ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΕΤΟΡΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΥ ΑΦΡΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 261 Oxford Rd, Illovo, 2196, JHB, South Africa Tel.: Fax: ecocom-johannesburg@mfa.gr, greektradejhb@telkomsa.net

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Είσοδος ξένων επενδυτών στην χώρα Συναλλαγματικοί Έλεγχοι Επιχειρησιακές Οντότητες και καταγραφή τους Πηγές Χρηματοδοτήσεως για τον Ξένο Επενδυτή Τραπεζικές Επενδύσεις Άδειες οικοδομικών/κτηριακών κατασκευών Νομοθεσία περί Γαιών Αξιολόγηση του Περιβάλλοντος...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Νομοθετικό πλαίσιο Εισαγωγές - Εξαγωγές Νομοθεσία Εξωτερικού Εμπορίου Εμπορικά Σήματα Φορολογία Υποβολή Φορολογικών Δηλώσεων Φορολογητέο εισόδημα Φόρος προστιθέμενης αξίας Φόρος Υπαλλήλων Εργατική Νομοθεσία...25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΓΟΡΑΣ Επενδυτικές ευκαιρίες ανά τομέα και περιοχή Συστάσεις για τους δυνητικούς επενδυτές...28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ...33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ - ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ...34 ΠΗΓΕΣ...35 Δικτυακοί Τόποι...35

3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η Νότιος Αφρική κατέχει από τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στον πίνακα προστασίας των ξένων επενδυτών. Σύμφωνα με σχετική έκθεση της Παγκοσμίου Τραπέζης, η Νότιος Αφρική κατέχει την 35 η τη θέση μεταξύ 178 χωρών σε ό,τι αφορά την ευκολία του επιχειρείν. Η εταιρεία διεθνούς μάνατζμεντ «AT Kearney» κατατάσσει την Νότιο Αφρική 18 η ανάμεσα στους πλέον ελκυστικούς προορισμούς στον πλανήτη σε ό,τι αφορά τις ξένες άμεσες επενδύσεις. Σύμφωνα πάλι με το World Economic Forum Global Competitive Index, η Νότιος Αφρική κατατάσσεται πρώτη ανάμεσα σε όλα τα υποσαχαρικά κράτη, με βάση αξιολόγησης τα περιουσιακά δικαιώματα, τον κώδικα επιχειρείν, την επιστημονική έρευνα και την διαδικασία κατοχύρωσης σήματος. Το Σύνταγμα της Νοτίου Αφρικής προβλέπει την προστασία των ξένων επενδύσεων στη χώρα, με στόχο τη διευκόλυνση αφενός μεν της εισροής ξένου κεφαλαίου στην Νότιο Αφρική, αφετέρου δε της πραγματοποίησης διάφορων οικονομικών πρωτοβουλιών στο εσωτερικό της χώρας. Στην κατεύθυνση αυτή, οι σχετικοί επενδυτικοί νόμοι προσδιορίζουν με σαφήνεια τις απαραίτητες διαδικασίες για την πραγματοποίηση των επενδύσεων και προβλέπουν επίλυση τυχόν διαφορών που θα ανακύψουν μέσω Διεθνούς Διαιτησίας. Οι κείμενες διατάξεις προβλέπουν, επίσης, ότι οι αλλοδαπές επενδύσεις δεν υπόκεινται σε απαλλοτριώσεις ή εθνικοποιήσεις κατ άμεσο ή έμμεσο τρόπο, εκτός της περίπτωσης δημόσιου συμφέροντος, οπότε προβλέπεται αποζημίωση σύμφωνα με την τρέχουσα αγοραστική αξία της επένδυσης. Παρά όμως το ευμενές επενδυτικό κλίμα, η Νότιος Αφρική παραμένει ακόμα ουραγός χωρών όπως η Βραζιλία, η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία και άλλες αναδυόμενες οικονομίες στο θέμα προσέλκυσης ξένων επενδυτών. Οι λόγοι που συμβάλλουν σε αυτό είναι η υψηλή εγκληματικότητα, η νομοθεσία που αφορά στην αγορά εργασίας, η χαμηλή παραγωγικότητα και η επιχειρηματική ενδυνάμωση των μαύρων (Black Economic Empowerment - BEE), καθώς και θέματα υγείας πανδημίες. H Κυβέρνηση της χώρας ανταποκρίθηκε άμεσα στις ανησυχίες των ξένων επενδυτών, αμβλύνοντας τις απαιτήσεις της σχετικά με την μαύρη επιχειρηματική ενδυνάμωση, σε ό,τι αφορά πολυεθνικές εταιρείες και μικρές επιχειρήσεις. Έχουν απλουστευθεί διαδικασίες που αφορούν σε προσέλκυση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού από το εξωτερικό, το οποίο δύναται να παραμείνει επί μακρότερο χρονικό διάστημα στην χώρα. Σημειώνουμε, βέβαια, ότι το εργατικό κόστος στη Νότιο Αφρική είναι από τα χαμηλότερα παγκοσμίως. Σημαντικός, επίσης, είναι ο Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 3

