ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 17 ΓΟΥΝΟΠΟΙΙΑ. Μάρτιος 2012

Transcript

1 ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 17 ΓΟΥΝΟΠΟΙΙΑ Μάρτιος 2012 Έρευνα-Σύνταξη: Δρ Δαγκαλίδης Αθανάσιος 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου 3 2.Θεσμικό Πλαίσιο 4 3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία 5 4.Παραγωγική διαδικασία 6 5. Συνθήκες αγοράς - Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση 8 6. Εξέλιξη της δραστηριότητας Διάρθρωση του κλάδου Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο Προβλήματα του κλάδου Προοπτικές του κλάδου 25 Συμπεράσματα 29 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου γούνας 31 Βιβλιογραφία-πηγές 32 2

3 1. Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου Ο κλάδος της γουνοποιίας είναι από τους πλέον εξωστρεφείς και δυναμικούς της Ελληνικής οικονομίας και ένας από τους ελάχιστους που επιδεικνύει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα στην οικονομική κρίση. Από στατιστική άποψη ο κλάδος υπάγεται στους τομείς της Γεωργίας και της Βιομηχανίας και σύμφωνα με την κωδικοποίηση NACE (Rev. 2) αποτελεί τμήμα των ακόλουθων υποκλάδων: Θήρα, τοποθέτηση παγίδων και συναφείς δραστηριότητες. Στην χώρα μας η δραστηριότητα αυτή είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Περιλαμβάνεται το κυνήγι και την παγίδευση ζώων για εμπορικούς σκοπούς και την παραγωγή γουνοδερμάτων, δερμάτων ερπετών ή πουλιών από κυνήγι ή παγίδευση Εκτροφή άλλων ζώων. Υπάγεται στον πρωτογενή τομέα (01.4 Ζωική παραγωγή) και περιλαμβάνει την Παραγωγή γουνοδερμάτων, δερμάτων ερπετών ή πουλιών από κτηνοτροφική επιχείρηση Κατεργασία και δέψη δέρματος, κατεργασία και βαφή γουναρικών. Ο υποκλάδος αυτός περιλαμβάνει Ξύσιμο, κοπή, εκρίζωση, δέψη, λεύκανση και βαφή γουνοδερμάτων και δερμάτων Κατασκευή γούνινων ειδών. Στον κωδικό αυτόν περιλαμβάνονται η κατασκευή ειδών από γουνοδέρματα (ενδύματα γούνας και εξαρτήματα ένδυσης, συναρμολογήματα γούνας, διάφορα είδη γουνοδερμάτων όπως χαλιά, πουφ, βιομηχανικά πανιά στίλβωσης, κ.τ.λ.). Δεν περιλαμβάνονται η παραγωγή ακατέργαστων γουνοδερμάτων, η απομίμηση γούνας(13,20, 13,91), η κατασκευή καπέλων από γούνα( 14,19), η κατασκευή ενδυμάτων στολισμένων με γούνα( 14,19), η κατεργασία και βαφή γουναρικών( 15.11) και η κατασκευή υποδημάτων με γούνινα μέρη. Σύντομη ιστορική αναδρομή και γενικά χαρακτηριστικά του κλάδου Η γουνοποιία στην περιοχή της Καστοριάς αλλά και σε άλλες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας (Σιάτιστα, Βόιο κτλ) έχει μακρόχρονη παράδοση (από την εποχή του Βυζαντίου), αλλά γνώρισε σημαντική ανάπτυξη μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην άνθηση της γουνοποιίας ήταν οι ευνοικές συνθήκες στις διεθνείς αγορές (Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδάς), οι ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για την περιοχή (ατέλεια εισαγωγής αποκομμάτων και ολοκλήρων δερμάτων, ελεύθερη εξαγωγή συναλλάγματος), το φθηνό και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό της περιοχής και η ύπαρξη Δυτικομακεδονικών παροικιών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ που λειτούργησαν σαν δίαυλοι επικοινωνίας με τις διεθνείς αγορές. Μέχρι τη δεκαετία του 60 δραστηριοποιούνταν στην Καστοριά λίγες επιχειρήσεις (από τις οποίες μεγάλες που απασχολούσαν από 100 έως 300 άτομα) και παρήγαγαν προιόντα για λογαριασμό μεγάλων οίκων του εξωτερικού ή Ελλήνων εμπόρων της διασποράς. Από το 1963 και μετά όμως με την στροφή του κλάδου στην φασόν επεξεργασία δερμάτων και την επιστροφή από το εξωτερικό εκατοντάδων εξειδικευμένων γουναράδων που δημιουργούν τις δικές τους επιχειρήσεις, αυξάνεται σημαντικά ή παραγωγή αλλά παράλληλα και ο κατακερματισμός της. Έτσι η μέση απασχόληση ανά επιχείρηση πέφτει στα 12,2 άτομα το 1964 στα 4,9 άτομα το 1973 και στα 2,3 άτομα το Η μεγάλη ανάπτυξη της περιόδου επηρέασε εντονότατα την οικονομική, κοινωνική και δημογραφική εξέλιξη της περιοχής και της προσέδωσε σαν κύριο χαρακτηριστικό την μονοεπαγγελματική διάρθρωση της παραγωγής και της απασχόλησης(το 1997 η συμμετοχή της γούνας στο ΑΕΠ του νομού Καστοριάς ήταν 60,25%). Η μονοδιάστατη αυτή κατεύθυνση της τοπικής οικονομίας αποτελεί συγκριτικό μειονέκτημα της περιοχής, αφού περιορίζει τις δυνατότητες απεξάρτησης από τη γούνα, αλλά και την ίδια την εξυγίανση του κλάδου μέσω του δραστικού περιορισμού του αριθμού των επιχειρήσεων και της εξόδου απ αυτόν σημαντικού αριθμού εργαζομένων. Η διεθνής χρηματιστηριακή κρίση του 1987 είχε σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην καστοριανή γουνοποιία λόγω της σημαντικής μείωσης της παγκόσμιας ζήτησης ειδών πολυτελείας. Τα ¾ των επιχειρήσεων έκλεισαν ή ανέστειλαν την λειτουργία τους και ο κλάδος αντιμετώπισε σημαντικά χρηματοοικονομικά προβλήματα (επισφαλή δάνεια). Το 1991 με την κατάρρευση του σοσιαλισμού και το άνοιγμα της μεγάλης ρωσικής αγοράς, αυξήθηκε η ζήτηση και ο κλάδος παρουσίασε ικανοποιητική ανάκαμψη η οποία διήρκεσε μέχρι το Την περίοδο αυτή λόγω και των ιδιόμορφων συνθηκών που επικρατούσαν στη ρωσική αγορά τα διαρθρωτικά προβλήματα και οι στρεβλώσεις οξύνθηκαν με την επαναλειτουργία οριακών επιχειρήσεων, την υποβάθμιση της ποιότητας και την ενδυνάμωση του κυκλώματος των μεσαζόντων. Με την νομισματική κρίση και την υποτίμηση του ρουβλίου κατά 7 φορές τον Αύγουστο του 1998 ο κλάδος δέχτηκε σοβαρό πλήγμα από το οποίο όμως κατόρθωσε να συνέλθει τα επόμενα χρόνια. 3

