Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ MOBILE INTERNET ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ

Transcript

1 ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟ ΙΚ Η ΣΗ Σ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑΣ ΤΜ ΗΜ Α ΔΙΟ ΙΚ Η ΣΗ Σ ΕΠ ΙΧ ΕΙΡΗ ΣΕΩ Ν Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ MOBILE INTERNET ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Φοιτητές: Κριθαρίδης Μιχαήλ Μπαλάφας Ευάγγελος ΕΠ Ο Π ΤΗ Σ ΚΑΘΗΓΗ ΤΗΣ: Ν Ο ΕΜ ΒΡΙΟ Σ 2013 Δρ Δ ημήτριος Μ αδυτινός Εκπονήθεισα πτυχια κή εργασία α παραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου 1

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο σκοπός αυτής της μελέτης έναι να ερευνήσει την αποδοχή του Mobile Internet στην Ελλάδα και να εξετάσει τους καθοριστικούς παράγοντες που οδηγούν στην χρήση του. Η συλλογή των δεδομένων διεξάχθει με μια δημοσκόπηση για την εμπειρική αξιολόγηση του ερευνητικού μοντέλου. Χρησιμοποιώντας ένα ερωτηματολόγιο που προέρχεται από προηγούμενη έρευνα, συλλέχθησαν συνολικά 50 απαντήσεις. Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκε μια παραγοντική ανάλυση, μια πολλαπλή γραμμική παλλινδρόμηση και έξι διαφορετικές αναλύσεις διακύμανσης κατά ένα παράγοντα (ANOVA). Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις αντιλήψεις των χρηστών για την χρήση και την αποδοχή του Mobile Internet. Απο τους καθοριστικούς παράγοντες το σχετικό πλεονέκτημα, η πολυπλοκότητα και η αντιλαμβανόμενη διασκέδαση επηρεάζουν πιο πολύ την απόφαση των χρηστών κινητού τηλεφώνου να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες που προσφέρει το Mobile Internet, ενώ το πλαίσιο χρήσης συνδέεται αρνητικά με την απόφαση αυτή. 2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά Σκοπός της μελέτης Δομή της μελέτης...8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Εισαγωγή Κεφαλαίου Τι είναι το Mobile Internet; Τρόποι πρόσβασης στο Mobile Internet Πρόσβαση μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας Πρόσβαση μέσω ασύρματων δικτύων Internet Τα Πλεονεκτήματα και τα Μειονεκτήματα του Mobile Internet Βασικές έννοιες και θεωρίες Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2) Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT) Η Θεωρία διάχυσης της Καινοτομίας (Innovation Diffusion Theory, IDT) Παρουσίαση προηγούμενων μελετών Ανακεφαλαίωση κεφαλαίου...30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3Ο: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΟ Ερευνητικές υποθέσεις Παρουσίαση του Θεωρητικού Μοντέλου της Έρευνας Η Διαδικασία της Έρευνας Αγοράς Ορισμός του Προβλήματος Επιλογή Σχεδίου Έρευνας Επιλογή Μεθόδου Συλλογής Στοιχείων/ Δεδομένων Επιλογή Μεθόδων Μέτρησης ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Ορισμός του Πληθυσμού Προσδιορισμός του Δειγματοληπτικού Πλαισίου Επιλογή Μεθόδου Δειγματοληψίας

4 3.4.4 Καθορισμός του Μεγέθους Δείγματος Επιλογή και Συλλογή των στοιχείων του δείγματος Ανάλυση Δεδομένων...42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο :ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Ανάλυση Δεδομένων Στατιστική ανάλυση δημογραφικών στοιχείων του ερωτηματολογίου Παραγοντική Ανάλυση Ανάλυση Παλινδρόμησης Ανάλυση διακύμανσης κατά ένα παράγοντα (ANOVA) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Θεωρητικά συμπεράσματα της έρευνας Εμπειρικά συμπεράσματα της έρευνας και οι πρακτικές επιπτώσεις της στις εταιρείες 5.3 Περιορισμοί της έρευνας ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κατάλογος Πινάκων, Γραφημάτων ή Σχημάτων Ι.Σχήματα Σχήμα 1. Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) 13 Σχήμα 2.Οι Επεκτάσεις του Μοντέλου Αποδοχής της Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) 15 Σχήμα 3.Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2) 16 Σχήμα 4.Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT) 19 Σχήμα 5.Καμπύλη της Καινοτομικότητας 26 Σχήμα 6. Το Ερευνητικό Μοντέλο της έρευνας μας 36 Σχήμα 7.Τα Σταδια Διεξαγωγής της Έρευνας Αγορά 37 Σχήμα 8.Η Διαδικασία της Δειγματοληψίας 40 2.Γραφήματα Γράφημα 1:Φύλο 44 Γράφημα 2:Ηλικία 45 Γράφημα 3 :Μορφωτικό επίπεδο 46 4

5 Γράφημα 4:Επάγγελμα 47 Γράφημα 5:Κατηγορίες υιοθετούντων 48 3.Πίνακες Πίνακας 1.KMO και Bartlett s Test (Παραγοντική ανάλυση) 49 Πίνακας 2.Rotated Component Matrix (Παραγοντική ανάλυση) 50 Πίνακας 3.Model Summary (Πολλαπλή Γραμμική Παλλινδρόμηση) 53 Πίνακας 4.ANOVA (Πολλαπλή Γραμμική Παλλινδρόμηση) 53 Πίνακας 5.Συντελεστές (Πολλαπλή Γραμμική Παλλινδρόμηση) 54 Πίνακας 6.Επαλήθευση Υποθέσεων 55 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Α. Ερωτηματολόγιο έρευνας 66 Β. Πίνακες και διαγράμματα στατιστικής ανάλυσης, από το παράθυρο των αποτελεσμάτων του SPSS. Πίνακας 7.Total Variance Explained (Παραγοντική ανάλυση) 72 Διάγραμμα Ι:Κανονικό Διάγραμμα Πιθανοτήτων (Πολλαπλή Γραμμική Παλλινδρόμηση) 73 Διάγραμμα ΙΙ:Διάγραμμα Διασποράς (Πολλαπλή Γραμμική Παλλινδρόμηση) 73 Πίνακας 8.Anova και Multiple Comparisons- Σχετικό πλεονέκτημα 74 Πίνακας 9.Anova και Multiple Comparisons- Πολυπλοκότητα 75 Πίνακας 10.Anova και Multiple Comparisons- Αντιλαμβανόμενη Διασκέδαση 76 Πίνακας 11.Anova - Παρατηρητικότητα 77 Πίνακας 12.Anova - Πλαίσιο χρήσης 77 Πίνακας 13.Anova - Συμβατότητα 77 5

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η μελέτη αυτή είναι μια εμπειρική και πιο συγκεκριμένα ερμηνευτική έρευνα που έχει ως σκοπό να ερευνήσει την απδοχή του Mobile Internet στην Ελλάδα και να εξετάσει τους καθοριστικούς παράγοντες που οδηγούν στην χρήση του. Η ιδέα για να ξεκινήσει αυτή η μελέτη προήρθε από μια παρόμοια έρευνα που έγινε στην Κίνα από τους Yong Li και Hongxiu Li (2009), η οποία χρησιμοποιήθηκε και ως βάση για την δική μας έρευνα. Για την διεξαγωγή της έρευνας χρειάστηκαν 6 μήνες περίπου και η έρευνα είχει ως βάση την Χαλκιδική, όπου είναι ο τόπος διαμονής του ενός εκ των δυο ερευνητών, κατά την διάρκεια της έρευνας υπήρξε συνεχής επικοινωνία και συνεργασία με τον επόπτη καθηγητή της μελέτης Δρ Δημήτριο Μαδυτινό, ο οποίος επέβλεπε την πορεία της έρευνας. Ευχαριστίες, Με την ολοκλήρωση της πτυχιακής μας εργασίας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον επιβλέποντα καθηγητή μας κ. Μαδυτινό Δημήτριο για την υπομονή, την συνεχή υποστήριξη και για τον χρόνο που διέθεσε. 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά Στην εποχή που διανύουμε το 95% των Ελλήνων χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο. Η πρακτικότητα του, το κατέστησε δημοφιλές και πολύτιμο εργαλείο για τις καθημερινές μας ανάγκες. Η εξέλιξη της τεχνολογίας των κινητών τηλεφώνων (smartphones) άνοιξε νέα κεφάλαια στον τομέα, τα οποία πρόκειται να υποκαταστήσουν συσκευές όπως τους φορητούς υπολογιστές. Πλέον μέσω του κινητού τηλεφώνου οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν προγράμματα και υπηρεσίες που παλαιότερα απαιτούσαν την χρησιμοποίηση έτερων συσκευών. Δεν είναι υπερβολικό να υποστηρίξουμε ότι σε λίγα χρόνια θα έχουμε μία μονο συσκευή για την επικοινωνία μας: τα κινητά τηλέφωνα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει προσφέρει στους χρήστες κινητών τηλεφώνων την δυνατότητα πλοήγησης στο Διαδίκτυο μέσω αυτού. Στο εξωτερικό είναι ένας πολύ δημοφιλής τρόπος πρόσβασης στο Διαδίκτυο επειδή είναι εύκολος, συμβατός και γρήγορος. Βέβαια στην Ελλάδα, αν και η πρόσβαση γενικά στο Διαδίκτυο είναι σε πολύ υψηλά ποσοστά σε σύγκριση με κάποιες άλλες χώρες, έρευνες έχουν δείξει ότι δεν ισχύει το ίδιο και για το Mobile Internet. Με βάση μία έρευνα των Yong Li και Hongxiu Li (2009) με τίτλο «Mobile Internet diffusion in China: an empirical study», που δημοσιεύτηκε στο Industrial Management & Data Systems, αποφασίσαμε να κάνουμε μία παρόμοια έρευνα στην Ελλάδα γιατί το Mobile Internet εξελίσσεται αργά μεν αλλά σταθερά, ήδη η διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην χώρα μας είναι από τις υψηλότερες παγκοσμίως και θα μας ενδιέφερε πολύ να κάνουμε μία έρευνα για την απδοχή του Mobile Internet στην χώρα μας. 1.2 Σκοπός της μελέτης Ο σκοπός αυτής της μελέτης είναι να ερευνήσει την απδοχή της του Μobile Internet στην Ελλάδα και να εξετάσει τους καθοριστικούς παράγοντες που οδηγούν στην χρήση του Mobile Internet, μέσω ερωτηματολογίων. Στη συνέχεια, αναφέρεται το ερευνητικό μοντέλο, αναλύονται περαιτέρω οι παράγοντες και διατυπώνονται οι 7