4 σταθερός προγραμματισμός της μακροοικονομικής πολιτικής προς την κατεύθυνση μείωσης της φορολογίας, των επιτοκίων και του πληθωρισμού, καθώς και σταθεροποίησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του Ραντ. Η χώρα παραμένει, ως επενδυτικός προορισμός, μία από τις τελευταίες φθηνές χώρες παγκοσμίως. Ακόμη και η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, παρά τον διπλασιασμό της τα τελευταία χρόνια, παραμένει ανταγωνιστική και μια από τις χαμηλότερες παγκοσμίως. Η διεθνής επενδυτική εμπιστοσύνη αντανακλάται και στην ανοδική πορεία του Χρηματιστηρίου του Γιοχάννεσμπουργκ. Η αγορά ακινήτων είναι ιδιαίτερα ελκυστική σε ξένους επενδυτές. Οι τιμές σε σχέση με το Τόκυο, το Λονδίνο και την Νέα Υόρκη είναι λογικές. Για παράδειγμα, από έρευνα του Global Property Guide σε 47 χώρες συνάγεται ότι, το Γιοχάννεσμπουργκ κατατάσσεται μεταξύ των επτά πλέον φθηνών πόλεων παγκοσμίως, όσον αφορά τα ενοίκια κατοικιών. Οι υποδομές εδέχθησαν πίεση κατά την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης, αλλά το ζήτημα αναμένεται να αντιμετωπισθεί με μεγάλες επενδύσεις εντός της επόμενης πενταετίας. Λιμένες, αυτοκινητόδρομοι, σιδηρόδρομοι και τηλεπικοινωνίες προγραμματίζεται να αναβαθμισθούν προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Επιπλέον, προς υποστήριξη ξένων επενδυτών, υπάρχει άριστο δίκτυο νομικών, λογιστικών και υπηρεσιών μάνατζμεντ, καθότι η νομοθεσία που αφορά στην μαύρη οικονομική ενδυνάμωση είναι πολύπλοκη και μοναδική στον κόσμο. Μετά το τέλος του απαρτχάιντ, χρειάστηκε λήψη μέτρων άρσης των ανισοτήτων που είχε δημιουργήσει αυτό το σύστημα. Ο στόχος ήταν μια ισόμορφη πλέον κατανομή του εθνικού πλούτου και δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης, χωρίς όμως παράλληλη επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Οι κώδικες ορθής πρακτικής (Codes of Good Practice) αφορούν νοτιοαφρικανικές εταιρείες, ξένους επενδυτές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αποτελούν πλέον τις κρατικές κατευθυντήριες γραμμές για την μέτρηση του βαθμού επίτευξης της ΒΕΕ. Η δημοσίευση και επικύρωση του αναθεωρημένου «κώδικα ορθής πρακτικής», στα τέλη του 2006, αντανακλά τον συμβιβασμό μεταξύ όσων υποστηρίζουν μια πιο παρεμβατική πολιτική και των υπέρμαχων της ανοικτής, προοδευτικής και αναπτυξιακής επενδυτικής πολιτικής. Ο κώδικας περιλαμβάνει οδηγίες, πιο απλές και ελαστικές από πριν, επιτυχίας εφαρμογής και μέτρησης της πολιτικής του black economic empowerment, ειδικά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως μεταξύ άλλων: Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 4

5 Οι μικρές επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών (τζίρο) 5 εκ. Ραντ και λιγότερο εξαιρούνται τελείως από την υποχρέωση μέτρησης εφαρμογής της πολιτικής BEE Οι μεσαίες επιχειρήσεις με τζίρο μεταξύ 5 εκ. Ραντ και 35 εκ. Ραντ μπορούν να επιλέξουν τέσσερα από τα επτά στοιχεία για να μετρήσουν την επιτυχία εφαρμογής της πολιτικής BEE Οι ξένες πολυεθνικές μπορούν να αγνοήσουν τον όρο κυριότητας/ιδιοκτησίας, εάν η πολιτική των κεντρικών τους απαγορεύει την μεταβίβαση της κυριότητας (μετοχοποίηση) και δύνανται να αναπληρώσουν το έλλειμμα αυτό με άλλες πρακτικές ΒΕΕ Οι επιχειρήσεις πρέπει να προσφέρουν θέσεις εργασίας στον μαύρο πληθυσμό Η έμμεση κυριότητα/ιδιοκτησία, όπως το μετοχικό συνταξιοδοτικό ταμείο (pension fund shareholding), αναγνωρίζεται πλέον με ποσοστό 40% Αν μια ΒΕΕ εταιρεία επενδύσει σε άλλη επιχείρηση, η τελευταία δεν απαιτείται να επαναπιστοποιηθεί για ΒΕΕ σε ιδιοκτησιακούς όρους. Οι κώδικες δεσμεύουν νομικά μόνο τους κυβερνητικούς οργανισμούς, ενώ η συμμόρφωση από εταιρείες είναι προαιρετική. Εν τούτοις, οι εταιρείες μπορεί να έχουν επιπτώσεις από την μη συμμετοχή τους στο BEE, καθώς αυτό θα εμπόδιζε την συνεργασία τους με άλλες επιχειρήσεις που ζητούν την απόκτηση σημείων ΒΕΕ και θα έχαναν την δυνατότητα συμμετοχής σε κυβερνητικές προκηρύξεις μειοδοτικών διαγωνισμών, έγκριση αδειών λειτουργίας κ.λ.π.. Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται τα επτά κριτήρια μέτρησης βαθμού επίτευξης ΒΕΕ. Κριτήριο ΒΕΕ Βαθμοί Ιδιοκτησία (Ownership) 20 Έλεγχος Μάνατζμεντ (Management control) 10 Απασχόληση (Employment equity) 15 Ανάπτυξη δεξιοτήτων (Skills development) 15 ΒΕΕ προμήθειες (BEE procurement) 20 Εξέλιξη επιχείρησης (Enterprise development) 15 Κοινωνικοοικονομκή ανάπτυξη (Socioeconomic development) 5 Πηγή: DTI Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 5

6 Σημειώνουμε ότι ο βαθμός επίτευξης ΒΕΕ πρέπει να πιστοποιηθεί από το Εθνικό Νοτιοαφρικανικό Σύστημα Πιστοποίησης. Για πληροφορίες σχετικά με το επενδύειν στη Νότιο Αφρική: (Western Cape) (KwaZulu Natal) (Mpumalanga) (North West) (Eastern Cape) (Limpopo) (Gauteng) (Free State) Η Ν. Αφρική έχει ανάγκη ξένων επενδύσεων για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Ιδιαίτερα ευπρόσδεκτες είναι οι μακροχρόνιες επενδύσεις που αποσκοπούν σε νέες τεχνολογίες και εξειδίκευση. Ο αρμόδιος για την προώθηση των επενδύσεων κρατικός φορέας είναι το Investment South Africa, που ιδρύθηκε το 1997 από το νοτιοαφρικανικό Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας (Department of Trade and Industry ) και επιχειρεί να λειτουργήσει ως one-stop κέντρο επενδύσεων, με δύο βασικές λειτουργίες: την προώθηση της εικόνας της χώρας προς το εξωτερικό και τη διευκόλυνση των ξένων επενδυτών στο εσωτερικό. 1 Όλα τα σχετικά αιτήματα μπορούν να απευθύνονται στην εξής διεύθυνση: Trade and Investment South Africa Physical address: 1 Dr Lategan Road, Groenkloof, Pretoria 0027 Postal address: P.O. Box 902 Pretoria, 0027 Telephone: Fax: +27 (12) Website: isa@isa.org.za 1 Οι υπηρεσίες που παρέχει είναι ανάλογες του ελληνικού Invest in Greece. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 6