4 Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 είχε αρνητικές επιπτώσεις στον κλάδο, λόγω της μείωσης της ζήτησης στις αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης, οι οποίες όμως αμβλύνθηκαν από την ανθεκτικότητα της ζήτησης στη Ρωσία. Την τελευταία 3ετία το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου εντοπίζεται στην άνοδο της τιμής των γουνοδερμάτων που οφείλεται στην αύξηση της ζήτησης τους από τους Κινέζους κατασκευαστές. 2. Θεσμικό Πλαίσιο Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του κλάδου διαμορφώθηκε κυρίως υπό την πίεση των οργανώσεων προστασίας των ζώων και σε κάποιο μικρότερο βαθμό από προθέσεις διασφάλισης της ποιότητας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της Ελληνικής αγοράς έχουν οι κανονισμοί και οι αποφάσεις της Ε.Ε. για την προστασία των ζώων, την προστασία της υγείας του πληθυσμού και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής παραγωγής. (Η Ελληνική νομοθεσία εναρμονίζεται με το θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε.). Σχέδιο Νόμου: Ρυθμίσεις για την κτηνοτροφία και τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και εκμεταλλεύσεις(ψηφίστηκε επί της αρχής στις , από την Ολομέλεια της Βουλής). Απόφαση Υπ. Οικονομικών 2/31728/0025 της :Τροποποίηση των όρων αποπληρωμής των εγγυημένων από το Ελληνικό Δημόσιο δανείων βιοτεχνικών, βιομηχανικών, μεταλλευτικών, ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και κτηνοτροφικών επιχειρήσεων βιοτεχνικού και βιομηχανικού τύπου που είναι εγκατεστημένες και λειτουργούν στους Νομούς Καβάλας, Δυτικής Μακεδονίας, Ημαθίας, Φλώρινας Καστοριάς και Κιλκίς, Ξάνθης Ροδόπης και Έβρου, Πέλλας και Σερρών δυνάμει των αριθ. 2/19605/0025/ (ΦΕΚ Β 579/ ),αριθ.2/18872/0025/ (ΦΕΚ Β 615/ ), 2/23894/0025/ (ΦΕΚ Β 1058/ ), 2/27281/0025/ (ΦΕΚ Β 1303/ ), 2/56179/0025/ (ΦΕΚ Β 1697/ ), 2/75172/0025/ (ΦΕΚ Β 131/ ), 2/54146/0025/ (ΦΕΚ Β 1541/2006) αποφάσεων του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών όπως ισχύουν. Ν.3833/2010 (ΦΕΚ 40 Α ): Προστασία της εθνικής οικονομίας Επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης (Άρθρο 17, π. 4 για επιβολή φόρου πολυτελείας 10% στα ενδύματα και άλλα είδη από γουνοδέρματα). Νομοθετικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου( ΕΕ C 212E της ) της 6ης Μαΐου 2009: σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την προστασία των ζώων κατά τη θανάτωσή τους (COM(2008)0553 C6-0451/ /0180(CNS)) Τροποποίηση (ΦΕΚ Ιουνίου 2009) των όρων παροχής της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου προς τα πιστωτικά ιδρύματα για τη ρύθμιση οφειλών προερχομένων από δάνεια εξαγωγικών γουνοποιητικών επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες και λειτουργούν στη Δυτική Μακεδονία σύμφωνα με τις υπ αριθμ. 2/23894/0025/ (ΦΕΚ Β 1058/ ), 2/45176/0025/ (ΦΕΚ Β 1807/ ) και 2/96059/0025/ (ΦΕΚ Β 144/ ) αποφάσεις του Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1007/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009: περί εμπορίου προϊόντων φώκιας. (ΕΕ L 286 της , σ ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1099/2009 του Συμβουλίου, της 24ης Σεπτεμβρίου 2009: για την προστασία των ζώων κατά τη θανάτωσή τους (ΕΕ L 303 της , σ. 1-30) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 737/2010 της Επιτροπής, της 10ης Αυγούστου 2010: για τον καθορισμό λεπτομερών κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1007/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί εμπορίου προϊόντων φώκιας (ΕΕ L 216 της , σ. 1-10) Νόμος 3698/08 (ΦΕΚ 198 Α/ ) : Ρυθμίσεις θεμάτων κτηνοτροφίας και άλλες διατάξεις. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1523/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2007: για την απαγόρευση της εμπορίας, των εισαγωγών και των εξαγωγών από την Κοινότητα γούνας γάτας και σκύλου και προϊόντων που περιέχουν τέτοια γούνα (ΕΕ L 343 της ) Γνωμοδότηση ΕΕ C της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής: για την Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου( ΕΕ C 168 της ): για την απαγόρευση της εμπορίας, των εισαγωγών και εξαγωγών από την Κοινότητα γούνας γάτας και σκύλου ή προϊόντων που περιέχουν τέτοια γούνα COM(2006) 684 τελικό 2006/0236 (COD) Ν. 3470/2006(ΦΕΚ 132/Α'/ ): Εθνικό Συμβούλιο Εξαγωγών, φορολογικές ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις. (Άρθρο 9: Οφειλές από δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου βιοτεχνικών επιχειρήσεων γουνοποιίας και εκτροφής γουνοφόρων ζώων). 4

5 Απ. Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών 2/23894/0025/ (ΦΕΚ Β 1058/ ): για την παροχή της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου προς τις Τράπεζες για τη ρύθμιση οφειλών προερχόμενων από δάνεια εξαγωγικών γουνοποιητικών επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες και λειτουργούν στη Δυτική Μακεδονία. Απόφαση της Επιτροπής, της 12ης Μαΐου 2003, 2003/324/ΕΚ: όσον αφορά παρέκκλιση από την απαγόρευση ανακύκλωσης εντός του ίδιου είδους για τα γουνοφόρα ζώα, δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1774/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2003) 1496]( ΕΕ L 117 της ) Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (COM/2002/0626): σχετικά με τη νομοθεσία τρίτων χωρών περί καλής διαβίωσης των ζώων εκτροφής και τις επιπτώσεις της για την ΕΕ. Συμφωνημένα πρακτικά μεταξύ του Καναδά και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας(ΕΕ L 42 της , σ ): όσον αφορά την υπογραφή της συμφωνίας για τις διεθνείς προδιαγραφές μη βάναυσης παγίδευσης. Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, του Καναδά και της Ρωσικής Ομοσπονδίας(ΕΕ L 42 της , σ ): για τα διεθνή πρότυπα μη βάναυσης παγίδευσης Σύναψη διεθνούς συμφωνίας υπό μορφή συμφωνηθέντων πρακτικών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής(ΕΕ L 219 της , σ ): για τα πρότυπα μη βάναυσης παγίδευσης - Προδιαγραφές για τη μη βάναυση παγίδευση συγκεκριμένων χερσαίων και ημιυδρόβιων θηλαστικών Απόφαση του Συμβουλίου της 22ας Ιουλίου 1997(97/602/ΕΚ): σχετικά με τον κατάλογο που αναφέρεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 δεύτερο εδάφιο του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3254/91 και στο άρθρο 1 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 35/97 της Επιτροπής(ΕΕ L 242 της , σ ) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 35/97 της Επιτροπής της 10ης Ιανουαρίου 1997: για τον καθορισμό διατάξεων που αφορούν την πιστοποίηση γουνών και άλλων εμπορευμάτων τα οποία καλύπτονται από τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3254/91 του Συμβουλίου(ΕΕ L 8 της , σ. 2-4) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1771/94 της Επιτροπής της 19ης Ιουλίου 1994: με τον οποίο προβλέπονται διατάξεις για την εισαγωγή στην Κοινότητα γούνας καθώς και μεταποιημένων προϊόντων από ορισμένα είδη αγρίων ζώων(εε L 184 της , σ. 3-4) Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3254/91 του Συμβουλίου της 4ης Νοεμβρίου 1991: για την απαγόρευση της χρήσης παγίδων με σιαγόνες και της εισόδου στην Κοινότητα γουνών και μεταποιημένων προϊόντων από ορισμένα είδη άγριων ζώων καταγωγής χωρών όπου συλλαμβάνονται με παγίδες με σιαγόνες ή με μεθόδους που δεν είναι σύμφωνες με τα διεθνώς συμφωνηθέντα πρότυπα μη βάναυσης παγίδευσης(εε L 308 της , σ. 1-4) Οδηγία 90/667/ΕΟΚ της 27 Νοεμβρίου 1990: για τα ζωικά απόβλητα Ευρωπαϊκή σύμβαση(εε L 137 της , σ ): για την προστασία των ζώων που προορίζονται για σφαγή Απ. Υπ. ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε / (ΦΕΚ 1Β/1987): «Αποστάσεις από πόλεις, χωριά, οικισμούς... για την ανέγερση... ή επέκταση... κτηνοτροφικής ή πτηνοτροφικής εγκαταστάσεως. Ψήφισμα(ΕΕ C 14 της , σ. 1-2) του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων που συνήλθαν στα πλαίσια του Συμβουλίου της 5ης Ιανουαρίου 1983: για τα νεογνά της φώκιας117(01). Ευρωπαϊκή σύμβαση(εε L 323 της , σ ): περί προστασίας των ζώων στα εκτροφεία 3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία Η γουνοποιία αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της Ελληνικής Οικονομίας με έντονη περιφερειακή διάσταση, αφού το σύνολο της παραγωγής επικεντρώνεται στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας (Νομοί Καστοριάς και Κοζάνης). Εκτιμάται ότι το 2011 η γουνοποιία κάλυπτε άμεσα ή έμμεσα περίπου το 8% της συνολικής απασχόλησης της Δυτικής Μακεδονίας (7,5-8 χιλ. σε σύνολο 94,4 χιλ. απασχολουμένων το 3 ο τρίμηνο του 2011). Η συμμετοχή στην συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της περιφέρειας εκτιμάται το 2009 σε 5,5% του συνόλου, ενώ στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του δευτερογενούς τομέα σε 17,3%. Τα ποσοστά αυτά είναι πολύ υψηλότερα για τον νομό Καστοριάς όπου η γουνοποιία αποτελεί την κύρια δραστηριότητα του νομού καθώς και για την περιοχή της Σιάτιστας (Κοζάνης), αλλά η ποσοτικοποίηση τους είναι δύσκολη λόγω έλλειψης τεκμηριωμένων στοιχείων (το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Καστοριάς εκτιμά ότι περισσότερο από το 60% του ΑΕΠ του νομού οφείλεται άμεσα ή έμμεσα στη γούνα). 5

