Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΉΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Παρουσίαση: Νασκούδη Δήμητρα Μητρούλη Μαρία ΘΕΜΑ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΉΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Παρουσίαση: Νασκούδη Δήμητρα Μητρούλη Μαρία ΘΕΜΑ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Εισηγητής: Γκουγκούδης Γεώργιος ΣΕΡΡΕΣ 2009

2

3 ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

4 Η εργασία αυτή είναι αφιερωμένη στις οικογένειες μας, στους καθηγητές μας και στους φίλους που αποκτήσαμε κατά την διάρκεια της φοίτησης μας στο ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ

5 Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΉΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Παρουσίαση: Νασκούδη Δήμητρα Μητρούλη Μαρία ΘΕΜΑ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Εισηγητής: Γκουγκούδης Γεώργιος ΣΕΡΡΕΣ 2009

6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1.1 Έννοια Νέες μορφές συμβάσεων χρηματοδότησης. 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ - LEASING 2.1 Ιστορική Εξέλιξη Έννοια Σκοπός της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Τι χρηματοδοτείται με Leasing Μορφές εμφάνισης Τρόποι εφαρμογής της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Πλεονεκτήματα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Μειονεκτήματα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Χρηματοδοτική Μίσθωση Αγορά Δανεισμός Συνήθεις ερωτήσεις και απαντήσεις για το Leasing Η αγορά leasing στην Ελλάδα Νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑΣ FACTORING 3.1 Ιστορική Εξέλιξη Έννοια Εφαρμογή του Factoring στην Ελλάδα

7 3.4 Λειτουργία του Factoring Που απευθύνεται το Factoring Υπηρεσίες που παρέχονται από έναν πράκτορα Μορφές εμφάνισης Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα του factoring Επιχειρήματα Κίνητρα για προσέγγιση πελατών Συνήθεις ερωτήσεις απαντήσεις για το Factoring ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΜΠΟΡΙΑ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ FORFEITING ΠΩΛΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ 4.1 Ιστορική Εξέλιξη Έννοια Μηχανισμός Λειτουργίας Χρησιμότητα του Forfeiting Κριτήρια επιλογής του εξαγωγέα από το Forfeiting Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα του Forfeiting Ομοιότητες και διαφορές του Forfeiting με τη Χρηματοδοτική Μίσθωση και την Πρακτορεία 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ VENTURE CAPITAL 5.1 Ιστορική Εξέλιξη Έννοια Λειτουργία του Venture Capital Μορφές του Venture Capital Κατηγορίες του Venture Capital Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα του Venture Capital O ρόλος των Εταιριών Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών Διαφορές ΕΚΕΣ Παραδοσιακής μορφής χρηματοδότησης

8 5.9 Τα στάδια ανάπτυξης μιας επιχείρησης και ο πόλος του Venture Capital To Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο Εφαρμογή του Venture Capital στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΙΑ Ή ΔΙΚΑΙΟΧΡΗΣΗ - FRANCHISING 6.1 Ιστορική Εξέλιξη Βασικοί όροι του Franchising Μορφές franchising Είδη Franchising Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα του Franchising Αξιολόγηση του Franchising H εφαρμογή του Franchising στην Ελλάδα Ελληνικές εταιρίες που εφαρμόζουν το Franchising.87 ΕΠΙΛΟΓΟΣ. 91 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 92 3

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στην χώρα μας η συμβολή του τραπεζικού συστήματος είναι μεγάλη. Οι επιχειρήσεις καλύπτουν τις περισσότερες από τις ανάγκες τους με τις υπηρεσίες που παρέχει το τραπεζικό σύστημα. Για επιχειρήσεις που θέλουν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις για να αποκτήσουν ή να ανανεώσουν τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, και για να καλύψουν τις ανάγκες που αποκτούνται από τη παραγωγική τους δραστηριότητα, το τραπεζικό σύστημα τους παρέχει μακροπρόθεσμα δάνεια, καθώς και το αναγκαίο κεφάλαιο κίνησης, προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Τα τελευταία χρόνια το τραπεζικό σύστημα έχει εισάγει στη χώρα μας νέους θεσμούς που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες που εμφανίζονται σε κάθε επιχείρηση. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς τους θεσμούς είναι η χρηματοδοτική μίσθωση ( leasing ), η σύμβαση πρακτορείας ( factoring ), η πώληση επιχειρηματικών απαιτήσεων ( forfeiting ), το επιχειρηματικό κεφάλαιο ( venture capital ) και η δικαιοχρησία ( franchising ). Οι νέοι αυτοί θεσμοί μεταξύ τους έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Αποτελούν μορφές χρηματοδότησης που πρώτα εφαρμόστηκαν στην πράξη ώστε να επιτευχθεί ο οικονομικός στόχος. Έχουν δημιουργηθεί από το αγγλοαμερικανικό οικονομικό δίκτυο και έκαναν την εμφάνιση τους στις ΗΠΑ για να διαδοθούν στην συνέχεια στην Ευρώπη και στις υπόλοιπες Ηπείρους. Αποτελούν μαζικές συμβάσεις, όπου αυτός που υπερισχύει οικονομικά είναι αυτός που θα διατυπώσει τους όρους της σύμβασης που θα αποδεχτούν ή όχι οι υπόλοιποι αντισυμβαλλόμενοι. Τέλος, πολλές από τις σύγχρονες μορφές χρηματοδότησης, κυρίως στο leasing, στο factoring και στο forfeiting, δημιουργείται μια τριμερής σχέση μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων και ενός τρίτου ατόμου. Στην πτυχιακή αυτή εργασία αναφέρεται η έννοια της χρηματοδότησης και αναλύονται εκτενέστερα οι μορφές της. Η εργασία χωρίζεται σε έξι ( 6 ) κεφάλαια, μέσα από τα οποία προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε, όσο το δυνατόν, το θέμα για να γίνει πιο προσιτό και κατανοητό στον αναγνώστη. 4

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1.1 ΕΝΝΟΙΑ Χρηματοδότηση είναι η χορήγηση αναγκαίων κεφαλαίων σε μια επιχείρηση. Τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης κατατάσσονται, ανάλογα με τη διάρκειά τους, δηλαδή ανάλογα με το χρόνο δέσμευσης κεφαλαίων, σε περιουσιακά στοιχεία μεγάλης διάρκειας και περιουσιακά στοιχεία μικρής διάρκειας. Τα περιουσιακά στοιχεία μεγάλης διάρκειας περιλαμβάνουν τα πάγια ενεργητικά στοιχεία, τα οποία δεσμεύουν κεφάλαια για μια μεγάλη σειρά ετών, η οποία αρχίζει με την αγορά ή κατασκευή των πάγιων ενεργητικών στοιχείων και τελειώνει με την πλήρη απόσβεσή τους, καθώς και τις πιθανές μακροχρόνιες τοποθετήσεις κεφαλαίων εκτός της επιχείρησης. Τα περιουσιακά στοιχεία μικρής διάρκειας περιλαμβάνουν τα κυκλοφορούν ενεργητικά στοιχεία, τα οποία δεσμεύουν κεφάλαια για μικρό χρονικό διάστημα, το οποίο αρχίζει, στην περίπτωση των βιομηχανιών, με την αγορά της πρώτης ύλης και τελειώνει με την είσπραξη του τιμήματος πώλησης του έτοιμου προϊόντος. Οι πηγές χρηματοδότησης, με βάση την αρχική διάρκειά τους, διακρίνονται σε βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Αρχική διάρκεια είναι η διάρκεια της υποχρέωσης κατά το χρόνο της έκδοσής της. Στις ΗΠΑ, οι βραχυπρόθεσμες πηγές χρηματοδότησης έχουν αρχική διάρκεια μέχρι ένα χρόνο, οι μεσοπρόθεσμες από ένα μέχρι επτά χρόνια, ενώ οι μακροπρόθεσμες πηγές χρηματοδότησης έχουν διάρκεια μεγαλύτερη από επτά χρόνια 1.2 ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Με τον όρο αυτό σήμερα χαρακτηρίζουμε μια σειρά συμβατικών τύπων, όπως είναι η σύμβαση Leasing (χρηματοδοτική μίσθωση), οι συμβάσεις Factoring (σύμβαση πρακτορείας), οι συμβάσεις forfeiting (πώληση επιχειρηματικών απαιτήσεων), οι συμβάσεις venture capital (επιχειρηματικό κεφάλαιο υψηλού κινδύνου) και οι συμβάσεις franchising (Δικαιόχρηση). 5

