Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Transcript

1 ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Εισηγήτρια: Κουκίδου Ειρήνη Α.Μ.: 9794 Επιβλέπων: Μπογάς Χρήστος Μάιος 2014

2 2

3 Περίληψη Την περίοδο αυτή που διανύουμε, εν καιρώ χρηματοοικονομικής κρίσης, οι πηγές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων έχουν περιοριστεί σημαντικά, κυρίως λόγω της άρνησης των τραπεζών να τις χρηματοδοτήσουν με τους παραδοσιακούς τρόπους και την ευκολία με την οποία τις χρηματοδοτούσαν το προηγούμενο διάστημα. Στη παρούσα εργασία θα επιχειρηθεί η παρουσίαση της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης (Leasing), με σκοπό την ανάδειξη αυτού του εναλλακτικού τρόπου χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Το leasing είναι μία σύγχρονη μέθοδος μεσομακροπρόθεσμης χρηματοδότησης επιχειρήσεων και επαγγελματιών για την απόκτηση παγίων στοιχείων (εξοπλισμού και ακινήτων) που χρησιμοποιούνται για επαγγελματική χρήση. Οι επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη νομική μορφή αλλά και οι επαγγελματίας, μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης για την κάλυψη των επενδυτικών τους δαπανών. Το leasing αφορά μόνο επενδυτικές δαπάνες και όχι κεφαλαία κίνησης. Οι επιχειρήσεις ή οι επαγγελματίες που θέλουν να αγοράσουν εξοπλισμό ή κάποιο ακίνητο για επαγγελματική χρήση δεν έχουν παρά αφού επιλέξουν τον εξοπλισμό ή το ακίνητο που τους είναι αναγκαίο και πριν το αγοράσουν, να απευθυνθούν σε μια εταιρία leasing που, αφού συμφωνήσουν τα διαδικαστικά, αυτή θα αγοράσει τον εξοπλισμό ή το κτίριο για λογαριασμό του επιχειρηματία και θα του τον ή το ενοικιάσει. Αν πρόκειται για εξοπλισμό η διάρκεια ενοικίασης πρέπει να είναι τουλάχιστον 3 ετών για δε τα κτίρια τουλάχιστον 10 ετών. Στο τέλος της μισθωτικής περιόδου, ο μισθωτής μπορεί είτε να εξαγοράσει το πάγιο έναντι συμβολικού τιμήματος είτε να ανανεώσει τη σύμβαση για ορισμένο χρόνο. Η εταιρία leasing συνήθως αναλαμβάνει όλο το κόστος αγοράς του εξοπλισμού ή του ακινήτου αλλά και τον αναλογούντα φόρο. Έτσι η εταιρία δεν πληρώνει άμεσα χρήματα για ότι αγόρασε αλλά γνωρίζει ότι ανά τρίμηνο ή εξάμηνο 3

4 θα πληρώνει ορισμένη δόση που θα έχει τη μορφή ενοικίου και ως τέτοιο θεωρείται λογιστικά έξοδο και εκπίπτει στο σύνολό της από το φορολογητέο εισόδημα της. Επιπλέον η επιχείρηση, αποκτά καλύτερη ρευστότητα αφού δεν έχει διαθέσει ίδια κεφάλαια για την κάλυψη μέρους του κόστους αγοράς του εξοπλισμού ή του ακινήτου όπως συμβαίνει στην περίπτωση αγοράς με δανεισμό. Αντικειμενικοί σκοποί στην εκπόνηση της παρούσας εργασίας είναι η θεωρητική επισκόπηση του θεσμού της χρηματοδοτικής μίσθωσης ως εργαλείο χρηματοδότησης και επενδύσεων για την επιχείρηση, η ανάλυση της διαχρονικής ιστορίας του θεσμού σε Ελλάδα και Εξωτερικό, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του θεσμού ως αυτόνομη μορφή ανάπτυξης των επιχειρήσεων αλλά και σε σύγκριση με άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Στο πρώτο κεφάλαιο ξεκινάμε με μία ιστορική ανασκόπηση του θεσμού παραθέτοντας. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μία θεωρητική προσέγγιση του θέματος με έμφαση στην Ελλάδα. Αναλύονται οι διάφορες μορφές χρηματοδοτικής μίσθωσης, τα πλεονεκτήματα μειονεκτήματά τους, καθώς επίσης γίνεται και σύγκρισή της με τον τραπεζικό δανεισμό. Στο τρίτο κεφάλαιο, περιγράφεται το νομικό πλαίσιο στο οποίο υπάγεται η χρηματοδοτική μίσθωση στην Ελλάδα, από τις αρχές του 1980 έως σήμερα. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρατίθενται οι αλλαγές στον λογιστικό και φορολογικό χειρισμό των χρηματοδοτικών μισθώσεων βάσει του τελευταίου νόμου, του Ν. 4172/2013. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται προσπάθεια ανάδειξης των διαφορών που θα επέλθουν στη χρηματοδοτική μίσθωση, με την καθολική αφομοίωση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων. Στο έκτο και τελευταίο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη διερεύνηση που εμπεριέχεται στα προηγούμενα κεφάλαια. 4

