Ειδικά Θέματα Ιχθυολογίας
|
|
- Άφροδίτη Αλεξανδρίδης
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών Ειδικά Θέματα Ιχθυολογίας Εργαστηριακός οδηγός Ιωάννης Δ. Λεονάρδος Καθηγητής
2 Άσκηση : Οστεολογία Οστεϊχθυών Εισαγωγή Όπως έχει ήδη αναφερθεί ο σκελετός των ψαριών διακρίνεται σε κεφαλικό (κρανίο), αξονικό (σπονδυλική στήλη) και ζωνικό (Ζυγά πτερύγια). Ο κεφαλικός σκελετός διακρίνεται σε νευροκράνιο, που περιβάλλει τον εγκέφαλο και σπλαχνοκράνιο, που σχηματίζει το σκελετό των γνάθων και των βραγχιακών τόξων μαζί με τα παρελκόμενά τους. Κατά την οντογένεση ο σκελετός των οστεϊχθυών είναι αρχικά χόνδρινος και στη συνέχεια οστεοποιείται. χόνδρων Σα οστά ανάλογα με την προέλευσή τους διακρίνονται σε δυο κατηγορίες: Α) οστά αντικατάστασης ή χονδρογενή (χ) τα οποία προέρχονται από αντικατάσταση Β) δερματογενή ή επιδερμικά ή υμενογενή οστά (δ) τα οποία προκύπτουν από οστεοποίηση πλακών ή υμένων δερμικής προέλευσης. Ο αξονικός σκελετός περιλαμβάνει τη σπονδυλική στήλη που σχηματίσουν οι σπόνδυλοι καθώς και το σκελετό των άζυγων πτερυγίων, ενώ ο ζωνικός σκελετός είναι ο σκελετός των ζυγών πτερυγίων. Η καλύτερη και η πληρέστερη εμφάνιση του σκελετού παρατηρείται στους τελεόστεους, όπου και θα γίνει η εξέτασή του σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθεί. Σα οστά των οστεϊχθύων, όπως και τα πάσης φύσεως σκελετικά στοιχεία των ψαριών, παρουσιάζουν πολλαπλή χρησιμότητα, τόσο επιστημονική όσο και πρακτική. Για παράδειγμα, ως απολιθώματα μπορούν να βοηθήσουν στη φυλογένεση των ψαριών, ως υλικό μελέτης στην ταξινομία, ως υπολείμματα τροφής στην αρχαιολογία, ως σκελετικές δομές στη βιολογία των ψαριών (π.χ. προσδιορισμός ηλικίας) κλπ. τόχοι αυτής της εργαστηριακής άσκησης είναι: Η γνώση των οστών της κεφαλής, του κορμού και των πτερυγίων ενός τελεόστεου Η μελέτη σημαντικών μυών και οστών που εξυπηρετούν την τροφοληψία και την αναπνοή 42
3 Η μελέτη των οστών εκείνων που εξυπηρετούν την κίνηση και την αλλαγή κατεύθυνσης των τελεόστεων Η μελέτη της εσωτερικής ανατομίας ενός τελεόστεου. Τλικά, προετοιμασία και εκτέλεση Χάρια. Για τη μελέτη του σκελετού απαιτούνται μερικά νωπά ψάρια της οικογένειας των Cyprinidae: κυπρίνοι (Cyprinus carpio) ή πεταλούδες (Carassius gibelio), μεγέθους περίπου cm. Τλικά : 1. πυκνό υπεροξείδιο του υδρογόνου (οξυζενέ ή περιντρόλ) (Η 2Ο 2 περίπου 30%) 2. χαρτί κουζίνας 3. ρευστή κόλλα 4. Μολύβι ή αδιάβροχοι μαρκαδόροι με λεπτή μύτη διαφορετικών χρωμάτων 5. Σο φυλλάδιο της άσκησης και φύλλα με εικόνες των οστών, χωρίς ενδείξεις 6. ημειωματάριο και φάκελος για σημειώσεις και φυλλάδια Εργαλεία και σκεύη. Για τη διεξαγωγή της άσκησης χρειάζονται: 1. Διαφόρων τύπων λαβίδες, νυστέρια (μυτερά και χοντρά) 2. Βελόνες με λαβή 3. Μερικά μεταχειρισμένα βουρτσάκια δοντιών 4. Λεκάνη εργαστηρίου για την αποσάρκωση 5. Μερικά πλαστικά δοχεία με καπάκι του 500 ml (ένα για το υπεροξείδιο του υδρογόνου και ένα για καθαρό νερό 6. Γυάλινο δοχείο 2 λίτρων 7. Μία κατσαρόλα, ένα ηλεκτρικό μάτι, μία ρηχή κουτάλα και σακούλες σκουπιδιών Προετοιμασία Επειδή δεν είναι εύκολη η εξέταση του σκελετού του ψαριού στο σύνολό του, καλό θα είναι πρώτα να κοπεί προσεκτικά το κεφάλι του ψαριού από το υπόλοιπο σώμα. Αυτό μπορεί να γίνει με ψαλίδι ή/και κοφτερό νυστέρι. Η τομή θα γίνει 2 ως 3 cm πίσω από την έκφυση των θωρακικών πτερυγίων. Η ωμική ζώνη του ζωνικού σκελετού θα μείνει προσωρινά προσκολλημένη στη κεφαλή για να εξεταστεί η σύνδεση της με τον κεφαλικό σκελετό. 43
4 Για τον κεφαλικό σκελετό απαιτείται προετοιμασία μιας ημέρας. Η κεφαλή του ψαριού θα τοποθετηθεί σε αλατόνερο για περίπου 24 ώρες προκειμένου να απομακρυνθεί το αίμα. Πριν από την έναρξη της αποσάρκωσης (ξεκοκάλισμα), η κεφαλή θα τοποθετηθεί για 15 ως 20 min στο γυάλινο σκεύος με νερό περίπου μέχρι τα 2/3 του όγκου του δοχείου και θα θερμανθεί σε τιμές θερμοκρασίας όχι μεγαλύτερες των 100 C, έτσι ώστε το ζεστό νερό να εισέλθει βαθειά μέσα σε όλες τις κοιλότητες, κρίνεται απαραίτητο να αποφευχθεί το βράσιμο. Οι χειρισμοί και η μεταφορά πρέπει να γίνονται με πολύ προσοχή για να μη διαλυθεί η κεφαλή. Για τον αξονικό και το ζωνικό σκελετό απαιτείται να καθαριστεί πολύ προσεκτικά το σώμα του ψαριού από τις σάρκες, να αφαιρεθούν, δηλαδή οι μυϊκές μάζες, ιδιαίτερα στη περιοχή της σπλαχνικής κοιλότητας. Σα