11 Οι υπάρχοντες εναλλακτικοί τρόποι για την χρηματοδότηση μιας επιχείρησης, οι οποίοι θα παρουσιαστούν συνοπτικά παρακάτω και εκτενέστερα στα επόμενα κεφάλαια, μπορούν να στηρίξουν οικονομικά μια επιχείρηση για να υλοποιήσει τα σχέδια τις, ώστε να ξεκινήσει τη λειτουργία της. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι ένα από τα πρώτα στοιχεία που εξετάζονται για να χρηματοδοτηθεί μια επιχείρηση είναι το επιχειρηματικό πλάνο που θα παρουσιάσει. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αποτυπώνει και να υποστηρίζει την επιχειρηματική ιδέα της επιχείρησης ώστε να λάβει την χρηματοδότηση που επιθυμεί. Χρηματοδοτική μίσθωση (Leasing) Με το θεσμό του leasing, μια εταιρία παρέχει στην επιχείρηση τα απαιτούμενα κεφάλαια για την αγορά εξοπλισμού της επιχείρησης. Στην Ελλάδα, ο θεσμός αυτός αναπτύσσεται ταχύτατα κυρίως από εταιρίες τραπεζικών ομίλων. Η χρηματοδότηση της επιχείρησης από την εταιρία leasing μπορεί να φτάσει και στο 100% της αξίας του εξοπλισμού. H επιχείρηση ή ο επαγγελματίας επιλέγει τον εξοπλισμό ή το ακίνητο που επιθυμεί να αποκτήσει, η εταιρία leasing αγοράζει τον εξοπλισμό αυτόν από τον προμηθευτή ή το ακίνητο από τον ιδιοκτήτη του και στη συνέχεια ενοικιάζει τον εξοπλισμό ή το ακίνητο. Με την αποπληρωμή των δόσεων και τη λήξη της σύμβασης η επιχείρηση ή ο επαγγελματίας μπορεί: α) να αγοράσει τον εξοπλισμό καταβάλλοντας προς την εταιρία leasing ένα μικρό ποσό το οποίο δεν υπερβαίνει το 5% της αξίας του, είτε β) να επιστρέψει τον εξοπλισμό στην εταιρία leasing, είτε γ) να εξακολουθήσει να εκμισθώνει τον εξοπλισμό από την εταιρία leasing. Το leasing για τις νέες - και όχι μόνο - επιχειρήσεις εμφανίζεται ως ιδιαίτερα ελκυστικός τρόπος χρηματοδότησης, γιατί μεταξύ άλλων η επιχείρηση απαλλάσσεται από το φόρο για τον εξοπλισμό, αφού το σύνολο των δόσεων εκπίπτει ως λειτουργική δαπάνη (εξαίρεση αποτελούν τα ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα), δεν καταφεύγει σε δανεισμό υπέρογκων ποσών, δεν παρέχει μεγάλες εγγυήσεις όπως γίνεται στις περιπτώσεις του τραπεζικού δανεισμού και δεν καταβάλλει αμέσως τα ποσά που απαιτούνται για την αγορά του εξοπλισμού, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό για τις νεοϊδρυόμενες και τις νέες επιχειρήσεις. 6

12 Σύμβαση πρακτορείας (Factoring) Ο θεσμός του factoring είναι αρκετά διαδεδομένος στην Ελλάδα ως μορφή χρηματοδότησης και εντάσσεται στη δραστηριότητα τραπεζών ή ανωνύμων εταιριών που ανήκουν σε ομίλους τραπεζών. Αποτελεί μια δέσμη χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, οι οποίες καλύπτουν τις ανάγκες επιχειρήσεων που πωλούν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες με βραχυπρόθεσμη πίστωση. Πρόκειται για τριμερή συνεργασία μεταξύ ενός προμηθευτή, των πελατών του και μιας εταιρίας factoring, η οποία αναλαμβάνει τη διαχείριση, τη λογιστική παρακολούθηση και την είσπραξη των τιμολογίων που εκδίδονται από τον προμηθευτή, με παράλληλη χορήγηση προκαταβολών επί της αξίας τους. Η χρηματοδότηση μέσω του factoring είναι ένας τρόπος εύκολος, άμεσος και γρήγορος, γιατί όλες οι διαδικασίες παρακολούθησης και είσπραξης των απαιτήσεων μιας επιχείρησης τις αναλαμβάνει η εταιρία factoring. Πώληση επιχειρηματικών απαιτήσεων (forfeiting) Το forfeiting είναι η εκχώρηση των μεσοπρόθεσμων εμπορικών αξιόγραφων, άνευ δικαιώματος αναγωγής, από τον κάτοχο τους σε εξειδικευμένο χρηματιστικό οργανισμό. Δηλαδή μεταξύ ενός εξαγωγέα και μιας τράπεζας ή εταιρίας factoring. Με βάση την σύμβαση ο εξαγωγέας πωλεί και εκχωρεί στην τράπεζα ή στην εταιρία factoring μια απαίτηση του που προέρχεται από εξαγωγική δραστηριότητα και κατά κανόνα ενσωματώνεται σε αξιόγραφα ( συναλλαγματικές ή γραμμάτια εις διαταγή). Επιχειρηματικό κεφάλαιο υψηλού κινδύνου (Venture capital) Το Venture capital είναι ένας τρόπος χρηματοδότησης για νέες επιχειρήσεις που αναπτύσσονται γρήγορα και δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς, όπως είναι η υψηλή τεχνολογία, το περιβάλλον, η ενέργεια, η υγεία, αλλά και σε πιο παραδοσιακούς τομείς, αρκεί να διακρίνονται για την καινοτομία της δραστηριότητάς τους. Η χρηματοδότηση με Venture capital γίνεται μέσω εταιριών, κυρίως όμως μέσω τραπεζικών ομίλων, οι οποίοι χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις με αντάλλαγμα την απόκτηση ενός ποσοστού μετοχών της επιχείρησης, σε σχέση και με το 7

13 ποσοστό της χρηματοδότησης, ενώ η διάρκεια της χρηματοδότησης είναι από 3 μέχρι 7 έτη ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους αρκετοί επιχειρηματίες προτιμούν τη χρηματοδότηση με Venture capital είναι ότι δεν απαιτούνται εγγυήσεις για το παρεχόμενο κεφάλαιο, δηλαδή σε περίπτωση που η επιχείρηση «δεν πάει καλά» και αποτύχει επιχειρηματικά η εταιρία Venture capital δεν έχει την απαίτηση να της επιστραφούν τα χρήματα που έχει επενδύσει στην επιχείρηση. Επίσης, η συνεργασία μιας επιχείρησης με μια εταιρία Venture capital συνήθως περιλαμβάνει εκτός από την χρηματοδότηση, τη συνδρομή και στήριξη και σε άλλους τομείς, όπως ο στρατηγικός σχεδιασμός, το marketing, η οργάνωση και στελέχωση της επιχείρησης, η μεταφορά τεχνογνωσίας, καθώς και η δικτύωση της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης με άλλες επιχειρήσεις για τη δημιουργία μελλοντικών συνεργασιών και σχέσεων.. Δικαιόχρηση (Franchising) Το franchising είναι ένα σύστημα εμπορίας προϊόντων ή υπηρεσιών, το οποίο στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ δύο επιχειρήσεων που είναι νομικά και χρηματοδοτικά ανεξάρτητες μεταξύ τους. Μέσω μίας οικονομικής συνδρομής, η μία επιχείρηση αποκτά από την άλλη το δικαίωμα χρήσης της εμπορικής της επωνυμίας, της εμπορικής τεχνογνωσίας και της εμπορίας των προϊόντων ή υπηρεσιών της. Οι όροι αυτής της συνεργασίας προβλέπονται με σχετικό συμβόλαιο, όπως και η παροχή τεχνικής στήριξης από την εταιρία που παραχωρεί τα σχετικά δικαιώματα. 8