8 υποθέσεις που θα εξετασθούν. Τέλος, περιγράφεται η ερευνητική μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί, όσον αφορά το δείγμα και την ανάπτυξη των μεταβλητών. 1.3 Δομή της μελέτης Η μελέτη αυτή αποτελείται από 5 ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, όπως προαναφέρθηκε, αναφερόμαστε γενικά για το Mobile Internet,καθώς και στο τι μας κέντρισε το ενδιαφέρον να ξεκινήσουμε αυτή την έρευνα. Τέλος αναφερόμαστε στον σκοπό αυτή της μελέτης. Στην δεύτερη ενότητα, βλέπουμε κάποιες γενικές πληροφορίες για το Mobile Internet,τον ορισμό,τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του. Τέλος παρουσιάζουμε τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών που έχουν γίνει σε σχέση με το θέμα της δικής μας έρευνας. Στην τρίτη ενότητα, παρακολουθούμε την ερευνητική μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, η οποία εμπεριέχει το ερευνητικό μοντέλο, τις υποθέσεις της έρευνας, την διαδικασία της έρευνας αγοράς και την δειγματοληψία. Στην τέταρτη ενότητα, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας, ακόμα γίνεται μία εκτενής ανάλυση των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν. έρευνας. Στην πέμπτη ενότητα, αναφέρουμε και σχολιάζουμε τα συμπεράσματα της 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 2.1 Εισαγωγή Κεφαλαίου Σ αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε τι είναι το Mobile Internet, τους τρόπους προσβασής σε αυτό. Επιπλέον θα αναφέρουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κατά την χρήση του. Τέλος θα αναφέρουμε κάποιες προηγούμενες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, οι οποίες σχετίζονται με την έρευνα μας. 2.2 Mobile Internet Τι είναι το Mobile Internet; Με τον όρο Mobile Internet περιγράφεται η δυνατότητα ασύρματης πρόσβασης στο Διαδίκτυο για πλοήγηση σε ιστοσελίδες, ανάκτηση , αλλά και για τη πρόσβαση σε οποιαδήποτε άλλη παρεχόμενη υπηρεσία. Ουσιαστικά δεν υπάρχει καμία διαφορά με το κοινό Internet, μόνο που η πρόσβαση σε αυτό πραγματοποιείται ασύρματα, μέσω των υπηρεσιών που παρέχουν τα σύγχρονα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας ή τα ασύρματα δίκτυα Internet Τρόποι πρόσβασης στο Mobile Internet. Οι τεχνολογίες ασύρματης μετάδοσης δεδομένων επιτρέπουν την ασύρματη πρόσβαση του χρήστη στο Internet. Οι πιο βασικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται, περιλαμβάνουν την πρόσβαση μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας και τις τεχνολογίες ασύρματου δικτύου IEEE b. Παρακάτω θα αναλύσουμε καθεμία από αυτές Πρόσβαση μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας Η πρώτη γενιά (1st Generation, 1G) συστημάτων κινητής τηλεπικοινωνίας εμφανίστηκε το Η 1G ήταν ένα ασύρματο αναλογικό σύστημα με ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων έως 2,4 kbps. Αργότερα εμφανίστηκε το GSM (Groupe Special Mobile), δηλαδή το ψηφιακό Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Επικοινωνιών (Global System for Mobile Communications), το οποίο είναι γνωστό και ως σύστημα δεύτερης γενιάς (2G), προέβλεπε τη δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων και την αποστολή ή λήψη fax μέσω του κινητού τηλεφώνου. Στα τέλη της δεκαετίας του 90, μια νέα τεχνολογία εισήχθη στο σύστημα GSM, η οποία επιτρέπει τη μεταφορά δεδομένων με ταχύτητες μέχρι και 80 kbps, με τεχνολογία μεταγωγής πακέτου. Η τεχνολογία αυτή, η οποία ονομάζεται GPRS 9

10 (General Packet Radio Service) ή αλλιώς 2.5G, έδωσε μια σημαντική ώθηση στη διακίνηση δεδομένων μέσω των κινητών τηλεφώνων. Η ώθηση αυτή επέφερε την εισαγωγή του UMTS, το οποίο είναι ένα σύστημα κινητής τηλεφωνίας τρίτης γενιάς (3G) το οποίο επιτρέπει τη μεταφορά δεδομένων με ταχύτητες έως 42 Μbps (Μπαλής Π. και Τραγαζίκης Π, 2008). Σε λίγα χρόνια ενδέχεται να βγει και στην ελληνική αγορά το σύστημα κινητής τηλεφωνίας της τέταρτης γενιάς (4G), το οποίο μετατρέπει τις συσκευές κινητής τηλεφωνίας σε μικρούς υπολογιστές με απεριόριστες δυνατότητες., με ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων της τάξης των 1 Gbps. Ο πιο διαδεδομένος τρόπος πρόσβασης στο Διαδίκτυο μέσω κινητού τηλεφώνου τώρα είναι μέσω των δικτύων τρίτης γενιάς (3G), καθώς και των δικτύων GPRS(General Packet Radio Service), τα οποία προσφέρονται από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Στην Ελλάδα οι εταιρείες που υποστηρίζουν αυτές τις τεχνολογίες είναι η Cosmote, η Vodafone και η Wind. Με τα διάφορα προγράμματα που προσφέρουν οι εταιρείες αυτές δίνουν την δυνατότητα στους πελάτες τους να χρησιμοποιήσουν το Mobile Internet. Η προσφορά αυτών των υπηρεσιών ενδέχεται να συνοδεύεται από κάποιες χρεώσεις, οι οποίες ανάλογα με το πρόγραμμα που θα επιλέξει ο χρήστης εμπεριέχει ένα πάγιο μηνιαίο τέλος (βέβαια, υπάρχουν και συνδέσεις που δεν χρεώνουν πάγιο τέλος), και δίνουν την δυνατότητα στον χρήστη να «κατεβάσει» δωρεάν μέχρι έναν συγκεκριμένο αριθμό Mbytes, και εμπεριέχει συγκεκριμένη χρέωση για κάθε Mbyte πάνω από αυτό τον αριθμό, επιπλέον ανάλογα με το πρόγραμμα μπορεί να επιλεγεί η ταχύτητα πρόσβασης. Παρόλα αυτά, θεωρείτε από πολλούς ο πιο ασφαλής και έγκυρος τρόπος χρήσης του Mobile Internet, λόγω των πολλών καναλιών που έχουν ανά την Ελλάδα αυτές οι εταιρείες και επιτρέπουν στον καθένα την χρήση του Mobile Internet ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος κι αν βρίσκεται Πρόσβαση μέσω ασύρματων δικτύων Internet Η τεχνολογία WiFi (Wireless Fidelity) ή IEEE b προσφέρει ασύρματη πρόσβαση στο Διαδίκτυο με υψηλές ταχύτητες, υπό την προϋπόθεση ότι το κινητό τηλέφωνο του χρήστη βρίσκεται στην εμβέλεια του σταθμού εξυπηρέτησης του Wifi (Hotspot) και εμπεριέχει αυτή την τεχνολογία στο λογισμικό του. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει ο χρηστής για να συνδεθεί στο Διαδίκτυο είναι να έχει ενεργοποιήσει την προεπιλογή σύνδεσης του WiFi στο κινητό του τηλέφωνο και να βρει ένα ασύρματο σημείο πρόσβασης (hotspot). 10

