Χηληκεραιωτά Chelicerata

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Τα ζώα στο φακό του στερεοσκοπίου Χηληκεραιωτά Chelicerata Ιάσμη Στάθη Στέλιος Σημαιάκης Ελένη Παναγιώτου Ηράκλειο, Φεβρουάριος 2015

2 Σπονδυλωτά Ασπόνδυλα ζώα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015

3 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ: Τα ζώα στο φακό του στερεοσκοπίου

4 ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Χαρακτηριστικά Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Μεταμέρεια Εξωσκελετός από επιδερμίδιο (χιτίνη: αδρανής πολυσακχαρίτης, πρωτεϊνες, λιπίδια και συχνά ανθρακικό ασβέστιο) Σύνθετα μυϊκά συστήματα Μεταμέρεια και Τάγματα Κεφάλι - κορμός Κεφάλι θώρακας κοιλιά Κεφαλοθώρακας - κοιλιά Αμφίπλευρη Συμμετρία Αρθρωτά εξαρτήματα

5 ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Αιμόκοιλο στα ενήλικα (σύνολο διάκενων μεταξύ των ιστών) γεμάτο με αίμα Πλήρες πεπτικό σύστημα Ανοιχτό κυκλοφορικό σύστημα (ραχιαία συσταλτή καρδιά, αρτηρίες, αιμόκοιλο) Αναπνοή μέσω: σωματικής επιφάνειας βραγχίων τραχειών βιβλιοπνευμόνων

6 ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Ευκοιλωματικά Πρωτοστόμια Χαρακτηριστικά ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Απέκκριση: Ισχιακοί, κεραιικοί, γναθικοί αδένες Μαλπιγγειανά σωληνάρια Νευρικό σύστημα: κοιλιακό νευρικό σκοινίμε μεταμερικά τοποθετημένα γάγγλια και ρανιαία εγκεφαλικά γάγγλια Γονοχωριστικά Συνήθως εσωτερική γονιμοποίηση Ωοτόκα, ωοζωοτόκα, ζωοτόκα Συχνά ανάπτυξη με μεταμόρφωση Παρθενογένεση σε μερικά είδη

7 ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Αμφίπλευρη συμμετρία Αρθρωτά πόδια στο νερό ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015

8 ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα Αμφίπλευρη συμμετρία Αρθρωτά πόδια στην ξηρά ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015

9 Ο μ ο τ α ξ ί ε ς ΦΥΛΟ: Αρθρόποδα ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Υ π ό φ υ λ α Τριλοβίτες (+) Χηληκεραιωτά Καρκινοειδή Μονοσκελή Μεροστόματα (ή Μηροστόματα) Πυκνογονίδια Αραχνίδια Διπλόποδα Χειλόποδα Παουρόποδα Σύμφιλα Έντομα

10 Υπόφυλο: Χηληκεραιωτά (Chelicerata) Αραχνίδια ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Xiphosurida Μεροστόματα Eurypterida Πυκνογονίδια

11 Ομοταξία ΜΕΡΟΣΤΟΜΑ ή ΜΗΡΟΣΤΟΜΑ (Merostoma)

12 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Υφομοταξία Ευρυπτερίδια (Eurypterida)

13 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015

14 Υφομοταξία Ξιφοσουρίδια (Xiphosurida) ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Limulus ΒΑ ακτές Ατλαντικού (ρηχά νερά) Carcinoscorpius Νότιες ακτές Ιαπωνίας Tachypleus Ανατολικές Ινδίες - ακτές Ν Ασίας

15 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Υφομοταξία Ξιφοσουρίδια (Xiphosurida)

16 Ομοταξία ΠΥΚΝΟΓΟΝΙΔΙΑ (Pycnogonida)

17 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Πιο άφθονα στις πολικές περιοχές

18 Ομοταξία ΑΡΑΧΝΙΔΙΑ (Arachnida)