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ - LEASING 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Υποστηρίζεται η άποψη ότι η πρώτη μορφή μίσθωσης εμφανίσθηκε στην Αίγυπτο την τρίτη χιλιετηρίδα π.χ. Αυτή ήταν υπό μορφή μίσθωσης μιας μικρής έκτασης μαζί με όλα τα υπάρχοντα σ αυτήν (δούλοι, ζώα, εξοπλισμός) έναντι περιοδικών καταβολών του μισθώματος και για χρονική περίοδο ίση με επτά πλημμύρες του Νείλου. Η μορφή αυτή της μίσθωσης μοιάζει περισσότερο με τη μορφή της λειτουργικής μίσθωσης. Όμως την πρώτη μορφή μίσθωσης παγίων περιουσιακών στοιχείων, περίπου σαν τη σημερινή μορφή της, τη συναντούμε μια χιλιετηρίδα μετά στους Σουμέριους, όπου σαν εκμισθωτές εμφανίζονται οι ιερείς και ως μισθωτές οι αγρότες. Παρόμοιες μορφές χρηματοδοτικής μίσθωσης εμφανίστηκαν στον Κώδικα του Χαμουραμπί, στην εποχή του Ιουστινιανού και μέχρι τον Μεσαίωνα. Η βιομηχανική επανάσταση συνετέλεσε στην περαιτέρω ανάπτυξη και διεύρυνση του θεσμού της μίσθωσης. Ιδιαίτερης εφαρμογής έτυχε η μίσθωση στην πράξη στον τομέα των μεταφορών και κυρίως στους σιδηροδρόμους. Συχνά οι ισχυρές σιδηροδρομικές εταιρίες προτιμούσαν να καταφύγουν στη μίσθωση των γραμμών και των εξοπλισμών των πιο αδύναμων ανταγωνιστών τους από το να κάνουν κάποια εξαγορά ή συγχώνευση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μίσθωση του σιδηροδρόμου LONDON AND GREENWICH από το σιδηρόδρομο SOUTH EASTERN RAILWAY το1844 και διήρκησε 999 χρόνια. Στις ΗΠΑ η μίσθωση σιδηροδρομικού εξοπλισμού αποτέλεσε έναν έμμεσο τρόπο χρηματοδότησης του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Ήδη την πρώτη δεκαετία του αιώνα ομάδες κεφαλαιούχων, που ονομάστηκαν αργότερα car trusts, αγόραζαν βαγόνια τα οποία εκμίσθωναν για μακροχρόνιο διάστημα στους σιδηροδρόμους. Στη συνέχεια, εμφανίστηκε η μίσθωση μηχανημάτων ως ένα μέσο για να περιοριστεί ο ανταγωνισμός. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζονταν καλύτερα η αποφυγή δευτερογενής αγοράς των μεταχειρισμένων μηχανών και γινόταν καλύτερος έλεγχος της αγοράς. Το 1919 στην Αγγλία υπολογίζεται ότι το 80% των κατασκευαστών υποδημάτων δεσμεύονταν από τους κατασκευαστές των μηχανημάτων. Την ίδια τακτική χρησιμοποίησε και η αγγλική εταιρία Metal Bix 9

15 Company που κατασκευάζει μεταλλικά κουτιά για την περίπτωση των μηχανών κατασκευής τους. Η χρηματοδοτική μίσθωση υπό την σύγχρονη μορφή της πρωτοεμφανίστηκε το 1952, στις ΗΠΑ με την ίδρυση της εταιρίας US Leasing από τον Henry Schonfeld με κεφάλαιο δολάρια και δάνειο δολάρια από την Bank of America. Σήμερα μια από τις μεγαλύτερες διεθνώς εταιρίες leasing είναι η United Stated Leasing International Inc.Την ίδια ανάπτυξη παρουσίασε ο θεσμός στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες χώρες του κόσμου. Ήδη πολλές διεθνείς επιχειρήσεις χρησιμοποιούν την τεχνική αυτή για την προώθηση των προϊόντων τους. Στη συνέχεια το νέο θεσμό εφάρμοσαν τράπεζες και άλλοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί που έχουν επαρκείς πηγές διαθέσιμων κεφαλαίων, κατορθώνοντας με τον τρόπο αυτό να διευρύνουν τις εργασίες τους. Χαρακτηριστικό της ανάπτυξης του θεσμού είναι ότι τις τελευταίες δεκαετίες στις ΗΠΑ πάνω από το 30% όλου του νέου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού των επιχειρήσεων προέρχονται από συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης. Τη δεκαετία του 70, οι μισθώσεις σπάνια ήταν διάρκειας μεγαλύτερης της πενταετίας, ενώ σήμερα είναι συνήθεις και μισθώσεις που φθάνουν τα 10 ή και 15 έτη. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, ο θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης στην Ελλάδα διανύει όπως φαίνεται τα πρώτα στάδια εξελίξεως του. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των πελατών στο οποίο απευθύνεται το leasing δεν το γνωρίζουν επαρκώς, με αποτέλεσμα να μην προβεί στη χρησιμοποίηση του. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα καλύπτονται περίπου το 7% των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη κυμαίνεται από 10 έως 30%, στις ΗΠΑ 32% και στην Αυστραλία 20%. Με το νόμο 1665/1986 τέθηκε σε εφαρμογή η μέθοδος της χρηματοδοτικής μίσθωσης στην Ελλάδα. Πρώτες εταιρίες που λειτούργησαν ήταν η ΕΤΒΑ LEASING, θυγατρική της ETBA, η CITILEASING, θυγατρική της Citibank και η ALPHA LEASING, θυγατρική της Τράπεζας Alpha. Το 1996, ο ΟΤΕ ίδρυσε την θυγατρική OTE-Leasing με μετοχικό κεφάλαιο 6 δισ. δραχμές και με σκοπό να καλυφθεί το κενό που υπήρχε στην αγορά για εξειδικευμένες υπηρεσίες χρηματοδοτικής μίσθωσης στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, της πληροφορικής, της καλωδιακής τηλεόρασης και των συνδεδεμένων με τις δραστηριότητες αυτές επιχειρήσεων. Η εταιρία αυτή το 2001 αγοράστηκε από την Πειραιώς Leasing. 10