11 Τα hotspots είναι κάθε τοποθεσία (καφετέρια, ξενοδοχείο, εστιατόριο, πλατεία, λιμένας, κτλ), που επιτρέπει την σύνδεση στο διαδίκτυο ασύρματα, χρησιμοποιώντας κινητό τηλέφωνο,φορητό υπολογιστή (laptop) κτλ. Υπάρχουν hotspots που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν (free wifi), και άλλα όχι. Ακόμα ένα hotspot δεν χρειάζεται να περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον. Ολόκληρες πανεπιστημιουπόλεις και πάρκα έχουν αυτή τη δυνατότητα, ακόμα και ολόκληρες περιοχές Τα Πλεονεκτήματα και τα Μειονεκτήματα του Mobile Internet. Τα πλεονεκτήματα του Mobile Internet είναι πολλά, παρακάτω θα αναφέρουμε τα πιο σημαντικά. Οι χρήστες του Mobile Internet έχουν την δυνατότητα να περιηγηθούν στο Διαδίκτυο οπουδήποτε και αν βρίσκονται, χωρίς να έχουν τους περιορισμούς του σταθερού Διαδικτύου. Στα ίδιο πλαίσιο, τα κινητά τηλέφωνα είναι εύχρηστα και πρακτικά λόγω του μεγέθους τους, που τα κάνει πιο εύκολα στην μεταφορά. Μέσω του Mobile Internet οι χρήστες έχουν την επιλογή να αγοράσουν και να πουλήσουν προϊόντα όπως εισιτήρια για κινηματογράφο, συναυλίες κ.α. Μπορούν επίσης να κάνουν συναλλαγές με τράπεζες και επιχειρήσεις, ακόμη και να κλείσουν τη θέση τους στο αεροπλάνο. Δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να ελέγχουν ανά πάσα στιγμή το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο τους ( ), τις τρέχουσες ειδήσεις, να αναζητήσουν κάποια διεύθυνση κ.λπ. Οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν χρήσιμες πληροφορίες ή προγράμματα στο κινητό καθημερινότητά τους κ.λπ. τους τηλέφωνο, τα οποία είναι χρήσιμα στο επάγγελμά τους, την Τα μειονεκτήματα του Mobile Internet είναι τα εξής: Το Mobile Internet δεν είναι πάντα δωρεάν. Οι χρήστες του Mobile Internet για να χρησιμοποιήσουν το Διαδίκτυο, θα πρέπει να βρούνε ανοιχτό WiFi ή κάποιο ελεύθερο hotspot για να μπορέσουν να σερφάρουν δωρεάν. Αλλιώς θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν κάποιο από τα προγράμματα των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, πληρώνοντας το αντίστοιχο ποσό. 11

12 Το σήμα δεν είναι πάντα εγγυημένο. Αν και οι μεγάλες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας έχουν εγκαταστήσει δίκτυο ασύρματης τηλεπικοινωνίας στην Ελλάδα, ακόμα υπάρχουν πολλά νησιά και χωριά που δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή για να υποστηρίξουν την τεχνολογία αυτή. Οι ταχύτητες είναι χαμηλές. Μεγάλη προσπάθεια γίνεται για να αποκτήσει η Ελλάδα παρόμοιες ταχύτητες πρόσβασης στο Mobile Internet, όπως στο εξωτερικό. Τα smartphones και πολλά άλλα κινητά της νέας γενιάς τα λεγόμενα «αφής» έχουν μικρές οθόνες και πολλές φορές δεν έχουν εξωτερικό πληκτρολόγιο (το πληκτρολόγιο είναι ενσωματωμένο και ο χειρισμός του είναι μέσω αφής), αυτό τα κάνουν πιο αδιόρατα και δύσκολα στο χειρισμό, με αποτέλεσμα την όχι και τόσο εύκολη για τον χρήστη πλοήγηση στο Διαδίκτυο. Λειτουργεί με μπαταρία, που σημαίνει ότι η χρησιμοποίησή του είναι περιορισμένη. Επειδή η πλοήγηση στο Διαδίκτυο γίνεται μέσω κινητού τηλεφώνου, η χρήση του είναι περιορισμένη σε κάποιο εξωτερικό χώρο λόγω της μπαταρίας, η οποία διαρκεί κάποιες ώρες ανάλογα με την χρήση του κινητού. Ασφάλεια για τα παιδιά. Το Διαδίκτυο κρύβει πολλούς κίνδυνους για τα παιδιά που το χρησιμοποιούν χωρίς έλεγχο. Υπάρχουν χιλιάδες ιστοσελίδες με παράνομο υλικό στο διαδίκτυο που μπορούν να βρεθούν εύκολα, καθώς και επιτηδειοι που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο με σκοπό την εξαπάτηση των χρηστών. Μέσω του Mobile Internet γίνεται ακόμα πιο δύσκολο για τους γονείς να προστατέψουν τα παιδιά τους γιατί θα μπορούν να συνδεθούν στο Διαδίκτυο οπουδήποτε βρίσκονται και όποτε το θελήσουν. Γίνεται, επομένης, εύκολα αντιληπτό ότι το Mobile Internet είναι μία καινοτομία στο χώρο πρόσβασης στο Διαδίκτυο από τους χρήστες, όπως κάθε νέα τεχνολογία έτσι και αυτή έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Οπότε, όπως είναι λογικό θα έχει κάποιους χρήστες που την υποστηρίζουν ένθερμα αλλά και άλλους που αρνούνται να την χρησιμοποιήσουν. Αργότερα σε αυτό το κεφάλαιο θα αναλύσουμε κάποιες θεωρίες που έχουν βασιστεί στην αποδοχή μίας νέας τεχνολογίας/καινοτομίας από τους χρήστες. 12

13 2.3 Βασικές έννοιες και θεωρίες Σε αυτήν την ενότητα θα ασχοληθούμε με το πρόβλημα της αποδοχής μίας τεχνολογίας από τους χρήστες των Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Τεχνολογιών (Information and Communication Technology, ICT), πολλοί ερευνητές από διάφορους τομείς και με διαφορετικές στρατηγικές έρευνας έχουν επικεντρωθεί στο παραπάνω πρόβλημα. Η έρευνα για την αποδοχή των Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Τεχνολογιών, έχει επίσης αποφέρει πολλά μοντέλα, με διαφορετικές ομάδες καθοριστικών παραγόντων για την αποδοχή. Στο πλαίσιο αυτό, εστιάζουμε και συζητάμε για τέσσερα προεξέχοντα τέτοια μοντέλα. Τα μοντέλα που παρουσιάζουμε είναι τα εξής : > Το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ), (Venkatesh and Davis, 2000), > Το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2), (Venkatesh and Davis, 2000), > Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT), (Venkatesh and Davis, 2000) Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) Με βάση τη Θεωρία της Αιτιολογημένης Δράσης. (Theory of Reasoned Action,TRA), ο Davis (1989) αναπτύσσει το Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) για να ανακαλύψει ποιοι παράγοντες κάνουν τους ανθρώπους να αποδεχθούν ή να απορρίψουν την χρήση Πληροφοριακών Τεχνολογιών (Information Technology, IT) (Σχήμα 1). Σχήμα 1. Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) 13