5 Περιεχόμενα Περίληψη... 3 Περιεχόμενα... 5 Εισαγωγή... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Ιστορική Αναδρομή Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Σκοπός Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Οικονομική Σημασία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μορφές Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Απλή Χρηματοδοτική Μίσθωση Μεικτή Χρηματοδοτική Μίσθωση Αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση Χρηματοδοτική Υπομίσθωση Είδη Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Άμεση Χρηματοδοτική Μίσθωση (Direct Leasing) Μίσθωση με Παροχή Υπηρεσιών (Service Leasing) Χρηματοδοτική Μίσθωση Πώληση (Vendor Leasing) Ειδική Μορφή Χρηματοδοτικής Μίσθωσης (Master Lease Line) Συμμετοχική Χρηματοδοτική Μίσθωση (Leveraged Leasing) Πώληση και Επαναμίσθωση Πάγιων Στοιχείων (Sale & Lease Back) Διασυνοριακή Μίσθωση (Cross Border Leasing) Χρηματοδοτική Μίσθωση Ακινήτων (Real Estate Leasing) Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Πλεονεκτήματα

6 2.3.2 Μειονεκτήματα Σύγκριση Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Δανεισμού Πότε Συμφέρει το Leasing ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Νομικό Πλαίσιο Εταιρειών Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης Ειδική νομοθεσία σχετικά με τις εταιρίες leasing Μισθωτής Αντικείμενο της Σύμβασης Τύπος της Σύμβασης Δημοσιότητα της Σύμβασης Περιεχόμενο της Σύμβασης Περιγραφή του Μισθίου Διάρκεια της Μίσθωσης Μισθώματα Δικαίωμα προαίρεσης Λήξη της σύμβασης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ Τι Αλλάζει με το Ν. 4172/ Λογιστικός Χειρισμός Φορολογική Αντιμετώπιση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΚΑΙ ΔΛΠ Τι Αλλάζει με το ΔΛΠ Σύγκριση Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ Βιβλιογραφία

7 Εισαγωγή Η Χρηματοδοτική Μίσθωση είναι μία σύγχρονη μέθοδος χρηματοδότησης, εναλλακτική και συμπληρωματική του παραδοσιακού δανεισμού. Είναι μια μέθοδος χρησιμοποίησης του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού από μισθωτές για μια ορισμένη χρονική περίοδο έναντι καταβολής περιοδικής αμοιβής στους εκμισθωτές. Η επιχείρηση ή ο επαγγελματίας επιλέγει τον εξοπλισμό (μηχανολογικός εξοπλισμός, εξοπλισμός γραφείων, H/Y, ιατρικά μηχανήματα, μεταφορικά μέσα κτλ) ή το ακίνητο ανάλογα με τις ανάγκες του. Εν συνεχεία η εταιρεία Leasing αγοράζει αυτόν τον εξοπλισμό ή το ακίνητο και στη συνέχεια ενοικιάζει στο μισθωτή - πελάτη για συγκεκριμένη περίοδο. Η χρηματοδοτική μίσθωση ως μια εναλλακτική και συμπληρωματική μορφή χρηματοδότησης έχει αναπτυξιακό και εκσυγχρονιστικό σκοπό. Έτσι λοιπόν, κάθε επιχείρηση και κάθε επαγγελματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτή τη μορφή χρηματοδότησης καθώς προσφέρει τη δυνατότητα στον ενδιαφερόμενο μισθωτή να χρησιμοποιήσει τον εξοπλισμό χωρίς να είναι δικός του, χωρίς να έχει τη νομική κυριότητα, με τη λογική ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η χρήση του εξοπλισμού, γιατί του αποδίδει οικονομικά οφέλη, και όχι η κυριότητα. Ο μισθωτής μπορεί είτε να αγοράσει το πάγιο (εξοπλισμός-ακίνητο) στο τέλος της μισθωτικής περιόδου ή και πριν από τη λήξη της. Πιο συγκεκριμένα ο μισθωτής με τη λήξη της σύμβασης μπορεί: Να αγοράσει τον εξοπλισμό, στο κόστος της υπολειμματικής αξίας του Να ανανεώσει τη σύμβαση για μια ακόμη χρονική περίοδο με νέους ή τους ίδιους όρους και 7

8 Να διακόψει τη συνεργασία με τον εκμισθωτή επιστρέφοντας τον εξοπλισμό. 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ 1.1 Ιστορική Αναδρομή Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Η πρώτη μορφή του leasing, πρωτοεμφανίστηκε το 3000 π.χ. στην Αίγυπτο. Εκείνη την περίοδο καταρτίστηκε από κάποιον κτηματία μια πράξη εκμίσθωσης γης μαζί με όλο τον εξοπλισμό, τους δούλους και τα κοπάδια των ζώων, έναντι περιοδικών καταβολών για χρονικό διάστημα ίσο με επτά πλημμύρες του ποταμού Νείλου. Αυτή η μορφή ίσως μοιάζει περισσότερο με τη λειτουργική μίσθωση. (Μητσιόπουλος Γ., 1992) Αγροτικές μισθώσεις παρατηρούνται γύρω στο 2000 π.χ. από τους Σουμέριους. Η μίσθωση που χρησιμοποιούσαν οι Σουμέριοι είχε τα χαρακτηριστικά της λειτουργικής μίσθωσης και αφορούσε τη χρήση γεωργικών εργαλείων. Επίσης ο κώδικας του Χαμουραμπί, ο οποίος θεσπίστηκε γύρω στο 1800 π.χ., περιλαμβάνει αρκετές διατάξεις σχετικά με τη μίσθωση. Οι Ρωμαίοι ανέπτυξαν περισσότερο τον θεσμό ενσωματώνοντας λεπτομερείς διατάξεις που ρύθμιζαν τη μίσθωση. Ανάλογες μορφές με τη μίσθωση εμφανίστηκαν την εποχή του Ιουστινιανού όπου γινόταν διάκριση των μισθώσεων ανάλογα με το αν μεταβιβάζονται τα οφέλη και οι κίνδυνοι της κυριότητας στο μισθωτή. Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, οι πράξεις μίσθωσης αναφέρονται κυρίως σε γεωργικά εργαλεία και άλογα. Στη Μ. Βρετανία πήρε σημαντική έκταση την εποχή του Μεσαίωνα κυρίως λόγω των αυστηρών νομικών περιορισμών που ίσχυαν τότε για τη μεταβίβαση της γης, ενώ πολλοί θεωρούν ότι η γεωργική ανάπτυξη της 9