19 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 ΤΑΞΕΙΣ ΑΡΑΧΝΙΔΙΩΝ

20 ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

21 Ελληνικός χώρος ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος Ετερογένεια (τρόπος και χρόνος διαμόρφωσης) α) Τεκτονισμός, β) Ευστατισμός, γ) Ηφαιστειακότητα 2. Πανιδικά στοιχεία από 3 κύριες περιοχές: α) Ασία, β) Ευρώπη, γ) Αφρική 3. Επίδραση του ανθρώπου (8.000 χρόνια) 4. 1/4 έκτασης (νησιά) 5. Αρχιπέλαγος με 7800 νησιά, νησίδες, βράχοι 6. 80% ορεινές εκτάσεις

22 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Χηληκεραιωτά Πηγή: Αναστάσιος Λεγάκις. «Τα χερσαία αρθρόποδα της Ελλάδας». Πανελλήνιο Συνέδριο «Η φυσική κληρονομιά μας, αξία, προστασία», Αθήνα,

23 Χηληκεραιωτά (Chelicerata) της Ελλάδας ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Έχουν καταγραφεί >1500 είδη Όλα στην ομοταξία Αραχνίδια (Arachnida) Τάξεις Είδη Αράχνες (Araneae) 856 Σκορπιοί (Scorpiones) 28 Ψευδοσκορπιοί (Pseudoscorpiones) 120 Φαλάγγια (Opiliones) ~100 Ακάρεα (υπέρταξη) (Acari) 383 Γαλεώδη (Solifugae) 12 Αμβλύπυγα (Amblypygi) 1 Προσακτριδοπόρα (Palpigradi) 3

24 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 ΤΑΞΕΙΣ ΑΡΑΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

25 ΑΡΑΧΝΕΣ (Araneae) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 49 οικογένειες 856 είδη Επιμέλεια: Ελένη Παναγιώτου Ιάσμη Στάθη

26 Κοιλιά Κεφαλοθώρακας ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015

27 Υποτάξη Μεσόθηλες (Mesothelae) Ανθυπόταξη ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Οπισθόθηλες (Opisthothelae) Ορθόγναθες (Mygalomorphae) Λαβιδόγναθες (Araneomorphae)

28 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Bulba Αράχνιες θηλές Επιγύνιο

30 Συχνά το θηλυκό άτομο διαφέρει πολύ σε μέγεθος, χρώμα και σχήμα από το αρσενικό ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 αρσενικό θηλυκό

31 ΚΑΜΟΥΦΛΑΖ ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Αποφυγή εχθρών Εύκολο πλησίασμα θηράματος

32 Μυρμήγκι! Πόσες αράχνες βλέπετε; ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος ! Μυρμήγκια!

33 Η Ελλάδα ανήκει στις λιγότερο μελετημένες περιοχές της Μεσογείου ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Η καταγραφή ξεκίνησε το 19 ο αιώνα από ξένους κυρίως ερευνητές: : Brullé, Koch, Lucas, Pavesi 141 είδη (Ελλάδα) 20 είδη (Κρήτη) Simon (1884): ο δεύτερος κατάλογος ειδών: 203 είδη 20 ος αιώνας: Kulczyňski, Simon, Fage, Caporiacco Bristowe (1935): ο τρίτος κατάλογος ειδών της Ελλάδας: 373 είδη Χατζησάραντος (1940), Διδακτορική Διατριβή, Οι Αράχνες της Αττικής περιέγραψε 316 είδη

34 Παράσχη (1988), Διδακτορική Διατριβή, Μελέτη των αραχνών σε οικοσυστήματα μακίας της νότιας Ελλάδας. ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Χατζάκη (2003), Διδακτορική Διατριβή, Η Εδαφική Αραχνοπανίδα της Κρήτης (Οικογένεια Gnaphosidae): Συστηματική, Οικολογία και Βιογεωγραφία. Παναγιώτου (2008), Πτυχιακή, Τα Gnaphosidae σε πέντε οικοσυστήματα μακίας βλάστησης στην Αν. Μεσόγειο. Παναγιώτου (2012), Μεταπτυχιακή Διατριβή, Μελέτη της επίδρασης της αστικοποίησης στις βιοκοινότητες των εδαφικών αραχνών (Araneae: Gnaphosidae) στο νομό Ηρακλείου, Κρήτη.