14 Πηγή: (Davis, 1989). Ο Davis (1989), προτείνει ότι η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα και αντιλαμβανόμενη ευκολία στη χρήση είναι οι δύο πιο σημαντικές ατομικές πεποιθήσεις σχετικά με τη χρήση Πληροφοριακών Τεχνολογιών. Η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (perceived usefulness) ορίζεται ως «ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο πιστεύει ότι χρησιμοποιώντας ένα συγκεκριμένο σύστημα θα ενισχύσει την απόδοση του/της στην εργασία" (Davis,1989: 320). Ο ορισμός της αντιλαμβανόμενης χρησιμότητας βασίζεται στο μοντέλο της προσδοκώμενης αξίας (expectancy-value model) όπου στηρίζεται η Θεωρία της Aιτιολογημένης Δράσης. Η αντιλαμβανόμενη ευκολία στη χρήση (perceived ease of use) ορίζεται ως «ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο πιστεύει ότι θα χρησιμοποιεί ένα συγκεκριμένο σύστημα χωρίς πολλή προσπάθεια " (Davis,1989: 320). Οι δύο αυτές συμπεριφορές, της αντιλαμβανόμενης χρησιμότητας και της αντιλαμβανόμενης ευκολίας στη χρήση, στη συνέχεια θα μας οδηγήσουν στην μεμονωμένη πρόθεση συμπεριφοράς (behavior intention) και την πραγματική συμπεριφορά (actual behavior). Ο Davis (1989) βρήκε ότι η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα είναι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας για την πρόθεση χρήσης Πληροφοριακών Τεχνολογιών από ένα άτομο. Στον τομέα Πληροφοριακών Συστημάτων (Information SystemsJS), οι ερευνητές έχουν χρησιμοποιήσει ευρέως το Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) για να μελετήσουν την υιοθέτηση των διαφόρων τεχνολογιών και έχει γίνει αναμφισβήτητα η επικρατέστερη θεωρία στον τομέα των Πληροφοριακών Συστημάτων. Οι ερευνητές έχουν επεκτείνει το Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) (Wixom και Todd, 2005). Για παράδειγμα, ορισμένοι ερευνητές εισάγουν πολλούς άλλους παράγοντες στο μοντέλο, όπως υποκειμενικό πρότυπο (subjective norm), αντιλαμβανόμενος έλεγχος (perceived behavioral control), και αυτό-αποτελεσματικότητα (self-efficacy) (Hartwick και Barki, 1994; Mathieson et al, 1991; Taylor και Todd, 1995). Άλλοι ερευνητές εισάγουν πρόσθετους παράγοντες από τη θεωρία διάδοσης της καινοτομίας, όπως δυνατότητα δοκιμής (trialability), ορατότητα (visibility), ή αποδειξιμότητα αποτελεσμάτων (result demonstrability) (Agarwal και Prasad, 1997; Karahanna et al, 1999; Plouffe et al, 2001). Μερικοί ερευνητές εισάγουν εξωτερικές 14

15 μεταβλητές (External Variables) ή στοιχεία από τους δύο μεγάλους παράγοντες συμπεριφοράς (αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα και αντιλαμβανόμενη ευκολία στη χρήση), όπως τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά (Gefen και Straub, 1997; Venkatesh, 2000; Venkatesh και Morris, 2000). Το Σχήμα 2 δείχνει τις διάφορες επεκτάσεις του Μοντέλου Αποδοχής της Τεχνολογίας, όπου φαίνεται καθαρά ότι ο βασικός πυρήνας είναι οι δύο παράγοντες συμπεριφοράς δηλαδή η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (perceived usefulness) και η αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση (perceived ease of use). Σχήμα 2. Οι Επεκτάσεις του Μοντέλου Αποδοχής της Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) Πηγή: (Wixom and Todd, 2005) Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2) Στη συνέχεια, ένα ευρέως γνωστό επεκτάσιμο Μοντέλο της Αποδοχής της Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model) που ονομάζεται Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2,TAM2) θα συζητηθεί. Οι Venkatesh και Davis (2000) αναπτύσσουν το Μοντέλο Αποδοχής Τεχνολογίας 2 προσθέτοντας τις κοινωνικές επιρροές (υποκειμενικό πρότυπο-subjective norm, εκούσιο- voluntariness και εικόνα-image) και χρήσιμες γνωστικές διεργασίες (εργασιακή καταλληλότητα-job relevance, ποιότητα της απόδοσης-output quality, αποδειξιμότητα αποτελεσμάτων- result demonstrability, και αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση- perceived ease of use) για να προβλέψει την υιοθέτηση των Πληροφοριακών Τεχνολογιών (Information Technology, IT) (Σχήμα 3). 15

16 Οι Venkatesh και Davis (2000) χρησιμοποίησαν την δομή του υποκειμενικού πρότυπου για να συλλάβουν τις κοινωνικές επιρροές (social influences). Ο ορισμός τους για το υποκειμενικό πρότυπο (subjective norm) είναι σύμφωνος με εκείνον των Fishbein και Ajzen (1975), οι οποίοι τον ορίζουν ως "η αντίληψη του ατόμου για το αν οι άνθρωποι που είναι σημαντικοί γι 'αυτόν, θεωρούν ότι θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να εκτελέσει την εν λόγω συμπεριφορά» (σελ. 302).Το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2) δείχνει ότι μέσα στο υποχρεωτικό πλαίσιο, το υποκειμενικό πρότυπο (subjective norm) έχει άμεση επίδραση στην πρόθεση για χρήση (Intention to Use) μέσω του μηχανισμού της συμμόρφωσης. Στα εθελοντικά πλαίσια οι κοινωνικές επιρροές μπορεί να επηρεάσουν την πρόθεση έμμεσα, μέσω του μηχανισμού της εσωτερίκευσης και της αναγνωρισης.όπου η εσωτερίκευση (internalization) αναφέρεται στη διαδικασία, όπου ένα άτομο ενσωματώνει μια σημαντική πεποίθηση, που έχει αναφερθεί, στις δικές του/της πεποιθήσεις (French and Raven, 1959; Kelman, 1958; Warshaw, 1980). Και η ταυτοποίηση (identification) σημαίνει ότι ένα άτομο μπορεί να γίνει μέλος σε μια κοινωνική ομάδα ή να αποκτήσει κύρος μέσα στην ομάδα από την εκτέλεση μιας συμπεριφοράς (Blau, 1964; Kelman, 1958; Kiesler και Kiesler, 1969; Pfeffer, 1982). Experience Voluntariness Subjective norm Image Percerved Usefulness Job Relevance Intention to Usage Use behav lour Percerved Output Quality Ease of use Result Demonstrability Σχήμα 3. Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2, ΤΑΜ2) Πηγή: (Venkatesh and Davis, 2000) 16

17 Σύμφωνα με το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 (Technology Acceptance Model 2,ΤΑΜ2) υπάρχουν τέσσερις καθοριστικοί παράγοντες της αναλαμβανόμενης χρησιμότητας: η εργασιακή καταλληλότητα (job relevance), η ποιότητα της απόδοσης (output quality), η αποδειξιμότητα αποτελέσματος (result demonstrability), και η αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση (perceived ease of use). Το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 διατηρεί την αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση από το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας ως ένα ευθύ καθοριστικό παράγοντα για την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα. Ακόμη οι Venkatesh και Davis (2000) υποθέτουν σε σχέση με το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 ότι "οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μια νοητική αναπαράσταση για να καθορίσουν την ισορροπία μεταξύ σημαντικών εργασιακών στόχων και τις συνέπειες από την χρησιμοποίηση ενός συστήματος ως βάση, για τη λήψη των αποφάσεων σχετικά με τη χρήση αυτού (δηλαδή, αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα)" (σελ. 191). Συν τοις άλλοις οι Venkatesh και Davis (2000) υποστηρίζουν, ότι η απόφαση ενός δυνητικού χρήστη της εργασιακής καταλληλότητας περνά μέσα από ένα τεστ συμβατότητας. Η εργασιακή καταλληλότητα (job relevance) ορίζεται ως «η αντίληψη ενός ατόμου για το βαθμό στον οποίο ο σκοπός του συστήματος είναι κατάλληλος για την εργασία του/της» (σελ.191). To Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 προϋποθέτει ότι η εργασιακή καταλληλότητα έχει θετική επίδραση στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα. Η ποιότητα της απόδοσης είναι ένα άλλος καθοριστικός παράγοντας για την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα. Η ποιότητα της απόδοσης(output quality) αναφέρεται στην αντίληψη ενός ατόμου για το πόσο καλά το σύστημα εκτελεί τα καθήκοντα του. Οι Venkatesh και Davis (2000) υπαινίσσονται ότι οι αποφάσεις της ποιότητας της απόδοσης παίρνουν τη μορφή ενός τεστ αποδοτικότητας, «στην οποία, λαμβάνοντας υπόψη ένα σύνολο επιλογών που εμπεριέχει πολλαπλά αρμόδια συστήματα, κάποιος θα πρέπει να είναι προδιατεθειμένος να επιλέξει ένα σύστημα που προσφέρει την υψηλότερη ποιότητα της απόδοσης» (σελ.192). To Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 προϋποθέτει ότι η ποιότητα της απόδοσης έχει θετική επίδραση στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα. Αποδειξιμότητα αποτελέσματος (result demonstrability) είναι ο τρίτος καθοριστικός παράγοντας της αντιλαμβανόμενης χρησιμότητας. Ορίζεται ως "η απτότητα των αποτελεσμάτων της 17