10 Μ. Βρετανίας το 17ο αιώνα, πριν τη Βιομηχανική Επανάσταση, στηρίχθηκε στη διάδοση του θεσμού της μακροχρόνιας εκμίσθωσης γεωργικών εκτάσεων από τους ιδιοκτήτες - ευγενείς και τις προσπάθειές τους να διδάξουν στους μισθωτές βελτιωμένες μεθόδους καλλιέργειας. Με τη Βιομηχανική Επανάσταση ο θεσμός της εκμίσθωσης στη Μ. Βρετανία αναπτύχθηκε περισσότερο και διευρύνθηκε σε επιπλέον αντικείμενα. Το 1840 κάποιες εταιρίες ξεκίνησαν να μισθώνουν βαγόνια με μια σύμβαση που είχε τα χαρακτηριστικά της σύμβασης leasing. Χαρακτηριστική επίσης είναι η περίπτωση της μίσθωσης για 999 χρόνια, το 1844, του σιδηροδρόμου London and Greenwich από το σιδηρόδρομο South Eastern Railway. Ο θεσμός του leasing εμφανίστηκε στις Η.Π.Α. σχεδόν ταυτόχρονα με την Ευρώπη και συνετέλεσε στη γρήγορη διεύρυνση και ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Η πρώτη εφαρμογή του leasing για χρηματοδοτικούς σκοπούς θεωρείται ότι είναι εκείνη που έγινε το 1936 από την αμερικανική εταιρία Safeway Stores Inc., με τη μορφή της πώλησης με επαναμίσθωση. Συγκεκριμένα, η εν λόγω εταιρία, αφού κατασκεύασε ένα πολυκατάστημα, το πούλησε σε μία ομάδα ιδιωτών επενδυτών. Στη συνέχεια προέβη στη μίσθωση του κτιρίου με leasing για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η παραπάνω μεθόδευση χρηματοδότησης πήρε μεγάλη έκταση κυρίως στα τέλη του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου με ασφαλιστικές εταιρίες που αγόραζαν ακίνητα και τα εκμίσθωναν στους πωλητές. Έτσι κατόρθωναν να επενδύουν ασφαλώς και επικερδώς τις αποταμιεύσεις τους. Η σύγχρονη φάση της εξέλιξης του leasing ξεκινά στις Η.Π.Α. το 1952, όταν ο Henry Schoenfeld ίδρυσε την United States Leasing Corporation με σκοπό την αγορά και στη συνέχεια την εκμίσθωση ειδών κινητού εξοπλισμού. Η συγκεκριμένη εταιρία, σε αντίθεση με τις άλλες εταιρίες εκμίσθωσης εξοπλισμού, δεν ήταν θυγατρική πιστωτικού ιδρύματος ή προμηθευτή, αλλά δραστηριοποιούνταν ανεξάρτητα και αποκλειστικά στην εκμίσθωση κινητού εξοπλισμού. Η πρώτη μεγάλη εταιρία leasing στη Μ. Βρετανία ιδρύθηκε το 1960, με το όνομα Mercantile Leasing Company. Το 1962 ιδρύθηκαν εταιρίες leasing και στον Καναδά, στη Σουηδία, στη Δυτική Γερμανία, στην Ελβετία και στη Γαλλία. Το 1963 ιδρύθηκαν στην Ιαπωνία, στο Βέλγιο, στη Φιλανδία, στην Ισπανία και στην Ιταλία. Το 1972 ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εταιριών leasing (Leaseurope),με έδρα 10

11 τις Βρυξέλλες, στην οποία συμμετέχουν οι αντίστοιχες Ενώσεις των χωρών της ΕΕ. (Αποστολόπουλος Ι., 1997) Το 1984 η παγκόσμια αγορά leasing έφτασε τα 110 δισ. δολάρια από τα οποία τα 70 δισ. δαπανήθηκαν στις Η.Π.Α. (64%), 30 δισ. στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ (27%) και 10 δισ. στον υπόλοιπο κόσμο. Στην δεκαετία του 80 οι σκανδιναβικές χώρες παρουσίασαν τους μεγαλύτερους συντελεστές ανάπτυξης (Σουηδία 650%, Δανία 390%, Νορβηγία 380%). Στην Ιαπωνία ο μέσος ρυθμός αύξησης την πενταετία έφτασε το 23% το χρόνο, ενώ στην Αυστραλία το 1984 το leasing κάλυψε το 35% των ιδιωτικών επενδύσεων σε βιομηχανικά κτίρια και εξοπλισμό. Στην Ελλάδα ο θεσμός εισήχθη σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη με το Ν.1665/86 εισήχθη το Leasing κινητών που προορίζονται για την επιχείρηση ή το επάγγελμα του μισθωτή. Κατά τη δεύτερη φάση και με τους Ν. 2367/1995 και 2682/1999 ο θεσμός επεκτάθηκε και στον κλάδο των ακινήτων που προορίζονται για την επαγγελματική χρήση του μισθωτή. Τα πρώτα βήματα ήταν διστακτικά, αλλά κατά τις επόμενες δεκαετίες ο ρυθμός ανάπτυξης είναι πολύ ταχύτερος, σε σύγκριση με εκείνον των ΗΠΑ, γιατί οι επενδυτές αναγνώρισαν τα σοβαρά πλεονεκτήματα του θεσμού. Τα ποσοστά των νέων επενδύσεων για τις οποίες επιλέγεται ως μέθοδος χρηματοδότησης το Leasing, κυμαίνονται μεταξύ 19-27%. 1.2 Σκοπός Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Η χρηματοδοτική μίσθωση, που όπως αναφέραμε έχει αναπτυξιακό και εκσυγχρονιστικό σκοπό, προσφέρει μια εναλλακτική ή συμπληρωματική επιλογή χωρίς να υποκαθιστά τον παραδοσιακό δανεισμό με αποτέλεσμα να μπορεί να καλύπτει τις επενδυτικές του ανάγκες, ενώ ταυτόχρονα η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης έχει την δυνατότητα να προμηθεύει και να μισθώνει στον μισθωτή, σύγχρονο, διαρκώς ανανεωμένο τεχνολογικό εξοπλισμό. 11

