεηο θαη ηε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε, είλαη ε δηαηχπσζε πξνηάζεσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ βειηηζηνπνίεζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηεο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ γηα πνιιαπιά πξντφληα. Οη πξνηάζεηο απηέο κπνξεί λα αθνξνχλ ηηο δηαδηθαζίεο παξαγσγήο, απνζήθεπζεο ή θαη δηαλνκήο ησλ πξντφλησλ ηεο επηρείξεζεο ΕΞΕΣΑΖΟΜΕΝΑ ΠΕΔΙΑ Σα πεδία πνπ εμεηάζηεθαλ είλαη ηα ζηάδηα ηεο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ δχν ζηαδίσλ, πνπ αλαθέξζεθαλ ζην πξψην θεθάιαην θαη φιεο νη δηαδηθαζίεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηα ζηάδηα απηά. Πην ζπγθεθξηκέλα ε επηρείξεζε πνπ επηιέρζεθε κειεηήζεθε σο πξνο : Παξαγσγή πξντφλησλ Μεηαθνξά απφ ην εξγνζηάζην ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο Απνζήθεπζε πξντφλησλ ζηνλ ρνλδξέκπνξν Μεηαθνξά απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο 2.3 ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΜΕΑ ΤΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΨΝ Ζ πξσηνγελήο έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε ζην εξγνζηάζην ηεο VECHRO ζηελ Πέηξα Βνησηίαο αιιά θαη ζηελ απνζήθε πνπ θαηέρεη θαη βξίζθεηαη ζηε Ληβαδεηά. Ζ άληιεζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ δεδνκέλσλ έγηλε ζηαδηαθά θαη κε κεζνδηθφηεηα κε ηε βνήζεηα θάπνησλ πηλάθσλ, πνπ είραλ δεκηνπξγεζεί θαη ζπκπιεξψζεθαλ απφ ηνπο ππεχζπλνπο ηεο επηρείξεζεο θαζψο θαη κέζσ ζπλεληεχμεσλ, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαη ηέινο κε ηε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε. Οη πίλαθεο πνπ ζπκπιεξψζεθαλ γηα ηηο αλάγθεο ηεο εξγαζίαο ήηαλ βαζηζκέλε ζηε δνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Οη πίλαθεο είραλ κεγαιχηεξε ρξεζηηθή αμία ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, αθνχ φια ηα δεδνκέλα πνπ ρξεηάζηεθαλ ήηαλ πνζνηηθά. Σν έληππν πνπ παξαδφζεθε ζηελ επηρείξεζε απνηεινχληαλ απφ επηά (7) πίλαθεο, νη ~ 61 ~

62 νπνίνη αθνξνχζαλ ηελ παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα ηνπ εξγνζηαζίνπ, ηε δήηεζε ζηνπο ιηαλνπσιεηέο, ηα θφζηε κεηαθνξά απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν αιιά θαη ηα θφζηε κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνλ ιηαλνπσιεηή, ηα θφζηε απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν θαη θάπνηα ζηνηρεία γηα ην απφζεκα φπσο ην κέζν επίπεδν, ην θφζηνο δηαηήξεζεο θ.α. Οη ζπλεληεχμεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ κε ζθνπφ ηελ άληιεζε πεξαηηέξσ πιεξνθνξηψλ, πνπ ζα ήηαλ ρξήζηκεο γηα ηελ βαζχηεξε θαηαλφεζε ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ αθνινπζνχληαη ζην εξγνζηάζην θαη ηελ απνζήθε. Οη ζπλεληεχμεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηαπηφρξνλα κε ηε ζπκπιήξσζε ησλ πηλάθσλ κε ηα δεδνκέλα θαη ηα ζπλεληεπμηαδφκελα άηνκα ήηαλ ν δηεπζπληήο ηνπ εξγνζηαζίνπ θαη ν ππεχζπλνο ηεο απνζήθεο. ηε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε νη παξαηεξεηέο εκπιέθνληαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ παξαηεξνχλ, είηε κε πιήξε ζπκκεηνρή είηε κε ζπκκεηνρή σο παξαηεξεηήο. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε ζηελ επηρείξεζε έγηλε σο παξαηεξεηήο. Απηή ε δηαδηθαζία βνήζεζε ζην λα ππάξρεη ε νπηηθή επαθή κε ηηο δηεξγαζίεο, πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζην εξγνζηάζην θαη ηελ απνζήθε θαη θαη επέθηαζε λα γίλεη πην εχθνια ε ζχλδεζε ησλ δεδνκέλσλ, πνπ πάξζεθαλ κε ηηο αληίζηνηρεο δηεξγαζίεο. ~ 62 ~

63 2.4 ΦΕΔΙΑΜΟ ΜΟΝΣΕΛΟΤ Πξνηνχ γίλεη ε εηζαγσγή ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ κνληέινπ, πξέπεη λα αλαθεξζεί γηα ηη είδνπο δίθηπν logistics κπνξεί απηφ ην ζρεδηαζηηθφ κνληέιν κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί. Σν δίθηπν logistics ζρεδηάδεηαη φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 16. Σρήκα 17: ρεδηαζηηθφ κνληέιν δηθηχνπ logistics Παξαηεξείηαη πσο I ηχπνη πξντφλησλ (Products) παξάγνληαη ζε J εξγνζηάζηα (Factories). Γηα λα ηθαλνπνηεζεί ε δήηεζε ησλ πειαηψλ ζηνπο N ιηαλνπσιεηέο (Retailers), απηά ηα πξντφληα ζα παξαδνζνχλ ζηνπο ιηαλνπσιεηέο δηακέζνπ M ρνλδξέκπνξσλ (Wholesalers). Σν εξψηεκα είλαη: γηα θάζε πξντφλ πφζν πξέπεη λα παξαδνζεί κέζσ θάζε δηαδξνκήο; Πνην πξντφλ ζα απνζεθεπηεί θαη ζα παξαδνζεί δηακέζνπ πνηνχ ρνλδξέκπνξνπ; ΜΟΝΣΕΛΟ ΑΚΕΡΑΙΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟΤ Σν κνληέιν αθέξαηνπ πξνγξακκαηηζκνχ απνηειείηαη απφ δχν κέξε: ηελ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο. Ζ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε έρεη σο ζηφρν ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο πεξηιακβάλεη ην θφζηνο κεηαθνξάο ησλ πξντφλησλ απφ ηα εξγνζηάζηα ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο, ην ζηαζεξφ θαη κεηαβιεηφ θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο θαη ην θφζηνο κεηαθνξάο ησλ πξντφλησλ απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. Ζ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε ζε καζεκαηηθή κνξθή δίλεηαη απφ ηε ζρέζε πνπ αθνινπζεί: ~ 63 ~

64 ηελ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε, ην ζπλνιηθφ θφζηνο πεξηιακβάλεη ηα εμήο: ην θφζηνο κεηαθνξάο ησλ πξντφλησλ απφ ηα εξγνζηάζηα ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο (πξψην ζηνηρείν) ην ζηαζεξφ θαη κεηαβιεηφ θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο (δεχηεξν ζηνηρείν) ην θφζηνο κεηαθνξάο ησλ πξντφλησλ απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο (ηξίην ζηνηρείν). ηνλ πίλαθα 6 δίλνληαη νη ζπκβνιηζκνί ησλ κεγεζψλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε θαη νη επεμεγήζεηο απηψλ. Πίλαθαο 6:πκβνιηζκνί θαη επεμεγήζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην κνληέιν αθέξαηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ~ 64 ~

65 Πξέπεη λα ηνληζηεί πσο ην κέζν επίπεδν απνζέκαηνο ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο θαη (I im ) θαη ην κνλαδηαίν θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο (C imn ), είλαη παξάκεηξνη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ιεηηνπξγία θαη φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ απηέο νη παξάκεηξνη επαλαυπνινγίδνληαη κέρξη λα βξεζεί ε ιχζε πνπ ζπγθιίλεη. Οη πεξηνξηζκνί πεξηιακβάλνπλ πεξηνξηζκνχο δήηεζεο, πεξηνξηζκνχο ρσξεηηθφηεηαο, πεξηνξηζκνχο ξνήο πιηθψλ θ.α., θαη παξνπζηάδνληαη παξαθάησ: Οη παξαπάλσ καζεκαηηθέο ζρέζεηο αληηπξνζσπεχνπλ δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο πεξηνξηζκψλ, νη νπνίνη αλαιχνληαη παξαθάησ: Ο πξψηνο πεξηνξηζκφο πξνζδηνξίδεη ηελ απαίηεζε ζε παξαγσγηθή ηθαλφηεηα. Σν άζξνηζκα ηεο πνζφηεηαο ησλ πξντφλησλ πνπ κεηαθέξνληαη απφ ην εξγνζηάζην δελ κπνξνχλ λα μεπεξλνχλ ηελ παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα ηνπ εξγνζηαζίνπ. Ο δεχηεξνο πξνζδηνξίδεη ηε ρσξεηηθφηεηα ηνπ ρνλδξέκπνξνπ. Σν άζξνηζκα ηεο πνζφηεηαο ησλ πξντφλησλ πνπ κεηαθέξνληαη απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηε ρσξεηηθφηεηά ηνπ. ~ 65 ~