35 Γνώση για την Ελλάδα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Ελλάδα (Bosmans & Chatzaki, 2005) 856 είδη 49 οικογένειες ~60 αμφισβητούνται ~213 θεωρούνται ενδημικά Βουλγαρία (Deltshev, 2005) 775 είδη (55 ενδημικά) Ιταλία (Pessarini, 2001) 1180 είδη (223 ενδημικά) Νησιά Ιονίου 35 ενδημικά είδη Ηπειρωτική Ελλάδα-Εύβοια 91 ενδημικά είδη Κρήτη, Γαύδος 80 ενδημικά είδη Νησιά Αιγαίου, Κυκλάδες, Σποράδες, Δωδεκάνησα 53 ενδημικά είδη Bosmans, R. & Chatzaki, M A catalogue of spiders of Greece. A critical review of all spider species cited from Greece with their localities. Newsl. Belg. Arachnol. Soc., 20: 124pp.

36 Οι κυριότερες οικογένειες ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Οικογένεια Αριθμός ειδών Αριθμός ενδημικών ειδών Salticidae Gnaphosidae Theridiidae 69 6 Lycosidae 65 6 Dysderidae Linyphiidae Thomisidae 42 2 Bosmans, R. & Chatzaki, M A catalogue of spiders of Greece. A critical review of all spider species cited from Greece with their localities. Newsl. Belg. Arachnol. Soc., 20: 124pp.

37 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Aelurillus sp. Heliophanus sp. Salticidae Αράχνες που πηδούν Έχουν μεγάλα μάτια Philaeus chrysops

38 Gnaphosidae αράχνες του εδάφους Μέγεθος: 1 mm 15mm ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Nomisia sp. Trachyzelotes sp. Drassodes sp. Pterotricha lentiginosa

39 Theridiidae Μαύρη Χήρα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Latrodectus tredecimguttatus

40 Lycosidae Αράχνες λύκοι ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Πως τρώει;

41 Dysderidae ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Dysdera crocata

42 Thomisidae Αράχνες καβούρια Το χρώμα τους εξαρτάται από το λουλούδι πάνω στο οποίο κάθονται ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Περπατάνε στο πλάι, σαν τα καβούρια! Thomisus onustus

43 Araneidae οι αράχνες που υφαίνουν ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Argiope lobata

44 Τρέφονται μόνο με ζωντανά θηράματα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Αράχνη που τρώει

45 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Κάποιες «φτύνουν» δηλητήριο από απόσταση Scytodes thoracica

46 Όσο μεγάλες και αν είναι, δεν χρειάζεται να τις φοβόμαστε: οι περισσότερες δεν δαγκώνουν... ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Eusparassus walckenaeri

47 Υπάρχουν κάποια είδη που δημιουργούν πρόβλημα στον άνθρωπο, όπως: ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Οικογένειες Γένη Κατανομή Theriidae Sicariidae Hexathelidae Ctenizidae Latrodectus L. mactans L. tredecimguttatus Loxosceles L. reclusa L. rufescens ΗΠΑ Ελλάδα ΗΠΑ Ελλάδα Atrax A. robutus Αυστραλία Ν. Αμερική

48 Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα α-λατροτοξίνη (νευροτοξίνη) ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Πόνος αρχίζει μετά τα πρώτα 30 λεπτά, στην αρχή τοπικά και μετά επεκτεινόμενα σε όλο το σώμα. Σε μία με τρεις εβδομάδες από τη μέρα του τσιμπήματος, ο ασθενής είναι πλέον εντελώς καλά. Η πρόκληση του θανάτου είναι σπάνια περίπτωση (περίπου 1% των περιπτώσεων ή και λιγότερο)

49 Latrodectus tredecimguttatus Μαύρη Χήρα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Μαύρη Χήρα Steatoda paykulliana

50 Sicariidae Loxosceles rufescens Αράχνη βιολί ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος Αιμολυτικά ένζυμα

51 ΣΚΟΡΠΙΟΙ (Scorpiones) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 3 οικογένειες 28 είδη

53 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Προτιμούν τις ζεστές περιοχές (Max: 23 o -38 o )