6 Το 2010 τα προϊόντα του κλάδου (γούνινα ενδύματα, αποκόμματα και γουνοδέρματα) κάλυπταν το 1,5% του συνόλου των εξαγωγών της χώρας και το 2,7% περίπου αν ληφθούν υπόψη οι έμμεσες εξαγωγές μέσω των τουριστών. Συμβολή του κλάδου σε περιφερειακά μεγέθη και στις εξαγωγές της χώρας 20,0% 17,3% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 7,9% 8,0% 5,5% 6,0% 4,0% 2,69% 1,45% 2,0% 0,0% % Α.Π.Α. Περ. Δ. Μακεδονίας % Α.Π.Α. 2γενούς Περ. Δ. Μακεδονίας % απασχολουμένων Περ. Δ. Μακεδονίας % Ελληνικών Εξαγωγών % Εξαγωγών(+ εξαγωγές μέσω τουριστών) Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ, Eurostat και ΕΒΕΚ. 4. Παραγωγική διαδικασία Οι βιοτεχνίες επεξεργασίας γούνας διακρίνονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την ά υλη που χρησιμοποιούν. Στις βιοτεχνίες που επεξεργάζονται ολόκληρα γουνοδέρματα και σε αυτές που επεξεργάζονται αποκόμματα. Το ολόκληρο γουνόδερμα αποτελείται από τον κορμό του δέρματος απ όπου έχουν αφαιρεθεί το κεφάλι, τα πόδια και η ουρά. Τα αποκόμματα αποτελούνται από τά τεμάχια που αφαιρούνται από τον κορμό και συρράπτονται σε ημιέτοιμα φύλλα (pleters). Οι γούνες που κατασκευάζονται από αποκόμματα θεωρούνται κατώτερης ποιότητας. Σήμερα το 95% της παραγωγής γουνοποιίας γίνεται από ολόκληρα γουνοδέρματα και το μόλις το 5% από αποκόμματα, ενώ την δεκαετία του 60 το 80% της παραγωγής αφορούσε αποκόμματα. Η παραγωγική διαδικασία περιλαμβάνει την εκτροφή γουνοφόρων ζώων σε ειδικά διαμορφωμένες φάρμες, την εκδορά, τη δέψη μαζί με το τριχωτό μέρος, την βαφή ή μη του τριχώματος, τη συρραφή των δερμάτων αυτών, την συσκευασία και την εμπορία. Παρόλο που η γουνοποιία αποτελεί μία παραδοσιακή δραστηριότητα, ο κλάδος είναι έντονα διεθνοποιημένος και αρκετά σύνθετος αφού στην παραγωγική διαδικασία παρεμβάλλονται στάδια που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες και απαιτούν ιδιαίτερη τεχνογνωσία. Η εκτροφή γουνοφόρων ζώων γίνεται σε χώρες που διαθέτουν κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες, τεχνογνωσία και παράδοση, η ταξινόμηση, πιστοποίηση και διαμόρφωση των τιμών των γουνοδερμάτων γίνεται σε δημοπρατήρια χωρών όπως η Δανία, η Φινλανδία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, προς τις οποίες εξάγονται και τα Ελληνικά γουνοδέρματα (ακόμη κι αν αξιοποιηθούν στη συνέχεια από την Ελληνική γουνοποιία), η δέψη και βαφή γίνεται είτε στις παραγωγικές χώρες είτε στις χώρες κατασκευής ενδυμάτων από γούνα, η κατασκευή γίνεται σε χώρες που διαθέτουν παράδοση και τεχνογνωσία, ενώ η διάθεση των προϊόντων γίνεται στη διεθνή αγορά (χώρες κατανάλωσης, διεθνή κέντρα μόδας ή σημαντικοί τουριστικοί προορισμοί). Η έλλειψη εγχώριων ά υλών αποτελεί σήμερα ένα σημαντικό πρόβλημα, αφού ο κυριότερος ανταγωνιστής μας ( η Κίνα) είναι σημαντικός παραγωγός γουνοδερμάτων (από εκτροφεία). 6

7 Τα τελευταία χρόνια έγιναν σημαντικές προσπάθειες ανάπτυξης της εκτροφής γουνοφόρων ζώων ώστε να καλυφθεί ένα μέρος των αναγκών σε γουνοδέρματα, αλλά παρά τους φιλόδοξους στόχους τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ιδιαίτερα ικανοποιητικά. Η παραγωγική διαδικασία στα στάδια που γίνονται στη χώρα μας είναι η ακόλουθη: Παραγωγή από ολόκληρα γουνοδέρματα 1.Παραλαβή των δεψασμένων δερμάτων γουνοφόρων ζώων. 2.Σολταρισμα δερμάτων (ταξινόμηση ανά 25 τεμ. με βάση κοινά χαρακτηριστικά: γένος- μέγεθοςχρωματισμός). 3.Άνοιγμα και τέντωμα -στέγνωμα των δερμάτων. 4. Μιτσάρισμα (διαδικασία καθαρισμού των δερμάτων από κεφάλι, πόδια, ουρά και συνδυασμού των δερμάτων στη βάση κυρίως του χρωματισμού, του μήκους κλπ). 5. Κοπή των δερμάτων σε λεπτές λωρίδες (ξέσυρμα). 6. Ράψιμο των λωρίδων και σχηματισμός του γουναρικού. 7. Σταμάτωμα (τέντωμα) στις προδιαγραφές του μοντέλου. 8. Πικίρισμα (τοποθέτηση εσωτερικής φόδρας). 9. Μοντάρισμα του μοντέλου. 10. Κλείσιμο και έλεγχος του παλτό. 11. Τελικό φοδράρισμα του παλτό. 12. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωμα με ατμό. 13. Προσωρινή αποθήκευση μέχρι τη στιγμή της εξαγωγής. Παραγωγή pleter (120 x 230) από αποκόμματα 1. Επιλογή- διαλογή ειδών των αποκομμάτων. 2. Κόψιμο- καθάρισμα του υλικού. 3. Χρωμάτισμα (διαδικασία διαλογής των καθαρών αποκομμάτων με βάση το χρώμα τους). 4. Ραφή των αποκομμάτων. 5. Σταμάτωμα (τέντωμα) στις προδιαγραφές του πλέτερ. 6. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωμα με ατμό. 7. Προσωρινή αποθήκευση μέχρι τη στιγμή της εξαγωγής. Παραγωγή παλτό από αποκόμματα 1. Κοπή - ραφή του πλέτερ στις προδιαγραφές του μοντέλου- πατρόν. 2. Σταμάτωμα (τέντωμα) στις προδιαγραφές του μοντέλου- πατρόν. 3. Ξέκομα των περιττών άκρων από την περίμετρο του μοντέλου. 4. Πικίρισμα (τοποθέτηση εσωτερικής φόδρας). 5. Μοντάρισμα του μοντέλου, 6. Κλείσιμο και έλεγχος του παλτό. 7. Τελικό φοδράρισμα. 8. Τελικό κοντρόλ και σιδέρωμα με ατμό. 9. Προσωρινή αποθήκευση μέχρι τη στιγμή της εξαγωγής. 7

8 5. Συνθήκες Αγοράς-Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την παγκόσμια ζήτηση γούνας είναι οι τάσεις της μόδας, οι καιρικές συνθήκες, οι μεταβολές των τιμών και η ένταση των κινητοποιήσεων των ακτιβιστών κατά της γούνας. Τις προηγούμενες δεκαετίες λόγω των εκστρατειών του κινήματος κατά της γούνας, υπήρξε σημαντική μείωση της ζήτησης στις δυτικές χώρες, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια «απενοχοποίηση» τόσο των καταναλωτών όσο και των μεγάλων σχεδιαστών μόδας, οι οποίοι πλέον εισάγουν όλο και περισσότερα ενδύματα γούνας στις συλλογές τους. Στην Ρωσία που αποτελεί και την κύρια αγορά της Ελληνικής γουνοποιίας, η γούνα εκτός από ένδειξη κοινωνικού στάτους, αποτελεί και απαραίτητο μέσο προστασίας από τις πολικές θερμοκρασίες του χειμώνα. Έτσι η ζήτηση γούνας επηρεάζεται σημαντικά από τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν κάθε χρονιά (δριμύτητα του χειμώνα). Οι τιμές αποτελούν επίσης καθοριστικό παράγοντα που επηρεάζει τη ζήτηση και οι μεταβολές τους εξαρτώνται από την πορεία της προσφοράς και της ζήτησης. και η διαθεσιμότητα α υλών. Ο κλάδος είναι έντονα διεθνοποιημένος και παρουσιάζει μια παράδοξη εικόνα, αφού αλλού παράγονται οι πρώτες ύλες, αλλού σχεδιάζονται, άλλού κατασκευάζονται και άλλού καταναλώνονται τα γούνινα ενδύματα. Τα εκτροφεία και τα δημοπρατήρια(όπου καθορίζεται η τιμολόγηση και η ταξινόμηση) βρίσκονται κυρίως στην Ευρώπη, η παραγωγή γίνεται στην Κίνα, στην Ελλάδα και ορισμένες άλλες χώρες, ενώ η κατανάλωση κυρίως στη Ρωσία, τη Β. Αμερική και τη Β. Ευρώπη. Πηγή: IFTF Το μέγεθος της Ελληνικής παραγωγής προϊόντων γούνας εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα 500 εκ. ευρώ από τα οποία το 80% περίπου αφορά γούνες Βιζόν(mink), το 10% αλεπούδες και το υπόλοιπο διάφορες γούνες από ρακούν, σαμούρια(sable), κουνάβια, άγριες γάτες, κάστορες, κ.τ.λ.. Διαθέσιμα στοιχεία για την τελική παραγωγή προϊόντων γούνας δεν υπάρχουν, αλλά μπορούμε να έχουμε μία αίσθηση της διάρθρωσης της, από την εξέλιξη των εισαγωγών α υλών (γουνοδερμάτων) κατά είδος. Υπενθυμίζουμε ότι οι εισαγωγές καλύπτουν 8