16 Χαρακτηριστικά, μπορεί να αναφερθεί ότι ενώ μέχρι το τέλος του 1989 υπογράφηκαν συμβάσεις ύψους περίπου 20 δισ. δραχμών, το 1999 υπογράφηκαν συνολικά από τις δεκατρείς τότε λειτουργούσες εταιρίες leasing στην Ελλάδα, συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης ύψους δισ. δραχμών και το 2000 το ύψος τους έφθασε στις δεκατέσσερις τότε λειτουργούσες εταιρίες τα δισ. δραχμές. Οι προοπτικές της μεθόδου αυτής στην Ελλάδα είναι θετικές και μάλιστα ιδιαίτερα σε σχέση με τα αναπτυξιακά κίνητρα του νόμου 2601/1998. Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα που προέρχονται από τους αναπτυξιακούς νόμους είναι ότι πρώτον δεν απαιτείται ίδια συμμετοχή της επιχειρήσεως στην επένδυση και δεύτερον επιτυγχάνεται πολύ χαμηλό κόστος χρήματος. 2.2 ΕΝΝΟΙΑ Ο όρος leasing μπορεί να έχει έναν αριθμό από σημασίες. Όλες όμως είναι συγκεντρωμένες στη χρήση ενός πάγιου στοιχείου, το οποίο δεν είναι στην κυριότητα αυτού που απολαμβάνει τις ωφέλειες από τη χρήση του. Το leasing είναι μία σύμβαση μεταξύ εκμισθωτή (πιστοδοτικού οργανισμού) και μισθωτή (βιομηχανίας, βιοτεχνίας ή επαγγελματία) για την μίσθωση συγκεκριμένου παραγωγικού αντικειμένου (μισθίου), επιλεγμένου από τον μισθωτή. Επίσης είναι μια μορφή χρηματοδότησης εναλλακτική και συμπληρωματική του παραδοσιακού δανεισμού. Επιπλέον συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του τραπεζικού δανεισμού και τη μίσθωση κεφαλαιουχικών αγαθών. Ακόμη είναι μια μέθοδος χρησιμοποίησης του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού από μισθωτές για μια ορισμένη χρονική περίοδο έναντι καταβολής περιοδικής αμοιβής (μισθωμάτων) στους εκμισθωτές. Με τη μέθοδο της χρηματοδοτικής μίσθωσης η εκμισθώτρια εταιρία αγοράζει τον εξοπλισμό με χρηματοδότηση από τράπεζες ή θυγατρικές εταιρίες τραπεζών για λογαριασμό του μισθωτή, ο οποίος καθορίζει το είδος και τις προδιαγραφές του εξοπλισμού. Έτσι, ο εκμισθωτής διατηρεί την κυριότητα του μισθίου σ όλη τη διάρκεια της σύμβασης και ο μισθωτής έχει την κατοχή και τη χρήση του. Η χρηματοδοτική μίσθωση προσφέρει τη δυνατότητα στον ενδιαφερόμενο να χρησιμοποιήσει τον εξοπλισμό χωρίς να είναι δικός του, δηλαδή να έχει τη νομική κυριότητα, με τη λογική ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι η χρήση του εξοπλισμού, 11

17 γιατί του αποδίδει οικονομικά οφέλη, και όχι η κυριότητα. Όσο " για τα μισθώματα, αντλούνται από το εισόδημα που παράγει το μίσθιο. Η μίσθωση διαρκεί όσο η οικονομική ή τεχνολογική ζωή του παραγωγικού αντικειμένου ενώ τα μισθώματα μπορούν να κυμαίνονται ανάλογα με την Ταμειακή Ροή που γεννιέται από τη λειτουργία του. Στο τέλος της μίσθωσης υπάρχει η δυνατότητα με τη λήξη ή και πριν από τη λήξη της σύμβασης, πρώτον να αγοράσει τον εξοπλισμό στο κόστος της υπολειμματικής αξίας, δεύτερον να ανανεώσει τη σύμβαση για μια ακόμη χρονική περίοδο με νέους ή τους ίδιους όρους και τρίτον να διακόψει τη συνεργασία με τον εκμισθωτή επιστρέφοντας τον μηχανολογικό εξοπλισμό. Οι εταιρίες που προωθούν και εφαρμόζουν τη χρηματοδοτική μίσθωση δεν προμηθεύουν απλώς κάποια μηχανήματα με περιοδική καταβολή μισθωμάτων, αλλά ταυτόχρονα προσφέρουν υπηρεσίες, προσθέτουν αξία, συμβάλλουν στην κατασκευή μηχανημάτων, προσαρμόζουν τη χρηματοδότηση στις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς και τέλος αξιοποιούν τα επενδυτικά κίνητρα. Ακόμη αυτές διατρέχουν πολλές φορές αυξημένο κίνδυνο από διάφορες απρόβλεπτες καταστάσεις, όπως είναι η οικονομική αβεβαιότητα, οι καιρικές συνθήκες και άλλα. Οι διαδικασίες εφαρμογής της χρηματοδοτικής μίσθωσης στην απλή της μορφή, όταν δηλαδή αφορά τη μίσθωση ενός μηχανήματος είναι απλές, ταχύτατες, επωφελείς και για τα δύο μέρη. Πολλές φορές όμως, είναι δύσκολες και πολύπλοκες κυρίως όταν αφορά μεγάλες εγκαταστάσεις μηχανολογικού εξοπλισμού βιομηχανικών ή μεταφορικών μέσων που είναι δύσκολο να ενταχθούν στα κινητά ή ακίνητα πάγια στοιχεία και απαιτούν ειδικές συμφωνίες για την συντήρηση και την ασφάλιση τους. Η χρηματοδοτική μίσθωση διαφέρει από χώρα σε χώρα, γιατί διαφέρουν οι νομικές, φορολογικές, λογιστικές συνθήκες που την καθιστούν άλλοτε αποτελεσματικότερη και άλλοτε λιγότερο αποτελεσματική. 2.3 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Η χρηματοδοτική μίσθωση ως μια εναλλακτική και συμπληρωματική μορφή χρηματοδότησης έχει αναπτυξιακό και εκσυγχρονιστικό σκοπό. 12

18 Ο αναπτυξιακός της σκοπός φαίνεται από το γεγονός ότι προσφέρει στο μισθωτή ακόμη μια μορφή χρηματοδότησης, χωρίς να υποκαθιστά τον παραδοσιακό δανεισμό, με αποτέλεσμα να μπορεί να καλύπτει τις επενδυτικές του ανάγκες. Ο εκσυγχρονιστικός σκοπός της αποδίδεται στη δυνατότητα που έχει η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης να προμηθεύει και να μισθώνει στο μισθωτή σύγχρονο και διαρκώς ανανεωμένο καθώς και σε μεγάλη ποικιλία τεχνολογικό εξοπλισμό. Η ανάπτυξη του θεσμού οφείλεται κυρίως σε επενδυτικές δραστηριότητες. Ολόκληρη η φιλοσοφία του βασίστηκε στην προώθηση των επενδύσεων σε συνδυασμό με αναπτυξιακά κίνητρα για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, με σκοπό την αύξηση της παραγωγής και παραγωγικότητας και γενικά την ανάπτυξη της οικονομίας. Μ αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στην επιχείρηση - μισθωτή να επεκτείνει, να ανανεώσει και να εκσυγχρονίσει τις παραγωγικές της εγκαταστάσεις χωρίς να υποχρεούται να προσφύγει στο δανεισμό ή να διαθέσει ίδια κεφάλαια. Η επιτυχία του θεσμού θα εξαρτηθεί από τον αριθμό και την ένταση των αναγκών της βιομηχανίας και βιοτεχνίας που θα καλύψει. Μερικές από τις βασικές αυτές ανάγκες είναι: Η απόκτηση σύγχρονου παραγωγικού εξοπλισμού, με χαμηλό κόστος και χωρίς προκαταβολή. Η έγκαιρη ανανέωση του εξοπλισμού, προκειμένου να αποτραπεί η τεχνολογική απαξίωση. Η ευελιξία στην εξόφληση πιστώσεων, για επενδύσεις. Η βελτίωση της κεφαλαιακής διάρθρωσης των επιχειρήσεων. Η αποσύνδεση από την ανάγκη παροχής εμπραγμάτων ασφαλειών. Η αποτροπή διαρροής πιστώσεων σε αθέμιτες κατευθύνσεις. Η δημιουργία ευρύτερης και ορθολογικότερης αγοράς μεταχειρισμένων κεφαλαιουχικών αγαθών. Η χρηματοδοτική μίσθωση επιτρέπει, σε μεγάλο βαθμό, την ικανοποίηση των αναγκών αυτών καθώς και την επικερδή ενασχόληση των πιστωτικών ιδρυμάτων με το χρηματοδοτικό αυτό σχήμα. Απαραίτητος όμως όρος, για την κίνηση του ενδιαφέροντος των Τραπεζών και των άλλων επενδυτικών ομίλων, προς το νέο αυτό θεσμό είναι η κατάλληλη φορολογική πολιτική και τα σχετικά κίνητρα. 13