54 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Φωσφορίζουν στο υπεριώδες φως

55 Ζευγάρωμα: «πακεταρισμένο σεξ» ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Ζευγάρωμα Centruroides margaritatus Ζευγάρωμα Iurus dufoureius

56 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος

57 Γεννούν μικρά, και όχι αυγά Μόλις γεννηθούν τα μικρά, ανεβαίνουν στην πλάτη της μαμάς τους και μένουν εκεί για κάποιο διάστημα ανάλογα με το είδος ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Ζευγάρωμα Pandinus imperator SP8QtY M. gibbosus with babies.mp4

58 Όλοι οι σκορπιοί έχουν δηλητήριο στο κεντρί τους ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Κέντρισμα από Pandinus imperator σε αργή κίνηση Από: Scorpion sting.wmv

59 Γενικός κανόνας Υπάρχουν και εξαιρέσεις ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Παχιές δαγκάνες λεπτή «ουρά» αδύναμο δηλητήριο Λεπτές δαγκάνες χοντρή «ουρά» ισχυρό δηλητήριο

60 Αφθονία ειδών σκορπιών ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Παγκόσμια 13 οικογένειες 241 γένη 1638 είδη Στην Ευρώπη Ελλάδα 28 Ιταλία 7 Γαλλία 6 Αλβανία, Ισπανία, Σλοβανία από 5 Κροατία 5 Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία από 4 Γιουγκοσλαβία 3 Αυστρία, Ελβατία, Ουγγαρία 2 Μεγάλη Βρετανία, Τσεχία 1 Πηγή: Fet, Victor, Sissom, W. David, Lowe, Graeme & Braunwalder, Matt E. Cataloge of the Scorpions of the World ( ). The New York Entomological Society (2000).

61 Euscorpiidae Euscorpius spp. Iuridae Buthidae Mesobuthus gibbosus Neocalchas gruberi ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Protoiurus Iurus

62 Οικογένεια Buthidae Mesobuthus gibbosus

63 Οικογένεια Iuridae Neocalchas gruberi Protoiurus spp. Protoiurus Protoiurus kraepelini Protoiurus stathiae Protoiurus rhodiensis Iurus dekanum Iurus Iurus dufoureius Iurus kinzelbachi (Σάμος)

64 Οικογένεια Euscorpiidae Euscorpius spp. Πηγή: Parmakelis, A., P. Kotsakiozi, I. Stathi, S. Poulikarakou & V. Fet, Hidden Euscorpius diversity revealed in Greece with the use of multilocus species-delimitation approaches. Biological Journal of the Linnean Society, doi: /bij.12170

65 Συνολικά υπάρχουν 41 είδη στο γένος Euscorpius Στην Ελλάδα υπάρχουν τα 20!!! 1. Euscorpius avcii Tropea, Yagmur, Koç, Yesilyurt et Rossi, Euscorpius birulai Fet, Soleglad, Parmakelis, Kotsakiozi & Stathi, Euscorpius candiota Birula, Euscorpius carpathicus aegaeus Di Caporiacco L (1950) 5. Euscorpius corcyraeus Tropea etrossi, Euscorpius erymanthius Tropea, Fet, Parmakelis, Kotsakiozi et Stathi, Euscorpius hadzii Di Caporiacco, Euscorpius italicus (Herbst, 1800) 9. Euscorpius kinzelbachi Tropea, Fet, Parmakelis, Kotsakiozi & Stathi, Euscorpius koschewnikowi Birula, Euscorpius kritscheri Fet, Soleglad, Parmakelis, Kotsakiozi et Stathi, Euscorpius mylonasi Fet, Soleglad, Parmakelis, Kotsakiozi & Stathi, Euscorpius naupliensis (C.L. Koch, 1837) 14.Euscorpius ossae Di Caporiacco, Euscorpius scaber Birula, Euscorpius sicanus (C.L. Koch, 1837) 17.Euscorpius solegladi Fet, Graham, Webber & Blagoev, Euscorpius stahlavskyi Tropea, Fet, Parmakelis, Kotsakiozi & Stathi, Euscorpius vignai Tropea, Fet, Parmakelis, Kotsakiozi & Stathi, Euscorpius yagmuri Kovařík, Fet et Soleglad, 2014