7 1.1 Είσοδος ξένων επενδυτών στην χώρα Η είσοδος και η παραμονή των αλλοδαπών (πρόσωπα που δεν είναι νοτιοαφρικανικοί πολίτες) προβλέπονται από το Νόμο περί «ελέγχου αλλοδαπών», (Ν. 96 του 1991). Το Τμήμα Εσωτερικών Υποθέσεων είναι η εκδίδουσα Αρχή για όλες τις θεωρήσεις και τις προσωρινές άδειες διαμονής. Οι επιθυμούντες να μεταβούν στη Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής πρέπει να κατέχουν ένα έγκυρο ταξιδιωτικό έγγραφο, διαβατήριο, ή έγγραφο έκτακτης ανάγκης. Το διαβατήριο/ταξιδιωτικό έγγραφο πρέπει να περιέχει τουλάχιστον δύο κενές σελίδες και πρέπει να ισχύει για μια περίοδο επαρκή για να καλύψει την παραμονή του κατόχου στη Δημοκρατία της Νοτίου Αφρικής. 1.2 Συναλλαγματικοί Έλεγχοι Μερίσματα εταιρειών και κέρδη επαναπατρίζονται, ενώ συνάλλαγμα διατίθεται για εισαγωγές (για ορισμένα αγαθά απαιτούνται άδειες εισαγωγής). Παρέχεται πλήρης κάλυψη σε ξένο συνάλλαγμα για όλες τις συναλλαγματικές υποχρεώσεις προς το εξωτερικό, ενώ οι αλλοδαποί έχουν την δυνατότητα να επαναπατρίζουν τις αποταμιεύσεις τους μετά την πληρωμή των φόρων τους. Ο έλεγχος συναλλάγματος στη Νότιο Αφρική αντιμετωπίζεται από το Τμήμα Ελέγχου Συναλλάγματος της αρμόδιας νοτιοαφρικανικής τραπεζικής υπηρεσίας (South African Reserve Bank - SARB) και μέσω των εμπορικών τραπεζών που έχουν υποδειχθεί ως «εξουσιοδοτημένοι εταίροι συναλλαγών» στο συνάλλαγμα. Οι έλεγχοι συναλλάγματος έχουν απλουστευθεί σταδιακά κατά την διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στις ξένες εταιρίες που επιθυμούν να επενδύσουν. Πρόσφατα ήρθησαν και οι συναλλαγματικοί έλεγχοι σε θεσμικούς επενδυτές, έχοντας αντικατασταθεί από ένα σύστημα προληπτικής ρύθμισης. Οι μόνοι παραμένοντες έλεγχοι αφορούν στα ανώτατα ποσά που ιδιώτες (2 εκ. ραντ) και εταιρείες (50 εκ. ραντ) μπορούν να επενδύσουν στο εξωτερικό και η απαγόρευση outward επενδύσεων χαρτοφυλακίου από εταιρείες. 1.3 Επιχειρησιακές Οντότητες και καταγραφή τους Υπάρχουν πολλές εταιρείες παροχής συμβουλών σε μελλοντικούς επενδυτές σε ό,τι αφορά νομικά, τραπεζικά και λογιστικά θέματα, που Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 7

8 υποβοηθούνται από Κυβερνητικές υπηρεσίες, Εμπορικά Επιμελητήρια, Πρεσβείες και Εμπορικά Γραφεία. Οι πιο κοινές επιχειρησιακές οντότητες στη Νότιο Αφρική έχουν τις παρακάτω μορφές : Ατομικές Επιχειρήσεις (Sole proprietorship) Κλειστές Εταιρίες (Close Corporations) Συνεργασίες (Partnerships) Συλλογικές επιχειρήσεις (Trust) Ανώνυμος Εταιρεία (δημοσία η ιδιωτική ) Επιχειρήσεις (ιδιωτικής και περιορισμένης ευθύνης) Τις συναντάμε συχνότερα ανάμεσα στους ξένους επενδυτές που αναπτύσσουν δραστηριότητες στη Νότιο Αφρική. Υπάρχουν ως χωριστά νομικά πρόσωπα από τους μετόχους ή/και τα μέλη τους Θυγατρικές ξένης εταιρείας (Branch of a foreign company) Κοινοπραξίες (Joint ventures) Οι εταιρείες διέπονται από τον Companies Act και τον Close Corporations Act, που καθορίζει τις λογιστικές και άλλες διαδικασίες. Καμία διάκριση δεν γίνεται στο νόμο μεταξύ των επιχειρήσεων που είναι τοπικές και εκείνων που είναι ξένες και, από την στιγμή της ίδρυσής τους, οι επιχειρήσεις έχουν απεριόριστη διάρκεια ζωής. Και οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις πρέπει να ενσωματωθούν και να εγγραφούν στην ειδική Υπηρεσία του Υπουργείου. Εν προκειμένω, η «ενσωμάτωση» συνίσταται στο ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν μια επίσημη έδρα και να διατηρούν ορισμένα νομικά και αρχεία λογιστικής στη Νότιο Αφρική. Το όνομα της επιχείρησης εγκρίνεται πριν την ενσωμάτωση. Οι δημόσιες επιχειρήσεις μπορούν να προσφέρουν τις μετοχές τους για πώληση στο κοινό. Ο αριθμός μετόχων είναι απεριόριστος και δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στη μεταβίβαση των μετοχών τους, ενώ πρέπει να αρχειοθετήσουν ένα αντίγραφο των ετήσιων οικονομικών δηλώσεών τους, το οποίο είναι διαθέσιμο για τη δημόσια επιθεώρηση. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν μπορούν να προσφέρουν τις μετοχές τους για πώληση στο κοινό. Το δικαίωμα της μεταφοράς των μετοχών τους είναι περιορισμένο και ο αριθμός των μελών περιορίζεται σε 50. Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν υποβάλλουν τις ετήσιες οικονομικές δηλώσεις τους στην γραμματεία των επιχειρήσεων, κατά συνέπεια, δεν είναι διαθέσιμες στο ευρύ κοινό. Πρέπει δε να περιλάβουν τη λέξη «ιδιοκτησία» ή PTY στο τέλος του καταχωρημένου ονόματος, αμέσως πριν από τη λέξη «που περιορίζεται», ή «το ΕΠΕ». Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 8