12 Η ανάπτυξη του θεσμού της χρηματοδοτικής μίσθωσης οφείλεται κυρίως στην προώθηση των επενδύσεων σε συνδυασμό με αναπτυξιακά κίνητρα για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων με σκοπό την αύξηση της παραγωγής και της παραγωγικότητας. Ο θεσμός της χρηματοδοτικής αναπτύχθηκε με γρήγορους ρυθμούς καθώς ήρθε να συμπληρώσει και να καλύψει ορισμένα χρηματοδοτικά κενά στη γρήγορη βιομηχανική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών. Η χρηματοδοτική μίσθωση συμβάλλει στην προώθηση των παραγωγικών επενδύσεων και γενικά στην ανάπτυξη της οικονομίας. Μέσα από το μηχανισμό της χρηματοδοτικής μίσθωσης, δίνεται η δυνατότητα στην επιχείρηση μισθωτή να επεκτείνει, να ανανεώσει και να εκσυγχρονίσει τις παραγωγικές του εγκαταστάσεις χωρίς να είναι υποχρεωμένος να προσφύγει στον δανεισμό ή να διαθέσει ίδια κεφάλαια. Οι επενδυτικές δραστηριότητες, μέσω του θεσμού της χρηματοδοτικής μίσθωσης, μπορούν να επεκταθούν είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, στον βιομηχανικό και γεωργικό τομέα, καθώς επίσης και στις μικρομεσαίες και μεταποιητικές επιχειρήσεις. Ιδιαίτερα εφαρμόσιμη είναι η χρηματοδοτική μίσθωση στις γεωργικές βιομηχανίες, στους γεωργικούς συνεταιρισμούς και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είτε γιατί δεν διαθέτουν τα ίδια κεφάλαια, είτε γιατί δεν απαιτούνται πολλές φορές εμπράγματες ασφάλειες, είτε γιατί δεν διαθέτουν δανειοληπτική ικανότητα οπότε δεν μπορούν να λάβουν κάποιο δάνειο 1.3 Οικονομική Σημασία Η χρηματοδοτική μίσθωση επιτρέπει στην επιχείρηση να ανανεώσει, εκσυγχρονίσει και επεκτείνει τις παραγωγικές της εγκαταστάσεις χωρίς να απαιτείται η διάθεση δικών της κεφαλαίων ή η προσφυγή στον δανεισμό. Έτσι η επιχείρηση μπορεί να επενδύσει τα ίδια της κεφάλαια αλλού με μεγαλύτερη απόδοση, πληρώνοντας το μίσθωμα από τις εισπράξεις της τρέχουσας παραγωγής. Επίσης, ενώ οι άλλοι τρόποι χρηματοδότησης καλύπτουν συνήθως μέχρι το 65% της σκοπούμενης 12

13 επένδυσης, η χρηματοδοτική μίσθωση καλύπτει το 100% της αξία του πάγιου στοιχείου που χρειάζεται η επιχείρηση. Τα φορολογικά πλεονεκτήματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης και η δυνατότητα πληρωμής του μισθώματος από την εκμετάλλευση του πράγματος επιτρέπουν στην επιχείρηση να αντεπεξέλθει πολύ καλύτερα στις υποχρεώσεις της, παρά αν προσέφευγε σε ανάλογο δανεισμό, παρουσιάζοντας μικρότερο κίνδυνο για τον εκμισθωτή σε σχέση με αυτόν που αναλαμβάνει ο δανειστής για αντίστοιχο ποσό. Τέλος, η χρηματοδοτική μίσθωση ως πρόσθετη πηγή κεφαλαίων για την επιχείρηση, πέρα από τις συνηθισμένες πηγές άντλησης δανειακών κεφαλαίων, παρέχει τη δυνατότητα πρόσθετης χρηματοδότησης στην περίπτωση που η επιχείρηση έχει υψηλή δανειακή επιβάρυνση και περιορισμένη πιστοληπτική ικανότητα. 13