66 Euscorpius carpathicus aegaeus Euscorpius vignai Euscorpius kritscheri Euscorpius scaber Euscorpius birulai Euscorpius mylonasi Euscorpius avcii Euscorpius koschewnikowi Euscorpius kinzelbachi

67 Euscorpius italicus Euscorpius naupliensis Euscorpius sicanus Euscorpius hadzii (Ανατολικά) Euscorpius solegladi (Δυτικά) Euscorpius candiota Euscorpius erymanthius Euscorpius corcyraeus Euscorpius ossae Euscorpius scaber Euscorpius stahlavskyi

68 Euscorpius italicus (Herbst, 1800) Euscorpius naupliensis (C.L. Koch, 1837) Euscorpius spp.

69 ΦΑΛΑΓΓΙΑ (Opiliones) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 8-10 οικογένειες >100 είδη

70 Στην Ευρώπη: 310 είδη Στην Ελλάδα: >100 είδη ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Opiliones Wiki Στη Βρετανία, τα φαλάγγια (Opiliones) είναι γνωστά ως «αράχνες βοσκοί» από το Opilio στα λατινικά σημαίνει «βοσκός»

72 Υποτάξη Αρ. ειδών Κατανομή Χαρακτηριστικά Βιότοπος Cyphophthalmi 100 tropical and subtropical areas of America and Africa mountainous forests in the south of Europe Eupnoi 1800 Eurasia and North America Small, resembling acarines in appearance and showing archaic characters long-legged epigeic high motility and feed on small arthropods, as well as on plant and animal remains forest soil, litter, and caves forests, gardens, fields, and agrocenoses Dyspnoi 320 Trogulidae Ischiropsalidae Holarctic fauna feed on small terrestrial shell-bearing gastropods short-legged and sluggish (Trogulidae) with powerful chelicerae (Ischiropsalidae) in the litter and the upper soil layers Laniatores >4000 Τropical large, versicolored with powerful prehensile pedipalps, robust but relatively short legs, and often with different outgrowths on the body

73 Τα περισσότερα είδη είναι παμφάγα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Χρησιμοποιούν το δεύτερο ζεύγος ποδιών τους σαν κεραίες για να αντιλαμβάνονται το περιβάλλον Δεν είναι δηλητηριώδη

74 Trogulus sp. ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Lacinius sp. Κρήτη Paranemastoma thessalum Anelasmocephalus sp.

75 ΑΚΑΡΕΑ (Acari) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 383 είδη

79 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Tetranychus urticae Ενήλικα, αυγά και εκδύματα

80 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Έχουν περιγραφεί περίπου 54,000 είδη Από τις πιο διαφοροποιημένες και επιτυχημένες ομάδες των Ασπονδύλων Τα περισσότερα είναι μικροσκοπικά, οπότε περνούν «απαρατήρητα» Ζουν ελεύθερα ή ως παράσιτα σε φυτά και ζώα Ζουν παντού: στο χώμα στη στρωμνή αποσυνθέτοντας οργανική ύλη στο γλυκό νερό στα θάλασσα στα φυτά πάνω και μέσα σε ζώα

81 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Βλαβερά για τον άνθρωπο Στις καλλιέργειες Πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων Παράσιτα ζώων Μετάδοση ασθενειών Της τραχείας των πτηνών Της σκόνης Τετράνυχος Παράσιτο στον άνθρωπο

82 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ERIOPHYIDAE ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Aculops lycopersici

83 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Ωφέλιμα για τον άνθρωπο Τα σαρκοφάγα ακάρεα χρησιμοποιούνται στη βιολογική καταπολέμηση, κυρίως άλλων φυτοπαρασιτικών ακάρεων Amblyseius cucumeris Amblyseius californicus Phytoseiulus persimilis Amblyseius degenerans Hypoaspis sp. Phytoseiulus persimilis

84 ΨΕΥΔΟΣΚΟΡΠΙΟΙ (Pseudoscorpiones) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 13 οικογένειες 120 είδη