18 χρήσης της καινοτομίας" (Moore και Benbasat, 1991:203).To Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 2 προϋποθέτει ότι η αποδειξιμότητα αποτελέσματος έχει μια θετική επίδραση στην αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT) Venkatesh et al. (2003) διατύπωσαν ένα νέο μοντέλο που ονομάζεται η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT). Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και Χρήσης της Τεχνολογίας δείχνει ότι τρεις είναι οι παράγοντες που είναι οι κύριοι και καθοριστικοί για την πρόθεσή χρήσης της τεχνολογίας των πληροφοριών. Οι τρεις αυτοί παράγοντες είναι το προσδόκιμο απόδοσης, το προσδόκιμο προσπάθειας, και η κοινωνική επιρροή. Αυτοί οι τρεις παράγοντες ορίζονται ως εξής: > Το προσδόκιμο απόδοσης (performance expectancy) ορίζεται ως «ο βαθμός στον οποίο ο χρήστης αναμένει ότι η χρήση του συστήματος θα τον/την βοηθήσει να επιτύχει αύξηση της απόδοσης του/της στην εργασία" (σελ. 447). Ο νέος αυτός παράγοντας έχει πέντε παράγοντες : την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα (από το Μοντέλο Αποδοχής της Τεχνολογίας 1&2), εξωτερικά κίνητρα (από το Κινητήριο Μοντέλο-Motivational Model), σχετικό όφελος (από τη θεωρία Διάχυσης της Καινοτομίας- Innovation Diffusion Theory), και τις προσδοκίες των αποτελεσμάτων (από την Κοινωνική Θεωρία Γνωστικής- Social Cognitive Theory). > Προσδόκιμο Προσπάθειας (effort expectancy): «ο βαθμός ευκολίας που συνδέεται με τη χρήση του συστήματος» (σελ. 450). > Κοινωνική επιρροή (social influence): «ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται ότι άλλα σημαντικά άτομα πιστεύουν ότι αυτός ή αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιήσει το νέο σύστημα" (σελ. 451). Οι Venkatesh et al. (2003) βρήκαν επίσης ότι η επιρροή του παράγοντα καταστάσεις διευκόλυνσης στη χρήση επηρεάζεται από την ηλικία και την εμπειρία του ατόμου. Αυτοί καθορίζουν τις καταστάσεις διευκόλυνσης (facilitating conditions) ως «ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο πιστεύει ότι υπάρχει μια οργανωτική και τεχνική υποδομή για την υποστήριξη της χρήσης του συστήματος" (σελ. 453). 18

19 Performance expectancy E ffo rt expectancy Social influence Facilitating co I'critic ns Behavioural intention Use behavior Gender Experience voluntariness of use Σχήμα 4. Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT) Πηγή: (Venkatesh et al. 2003). Η Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology, UTAUT) έχει προσελκύσει πολλή έρευνα ειδικά στα Πληροφοριακά Συστήματα (Information Systems, Κ) που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: τον Garfield (2005) ο οποίος το χρησιμοποίησε σαν εργαλείο για την ανάλυση της αποδοχής των ηλεκτρονικών υπολογιστών στο κολλέγιο του Bentley. Οι Pu-Li και Kishore (2006) μελέτησαν τα συστήματα καταγραφής ιστού για την επικύρωση των UTAUT δομών. Ενώ οι Louho, Kallioj a και Oittinen (2006) μελέτησαν τους παράγοντες που επηρεάζουν τη χρήση των υβριδικών εφαρμογών πολυμέσων με UTAUT ως εννοιολογικό μοντέλο. Οι Calrsson et al. (2006) μελέτησαν την υιοθέτηση των ασύρματων κινητών επικοινωνιών στην Ευρώπη με UTAUT, ενώ οι Anderson και Schwager (2006) εξέτασαν την εφαρμογή της UTAUT στην ασύρματη τεχνολογία LAN σε μικρότερες επιχειρήσεις στις ΗΠΑ. Οι Marchewka και Kostiwa (2007) μελέτησαν την συμπεριφορά του λογισμικού διαχείρισης (Blackboard ) για να επανενεργοποιήσουν UTAUT μοντέλο. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δεν υποστηρίζουν τις δομές του UTAUT πιθανώς λόγω του περιορισμένου αριθμού των συμμετεχόντων. Ο Engebretsen (2005), 19

20 δοκίμασε τις υτλυτ δομές σε ερευνητικό πρόγραμμα για την υγεία για να μελετήσουν την αποδοχή των EpiHandy στην Ουγκάντα και τη Νότιο Αφρική. Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι υγείας στην Ουγκάντα αποδέχτηκαν την EpiHandy περισσότερο από εκείνους στη Νότια Αφρική. (ΤΛοηάοΓαηα Ρ. βΐ. αΐ. 2010) Η Θεωρία διάχυσης της Καινοτομίας (Innovation Diffusion Theory, IDT) Σύμφωνα με τον Rogers (1995), η Θεωρία Διάχυσης της Καινοτομίας (Innovation Diffusion Theory, IDT) είναι μια καθιερωμένη θεωρία, η οποία προσφέρει τις πολύτιμες ιδέες για το πώς μια καινοτομία διαδίδεται με την πάροδο του χρόνου μεταξύ στους χρήστες Χαρακτηριστικά της Καινοτομίας (Innovation Attributes) Ο Rogers (2003: 219) προτείνει πέντε χαρακτηριστικά της καινοτομίας από τα οποία μία καινοτομία μπορεί να περιγραφτεί, τα οποία είναι το σχετικό όφελος, η συμβατότητα, η πολυπλοκότητα, η δοκιμή και η παρατηρητικότητα. Οι απόψεις των ατόμων για αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να προβλέψουν τον βαθμό υιοθέτησης μιας καινοτομίας το οποίο ορίζεται ως η σχετική ταχύτητα με την οποία μία καινοτομία υιοθετείται από τα μέλη του κοινωνικού συστήματος. Κατά κοινή ομολογία, ο βαθμός υιοθέτησης μιας καινοτομίας θωρείται ως ο αριθμός των ατόμων που υιοθετούν μία νέα ιδέα σε μια συγκεκριμένη περίοδο, για παράδειγμα ένας χρόνος. Ωστόσο,τα αντιληπτά χαρακτηριστικά μίας καινοτομίας παίζουν σημαντικό ρόλο για την αποσαφήνιση του ρυθμού υιοθέτησης μίας καινοτομίας. Οι περισσότερες από τις διακυμάνσεις στον βαθμό υιοθέτησης μίας καινοτομίας, από 49% έως 87%, εξηγείτε από πέντε χαρακτηριστικά: το σχετικό όφελος, η συμβατότητα, η πολυπλοκότητα, η δοκιμή και η παρατηρητικότητα. Σχετικό πλεονέκτημα (relative advantage) είναι «ο βαθμός στον οποίο μία καινοτομία γίνεται αντιληπτή ως καλύτερη από την ιδέα που αντικαθιστά». Ο βαθμός του σχετικού πλεονεκτήματος εκφράζεται συχνά ως οικονομική κερδοφορία, ως μεταφορά κοινωνικού κύρους κτλ. Η φύση της καινοτομίας καθορίζει ποιος από τους ειδικούς τύπους του σχετικού πλεονεκτήματος (οικονομικός, κοινωνικός κτλ) είναι πιο σημαντικός για τους υιοθετούντες, αν και τα χαρακτηριστικά των δυνητικών 20