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η χρηματοδοτική μίσθωση είναι ένας θεσμός σχετικά πρόσφατος για τα Ελληνικά δεδομένα. Δημιουργήθηκε για να συμβάλλει στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων με το να παρέχει μια εναλλακτική μορφή χρηματοδότησης σε αυτές αλλά και για να συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού τους. Η σύμβαση leasing καταρτίζεται εγγράφως και καταχωρείται στο βιβλίο του άρθρου 5 του Ν1 1038/1949 (ΦΕΚ Α 149) του Πρωτοδικείου της κατοικίας ή της έδρας του μισθωτή και του Πρωτοδικείου Αθηνών και η διάρκειά της είναι πάντοτε ορισμένη και ποτέ μικρότερη των τριών ετών. Καθ όλη τη διάρκεια της μίσθωσης το πράγμα ασφαλίζεται κατά κινδύνων τυχαίας καταστροφής ή χειροτερεύσεως, ενώ, τρίτα πρόσωπα δεν μπορούν να ασκήσουν κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα επί του αντικειμένου της. Για τον καθορισμό του μισθώματος και του τιμήματος αγοράς του πράγματος από το μισθωτή, επιτρέπεται η συνομολόγηση ρητρών επιτοκίου ή είδους ή αξίας συναλλάγματος ή συνδυασμός των τριών. Ο θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης εισήχθη στην Ελλάδα με τον Ν. 1665/1986, ο οποίος ορίζει ότι κάθε κινητό πράγμα που προορίζεται για επαγγελματική χρήση, μπορεί ν αποτελέσει αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης. Ειδικότερα με το άρθρο 7 του σχετικού νόμου δόθηκε η δυνατότητα της ρυθμίσεως με προεδρικά διατάγματα των λεπτομερειών της εφαρμογής της. Με τον Ν.1995/1991, ο θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης επεκτάθηκε και στα φορτηγά αυτοκίνητα πάσης χρήσεως. Ο νόμος 1665/1986 εξαιρούσε τα ακίνητα, καθώς δεν 14

15 θεωρούνταν ότι ανήκουν στον παραγωγικό εξοπλισμό. Όμως το σοβαρό ενδεχόμενο της εισόδου στην ελληνική αγορά μεγάλων ξένων εταιριών με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα οδήγησε τις εταιρίες leasing, τις τράπεζες και άλλους φορείς να προτείνουν την επέκταση του της χρηματοδοτικής μίσθωσης και στα ακίνητα. Με τον Ν. 2367/1995, ο θεσμός επεκτείνεται και στα ακίνητα για επαγγελματική χρήση (κτίρια, γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία, βιομηχανοστάσια, σταθμοί Parking, αγροτικές εκτάσεις). Όμως με το άρθρο 11 εξαιρούνταν από το πεδίο εφαρμογής του νόμου των πλοίων και των πλωτών ναυπηγημάτων ενώ παρέχεται ρητά η δυνατότητα σύναψης χρηματοδοτικής μίσθωσης επί των αεροσκαφών. Με τον Ν.2601/1998 παρέχονται ενισχύσεις: στην επιδότηση που συνίσταται στην κάλυψη από το δημόσιο τμήματος των καταβαλλόμενων δόσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης που συνάπτεται για την απόκτηση της χρήσης καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού και στην φορολογική απαλλαγή ύψους μέχρι ενός ποσοστού ή του συνόλου της αξίας της χρηματοδοτικής μίσθωσης καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού του οποίου αποκτάται η χρήση. Στο καθεστώς των ενισχύσεων του Ν.2601/1998 υπάγονται: οι μεταποιητικές επιχειρήσεις οι επιχειρήσεις που παράγουν ενέργεια, παράγουν στερεά καύσιμα από βιομάζα ή επιχειρήσεις παραγωγής ηλεκτρισμού από ήπιες μορφές ενέργειας οι επιχειρήσεις ανάπτυξης λογισμικού οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις οι επιχειρήσεις εξόρυξης, επεξεργασίας και εν γένει αξιοποίησης βιομηχανικών ορυκτών οι επιχειρήσεις εκμετάλλευσης μέσων μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων, σε απομονωμένες δυσπρόσιτες και απομακρυσμένες περιοχές 15

16 οι γεωργικές επιχειρήσεις θερμοκηπιακού τύπου, οι κτηνοτροφικές επιχειρήσεις εσταβλισμένου ή ημιεσταβλισμένου τύπου οι αγροτικοί ή αγροτοβιομηχανικοί συνεταιρισμοί καθώς και ομάδες παραγωγών ή ενώσεις ομάδων παραγωγών οι επιχειρήσεις εκμετάλλευσης δημόσιας χρήσης σταθμών αυτοκινήτων χωρητικότητας τουλάχιστον 80 θέσεων, μόνο για την ίδρυση των σταθμών αυτών κ.α. Οι ειδικευμένες εταιρείες στις συμβάσεις leasing (Ανώνυμες Εταιρείες) ιδρύονται με αυτό τον αποκλειστικό σκοπό και κατόπιν ειδικής άδειας της Τράπεζας της Ελλάδος, άδεια η οποία είναι απαραίτητη και στην περίπτωση εγκατάστασης στην Ελλάδα παρόμοιων αλλοδαπών εταιρειών. Το καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών leasing απαιτείται να είναι ίσο προς το κεφάλαιο σύστασης ανώνυμης τραπεζικής εταιρείας (12 εκ. ) ή προς το ήμισυ αυτού, όταν την πλειοψηφία του κατέχουν μία ή περισσότερες τράπεζες. Τέλος, οι μετοχές των εταιρειών αυτών είναι ονομαστικές, ενώ την εποπτεία επί των εταιρειών αυτών ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Η σύμβαση leasing καταρτίζεται εγγράφως και καταχωρείται στο βιβλίο του άρθρου 5 του ΝΔ 1038/1949 (ΦΕΚ Α 149) του Πρωτοδικείου της κατοικίας ή της έδρας του μισθωτή και του Πρωτοδικείου Αθηνών και η διάρκειά της είναι πάντοτε ορισμένη και ποτέ μικρότερη των τριών(3) ετών για τα κινητά, πέντε (5) ετών για τα αεροσκάφη και δέκα (10) ετών για τα ακίνητα. Αν συμφωνηθεί μικρότερη, ισχύει για την παραπάνω καθορισμένη ελάχιστη διάρκεια. Ο νόμος επιτρέπει τη σύναψη συμβάσεων leasing από ανώνυμες εταιρείες του Κωδικοποιημένου Νόμου 2190/1920 (όπως ισχύει μετά την προσαρμογή του σε όσα ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση), μετά από άδεια που χορηγεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Με το Ν. 1959/1991 ο θεσμός επεκτάθηκε και στα αυτοκίνητα. Έχει διαπιστωθεί ότι το Leasing στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από μεγάλες παρά μικρές επιχειρήσεις. Ο θεσμός βρίσκεται σε ανάπτυξη και οι προοπτικές είναι πολύ ευνοϊκές γι αυτόν. Σχεδόν όλες οι τράπεζες σε Ελλάδα και εξωτερικό, προσφέρουν υπηρεσίες χρηματοδότησης Leasing για τις αυξημένες ανάγκες των επιχειρήσεων. ( 16