9 το σύνολο των αναλώσεων της Ελληνικής γουνοποιίας αφού όλα σχεδόν τα εγχωρίως παραγόμενα γουνοδέρματα εξάγονται ώστε να λάβουν πιστοποίηση και τιμολόγηση από τα δημοπρατήρια του εξωτερικού. Εξέλιξη Διάρθρωσης Εισαγωγών Γουνοδερμάτων Mink Αγρια ελουροειδή Αλεπούδες Αποκόμματα Ενυδρίδες Κάστορες Λοιπά 100% 90% 80% 70% 18,2% 2,7% 2,6% 0,9% 13,1% 2,6% 2,4% 0,9% 15,9% 14,4% 12,5% 11,3% 1,1% 2,3% 1,9% 1,8% 3,3% 2,1% 2,4% 1,5% 2,3% 1,3% 1,3% 2,4% 15,4% 1,5% 2,0% 2,5% 60% 50% 40% 74,2% 79,8% 76,0% 78,6% 81,6% 82,6% 78,0% 30% 20% 10% 0% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat Το σύνολο σχεδόν της παραγωγής εξάγεται, αφού και οι πωλήσεις εσωτερικού πραγματοποιούνται κυρίως μέσω Ρώσων τουριστών-αγοραστών γούνας που έρχονται στη χώρα μας για τον σκοπό αυτό. Οι αγορές γούνας από τους Έλληνες καταναλωτές έχουν συρρικνωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω αλλαγής των ενδυματολογικών προτύπων στη χώρα και το σύνολο των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά αφορά αγορές που πραγματοποιούν κυρίως Ρώσοι (σε ποσοστό 90 με 95%) και λοιποί τουρίστες από Βαλκανικές χώρες(ρουμανία, Βουλγαρία, Σκόπια). Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Κέντρου Ελληνικής Γούνας το σύνολο σχεδόν της Ελληνικής παραγωγής απευθύνεται προς τη Ρωσία αφού τελικοί αποδέκτες των πωλήσεων όχι μόνο της εγχώριας αγοράς, αλλά και των εξαγωγών προς Ντουμπάι, Τουρκία και λοιπούς προορισμούς (κατά ποσοστό 80%) είναι οι Ρώσοι καταναλωτές. Σύμφωνα με την ίδια πηγή το σημαντικότερο κίνητρο που έχουν οι Ρώσοι τουρίστες για να επισκεφτούν τη χώρα μας είναι η πρόθεση τους για αγορά γούνας (70%) και σε πολύ μικρότερο βαθμό η θάλασσα, ο ήλιος και ο πολιτισμός. Υπάρχουν Ρωσικά αλλά και Ελληνικά τουριστικά πρακτορεία που οργανώνουν ταξίδια για Ρώσους στην Ελλάδα, με δέλεαρ τις πολύ χαμηλές τιμές αλλά θέτοντας σαν προϋπόθεση την αγορά γούνας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα σε εφημερίδες της Μόσχας ένα 5ήμερο ταξίδι στην Ελλάδα προσφέρονταν στην ιδιαίτερα χαμηλή τιμή των 150 $, υπό την προϋπόθεση αγοράς μιας γούνας αξίας τουλάχιστον 500$, ενώ σε περίπτωση μη αγοράς γούνας οι ταξιδιώτες θα έπρεπε να πληρώσουν για την επιστροφή τους 300$. Εκτός από τα πρακτορεία οργανώνονται ταξίδια(με πολύ χαμηλές τιμές ή και δωρεάν) συνήθως σε γκρουπ των 30 ατόμων και από Ρώσους εμπόρους οι οποίοι αποφεύγουν με τον τρόπο αυτό τις φορολογικές και δασμολογικές επιβαρύνσεις που υπάρχουν στη χώρα τους. Λόγω της υψηλής φορολογίας και των δασμών στη Ρωσία οι γούνες που αγοράζονται στην Ελλάδα υπερδιπλασιάζουν ή και τριπλασιάζουν την αξία τους και έτσι αναπτύχθηκε ο τουρισμός της γούνας αρχικά σε τουριστικές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας (Χαλκιδική, Κατερίνη και Καστοριά) και στη συνέχεια σε άλλες περιοχές όπως η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ρόδος, κ.τ.λ.). 9

10 Γεωγραφική κατανομή καταστημάτων και εμπορικών επιχειρήσεων γούνας) Λοιπές(Ρόδος, Κώς, Κέρκυρα, κ.τ.λ.); 100; 23% Δυτική Μακεδονία ; 200; 45% Κρήτη; 40; 9% Παραλία Κατερίνης; 40; 9% Πηγή: Εκτιμήσεις ΕΒΕΚ Χαλκιδική(κυρίως Νέα Καλλικράτεια και Καλλιθέα); 60; 14% Τα καταστήματα που δημιουργήθηκαν στις περιοχές αυτές ανήκουν κυρίως σε Καστοριανούς και Σιατιστινούς και απασχολούν υπαλλήλους που γνωρίζουν τη ρωσική γλώσσα (ρωσοπόντιους) ώστε να διευκολύνονται οι συναλλαγές. Σε Δυτικομακεδόνες ανήκουν επίσης τα περισσότερα καταστήματα γούνας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων(όπου δραστηριοποιούνται 35 Ελληνικές εμπορικές επιχειρήσεις γούνας με 75 καταστήματα). Το εξωτερικό εμπόριο του κλάδου γούνας συνολικά, είναι μόνιμα πλεονασματικό(παρά το σημαντικό μέγεθος των εισαγωγών γουνοδερμάτων) με μέσο ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές, για την περίοδο , να ανέρχεται στο 1.087% για τα γούνινα ενδύματα και στο 131% για το σύνολο του κλάδου. Παρά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 που έπληξε τον κλάδο, ιδιαίτερα στην διάρκεια του 2009 (με μείωση εξαγωγών κατά -47,7%), οι εξαγωγές ανέκαμψαν το 2010 παρουσιάζοντας αύξηση κατά το ίδιο ποσοστό (+47,7%), ενώ το εμπορικό ισοζύγιο που είχε μειωθεί κατά -51% το 2008, βελτιώθηκε κατά 98% το 2009 και κατά 58% το Τα ενδύματα από γούνα κάλυπταν για την περίοδο ποσοστό 90% περίπου των εξαγωγών του κλάδου και μόλις 10%των εισαγωγών. Μία αξιοσημείωτη εξέλιξη των τελευταίων ετών είναι η αύξηση του ποσοστού των γουνοδερμάτων και των αποκομμάτων στις συνολικές εξαγωγές, από 13,4% το 2004 σε 20,7% το 2010, που αποδίδεται στην ανάπτυξη της εκτροφής γουνοφόρων ζώων στη χώρα μας και στην συρρίκνωση της παραγωγής ενδυμάτων γούνας από αποκόμματα. Πορεία εξωτερικού εμπορίου του κλάδου γούνας ( ) Εισαγωγές Γουνοδέρματα Mink Λοιπά γουνοδέρματα Αποκόμματα Γούνες Σύνολο Εισαγωγών Κλάδου