κομμάτια θα τοποθετηθούν σε ζεστό νερό για χρονικό διάστημα, 5-6 min, για να μη διαλυθούν. Εκτέλεση. Προκειμένου να αποκαλυφθεί ο κεφαλικός σκελετός, η αποσάρκωση θα γίνει από πίσω προς τα μπρος και από έξω προς τα μέσα, πρώτα από τη μία πλευρά, αριστερή ή δεξιά, και μετά από την άλλη. Πρώτα αρχίζει η αποσάρκωση της κογχικής περιοχής και των παρειών ώστε να εμφανιστεί το υοειδές τόξο και η άνω γνάθος. Η περιοχή του ρύγχους απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή γιατί τα οστά αποσπώνται εύκολα και υπάρχει κίνδυνος να χαθούν. Σο ίδιο ισχύει και για όλα τα οστά των γνάθων που είναι συνδεδεμένα με χόνδρο. Όταν τελειώσει η επεξεργασία της μιας πλευράς αρχίζει η άλλη. Η αφαίρεση των γνάθων και του ρύγχους αποκαλύπτει το νευροκράνιο το οποίο επικάθεται στο βραγχιακό σκελετό και τα φαρυγγικά δόντια. Σο νευροκράνιο ξύνεται από την επιδερμίδα και τις σάρκες. Ο εγκέφαλος πολτοποιείται με τη βελόνα που μπαίνει από το ινιακό τρήμα και ακολούθως ξεπλένεται με νερό υπό πίεση κάτω από τη βρύση. τη συνέχεια το συμπαγές νευροκράνιο τοποθετείται στο δοχείο του 1 λίτρου με Η 2Ο 2 όπου και παραμένει για 15 min. Όταν βγει ξανακαθαρίζεται μέσα και έξω και αφήνεται να στεγνώσει. Για να καθαρίσει καλά και να ασπρίσει πρέπει να μείνει τουλάχιστον μια νύχτα σε πυκνό Η 2Ο 2 (περιντρόλ) πυκνότητας περίπου 30%. Η αποστέωση γίνεται από ομάδα η οποία αποτελείται τουλάχιστο από δύο άτομα (ο ένας καθαρίζει και ο άλλος επεξεργάζεται και κολλάει τα οστά σε φύλλο χαρτιού). Σο πρώτο μέλος της ομάδας χειρίζεται μια πλατιά λαβίδα και μία υπό γωνία, το χοντρό νυστέρι και τη βελόνα. Ο δεύτερος χρησιμοποιεί μια πλατιά λαβίδα, μια μυτερή, το μυτερό νυστέρι και το βουρτσάκι των δοντιών. Σα οστά που εξάγονται τοποθετούνται στο πρώτο πλαστικό δοχείο που περιέχει Η 2Ο 2 σε συγκέντρωση περίπου 30%, απ' όπου, μετά από 3-4 min, ένα-ένα ξεπλένονται καλά στο άλλο πλαστικό δοχείο που περιέχει νερό και καθαρίζονται προσεκτικά 44
5 με τα εργαλεία. τη συνέχεια, στεγνώνονται με το χαρτί και κολλούνται στο έντυπο που δείχνει την περιοχή από την οποία προέρχεται το καθένα. Ακολούθως και αφού τελειώσει η διάλυση του παρασκευάσματος και το κόλλημα των οστών, γίνεται με βάση τις εικόνες με τις ενδείξεις η επαλήθευση της αναγνώρισης των οστών και σημειώνονται τα ονόματα τους στο φύλλο όπου έχουν κολληθεί. Ειδικά για τη μελέτη του νευροκράνιου, σημειώνονται τα όρια των οστών της κάθε ζώνης ακολουθώντας τις ραφές. Επάνω σε κάθε οστό γράφονται ένας αριθμός και σε ένα φύλλο χαρτί το όνομα του με το σχετικό αριθμό. Προκειμένου για τον αξονικό και το ζωνικό σκελετό, ακολουθείται η ίδια πορεία, χωρίς καμία ιδιαίτερη διαφοροποίηση από πλευράς τεχνικής. χετική προσοχή απαιτείται στο χειρισμό του σκελετού των πτερυγίων γιατί τα λεπιδοτρίχιά τους είναι μικρά και διπλά κατά το επίπεδο της ανάπτυξης τους, οπότε υπάρχει κίνδυνος απωλειών. Παρατηρήσεις. Η άσκηση απαιτεί λεπτούς χειρισμούς. Όσα οστά δεν αποκολλώνται εύκολα δεν πρέπει να σύρονται βίαια. ε αυτή τη περίπτωση πρέπει να χρησιμοποιείται το μυτερό νυστέρι για να χαραχθούν οι σχετικοί χόνδροι και να ξεχωρίσουν. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ο χειρισμός του Η2Ο2 γιατί είναι πολύ διαβρωτικό και μπορεί να καταστρέψει τα ρούχα (η ζημιά φαίνεται αργότερα, στο πρώτο πλύσιμο). Επίσης, πρέπει να μην αποσπάται η προσοχή γιατί έτσι μπορεί να χαθούν αρκετά οστά, ιδιαίτερα της δεύτερης πλευράς. Κατά διαστήματα συστήνεται να αδειάζουν τα λεκανάκια από τις σάρκες, αφού γίνει προσεκτικός έλεγχος ώστε να μην χαθεί κανένα μικρό οστό. Σα μέλη της ομάδας θα πρέπει να συνεργάζονται, ιδιαίτερα στην αναγνώριση των οστών. Η τελική επεξεργασία και ο έλεγχος γίνεται με ευθύνη των μελών της ομάδας και τη βοήθεια του προσωπικού του εργαστηρίου. Σα φύλλα της άσκησης με τα οστά και τα ονόματα των φοιτητών, παραδίδονται για τελικό έλεγχο και βαθμολόγηση. Κεφαλικός σκελετός Η κεφαλή των ψαριών είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο σύμπλεγμα στο οποίο συναντώνται πάρα πολλά κινούμενα μέρη (περισσότερα από 30 οστά και μυς). Για να ανοίξει και να κλείσει το στόμα ενός ψαριού συνδυάζονται πολλά οστά και μυς. Κατά την εξελικτική πορεία των ψαριών έχουν συμβεί σημαντικές «αλλαγές» στις γνάθους και στη στοματική κοιλότητα των ψαριών. Από το στόμα και τη στοματική κοιλότητα εξυπηρετούνται σημαντικές λειτουργίες όπως: σύλληψη της λείας, τροφοληψία, μάσηση, κατάποση και αναπνοή. Σο κρανίο. 45