9 Και για τους δύο τύπους επιχειρήσεων, ένας λογιστικός έλεγχος από έναν εγγραμμένο λογιστή και έναν ελεγκτή είναι υποχρεωτικός. Όλες επιχειρήσεις πρέπει να εγγραφούν με: South African Revenue Service (SARS) για φόρο εισοδήματος (income tax), φόρο προστιθέμενης αξίας (value-added tax - VAT) και υπαλληλικό φόρο (employees tax - PAYE) Unemployment Insurance Fund (UIF) Workmen`s Compensation commissioner Industrial Council (όπου εφαρμόζεται) Οι ξένοι προμηθευτές μπορούν να εισάγουν και να πωλήσουν τα προϊόντα τους στην νοτιοαφρικανική αγορά μέσω αντιπροσώπων, διανομέων ή αναγνωρισμένων πωλητών χονδρικής ή λιανικής πώλησης. Υπάρχουν νόμοι και κανονισμοί που αφορούν σε σήματα, ετικέτες και κρατικές προμήθειες. 1.4 Πηγές Χρηματοδοτήσεως για τον Ξένο Επενδυτή Οι κύριες πηγές για άμεση, μεσοπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για τις επιχειρήσεις είναι οι εμπορικές τράπεζες. Η χρηματοδότηση μιας επένδυσης μέσω ενός δανείου είναι φόρος αποδοτικός, επειδή, εάν τα κεφάλαια χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς εμπορίου και στην παραγωγή του εισοδήματος, το επιτόκιο που πληρώνεται στο δάνειο εκπίπτει της φορολογίας. Μια νοτιοαφρικανική επιχείρηση της οποίας το 75% και άνω του κεφαλαίου της ανήκει σε μη μόνιμο κάτοικο Νοτίου Αφρικής υπόκειται σε περιορισμούς, σε ό,τι αφορά δανεισμό από νοτιοαφρικανικούς φορείς, και είναι γνωστή ως «επηρεασθείσα επιχείρηση». Οι όροι δανεισμού στη Νότιο Αφρική καθορίζονται λεπτομερώς και αφορούν σε όλες τις μορφές δανεισμού και χρηματοδοτικών διευκολύνσεων (π.χ. δάνεια τραπεζών, αναλήψεις μεγαλύτερες των καταθέσεων, εγκαταστάσεις). Επίσης, δύναται να χρηματοδοτηθούν οι μισθώσεις, αλλά όχι σύμφωνα με την κανονική εμπορική πίστωση, που ισχύει από τους προμηθευτές των αγαθών ή τις υπηρεσίες. Το όριο δανεισμού είναι βασισμένο στον ακόλουθο τύπο: 100% + (τοπική συμμετοχή % που διαιρείται με την ξένη συμμετοχή Χ 100 %). Για τις 100% ξένες επιχειρήσεις το όριο δανεισμού είναι 100% του κεφαλαίου της νοτιοαφρικανικής επιχείρησης. Το κεφάλαιο περιλαμβάνει: το κεφάλαιο μεριδίου, ασφάλιστρο μεριδίου, διατηρημένες Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 9

10 αποδοχές, δάνεια των μετόχων (ανάλογα με την εταιρική τους συμμετοχή), τον φόρο και την ελάχιστη εμπορική πίστωση που χορηγείται στην τοπική επιχείρηση από τις υπερπόντιες θυγατρικές του. 1.5 Τραπεζικές Επενδύσεις Η Κεντρική Τράπεζα (SA Reserve Bank-SARB) εποπτεύει όλες τις τραπεζικές υπηρεσίες της Νοτίου Αφρικής. Οι μη τραπεζικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες ελέγχονται από το Financial Service Board (FSB). Η Νότιος Αφρική έχει τέσσερις βασικές αγορές χρηματοοικονομικών υπηρεσιών: JSE Securities Exchange SA (JSE) SA Futures Exchange (Safex) Bond Exchange of SA (BESA) Alternative Exchange (Altx) Το JSE ελέγχεται και εξουσιοδοτείται από την Stock Exchange Control Act του Οι αγορές της Safex και BESA ελέγχονται από την Financial Marketers Control Act του Οι περισσότεροι κλάδοι της αγοράς κυριαρχούνται από τις 6 μεγάλες τράπεζες: ABSA, BOE, First Rand, Investec, Nedcor, Standard Bank. Το ενεργητικό και των 6 τραπεζών υπολογίζεται στο 88% περίπου της αγοράς. Μία εταιρεία που επιθυμεί να αναπτύξει τραπεζικές δραστηριότητες στην Ν. Αφρική διαθέτει τρεις εναλλακτικές επιλογές. Και οι τρεις προαπαιτούν την έγκριση της Υπηρεσίας Καταχώρησης Τραπεζικών δραστηριοτήτων (Registar of Banks), η οποία προΐσταται του Τμήματος Εποπτείας Τραπεζών της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας. Οι τρεις επιλογές περιλαμβάνουν: Ίδρυση ξεχωριστής Τράπεζας Παράρτημα διεθνούς Τραπέζης ή Τραπεζικού Ομίλου Αντιπροσωπεία Διεθνούς Τραπέζης Για την ίδρυση μίας Τράπεζας, ο επενδυτής πρέπει πρωτίστως να καταθέσει σχετική αίτηση, για ίδρυση εταιρείας, προς την προαναφερθείσα Υπηρεσία. Για την ίδρυση τράπεζας απαιτείται ποσό μεγαλύτερο των 250 εκ. Ραντ ή ποσοστό 8% των καταθέσεων, ποσοστό το οποίο μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τη διεθνή πρακτική. Ο επενδυτής θα πρέπει να παρέχει κάθε πληροφορία που απαιτείται από τον Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 10