17 2.1 Μορφές Χρηματοδοτικής Μίσθωσης 2.1.1Απλή Χρηματοδοτική Μίσθωση Ο υποψήφιος μισθωτής που χρειάζεται για την επιχείρηση ή το επάγγελμα του ορισμένο αγαθό (μηχάνημα, φορτηγό αυτοκίνητο, εξοπλισμό γραφείου κ.λπ.), απευθύνεται πρώτα στον αντίστοιχο βιομήχανο, επιχειρηματία ή και ιδιώτη που παράγει, εμπορεύεται ή διαθέτει το αγαθό (προμηθευτής) και διαπραγματεύεται μαζί του τις ιδιότητες, τις τεχνικές προδιαγραφές, την τιμή και γενικότερα οτιδήποτε έχει σχέση με το αγαθό αυτό. Στη συνέχεια προσφεύγει σε μια εταιρεία leasing, η οποία αγοράζει ή εισάγει το αγαθό καταβάλλοντας το τίμημα. Η εταιρεία leasing δίνει εντολή στον προμηθευτή να παραδώσει το πράγμα απευθείας στον ενδιαφερόμενο, με τον οποίο έχει ήδη συνάψει τη χρηματοδοτική μίσθωση. Δεδομένου ότι ο εκμισθωτής δεν μετέχει στη διαδικασία της επιλογής του πράγματος ή του προμηθευτή, με τη χρηματοδοτική μίσθωση αποκλείεται συνήθως οποιαδήποτε ευθύνη του εκμισθωτή για ελαττώματα του πράγματος ή έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων, για μη εκπλήρωση, υπερημερία ή πλημμελή εκπλήρωση της παροχής. Ως αντιστάθμισμα, ο εκμισθωτής εκχωρεί στον μισθωτή όλα τα δικαιώματα του κατά του προμηθευτή από τη σύμβαση πωλήσεως. Ο μισθωτής αναλαμβάνει την υποχρέωση να διατηρεί το πράγμα κατάλληλο για τη χρήση που συμφωνήθηκε, να το ασφαλίζει με έξοδά του και γενικά να φέρει όλα τα βάρη του. Επίσης ο μισθωτής αναλαμβάνει με τη σύμβαση τον κίνδυνο της τυχαίας καταστροφής, απώλειας, κλοπής ή βλάβης του πράγματος, που σημαίνει ότι στις περιπτώσεις αυτές είναι υποχρεωμένος να αντικαταστήσει το μίσθιο με άλλο ίσης αξίας ή να πληρώσει (εκτός από τις ληξιπρόθεσμες και) τις άληκτες δόσεις του μισθώματος ή να το επιδιορθώσει με δικά του έξοδα. (Γεωργιάδης Α., 1998) 17

18 2.1.2 Μεικτή Χρηματοδοτική Μίσθωση Ο εκμισθωτής, εκτός από την προσφορά της χρήσης του αγαθού, αναλαμβάνει και την τεχνική συντήρησή του, τις επιδιορθώσεις, την ασφάλιση κ.λπ. Αναλαμβάνει δηλαδή και την υποχρέωση να διατηρεί το μίσθιο κατάλληλο για τη χρήση που συμφωνήθηκε. Ο τύπος αυτός της σύμβασης leasing προτιμάται κυρίως στις περιπτώσεις, που ο μισθωτής επιθυμεί να καλύψει μια βραχεία σε σχέση με τη διάρκεια οικονομικής ζωής του αντικειμένου ανάγκη του για ορισμένα πάγια αγαθά (π.χ. η επιχείρηση χρειάζεται ένα καινούριο μηχάνημα για να εκτελέσει μια συγκεκριμένη και ίσως μοναδική παραγγελία). Τα αγαθά αυτά αποκτά ο εκμισθωτής με δικό του επιχειρηματικό κίνδυνο και με σκοπό να τα αποσβέσει και να κερδίσει από τη διαδοχική εκμίσθωσή τους σε περισσοτέρους. Όταν ο μισθωτής δεν χρειάζεται πλέον το πράγμα, μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση τηρώντας ορισμένη προθεσμία. Πλεονεκτήματα παρουσιάζει η κατηγορία αυτή του leasing και για τον εκμισθωτή. Έχοντας αυτός τη συντήρηση του πράγματος και φροντίζοντας να το διατηρεί σε καλή κατάσταση, μπορεί μετά τη λύση της σύμβασης μισθώσεως να επιτύχει αξιόλογο κέρδος είτε με εκμίσθωση του πράγματος περαιτέρω σε άλλον ενδιαφερόμενο είτε και κυρίως με την πώλησή του. Τα έξοδα για τη συντήρηση, ασφάλιση κ.λπ. του μισθίου υπολογίζονται κατά τον προσδιορισμό του μισθώματος, το οποίο για τον λόγο αυτό είναι προφανώς υψηλότερο απ ότι στην απλή χρηματοδοτική μίσθωση. (Γεωργιάδης Α., 1998) Αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση Πρόκειται για την περίπτωση που η επιχείρηση ή ο επαγγελματίας, έχοντας ανάγκη χρηματικής ρευστότητας, πωλεί και μεταβιβάζει κατά κυριότητα μέρος ή το σύνολο του παραγωγικού του εξοπλισμού στην εταιρεία leasing, η οποία στη συνέχεια του παραχωρεί τη χρήση του αντί μισθώματος. Ο επιχειρηματίας που αγόρασε τα πράγματα που χρειάζεται για επαγγελματική χρήση μπορεί να πωλήσει στην εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης το αγαθό και στη συνέχεια να το μισθώσει, 18