19 2.4 ΤΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΜΕ LEASING Όλων των τύπων τα μηχανήματα, όπως μηχανήματα και μονάδες παραγωγής Επαγγελματικά μέσα μεταφοράς, όπως λεωφορεία, φορτηγά κλπ. που χρησιμοποιούνται από τουριστικά γραφεία, τοπικά ΚΤΕΛ, ξενοδοχεία, τοπικές μεταφορικές εταιρίες, εταιρίες διανομής νωπών και κατεψυγμένων προϊόντων κλπ. Μηχανήματα τεχνικών έργων, όπως εκσκαφείς, φορτωτές, χωματουργικά, αντλίες και βαρέλες έτοιμου σκυροδέματος κλπ. Ιατρικά μηχανήματα και εξοπλισμός, όπως είναι τα ακτινολογικά μηχανήματα, αξονικοί και μαγνητικοί τομογράφοι, μηχανήματα υπερήχων, οδοντιατρικά και οφθαλμιατρικά μηχανήματα, διαγνωστικά και εργαστηριακά μηχανήματα κλπ. που χρησιμοποιούνται από ιατρούς, διαγνωστικά κέντρα, μικροβιολογικά εργαστήρια, νοσοκομεία κλπ. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εξοπλισμός γραφείου, έπιπλα κλπ. Ακίνητα, όπως είναι τα κτίρια και χώροι γραφείων, καταστήματα, ιατρεία, γραφεία συμβολαιογράφων και δικηγόρων, ξενοδοχεία, αποθήκες, χώροι logistics κλπ. που χρησιμοποιούνται από εταιρίες ή επαγγελματίες ΔΕΝ χρηματοδοτούνται Τα πλωτά μέσα Τα οικόπεδα Τα αναλώσιμα Οι διάφορες εργασίες και παροχές υπηρεσιών 2.5 ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ Στις διάφορες χώρες, όπου ο θεσμός εφαρμόζεται από δεκαετίες, έχουν αποκρυσταλλωθεί ορισμένοι τύποι της σύμβασης leasing. Τις σπουδαιότερες από τις μορφές αυτές, μπορούμε να τις χαρακτηρίσουμε με τους παρακάτω όρους : «απλή χρηματοδοτική μίσθωση», «μεικτή χρηματοδοτική μίσθωση», «αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση», «χρηματοδοτική υπομίσθωση», «συμμετοχική χρηματοδοτική μίσθωση» 14

20 I. Απλή χρηματοδοτική μίσθωση Στο βασικό αυτό τύπο του leasing, ο υποψήφιος μισθωτής που χρειάζεται για την επιχείρηση ή το επάγγελμά του ορισμένο αγαθό (μηχάνημα, φορτηγό αυτοκίνητο, εξοπλισμό γραφείου κλπ), απευθύνεται πρώτα στον αντίστοιχο βιομήχανο, επιχειρηματία ή και ιδιώτη που παράγει, εμπορεύεται ή διαθέτει το αγαθό (προμηθευτή) και διαπραγματεύεται μαζί του τις ιδιότητες, τις τεχνικές προδιαγραφές, την τιμή και γενικότερα οτιδήποτε έχει σχέση με το αγαθό αυτό. Στη συνέχεια προσφεύγει σε μια εταιρία leasing, η οποία αγοράζει ή εισάγει το αγαθό καταβάλλοντας το τίμημα. Η εταιρία δίνει εντολή στον προμηθευτή να παραδώσει το πράγμα απευθείας στον ενδιαφερόμενο, με τον οποίο έχει ήδη συνάψει τη χρηματοδοτική μίσθωση. Δεδομένου ότι ο εκμισθωτής δεν μετέχει στη διαδικασία της επιλογής του πράγματος ή του προμηθευτή, με τη χρηματοδοτική μίσθωση αποκλείεται συνήθως οποιαδήποτε ευθύνη για ελαττώματα του πράγματος ή έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων, για μη εκπλήρωση, υπερημερία ή πλημμελή εκπλήρωση της παροχής. Ως αντιστάθμισμα, ο εκμισθωτής εκχωρεί στον μισθωτή όλα τα δικαιώματά που αποκτά από τον προμηθευτή με τη σύμβαση πωλήσεως. Ο μισθωτής αναλαμβάνει την υποχρέωση: πρώτον να διατηρεί το πράγμα κατάλληλο για τη χρήση που συμφωνήθηκε, δεύτερον να το ασφαλίζει με έξοδά του και τρίτον να φέρει όλα τα βάρη του. Επίσης ο μισθωτής αναλαμβάνει με τη σύμβαση τον κίνδυνο της τυχαίας καταστροφής, απώλειας, κλοπής ή βλάβης του πράγματος, που σημαίνει ότι στις περιπτώσεις αυτές είναι υποχρεωμένος να αντικαταστήσει το μίσθιο με άλλο ίσης αξίας ή να πληρώσει τις άληκτες δόσεις του μισθώματος ή να το επιδιορθώσει με δικά του έξοδα. Φέρει, με άλλα λόγια, όλους τους κινδύνους που - σύμφωνα με το κλασικό αστικό δίκαιο προσήκουν στον κύριο του πράγματος. II. Μεικτή χρηματοδοτική μίσθωση Η μορφή αυτή του leasing, η οποία επίσης επιδέχεται διάφορες παραλλαγές διαφέρει από την προηγούμενη, κατά το ότι ο εκμισθωτής εκτός από την προσφορά της χρήσης του αγαθού, αναλαμβάνει και την τεχνική συντήρησή του, τις επιδιορθώσεις, την ασφάλισή και άλλα. Αναλαμβάνει δηλαδή και την υποχρέωση να διατηρεί το μίσθιο κατάλληλο για τη χρήση που συμφωνήθηκε. Ο τύπος αυτός της σύμβασης leasing προτιμάται κυρίως στις περιπτώσεις που ο 15

21 μισθωτής επιθυμεί να καλύψει μια βραχεία σε σχέση με τη διάρκεια οικονομικής ζωής του αντικειμένου ανάγκη του για ορισμένα πάγια αγαθά. Τα αγαθά αυτά, αποκτά ο εκμισθωτής με δικό του επιχειρηματικό κίνδυνο και με σκοπό να τα αποσβέσει και να κερδίσει από τη διαδοχική εκμίσθωσή τους σε περισσότερους. Όταν ο μισθωτής δεν χρειάζεται πλέον το πράγμα, μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση τηρώντας ορισμένη προθεσμία. Πλεονεκτήματα παρουσιάζει η κατηγορία αυτή του leasing και για τον εκμισθωτή. Έχοντας ο εκμισθωτής τη συντήρηση του πράγματος και φροντίζοντας να το διατηρεί σε καλή κατάσταση, μπορεί μετά τη λύση της σύμβασης να επιτύχει αξιόλογο κέρδος είτε με εκμίσθωση του πράγματος περαιτέρω σε άλλον ενδιαφερόμενο είτε κυρίως με την πώλησή του. Αυτονόητο είναι ότι τα έξοδα για τη συντήρηση, ασφάλιση και άλλα του μισθίου υπολογίζονται κατά τον προσδιορισμό του μισθώματος, το οποίο για το λόγο αυτό είναι προφανώς υψηλότερο απ ότι στην απλή χρηματοδοτική μίσθωση. Συμπέρασμα όλων των προαναφερθέντων είναι ότι το κρίσιμο στοιχείο διάκρισης της μεικτής με την απλή χρηματοδοτική μίσθωση απορρέει από το γεγονός ότι εδώ τον επενδυτικό κίνδυνο φέρει αποκλειστικά ο εκμισθωτής, ο οποίος επιδιώκει τη διαδοχική εκμίσθωση του πράγματος σε διάφορους ενδιαφερόμενους και όχι την παράδοσή του για το σύνολο της οικονομικής του ζωής σε έναν μισθωτή και την επίτευξη του επιχειρηματικού του κέρδους μόνο από αυτόν. III. Αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση Πρόκειται για την περίπτωση που η επιχείρηση ή ο επαγγελματίας έχοντας ανάγκη χρηματικής ρευστότητας, πωλεί και μεταβιβάζει κατά κυριότητα μέρος ή το σύνολο του παραγωγικού του εξοπλισμού στην εταιρία leasing, η οποία στη συνέχεια του παραχωρεί τη χρήση του αντί μισθώματος. Ο νομοθέτης έκρινε ότι και ο επιχειρηματίας που έσπευσε να αγοράσει (με δικά του χρήματα ή με πίστωση) τα πράγματα που χρειάζεται για επαγγελματική χρήση, δεν πρέπει να στερηθεί τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθεί μέσω του θεσμού leasing. Μπορεί να πουλήσει στην εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης το αγαθό και στη συνέχεια να το μισθώσει, οπότε θα συνεχίσει να έχει τη χρήση και την απόλαυση αυτού, όχι όμως πια ως κύριος αλλά ως μισθωτής Στην πραγματικότητα, η μορφή αυτή του leasing αποτελεί χρηματοοικονομική τεχνική που αποσκοπεί στην ενίσχυση της επιχείρησης με την εισροή κεφαλαίου 16