11 Νόμο περί ίδρυσης Τραπεζών, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην αίτηση/έντυπο DI002. Αν μία ξένη Τράπεζα θελήσει να προβεί στην ίδρυση υποκαταστήματος στην Ν. Αφρική, οι διαδικασίες είναι παρεμφερείς με την ανωτέρω, αλλά απαιτούνται επίσης και τα παρακάτω πιστοποιητικά: Άδεια εκ μέρους της μητρικής ξένης τράπεζας που εγκρίνει την δημιουργία της εν λόγω τράπεζας. Επιστολή καταλληλότητας της υπό ίδρυση τράπεζας, καθώς και κατανόησης των υποχρεώσεων που αυτή συνεπάγεται. Επιστολή από την κανονιστική αρχή της χώρας προέλευσης της ξένης τράπεζας που δηλώνει ότι δεν έχει αντίρρηση στην κατάθεση της αίτησης και ότι συμφωνεί με τις διαδικασίες στοιχειώδους τουλάχιστον επιτήρησης. Πρακτικά του Διοικητικού Συμβουλίου της μητρικής εταιρείας, από τα οποία προκύπτει η ανάθεση σε καθορισμένο άτομο σχετικά με την υπογραφή παραστατικών που σχετίζονται με την αίτηση. Ο χρόνος που μεσολαβεί από την κατάθεση μέχρι την έγκριση της αίτησης εξαρτάται από την ποιότητα της αίτησης, ενώ οι εκδοθείσες άδειες δεν μεταβιβάζονται. Contact information: The Registrar of Banks Bank Supervision Department South African Reserve Bank P. O. Box: 8432, Pretoria, 0001 Telephone: +27 (12) Fax: +27 (12) Άδειες οικοδομικών/κτηριακών κατασκευών Οι εν λόγω άδειες εκδίδονται από τη δημοτική αρχή και πρέπει να διέπουν την έκδοση αδειών οικοδομικών/κτηριακών κατασκευών του Δήμου, καθώς και τους εθνικούς κώδικες που καθορίζονται στο Νόμο Εθνικής Ανάπτυξης. Ο εν λόγω νόμος διευκρινίζει ότι κάθε σχεδιαζόμενη δομική κατασκευή πρέπει να προσαρμόζεται σε πάνω από 20 διατάξεις/απαιτήσεις. Οι κατασκευαστές πρέπει να συμβουλεύονται τους αρμόδιους κατά περίπτωση εξωτερικούς Οργανισμούς και ΔΕΚΟ, όπως για παράδειγμα τις Υγειονομικές Αρχές, την τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Τουρισμού. Στις εγκρίσεις περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 11

12 Μέτρα πυρόσβεσης Έλεγχος της ρύπανσης Αντίκτυπος σε θέματα υγιεινής Εργασίες εξωραϊσμού περιβαλλόντων χώρων μετά την περάτωση των εργασιών εργοταξίου Έλεγχος ανύψωσης προηγουμένων τοπογραφικών ορίων Αποξήρανση και παράκτια αποκατάσταση Δρόμοι Διοχετεύσεις όμβριων υδάτων, Εξασφάλιση υγιεινής αποχετεύσεων. Μόλις εγκριθούν τα σχέδια που αφορούν την επένδυση, ο Δήμος της περιοχής διενεργεί κατ ελάχιστο έλεγχο πέντε επιθεωρήσεις της περιοχής των περατωθεισών εργασιών. Μερικοί δήμοι διενεργούν περισσότερους ελέγχους, ειδικά στην περίπτωση πολυώροφων κατασκευών. Είναι πιθανό να διενεργούνται και επιπρόσθετες περιοδικές επιθεωρήσεις, ανάλογα με τις φύση των κατασκευών. Κάθε μορφή ασύρματης εκπομπής, κυμαινόμενη από την κινητή τηλεφωνία μέχρι την αμφίδρομη ραδιοεπικοινωνία μέσω κυμάτων VHS, ρυθμίζεται από την κανονιστική Αρχή υπό την επωνυμία Independent Communications Authority of South Africa (ICASA). O N.103/1996 περί Τηλεπικοινωνιών καθορίζει τις διαδικασίες για την αίτηση χορήγησης ειδικών αδειών, π.χ. αδειών κινητής τηλεφωνίας, αλλά η χρήση/εφαρμογή αυτών των αδειών μπορεί να εφαρμοσθεί μόνον κατόπιν προσκλήσεως του Υπουργείου Τηλεπικοινωνιών. Contact information: ICASA - Independent Communications Authority of South Africa Physical address: Blocks A, B, C&D, Pinmill Farm, 164 Katherine Street, Sandton Postal address: Private Bag X10002,Sandton, 2146 Telephone: +27 (11) Fax: +27 (11) Communications Tel: +27 (11) address: info@icasa.org.za Website: Νομοθεσία περί Γαιών Οι επενδυτές που επιλέγουν να επενδύσουν σε γη στην Ν. Αφρική διαθέτουν μεγάλο εύρος δυνατοτήτων. Γαίες που ανήκουν σε ιδιώτες, Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 12