6 Η θέση των οστών δεν παραμένει εύκολα γιατί συνήθως αποσπώνται και διαλύονται. Για καλύτερη μελέτη δίνονται οι εικόνες που ακολουθούν και αναφέρονται στα επιμέρους τμήματα του κρανίου. την εικόνα που ακολουθεί διακρίνονται σε πλευρική όψη τα οστά της κεφαλής του κυπρίνου. Εικόνα 1. Οστά κρανίου κυπρίνου (πλευρική όψη) Α. Νευροκράνιο. Η όψη του νευροκράνιου από τα πλάγια φαίνεται στη παρακάτω εικόνα Η απόσπαση των οστών αρχίζει από το πίσω μέρος του κρανίου. 46
7 Εικόνα 2. Σο νευροκράνιο (πλευρική όψη) (Οικονομίδης 1997) Ινιακή μοίρα. χηματίζεται από τα ινιακά οστά που είναι τα εξής: α. Βασιινιακό (χ) στο οποίο αρθρώνεται ο πρώτος σπόνδυλος. Για το λόγο αυτό η επιφάνεια άρθρωσης μοιάζει με εκείνη των σπονδύλων. β. Εξωινιακά ή πλευρικά ινιακά (χ). Σα δυο εξωινιακά ενώνονται πάνω από το μέγα τρήμα. Ψτική μοίρα: χηματίζεται από τα ωτικά οστά που είναι: εμπρός και κάτω δύο (2) προωτικά (χ) πίσω και κάτω δυο (2) οπισθωτικά (χ), εμπρός και πίσω δυο (2) σφηνωτικά (δ), πίσω και πάνω δυο (2) επιωτικά (χ) και πίσω και έξω δυο (2) πτερωτικά (δ). Σέλος έχουμε και τα δυο (2) βρεγματικά (δ), τα οποία μαζί με τα 2 πτερωτικά αποτελούν τον εξωσκελετό, ενώ τα υπόλοιπα τον ενδοσκελετό της μοίρας. φηνοειδής μοίρα: Ση σφηνοειδή μοίρα αποτελούν τα οστά που περιβάλλουν τις οφθαλμικές κάψες, την οροφή και το δάπεδο του κρανίου. Αυτά είναι τα δυο (2) μετωπικά (δ), τα δύο (2) κογχοσφηνοειδή (χ) το ένα (1) παρασφηνοειδές (δ), το ένα (1) βασισφηνοειδές, τα δύο (2) πλευροσφηνοειδή ή αλισφηνοειδή (χ), τα δυο (2) δακρυϊκά (δ) και ζεύγη περικογχικών (δ) (επικογχικά, υποκογχικά, προκογχικά, μετακογχικά). Σα 2 μετωπικά (σε άλλα είδη ψαριών είναι ενωμένα σε ένα) Εικόνα 3. Νευροκράνιο (πίσω όψη) 47
8 Ηθμοειδής μοίρα Η ηθμοειδής μοίρα σχηματίζεται από τα ηθμοειδή και ρινικά οστά τα οποία είναι: ένα (1) μεσοηθμοειδές ή υπερηθμοειδές (χ), δύο (2) εξωηθμοειδή ή πλευροηθμοειδή (χ), δύο (2) ρινικά (δ) και η ύνιδα (δ). Από τα οστά της ηθμοειδούς μοίρας τα ρινικά αποτελούν τον εξωσκελετό ενώ τα υπόλοιπα τον ενδοσκελετό. Σα ρινικά (ηθμοειδής μοίρα), τα μετωπικά (σφηνοειδής μοίρα), τα βρεγματικά (ωτική μοίρα) και το επιυνιακό σχηματίζουν την οροφή του κρανίου, ενώ το δάπεδο σχηματίζεται με τη συμμετοχή των οστών από το νευροκράνιο και το σπλαχνοκράνιο. Από το νευροκράνιο συμμετέχουν η ύνιδα και το μακρύ παρασφηνοειδές, ενώ από το σπλαχνοκράνιο τα έξω και έσω πτερυγοειδή. Εικόνα 4. Νευροκράνιο (ραχιαία και κοιλιακή όψη) (Οικονομίδης, 1997) Β. πλαχνοκράνιο Βραγχιοστεγείς ακτίνες Οι βραγχιοστεγείς ακτίνες είναι μια σειρά από ακτίνες δερματογενούς προέλευσης που βρίσκονται κάτω και στο πίσω μέρος της κεφαλής, ενώ στηρίζονται πάνω στο κερατοειδές οστό. υνδέονται μεταξύ τους με μια μεμβράνη, καλύπτουν και προστατεύουν από κάτω τα βράγχια. Βραγχιακό επικάλυμμα. 48
9 Σο βραγχιακό επικάλυμμα αποτελείται από τέσσερα (4) πλατιά δερματογενή οστά που σκεπάζουν από τα πλάγια τη βραγχιακή κοιλότητα. Αυτά είναι το επικαλυμματικό, το προεπικαλυμματικό, το υποεπικαλυμματικό και το μεσεπικαλυμματικό. Σο προεπικαλυμματικό στηρίζεται στο υογναθικό οστό. Εικόνα 5. P= προγναθικό οστό, M=γναθικό οστό, D=οδοντοφόρο, C= παρειά, E= προεπικαλυμματικό, I=μεσεπικαλυμματικό, S=μετεπικαλυμματικό, Ο= επικαλυμματικό, Β= βραγχιοστεγείς ακτίνες, U=άνω σημείο στήριξης των βραγχίων. Βραγχιακά τόξα υναντάμε πέντε ζεύγη βραγχιακών τόξων, αυτά αποτελούν το σκελετό των βραγχίων. τα μέλη της οικογένειας των Cyprinidae στα οστά του 5 ου βραγχιακού τόξου υπάρχουν τα φαρυγγικά δόντια τα οποία είναι και τα μόνο δόντια που έχουν τα Κυπρινόμορφα ψάρια. Γναθικό τόξο Σο γναθικό τόξο αποτελεί το σκελετό των γνάθων. την άνω γνάθο διακρίνονται το προγναθικό και το γναθικό που φέρει τα δόντια, το υπερώιο, τα πτερυγοειδή (εξωπτερυγοειδές, μεσοπτερυγοειδές και μεταπτερυγοειδές) και το τετράγωνο το οποίο συνδέεται με την κάτω γνάθο 49