21 υιοθετούντων ίσως επηρεάσουν στην απόφαση του ποια από τις επιμέρους διαστάσεις του σχετικού πλεονεκτήματος είναι πιο σημαντική. (σελ.229) Συμβατότητα (Compatibility) είναι «ο βαθμός στον οποίο μία καινοτομία γίνεται αντιληπτή καθώς συμφωνεί με τις υπάρχουσες ηθικές αξίες, τις προηγούμενες εμπειρίες και τις ανάγκες των δυνητικών υιοθετούντων». Μια ιδέα η οποία είναι περισσότερο συμβατή είναι λιγότερο επισφαλής για τους δυνητικούς υιοθετούντες και εναρμονίζεται περισσότερο με την κατάσταση του ατόμου. Η συμβατότητα βοηθάει τα άτομα να δώσουν προσοχή στην νέα ιδέα γιατί θεωρείται πιο οικεία. Μια καινοτομία μπορεί να είναι πιο συμβατή ή ασύμβατη με (1)τις κοινωνικοπολιτισμικές αξίες και πιστεύω,(2) τις ιδέες που έχουν ξαναπαρουσιαστεί και/ή (3) τις ανάγκες του πελάτη για μία καινοτομία. (σελ. 240) Πολυπλοκότητα (Complexity) είναι «ο βαθμός στον οποίο μία καινοτομία γίνεται αντιληπτή ως σχετικά δύσκολη για να την καταλάβεις και να την χρησιμοποιήσεις». Κάθε νέα ιδέα μπορεί να ταξινομηθεί για την αλλεπάλληλη πολυπλοκότητα - απλότητα της. Κάποιες καινοτομίες είναι κατανοητές για τους δυνητικούς υιοθετούντες, κάποιες πάλι όχι. Η πολυπλοκότητα μπορεί να μην θεωρείται τόσο σημαντική όσο το σχετικό πλεονέκτημα ή την συμβατότητα για πολλές καινοτομίες, αλλά για κάποιες νέες ιδέες η πολυπλοκότητα είναι ένα πολύ σημαντικό εμπόδιο για την υιοθέτηση τους. (σελ. 257) Δυνατότητα Λοκιμής(Τ^^ΜΙ^ ) είναι «ο βαθμός στον οποίο μία καινοτομία μπορεί να πειραματιστεί σε περιορισμένη βάση». Νέες ιδέες οι οποίες μπορούν να δοκιμαστούν σε ένα σύστημα με δόσεις, γενικά υιοθετούνται πιο γρήγορα απ ότι καινοτομίες οι οποίες δεν είναι διαιρετές. Μερικές καινοτομίες είναι πιο δύσκολο να διαιρεθούν για δοκιμή απ ότι άλλες. Η προσωπική υποβολή σε δοκιμή μίας καινοτομίας είναι ο μόνος τρόπος για ένα άτομο να δώσει προσοχή σε μία καινοτομία και να βρει πως λειτουργεί μόνος του. Αν μία καινοτομία σχεδιαστεί έτσι ώστε να δοκιμάζεται πιο εύκολα, θα έχει πιο ταχύ βαθμό υιοθέτησης της. Η δοκιμή μίας νέας ιδέας μπορεί να περιέχει και επανεφεύρεση της έτσι ώστε να προσαρμοστεί περισσότερο στις απαιτήσεις του ατόμου. Έτσι μια καινοτομία μπορεί να αλλάξει κατά την διάρκεια κάθε δοκιμής. (σελ.258) Παρατηρητικότητα (Observability) είναι «ο βαθμός στον οποίο τα αποτελέσματα μίας καινοτομίας είναι φανερά στους άλλους». Σε κάποιες ιδέες είναι εύκολο να τις παρατηρήσεις και να τις διαδόσεις στους άλλους, ενώ σε άλλες 21

22 καινοτομίες είναι πιο δύσκολο να τις παρατηρήσεις ή να τις περιγράψεις στους άλλους. (σελ.258) Καινοτομικότητα και Κατηγορίες Υιοθετούντων (Innovativeness and Adopter Categories) Τα άτομα σε ένα κοινωνικό σύστημα δεν υιοθετούν μια καινοτομία στον ίδιο χρόνο. Αντιθέτως, την υιοθετούν με μία ακολουθία με την πάροδο του χρόνου, γι αυτό τα άτομα μπορούν να ταξινομηθούν σε κατηγορίες υιοθετούντων βασισμένες στην πρώτη φορά που ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν μία νέα ιδέα. Πιο συγκεκριμένα ο Rogers (1995: 267) θεώρησε ότι θα ήταν πιο αποτελεσματικό να χρησιμοποιήσει τις κατηγορίες υιοθετούντων για την ταξινόμηση των μελών ενός συστήματος με βάση την καινοτομικότητα τους, όπου καινοτομικότητα είναι ο βαθμός στον οποίο ένα άτομο σκέπτεται νωρίτερα να υιοθετήσει μία νέα ιδέα απ ότι τα άλλα μέλη του συστήματος. Σύμφωνα με τον Rogers (2003), η κατάταξη των μελών ενός κοινωνικού συστήματος με βάση την καινοτομικότητά τους χωρίζει σε πέντε (5) κατηγορίες υιοθετούντων. (1) Καινοτόμοι (innovators- Καινοτόμοι) Είναι το πρώτο 2,5% του πληθυσμού που υιοθετεί μία καινοτομία σε ένα σύστημα. Η παρατολμία είναι γι αυτούς πάθος. Το ενδιαφέρον τους για καινούριες ιδέες τους οδηγεί εκτός του τοπικού κύκλου των ομότιμών τους σε πιο κοσμοπολίτικες κοινωνικές σχέσεις. Τα επικοινωνιακά πρότυπα και οι φιλίες ανάμεσα σε κλίκες καινοτόμων είναι συχνές, παρότι η γεωγραφική απόσταση που τους χωρίζει μπορεί να είναι μεγάλη. Το να είναι κανείς καινοτόμος απαιτεί κάποιες προϋποθέσεις, όπως χρηματικούς πόρους για την αντιμετώπιση πιθανών οικονομικών ζημιών από μη κερδοφόρες καινοτομίες, ικανότητα κατανόησης και εφαρμογής πολύπλοκης τεχνικής γνώσης και πληροφόρηση για μείωση της αβεβαιότητας. Η προέχουσα αξία του καινοτόμου είναι η παρατολμία, εξαιτίας της επιθυμίας του για περιπέτεια, κίνδυνο και τόλμη. Ο καινοτόμος πρέπει, επίσης, να είναι 22

23 πρόθυμος να δέχεται κατά καιρούς τις δυσκολίες και την αβεβαιότητα μίας μη επιτυχημένης καινοτομίας. Παρόλο που ο καινοτόμος μπορεί να μην απολαμβάνει σεβασμό από τα υπόλοιπα μέλη ενός τοπικού συστήματος, ο ίδιος διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στη διαδικασία διάχυσης: το ρόλο της εισαγωγής της καινούριας ιδέας στο σύστημα από το εξωτερικό περιβάλλον. Επομένως, ο καινοτόμος είναι ο κλειδοκράτορας (gatekeepers) της εισαγωγής της καινοτομίας μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα. (σελ. 283) (2) Αρχικοί Υιοθετούντες (early adopters- Νέοι Χρήστες) Αποτελούν το 13,5% των υιοθετούντων του κοινωνικού συστήματος. Οι αρχικοί υιοθετούντες είναι ένα πιο ενοποιημένο μέρος του τοπικού κοινωνικού συστήματος από ό,τι οι καινοτόμοι. Ενώ οι καινοτόμοι είναι κοσμοπολίτες, οι αρχικοί υιοθετούντες είναι πιο τοπικοί. Αυτή η κατηγορία υιοθετούντων, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, έχει το μεγαλύτερο βαθμό καθοδήγησης γνώμης (opinion leadership) στα περισσότερα συστήματα. Οι δυνητικοί υιοθετούντες απευθύνονται στους αρχικούς υιοθετούντες για συμβουλές και πληροφορίες σχετικά με την καινοτομία. Ο αρχικός υιοθετών θεωρείται από πολλούς ως το άτομο με το οποίο πρέπει να μιλήσουν πριν την υιοθέτηση μίας καινούριας ιδέας. Αυτή η κατηγορία υιοθετούντων επιζητείται γενικά από τους πράκτορες της αλλαγής (change agents) ως τοπικός ιεραπόστολος που θα προάγει τη διαδικασία διάχυσης. Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι αρχικοί υιοθετούντες δεν είναι τόσο πολύ μπροστά από το μέσο άτομο στην καινοτομικότητα, παίζουν το ρόλο ενός μοντέλου για πολλά άλλα μέλη ενός κοινωνικού συστήματος. Οι αρχικοί υιοθετούντες βοηθούν στην παρακίνηση της κρίσιμης μάζας όταν υιοθετούν μία καινοτομία. Ο αρχικός υιοθετών απολαμβάνει σεβασμού από τους ομότιμούς του και είναι η προσωποποίηση της επιτυχημένης, ασυνεχούς χρήσης καινούριων ιδεών. Ο αρχικός υιοθετών γνωρίζει ότι για να συνεχίσει να επιφέρει αυτή την εκτίμηση και το σεβασμό από τους ομότιμούς του και να διατηρεί μία κεντρική θέση στα επικοινωνιακά δίκτυα του συστήματος πρέπει να λαμβάνει συνετές αποφάσεις σχετικά με καινοτομίες. Ο αρχικός υιοθετών μειώνει την αβεβαιότητα σχετικά με μία νέα ιδέα με το να την υιοθετεί και στη συνέχεια με το να εκφράζει μία υποκειμενική αξιολόγηση της καινοτομίας σε κοντινούς ομότιμούς του διαμέσου διαπροσωπικών 23