11 Εξαγωγές Γουνοδέρματα Mink Λοιπά γουνοδέρματα Αποκόμματα Γούνες Σύνολο Εξαγωγών Κλάδου % Κάλυψης εισαγωγών 134% 121% 119% 127% 111% 148% 157% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAT Οι σημαντικότεροι εξαγωγικοί προορισμοί των ενδυμάτων από γούνα είναι κατά την τελευταία 5ετία, η Ρωσία με μέσο όρο 53,5% και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με 29,2%,ενώ τα γουνοδέρματα εξάγονται κυρίως στη Δανία, όπου ένα μέρος τους αφού δημοπρατηθούν επανεισάγονται στη χώρα μας. Τα αποκόμματα εξάγονται κυρίως στην Κίνα, σε σχετικά υψηλές τιμές που κάνει ασύμφορη την επεξεργασία τους στη χώρα μας, με αποτέλεσμα το ισοζύγιο τους να γίνει θετικό τα τελευταία χρόνια. Οι εισαγωγές ενδυμάτων από γούνα προέρχονται από την Ιταλία κατά 18,2 % τη Γερμανία κατά 17,8 %, την Κίνα κατά 17,1 % και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατά 14,8%. Το σύνολο σχεδόν των εισαγωγών γουνοδερμάτων mink προέρχεται από τις Ευρωπαϊκές χώρες (κυρίως Δανία, Φινλανδία και Ολλανδία), ενώ των λοιπών γουνοδερμάτων κυρίως από τη Βόρεια Αμερική και τις Ευρωπαϊκές χώρες. 6. Εξέλιξη δραστηριότητας Η παραγωγή γούνας αποτελεί μία παραδοσιακή δραστηριότητα της χώρας μας, χωρίς θεαματικές εξελίξεις στην τεχνολογία και τις μεθόδους παραγωγής. Η σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων δεκαετιών είναι η απώλεια του συγκριτικού πλεονεκτήματος που υπήρχε στην παραγωγή γούνας από συρραφή αποκομμάτων και η απόκτηση της τεχνογνωσίας αυτής από την Κίνα. Στην κατασκευή γούνας από ολόκληρα γουνοδέρματα, που αποτελεί σήμερα την κυρίαρχη δραστηριότητα της Ελληνικής γουνοποιίας, ο ρόλος της τεχνογνωσίας δεν είναι τόσο ουσιαστικός, παρόλο που η εμπειρία και δεξιότητα των τεχνιτών εξακολουθεί να είναι καθοριστική για την ποιότητα των προϊόντων. Η εξέλιξη των δεικτών παραγωγής φανερώνει ότι η γουνοποιία δεν επηρεάζεται από την κρίση που πλήττει την Ελληνική μεταποίηση και ειδικότερα τον κλάδο Ένδυσης(του οποίου αποτελεί υποκλάδο) ο οποίος έχει υποχωρήσει σημαντικά. Από το 2004 ο δείκτης παραγωγής ακολουθεί ανοδική πορεία, σε αντίθεση με τους λοιπούς κλάδους της βιομηχανίας οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πρωτοφανή κρίση της Ελληνικής οικονομίας, διαφοροποίηση που οφείλεται κυρίως στην υψηλή εξωστρέφεια του αλλά και στην διατήρηση υψηλής παγκόσμιας ζήτησης για προϊόντα πολυτελείας. 11

12 120% 100% Εξέλιξη Δεικτών Παραγωγής (2000=100) Γούνα Μεταποίηση Ενδυση 111% 105% 100% 100% 99% 95% 94% 94% 94% 97% 96% 108% 80% 60% 92% 70% 83% 79% 83% 80% 79% 74% 93% 66% 95% 60% 65% 92% 54% 82% 64% 78% 70% 40% 41% 32% 20% 24% 0% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Πολύ θετική είναι επίσης και η πορεία των εκτροφείων λόγω της αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης και της θεαματικής ανόδου των τιμών των γουνοδερμάτων. Από τις δημοπρασίες που έγιναν τους πρώτους μήνες του 2012, φαίνεται ότι ή ζήτηση παραμένει ισχυρή και το τρέχον έτος, ενώ οι τιμές πιθανότατα θα διατηρηθούν υψηλές μέχρι το τέλος του έτους Εξέλιξη Ελληνικής παραγωγής γουνοδερμάτων mink (σε χιλ. τεμάχια) (εκτ.) 2012(προβλ.) Πηγή: EFPIA 12

13 7. Διάρθρωση του κλάδου Στον κλάδο της γούνας δραστηριοποιούνται περίπου επιχειρήσεις από τις οποίες οι στο νομό Καστοριάς και περίπου 500 στο Νομό Κοζάνης (Σιάτιστα και ευρύτερη περιοχή Βοϊου). Ο συνολικός αριθμός των επιχειρήσεων ή οικοτεχνιών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο είναι απροσδιόριστος, λόγω και της εποχικής δραστηριότητας πολλών εξ αυτών, αλλά σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΕΒΕΚ πρέπει να προσεγγίζουν τις (2.217 στο Νομό Καστοριάς και 750 στη Σιάτιστα και την ευρύτερη περιοχή του Βοϊου. Από αυτές 566 επιχειρήσεις της Καστοριάς και περίπου 350 της Κοζάνης είναι εξαγωγικές. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης περισσότερα από 45 εκτροφεία γουνοφόρων ζώων (mink), 15 επιχειρήσεις επεξεργασίας γούνας και μία επιχείρηση παραγωγής ζωοτροφών για γουνοφόρα ζώα. Με βάση τη νομική μορφή τους το 86,8% του συνόλου των επιχειρήσεων του κλάδου που είναι εγγεγραμμένες στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Καστοριάς, είναι ατομικές επιχειρήσεις(1.620 επιχ.), το 8,4% Ομόρρυθμες Εταιρίες(157 επιχ.), το 3,4% Ανώνυμες Εταιρίες(64 επιχ.), το 0,7% ΕΠΕ (13 επιχ.), το 0,5% Ετερόρρυθμες Εταιρίες(10 επιχ.), ενώ δραστηριοποιούνται και 3 αγροτικοί συνεταιρισμοί (Αγροτικός συνεταιρισμός παραγωγής γουναρικών Καστοριάς, Αγροτικός συνεταιρισμός παραγωγής γουναρικών Νεστορίου και συνεταιρισμός παραγωγής γουναρικών Καλοχωρίου). Κατανομή επιχειρήσεων γούνας που είναι Εγγεγραμμένες στο ΕΒΕΚ κατά νομική μορφή Ε.Π.Ε.; 13; 0,7% Α.Ε.; 64; 3,4% Ο.Ε.; 157; 8,4% Ε.Ε.; 10; 0,5% Αγροτικοί συνεταιρισμοί; 3; 0,2% Ατομικές; 1.620; 86,8% Πηγή: Βάση δεδομένων ΕΒΕΚ Η πλειονότητα των επιχειρήσεων του κλάδου είναι μικρές οικογενειακές μονάδες ενώ μόλις 50 περίπου επιχειρήσεις απασχολούν περισσότερους από 20 εργαζόμενους. Σχετικά με το μέγεθος των επιχειρήσεων δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το σύνολο του κλάδου (θα υπάρξουν μέχρι το τέλος του έτους για την 13

14 περιοχή Καστοριάς) και τα μόνα διαθέσιμα είναι από την μελέτη της FORTIUS που αφορούν όμως δείγμα 200 επιχειρήσεων. Σύμφωνα με την έρευνα αυτή (που πραγματοποιήθηκε το 2008) το 28,3% των επιχειρήσεων δεν απασχολούν μόνιμο προσωπικό (έχουν μόνο εποχιακή απασχόληση), το 50,9% απασχολούν από 1 μέχρι 4 άτομα, το 14,2% από 5-10 άτομα και μόλις το 6,6% περισσότερα των 10 ατόμων. Το 59,8% των επιχειρήσεων του δείγματος, απάντησε ότι δεν απασχολεί έκτακτο προσωπικό, το 33,3% απασχολεί μέχρι 4 έκτακτους και το 6,9% περισσότερους από 4. Κατανομή επιχειρήσεων κατά μέγεθος απασχόλησης Άνω των 10 εργ. 6,6% 5-10 εργ. 14,2% Κανέναν 28,3% 1-4 εργ. 50,9% Πηγή: FORTIUS 8. Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου Από την επεξεργασία των ισολογισμών των εταιριών γουνοποιίας (1420. Κατασκευή γούνινων ειδών) προέκυψε κοινό δείγμα 37 εταιριών για τις χρήσεις Από την ανάλυση των ισολογισμών προκύπτει μείωση πωλήσεων (συγκριτικά με το 2008) κατά -44% το 2009 και -5% το 2010(αλλά αύξηση 46,2% σε σχέση με το 2009). Οι δείκτες αποδοτικότητας παρά τη βελτίωση του περιθωρίου μικτού κέρδους, γίνονται αρνητικοί το 2009, αλλά στη συνέχεια (2010) παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση. Οι δείκτες κερδοφορίας που ήταν χαμηλοί το 2008, γίνονται αρνητικοί το 2009, αλλά παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση το 2010, παραμένοντας όμως σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας χειροτερεύουν το 2009 αλλά βελτιώνονται το 2010, παραμένοντας όμως σε χαμηλότερα επίπεδα από το Η δανειακή επιβάρυνση μειώνεται διαχρονικά, αλλά παραμένει σε σχετικά υψηλό επίπεδο, ενώ ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών παρουσιάζει ικανοποιητική βελτίωση το 2010, κυρίως λόγω της μείωσης των βραχυπροθέσμων υποχρεώσεων σε τράπεζες κατά 28%. Το ποσοστό των κερδοφόρων επιχειρήσεων μειώνεται το 2009 για να επανέλθει σε ικανοποιητικό επίπεδο το 2010, ενώ το ποσοστό των κερδοφόρων στις συνολικές πωλήσεις βελτιώνεται εντυπωσιακά. Οι δείκτες ρευστότητας κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας παρουσιάζουν βελτίωση το 2010, λόγω κυρίως της μείωσης των αποθεμάτων κατά 12,6%, και των προμηθευτών πιστωτών κατά 10,8%. 14