22 κινήσεως, απαραίτητου για την διεύρυνση της οικονομικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες κατηγορίες επιδιώκεται η χρηματοδότηση νέων επενδύσεων. Με την παρούσα ρευστοποιείται επένδυση που ήδη έχει πραγματοποιηθεί, με σκοπό την αύξηση της ρευστότητας της επιχείρησης. Μία από τις βασικές διαφορές μεταξύ αυτής της μορφής leasing και των δυο προηγούμενων είναι ότι στις πρώτες ο μισθωτής είναι πρόσωπο διαφορετικό από τον προμηθευτή και η όλη νομική σχέση εμφανίζεται τριγωνική (εκμισθωτής μισθωτής προμηθευτής). Αντίθετα σ αυτήν υπάρχουν δυο μόνο πρόσωπα, αφού οι ιδιότητες του προμηθευτή και του μισθωτή συνυπάρχουν στο ίδιο πρόσωπο. Η αντίστροφη χρηματοδοτική μίσθωση, ακόμη και στο μέτρο που επιτρέπεται, πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη, γιατί ενέχει κινδύνους για τους δανειστές του μισθωτή. IV. Χρηματοδοτική υπομίσθωση Από την ερμηνευτική προσέγγιση της παραγράφου 1 του άρθρου 1 και των παραγράφων 1,6 και 7 του άρθρου 6 προκύπτει ότι: η εκμισθώτρια εταιρία δεν είναι απαραίτητο να αγοράζει και να αποκτά την κυριότητα του αντικειμένου της χρηματοδοτικής μίσθωσης προκειμένου να εφαρμοστεί ο νόμος 1665/1986. Αντίθετα, φαίνεται να επιτρέπεται η μίσθωση με σκοπό υπεκμίσθωσης από τις εταιρίες και μάλιστα όχι μόνο από τον κατασκευαστή ή πωλητή αλλά και από άλλη εταιρία. Ως προς την ορθότητα της ρύθμισης έχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις άσχετα με το είδος του μισθίου. Ορθώς παρατηρείται ότι η δυνατότητα αυτή βρίσκεται σε αντίθεση με τη χαρακτηριστική για τέτοιες συμβάσεις επιδίωξη του εκμισθωτή, να ασφαλίζει τις απαιτήσεις του με την κυριότητα του πράγματος. Για το λόγο αυτό δεν προβλέπεται να γίνει δεκτή ευνοϊκά από τις εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης. Μπορεί μάλιστα να οδηγήσει σε δισεπίλυτα ερμηνευτικά προβλήματα αναφορικά με τα αποτελέσματα της τήρησης των διατυπώσεων δημοσιότητας που προβλέπει ο νόμος 1665/1986. Ειδικότερα, στην περίπτωση του leasing ακινήτων θα πρέπει να επισημανθεί το αυξημένο κόστος της χρηματοδοτικής υπομίσθωσης, εξαιτίας της σύνταξης περισσότερων συμβολαιογραφικών εγγράφων και της υποβολής τους σε 17

23 δημοσιότητα. Πάντως, σε τελική ανάλυση, είναι ζήτημα επιχειρηματικής απόφασης αν η σύναψη μιας τέτοιας σύμβασης είναι συμφέρουσα ή όχι. V. Συμμετοχική χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτου Στη μορφή αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης οι συμβαλλόμενοι είναι τέσσερις: Πρώτον η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης (εκμισθωτής), δεύτερον ο μισθωτής, τρίτον ο προμηθευτής του ακινήτου και τέταρτον ο πιστοδότης. Στην περίπτωση αυτή η σύμβαση λειτουργεί ως εξής: Ο εκμισθωτής αγοράζει από τον προμηθευτή το ακίνητο καταβάλλοντας μέρος μόνο του τιμήματος, που συνήθως δεν υπερβαίνει το 40%. Το υπόλοιπο του τιμήματος καλύπτεται με μακροπρόθεσμο δανεισμό από τράπεζες, οι οποίες όμως δέχονται να ικανοποιηθούν αποκλειστικά από τα μισθώματα και - σε περίπτωση αδυναμίας του μισθωτή - από την εκποίηση του μισθίου, χωρίς επομένως να δικαιούνται να στραφούν κατά του εκμισθωτή. Ο νόμος 1665/1986 δεν προβλέπει τίποτα αναφορικά με αυτές τις μορφές συνεργασίας και τη διαμόρφωση της έννομης σχέσης ανάμεσα στις εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης και στα άλλα πιστωτικά ιδρύματα, αφήνοντας στην πράξη την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών. 2.6 ΤΡΟΠΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Η δυνατότητα επιλογών στις διαδοχικές φάσεις διεκπεραιώσεως μιας πράξης χρηματοδοτικής μίσθωσης διαμορφώνει τα ακόλουθα σχήματα εφαρμογής της: α) Άμεση μίσθωση (Direct leasing). Πρόκειται για τεχνική μεγάλων βιομηχανικών επιχειρήσεων, που χρησιμοποιείται με σκοπό την προώθηση των πωλήσεών τους. Τη ρύθμιση του χρηματοδοτικού σκέλους αναλαμβάνει εξειδικευμένη θυγατρική εταιρία τους. Στην περίπτωση αυτή, ο κατασκευαστής αναλαμβάνει συνήθως και την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών, όπως είναι η συντήρηση, η εκπαίδευση του προσωπικού και άλλα. β) Πρόγραμμα μίσθωσης πώλησης (Vendor lease program). Είναι μια τεχνική προώθησης των πωλήσεων, κατά την οποία ένας προμηθευτής 18