66 Ο επφκελνο πεξηνξηζκφο δίλεη ηελ απαίηεζε ζε ξνή πιηθψλ. Δθφζνλ ν ρνλδξέκπνξνο δελ κπνξεί λα παξάγεη πξντφληα, ην άζξνηζκα ηεο πνζφηεηαο ησλ πξντφλησλ πνπ κεηαθέξνληαη απφ έλαλ ρνλδξέκπνξν δελ κπνξεί λα μεπεξλά ην άζξνηζκα ηα πνζφηεηαο ησλ πξντφλησλ πνπ παξαδίδνληαη ζε απηφλ. Ο πεξηνξηζκφο απηφο εμαζθαιίδεη φηη ε δήηεζε ησλ πειαηψλ ηθαλνπνηείηαη κέζσ ησλ ιηαλνπσιεηψλ. Οη επφκελνη δχν πεξηνξηζκνί εμαζθαιίδνπλ φηη νη ζπλερείο κεηαβιεηέο (x ijm, x imn ) είλαη ζεηηθέο θαη ν ηειεπηαίνο πεξηνξηζκφο δηαζθαιίδεη φηη ε κεηαβιεηή y im είλαη δπαδηθή ΜΟΝΣΕΛΟ ΦΕΔΙΑΜΟΤ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Μεηά ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο δηακφξθσζεο ηνπ δηθηχνπ logistics, είλαη ε ζεηξά ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ ζε φινπο ηνπο θφκβνπο. ε θάζε θφκβν ηνπ δηθηχνπ logistics, απνζεθεχνληαη πνιιαπιά πξντφληα. ε απηφ ην ζεκείν, γίλεηαη ε ππφζεζε φηη θάζε θνξά πνπ γίλεηαη παξαγγειία απφ αλψηεξνπο θφκβνπο, έλα ππνζχλνιν ησλ πξντφλησλ παξαγγέιλεηαη θαη παξαδίδεηαη απφ θνηλνχ. Σν εξψηεκα εδψ είλαη: πνηα είλαη απηά ηα πξντφληα πνπ παξαγγέιλνληαη θαηά παξηίδα θαη πφζν ζα παξαγγέιλνληαη γηα θάζε πξντφλ; Σν κνληέιν ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ παξνπζηάδεηαη θαη απνηειείηαη απφ ηέζζεξα βήκαηα: Βήκα 1: Γίλεηαη ε ππφζεζε φηη θάζε πξντφλ παξαγγέιλεηαη μερσξηζηά θαη έπεηηα ππνινγίδεηαη ε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο γηα ην πξντφλ πνπ παξαγγέιλεηαη πεξηζζφηεξν. Ζ ζπρλφηεηα παξαγγειίαο γηα θάζε πξντφλ ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε: n i h C D S s i i, φπνπ D i είλαη ε εηήζηα δήηεζε γηα ην πξντφλ i, C i ην θφζηνο αλά 2 i κνλάδα πξντφληνο (ε κέζε ηηκή πψιεζεο ηνπ πξντφληνο), h ην θφζηνο δηαηήξεζεο 1 απφζεκα θάζε ρξφλν, S θφζηνο θάζε παξαγγειίαο θαη s i ην πξφζζεην θφζηνο παξαγγειίαο αλ ην πξντφλ i ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηελ παξαγγειία. Ζ ζπρλφηεηα n γηα ην πην ζπρλά παξαγγειιφκελν πξντφλ είλαη n Max. n i ~ 66 ~

67 Βήκα 2: Τπνινγίδεηαη ε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο θάζε πξντφληνο σο πνιιαπιάζην ηνπ n. ε απηφ ην βήκα, ππνηίζεηαη φηη φια ηα ζηαζεξά θφζηε παξαγγειίαο S είλαη θαηαλεκεκέλα ζην πξντφλ πνπ παξαγγέιλεηαη ζπρλφηεξα. Γηα ηα άιια πξντφληα, ζεσξνχκε ην θφζηνο παξαγγειίαο αλ ην πξντφλ i ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηελ παξαγγειία, s i. Κάησ απφ απηήλ ηελ ππφζεζε νη ζπρλφηεηεο παξαγγειίαο γηα ηα άιια πξντφληα είλαη: n i h Ci Di 2 s i. Έπεηηα, ππνινγίδεηαη ην m i, δειαδή ηε ζπρλφηεηα ηνπ πξντφληνο i σο πνιιαπιάζην ηνπ n, απφ ηνλ ηχπν m i ni. Ο αξηζκφο πνπ n πξνθχπηεη ζηξνγγπινπνηείηαη πξνο ηα επάλσ ζηνλ πιεζηέζηεξν αθέξαην θαη ππνδειψλεηαη σο m i. Βήκα 3: Δπαλαυπνινγίδεηαη ε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο ηνπ πξντφληνο πνπ παξαγγέιλεηαη πην ζπρλά απφ ηνλ ηχπν: n * 2 h S C D i i i s / m i, θαη ε πνζφηεηα * * D παξαγγειίαο απηνχ απφ ηνλ ηχπν: Q, φπνπ D * είλαη ε εηήζηα δήηεζε ηνπ * n πξντφληνο πνπ παξαγγέιλεηαη πην ζπρλά. Βήκα 4: Αθφηνπ ππνινγηζηεί ην n *, δειαδή ε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο ηνπ πην ζπρλά παξαγγειιφκελνπ πξντφληνο, ππνινγίδνληαη νη ζπρλφηεηεο παξαγγειίαο θαη ησλ ππφινηπσλ πξντφλησλ απφ ηε ζρέζε: απφ ηνλ ηχπν: D n i * n θαη νη πνζφηεηεο παξαγγειίαο απηψλ m i i Qi. Με απηφ ην κνληέιν κπνξεί λα πξνζδηνξηζηνχλ νη ni πνζφηεηεο θαη νη ζπρλφηεηεο παξαγγειίαο φισλ ησλ πξντφλησλ. Όζν ε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο ηνπ πην ζπρλά παξαγγειιφκελνπ είλαη πνιιαπιάζην ησλ ζπρλνηήησλ παξαγγειίαο ησλ ππφινηπσλ πξντφλησλ, θάζε θνξά πνπ ζα παξαγγέιλεηαη ην πην ζπρλά παξαγγειιφκελν πξντφλ, γίλεηαη θαη παξαγγειία ελφο ππνζπλφινπ πξντφλησλ. Οπφηε ην κεηαβιεηφ θφζηνο παξαγγειίαο κεηψλεηαη. Σν κέζν επίπεδν απνζέκαηνο ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε: κεηαβιεηή. Qi I i. Όπσο πξναλαθέξζεθε, απηή είλαη παξακεηξηθή 2 ~ 67 ~

68 2.4.3 ΜΟΝΣΕΛΟ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΗ ΟΦΗΜΑΣΨΝ Αθφηνπ δερζνχλ ηελ παξαγγειία απφ ηνπο ιηαλνπσιεηέο (ή ηνπο ρνλδξέκπνξνπο), νη ρνλδξέκπνξνη (ή ηα θέληξα δηαλνκήο) ζα κεηαθέξνπλ ηα πξντφληα ζε απηνχο. Μία απνζήθε κπνξεί λα εμππεξεηεί κηα ζεηξά απφ πειάηεο, γη απηφ πξέπεη λα ζρεδηαζηνχλ δηαδξνκέο γηα ηα νρήκαηα. χκθσλα κε ηνλ αιγφξηζκν ζπλδπαζηηθήο βειηηζηνπνίεζεο ηνπ Kreyzig (2000), ν ζπληνκφηεξνο δξφκνο γηα έλα φρεκα ζε κηα δηαδξνκή κπνξεί λα βξεζεί απφ ηελ αθφινπζε δηαδηθαζία (εδψ παίξλεηαη παξάδεηγκα κε έλαλ ρνλδξέκπνξν θαη κηα ζεηξά ιηαλνπσιεηψλ): Βήκα 1: εκεηψλεηαη ν ρνλδξέκπνξνο κε 0 Βήκα 2: Οξίδσ i=0 Βήκα 3: Μεηαμχ φισλ ησλ ιηαλνπσιεηψλ πνπ δελ έρνπλ ζεκεησζεί, βξίζθεηαη ν ιηαλνπσιεηήο πνπ είλαη πην θνληά ζηνλ ρνλδξέκπνξν (ε ζηνλ ιηαλνπσιεηή) i θαη ζεκεηψλεηαη κε i+1 θαη αλαλεψλεηαη ην i (i=i+1) Βήκα 4: Δπαλεξρφκαζηε ζην βήκα 3 κέρξη λα ζεκεησζνχλ φινη νη ιηαλνπσιεηέο Με απηφλ ηνλ ηξφπν βξίζθεηαη ν πην ζχληνκνο δξφκνο k, φπνπ k ν αξηζκφο ησλ ιηαλνπσιεηψλ. Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ην κνλαδηαίν θφζηνο κεηαθνξάο ζε θάζε ιηαλνπσιεηή είλαη παξακεηξηθή κεηαβιεηή. Αθφηνπ πξνζδηνξηζηνχλ νη δηαδξνκέο παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ γηα ηα νρήκαηα, απηή ε παξάκεηξνο πξέπεη λα επαλαυπνινγηζηεί θαη λα επαλεηζαρζεί ζην κνληέιν αθέξαηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. 2.5 ΚΑΘΟΡΙΜΟ ΜΕΓΕΘΟΤ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΨΝ ΠΡΟΪΟΝΣΨΝ ε πνιιέο εηαηξείεο ηα πξντφληα ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ή νηθνγέλεηεο πξντφλησλ, θαη θάζε νκάδα ιεηηνπξγεί μερσξηζηά ε κία απφ ηελ άιιε έρνληαο δηαθνξεηηθφ ππεχζπλν πξντφληνο. Καηά ζπλέπεηα ε παξαγγειία θαη ε παξάδνζε ηνπ ~ 68 ~