15 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ Γουνοποιία Κοινό δείγμα 37 εταιριών ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 2,13% -1,43% 5,55% ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIO % 1,20% -0,75% 3,02% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 13,02% 13,84% 12,43% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 0,24% -1,84% 0,75% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 0,78% -0,82% 2,46% ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 1,53 0,91 1,23 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 2,73 1,73 2,25 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 2,40 2,54 2,83 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 3,39 2,95 2,50 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 1,14 0,87 1,60 ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,56 0,52 0,54 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,39 1,56 1,70 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,62 0,73 0,84 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 173,42 251,66 187,78 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 131,72 150,19 91,64 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 295,56 401,14 239,93 % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 78% 65% 78% % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝ.ΠΩΛΗΣΕΙΣ 88% 83% 98% ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΕΩΝ (2008=100) 100% 66% 95% Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών Από την επεξεργασία των ισολογισμών των εταιριών δέψης, κατεργασίας και βαφής γουναρικών (1511. Κατεργασία και δέψη δέρματος-κατεργασία και βαφή γουναρικών) προέκυψε κοινό δείγμα 8 εταιριών για τις χρήσεις Από την ανάλυση των ισολογισμών προκύπτει μείωση πωλήσεων (συγκριτικά με το 2008) κατά -44% το 2009 και αυξήθηκε κατά 13% το 2010(αύξηση 71,7% σε σχέση με το 2009). Οι δείκτες αποδοτικότητας παρά τη βελτίωση του περιθωρίου μικτού κέρδους, χειροτερεύουν το 2009, αλλά στη συνέχεια (2010) παρουσιάζουν βελτίωση. Τα περιθώρια καθαρού κέρδους που ήταν αρνητικά το 2008 και 2009, παρουσιάζουν βελτίωση το 2010, παραμένοντας όμως σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας βελτιώνονται εντυπωσιακά το 2009 αλλά παρουσιάζουν μικρή χειροτέρευση το 2010, παραμένοντας όμως σε πολύ καλύτερα επίπεδα από το Η δανειακή επιβάρυνση μειώνεται διαχρονικά και το 2010 βρίσκεται σε πολύ ικανοποιητικό επίπεδο, ενώ ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών παρουσιάζει μικρότερη βελτίωση παραμένοντας σε σχετικά χαμηλό επίπεδο. Το ποσοστό των κερδοφόρων επιχειρήσεων μειώνεται το 2009 για να επανέλθει όμως σε υψηλότερο επίπεδο το 2010, ενώ το ποσοστό των κερδοφόρων στις συνολικές πωλήσεις βελτιώνεται εντυπωσιακά. Οι δείκτες ρευστότητας κινούνται σε μέτρια επίπεδα, ενώ οι δείκτες κυκλοφοριακής ταχύτητας παρουσιάζουν βελτίωση το 2010, λόγω κυρίως της μείωσης των αποθεμάτων κατά 25,2%, και των προμηθευτών πιστωτών κατά 7,9%. 15

16 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ Δέψη, κατεργασία και βαφή γουναρικών Κοινό δείγμα 8 εταιριών ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % -0,34% -0,62% 2,12% ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIO % -0,30% -0,42% 1,54% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 10,35% 13,03% 10,17% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % -1,33% -2,18% -0,09% ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % -0,14% -0,64% 1,74% ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 2,12 0,67 0,88 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 2,42 0,98 1,21 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 0,86 1,02 1,20 ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 3,43 2,11 1,48 ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 0,96 0,90 1,37 ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,88 0,68 0,73 ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,94 1,02 1,20 ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 0,42 0,44 0,72 Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 185,06 241,45 198,52 Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 153,29 153,03 79,48 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 284,62 403,55 170,24 % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 71% 50% 75% % ΚΕΡΔΟΦΟΡΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝ.ΠΩΛΗΣΕΙΣ 98,9% 65,6% 96,9% ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΕΩΝ (2008=100) 100% 66% 113% Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών Για την εκτροφή γουνοφόρων ζώων δεν κατέστη εφικτή η δημιουργία επαρκούς δείγματος, αφού μόνο μία εταιρία είχε δημοσιευμένους ισολογισμούς. 16

17 9. Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο Η παγκόσμια παραγωγή ενδυμάτων από γούνα παρουσίασε κατά την τελευταία 10ετία συνεχή αύξηση με εξαίρεση το 2008 που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά από τον επόμενο χρόνο υπήρξε ανάκαμψη λόγω κυρίως της αυξημένης ζήτησης στην Κίνα. Τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής ενδυμάτων γούνας στον κόσμο είναι η Κίνα (παραγωγή ελεγχόμενη σε μεγάλο μέρος από επιχειρήσεις του Χόνγκ Κόνγκ), η Ελλάδα, η Νότια Κορέα και η Ρωσία, ενώ υπάρχει παραγωγική δραστηριότητα και στις ΗΠΑ, την Ουκρανία, την Αργεντινή, την Τουρκία, την Ιαπωνία και σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες (μικρή παραγωγή σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία).Οι μεγαλύτερες καταναλώτριες χώρες είναι η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Κίνα, ενώ η Ευρώπη που στο παρελθόν κάλυπτε περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας ζήτησης, σήμερα καλύπτει λιγότερο από το 30%. Παραδοσιακά οι μεγαλύτερες αγορές ήταν η Ρωσία, η Βόρεια Αμερική, οι Σκανδιναβικές χώρες, οι χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, κ.τ.λ.), αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σημαντική αύξηση της ζήτησης στην Κίνα, την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα. Η παγκόσμια παραγωγή γουνοδερμάτων εκτροφής, που αποτελούν περισσότερο από το 85% του συνόλου, επικεντρώνεται στην Ευρώπη (64,1%), στην Κίνα (20,94%), στις ΗΠΑ (5,60%), στον Καναδά (4,62%) και στη Ρωσία (4,33%), ενώ των γουνοδερμάτων θήρας στον Καναδά, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Το 55,6% των γουνοδερμάτων αλεπούς παράγεται στην Ευρώπη και το 41,2% στην Κίνα, ενώ στα γουνοδέρματα mink η Ευρώπη καλύπτει το 64,73% της παγκόσμιας παραγωγής, η Κίνα το 19,35%, οι ΗΠΑ το 6,02%, ο Καναδάς το 4,95% και η Ρωσία το 4,52%. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτουργούν μονάδες εκτροφής γουνοφόρων ζώων, που απασχολούν περισσότερους από εργαζόμενους και παράγουν περίπου 30 εκ. γουνοδέρματα mink και 2,1 γουνοδέρματα αλεπούς το χρόνο, συνολικής αξίας μεγαλύτερης του 1,5 δις. ευρώ. Παραγωγή γουνοδερμάτων κατά περιοχή (2010) 100% 0,44% 0,55% 0,43% 90% 20,94% 19,35% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 4,62% 4,33% 5,60% 64,07% 1,92% 41,24% 55,60% 0,41% 0,27% 4,95% 4,52% 6,02% 64,73% Λοιποί Κίνα Καναδάς Ρωσία ΗΠΑ Ευρώπη 20% 10% 0% Σύνολο γουνοδερμάτων Γούνες Αλεπούς Γούνες Mink Πηγή: EFPIA Στην παραγωγή γουνοδερμάτων mink στα οποία εξειδικεύεται η Ελληνική παραγωγή, μεγαλύτερος παραγωγός είναι η Δανία που ελέγχει το 27,73% της παγκόσμιας παραγωγής(με 14 εκ. τεμάχια), 17