10 και το υοειδές τόξο. τη κάτω γνάθο διακρίνονται : το γωνιακό, το αρθρωτικό και το οδοντικό ή οδοντοφόρο. Εικόνα 6. Ραχιαία όψη κεφαλής οστειχθύ (e) Ρινικά εξαρτήματα, κογχικό ηθμοειδές. (pm) προγναθικό, (n) ρινικό, (an) εξωηθμοειδές, (l) δακρυικό, (so) υποκογχικό, (f) μετωπικό, (p) βρεγματικό, (s) πτερωτικό (st) υπερινιακό (pt) επιωτικό Πλάγια όψη κρανίου (m) γναθικό οστό, (j) εξωπτερυγοειδές, (d) οδοντοφόρο, (a) γωνιακό, (pop) προεπικαλυμματικό, (op) επικαλυμματικό, (sop) υποεπικαλλυματικό, (iop) μεσεπικαλυμματικό, (g) βραγχιοστεγείς ακτίνες (gp) οπισθοϋοειδές Ζωνικός σκελετός Ο ζωνικός σκελετός περιλαμβάνει την ωμική και την πυελική ζώνη (Εικ. 7) που είναι ο σκελετός των ζυγών πτερυγίων (θωρακικά και κοιλιακά αντίστοιχα). Ψμική ζώνη. Φωρίζεται σε δυο υποζώνες: την ωμοπλάτη και την κλείδα η οποία αποτελεί το σύνδεσμο με το κρανίο μέσω του μετακροταφικού. Η ωμοπλάτη περιλαμβάνει το κορακοειδές, το μετακορακοειδές, και την ωμοπλάτη στην οποία αρθρώνονται τα ακτινόστεα ή οστέϊνες ακτίνες του θωρακικού πτερυγίου. Η κλείδα περιλαμβάνει την μετακλείδα και την κλείδα. τη παρακάτω εικόνα διακρίνονται τα οστά της ωμικής ζώνης. Η ωμική ζώνη συνάπτεται στο κρανίο και αποτελεί τμήμα του σκελετού των ζωνών. 50
11 Εικόνα 7. κελετός ζυγών πτερυγίων τελεόστεου. (Α) εσωτερική όψη της ωμικής ζώνης της πέστροφας. (Β) πλάγια όψη της ωμικής ζώνης του είδους Morone saxatilis (Γ) κοιλιακή όψη του σκελετού της πυελικής ζώνης του Morone saxatilis (Bond, 1996, Οικονομίδης, 1997) Πυελική ζώνη: Η πυελική ζώνη περιλαμβάνει το βασιπτερύγιο ή ηβικό οστό στο οποίο συνάπτονται τα ακτινόστεα των ακτίνων των κοιλιακών πτερυγίων. τα ακτινόστεα των θωρακικών και κοιλιακών πτερυγίων συνάπτωνται τα λεπιδοτρίχια τα οποία αποτελούν τον ορατό σκελετό των πτερυγίων. Αξονικός σκελετός Ο αξονικός σκελετός περιλαμβάνει τη σπονδυλική στήλη η οποία αποτελείται από τους σπονδύλους (Εικ. 8). Οι σπόνδυλοι παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με τη θέση τους κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης. 51
12 Εικόνα 8. πόνδυλοι κορμού οστεϊχθύ. Α στη περιοχή της κοιλιάς, Β στη περιοχή της ουράς (Bond, 1996, Οικονομίδης, 1997) πονδυλική στήλη. τα μέλη της οικογένειας των Cyprinidae, οι πρώτοι σπόνδυλοι συντήκονται και σχηματίσουν τη συσκευή του Weber (Εικ. 9). Οι σπόνδυλοι του κορμού διαφέρουν από τους σπονδύλους της ουράς, ενώ διαφοροποιημένοι είναι και οι τελευταίοι σπόνδυλοι που σχηματίζουν το ουρόστυλο. Σέλος, στον αξονικό σκελετό ανήκει και ο σκελετός των άζυγων πτερυγίων (ραχιαίου, ουραίου και εδρικού). υσκευή του Weber. Η συσκευή του Weber έχει σχηματιστεί από μετάπλαση και σύντηξη των πρώτων σπονδύλων οι οποίοι πλέον αναγνωρίζονται πολύ δύσκολα. Σο χαρακτηριστικότερο ίσως γνώρισμα είναι ο σχηματισμός των τριών οσταρίων του Weber τα οποία συνδέουν τη νηκτική κύστη με το μεμβρανώδη λαβύρινθο του έσω ωτός. Σα οστάρια αυτά είναι το σκαφοειδές που εφάπτεται στο λαβύρινθο, το εμβόλιμο και ο τρίπους που ακουμπά στη νηκτική κύστη. 52
13 Εικόνα 9. υσκευή του Weber. πόνδυλοι. Κάθε σπόνδυλος αποτελείται από το σπονδυλικό σώμα, τα νευρικά τόξα, στην ραχιαία επιφάνεια, και τα αιματικά τόξα στην κοιλιακή. Σα νευρικά τόξα ή νευραποφύσεις, ενώνονται και σχηματίσουν μιαν αψίδα από την οποία περνά ο νωτιαίος μυελός. την κορυφή της ένωσης ακουμπά η νευράκανθα. Σα αιματικά τόξα ή αιματαποφύσεις παραμένουν ανοικτές στους σπονδύλους του κορμού, ενώ στους σπονδύλους της ουράς ενώνονται και σχηματίζουν μια αψίδα ανάλογη με αυτή του νευρικού τόξου. Μέσα από αυτή την αψίδα διέρχονται τα μεγάλα αιμοφόρα αγγεία (ουραία αορτή, ουραία φλέβα. το σπονδυλικό σώμα προσάπτονται και οι πλευρές που είναι ιδιαίτερα εμφανείς στη περιοχή της κοιλιάς. πόνδυλοι της ουράς Οι τελευταίοι σπόνδυλοι σχηματίζουν ένα σύμπλοκο το οποίο ονομάζεται ουρόστυλο. Από τη σύντηξη αυτή διακρίνονται οι αιματάκανθες που στη προκειμένη περίπτωση ονομάζονται ουρονευράκανθες και οι αιματάκανθες που ονομάζονται υπουραίες πλάκες. 53
14 Εικόνα 10. ύμπλοκο του ουρόστυλου. Βιβλιογραφία. Οικονομίδης Ασκήσεις Ιχθυολογίας. Οστεολογία Οστεϊχθυών. Α.Π. Θεσσαλονίκης Θεσσαλονίκη 1997 σελ. 10. Bond, C. E Biology of Fishes. W.B. Saunders Co Philadelphia, 576 pp 54
Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου)
Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) 01/35 Το Ερειστικό Σύστημα αποτελείται από: 1. Τα Οστά 2. Τις Αρθρώσεις 3. Τους Συνδέσμους 02/35 ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνολο: 285 οστά
Διαβάστε περισσότεραΚινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια
Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται
Διαβάστε περισσότεραΕξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος. Συστηµατική κατάταξη
2 η ΑΣΚΗΣΗ Εξωτερική µορφολογία και εσωτερική οργάνωση οστεϊχθύος Συστηµατική κατάταξη Κλάση Τάξη Οστεϊχθύες Perciformes Οικογένεια Cichlidae Γένος Tilapia Γενικά : Η οικογένεια Cichlidae περιλαµβάνει
Διαβάστε περισσότεραΜύες του προσώπου και της κεφαλής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ Μύες του προσώπου και της κεφαλής 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΑ ΜΕΤΩΠΟΪΝΙΑΚΟΣ* Επικράνιος Κρανίο - πλάγια άποψη Ινιακή γαστέρα (ινιακός μ.) Από τα δύο έξω τριτημόρια της άνω αυχενικής γραμμής του ινιακού
Διαβάστε περισσότεραΟ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι
Διαβάστε περισσότεραΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ
ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ι. ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Α. Οστά = στερεά µορφή συνδετικού ιστού 1. αποτελούν τον κύριο στηρικτικό ιστό του σώµατος 2. το σκελετικό σύστηµα περιλαµβάνει 205 οστά Β. Το σκελετικό σύστηµα
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος
Διαβάστε περισσότεραΙΧΘΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΕΛΕΟΣΤΕΟΥ ΟΣΤΕΙΧΘΥΟΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Εργαστηριακές ασκήσεις του µαθήµατος «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ» ΙΧΘΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ & ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΕΛΕΟΣΤΕΟΥ ΟΣΤΕΙΧΘΥΟΣ Κουµουνδούρος Γεώργιος ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001 Μορφολογία & Ανατοµία
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΟ ΧΟΡΔΩΤΑ ΥΠΟΦΥΛΟ Σπονδυλωτά ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ Άγναθα Γναθόστομα ΚΛΑΣΗ Μυξίνοι Χονδριχθύες Πετρόμυζοι Οστεϊχθύες*
ΦΥΛΟ ΥΠΟΦΥΛΟ ΥΠΕΡΚΛΑΣΗ ΚΛΑΣΗ Ουροχορδωτά Ασκίδια Κωπηλάτες Θαλειοειδή ΧΟΡΔΩΤΑ Σπονδυλωτά Άγναθα Γναθόστομα Κεφαλοχορδωτά Λεπτοκάρδια Μυξίνοι Πετρόμυζοι Χονδριχθύες Οστεϊχθύες* Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόμενα ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ. Κεφάλαιο 3
Πρόλογος Aγγλικής Έκδοσης xiii Λίγα Λόγια για τους Συγγραφείς xv Ευχαριστίες xvii Εισαγωγή xix Χρησιμοποιώντας το Βιβλίο xxi Πρόλογος Ελληνικής Έκδοσης xxiii Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Ανατομία
Διαβάστε περισσότεραΚρανιακή Οστεοπαθητική
Κρανιακή Οστεοπαθητική ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΟΥ «ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ» ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Dr. Sutherland Ο Dr. Sutherland (1873 1954), πατέρας της Κρανιακής Οστεοπαθητικής, παρατήρησε την λειτουργία
Διαβάστε περισσότερα5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
3. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: Α. Η μέλισσα είναι έντομο που: α. έχει σπονδυλική στήλη β. μπορεί να κολυμπάει γ. πετάει με τη βοήθεια μεμβρανωδών
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οστά και ανθρώπινος σκελετός Η οστεολογία αναφέρετε στην μελέτη των οστών. Οστά ονομάζονται σκληρά όργανα που παράγονται από
Διαβάστε περισσότεραΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)
ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες
Διαβάστε περισσότερα5. Στήριξη και κίνηση
5. Στήριξη και κίνηση 5.4 Το µυοσκελετικό σ ύ σ τ η µ α του ανθρώπου κεφαλή ΤΟ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣYΣΤΗΜΑ (ΣΚΕΛΕΤΟΣ) ΤΟY ΑΝΘΡΩΠΟY άνω άκρα Ο σκελετός των άκρων κάτω άκρα Ο σκελετός του κορµού θώρακας σ π ο ν δ
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση»
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους οργανισμούς
Διαβάστε περισσότερα1. Πατήστε στο ανθρωπάκι, πάνω αριστερά στο παράθυρο και επιλέξτε «ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ» - ΜΥΪΚΟ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (1) ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΕΡΑΚΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ ΒΙΟΛΟΓΟΣ 10ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ SOFTWARE: «Εγκυκλοπαίδεια του ανθρώπινου Σώµατος». Μπαίνουµε στο πρόγραµµα και επιλέγουµε
Διαβάστε περισσότεραΕίναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού
Αρθρώσεις Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται.