69 θάζε πξντφληνο γίλεηαη αλεμάξηεηα θαη ην ζηαζεξφ κεηαθνξηθφ θφζηνο επηβαξχλεη ην θάζε κνληέιν μερσξηζηά. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ παξαγγειία κεγάισλ παξηίδσλ γηα θάζε πξντφλ απφ ηνπο αληίζηνηρνπο ππεπζχλνπο. Σν πςειφ επίπεδν ηνπ κέζνπ απνζέκαηνο αλά θχθιν παξαγγειίαο κπνξεί λα απνθεπρζεί κε ην ζπληνληζκφ ησλ παξαγγειηψλ απφ ηνπο ππεχζπλνπο. Γηα παξαγγειίεο κε πνιιαπιά πξντφληα κπνξνχλ λα αθνινπζεζνχλ ηξεηο πξνζεγγίζεηο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο βέιηηζηεο πνζφηεηαο παξαγγειίαο: 1. Ο ππεχζπλνο θάζε πξντφληνο λα ηνπνζεηεί ηηο παξαγγειίεο ηνπ μερσξηζηά απφ ηνπο ππφινηπνπο. 2. Οη ππεχζπλνη ησλ πξντφλησλ ζπληνλίδνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο θαη ζπκπεξηιακβάλνπλ φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξηίδα πνπ παξαγγέιιεηαη. 3. Οη ππεχζπλνη ησλ πξντφλησλ ζπληνλίδνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο αιιά δελ ζπκπεξηιακβάλνπλ φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξηίδα πνπ παξαγγέιιεηαη. Κάζε παξαγγειία πεξηιακβάλεη έλα επηιεγκέλν ππνζχλνιν πξντφλησλ. Σν κνληέιν, ζην νπνίν ζα εθαξκνζηνχλ ηα δεδνκέλα ηεο επηρείξεζεο ρξεζηκνπνηεί ηελ ηξίηε πξνζέγγηζε, φπνπ θάζε παξηίδα πεξηιακβάλεη έλα επηιεγκέλν ππνζχλνιν πξντφλησλ. Γηα ζπγθξηηηθνχο ιφγνπο αιιά θαη γηα λα εμεηαζηεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ κνληέινπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη νη άιιεο δχν πξνζεγγίζεηο. ~ 69 ~

70 2.5.1 ΤΝΣΟΝΙΜΟ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑ (Όλα τα προϊόντα ςε κάθε παραγγελία ) Τπάξρεη ζπληνληζκφο απφ ηνπο ππεχζπλνπο ησλ πξντφλησλ θαζψο ζπκπεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξηίδα πνπ παξαγγέιιεηαη. Σα πξντφληα ζπκβνιίδνληαη κε i, i=1,2,,k, φπνπ k ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ πξντφλησλ. Κάζε πξντφλ i, έρεη εηήζηα δήηεζε Di, κνλαδηαίν θφζηνο Ci θαη εηδηθφ ζηαζεξφ θφζηνο παξαγγειίαο si. Σν θνηλφ θφζηνο παξαγγειίαο ησλ κνληέισλ είλαη S. Όηαλ ζπκπεξηιακβάλνληαη όλα ηα πποϊόνηα ζε κάθε παπηίδα πος παπαγγέλλεηαι, ηφηε ην ζπλδπαζκέλν ζηαζεξφ θφζηνο παξαγγειίαο αλά παξαγγειία δίλεηαη απφ ηνλ εμήο ηχπν: S tot = S + s 1 + s s k Γηα λα ππνινγίζνπκε ην βέιηηζην αξηζκφ ησλ παξαγγειηψλ n πνπ γίλνληαη ζε έλα Έηνο πξνζπαζνχκε λα ειαρηζηνπνηήζνπκε ην εηήζην ζπλνιηθφ θφζηνο. Σν εηήζην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπνζέηεζεο παξαγγειίαο θαη δηαηήξεζεο απνζεκάησλ ζηελ πεξίπησζε ηξηψλ (3) πξντφλησλ δίλεηαη απφ ηε ζρέζε: D1 h C TC 2n 1 D2 h C2 2n D3 h C 2n Ο ηχπνο ηεο βέιηηζηεο ζπρλφηεηαο παξαγγειίαο είλαη ν εμήο: 3 S tot n n * D1 h C1 D2 h C2 D3 h C3 2 S tot Di Δπνκέλσο νη πνζφηεηεο παξαγγειίαο γηα ην θάζε πξντφλ ζα είλαη Qi θαη ην * n Qi κέζν επίπεδν απνζέκαηνο ζα ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε I i. 2 ~ 70 ~

71 2.5.2 ΞΕΦΨΡΙΣΕ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕ χκθσλα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε θάζε πξντφλ παξαγγέιλεηαη μερσξηζηά θαη ε βέιηηζηε πνζφηεηα παξαγγειίαο (Economic Order Quantity - EOQ) είλαη απηή πνπ ειαρηζηνπνηεί ην ζπλνιηθφ θφζηνο θαη δίλεηαη απφ ηνλ ηχπν: Q * i Di S 2 C h i θαη ε βέιηηζηε ζπρλφηεηα παξαγγειίαο θάζε πξντφληνο ην ρξφλν δίλεηαη απφ ηνλ εμήο ηχπν: n * Di * Q i Di h C 2 S i. Όπσο θαη ζηα ππφινηπα κνληέια ην κέζν επίπεδν απνζέκαηνο ζα * Qi ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε: I i. Σν ζπλνιηθφ θφζηνο πνπ ζα επηθέξνπλ ηα παξαπάλσ 2 είλαη ην άζξνηζκα ηνπ θφζηνπο δηαηήξεζεο θαη ηνπ θφζηνπο παξαγγειίαο. Σα παξαπάλσ ζα * ππνινγίδνληαη απφ ηνλ παξαθάησ ηχπν: TC C h Q * i n S 2. Να ζεκεησζεί φηη ν ηχπνο ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο πξέπεη λα εθαξκνζηεί ζε φια ηα πξντφληα ηεο επηρείξεζεο γηα λα βξεζεί ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο επηρείξεζεο. ~ 71 ~

72 3. ΚΑΣΑΓΡΑΥΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΤΗ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΨΝ 3.1 VECHRO Α.Ε Ζ πξσηνγελήο έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζην εξγνζηάζην ηεο VECHRO, ην νπνίν βξίζθεηαη ζηελ Πέηξα Βνησηίαο αιιά θαη ζηελ απνζήθε πνπ θαηέρεη ζηελ Ληβαδεηά. Σα απνηειέζκαηα ηεο αλάιπζεο παξνπζηάδνληαη ζηηο επφκελεο παξαγξάθνπο ΙΣΟΡΙΚΟ & ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ Ζ VECHRO Α.Δ. δξαζηεξηνπνηείηαη 60 ρξφληα ζηελ ειιεληθή αγνξά νηθνδνκηθψλ ρξσκάησλ θαηέρνληαο εμέρνπζα ζέζε. Ζ εηαηξία ηδξχζεθε ην 1948 ζηε Αζήλα κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή θαη δηάζεζε ρξσκάησλ θαη βεξληθηψλ πςειήο πνηφηεηαο. Σν 1963 αγνξάζηεθε απφ ηελ Γαιιηθή εηαηξεία Societe Francaise Duco, γηα λα πεξάζεη ην 1981 ζηελ ηδηνθηεζία ηεο νηθνγέλεηαο Η. Υαηδεληθφια. Ζ VECHRO εμαγνξάδεηαη απφ ηνλ Όκηιν Πεηδεηάθη ηνλ Ννέκβξην Σνλ Γεθέκβξην 2002 ε εηαηξία επαλέξρεηαη ζηελ νηθνγέλεηα Η. Υαηδεληθφια. ήκεξα ε VECHRO είλαη ε πξψηε εηαηξεία ζε πσιήζεηο πηζηνπνηεκέλσλ Οηθνινγηθψλ Υξσκάησλ ζηελ Διιεληθή αγνξά θαη κία απφ ηηο πέληε πξψηεο εηαηξείεο ζηελ Δπξψπε κε ηα πεξηζζφηεξα πηζηνπνηεκέλα πξντφληα κε ην επξσπατθφ νηθνινγηθφ ζήκα θαη ην φλνκά ηεο είλαη ζπλψλπκν κε ην «Κνξπθαία Πνηφηεηα Καιχηεξν Πεξηβάιινλ» Ο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο ηεο VECHRO είλαη ε πιήξεο θάιπςε φισλ ησλ αλαγθψλ ηεο νηθνδνκήο ζε ζπζηήκαηα βαθήο θαη πξνζηαζίαο, κε πξντφληα θνξπθαίαο πνηφηεηαο. Παξάιιεια ε VECHRO, αμηνινγψληαο ηηο εμειίμεηο ζηε ζχγρξνλε δφκεζε, αλαπηχζζεη πιήξε γθάκα πξντφλησλ γηα φιεο ηηο επηθάλεηεο ηεο ~ 72 ~