85 Χαρακτηριστικά ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 χερσαίοι θηρευτές μέγεθος από 1 mm έως 10 mm πρώτα ευρήματα χρονολογούνται στο Δεβόνιο ως επί το πλείστον, συναντώνται στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές

88 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος ζεύγος χηληκεραιών: αγωγός μεταξιού

89 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος ζεύγος ποδοπροσαρκτρίδων αισθητήρια όργανα σταθερό κινητό τμήμα αγωγός δηλητηρίου

90 Αναπαραγωγή ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Έμμεση μεταφορά σπέρματος μέσω σπερματοφόρων Χορός ζευγαρώματος Ανεξάρτητη δράση θηλυκού αρσενικού Τα δύο ζώα συναντώνται ή όχι Αδένες μεταξιού δρουν ως οδηγοί

91 Τροφικές προτιμήσεις ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Θεωρούνται ωφέλιμα αραχνίδια για τον άνθρωπο αφού τρέφονται με: Παρασιτικές προνύμφες ρούχων και υφασμάτων Σκαθάρια που παρασιτούν σε χαλιά Παρασιτικά ψωκόπτερα Μύγες, τερμίτες, μυρμήγκια

92 Οικολογικά στοιχεία ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Παρουσιάζουν ευρύτατη εξάπλωση (εύκρατες, ερημικές, μεσογειακές) Ωστόσο, μεγαλύτερη αφθονία ειδών συναντάται στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές Το είδος Chelifer cancroides είναι το πιο κοινό ανθρωπόφιλο είδος

93 Οικότοποι ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Στρωμνή φύλλων Chthoniidae, Neobisiidae & Chernetidae Φλοιός δένδρων Chernetidae & Cheliferidae Ρωγμές σε πέτρες ή σπηλιές ειδικές μορφολογικές προσαρμογές Ζώνες παλίρροιας Neobisium maritimum Φωλιές πουλιών και μικρών θηλαστικών

94 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Phoresy Χαρακτηριστικά (Φορετική) Όταν ένα ζώο προσκολλάται σε ένα άλλο αποκλειστικά για μεταφορά (χωρίς να είναι παράσιτο). Αυτό συμβαίνει κυρίως στα αρθρόποδα: Ακάρεα πάνω σε έντομα (σκαθάρια, μύγες, μέλισσες) Ψευδοσκορπιοί πάνω σε θηλαστικά ή έντομα Διπλόποδα σε πουλιά Η φορετική μπορεί να είναι είτε υποχρεωτική είτε να προκαλείται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες

95 Στον κόσμο... ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος οικογένειες 439 γένη 3385 είδη Χώρα Είδη U.S.A 423 Italy 226 Spain 192 India 162 Mexico 161 South Africa 134 Kenya 133 France 125 Greece 124

96 Στην Ελλάδα ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Atemnidae Cheiridiidae Cheliferidae Chernetidae Chthoniidae (35) Garypidae Garypinidae Geogarypidae Larcidae Neobisiidae (42) Olpiidae Syarinidae Withiidae Μεγάλα ποσοστά ενδημισμού Κοσμοπολίτικα είδη: Chelifer cancroides Cheiridium museorum Chelifer cancroides Cheiridium museorum

97 Είδη ανά περιοχή ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 ΕΛΛΑΔΑ 121 Ιόνια Νησιά 25 Πελοπόννησος 10 Αιγαίο 10 Κρήτη 25 ΕΝΔΗΜΙΣΜΟΙ ΕΛΛΑΔΑ 40% ΚΡΗΤΗ 60%

98 ΓΑΛΕΩΔΗ (Solifugae) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 4 οικογένειες 12 είδη

100 Χαρακτηριστικά ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Είναι κυρίως νυχτόβια, όπως δείχνει και το όνομά τους: στα λατινικά fugae σημαίνει αποφυγή και soli αναφέρεται στον ήλιο Παρότι μοιάζουν περισσότερο με τις αράχνες ο στενότερος συγγενής τους είναι οι ψευδοσκορπιοί Διαθέτουν πανίσχυρες χηληκεραίες διαφοροποιημένες σε δυνατές δαγκάνες με δόντια Τρίβοντας τις χηληκεραίες παράγουν δυνατό θόρυβο Πως τρώει;