24 εξοπλισμού υπογράφει μια σύμβαση πλαίσιο με μια εταιρία leasing και στη συνέχεια προσκομίζει την τελική αγορά μέσω της μακροπρόθεσμης ενοικίασης που προσφέρει η εταιρία leasing. Από την εταιρία αυτή, ο προμηθευτής εισπράττει ολόκληρο το τίμημα κατά την υπογραφή της σύμβασης ενοικίασης με τον πελάτη. Διάφοροι όροι υπεισέρχονται στην τελική σύμβαση, ανάλογα με τις επιθυμίες των πελατών, οπότε γίνεται λόγος για μίσθωση κατά παραγγελία (π.χ. εποχική διακύμανση, πληρωμή των ενοικίων ανάλογα προς τις πωλήσεις του τελικού προϊόντος). γ) Συμμετοχική ή εξισορροπητική ή μοχλευμένη μίσθωση (Leveraged leasing). Η περίπτωση αυτή εφαρμόζεται σε πράγματα πολύ μεγάλης αξίας όπως πλοία, αεροπλάνα, τρένα και άλλα και προϋποθέτει τη σύμπραξη τεσσάρων μερών: Του πελάτη, του βιομηχανικού κατασκευαστή, μιας εταιρίας leasing και ενός τραπεζικού οργανισμού. Η τράπεζα διαθέτει αμέσως το τίμημα στη βιομηχανία και εισπράττει ένα μερίδιο των ενοικίων από την εταιρία leasing, η οποία δρα ως μεσάζων για την τοποθέτηση του εξοπλισμού. Εδώ εντάσσεται και η μορφή syndicated leasing, η οποία προϋποθέτει συνεργασία πολλών εταιριών leasing για την διάθεση πραγμάτων υψηλής αξίας. δ) Πώληση και επανεκμίσθωση (Sale and lease back). Ο χρήστης κατασκευάζει ή αγοράζει το πράγμα και στην συνέχεια το πουλάει στην εταιρία εκμίσθωσης, από την οποία το ενοικιάζει. Αυτός ο τρόπος επιλέγεται για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών ρευστότητας εκ μέρους του ενοικιαστή. Σημειώνεται ότι το αντικείμενο της μίσθωσης μπορεί να είναι και μετοχές εταιριών, με την προοπτική να περιέλθουν στην ιδιοκτησία του μισθωτή. ε) Διασυνοριακή ή διεθνής μίσθωση (Cross-border ή Offshore leasing). Η περίπτωση αυτή διαφοροποιείται έναντι των προηγουμένων κατά το στοιχείο της πληρωμής των μισθωμάτων σε συνάλλαγμα, γεγονός που περικλείει πρόσθετους κινδύνους. Πρόκειται για διαρκώς επεκτεινόμενη περίπτωση συναλλαγών, όταν διαφοροποιείται το κόστος χρήματος από χώρα σε χώρα. Στην Ιταλία, ισχύει ειδικός νόμος (Νόμος 227/1997) για τη χρηματοδότηση 19

25 του εξαγωγικού leasing και έτσι προωθούνται οι εξαγωγές ιταλικών προϊόντων προς αναπτυσσόμενες κυρίως χώρες. 2.7 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Το κυριότερο πλεονέκτημα είναι η εξασφάλιση της χρηματοδότησης κατά 100% του καινούριου εξοπλισμού, χωρίς να απαιτείται πάντοτε η ίδια συμμετοχή, όπως συμβαίνει κατά τον τραπεζικό δανεισμό. Έτσι, τα υφιστάμενα στην επιχείρηση ίδια κεφάλαια μπορούν να αξιοποιηθούν σε επικουρικές επενδύσεις, όπως παραδείγματος χάριν έρευνα νέων προϊόντων, έρευνα αγοράς, με αποτέλεσμα την περαιτέρω βελτίωση της παραγωγικότητας και την ανάπτυξη της επιχείρησης. Η χρηματοδοτική μίσθωση υλοποιείται με χρηματοδότηση εκτός ισολογισμού. Συνεπώς, η σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια δεν επιβαρύνεται, όπως συμβαίνει στην περίπτωση δανεισμού και η επιχείρηση μπορεί να συνάπτει τραπεζικά δάνεια. Επιπλέον, η μη αναγραφή στον ισολογισμό της αξίας του εξοπλισμού συμβάλλει στην διόγκωση της αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων. Το σύνολο του μισθώματος αποτελεί δαπάνη που δεν φορολογείται ενώ στον δανεισμό μόνο οι τόκοι δεν φορολογούνται. Η διαδικασία υπογραφής μιας χρηματοδοτικής μίσθωσης είναι ταχύτερη και λιγότερο δαπανηρή έναντι της σύμβασης μακροπρόθεσμου δανεισμού. Συνήθως, δε χρειάζονται προσημειώσεις, υποθήκες και άλλα, ενώ προβλέπονται μειωμένα συμβολαιογραφικά δικαιώματα και απαλλαγή από χαρτόσημο και άλλους φόρους. Επιπλέον, η επιχείρηση επωφελείται της εμπειρίας των ειδικευμένων τεχνικό-οικονομικών ομάδων εξέτασης των επενδυτικών σχεδίων που διαθέτουν οι εταιρίες leasing. Προγραμματίζεται το κόστος της επένδυσης για ολόκληρη την περίοδο της μίσθωσης, με προκαθορισμένες και σταθερές κατά κανόνα δόσεις. Ο μισθωτής μπορεί ευκολότερα να παρακολουθεί την τεχνολογική εξέλιξη του εξοπλισμού, εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες εποχικής προσαρμογής των μισθωμάτων, ώστε αυτά να καταβάλλονται ως τμήμα 20

26 των λειτουργικών εισπράξεων. Απαλλάσσεται δε, από την αγωνία ρευστοποιήσεως της υπολειμματικής αξίας. Τα παρεχόμενα κίνητρα των αναπτυξιακών νόμων ισχύουν και κατά την επιλογή επένδυσης μέσω leasing. Για τα τραπεζικά συγκροτήματα, το leasing αποτελεί μια τεχνική διεύρυνσης της πελατείας και των πολλαπλών κερδών, αφού εκτός των άλλων αποκτούν διαπραγματευτική δύναμη έναντι των προμηθευτών του εξοπλισμού και προσφέρουν πελατεία στις ασφαλιστικές εταιρίες. Επιπλέον, οι εταιρίες leasing επωφελούνται από τις ταχύτερες αποσβέσεις. Οι εταιρίες διασφαλίζονται από τον κίνδυνο πτώχευσης του μισθωτή, διότι διατηρούν την ιδιοκτησία του εξοπλισμού και επιπλέον απολαμβάνουν σοβαρά φορολογικά κίνητρα 2.8 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Το φαινομενικό κόστος του leasing είναι υψηλότερο από το επιτόκιο τραπεζικού δανείου. Ο χρήστης ασφαλίζει τον εξοπλισμό για κινδύνους που υποδεικνύει η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης. Διαφέρει η ωφέλεια από την φοροαπαλλαγή των αποσβέσεων που ισχύει στην περίπτωση ιδιόκτητου εξοπλισμού. Αυτή η ωφέλεια, συμψηφίζεται μέχρι ενός βαθμού από την πλήρη φοροαπαλλαγή των μισθωμάτων. Παρά τη θετική σχέση ιδίων προς ξένα κεφάλαια μπορεί να εκδηλωθεί δισταγμός των τραπεζών για χρηματοδότηση της επιχείρησης, όταν ο εξοπλισμός της στηρίζεται στη μέθοδο του leasing. Ο μισθωτής αναλαμβάνει όλους τους επιχειρηματικούς κινδύνους 2.9 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ - ΑΓΟΡΑ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ Ο εκμισθωτής σύμφωνα με το leasing, χρησιμεύει σαν ένας χρηματοδοτικός μεσάζων οπού βρίσκει κεφάλαια τα οποία ανταλλάσει με ένα συμβόλαιο χρηματοδοτικής μίσθωσης. Κατά τη διαδικασία της μίσθωσης, ο εκμισθωτής αποκτά τον τίτλο του περιουσιακού στοιχείου. Στη συνέχεια παραδίδει το περιουσιακό στοιχείο στο 21