Διαβάστε περισσότεραΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα οστά είναι μία στερεά μορφή του συνδετικού ιστού. Σχηματίζουν το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού και είναι ο κύριος στηρικτικός ιστός του σώματος. ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΚΟΡΜΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΟστεολογία Ι. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon
Οστεολογία Ι Ioannis Lazarettos MD PhD Οστεολογία Οστά Τα οστά αποτελούνται από ένα οργανικό υπόστρωμα από ινώδη συνδετικό ιστό εμποτισμένο με μεταλλικά άλατα (σκληρότητα & ελαστικότητα) Δομή Συστατικά
Διαβάστε περισσότεραΤο μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική
Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
1 ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ανθρώπινο σώμα προμηθεύεται οξυγόνο και αποβάλει διοξείδιο του άνθρακα με την αναπνοή. Η αναπνοή έχει δύο φάσεις: την εισπνοή κατά την οποία ο αέρας εισέρχεται στους πνεύμονες
Διαβάστε περισσότεραΑτλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία)
Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Τα νεογέννητα μωρά διαφέρουν από τους ενήλικες, ή ακόμα από τα μεγαλύτερα
Διαβάστε περισσότεραΆνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές
Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ Ο οστεοχόνδρινος θωρακικός κλωβός σχηματίζεται: 1. Ραχιαία, από τμήμα της Σπονδυλικής Στήλης (12 θωρακικοί σπόνδυλοι & μεσοσπονδύλιοι δίσκοι), 2. Κυκλοτερώς, από 12 ζεύγη πλευρών
Διαβάστε περισσότεραΕξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας
Εξωστοματικές τεχνικές τοπικής αναισθησίας ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Εργαστήριο 5 ου εξαμήνου Βασίλης Κ. Πετσίνης Επίκουρος Καθηγητής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Άνω γναθικό νεύρο (στρογγύλο
Διαβάστε περισσότεραΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΡΑΝΙΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ - ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι. ΦΕΖΟΥΛΙΔΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΚΡΑΝΙΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Απλή Ακτινογραφία Αξονική Τοµογραφία Βρεγµατικό
Διαβάστε περισσότεραΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες
ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί
Διαβάστε περισσότεραΕΞΩΣΤΟΜΑΤΙΚΕΣ ΛΗΨΕΙΣ
ΕΞΩΣΤΟΜΑΤΙΚΕΣ ΛΗΨΕΙΣ Εισαγωγή Ακτινογραφίες εκτός στόματος άμβάνονται όταν πρέπει να εξετασθεί μεγάλη περιοχή του στόματος και των γνάθων ή όταν ο ασθενής δεν μπορεί να ανοίξει το στόμα του για να τοποθετηθεί
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Λήψη προσφορών για δαπάνη ποσού 5.310,67 (πέντε χιλιάδες τριακόσια δέκα ευρώ και εξήντα επτά λεπτά) για την προµήθεια εργαστηριακού εξοπλισµού
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό
Διαβάστε περισσότεραΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες
Διαβάστε περισσότεραΥπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά
Υπέρκλαση Τετράποδα (Tetrapoda) Αμφίβια Ερπετά Πτηνά Θηλαστικά Είναι σπονδυλωτά που φέρουν σωματικά εξαρτήματα χειριδία (και όχι πτερύγια, όπως τα ψάρια) Μερικά έχουν χάσει ένα ή δυο ζεύγη εξαρτημάτων
Διαβάστε περισσότεραΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή
Διαβάστε περισσότεραΑνθρώπινος Σκελετός. ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση. ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα
Ανθρώπινος Σκελετός ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα ñ Σκελετική ανατοµία: γονίδια + περιβάλλον ñ Ποικιλοµορφία: οντογένεση, φύλο, πληθυσµός,
Διαβάστε περισσότεραΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας.
ΜΕΡΟΣ Α Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας. 01/37 Σκελετικός Μύς: Το ένα άκρο, προσφύεται στο οστό που ο µυς αυτός κινεί, η κατάφυση, ενώ το άλλο, προσφύεται στο οστό
Διαβάστε περισσότεραΑ ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
Α ΤΑΞΗ Τ... ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΟΓΑΜΜΑ ΠΟΥΔΝ ΚΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΥΤΤΑΟ ΚΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΥΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΥΚΛΟΦΟΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΙΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΠΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ
Διαβάστε περισσότεραΜαθήματα Ανατομίας 2011-2012
Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ -ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ ρίνα φάρυγγας στοματική κοιλότητα ΚΑΤΩ ΑΕΡΟΦΟΡΟΣ ΟΔΟΣ λάρυγγας τραχεία 2 βρόγχοι πνεύμονες ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Διαβάστε περισσότερα5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου
5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ H άρθρωση του ώμου Μαθητής Μ. Γεώργιος Ανατομία ώμου Τα κύρια οστά του ώμου είναι το βραχιόνιο και η ωμοπλάτη.η αρθρική κοιλότητα προστατεύεται
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ (Από το βιβλίο της Α Γυμνασίου) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ Στήριξη και κίνηση 5.1 Η στήριξη και
Διαβάστε περισσότεραΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ
ΑΓΓΕΙΑ ΚΕΦΑΛΗΣ -ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΦΩΤΗΣ Χ. ΤΖΕΡΜΠΟΣ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Στόχοι του μαθήματος Αντίληψη της προέλευσης των αρτηριών της κεφαλής και του τραχήλου.
Διαβάστε περισσότεραΕργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών
Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και
Διαβάστε περισσότεραΜυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου
Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μύες του προσώπου. Λέγονται και «μιμικοί». Κινητική νεύρωση Προσωπικό νεύρο -VII Αισθητική νεύρωση τρίδυμο νεύρο -V Α) Κογχική ομάδα 1. Σφιγκτήρας των βλεφάρων 2. Επισκύνιος
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ
1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ζωολογία Αμφίβια Διδάσκων: Καθηγητής Ιωάννης Λεονάρδος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ ΙΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΖΩΩΝ ΙΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΟΝΔΡΙΧΘΥΟΣ
Διαβάστε περισσότεραΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία
Διαβάστε περισσότεραΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους. Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος
ΑνατομίαΑναπνευστικούγια αναισθησιολόγους Τηλέμαχος Παρασκευόπουλος Τιπεριλαμβάνει; Ρινική κοιλότητα Φάρυγγας Λάρυγγας Τραχεία Βρογχιόλια Βρόγχοι Κυψελίδες Όριοανώτερου κατώτερουασ Φωνητικές χορδές Λάρυγγας
Διαβάστε περισσότεραΚινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη
Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ . Σπονδυλική στήλη-περιγραφή οστών θωρακικού κλωβού και
Διαβάστε περισσότεραΒασικές Αρχές Ανατομίας Μεθοδολογία της Έρευνας
Κλινική και Χειρουργική Ανατομία Α εξάμηνο Βασικές Αρχές Ανατομίας Μεθοδολογία της Έρευνας 1. Ανατομία και κλάδοι της - εισαγωγή 2. Τοπογραφική ανατομία της κεφαλής - εγκεφάλου 3. Τοπογραφική ανατομία
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 6 ο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1
Κεφάλαιο 6 ο ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1 Το αναπνευστικό σύστημα Εξυπηρετεί την ανταλλαγή αερίων πνευμονική αναπνοή Την πρόσληψη οξυγόνου από την ατμόσφαιρα
Διαβάστε περισσότεραΕρειστικό Σύστημα. Γεωργιάδου Ελευθερία και Μηλιάδου Αθανασία.