101 Χαρακτηριστικά ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Οι ποδοπροσακτρίδες έχουν αισθητήριο ρόλο και μοιάζουν με κεραίες Το μέγεθός τους φτάνει τα 10cm, ενώ οι ποδοπροσακτρίδες τους ξεπερνούν και τα 12cm Η ταχύτητά τους φτάνει τα 16km/h Είναι σαρκοφάγα αλλά και παμφάγα Δεν διαθέτουν δηλητήριο αλλά μπορούν να σκίσουν πολύ εύκολα ανθρώπινο δέρμα

102 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Εξάπλωση Ζουν σε θερμές και ξηρές περιοχές Απουσιάζουν από την Αυστραλία

103 Galeodidae - Εξάπλωση ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Galeodes graecus

104 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Στον κόσμο 12 οικογένειες 140 γένη είδη Στην Ελλάδα 4 οικογένειες 8 γένη 12 είδη The Arachnid Order Solifugae Daesiidae Gluviopsilla discolor (Kraepelin, 1899) (Ρόδος) Biton (Biton) ehrenbergi Karsch, 1880 Gluviolla rhodiensis Caporiacco, 1948 (Ρόδος) Gluviopsis rufescens (Pocock, 1897) Gluviopsis rufescens rufescens (Pocock, 1897) Galeodidae Galeodes graecus C.L. Koch, 1842 Galeodes hellenicus Roewer, 1934 (Ελλάδα) Galeodes rhodicola Roewer, 1941 (Ρόδος) Galeodes ruptor Roewer, 1934 Karschiidae Barrussus furcichelis Roewer, 1928 (Ελλάδας) Eusimonia nigrescens Kraepelin, 1899 Solpugidae Solpuga scenica Lichtenstein, 1797 Solpuga tarda Lichtenstein, 1797

106 ΑΜΒΛΥΠΥΓΑ (Amblypygi) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 οικογένεια 1 είδος

107 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Στον κόσμο 5 οικογένειες 17 γένη 155 είδη Στην Ελλάδα 1 οικογένεια 1 γένος 1 είδος Έχουν: Έντονα πεπλατυσμένο σώμα Ισχυρές ποδοπροσακτρίδες για τη σύλληψη της λείας Μακρυά και λεπτά πόδια στο πρώτο ζεύγος ποδιών, που λειτουργούν ως αισθητήρια και μοιάζουν με μαστίγιο (whip spiders)

108 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Charinus ioanniticus Ρόδος

109 ΠΡΟΣΑΚΤΡΙΔΟΠΟΡΑ (Palpigradi) ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 οικογένεια 3 είδη

110 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Μέγεθος: όχι περισσότερο από 3 mm Τα Palpigradi έχουν: Άχρωμο και διαφανές εξωσκελετό Ένα μαστίγιο με ξεκάθαρη μεταμέρεια Θεωρούνται τα πιο πρωτόγονα αραχνίδια Στον κόσμο 2 οικογένειες 7 γένη 82 είδη Στην Ελλάδα 1 οικογένεια 1 γένος 3 είδη Eukoenenia spelaea in its cave habitat

111 Eukoeneniidae 1. Eukoenenia juberthiei Condé, 1974 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Eukoenenia juberthiei cytheriaca Condé, 1979 Type Locality: Σπήλαιο του Πανός, Κερατέα, Αττική Eukoenenia juberthiei hellenica Condé, 1979 Type Locality: Σπήλαιο Αγίας Σοφίας Μυλοποτάμου, Κύθηρα 2. Eukoenenia naxos Condé, 1990 Type Locality: Σπήλαιο Αγίου Ιωάννη, Ν. Ηρακλειά, Κυκλάδες 3. Eukoenenia mirabilis (Grassi and Calandruccio, 1885) Ελλάδα

112 ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΧΗΛΗΚΕΡΑΙΩΤΑ Φεβρουάριος 2015 Ευχαριστώ