18 ακολουθούμενη από την Κίνα με 23,77% (12 εκ. τεμάχια), την Ολλανδία με 9,51% (4,8 εκ. τεμάχια), την Πολωνία με 8,52%(4,3 εκ. τεμ.), τις ΗΠΑ με 6,74%(3,4 εκ. τεμ.), τον Καναδά με 4,36% (2,2 εκ.τεμ.) και την Φινλανδία με 3,96% (2 εκ. τεμ.). Η Ελληνική παραγωγή κάλυπτε το 2010, το 1,2% περίπου της παγκόσμιας αγοράς με 600 χιλ. τεμάχια. Εξέλιξη της παγκόσμιας Παραγωγής γουνοδερμάτων mink κατά χώρα ( ) Χώρα Δανία Κίνα Ολλανδία Πολωνία ΗΠΑ Καναδάς Φινλανδία Χώρες Βαλτικής Ρωσία Σουηδία Λευκορωσία Νορβηγία Ελλάδα Ισπανία Ουκρανία Γερμανία Γαλλία Ιρλανδία Ιταλία Ισλανδία Βέλγιο Λοιπές ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: EFPIA Για το 2011 η παγκόσμια παραγωγή εκτιμάται σε 54,130 εκ. τεμάχια, εκ των οποίων η Δανία κατέχει το 27,7, η Κίνα το 24,9% η Πολωνία και η Ολλανδία από 9%, η Ρωσία και οι χώρες της Βαλτικής το 8,9%, οι ΗΠΑ το 5,9%, ο Καναδάς το 4,4%, η Φινλανδία το 3,2%, η Σουηδία το 1,8% και η χώρα μας το 1,25%. 18

19 Παγκόσμια παραγωγή γουνοδερμάτων Mink (2011) Νορβηγία; 1,1% Ισπανία; 0,8% Ελλάδα; 1,3% Άλλοι; 2,05% Σουηδία; 1,8% Φινλανδία; 3,2% Καναδάς; 4,4% Δανία; 27,7% ΗΠΑ; 5,9% ΚΑΚ/Βαλτικής; 8,9% Πολωνία; 9,0% Ολλανδία; 9,0% Κίνα; 24,9% Πηγή: EFPIA 19

20 10. Προβλήματα του κλάδου Παρά τα σοβαρά συγκριτικά πλεονεκτήματα του κλάδου (καλές κλιματολογικές συνθήκες για εκτροφή γουνοφόρων ζώων, μακροχρόνια παράδοση, συνέργιες λόγω της εξειδίκευσης της περιοχής, γνώση των αγορών, υψηλή εξωστρέφεια, ισχυρή διεθνής ζήτηση), υπάρχουν προβλήματα που οφείλονται κυρίως, στην υψηλή μεταβλητότητα των τιμών των πρώτων υλών και σε διαρθρωτικές ανεπάρκειες του κλάδου. Υψηλή μεταβλητότητα των μεγεθών του κλάδου και προβλήματα διαχείρισης ταμειακών ροών Οι σημαντικές διακυμάνσεις των τιμών α υλών, αλλά και οι απότομες μεταβολές της παγκόσμιας ζήτησης, δημιούργησαν στο παρελθόν ανυπέρβλητα προβλήματα διαχείρισης ταμειακών ροών, με αποτέλεσμα την αδυναμία των επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες και το δημόσιο. Εξέλιξη μέσων τιμών γουνοδερμάτων Mink Δανίας (σε DKK) / / / / / / ,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Πηγή:Δελτία δημοπρασιών Kopenhagenfur 94,3 57,9 96,5 Πηγή:SAGA 60,5 99,4 64,8 88,4 Μέσες τιμές γουνοδερμάτων σε ευρώ, στη δημοπρασία SAGA Μαρτίου ,7 118,3 83,9 106,0 70,3 108,1 74,2 100,3 70,2 74,3 44,6 68,4 39,9 70,6 43,5 69,2 43,3 103,8 67,8 103,6 63,0 163,1 84,3 136,9 Sapphire M Sapphire F Silverblue M Silverblue F Pearl M Pearl F Black Cross M Black Cross F Sapphire Cross M Sapphire Cross F Silver Cross M Silver Cross F Pearl Cross M Pearl Cross F Palomino Cross M Palomino Cross F Scanblack M Scanblack F Mahogany M Mahogany F Scanbrown M Scanbrown F Scanglow M Scanglow F Palomino M Palomino F White M White F Silver Fox Finnraccoon White Finnraccoon Arctic Finnraccoon 81,4 168,3 Gold Fox Gold Cross Fox 137,3 122,1 162,9 154,9 137,0 167,5 151,3 143,9 124,3 Smokey Fox Blue Shadow Fox Blue Frost Fox Platinum Fox Arctic Marble Fox Shadow Blue Frost Fox Arctic Marble Frost Fox Golden Island Fox Golden Island Shadow Fox 169,3 125,8126,6 Amber Frost Fox Fawn Light Fox Fawn Light Shadow Fox 20 97,8 Blue Fox 141,6

21 Η υψηλή μεταβλητότητα των μεγεθών του κλάδου και η επίδραση τους στην κερδοφορία και την χρηματοοικονομική ισορροπία των επιχειρήσεων αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα που αφορά μία αρκετά μεγάλη περίοδο ( ) ώστε να εξαχθούν κάποια ασφαλή συμπεράσματα. Λόγω της μεγάλης περιόδου, το δείγμα των ενοποιημένων εταιριών δεν ήταν δυνατόν να είναι ομοιογενές(οι ίδιες εταιρίες για όλες τις χρήσεις), αλλά περιλαμβάνει όλες τις εταιρίες που είχαν δημοσιεύσει ισολογισμό κάθε χρόνο. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτουν τα εξής: Υπάρχει πολύ υψηλή μεταβλητότητα των πωλήσεων που επηρεάζει όλα τα υπόλοιπα μεγέθη και δείκτες (Λόγω της έλλειψης ομοιογενούς δείγματος χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης παραγωγής του κλάδου). Λόγω των υψηλών αναγκών για κεφάλαια κίνησης (αγορές α υλών), η δανειακή επιβάρυνση(ξένα προς Ίδια κεφάλαια), κινείται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, αν και παρατηρείται κάποια βελτίωση την τελευταία 10ετία. Ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών κινείται σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά κάποιες χρήσεις παρουσιάζει σημαντική χειροτέρευση όχι μόνο λόγω της μείωσης των πωλήσεων, όσο κυρίως της αύξησης των αποθεμάτων (συνήθως λόγω αύξησης των τιμών των γουνοδερμάτων, αλλά και της μεγέθυνσης των αποθεμάτων ετοίμων όταν μειώνονται οι πωλήσεις). Οι έντονες μεταβολές της κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων είναι η βασική αιτία των σοβαρών χρηματοοικονομικών προβλημάτων του κλάδου, αφού η χρηματοδότηση τους γίνεται με βραχυπρόθεσμο δανεισμό. Το περιθώριο καθαρού κέρδους κινείται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, ενώ παρά την υψηλή μόχλευση η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων είναι χαμηλή και παρουσιάζει χειροτέρευση την τελευταία 5ετία. Διαχρονική εξέλιξη ορισμένων βασικών δεικτών των επιχειρήσεων του κλάδου ενδυμάτων γούνας Κάλυψη Χρημ. Εξόδων Περιθώριο Καθαρού Κέρδους Ετ. μεταβολή δείκτη Παραγωγής Ετος Κυκλ.Ταχ. Αποθεμάτων Δανειακή επιβάρυνση Αποδ. Ιδ.Κεφαλαίων ,5 2,9 4,4% 9,5% ,4 2,1 2,6% 8,1% -3,0% ,8 2,9 4,0% 7,7% 10,7% ,9 2,5 2,5% 5,7% -8,7% ,0 1,5 1,8% 7,2% 1,9% ,2 2,0 3,3% 7,2% 19,2% ,8 2,5 3,7% 7,9% 12,8% ,9 2,2 3,3% 7,7% -42,4% ,1 2,5 3,7% 6,8% 11,3% ,9 3,0 4,2% 5,8% 0,4% ,8 2,2 3,0% 5,4% -8,2% ,4 3,1 5,8% 6,0% 26,8% ,9 1,8 2,3% 5,3% -1,5% ,8 1,4 1,9% 4,9% 10,5% ,7 2,8 3,8% 3,6% -5,3% ,7 0,8-1,5% 4,5% -64,3% ,2 2,0 3,8% 3,5% 33,4% Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών Τα χρηματοοικονομικά προβλήματα της γουνοποιίας είναι στην πραγματικότητα πολύ σοβαρότερα, αφού τα δημοσιευμένα στοιχεία αφορούν μόνο τις σχετικά μεγάλες επιχειρήσεις (Α.Ε. και Ε.Π.Ε.), ενώ είναι κυρίως οι μικρότερες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα ταμειακών ροών(δυσκολίες πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα, σε πιστώσεις προμηθευτών, κ.τ.λ.). Μετά από τις διαδοχικές ρυθμίσεις στην αποπληρωμή των υποχρεώσεων των γουνοποιητικών επιχειρήσεων, η κατάσταση είναι σήμερα αρκετά καλύτερη, αλλά οι κίνδυνοι από ενδεχόμενες μεταβολές των συνθηκών αγοράς παραμένουν υψηλοί. Η αντιμετώπιση τους, αν εκδηλωθούν μελλοντικά, θα πρέπει να γίνει εν τη γενέσει τους και όχι εκ των υστέρων όταν θα έχει επέλθει η κατάρρευση του κλάδου. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί π.χ. με τη δημιουργία ενός ταμείου στήριξης που θα χρηματοδοτείται όχι μόνο από το δημόσιο, αλλά και από όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου όταν η αγορά είναι ανοδική και επιτρέπει μια μικρή παρακράτηση από τα αυξημένα κέρδη. 21