13 κρατικούς, περιφερειακούς και δημοτικούς οργανισμούς, καθώς και σε ΔΕΚΟ, είναι όλες διαθέσιμες για επενδυτικές δραστηριότητες. Η εμπορευσιμότητα των γαιών είναι πολύ ανεπτυγμένη στην Ν. Αφρική, με αστικές και περιφερειακές γαίες να βρίσκονται στην κατοχή ιδιωτικών οντοτήτων. Η διαθεσιμότητα βιομηχανικών γαιών ή γαιών υπό λοιπή εκμετάλλευση ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή. Ιδιοκτήτες, μεσίτες, μάνατζερς και εργολάβοι, που είναι μέλη του Property Council of South Africa, είναι στην διάθεση των επενδυτών που ενδιαφέρονται για τον εντοπισμό, ενοικίαση, αγορά και πώληση ιδιωτικών γαιών. Contact information: Property Council of South Africa Managed by Avian Management Services (Pty) Ltd P. O. Box: 78544, Sandton, 2146 Telephone: +27 (11) Fax: +27 (11) Website: Αν και οι διαδικασίες για μια περιοχή είναι γενικά ομοιόμορφες σε όλη τη χώρα, τα συγκεκριμένα μέτρα που ένας επενδυτής πρέπει να λάβει καθορίζονται από τον μεμονωμένο δήμο ή τις τοπικές αρχές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η έγκριση των σχεδίων, η αξιολόγηση της περιβαλλοντικής επίδρασης, και η παροχή της ύδρευσης, της αποχέτευσης και της ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζονται αποκλειστικά από το σχετικό δήμο. 1.8 Αξιολόγηση του Περιβάλλοντος Μερικές εφαρμογές για τις άδειες οικοδομικών/κτηριακών κατασκευών θα απαιτήσουν και συνεκτίμηση επί της περιβαλλοντικής επίδρασης. Η αξιολόγηση πρέπει να πραγματοποιηθεί από έναν ειδικό περιβαλλοντικό σύμβουλο με τα κόστη να επιβαρύνουν τον επενδυτή. Οι επιχειρήσεις ενθαρρύνονται να πραγματοποιήσουν τις αξιολογήσεις πριν από την ανέγερση εγκαταστάσεων. Ιδιαίτερα χρονοβόρες είναι οι διαδικασίες για τη σύνδεση της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι επενδυτές πρέπει να προετοιμάσουν τις αιτήσεις τους καλά, δεδομένου ότι η εγκατάσταση μπορεί να πάρει μέχρι εικοσιτέσσερις (24) μήνες για τα μεγάλα επενδυτικά προγράμματα. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 13

14 Η εταιρία Eskom (ημι-κρατική επιχείρηση, αντίστοιχη της Ελληνικής ΔΕΗ), παράγει το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας στη Νότιο Αφρική. Η Eskom πωλεί ηλεκτρική ενέργεια στις τοπικές αρχές, οι οποίες ενεργούν ως αναδιανομείς. Οι τοπικοί αναδιανομείς, στη συνέχεια, παρέχουν την πλειοψηφία της ηλεκτρικής ενέργειας στους τελικούς χρήστες. Υπάρχουν περίπου 450 τοπικοί αναδιανομείς. Η Eskom, σε ορισμένες περιπτώσεις, πωλεί άμεσα στον τελικό χρήστη. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η Κυβέρνηση προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ευμενές επιχειρηματικό κλίμα. Νομισματική και δημοσιονομική πολιτική έφεραν σαν αποτέλεσμα μια δεκαετία συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης, παράλληλα με την μείωση των φόρων, του πληθωρισμού, των επιτοκίων, του κυβερνητικού χρέους και του ελλείμματος του προϋπολογισμού, παρότι σταθερή ανάπτυξη και αυξημένες δαπάνες οδήγησαν σε αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων το Το νόμισμα είχε μια σχετική σταθερότητα κατά το διάστημα αυτό, αλλά εντός του 2008 υποτιμήθηκε κατά 30% περίπου, λόγω του αυξημένου ελλείμματος του λογαριασμού τρεχουσών συναλλαγών, της ενεργειακής κρίσης, αλλά και παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η εργασιακή νομολογία προσαρμόστηκε για την ευκολότερη πρόσληψη και απόλυση προσωπικού, ενώ ο έλεγχος συναλλάγματος έχει αρθεί. Οι Πρωτοβουλίες Χωροταξικής Ανάπτυξης (Spatial Development Initiatives SDIs) καθώς και οι Ζώνες Βιομηχανικής Ανάπτυξης (Industrial Development Zones IDZs) προσφέρουν μια πληθώρα επιχειρηματικών ευκαιριών: αγροτικές επιχειρήσεις, έργα υποδομής, ορυχεία, εμπόριο, τουρισμό. Το Εθνικό Πρόγραμμα Βιομηχανικής Συμμετοχής (National Industrial Participation Programme NIPP) απαιτεί υποβολή μελέτης για το 30% της αξίας εισαγωγής από κάθε υποψήφιο κυβερνητικού μειοδοτικού διαγωνισμού για ποσά άνω των 10 εκ. δολ. ΗΠΑ. Παρομοίως, το Πρόγραμμα Βιομηχανικής Συμμετοχής σε Αμυντικά Προγράμματα (Defense Industrial Participation Programme DIP) προβλέπει αντίστοιχα υποβολή μελέτης για ποσά άνω του 50% κάθε αγοράς από το εξωτερικό άνω των 2 εκ. δολ. ΗΠΑ. Το εμπόριο διέπεται από νομοθεσία που αφορά στην επιχειρηματική πρακτική, εργασιακές σχέσεις, σήματα, συγγραφικά δικαιώματα, εκμετάλλευση ορυκτού πλούτου, μεταφορές, φόρους, πνευματική ιδιοκτησία, εργασιακές διαφορές, τραπεζικό σύστημα. Οι συμφωνίες και η προστασία των μετόχων καλύπτονται από τον νόμο. Οι κυρώσεις των δικαστηρίων έχουν χαρακτήρα αποζημίωσης και όχι κατασταλτικό χαρακτήρα. Επίσης, είναι ελεύθερος ο επαναπατρισμός των κερδών. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 15

16 2.1 Νομοθετικό πλαίσιο Η κυριότερη νομοθεσία που αφορά την ίδρυση εταιρείας και διεξαγωγή επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Νότιο Αφρική περιλαμβάνει: Εταιρικό νόμο (Companies Act) Τραπεζικό νόμο (Banks Act) Φόρο εισοδήματος και Φ.Π.Α. (Income Tax and Value Added Tax Acts) Νόμο που αφορά την Μαύρη Οικονομική Ενδυνάμωση (Broad Based Black Economic Empowerment Act) Νόμο περί ανταγωνισμού (Competition Act) Νόμο προμηθειών (Preferential Procurement Act) Νόμο περί ορυκτών μεταλλευμάτων (Minerals Act) Νόμο για τις εργασιακές σχέσεις (Labour Relations Act) Νόμο περί απασχόλησης (Basic Conditions of Employment Act) Νόμο περί εργασιακής ισότητας (Employment Equity Act) Νόμο περί ανάπτυξης δεξιοτήτων (Skills Development Act) Νόμο περί προστασίας της ισότητας και κατά της αδικίας (Promotion of Equality and Prevention of Unfair) Νόμο κατά των διακρίσεων (Discrimination Act) Νόμο περί εργασιακής υγείας και ασφάλειας (Occupational Health and Safety Act) Νόμο περί αποζημίωσης για εργατικά ατυχήματα και ασθένειες (Compensation for Occupational Injuries and Diseases Act) Νόμο κατά της ανεργίας (Unemployment Insurance Act) Νόμο περί προστασίας του περιβάλλοντος (Environmental Conservation Act) Νόμο περί προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας (Laws pertaining to intellectual property). Το Εθνικό Συμβούλιο για την Οικονομική Ανάπτυξη και Απασχόληση (National Economic Development and Labour Council - NEDLAC), καθώς και η Επιτροπή για Συμβιβασμούς, Διαμεσολάβηση και Διαιτησία (Commission for Conciliation, Mediation and Arbitration - CCMA) είναι τα νόμιμα όργανα για τη διαπραγμάτευση και τη διευθέτηση των διαφωνιών στον εταιρικό τομέα. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 16