Ερειστικό Σύστημα Μια εργασία στο μάθημα της Βιολογίας από της μαθήτριες Γεωργιάδου Ελευθερία και Μηλιάδου Αθανασία. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ζαρφτζιάν Μαριλένα Περιεχόμενα: Εισαγωγή Οστά Σύσταση του οστίτη
Διαβάστε περισσότεραB Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων
B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων 01/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ 02/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ Οστά της Ζώνης του Ώμου 1. Ωμοπλάτη (scapula) _Τριγωνικό οστό _Συνδέεται με την κλείδα με το ακρώμιο. 2. Κλείδα (clavicle) _Με το ένα άκρο της
Διαβάστε περισσότεραΑφού παρακολουθήσετε τα βίντεο με τα σαρκοφάγα φυτά και τις ναστίες συμπληρώστε την παραπάνω ερώτηση. Με ποιους τρόπους στηρίζονται τα φυτά;
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι ζωικοί οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους
Διαβάστε περισσότεραΣυγγενείς ανωμαλίες κρανιοπροσωπικής. A. Κοτσίνας Επικ. Καθηγητής
Συγγενείς ανωμαλίες κρανιοπροσωπικής ανάπτυξης A. Κοτσίνας Επικ. Καθηγητής Φαρυγγικά τόξα Εμφανίζονται με κρανιοουραία αλληλουχία πέντε ζεύγη το πρώτο ζεύγος -την 22η ημέρα το δεύτερο και τρίτο ζεύγος
Διαβάστε περισσότεραΒασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης. Σπύρος Δαμάσκος
Βασικές Αρχές Κλινικής Εξέτασης Σκοπός του σεμιναριακού αυτού μαθήματος...... ο φοιτητής να είναι σε θέση να κάνει ενδοστοματική και εξωστοματική κλινική εξέταση, και να αναγνωρίσει τα φυσιολογικά ανατομικά
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - OΣΤΑ Τ.Ε.Ι ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - OΣΤΑ Τ.Ε.Ι ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Τμήμα Λογοθεραπείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Η ανατομία είναι η παλαιότερη βασική ιατρική επιστήμη. Μελετήθηκε πρώτα στην Αίγυπτο το 500 π.χ Αργότερα διδάχθηκε
Διαβάστε περισσότεραΣτέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)
ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή
ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης
Διαβάστε περισσότεραΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΘΩΡΑΚΑΣ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ Σχηματίζονται μεταξύ παρακείμενων πλευρών και καταλαμβάνονται από τους μεσοπλεύριους μύες. Έσω θωρακική
Διαβάστε περισσότεραΜύες Θώρακα - Κορμού
Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΛΙΜΟΥ ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2015 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 6 -Δεκεμβρίου - 2014 Ζοάνος Ανδρέας Βιολόγος 1 Θέμα Α. «Στόματα στην επιδερμίδα των φύλλων φυτώνκαταφρακτικά κύτταρα»
Διαβάστε περισσότερα7. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Αποτελεί αποθήκη αλάτων, κυρίως ασβεστίου και φωσφόρου. Στηρίζει το σώμα και καθορίζει τη μορφή του.
7. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ερειστικό σύστημα περιλαμβάνει τα οστά, τα οποία συνδεόμενα στις αρθρώσεις σχηματίζουν το σκελετό (εικ. 7.1). Η λέξη σκελετός μας φέρνει συνήθως στο νου μία δομή σκληρή και ξερή.
Διαβάστε περισσότεραΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΑΝΣ) ΑΝΣ ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΝΕΥΡΑ (λείοι μύες, καρδιακός μυς, αδένες) (Σπλαχνικά Νεύρα)
Διαβάστε περισσότεραΠ Ε Ρ Ι Γ Ρ Α Φ Η 0009 ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΠΟΝ ΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ - ΟΣΦΥΟΙΕΡΗ ΜΟΙΡΑ 0555 ΗΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΞΟΝΙΚΕΣ-ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ ΤΟΜ. ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
0001 ΑΞΟΝΙΚΕΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 4442 ΑΞΟΝΙΚΕΣ-ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΕ ΕΓΚΡΙΣΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 0444 ΑΞΟΝΙΚΕΣ-ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ.Σ. 4441 ΑΞΟΝΙΚΕΣ-ΜΑΓΝΗΤΙΚΕΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΠυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης.
Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Κωτούλα Αγορίτσα, Ιατρος ακτινολόγος, Επιμελήτρια Β Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ, Θεσ/νίκης Τα οστά σχηματίζονται με δύο τρόπους:
Διαβάστε περισσότεραΚεφαλή Ι. Ι. Το Κρανίο
Κεφαλή Ι Ι. Το Κρανίο Α. Εισαγωγή Το Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα υποστηρίζεται και προστατεύεται από οστά (το κρανίο και τη σπονδυλική στήλη) και ένα µεµβρανώδες περίβληµα (τις µήνιγγες του εγκεφάλου και
Διαβάστε περισσότεραO ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. Οστά της κεφαλής Οστά του κορμού Οστά των άνω άκρων και της ωμικής ζώνης Οστά των κάτω άκρων και της πυελικής ζώνης
O ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Χονδρικά διαιρείται σε: Οστά της κεφαλής Οστά του κορμού Οστά των άνω άκρων και της ωμικής ζώνης Οστά των κάτω άκρων και της πυελικής ζώνης ΤΑ ΟΣΤΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ Τα οστά της κεφαλής
Διαβάστε περισσότερα4.1 ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. 4.1.1 Εισαγωγή. 4.1.2 Μορφολογία των οστών.