22 Ανταγωνισμός από χώρες χαμηλού κόστους εργασίας Ο ανταγωνισμός από χώρες χαμηλού κόστους παραμένει επίσης σημαντικό πρόβλημα, αλλά η οξύτητα του τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί λόγω της αυξημένης παγκόσμιας ζήτησης, της βελτίωσης της ποιότητας της Ελληνικής παραγωγής καθώς και της διεύρυνσης των εσωτερικών αγορών της Κίνας και της Ν. Κορέας. Κατά το παρελθόν ο οξύτατος ανταγωνισμός της Κίνας και η απώλεια του συγκριτικού πλεονεκτήματος που διέθετε η χώρα μας (κατοχή και χρήση εξειδικευμένης τεχνογνωσίας επεξεργασίας αποκομμάτων) είχαν σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του κλάδου, αλλά σήμερα λόγω της ανόδου του βιοτικού επιπέδου τμημάτων του Κινεζικού πληθυσμού, δημιουργούνται σημαντικές προϋποθέσεις εξαγωγών προς την Κίνα. Η Κινεζική γουνοποιία, που παρουσίασε τεράστια ανάπτυξη την τελευταία 10ετία, αποτελεί τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή μας, αφού σύμφωνα με εκτιμήσεις επεξεργάστηκε το 2009 το 80% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής γουνοδερμάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της China Leather Industry Association, το 2009 η Κίνα διέθετε 421 μεγάλες μονάδες επεξεργασίας και κατασκευής γούνινων ενδυμάτων(με αξία παραγωγής > 300 χιλ. $) που απασχολούσαν συνολικά εργαζόμενους, με συνολική παραγωγή 11μήνου(Ιαν.-Νοε. 2009) που ξεπερνούσε τα 5 εκ. $. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής εξάγεται στο Χόνγκ-Κόνγκ που αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο γούνας του κόσμου αφού ελέγχει περίπου 70%-80% του παγκοσμίου εμπορίου(με το 30% να αποτελεί επώνυμα προϊόντα). Κινεζικές εξαγωγές προϊόντων γούνας σε εκ. $ (χωρίς επανεξαγωγές Χόνγκ Κόνγκ) Χονγκ Κονγκ 358,0 368,5 350,7 421,0 455,0 239,5 Ρωσία 1.658,2 233,3 104,7 49,4 436,5 837,5 Ιαπωνία 122,5 121,2 71,2 60,2 59,7 91,5 Κορέα, Νότια 54,4 59,9 48,8 33,4 52,0 135,0 Ιταλία 57,6 76,6 63,0 58,4 50,7 52,3 Γερμανία 45,1 56,0 44,8 44,5 42,6 47,0 Αυστραλία 14,4 15,3 19,9 21,8 21,0 23,1 Ηνωμένες Πολιτείες 63,6 40,6 34,8 26,4 20,5 27,6 Γαλλία 20,8 18,8 13,3 18,0 19,4 23,4 Τουρκία 3,9 9,1 15,4 13,9 16,2 21,2 Ισπανία 12,2 19,5 14,2 13,1 15,4 14,6 Λοιπές 155,4 119,5 117,9 104,2 109,1 170,7 Σύνολο 2.565, ,2 898,8 864, , ,3 Πηγή:China Leather Industry Association Πιθανότερη μελλοντική απειλή ίσως αποτελέσει η Τουρκία, η οποία λόγω της συρροής κάθε χρόνο εκατομμυρίων τουριστών από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, εξελίσσεται σε σημαντική αγορά γούνας. Ο κυριότερος τρόπος για να αντιμετωπισθεί η απειλή αυτή, είναι η επίλυση των προβλημάτων έκδοσης βίζας για τους Ρώσους που θέλουν να επισκεφτούν τη χώρα μας. 22

23 Πολύ υψηλή εξάρτηση από την αγορά της Ρωσίας Ένα σοβαρό πρόβλημα της Ελληνικής γουνοποιίας είναι η πολύ υψηλή εξάρτηση από την αγορά της Ρωσίας, η οποία παρουσιάζει κάποιες ιδιομορφίες που την καθιστούν απρόβλεπτη ή πιθανόν μελλοντικά και επισφαλή. Εκτός από την διαφθορά και τα κυκλώματα παραεμπορίου, η πολιτική κατάσταση δεν είναι ιδιαίτερα σταθερή, οι οικονομικές προοπτικές, παρά τους άφθονους ενεργειακούς πόρους, είναι σχετικά αβέβαιες, ενώ η ζήτηση έχει σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Περισσότερο από το 50% των Ελληνικών εξαγωγών κατευθύνονται άμεσα στη Ρωσική αγορά, ενώ αν ληφθούν υπόψη και οι εξαγωγές προς το Ντουμπάι και ορισμένες Βαλκανικές χώρες όπου οι τελικοί αγοραστές είναι Ρώσοι τουρίστες, εκτιμάται ότι συνολικά η Ρωσία απορροφά περίπου το 85% των συνολικών εξαγωγών. Με δεδομένο ότι και το σύνολο σχεδόν των πωλήσεων στην εγχώρια αγορά αφορά έμμεσες εξαγωγές που γίνονται από Ρώσους τουρίστες, είναι εμφανές ότι η εξάρτηση είναι απόλυτη. Κατανομή Ελληνικών εξαγωγών ενδυμάτων γούνας κατά προορισμό Χώρες Ρωσία 51,2% 54,5% 59,6% 49,3% 50,8% Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα 24,7% 29,1% 28,8% 31,6% 33,8% Η. Π. Α 5,6% 3,6% 2,7% 6,8% 3,5% Γερμανία 4,1% 2,3% 2,0% 2,4% 2,5% Ιταλία 3,4% 2,0% 1,1% 1,8% 1,4% Ισπανία 3,3% 1,1% 0,4% 0,7% 0,4% Τουρκία 0,2% 0,7% 1,1% 1,1% 1,3% Γαλλία 1,5% 0,8% 0,7% 0,7% 0,4% Ουκρανία 0,7% 0,9% 0,7% 0,6% 0,4% Ν. Κορέα 0,6% 1,1% 0,1% 0,1% 0,2% FYROM 1,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,1% Καναδάς 0,3% 0,5% 0,3% 0,3% 0,5% Δανία 0,4% 0,3% 0,2% 0,3% 0,4% Λοιπές Χώρες 3,1% 2,9% 2,0% 3,9% 4,3% Σύνολο 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat Κατακερματισμός της παραγωγής Ο κατακερματισμός της παραγωγής έχει αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία του κλάδου, λόγω των αθέμιτων πρακτικών αρκετών μικρών επιχειρήσεων που οδηγούν συχνά σε μείωση των περιθωρίων κέρδους, της αδυναμίας παρακολούθησης των διεθνών εξελίξεων και της μόδας, τα υψηλά κόστη προμήθειας ά υλών και διάθεσης προϊόντων, την έλλειψη καθετοποίησης της παραγωγής, την κακή οργάνωση, το ανεπαρκές μάρκετινγκ, την έλλειψη σχεδιασμού κτλ. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κάποια τάση συγκέντρωσης της παραγωγής, με τη δημιουργία μεγαλύτερων μονάδων που έχουν υψηλότερη καθετοποίηση, καλύτερη διαπραγματευτική ικανότητα και διεθνείς διασυνδέσεις αλλά ο αριθμός των πολύ μικρών επιχειρήσεων παραμένει μεγάλος. Ο μονοδιάστατος προσανατολισμός της τοπικής οικονομίας προς τη γούνα αποτελεί το σημαντικότερο εμπόδιο για την αναδιάρθρωση του κλάδου. Η αδυναμία αλλαγής δραστηριότητας και η υψηλή ανεργία αναγκάζουν τους γουναράδες να παραμένουν στον κλάδο ακόμη και όταν αυτό είναι οικονομικά ασύμφορο. Η λειτουργία πολλών οριακών επιχειρήσεων που δεν λειτουργούν με κριτήριο το κέρδος αλλά έχουν σαν σκοπό την επιβίωση της οικογένειας έχει αρνητικές επιπτώσεις στο σύνολο του κλάδου (χαμηλή διαπραγματευτική 23