17 2.2 Εισαγωγές - Εξαγωγές Οι τελωνειακές διαδικασίες επηρεάζουν την λειτουργία των νέων επιχειρήσεων κατά πολλούς τρόπους. Οι περισσότερες εταιρείες (βιομηχανικών επενδύσεων) εξαρτώνται από την αρχική εισαγωγή εξοπλισμού που χρειάζεται για την παραγωγή του τελικού προϊόντος. Οι εξαγωγικές εταιρείες εξαρτώνται από τις έγκαιρα εκδιδόμενες άδειες εξαγωγής και από τα συνακόλουθα πιστοποιητικά που συνοδεύουν τις εξαγωγές αυτές. Οι εισαγωγικές εταιρείες στηρίζονται στις έγκαιρες εκκαθαρίσεις των διασαφήσεων εισαγωγής, για να επισπεύσουν την παραλαβή των εμπορευμάτων. Τα περισσότερα αγαθά μπορούν να εισάγονται στην Ν. Αφρική χωρίς περιορισμούς. Μερικά από τα ανωτέρω αγαθά, προκειμένου να εισαχθούν στην χώρα, υπόκεινται στην έκδοση ειδικών αδειών εισαγωγής. Όλα τα μεταχειρισμένα αγαθά, περιλαμβανομένων των αποβλήτων/ρεταλιών, απαιτούν άδεια εισαγωγής. Εντούτοις, η εισαγωγή ορισμένων αγαθών που, κατά περίπτωση, διευκρινίζονται με κυβερνητικές ανακοινώσεις επιτρέπονται μόνο όταν υπάγονται στην έκδοση ειδικών αδειών εισαγωγής. Για τα αγαθά υποκείμενα στον περιορισμό, οι εισαγωγείς πρέπει να κατέχουν την απαραίτητη άδεια πριν από την ημερομηνία της αποστολής. Σχετικά με τα αγαθά που υπόκεινται σε περιορισμούς θα πρέπει οι εισαγωγείς να έχουν στην κατοχή τους την άδεια εισαγωγής πριν την ημερομηνία αποστολής των αγαθών. Η Διεύθυνση Εισαγωγών και Εξαγωγών του Υπουργείου Εμπορίου και Βιομηχανίας ελέγχει την έκδοση των αδειών, αν και πολλές φορές, ανάλογα με την φύση των αγαθών, χρειάζεται προγενέστερη και επιπρόσθετη έγκριση από άλλα συναρμόδια Υπουργεία, που σχετίζονται με την φύση των υπό εμπορική δραστηριότητα αγαθών. Η άδεια εισαγωγής μπορεί να εκδοθεί εντός δεκατεσσάρων (14) ημερών και εξαρτάται από το είδος της αίτησης εισαγωγής, αν και η πρόσθετη και προηγούμενη έγκριση μπορεί να απαιτηθεί από άλλα τμήματα με συναρμοδιότητα πέρα από τον έλεγχο των εν λόγω αγαθών. Η εκκαθάριση των εισαγόμενων αγαθών παίρνει γενικά και σύμφωνα με την νομοθεσία ένα μέγιστο εικοσιτεσσάρων (24) ωρών για την εναέρια μεταφορά και δύο (2) έως τριών (3) ημερών για θαλάσσια φορτία, ανάλογα με τον λιμένα της εισόδου. Το σύνολο των απαιτουμένων εγγράφων για την εισαγωγή πρέπει να υποβληθούν στις Τελωνειακές Αρχές εγκαίρως, ώστε να επιτευχθεί η εκκαθάριση των υπό εισαγωγή αγαθών. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 17

18 Ο πλήρης κατάλογος των εμπορευμάτων που υπάγονται σε εισαγωγικούς περιορισμούς διατίθενται από την αρμόδια ανωτέρω Διεύθυνση. Η έκδοση αδειών εισαγωγής δεν υπόκειται σε καταβολή τελών και ισχύει από την ημερομηνία έκδοσης της άδειας μέχρι το τέλος του ημερολογιακού έτους. Οι εισαγωγείς πρέπει να καταγραφούν στον Commissioner for Customs and Excise. Contact information: Directorate Import and Export Control Department of Trade and Industry Private Bag X192 Pretoria 0001 Telephone: International callers: +27 (11) Νομοθεσία Εξωτερικού Εμπορίου Ισχύοντες Νόμοι Board on Tariffs and Trade Act 107 of 1986 Convention on Agency in the International Sale of Goods Act 4 of 1986 Export Credit and Foreign Investments Reinsurance Act 78 of 1957 Import and Export Control Act 45 of 1963 International Convention for Safe Containers Act 11 of 1985 Νομοθεσία Περιγραφή προβλέπει την σύσταση της Επιτροπής για θέματα δασμών και εμπορίου (Board on Tariffs and Trade) και λοιπά σχετικά θέματα περί της εφαρμογής του διεθνούς εμπορίου αγαθών και λοιπών σχετικών θεμάτων αφορά στην προώθηση του εμπορίου με τρίτες χώρες περί εισαγωγικού και εξαγωγικού ελέγχου και λοιπών σχετικών θεμάτων αφορά στην υλοποίηση της Διεθνούς Συνθήκης για ασφαλείς μεταφορές (International Convention for Safe Containers) και λοιπά σχετικά θέματα Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 18