4. ΣΤΗΡΙΞΗ 4.1 ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 4.1.1 Εισαγωγή Το ερειστικό σύστημα αποτελείται από τα οστά, που συνδέονται μεταξύ τους με διάφορα είδη κινητών αρθρώσεων, που επιτρέπουν την εκτέλεση ποικίλων κινήσεων
Διαβάστε περισσότεραΜετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο
Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των
Διαβάστε περισσότεραΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές
Διαβάστε περισσότεραΔιάλεξη 11η Αποκλίσεις Σπονδυλικής Στήλης
ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 11η Αποκλίσεις Σπονδυλικής Στήλης Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Στάση Σώματος Ο όρος σωστή στάση
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ
ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ: ΑΡΘΡΟΠΟΔΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΑ Τα Αρθρόποδα αποτελούν τους πολυπληθέστερους οργανισμούς πάνω στη Γη (περίπου το 55-60% όλων των ειδών φυτών και ζώων) Είναι γνωστά περίπου 1.000.000 είδη Το σώμα
Διαβάστε περισσότεραΚάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού
Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο
Διαβάστε περισσότεραΠρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος
Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ -
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Άρθρωση Ονομάζεται η σύνδεση δύο ή περισσοτέρων οστών μεταξύ τους με την παρεμβολή ενός μαλακότερου ιστού Μπορεί
Διαβάστε περισσότεραΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα οστά είναι μια στερεά μορφή συνδετικού ιστού, σχηματίζουν το μεγαλύτερο μέρος
Διαβάστε περισσότερα2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο
2ο φύλο του ζωικού βασιλείου ( ~100.000 είδη) Μεγαλύτερο ασπόνδυλο Απολιθώματα πολλά και σε όλο το γεωλογικό χρόνο Οικοσυστήματα Μέγεθος Διάρκεια ζωής Θηρευτές χρήσεις από τον άνθρωπο κόσμηματα τέχνη
Διαβάστε περισσότεραΟσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα
Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η ΑΙΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο εγκέφαλος αρδεύεται από : 1. Τις δύο έσω καρωτίδες και τους κλάδους τους 2. Τις δύο σπονδυλικές αρτηρίες και τους κλάδους τους Οι τέσσερις
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΙ
ΤΟΜΕΑΣ ΡΑΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΑΣ Β ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΙΙ 2 ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ 3 4 5 ΒΑΣΗ ΚΡΑΝΙΟΥ 6 ΚΡΟΤΑΦΟΓΝΑΘΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ 7 ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΟΙ ΚΟΛΠΟΙ 8 9 10 11 ΑΤΛΑΝΤΟΑΞΟΝΙΚΗ ΑΡΘΡΩΣΗ 12 13 14 15 ΑΡΘΡΩΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΑνατομία και μορφολογία πτηνού
Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ. Φωτεινή Μάλλη
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι 1 ΚΡΑΝΙΟ-ΤΡΑΧΗΛΟΣ Φωτεινή Μάλλη ΚΡΑΝΙΟ Σκελετος της κεφαλής 2 μοίρες εγκεφαλικο κρανίο και σπλαχνικό κρανίο Περιβάλλει εγκέφαλο-μήνιγγες και περιέχει εγγύς μοίρες
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΝΩΠΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ:
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΝΩΠΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ: ΦΥΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΠΟ ΒΟΛΒΟ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ ΜΕ ΧΡΩΣΗ ΠΛΑΣΜΟΛΥΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΧΡΩΣΗ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΕ ΧΡΩΣΗ Α Γυμνασίου και Β Λυκείου ΣΤΟΧΟΙ 1. Η εξοικείωση
Διαβάστε περισσότεραΟ Σκελετός της Πυέλου
Ο Σκελετός της Πυέλου E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Η Πύελος το κατώτερο σηµείο του κορµού προς τα κάτω συνέχεια της κοιλιάς η πυελική κοιλότητα = κατώτερο τµήµα της κοιλιακής χώρας εντοπίζεται
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ
ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια διακρίνονται σε δεξιό και αριστερό Διαχωρίζονται μεταξύ τους με μια βαθιά σχισμή, την επιμήκη σχισμή Εντός
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΖΩΙΚΩΝ ΙΣΤΩΝ (άσκηση 4 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ Άσκηση 1 η 1. Εκδορά τραχήλου 2. Περιτονίες του τραχήλου 3. Έξω σφαγίτιδα φλέβα 4. Δερµατικοί κλάδοι αυχενικοί πλέγµατος 1. Εκδορά θώρακα 2. Θωρακοδελτοειδές
Διαβάστε περισσότεραΑντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι
Διαβάστε περισσότεραΚινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί :
Κινησιολογία : Είναι η επιστήμη που ασχολείται με την ανθρώπινη κίνηση.βοηθάει να γίνονται οι κινήσεις με ασφάλεια,επάρκεια και αποτελεσματικότητα και αναλύει την κίνηση. Έννοιες : Πρόσθιος (μπροστινός)
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis. Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΖΩΩΝ I ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΛΑΚΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΣΟΥΠΙΑΣ Sepia officinalis Διδάσκων: Σ. Νταϊλιάνης Βασίλειο: Animalia Υπερσυνομοταξία/Υπερφύλο: Λοφοτροχόζωα Συνομοταξία/Φύλο: Μαλάκια
Διαβάστε περισσότεραΣΠΛΑΧΝΙΚΟ ΚΡΑΝΙΟ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟΣ ΚΟΛΠΟΣ ΚΟΓΧΟΣ ΑΝΩ ΟΦΘΑΛΜΙΚΗ ΣΧΙΣΜΗ ΙΓΜΟΡΙΟ ΑΝΤΡΟ ΗΘΜΟΕΙΔΕΙΣ ΚΑΤΩ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΓΧΗ. ΜΑΣΤΟΕΙΔΕΙς ΚΥΨΕΛΕΣ ΣΚΛΗΡΑ ΥΠΕΡΩΑ ΓΝΑΘΟΣ
1 ΣΠΛΑΧΝΙΚΟ ΚΡΑΝΙΟ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟΣ ΚΟΛΠΟΣ ΚΟΓΧΟΣ ΑΝΩ ΟΦΘΑΛΜΙΚΗ ΣΧΙΣΜΗ ΗΘΜΟΕΙΔΕΙΣ ΙΓΜΟΡΙΟ ΑΝΤΡΟ ΜΑΣΤΟΕΙΔΕΙς ΚΥΨΕΛΕΣ ΚΑΤΩ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΓΧΗ ΣΚΛΗΡΑ ΥΠΕΡΩΑ ΓΝΑΘΟΣ 2 ΠΛΑΓΙΑ ΛΗΨΗ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟΣ ΚΟΛΠΟΣ ΠΡΟΣΘΙΕΣ & ΟΠΙΣΘΙΕΣ
Διαβάστε περισσότεραΒ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ - ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ
Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ - ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΒΑΘΜΟΣ:.... /40 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ:... ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29.05.2017 ΜΑΘΗΜΑ:
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 11. ΙΧΘΥΕΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 11. ΙΧΘΥΕΣ ΓΛΥΚΕΩΝ ΥΔΑΤΩΝ 1. Λιπαριά Alosa alosa Περιγραφή σώμα πεπιεσμένο στις πλευρές, μικρό ραχιαίο πτερύγιο, χωρίς πλευρική γραμμή, με βαθιά εγκοπή στο μέσο του χείλους της
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - «ΠΑΝΕΚΦE» 1ο και 2ο ΕΚΦΕ Ηρακλείου ΤΟΠΙΚΟΣ ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2013 ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ 08 Δεκεμβρίου 2012 (Διάρκεια εξέτασης
Διαβάστε περισσότεραΑυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις. Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα
Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα Άθροισμα βραχέων οστών - 33-34 σπόνδυλοι στο ραχιαίο τμήμα μέσου επιπέδου κορμού 24 κινητοί
Διαβάστε περισσότεραΙχθυολογία. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος. Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας
Ιχθυολογία Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Εργασίες Άσκησης Θα γίνει εξέταση των εξωτερικών μορφολογικών
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
Πρότυπο Πειραματικό Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Φασφαλής Νικηφόρος Από τι αποτελείται ΚΝΣ από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό ΠΝΣ από
Διαβάστε περισσότεραΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ. Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol
ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol Οστεολογια Το συνολο των οστων του οργανισμου συνιστα τον σκελετο. Η μελετη των οστων είναι η Οστεολογια. Τα οστα είναι:
Διαβάστε περισσότερα