73 νηθνδνκήο θαη πξνζθέξεη ιχζεηο κε αίζζεκα επζχλεο απέλαληη ζηνλ άλζξσπν θαη ην πεξηβάιινλ ΕΞΕΛΙΞΗ & ΕΞΑΓΨΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ Ζ VECHRO δξαζηεξηνπνηείηαη ζε έλα πγηέο αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν ιεηηνπξγνχλ πεξίπνπ 20 κεγάιεο θαη 350 κηθξέο εηαηξείεο θαη ζε κηα αγνξά ζηελ νπνία ην 90% ηνπιάρηζηνλ ησλ νηθνδνκηθψλ ρξσκάησλ είλαη εγρψξηαο παξαγσγήο. Γηα ην 2011 ζηφρνο καο είλαη λα ζπλερίζνπκε ηελ αλνδηθή πνξεία ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ, αλαβαζκίδνληαο ην ρξψκα απφ απιφ πξνζηαηεπηηθφ πιηθφ ζε πξντφλ αηζζεηηθήο θαη δηαθφζκεζεο. Ηδηαίηεξε βαξχηεηα δίλνπκε ζηηο εμαγσγέο, ζηηο νπνίεο ππάξρνπλ πνιιά πεξηζψξηα αλάπηπμεο. ηελ ειιεληθή αγνξά ε VECHRO θαηαιακβάλεη ζεκαληηθφ κεξίδην, ελψ πξντφληα, φπσο ε ξηπνιίλε Smaltolux Extra θαη ην νηθνινγηθφ πιαζηηθφ Smaltoplast Extra είλαη απφ ηα πιένλ αλαγλσξίζηκα ζηελ αγνξά. ήκεξα ε VECHRO είλαη ε πξψηε εηαηξεία ζε πσιήζεηο νηθνινγηθψλ ρξσκάησλ θαη βεξληθηψλ ζηελ Διιεληθή αγνξά θαη κία απφ ηηο πέληε Δπξσπατθέο εηαηξείεο κε ηηο πεξηζζφηεξεο πηζηνπνηήζεηο. Απφ ην 2000 ε εηαηξεία έρεη μεθηλήζεη εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ Αιβαλία θαη Ρνπκαλία θαη έρνληαο ζηα ρέξηα ηεο ην δηαβαηήξην ησλ πηζηνπνηεκέλσλ νηθνινγηθψλ πξντφλησλ, έρεη αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Κχπξν, ελψ πξφζθαηα μεθίλεζε ηε δηαθίλεζε πξντφλησλ ζηηο αγνξέο ηεο Γαιιίαο, Διβεηίαο, Πνισλίαο θαη Βνπιγαξίαο. Ζ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ πσιήζεσλ κέζσ ησλ εμαγσγψλ απνηειεί ζεκαληηθφ άμνλα ηεο ζηξαηεγηθήο αλάπηπμεο ηεο εηαηξείαο γηα ηα επφκελα ρξφληα. ~ 73 ~

74 3.1.3 ΕΓΚΑΣΑΣΑΕΙ & ΔΙΚΣΤΟ ΠΨΛΗΕΨΝ Ζ VECHRO δηαζέηεη πηζηνπνηεκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ην πξφηππν ISO 9001:2000, ελψ αλαπηχζζεη ηελ ππνδνκή γηα ηελ πηζηνπνίεζε πεξηβαιινληηθνχ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ην πξφηππν ISO Δηθόλα 1: Σκήκα πνηνηηθνχ ειέγρνπ Σν εξγνζηάζην παξαγσγήο βξίζθεηαη θνληά ζηε Θήβα Βνησηίαο (120 ρηιηφκεηξα βφξεηα ηεο Αζήλαο). Σν 1996 ε εηαηξεία μεθίλεζε ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο ζηελ Πέηξα Βνησηίαο έλα επελδπηηθφ πξφγξακκα κε ζηφρν ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ αχμεζε ηεο δπλακηθφηεηάο ηεο. ήκεξα νη εγθαηαζηάζεηο θαιχπηνπλ επηθάλεηα 9000 m² ζε ηδηφθηεην γήπεδν έθηαζεο m². Ζ παξαγσγηθή δηαδηθαζία γίλεηαη κε ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο εμνπιηζκφ πνπ εμαζθαιίδεη ηε ζηαζεξφηεηα ζηελ πνηφηεηα θαη ε παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα κπνξεί λα θηάζεη ηνπο tn ην ρξφλν (ζε κία βάξδηα). Σα γξαθεία ηεο εηαηξείαο βξίζθνληαη ζην Μνζράην Αηηηθήο. ~ 74 ~

75 Δηθόλα 2: Υψξνο απνζήθεο Ζ VECHRO δηαζέηεη έλα άςνγα νξγαλσκέλν δίθηπν πσιήζεσλ θαη δηαλνκήο, κε πεξηζζφηεξα απφ ζπλεξγαδφκελα ρξσκαηνπσιεία ζε φιε ηελ Διιάδα, κε απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο ζηε Βνησηία, ηελ Αζήλα θαη ηε Θεζζαινλίθε θαη, θπζηθά, κε πιήξε ηερληθή ππνζηήξημε. Έκπεηξνη ηερληθνί ηεο εηαηξίαο βνεζνχλ ηνλ θαηαλαισηή λα ηεξαξρήζεη ζσζηά ηηο αλάγθεο ηνπ θαη λα απνθχγεη άζηνρεο εθαξκνγέο, παξέρνληαο αμηφπηζηα ζπζηήκαηα γηα ηελ βαθή θαη ηελ πξνζηαζία θάζε είδνπο επηθάλεηαο. Δηθόλα 3: Μεηαθνξά πξντφλησλ νδηθψο Σν πςειφ επίπεδν πνηφηεηαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη ε VECHRO, έρεη αλαγλσξηζηεί ηφζν απφ ηνπο θξαηηθνχο θνξείο, κε απνηέιεζκα ηελ αλάιεςε ζεκαληηθψλ δεκνζίσλ έξγσλ (φπσο ε δηαγξάκκηζε ηνπ κεγαιχηεξνπ κέξνπο ηνπ ειιεληθνχ νδηθνχ δηθηχνπ) φζν θαη απφ ηνπο ηδησηηθνχο θνξείο, φπσο ηηο κεγάιεο βηνκεραληθέο κνλάδεο θαη ηηο κεγαιχηεξεο ηερληθέο εηαηξίεο. ~ 75 ~

76 Δηθόλα 4: Γηαδηθαζία ηππνπνίεζεο πξντφληνο ~ 76 ~

77 3.1.4 ΑΝΘΡΨΠΙΝΟ ΔΤΝΑΜΙΚΟ & ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ Ζ VECHRO απαζρνιεί ζήκεξα 110 εξγαδφκελνπο. Ζ δηνίθεζε ηεο VECHRO ζεσξεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο επηηπρίαο ηελ πνηφηεηα θαη ηελ εμεηδίθεπζε ηνπ ζηειερηαθνχ δπλακηθνχ ηεο επηρείξεζεο. Οη άλζξσπνη ηεο VECHRO γλσξίδνπλ ην φξακα θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο εηαηξείαο θαη πηζηεχνπλ ζε απηά. Δπελδχνπκε ζηνπο αλζξψπνπο θαη κε ηελ θαηάιιειε θαη δηαξθή ελεκέξσζή ηνπο θηίδνπκε ηελ θαιχηεξε θαη πιεξέζηεξε εμππεξέηεζε ηνπ πειάηε. Σν νξγαλφγξακκα ηεο επηρείξεζεο είλαη απηφ πνπ θαίλεηαη ζην ζρήκα 19. Σρήκα 19: Οξγαλφγξακκα VECHRO ΠΡΟΪΟΝΣΑ & ΗΜΕΙΑ ΠΨΛΗΗ Λφγσ ηεο κεγάιεο γθάκαο πξντφλησλ ηεο επηρείξεζεο γίλεηαη κηα νκαδνπνίεζε ησλ πξντφλησλ, ζαλ κηα νηθνγέλεηα πξντφλησλ, πνπ ζθνπφ έρεη ηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ. Οη θαηεγνξίεο, πνπ δεκηνπξγήζεθαλ είλαη ηέζζεξηο (4) θαη είλαη νη εμήο: Πλαζηικά Δζωηεπικού Υώπος 1. Smaltoplast extra νηθνινγηθφ (νηθνινγηθό καη πιαζηηθό ρξώκα) 2. Smaltoplast extra (καη πιαζηηθό ρξώκα) ~ 77 ~

78 3. Smaltoplast extra Silk eco (νηθνινγηθό βεινπηέ ππναιιεξγηθό πιαζηηθό ρξώκα κε αληηκηθξνβηαθή δξάζε, εύθνιν θαζάξηζκα, πγηεηλνί ρώξνη) 4. Smaltoplast extra Antibacterial (νηθνινγηθό καη κπθεηνθηόλν πιαζηηθό ρξώκα) 5. Smaltofun (100% αθξπιηθό νηθνινγηθό, άνζκν, θαζαξίδεη εύθνια) 6. One Coat (πιαζηηθό εμαηξεηηθήο θαιππηηθόηεηαο απόδνζεο, πςειώλ αληνρώλ) 7. Chief Πιαζηηθφ eco (νηθνινγηθό καη πιαζηηθό ρξώκα) 8. Τδξφρξσκα (θόιια έηνηκε πξνο ρξήζε) Ακπςλικά Δξωηεπικού Υώπος 1. Smaltoplast 100% αθξπιηθφ (νηθνινγηθό 100% αθξπιηθό ρξώκα ηνίρσλ) 2. Smaltoplast Silicone (νηθνινγηθό ζηιηθνλνύρν 100% αθξπιηθό ρξώκα κε αληηκνπριηθή δξάζε) 3. Smaltoplast Elastic (νηθνινγηθό κνλσηηθό θαη ρξώκα κε αληηκνπριηθή δξάζε) 4. Σζηκεληφρξσκα Smaltoplast (νηθνινγηθό 100% αθξπιηθό ηζηκεληόρξσκα) 5. Orion 100% αθξπιηθφ (100% αθξπιηθό καη ρξώκα) 6. Chief αθξπιηθφ (100% αθξπιηθό ρξώκα) 7. Relief Smaltoplast (αλάγιπθν αθξπιηθό ρξώκα) Λαδομπογιέρ 1. Smaltolux extra ζηηιπλφ (ζηηιπλό βεξληθόρξσκα πνιπηειείαο) 2. Smaltolux extra Satin (ζαηηλέ βεξληθόρξσκα πνιπηειείαο) 3. Smaltolux extra Mat (καη βεξληθόρξσκα πνιπηειείαο) 4. Gumilac metal Gloss & Satin (γπαιηζηεξό θαη ζαηηλέ βεξληθόρξσκα κε εληζρπκέλε αληηζθσξηθή πξνζηαζία) 5. Gumilac Aluminium (ζαηηλέ βεξληθόρξσκα αινπκηλίνπ) 6. θιεξπληήο Gumilac (ζθιεξπληήο) 7. Corrolux (ζηηιπλό αληηζθσξηθό βεξληθόρξσκα) 8. Corrolux metal effect (κεηαιιηδέ πεξιέ αληηζθσξηθό βεξληθόρξσκα) ~ 78 ~