19 οπότε θα συνεχίσει να έχει τη χρήση και την απόλαυση αυτού, όχι όμως πια ως κύριος αλλά ως μισθωτής. Στην πραγματικότητα η μορφή αυτή του leasing αποτελεί χρηματοοικονομική τεχνική που αποσκοπεί στην ενίσχυση της επιχείρησης με την εισροή κεφαλαίου κινήσεως, απαραίτητου για τη διεύρυνση της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Ενώ με τις προηγούμενες κατηγορίες επιδιώκεται η χρηματοδότηση νέων επενδύσεων, με την παρούσα κατηγορία ρευστοποιείται επένδυση που ήδη έχει πραγματοποιηθεί, με σκοπό την αύξηση της ρευστότητας της επιχείρησης. Μια από τις βασικές διαφορές μεταξύ αυτής της μορφής leasing και των δύο προηγούμενων είναι ότι σε εκείνες ο μισθωτής είναι πρόσωπο διαφορετικό από τον προμηθευτή και η όλη νομική σχέση εμφανίζεται τριγωνική (εκμισθωτής μισθωτής προμηθευτής) αντίθετα σ αυτή υπάρχουν δύο μόνο πρόσωπα, αφού οι ιδιότητες του προμηθευτή και του μισθωτή συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο. Η αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση, ενέχει κινδύνους για τους δανειστές του μισθωτή. Οι διατάξεις που καθιερώνουν διατυπώσεις δημοσιότητας για τη χρηματοδοτική μίσθωση και απαγορεύουν την εκούσια και αναγκαστική διάθεση του πράγματος, ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν κατά της δυνατότητας του τρίτου δανειστή να εξασφαλίσει τα δικαιώματά του απέναντι στην εταιρεία leasing. Μολονότι οι διατυπώσεις δημοσιότητας έχουν ως σκοπό αποκλειστικά την προστασία των συμβαλλόμενων μερών, και κυρίως του μισθωτή, από αθέμιτες επεμβάσεις τρίτων στο μίσθιο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της σύμβασης και επομένως δεν είναι τελείως ορθό να γίνεται επίκληση τους προκειμένου να καταστρατηγηθούν διατάξεις που αφορούν στην προστασία τρίτων. (Γεωργιάδης Α., 1998) Χρηματοδοτική Υπομίσθωση Η εκμισθώτρια εταιρεία δεν είναι απαραίτητο να αγοράζει και να αποκτά την κυριότητα του αντικειμένου της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Αντίθετα, επιτρέπεται η μίσθωση με σκοπό υπεκμίσθωσης από τις εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης και μάλιστα όχι μόνο από τον κατασκευαστή ή πωλητή αλλά και από άλλη εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης. ( 19

20 2.2 Είδη Χρηματοδοτικής Μίσθωσης 2.2.1Άμεση Χρηματοδοτική Μίσθωση (Direct Leasing) Πρόκειται για τεχνική μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων, που χρησιμοποιείται με σκοπό την προώθηση των πωλήσεων τους, ενώ τη ρύθμιση του χρηματοδοτικού σκέλους την αναλαμβάνει εξειδικευμένη θυγατρική εταιρεία τους. Στην περίπτωση αυτή, ο κατασκευαστής αναλαμβάνει συνήθως και την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών, όπως λ.χ. τη συντήρηση, την εκπαίδευση του προσωπικού κ.α. Είναι μια σύγχρονη τεχνική που προσφέρει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες να αποκτήσουν καινούριο ή μεταχειρισμένο εξοπλισμό από την Ελλάδα ή το εξωτερικό, αλλά και επαγγελματική στέγη (πχ γραφεία, καταστήματα, βιομηχανικά και βιοτεχνικά κτίρια, αποθήκες και άλλα ακίνητα για επαγγελματική χρήση). Η επαγγελματική στέγη μπορεί να αποτελείται από αυτοτελή ακίνητα, αλλά και οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες. Έτσι οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποκτούν τα μέσα για την άσκηση της δραστηριότητάς τους και συγχρόνως εκμεταλλεύονται όλα τα φορολογικά και λοιπά πλεονεκτήματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης, χωρίς να δεσμεύουν πλέον σημαντικά ίδια κεφάλαια. (Θάνος Γ., Κιόχος Π., Παπανικολάου Γ., 2002) Μίσθωση με Παροχή Υπηρεσιών (Service Leasing) 20