24 δικτύων. Υπό μία έννοια, οι αρχικοί υιοθετούντες υποβάλλουν την έγκρισή τους σχετικά με την καινούρια ιδέα υιοθετώντας την. (σελ. 283) (3) Αρχική Πλειοψηφία (early majority- Επιφυλακτικοί) Αποτελούν το επόμενο 34% των υιοθετούντων του κοινωνικού συστήματος. Η αρχική πλειοψηφία υιοθετεί καινούριες ιδέες λίγο πριν το μέσο μέλος ενός συστήματος. Η αρχική πλειοψηφία αλληλεπιδρά πολύ συχνά με τους ομότιμούς της, αλλά σπάνια κατέχει θέσεις καθοδήγησης γνώμης (opinion leadership) σε ένα σύστημα. Η μοναδική τοποθεσία της αρχικής πλειοψηφίας μεταξύ των πολύ αρχικών και των σχετικά τελευταίων υιοθετούντων την τοποθετεί ουσιαστικά ως έναν σημαντικό σύνδεσμο στη διαδικασία της διάχυσης (diffusion process). Παρέχει αλληλοσύνδεση στα διαπροσωπικά δίκτυα του συστήματος. Η αρχική πλειοψηφία είναι μία από τις πολυπληθέστερες κατηγορίες υιοθετούντων, καλύπτοντας το ένα τρίτο (1/3) του συνολικού πληθυσμού. Η αρχική πλειοψηφία μπορεί να επιδεικνύει κάποια προσεκτικότητα για κάποιο διάστημα προτού υιοθετήσει ολοκληρωτικά μία καινούρια ιδέα. Η περίοδος της απόφασης της καινοτομίας είναι σχετικά μεγαλύτερη σε αυτούς από ό,τι στους καινοτόμους και στους αρχικούς υιοθετούντες. Το ρητό που ταιριάζει στη σκέψη τους είναι «Μην είσαι ούτε ο πρώτος που θα δοκιμάσει το καινούριο, αλλά ούτε και ο τελευταίος που θα αφήσει στην άκρη το παλιό». Ακολουθούν με προσεκτική προθυμία την υιοθέτηση καινοτομιών, αλλά σπάνια ηγούνται αυτών. (σελ. 283) (4) Όψιμη Πλειοψηφία (late majority- Υπομονετικοί) Αποτελούν το επόμενο 34% των υιοθετούντων. Η όψιμη πλειοψηφία υιοθετεί καινούριες ιδέες αμέσως μετά το μέσο μέλος ενός συστήματος. Όπως κι η αρχική πλειοψηφία, έτσι και η όψιμη πλειοψηφία καλύπτει το ένα τρίτο (1/3) του συνολικού πληθυσμού. Για την όψιμη πλειοψηφία η υιοθέτηση μπορεί να είναι είτε μία οικονομική αναγκαιότητα είτε αποτέλεσμα αυξανόμενων πιέσεων από ομότιμούς της. Οι καινοτομίες προσεγγίζονται με ένα δύσπιστο και επιφυλακτικό τρόπο και η όψιμη πλειοψηφία δεν υιοθετεί κάποια καινοτομία μέχρις ότου η πλειοψηφία στο σύστημα να την έχει ήδη υιοθετήσει. Το βάρος των κανόνων του συστήματος πρέπει 24

25 οπωσδήποτε να υποστηρίζει μία καινοτομία προτού να πεισθεί η όψιμη πλειοψηφία να την υιοθετήσει. Η πίεση των ομότιμων είναι απαραίτητη για να κινητοποιήσει την υιοθέτηση. Οι σχετικά ελλιπείς πόροι σημαίνουν ότι η περισσότερη αβεβαιότητα σχετικά με μία καινούρια ιδέα πρέπει να έχει εξαλειφθεί προτού η όψιμη πλειοψηφία νιώσει ότι είναι ασφαλής πια να την υιοθετήσει. (σελ. 284) (5) Αργοπορημένοι (laggards-παραδοσιακοί) Αποτελούν το τελευταίο 16% των υιοθετούντων ενός κοινωνικού συστήματος. Οι αργοπορημένοι είναι οι τελευταίοι σε ένα κοινωνικό σύστημα που υιοθετούν μία καινοτομία. Δεν διακατέχονται από σχεδόν καμία καθοδήγηση γνώμης (opinion leadership). Οι αργοπορημένοι είναι οι πιο τοπικοί στη νοοτροπία από όλες τις κατηγορίες των υιοθετούντων. Πολλοί από αυτούς είναι κοντά στους απομονωμένους των κοινωνικών δικτύων του συστήματός τους. Το σημείο αναφοράς για τους αργοπορημένους είναι το παρελθόν. Οι αποφάσεις πολλές φορές παίρνονται με βάση του τι έχει γίνει προηγουμένως και αυτά τα άτομα αλληλεπιδρούν κυρίως με άλλα άτομα, τα οποία έχουν επίσης σχετικά παραδοσιακές αξίες. Οι αργοπορημένοι τείνουν να είναι καχύποπτοι αναφορικά με τις καινοτομίες και τους πράκτορες της αλλαγής (change agents). Η διαδικασία της απόφασης της καινοτομίας είναι σχετικά μεγάλη, με την υιοθέτηση και τη χρήση να καθυστερούν πολύ μετά την ενημέρωση-γνώση της καινούριας ιδέας. Η αντίσταση προς τις καινοτομίες από τη μεριά των αργοπορημένων μπορεί να είναι απόλυτα λογική σύμφωνα με την άποψη των αργοπορημένων, αφού οι πόροι τους είναι περιορισμένοι και πρέπει να είναι σίγουροι ότι η καινούρια ιδέα δεν θα αποτύχει προτού μπορέσουν να την υιοθετήσουν. Η αβέβαιη οικονομική θέση των αργοπορημένων υποχρεώνει το άτομο να είναι εξαιρετικά προσεκτικό με την υιοθέτηση καινοτομιών. (σελ. 284) Καμπύλη της Καινοτομικότητας (Bell-shaped Curve of Innovativeness) 25

26 Σχήμα 5. Καμπύλη της Καινοτομικότητας (Bell-shaped Curve of Innovativeness) Πηγή: (Rogers 1995). Η θεωρία περιγράφει ότι η κατανομή των υιοθετούντων ακολουθεί μία σχέση σε σχήμα καμπάνας καμπύλη με την πάροδο του χρόνου, η οποία μπορεί να διακριθεί για να χαρακτηρίσει 5 κατηγορίες χρηστών, όσον αφορά την καινοτομικότητα. Περιλαμβάνουν τους :καινοτόμος,νέος χρήστης, επιφυλακτικός, υπομονετικός και παραδοσιακός. (Rogers 1995). Τα ποσοστά του πληθυσμού των πέντε (5) αυτών κατηγοριών επί του συνολικού πληθυσμού δεν είναι βέβαια σταθερά, όπως παρουσιάζονται εδώ. Διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του προϊόντος/ καινοτομίας και τα χαρακτηριστικά τους. 2.4 Παρουσίαση προηγούμενων μελετών Βασιζόμενοι στο ΤΑΜ ή στις προεκτάσεις του, ένας αριθμός των μελετών για το Mobile Internet που υιοθετούνται έχουν διεξαχθεί σε διαφορετικές χώρες. Με αναφορά στους καταναλωτές στην Αυστραλία οι Kurnia et. al (2006), βρήκαν ότι η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα, η αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση και η κοινωνική επιρροή, επηρεάζουν θετικά την στάση των καταναλωτών σε σχέση με το Mobile Internet, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει την αποφασιστικότητα τους στην χρήση. Επιπροσθέτως, ο Gerpott (2011), διεξάγει έρευνα για τους παράγοντες που εξηγούν την αποδοχή του Mobile Internet από τους πελάτες κινητής τηλεφωνίας (τους ήδη ή τους δυνητικούς υιοθετούντες) στην Γερμανία. Η έρευνα του έδειξε ότι το αντιλαμβανόμενο σχετικό όφελος και η μεταδοτικότητα που προσφέρει το Mobile 26