79 9. θπξήιαην (ζηηιπλό βεξληθόρξσκα κε ζθπξήιαηε πθή) 10. Ραδηαηέξ (ζηηιπλό βεξληθόρξσκα θαινξηθέξ) Βεπνίκια 1. Smaltoxyl hydro νηθνινγηθφ βεξλίθη (πξνζηαηεπηηθό θαη δηαθνζκεηηθό νηθνινγηθό βεξλίθη μύινπ λεξνύ) 2. Smaltoxyl hydro ζπληεξεηηθφ (ζπληεξεηηθό μύινπ λεξνύ) 3. Smaltoxyl deco (πξνζηαηεπηηθό θαη δηαθνζκεηηθό βεξλίθη μύινπ) 4. Smaltoxyl base (ζπληεξεηηθό εκπνηηζκνύ μύινπ) 5. Smaltoxyl teak oil (πξνζηαηεπηηθό ιάδη γηα teak θαη εμσηεξηθά μύια) 6. Polydox (βεξλίθη πέηξαο) 7. Gumilak (ζηηιπλό άρξσκν βεξλίθη) Ζ VECHRO, ιφγσ ηνπ κεγάινπ κεξηδίνπ αγνξάο πνπ θαηέρεη, δελ ζα κπνξνχζε παξά λα έρεη ζεκεία πψιεζεο ησλ πξντφλησλ ηεο ζε φιε ηελ Διιάδα θαη φπσο είδακε θαη παξαπάλσ, θαη ζε ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ. Γηα ιφγνπο δηεπθφιπλζεο ηεο εξγαζίαο απηήο αιιά θαη θαιχηεξεο πξνζαξκνγήο ησλ δεδνκέλσλ ζην κνληέιν κειεηήζεθαλ ηα ζεκεία πψιεζεο πνπ εμππεξεηνχληαη απφ ηελ απνζήθε Ληβαδεηάο. Σα ζεκεία πψιεζεο απηά βξίζθνληαη ζηηο εμήο πεξηνρέο: Θήβα Αιίαξηνο Γειθνί Αξάρνβα Αθξαίθλην Ακθίθιεηα Σηζνξέα Άκθηζζα Διάηεηα ~ 79 ~

80 3.2 ΜΟΝΣΕΛΟ ΑΚΕΡΑΙΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟΤ ΜΕ ΑΡΦΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ VECHRO Γηα ιφγνπο αμηνιφγεζεο ηεο επθνιίαο εθαξκνγήο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ κνληέινπ, αξρηθά εθηειείηαη ην κνληέιν αθέξαηνπ πξνγξακκαηηζκνχ. χκθσλα κε ηνπο πεξηνξηζκνχο, ηελ αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε, πνπ πεξηγξάθεθαλ ζηηο παξαπάλσ παξαγξάθνπο, ε θαηάζηξσζε ηνπ κνληέινπ έρεη σο εμήο. Αξρηθά, ηνπνζεηνχκε ζην ππνινγηζηηθφ θχιιν excel ηα δεδνκέλα καο, πνπ θαίλνληαη ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ θαη είλαη ζε γθξη θφλην. Πίλαθαο 7: Γπλακηθφηεηα εξγνζηαζίνπ γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 8: Υσξεηηθφηεηα απνζήθεο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 9: Κφζηνο κεηαθνξά απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ ~ 80 ~

81 Πίλαθαο 10: Μέζν επίπεδν απνζέκαηνο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 11: ηαζεξφ θαη κεηαβιεηφ θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 12: Εήηεζε ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 13: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Με βάζε απηά ηα δεδνκέλα αθνινπζνχλ νη ππνινγηζκνί θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ εξγαιείνπ επίιπζεο solver, πνπ απψηεξν ζηφρν έρνπλ ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο. Οη πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ είλαη ηα ιεγφκελα θειία αιιαγήο, δειαδή ηα ~ 81 ~

82 θειία πνπ πξνζδηνξίδνληαη απφ ην solver ιακβάλνληαο ππφςε θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο. Οη πίλαθεο απηνί είλαη κε έληνλν πεξίγξακκα. Πίλαθαο 14: Πνζφηεηεο κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 15: Πνζφηεηεο κεηαθνξάο απφ ην ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο γηα ηα ηέζζεξα είδε πξντφλησλ Πίλαθαο 16: Γπαδηθφο αξηζκφο πνπ δείρλεη φηη ε κεηαθνξά γίλεηαη κέζσ ηνπ ρνλδξέκπνξνπ Όπσο αλαθέξζεθε θαη πξνεγνπκέλσο, ν απψηεξνο ζηφρνο είλαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο. Σν θφζηνο απνηειείηαη απφ ηξείο ζπληζηψζεο νη νπνίεο είλαη: ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν, ην θφζηνο απνζήθεπζεο (ζηαζεξφ θαη κεηαβιεηφ) θαη ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. Σν θφζηνο κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν ππνινγίδεηαη κε ηε ~ 82 ~

83 βνήζεηα ηεο εληνιήο sumproduct ζην excel, ε νπνία νπζηαζηηθά αζξνίδεη ηα γηλφκελα. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ην ζπγθεθξηκέλν θφζηνο ππνινγίδεηαη αζξνίδνληαο ηα γηλφκελα ηνπ κνλαδηαίνπ θφζηνπο κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν επί ηηο αληίζηνηρεο πνζφηεηεο κεηαθνξάο. Με ηνλ ίδην ηξφπν ππνινγίδεηαη θαη ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. Σν θφζηνο απνζήθεπζεο ππνινγίδεηαη πνιιαπιαζηάδνληαο αξρηθά ην κέζν απφζεκα κε ην κεηαβιεηφ θφζηνο απνζήθεπζεο θαη ε ηηκή πνπ πξνθχπηεη αζξνίδεηαη ζην ζηαζεξφ θφζηνο απνζήθεπζεο. Απηφ γίλεηαη γηα θάζε πξντφλ μερσξηζηά. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν ππνινγίδνληαη ηα θφζηε, ησλ νπνίσλ ην άζξνηζκα δίλεη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο επηρείξεζεο, πνπ δίλεηαη ζηνλ πίλαθα 17 θαη είλαη ην θειί πξννξηζκνχ έρνληαο δηπιφ πεξίγξακκα. Πίλαθαο 17: πλνιηθφ θφζηνο επηρείξεζεο 3.3 ΜΕΘΟΔΟΙ ΦΕΔΙΑΜΟΤ ΑΠΟΘΕΜΑΣΨΝ Γηα ηελ ζσζηή αμηνιφγεζε ηνπ κνληέινπ πνπ κειεηάηαη, ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ζπγθξηηηθνχο ιφγνπο, εθηφο ηεο κεζφδνπ πνπ αλαιχεη ην κνληέιν, άιιεο δχν κέζνδνη. Απηέο είλαη ε κέζνδνο ησλ μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ θαη απηή ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, φπνπ θάζε παξαγγειία πεξηιακβάλεη ππνρξεσηηθά φια ηα πξντφληα. Οη κέζνδνη απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη κε βάζε ηα δεδνκέλα πνπ πάξζεθαλ απφ ηελ επηρείξεζε θαη έρνπλ ζθνπφ ηελ αιιαγή ηεο παξακεηξηθήο κεηαβιεηήο ηνπ κέζνπ απνζέκαηνο γηα λα κεησζεί ην θφζηνο. ~ 83 ~

84 Όζνλ αθνξά ηε κέζνδν πνπ πξνηείλεηαη ζην κνληέιν, δειαδή απηήο ζηελ νπνία δελ είλαη απαξαίηεην ζε θάζε παξαγγειία λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα, θαη κε βάζε ηα δεδνκέλα ηεο VECHRO εμάγνληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 18. Πίλαθαο 18: Μέζν απόζεκα κε ζπληνληζκφ παξαγγειηψλ ρσξίο λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία ηνλ πίλαθα 18 ζε γθξη θφλην είλαη ηα δεδνκέλα θαη αθνινπζνχλ νη ππνινγηζκνί. Όζνλ αθνξά ηα δεδνκέλα ην γηλφκελν C*h είλαη ην γηλφκελν ηνπ θφζηνπο δηαηήξεζεο κε ηελ ηηκή πψιεζεο ηνπ πξντφληνο (βι. ζει 65), ην D είλαη ε εηήζηα δήηεζε θάζε πξντφληνο, ην S είλαη ην θφζηνο παξαγγειίαο θαη ην s i είλαη ην επηπξφζζεην θφζηνο αλ πεξηιακβάλεηαη θαη ην i πξντφλ ζηελ παξαγγειία. Έηζη, κε βάζε ηνπο ηχπνπο πνπ αλαιχνληαη ζηελ παξάγξαθν 2.4.2, ππνινγίδεηαη γηα ην θάζε πξντφλ ην κέζν απφζεκα. χκθσλα κε ηε ζπγθεθξηκέλε κέζνδν ζα πξέπεη λα θξαηείηαη 347,02 θηιά πιαζηηθψλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ, 233,78 θηιά αθξπιηθά εμσηεξηθψλ ρψξσλ, 102,28 θηιά ιαδνκπνγηέο θαη 65,02 θηιά βεξλίθηα. Με ηα ίδηα δεδνκέλα αιιά κε ηε κέζνδν ησλ μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ πίλαθα 19. ~ 84 ~