21 Ο κατασκευαστής αναλαμβάνει συνήθως και την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών, όπως λ.χ. τη συντήρηση, την εκπαίδευση του προσωπικού κ.α. Αυτή η περίπτωση συνήθως εντάσσεται στη σύμβαση άμεσης χρηματοδοτικής μίσθωσης, μπορεί όμως να αποτελεί και αυτοτελή σύμβαση. Το βασικό της χαρακτηριστικό είναι ότι η παροχή πρόσθετων υπηρεσιών αποτελεί μία ιδιαίτερα κερδοφόρα διαδικασία για τον εκμισθωτή, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει στο μισθωτή την ικανοποιητική λειτουργία του μισθωμένου εξοπλισμού του καθ όλη τη διάρκεια της μίσθωσης και την απρόσκοπτη κάλυψη εγγύησης. (Θάνος Γ., Κιόχος Π., Παπανικολάου Γ., 2002) Χρηματοδοτική Μίσθωση Πώληση (Vendor Leasing) Είναι μία τεχνική προώθησης των πωλήσεων, κατά την οποία ένας προμηθευτής εξοπλισμού υπογράφει μία σύμβαση-πλαίσιο με μία εταιρεία leasing και στη συνέχεια προσκομίζει πελάτες για τελική αγορά μέσω της μακροπρόθεσμης ενοικίασης, που προσφέρει η εταιρεία leasing. Από την εταιρεία αυτή ο προμηθευτής εισπράττει ολόκληρο το τίμημα κατά την υπογραφή της σύμβασης ενοικίασης με τον πελάτη. Διάφοροι όροι υπεισέρχονται στην τελική σύμβαση, ανάλογα με τις επιθυμίες των πελατών, οπότε γίνεται λόγος για μίσθωση κατά παραγγελία. Η συνεργασία μεταξύ της εταιρίας leasing και του προμηθευτή εξοπλισμού, με διάφορα σχήματα, συμβάλλει στην αύξηση των πωλήσεων και των δύο μερών. (Θάνος Γ., Κιόχος Π., Παπανικολάου Γ., 2002) Ειδική Μορφή Χρηματοδοτικής Μίσθωσης (Master Lease Line) Μεταξύ εταιρείας leasing και πελάτη μπορεί να υπογραφεί μία σύμβασηπλαίσιο, η οποία να εφαρμόζεται κατά τη σταδιακή απόκτηση περισσότερων προγραμμάτων. Αυτή η μορφή χρηματοδοτικής μίσθωσης προσφέρει τη δυνατότητα στον μισθωτή να μισθώνει σταδιακά τον εξοπλισμό που χρειάζεται, με βάση τους όρους της ίδιας σύμβασης χωρίς να είναι υποχρεωμένος να διαπραγματεύεται νέο 21

22 συμβόλαιο για κάθε στάδιο ή είδος εξοπλισμού. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε επιχειρήσεις που ξεκινούν την παραγωγική τους διαδικασία ή προβαίνουν σε σημαντική επέκταση της δραστηριότητάς τους καθώς τους εξασφαλίζει αφενός την απαιτούμενη ρευστότητα δεδομένου ότι εκταμιεύουν για κάθε πάγιο μόνο το εκάστοτε μίσθωμα αλλά και κύρια απλούστευση των διαδικασιών αφού καταργεί τη χωριστή διαπραγμάτευση για κάθε πάγιο. (Θάνος Γ., Κιόχος Π., Παπανικολάου Γ., 2002) Συμμετοχική Χρηματοδοτική Μίσθωση (Leveraged Leasing) Η περίπτωση αυτή εφαρμόζεται σε πράγματα πολύ μεγάλης αξίας (πλοία, αεροπλάνα, τραίνα κ.α.) και προϋποθέτει τη σύμπραξη τεσσάρων μερών: τον εκμισθωτή του παγίου στοιχείου, το μισθωτή, τον παραγωγό και το μακροπρόθεσμο δανειστή. Ο εκμισθωτής αγοράζει το πάγιο στοιχείο καταβάλλοντας μέρος μόνο της αξίας του (συνήθως 20-40%). Η κάλυψη του υπόλοιπου ποσού γίνεται με μακροπρόθεσμο δανεισμό από χρηματοδότες που μπορεί να είναι τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρίες, ασφαλιστικά ταμεία και άλλοι οργανισμοί που έχουν σημαντικά διαθέσιμα για μακροπρόθεσμη τοποθέτηση. Έχουμε λοιπόν εδώ τη σύναψη δύο συμβάσεων, η μία είναι η σύμβαση χρηματοδότησης ανάμεσα στον εκμισθωτή και τους χρηματοδότες - δανειστές και η άλλη είναι η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης ανάμεσα στον εκμισθωτή και το μισθωτή. Οι μακροπρόθεσμοι δανειστές δεν έχουν το δικαίωμα να στραφούν κατά της εταιρίας χρηματοδοτικής μίσθωσης και αυτό γιατί συμφωνούν να ικανοποιηθούν αποκλειστικά από τα μισθώματα που θα πληρώνει ο μισθωτής. Σε περίπτωση αδυναμίας του μισθωτή να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του οι δανειστές θα ικανοποιήσουν την απαίτησή τους από την εκποίηση του στοιχείου. Από την άλλη μεριά ο εκμισθωτής δεν είναι υποχρεωμένος να εξοφλήσει το δάνειο στην περίπτωση που ο μισθωτής αποδειχτεί αφερέγγυος. Παρά το γεγονός ότι ο εκμισθωτής συμμετέχει στο κόστος απόκτησης του μισθίου κατά ένα σχετικά μικρό ποσοστό, μόνο αυτός απολαμβάνει τα φορολογικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από την κυριότητα του μισθίου (φορολογικά προνόμια για επενδύσεις, επιταχυνόμενες 22