19 2.4 Εμπορικά Σήματα Τα εμπορικά σήματα καταχωρούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ομώνυμου Ν.194/1993. Ο εν λόγω Νόμος υπαγορεύει ότι, μετά την πάροδο της αρχικής περιόδου δέκα (10) ετών, τα εμπορικά σήματα μπορούν να ανανεωθούν για άλλα δέκα (10) χρόνια. Η καταχώρηση των εμπορικών σημάτων προστατεύει την ονομασία ή τον λογότυπο, με τον οποίο τα εμπορεύσιμα αγαθά κυκλοφορούν στην αγορά, ή τις υπηρεσίες που προσφέρονται ή, ακόμη, το σχήμα της ειδικής συσκευασίας. Δεν απαιτείται παρουσία δικηγόρου για την κατάθεση αίτησης εμπορικού σήματος. Η προσεκτική προπαρασκευαστική έρευνα εμπορικών σημάτων εκ μέρους ενός ατόμου έμπειρου σε τέτοια θέματα, μπορεί να εξασφαλίσει την επιτυχία του εγχειρήματος, προλαμβάνοντας την περαιτέρω καθυστέρηση της ήδη χρονοβόρας διαδικασίας. 2.5 Φορολογία Οι πρόσοδοι της Κυβέρνησης έχουν σαν πηγή την φορολογία των επιχειρήσεων και των ιδιωτών, καθώς και από 14% Φ.Π.Α. σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Υπάρχει φόρος κεφαλαιουχικών κερδών (Capital Gains Tax - CGT) που φορολογεί ιδιώτες, το ανώτατο μέχρι 14% στα κέρδη, και τις εταιρείες με εταιρικό φόρο 28%. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις καταβάλλουν μειωμένο φόρο μέχρι τα πρώτα Ραντ κερδών και 28% για κέρδη άνω των Ραντ. Ο εταιρικός φόρος μειώθηκε από 29% σε 28% και είναι χαμηλότερος από αυτόν των ΗΠΑ, της Αυστραλίας, της Βραζιλίας και της Κίνας. Υπάρχει Δευτερεύων φόρος εταιρειών (Secondary Tax on Companies STC), 10% στα δηλωθέντα μερίσματα. Ο STC πρόκειται να αντικατασταθεί από έναν Φόρο παρακράτησης πάνω σε μερίσματα (Withholding Tax) σε επίπεδο μετόχων. Έσοδα προέρχονται, επίσης, από τα τελωνεία και τους δασμούς (excise ruties), τις μεταφορές περιουσιακών στοιχείων και τους φόρους σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Οι ιδιώτες φορολογούνται σε μεταβλητή κλίμακα. Πρόσθετες απολαβές φορολογούνται, ενώ τα αντρόγυνα φορολογούνται ξεχωριστά. Προβλέπονται φοροεκπτώσεις και φοροεπιστροφές για φορολογούμενους ηλικίας άνω των 65 ετών. Ιδιώτες δεν φορολογούνται πάνω σε μερίσματα που εισπράττουν από μετοχές, ακόμη και αν αυτά προέρχονται από νοτιοαφρικανικές εταιρείες με έδρα το εξωτερικό. Δεν προβλέπονται επαρχιακοί ή δημοτικοί φόροι για επιχειρήσεις ή ιδιώτες, αλλά Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 19

20 χρεώνονται τέλη για υπηρεσίες, όπως το νερό και το ηλεκτρικό, που εισπράττονται από δημοτικά συμβούλια. Οι νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις πρέπει να εγγραφούν στην αρμόδια νοτιοαφρικανική εφορία South African Revenue Service (SARS) ώστε να τους χορηγηθεί Α.Φ.Μ. με σκοπό την είσπραξη, από πλευράς εφορίας, των ακόλουθων φόρων : -Προσωρινός φόρος εισοδήματος προστιθεμένης αξίας φόρος (Φ.Π.Α) -Φόρος των υπαλλήλων. Όλες οι επιχειρήσεις πρέπει να καταχωρηθούν αρχικά ως προσωρινοί φορολογούμενοι, προκειμένου να υπολογίσουν το φόρο εισοδήματος που δημιουργείται από την επιχειρηματική τους δραστηριότητα στη Νότιο Αφρική. Για λόγους φορολογικής διοίκησης, η Νότιος Αφρική διαιρείται σε 44 γεωγραφικές περιοχές. Οι κατά τόπους εφορίες είναι αρμόδιες για τη αντίστοιχη συλλογή των φόρων. Όλα τα εφοριακά καταστήματα υπάγονται σε πέντε περιφερειακά γραφεία και η έδρα SARS βρίσκεται στην Πρετόρια Υποβολή Φορολογικών Δηλώσεων Οι επιχειρησιακές οντότητες πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες φορολογικές δηλώσεις. Οι περισσότερες επιχειρήσεις μπορούν να υποβάλλουν φορολογικές δηλώσεις στην έδρα της περιοχής τους, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις με ετήσιο τζίρο πάνω από 100 εκ Ραντ πρέπει να υποβάλλουν τις δηλώσεις αυτές στην φορολογική υπηρεσία του Sandton. 2 Κάθε επιχειρησιακή οντότητα μπορεί να επιλέγει το τέλος του οικονομικού της έτους. Δύο προσωρινές φορολογικές πληρωμές, βασισμένες σε εκτίμηση του ετήσιου εισοδήματος, γίνονται κατά τη διάρκεια κάθε δημοσιονομικού έτους. Η πρώτη προσωρινή πληρωμή γίνεται αφότου έχουν παρέλθει έξι (6) μήνες του τρέχοντος δημοσιονομικού έτους, ενώ η δεύτερη στο τέλος του δημοσιονομικού έτους. Για την πρώτη πληρωμή, η εκτίμηση του φορολογήσιμου εισοδήματος μπορεί να μην είναι λιγότερο από το «βασικό ποσό» - το φορολογήσιμο εισόδημα που απεικονίζεται στην πιο πρόσφατη 2 Προάστιο βορείως του Γιοχάννεσμπουργκ, το οποίο είναι και το μόνο στην χώρα που διαθέτει την τεχνική/τεχνολογική υποδομή για να χειρίζεται τις φορολογικές δηλώσεις των μεγάλων επιχειρήσεων. Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων - Γιοχάννεσμπουργκ 20