85 Πίλαθαο 19: Μέζν απφζεκα κε ηε κέζνδν μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ Δδψ ην θφζηνο παξαγγειίαο S, πξνζδηνξίδεηαη γηα ην θάζε πξντφλ σο ην άζξνηζκα ηνπ κνλαδηαίνπ θφζηνπο παξαγγειίαο (S) ζπλ ην θφζηνο παξαγγειίαο φηαλ πεξηιακβάλεηαη ζηελ παξαγγειία ην εθάζηνηε πξντφλ (s i ). Παξαηεξείηαη, πσο κε ηελ ζπγθεθξηκέλε κέζνδν ην κέζν απφζεκα είλαη κεγαιχηεξν απφ ηελ πξνεγνχκελε κέζνδν γηα θάζε πξντφλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην κέζν απφζεκα πξέπεη λα είλαη 453,69 θηιά πιαζηηθά εμσηεξηθψλ ρψξσλ, 309,84 θηιά αθξπιηθψλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ, 184,73 θηιά ιαδνκπνγηψλ θαη 135,16 θηιά βεξληθηψλ. Σέινο, κε ηε κέζνδν ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο παξαγγειίαο φπνπ ζε θάζε παξαγγειία ζα πξέπεη ππνρξεσηηθά λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα νη ππνινγηζκνί νδήγεζαλ ζηα εμήο απνηειέζκαηα. Πίλαθαο 20: Μέζν απόζεκα κε ζπληνληζκφ παξαγγειηψλ φπνπ πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία Δδψ ην S tot ππνινγίδεηαη σο ην άζξνηζκα ηνπ κνλαδηαίνπ θφζηνπο παξαγγειίαο (S) ζπλ ην θφζηνο παξαγγειίαο φηαλ πεξηιακβάλεηαη ζηελ παξαγγειία ην εθάζηνηε πξντφλ (s i ), θαη είλαη ίδην γηα φια ηα πξντφληα, αθνχ ζε θάζε παξαγγειία πεξηιακβάλνληαη φια. Σν κέζν απφζεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη 322,49 θηιά πιαζηηθψλ ~ 85 ~

86 εμσηεξηθψλ ρψξσλ, 217,26 θηιά αθξπιηθψλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ, 95,05 θηιά ιαδνκπνγηψλ θαη 60,42 θηιά βεξληθηψλ. ~ 86 ~

87 3.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΗ ΟΦΗΜΑΣΨΝ Γηα ηνπο ίδηνπο ιφγνπο πνπ επηιέρζεθαλ ηξείο κέζνδνη ζρεδηαζκνχ απνζεκάησλ, επηιέρζεθαλ θαη ηξείο κέζνδνη δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ. Δθηφο δειαδή απηήο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην κνληέιν, ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα, επηιέρζεθε ε κέζνδνο βειηηζηνπνίεζεο 2 opt. θαη ε κέζνδνο Clarke & Wright. θνπφο ησλ κεζφδσλ απηψλ είλαη ε εχξεζε ηέηνηαο δηαδξνκήο πνπ λα κεηψλεη ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο (παξακεηξηθή κεηαβιεηή) θαη θαη επέθηαζε θαη ην ζπλνιηθφ θφζηνο. Γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη παξαπάλσ κέζνδνη ζα πξέπεη λα είλαη γλσζηέο νη απνζηάζεηο κεηαμχ ησλ ιηαλνπσιεηψλ ζηνπο νπνίνπο ζα θηάζνπλ ηα ηειηθά πξντφληα κέζσ ησλ νρεκάησλ. Οη απνζηάζεηο ζε ρηιηφκεηξα δίλνληαη ζηνλ πίλαθα 21, πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 21: Απνζηάζεηο ζε ρηιηφκεηξα κεηαμχ ησλ ιηαλνπσιεηψλ Με δεδνκέλεο ηηο απνζηάζεηο απηέο δεκηνπξγνχληαη νη δηαδξνκέο πάλσ ζηηο νπνίεο ζα δξνκνινγεζνχλ ηα νρήκαηα. Με ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα ε δηαδξνκή πνπ πξνθχπηεη είλαη απηή πνπ θαίλεηαη ζην ζρήκα 20. Σρήκα 20: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα ~ 87 ~

88 Ζ ζπλνιηθή απφζηαζε πνπ ζα πξέπεη λα δηαλχζνπλ ηα νρήκαηα γηα λα εμππεξεηήζνπλ ηνπο ιηαλνπσιεηέο είλαη 338,3 ρηιηφκεηξα. Ζ δξνκνιφγεζε ησλ νρεκάησλ ζχκθσλα κε ηε δηαδξνκή απηή θαη δεδνκέλνπ φηη ηα θνξηεγά έρνπλ σθέιηκν θνξηίν ηξείο (3) ηφλνπο είλαη ε εμήο: Παξαπάλσ θαίλνληαη ν αχμνλ αξηζκφο ηνπ νρήκαηνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, ε απφζηαζε πνπ δηαλχεη, ην θφζηνο γηα ηε κεηαθνξά απηή θαη ηέινο ην θνξηίν πνπ κεηαθέξεη ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. Δπνκέλσο, ιακβάλνληαο ππφςε θαη φηη ηα πξντφληα δελ είλαη ζε μερσξηζηά ηεκάρηα αιιά είλαη νκνηνγελή, ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο δηακνξθψλεηαη φπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα 22. Πίλαθαο 22: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα Ζ κέζνδνο ησλ Clarke & Wright είλαη κηα κέζνδνο ε νπνία βειηηψλεη ηηο δηαδξνκέο αιιά πζηεξεί θαηά γεληθή νκνινγία ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηεο δηαδξνκήο. Σφμφωνα με τθ μζκοδο αυτι, αρχικά υπολογίηονται οι εξοικονομιςεισ ςφμφωνα με τον τφπο S ij = C i1 + C 1j C ij γηα θάζε ζπλδπαζκφ θφκβσλ θαη θαηαηάζζνληαη θαηά θζίλνπζα ζεηξά. ~ 88 ~

89 Πίλαθαο 23: Δμνηθνλνκήζεηο Clarke & Wright ηαμηλνκεκέλεο θαηά θζίλνπζα ζεηξά Σα ζθηαζκέλα κε θίηξηλν θειηά είλαη νη δηαδξνκέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν πξνθχπηεη ε δηαδξνκή πνπ δίλεηαη ζην ζρήκα 21. ~ 89 ~

90 Σρήκα 21: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν Clarke & Wright Ζ ζπλνιηθή απφζηαζε πνπ ζα δηαλχζνπλ ηα νρήκαηα είλαη 313,5 ρηιηφκεηξα. Δίλαη ζαθψο πην βειηησκέλε απφ ηελ αξρηθή. Οη δηαδξνκέο ησλ νρεκάησλ ζα είλαη νη εμήο: Αθνινχζσο, ηα θφζηε κεηαθνξά πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηή ηε δξνκνιφγεζε νρεκάησλ θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα 24. Πίλαθαο 24: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν Clarke & Wright χκθσλα κε ηε κέζνδν 2 opt., ε νπνία είλαη κέζνδνο βειηηζηνπνίεζεο κηα ήδε ππάξρνπζαο δηαδξνκήο (ηεο αξρηθήο), επηιέγνληαη νη δχν δηαδξνκέο κε ηε κεγαιχηεξε ρηιηνκεηξηθή απφζηαζε. ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε είλαη ε δηαδξνκή Θήβα Αξάρνβα κε 79,1 ρηιηφκεηξα θαη ε δηαδξνκή Ακθίθιεηα Σηζνξέα κε 65,4 ρηιηφκεηξα. Έηζη, ε λέα δηαδξνκή πνπ πξνθχπηεη δίλεηαη ζην ζρήκα 21. ~ 90 ~

91 Σρήκα 22: Γηαδξνκή κε ηε κέζνδν 2 opt. Ζ απφζηαζε ηεο λέαο δηαδξνκήο πνπ ζα πξέπεη λα δηαλχζνπλ ηα νρήκαηα είλαη 325,1 ρηιηφκεηξα,. Ζ λέα δηαδξνκή είλαη βειηησκέλε θαηά 13,2 ρηιηφκεηξα ζε ζρέζε κε ηελ αξρηθή. Οη λέεο δηαδξνκέο πνπ πξνθχπηνπλ θαη κε δεδνκέλν ην θνξηίν ησλ ηξηψλ ηφλσλ, πνπ κπνξνχλ λα κεηαθέξνπλ ηα θνξηεγά είλαη: Ο πίλαθαο κε ηα θφζηε κεηαθνξάο δηακνξθψλεηαη ζχκθσλα κε ηα θφζηε ησλ νρεκάησλ γηα λα κεηαθέξνπλ ηηο δεηνχκελεο πνζφηεηεο. Σν θφζηνο ζεσξνχκε, πσο θαηαλέκεηαη νκνηφκνξθα ιφγσ ηνπ νκνηνγελνχο πξντφληνο. Πίλαθαο 25: Κφζηνο κεηαθνξάο απφ ρνλδξέκπνξν ζε ιηαλνπσιεηή ζχκθσλα κε ηε κέζνδν βειηηζηνπνίεζεο 2 opt. ~ 91 ~