27 Internet επηρεάζουν θετικά και η δοκιμή επηρεάζει αρνητικά την αποδοχή του mobile Internet από τις δύο ομάδες πελατών. Παράλληλα ο Okazaki (2006), διεξάγει μια διαφορετική έρευνα που έχει να κάνει με το προφίλ των υιοθετούντων του Mobile Internet στην Ιαπωνία. Τα αποτελέσματα βρέθηκαν από μια πλειάδα νέων, οι οποίοι διαιρέθηκαν περαιτέρω σε δύο ομάδες: τους ανεξάρτητους, υψηλού μορφωτικού επιπέδου επαγγελματίες που είχαν την πιο αρνητική αντίληψη για την υιοθέτηση του Mobile Internet, ενώ οι υπάλληλοι γραφείου είχαν την πιο θετική. Τέλος οι παντρεμένες νοικοκυρές και τα στελέχη μιας εταιρείας παρουσίασαν μια θετική στάση απέναντι στην χρήση του Mobile Internet. Συμφώνα με μια on line έρευνα στην Κορέα, οι Cheong και Pack (2005) υποδεικνύουν ότι η αποφασιστικότητα στην χρήση του Mobile Internet είναι μια λειτουργία της διάθεσης, της αντιλαμβανόμενης χρησιμότητας, της παιχνιδιάρικης διάθεσης και του επιπέδου τιμών. O Shin (2007) ερευνά το ασύρματο ευρείας ζώνης Internet (wireless broadband Internet) στην Κορέα και βρήκε ότι η αναλαμβανόμενη χρησιμότητα, η διαθεσιμότητα, η ποιότητα και η διασκέδαση συνδέονται θετικά με την στάση των χρηστών και η στάση επιπροσθέτως με την κοινωνική πίεση επηρεάζοντας θετικά την πρόθεση για χρήση. Ακόμα, βασιζόμενοι στην ανταπόκριση των μαθητών του ΜΒΑ(Master of Business Administration), που είναι εγγεγραμμένοι σε ένα τοπικό πανεπιστήμιο στο Τέξας, οι Lu et.al. (2005), βρήκαν ότι η κοινωνική επιρροή και οι προσωπικές καινοτομίες επηρεάζουν σημαντικά και τις δύο, αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα και αντιλαμβανόμενη ευκολία στην χρήση, τα οποία με την σειρά τους επηρεάζουν την πρόθεση του χρήστη να υιοθετήσει τις υπηρεσίες ασύρματου Internet. Επιπλέον, οι Kim et.al. (2007) διεξάγουν έρευνα για την υιοθέτηση του Mobile Internet στην Σιγκαπούρη. Η έρευνα τους έδειξε ότι η υιοθέτηση πρόθεσης ήταν θετικά συνδεδεμένη με την αντιλαμβανόμενη αξία, η οποία, με τη σειρά της, επηρεάζεται από την αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα, την διασκέδαση, την τεχνική και την αντιλαμβανόμενη αμοιβή. 27

28 Με βάση μια έρευνα που διεξήχθη στην Κίνα, από τους Lu et.al. (2008) προσδιορίζονται επτά παράγοντες που επιδρούν στη χρήση δεδομένων των ασύρματων κινητών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανόμενης της ασύρματης κινητής τεχνολογίας, του κοινωνικού περιβάλλοντος, της προσωπικής δυνατότητας για καινοτομίες των Πληροφοριακών Τεχνολογιών (Information Technology, IT), της αντιλαμβανόμενης εμπιστοσύνης, τις καταστάσεις διευκόλυνσης, της αντιλαμβανόμενης χρησιμότητας και της αντιλαμβανόμενης ευκολίας στην χρήση. Ωστόσο, οι περισσότερες από τις τρέχουσες έρευνες που διεξήχθησαν, σχετικά με το Mobile Internet βασίστηκαν στο Μοντέλο Αποδοχής μιας Τεχνολογίας (Technology Acceptance Model, ΤΑΜ) και λιγότερη προσοχή έχει δοθεί στο πώς η τεχνολογία θα διαδοθεί στους καταναλωτές με τη πάροδο του χρόνου. Μελετώντας την χρήση της διαδικτυακής εκμάθησης ιστοσελίδων (e-learning websites) οι Liao και Lu (2008) διαπίστωσαν ότι το σχετικό όφελος, συμβατότητα και η πολυπλοκότητα, επηρεάζουν σημαντικά, με σκοπό να ενθαρρύνουν την διανομή γνώσης σε οργανωτικό περιβάλλον. Σχετικά με την αποδοχή μιας τεχνολογίας από τους διαδικτυακούς καταναλωτές, η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τους Chen et.al. (2002) έδειξε ότι η συμβατότητα, η αντιλαμβανόμενη χρησιμότητα και η ευκολία στην χρήση ήταν σημαντικοί προάγγελοι της στάσης των καταναλωτών. Ακόμη, μελετώντας την υιοθέτηση των υπηρεσιών των κινητών τηλεφώνων από την αστυνομία, οι Bouwman et.al (2008) διαπίστωσαν ότι τα χαρακτηριστικά του πλαισίου διαδραματίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην χρήση των συγκεκριμένων τεχνολογιών επικοινωνίας. Οι Vande Wijngaert and Bouwman (2009) διαπίστωσαν ότι η υιοθέτηση και η χρήση της τεχνολογίας είναι εξαρτωμένα πλαίσια. Επιπλέον βρήκαν ότι τα σχετικά χαρακτηριστικά του πλαισίου είναι σημαντικοί παράγοντες στην εξήγηση της προθυμίας να χρησιμοποιηθούν ασύρματα τηλεφωνικά πλέγματα (Vande Wijngaert 2009). Οι Mallat et.al (2008) διαπίστωσαν ότι το πλαίσιο χρήσης είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας, για την υιοθέτηση των υπηρεσιών που προσφέρει το Mobile Intemet,όπως η αγορά και πώληση εισιτηρίων. Ωστόσο και αυτοί υποστηρίζουν ότι τα συναφή χαρακτηριστικά είναι σημαντικές μεταβλητές οι οποίες θα πρέπει να ενσωματωθούν στα παραδοσιακά μοντέλα υιοθέτησης Σε μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τους Thong et.al (2006), βρέθηκε ότι η αντιλαμβανόμενη διασκέδαση επιδρά σημαντικά στην πρόθεση χρήσης των 28

29 Πληροφοριακών Τεχνολογιών. Σχετικά με την υιοθέτηση των Mobile games(παιχνίδια μέσω κινητού τηλεφώνου), οι Ha et.al (2007) διαπίστωσαν ότι η αντιλαμβανόμενη διασκέδαση ήταν η πιο σημαντική μεταβλητή που επηρεάζει τις στάσεις των χρηστών. Στην μελέτη τους για την υιοθέτηση της υπηρεσίας στιγμιαίων μηνυμάτων, οι Lu et.al (2009) βρήκαν ότι η αντιλαμβανόμενη απόλαυση επηρεάζει σημαντικά και θετικά την στάση των χρηστών. Σε μια μελέτη που πραγματοποιείται από τους Lee et al (2005) διαπιστώθηκε ότι η αντιλαμβανόμενη απόλαυση παρακινεί σημαντικά την πρόθεση να χρησιμοποιηθεί το Διαδίκτυο σαν μέσο μάθησης. Καθώς οι καταναλωτές, γενικά, προσεγγίζουν το Mobile Internet για τις υπηρεσίες συνδεδεμένες με την διασκέδαση, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί η αντιλαμβανόμενη απόλαυση στην εξήγηση για την χρήση του. Σε μια εμπειρική μελέτη που έγινε από τον Hsu et.al (2007), σημαντικές διαφορές βρέθηκαν μεταξύ των διαφορετικών ομάδων ατόμων που υιοθετούν την καινοτομία (καινοτομικότητα), οι οποίες τείνουν να παρακινηθούν από διαφορετικές μεταβλητές. Απ την άλλη, η έρευνα στην προσωπική επιθυμία για καινοτομίες υπαινίσσεται ότι οι καινοτόμοι χρήστες τείνουν να είναι πιο τολμηροί και αυτοί είναι πιο πολύ πιθανό να υιοθετήσουν μια νέα τεχνολογική καινοτομία, ακόμη κι αν υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας που να συνδέεται με την υιοθέτηση των Πληροφοριακών Τεχνολογιών (Information Technology, IT). Τα άτομα με τα πιο υψηλά επίπεδα προσωπικής καινοτομικότητας είναι πιθανότερο να αναπτύξουν θετικές πεποιθήσεις για τη νέα καινοτομία των Πληροφοριακών Τεχνολογιών και να υιοθετήσουν την καινοτομία έναντι των ανθρώπων που έχουν χαμηλότερα επίπεδα (Lu at.el. 2005), το οποίο συμμορφώνεται με την θεμελιώδη αντίληψη της ταξινόμησης των υιοθετούντων από την Θεωρία Διάχυσης της Καινοτομίας (Innovation Diffusion Theory,IDT) ως ένα ορισμένο βαθμό. Όπως προαναφέραμε στην προηγούμενη ενότητα, η Θεωρία Διάχυσης της Καινοτομίας (Innovation Diffusion Theory,IDT) προτείνει ότι μια υιοθέτηση του χρήστη επηρεάζεται από τα αντιληπτά χαρακτηριστικά της καινοτομίας που περιλαμβάνουν 5 στοιχεία, τα οποία είναι τα εξής: σχετικό όφελος, ευκολία στην χρήση, πολυπλοκότητα, συμβατότητα, δοκιμή και παρατηρητικότητα. Η Θεωρία Διάχυσης της Καινοτομίας έχει επεκταθεί περαιτέρω από τους Moore και Benbasat 29