92 3.5 ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΜΟΝΣΕΛΨΝ Σν κνληέιν πεξηιακβάλεη δχν ππφ-κνληέια, πνπ αθνξνχλ ην ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ θαη ηε δξνκνιφγεζε ησλ νρεκάησλ, γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ιηαλνπσιεηψλ. Γηα ην θάζε ππφ-κνληέιν ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηξείο κέζνδνη επίιπζεο έηζη ψζηε λα ππάξρεη ζχγθξηζε απνηειεζκάησλ, κε ζθνπφ ηελ εχξεζε ηεο βέιηηζηεο ιχζεο, ε νπνία ζα απνδίδεη ην κηθξφηεξν θφζηνο γηα ηελ επηρείξεζε. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, νη κέζνδνη γηα ηα δχν ππφ-κνληέια πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζηηο παξαγξάθνπο 3.3 θαη 3.4, ζπλδπάζηεθαλ θαη ιχζεθαλ ελλέα (9) κνληέια πνπ παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην κνληέιν απηφ ζπλδπάδεηαη ε κέζνδνο ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, φπνπ δελ είλαη ππνρξεσηηθή ε ζπκκεηνρή φισλ ησλ πξντφλησλ ζε θάζε παξαγγειία θαη ε κέζνδνο ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα γηα ηε δξνκνιφγεζε νρεκάησλ. Απφ ηα δεδνκέλα πνπ εηζάγνπκε ζην κνληέιν, ε δηαθνξνπνίεζε κε ην κνληέιν πνπ ιχζεθε αξρηθά κε ηα δεδνκέλα απφ ηε VECHRO, έγθεηηαη ζηελ εηζαγσγή ησλ ηηκψλ ησλ δχν κεζφδσλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, ζην κέζν επίπεδν απνζέκαηνο θαη ζην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο αληίζηνηρα. Λχλνληαο ην κνληέιν πξνθχπηνπλ νη ππνινγηζκνί θαη ηα απνηειέζκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ πίλαθα 26. ~ 92 ~

93 Πίλαθαο 26: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 1 νπ κνληέινπ Παξαηεξείηαη φηη ην ζπλνιηθφ θφζηνο αλέξρεηαη ζηα 1380 θαη ην θφζηνο ηεο απνζήθεπζεο ζηνπο ρνλδξέκπνξνπο είλαη κεγαιχηεξν απφ ηα θφζηε κεηαθνξάο, πνπ είλαη ζρεδφλ ίδηα ο ΜΟΝΣΕΛΟ Ζ ιχζε ηνπ δεχηεξνπ κνληέινπ πεξηιακβάλεη ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεζφδνπ ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, φπνπ δελ είλαη ππνρξεσηηθή ε ζπκκεηνρή φισλ ησλ πξντφλησλ ζε θάζε παξαγγειία θαη ηεο κεζφδνπ Clarke & Wright γηα ηε δξνκνιφγεζε νρεκάησλ. Απφ ηε ιχζε ηνπ κνληέινπ απηνχ πξνθχπηνπλ ηα εμήο απνηειέζκαηα. ~ 93 ~

94 Πίλαθαο 27: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 2 νπ κνληέινπ Σν θφζηνο ηνπ κνληέινπ κε ηε ρξήζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κεζφδσλ αλέξρεηαη ζηα 1403,46 θαη ην θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν είλαη θαη πάιη ην θπξίαξρν κεηαμχ ησλ ηξηψλ θνζηψλ ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην ηξίην κνληέιν απηφ πνπ αιιάδεη ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα δχν, πνπ παξνπζηάζηεθαλ είλαη ε κέζνδνο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ δηφηη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ρξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο 2 opt. Σα απνηειέζκαηα ηεο ιχζεο απηνχ ηνπ κνληέινπ θαίλνληαη ζηνλ πίλαθα 28. ~ 94 ~

95 Πίλαθαο 28: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 3 νπ κνληέινπ Παξαηεξείηαη πσο κεηψλεηαη ην θφζηνο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο θαη σο εθ ηνχηνπ κεηψλεηαη θαη ην ζπλνιηθφ θφζηνο ζηα 1350, ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην ηέηαξην κνληέιν γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ ρξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο ησλ αλεμάξηεησλ παξαγγειηψλ θαη γηα ηε δξνκνιφγεζε νρεκάησλ ρξεζηκνπνηείηαη ε κέζνδνο ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα. Σα απνηειέζκαηα ηεο ιχζεο ηνπ κνληέινπ απηνχ ζπλνςίδνληαη ζηνλ πίλαθα 29. ~ 95 ~

96 Πίλαθαο 29: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 4 νπ κνληέινπ Οη αλεμάξηεηεο παξαγγειίεο επηβαξχλνπλ πνιχ ην θφζηνο απνζήθεπζεο, ην νπνίν ζην κνληέιν απηφ είλαη ζρεδφλ δηπιάζην απφ ηα άιια θφζηε κεηαθνξάο πξνο ηνλ ρνλδξέκπνξν θαη απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο. πλέπεηα απηνχ είλαη θαη ε αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ζηα 1660, ο ΜΟΝΣΕΛΟ Υξεζηκνπνηψληαο ηελ ίδηα κέζνδν ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ, δειαδή ηηο μερσξηζηέο παξαγγειίεο θαη αιιάδνληαο ηε κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ ζε απηήλ ησλ Clarke & Wright, ε ιχζε ηνπ κνληέινπ δίλεη ηα εμήο απνηειέζκαηα. ~ 96 ~

97 Πίλαθαο 30: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 5 νπ κνληέινπ Παξακέλνληαο εμίζνπ πςειφ ην θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν, κηα κηθξή αχμεζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο νδεγεί ην ζπλνιηθφ θφζηνο ζηα 1683, ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ρξεζηκνπνηείηαη θαη ε ηειεπηαία κέζνδνο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ, ζπλδπαδφκελε κε ηε κέζνδν ησλ μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ ~ 97 ~

98 γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ. Σα απνηειέζκαηα δίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Πίλαθαο 31: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 6 νπ κνληέινπ Παξφιε ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο απφ ηνλ ρνλδξέκπνξν ζηνπο ιηαλνπσιεηέο, ιφγσ ηνπ πςεινχ θφζηνπο ηεο απνζήθεπζεο, ην ζπλνιηθφ θφζηνο κεηψλεηαη αιιά παξακέλεη πςειφ ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα κνληέια θαη αλέξρεηαη ζηα 1631,15. ~ 98 ~

99 ο ΜΟΝΣΕΛΟ ηα ηξία ελαπνκείλαληα κνληέια ρξεζηκνπνηείηαη σο κέζνδνο ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ ε κέζνδνο ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, φπνπ ππνρξεσηηθά ζε θάζε παξαγγειία πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα. ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ζπλδπάδεηαη κε ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα γηα λα δξνκνινγεζνχλ ηα νρήκαηα, πνπ ζα εμππεξεηήζνπλ ηνπο ιηαλνπσιεηέο. Πίλαθαο 32: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 7 νπ κνληέινπ Με ηε κέζνδν, πνπ πξναλαθέξζεθε, γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ επηηπγράλεηαη ην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο απνζήθεπζεο ζηνλ ρνλδξέκπνξν. ~ 99 ~

100 Αζξνηδφκελν κε ηα άιια θφζηε κεηαθνξάο καο δίλεη ην ζπλνιηθφ θφζηνο, ην νπνίν αλέξρεηαη ζηα 1342,44 θαη είλαη αξθεηά κεησκέλν ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην φγδνν κνληέιν ην κφλν πνπ δηαθνξνπνηείηαη απφ ην πξνεγνχκελν είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεζφδνπ Clarke & Wright γηα ηε δξνκνιφγεζε ησλ νρεκάησλ. Ζ κέζνδνο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ απνζεκάησλ παξακέλεη ε ίδηα κε ην πξνεγνχκελν κνληέιν. Οη ππνινγηζκνί θαη ηα θφζηε ηνπ κνληέινπ απηνχ θαίλνληαη παξαθάησ. Πίλαθαο 33: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 8 νπ κνληέινπ ~ 100 ~

101 Σν ειαθξά απμεκέλν ζπλνιηθφ θφζηνο, ην νπνίν αλέξρεηαη ζηα 1365,83 ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ηνπ πξνεγνχκελνπ κνληέινπ νθείιεηαη ζηε κηθξή αχμεζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο απφ ηνπο ρνλδξέκπνξνπο ζηνπο ιηαλνπσιεηέο ο ΜΟΝΣΕΛΟ ην ηειεπηαίν κνληέιν γίλεηαη ζπλδπαζκφο ηεο κεζφδνπο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ 2 opt. θαη ηε κεζφδνπ ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, ζηελ νπνία είλαη ππνρξεσηηθφ λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε θάζε παξαγγειία θαη ε ιχζε πνπ πξνθχπηεη δίλεη ηα εμήο απνηειέζκαηα. Πίλαθαο 34: Τπνινγηζκνί θαη θφζηε 9 νπ κνληέινπ ~ 101 ~

102 Ο ζπλδπαζκφο ησλ δχν απηψλ κεζφδσλ δίλεη ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα, ην νπνίν πξνθαλψο έρεη ην ρακειφηεξν θφζηνο πνπ αλέξρεηαη ζηα 1318,76. ~ 102 ~

103 4. ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΕΠΕΚΣΑΕΙ Μεηά ηελ εθηέιεζε θαη ησλ ελλέα κνληέισλ, φπσο παξνπζηάζηεθαλ ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην, νη ζπλδπαζκνί κεζφδσλ γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ θαη ηε δξνκνιφγεζε νρεκάησλ επέθεξαλ θάπνην θφζηνο, πνπ αθνξά ηελ επηρείξεζε VECHRO, ε νπνία κειεηάηαη. Ο παξαθάησ πίλαθαο ζπλνςίδεη ηα ζπλνιηθά θφζηε, πνπ πξνέθπςαλ απφ ηα κνληέια πνπ ιχζεθαλ. Πίλαθαο 35: πλνιηθά θφζηε κνληέισλ ζε Απφ ηνλ πίλαθα 35 είλαη δπλαηφλ λα βγνπλ κεξηθά ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα γηα ηηο κεζφδνπο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη γηα ην κνληέιν γεληθφηεξα. Με ηα δεδνκέλα ηνπ παξαπάλσ πίλαθα δεκηνπξγήζεθαλ θάπνηα δηαγξάκκαηα κε ζθνπφ ηελ θαιχηεξε επεμήγεζε ησλ απνηειεζκάησλ. ~ 103 ~

104 υνολικό κόςτοσ ( ) Δεν περιλαμβάνονται όλα τα προϊόντα ςε κάκε παραγγελία 1000 Ξεχωριςτζσ παραγγελίεσ Πλα τα προϊόντα περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ςε κάκε παραγγελία 0 Κοντινότεροσ γείτονασ Clarke & Wright 2 opt. Σρήκα 23: Κφζηε κνληέισλ γηα ζηαζεξή κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ Σν παξαπάλσ δηάγξακκα δείρλεη πσο γηα ηελ ίδηα κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ, φπνηα θαη λα επηιεγεί, ε κέζνδνο πνπ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ γηα λα επηηεπρζεί ην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο είλαη απηή, φπνπ ζε θάζε παξαγγειία ζα πξέπεη ππνρξεσηηθά λα πεξηιακβάλνληαη φια ηα πξντφληα ζε πνζφηεηεο πνπ θαζνξίδεη ε κέζνδνο. Δπίζεο, είλαη θαλεξφ πσο ε κέζνδνο ησλ μερσξηζηψλ παξαγγειηψλ δελ ζπκθέξεη λα επηιεγεί, θαζψο αλεμαξηήησο κεζφδνπ δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ έρεη ην κεγαιχηεξν θφζηνο γηα ηελ επηρείξεζε. ~ 104 ~

105 υνολικό κόςτοσ ( ) Κοντινότεροσ γείτονασ Clarke & Wright 2 opt Δεν περιλαμβάνονται όλα τα προϊόντα ςε κάκε παραγγελία Ξεχωριςτζσ παραγγελίεσ Ρεριλαμβάνονται υποχρεωτικά όλα τα προϊόντα ςε κάκε παραγγελία Σρήκα 24: Κφζηε κνληέισλ γηα ζηαζεξή κέζνδν ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ Απφ ηελ παξαηήξεζε ηνπ ζρήκαηνο 24 γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ, πσο νπνηαδήπνηε κέζνδνο ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ θαη αλ επηιεγεί, γηα λα επηηεπρζεί ρακειφηεξν θφζηνο πξέπεη λα ζπλδπαζηεί κε ηε κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ 2 opt. Δπηπιένλ, ε κέζνδνο Clarke & Wright νδεγεί ζην κεγαιχηεξν θφζηνο ζπγθξηηηθά κε ηηο άιιεο κεζφδνπο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ, νπφηε θαη δελ πξέπεη λα επηιέγεηαη πνηέ απφ ηελ επηρείξεζε. Απφ ηα δχν δηαγξάκκαηα πνπ πξνεγήζεθαλ ν ζπλδπαζκφο ππφ-κνληέισλ, ζρεδηαζκνχ ησλ απνζεκάησλ θαη δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ, πνπ πξνθχπηεη φηη πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα επηηεπρζεί ρακειφηεξν θφζηνο είλαη ε κέζνδνο ζπληνληζκνχ ησλ παξαγγειηψλ, φπνπ φια ηα πξντφληα πξέπεη ππνρξεσηηθά λα πεξηιακβάλνληαη ζε θάζε παξαγγειία γηα ην ζρεδηαζκφ ησλ απνζεκάησλ θαη ε κέζνδνο 2 opt. γηα ηε δξνκνιφγεζε ησλ νρεκάησλ. Ζ ιχζε ηνπ κνληέινπ κε ηνλ παξαπάλσ ζπλδπαζκφ ππφ-κνληέισλ δίλεη θφζηνο ~ 105 ~

106 Μηα ζεκαληηθή παξαηήξεζε πξνθχπηεη γηα ηα νρήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Όπνηα κέζνδνο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ θαη λα εθαξκνζηεί ν αξηζκφο ησλ νρεκάησλ είλαη ζηαζεξφο θαη ίζνο κε ηέζζεξα (4). Σν θνξηίν πνπ κεηαθέξνπλ φκσο πνηθίιεη αλάινγα κε ηε κέζνδν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Έλα εξψηεκα πνπ γελλάηαη είλαη ζε ηη πνζνζηφ αμηνπνηείηαη ε δπλακηθφηεηα/ρσξεηηθφηεηα ησλ θνξηεγψλ. Απηφ ζα πξαγκαηνπνηεζεί παξαθάησ εμεηάδνληαο ηελ ζπλνιηθή αμηνπνίεζε ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θνξηεγψλ γηα ηελ θάζε κέζνδν δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ. ηε κέζνδν ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα ην ζπλνιηθφ θνξηίν πνπ κεηαθέξνπλ ηα ηέζζεξα νρήκαηα είλαη 9,44 ηφλνπο απφ ηνπο 12 ηφλνπο, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα κεηαθέξνπλ δεδνκέλνπ φηη ην θαζέλα απφ απηά ηα θνξηεγά έρεη σθέιηκν θνξηίν ηξείο ηφλνπο. Άξα, ην πνζνζηφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ 9,44 θνξηεγψλ γηα ηε κέζνδν απηή είλαη 100% 78,6%. Αθνινπζψληαο ηα ίδηα 12 βήκαηα γηα ηε κέζνδν Clarke & Wright ην ζπλνιηθφ θνξηίν κεηαθνξάο είλαη 10,24 ηφλνη επνκέλσο ην πνζνζηφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θνξηεγψλ είλαη 10,24 100% 85,3%. Σέινο, γηα ηε κέζνδν 2 opt. ην πνζνζηφ ζα είλαη 12 10,14 100% 84,5%. Σα ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα ζπλνςίδνληαη ζηνλ πίλαθα θαη απεηθνλίδνληαη θαη γξαθηθά παξαθάησ. Πίλαθαο 36: Πνζνζηφ αμηνπνίεζεο δπλακηθφηεηαο θνξηεγψλ ~ 106 ~

107 86,0% 84,0% 85,3% 84,5% 82,0% 80,0% 78,0% 76,0% 74,0% 78,6% Ροςοςτό αξιοποίθςθσ τθσ δυναμικότθτασ των φορτθγών Κοντινότεροσ γείτονασ Clarke & Wright 2 opt. Σρήκα 25: Πνζνζηφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θνξηεγψλ Ζ κέζνδνο ηνπ θνληηλφηεξνπ γείηνλα πνπ εθήξκνδε αξρηθά ην κνληέιν ζχκθσλα θαη κε απηφ ην θξηηήξην δελ είλαη ε θαηάιιειε γηα ηα ζπγθεθξηκέλα δεδνκέλα ηεο επηρείξεζεο. Παξαηεξείηαη επίζεο, πσο ε κέζνδνο Clarke & Wright, παξφιν πνπ φπσο δείρζεθε παξαπάλσ δελ επηιέγεηαη ιφγσ πςεινχ θφζηνπο, επηηπγράλεη ηνλ πςειφηεξν βαζκφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θνξηεγψλ. Παξφια απηά ε δηαθνξά ηνπ πνζνζηνχ απηνχ ηεο ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπ δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ ζε ζρέζε κε ηε θαιχηεξε θαη επηιεγείζα κέζνδν 2 opt. είλαη πνιχ κηθξή, πξάγκα ην νπνίν εληζρχεη ηελ άπνςε φηη απηή είλαη ε κέζνδνο δξνκνιφγεζεο νρεκάησλ πνπ ηαηξηάδεη θαη πξέπεη λα εθαξκφζεη ε επηρείξεζε VECHRO. Απηφ πνπ πξέπεη λα πξνζέμεη ε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε είλαη πσο ζε φια ηα κνληέια πνπ εθηειέζηεθαλ ην κεγαιχηεξν θφζηνο αθνξνχζε ην θφζηνο απνζήθεπζεο ησλ πξντφλησλ ζηνλ ρνλδξέκπνξν. Δίρε κεγαιχηεξε ή κηθξφηεξε δηαθνξά απφ ηηο άιιεο ζπληζηψζεο ηνπ θφζηνπο (κεηαθνξάο απφ ην εξγνζηάζην ζηνλ ρνλδξέκπνξν θαη απφ απηφλ ζηνπο ιηαλνπσιεηέο) αλάινγα ηε κέζνδν πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ, αιιά πάληα είρε ην κεγαιχηεξν θφζηνο. Σν ζπγθεθξηκέλν ζέκα ηνπ θφζηνπο ησλ απνζεκάησλ θαηαδεηθλχεη θαη ηε ζεκαζία πνπ έρεη ε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζε φιεο ηηο επηρεηξήζεηο αλεμαξηήησο θιάδνπ δξαζηεξηνπνίεζεο. Καη απηφ γηαηί ε θαθή δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ αληηθαηνπηξίδεηαη άκεζα ζην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο επηρείξεζεο. ~ 107 ~