27 μισθωτή έναντι μίας σειράς πληρωμών, η οποία καθορίστηκε από τη συμφωνία της μίσθωσης του στοιχείου. Από την άλλη, κατά την διαδικασία της αγοράς ενός περιουσιακού στοιχείου τα κεφάλαια που χορηγούνται βρίσκονται από τον αγοραστή με την έκδοση μετοχών ή ομολογιών. Τα κεφάλαια αυτά, έχουν δυο βασικές διαφορές ανάμεσα στο leasing και την αγορά: πρώτον στη συμφωνία χρηματοδοτικής μίσθωσης υπάρχει ένας μεσάζον, ο εκμισθωτής και δεύτερον η συμφωνία αγοράς παρέχει στον ιδιοκτήτη τη δυνατότητα χρησιμοποίησης του περιουσιακού στοιχείου και την εκποίηση του, ενώ ο μισθωτής κατέχει μόνο το δικαίωμα χρησιμοποίησης του. Οι μέθοδοι που υπάρχουν για την σύγκριση του leasing και της αγοράς είναι οι ακόλουθοι: Η μέθοδος της Καθαρής Παρούσας Αξίας: Με τη μέθοδο αυτή εξετάζεται το πρόβλημα της μίσθωσης ή της αγοράς ενός περιουσιακού στοιχείου συγκρίνοντας τις αντίστοιχες καθαρές παρούσες αξίες του συνολικού κόστους που συνεπάγεται η κάθε λύση. Όταν η παρούσα αξία του κόστους της αγοράς είναι μικρότερη από τη παρούσα αξία του κόστους της χρηματοδοτικής μίσθωσης τότε αυτή η διαφορά αποτελεί το πλεονέκτημα της αγοράς. Αντίθετα, όταν η παρούσα αξία του κόστους της αγοράς είναι μεγαλύτερη από την παρούσα αξία του κόστους της χρηματοδοτικής μίσθωσης τότε προτιμάται το leasing. Η μέθοδος του Εσωτερικού Επιτοκίου Απόδοσης: Με τη μέθοδο αυτή ορίζεται το επιτόκιο που μηδενίζει τη διαφορά μεταξύ της παρούσας αξίας του συνολικού κόστους του leasing και της αγοράς. Αν το επιτόκιο αυτό είναι μεγαλύτερο από το επιτόκιο δανεισμού τότε προτιμούν το leasing. Aντίθετα, αν το εσωτερικό επιτόκιο απόδοσης είναι μικρότερο από το επιτόκιο δανεισμού τότε προτιμάται η αγορά. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι κατασκευαστές των περιουσιακών στοιχείων έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν τόσο τους όρους και την τιμή πώλησης ενός παγίου όσο και τους όρους της εκμίσθωσης του. Ο κατασκευαστής που επιλέγει την εκμίσθωση του περιουσιακού στοιχείου που παρέχει, περιλαμβάνει στην αποσβεστέα αξία του εν λόγω στοιχείου μόνο το κόστος παραγωγής του. Άρα το κέρδος που αναμένεται δεν θα συμπεριληφθεί ως ένα μέρος της αποσβεστέας αξίας του παγίου. Από την άλλη, το πραγματικό κόστος για τον αγοραστή είναι η αγοραία τιμή, στην οποία 22

28 περιλαμβάνεται το κέρδος του κατασκευαστή και επιπλέον τα έξοδα της εγκατάστασης του. Για το λόγο αυτό, η αποσβεστέα αξία για τον αγοραστή είναι μεγαλύτερη από αυτή του κατασκευαστή όπως στην περίπτωση εκμίσθωσης ενός περιουσιακού στοιχείου. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία διαφορετική απόφαση πώλησης εκμίσθωσης από την μεριά του πωλητή, απ ότι η αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων αγοράς μίσθωσης από την μεριά του αγοραστή ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ LEASING Γιατί συμφέρει το leasing εξοπλισμού; Τα μισθώματα αναγνωρίζονται ως λειτουργικές δαπάνες και εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης. Έτσι εξοικονομείται φόρος που στην ουσία χρηματοδοτεί μέρος της επένδυσης. Δεν καταβάλλεται αμέσως το ΦΠΑ αλλά κατά τη διάρκεια της σύμβασης leasing και επί των μισθωμάτων. Μπορώ να χρηματοδοτήσω με leasing μόνο καινούργιο εξοπλισμό; Όχι. Αν και συνήθως χρηματοδοτείται καινούργιος εξοπλισμός, δεν αποκλείεται και η χρηματοδότηση μεταχειρισμένου εξοπλισμού σε καλή κατάσταση λειτουργίας και με ικανοποιητική δευτερογενή αγορά. Σε περίπτωση πώλησης και επαναμίσθωσης μεταχειρισμένου εξοπλισμού, πώς καθορίζεται η αξία της σύμβασης; Με βάση τη συνήθη πρακτική η αξία της σύμβασης leasing θα πρέπει να είναι ίση με την αναπόσβεστη αξία του πωλούμενου εξοπλισμού, όπως προκύπτει από το μητρώο παγίων της επιχείρησης. Γιατί συμφέρει το leasing; Τα μισθώματα αναγνωρίζονται ως λειτουργικές δαπάνες και εκπίπτουν από τα ακόλουθα έσοδα της επιχείρησης κατά το ποσό που αναλογεί στο κτίσμα. Έτσι εξοικονομείται φόρος που στην ουσία χρηματοδοτεί μέρος της επένδυσης. 23

29 Δεν υφίσταται ο κίνδυνος της αναπροσαρμογής του ενοικίου από τον ιδιοκτήτη, καθώς και της ιδιόχρησης ή της καταβολής αέρα Τα μισθώματα των συμβάσεων leasing ακινήτων, δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ εκτός από αυτά των βιομηχανοστάσιων και των εμπορικών κέντρων. Γιατί να προβώ στην πώληση και στην επαναμίσθωση ακινήτων; Υπάρχει απαλλαγή από την καταβολή του φόρου μεταβίβασης και του φόρου υπεραξίας που προκύπτει από τη μεταβίβαση του ακινήτου, με βάση τη νομοθεσία που ισχύει. Τα μισθώματα των συμβάσεων leasing ακινήτων, δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ εκτός αυτών των βιομηχανοστάσιων και των εμπορικών κέντρων. Ενισχύει τη ρευστότητα της επιχείρησης και επιτρέπει την αναδιάρθρωση των οικονομικών στοιχείων της. Μπορεί ένας εργολάβος οικοδομών να προβεί σε πώληση και επαναμίσθωση; Ναι, αρκεί να επιθυμεί τη διατήρηση του ακινήτου για εκμετάλλευση και όχι για πώληση. Τι πρέπει να προσέξω στη χρηματοδότηση εξοπλισμού ακινήτου μέσω leasing; Πέραν της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του πελάτη μισθωτή, θα πρέπει να αξιολογηθεί και η δυνατότητα ευχερούς διάθεσης του εξοπλισμού ακινήτου στη δευτερογενή αγορά, σε περίπτωση έλευσης του κινδύνου. Ποια είναι η διάρκεια μιας σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης; Η ελάχιστη διάρκεια μιας σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης κινητού εξοπλισμού ορίζεται στα τρία ( 3 ) χρόνια και του ακινήτου στα δέκα ( 10 ) χρόνια. Οι τελικές διάρκειες μπορούν να ανέλθουν έως πέντε ( 5 ) χρόνια για τον κινητό εξοπλισμό και είκοσι ( 20 ) χρόνια για τα ακίνητα Πως υπολογίζονται τα μισθώματα leasing; Τα μισθώματα leasing είναι κυμαινόμενα και βασίζονται στο euribor της αντίστοιχης περιόδου. Το περιθώριο κυμαίνεται ανάλογα με τον πελάτη ( 24

30 πιστοληπτική ικανότητα, ποσό, είδος εξοπλισμού ακινήτου κλπ. ) και τη συνολική του συνεργασία με την τράπεζα. Υπάρχει κάποια εξαίρεση στην φορολογική έκπτωση των μισθωμάτων των χρηματοδοτικών μισθώσεων; Ναι. Για τα ιδιωτικής χρήσης επιβατικά αυτοκίνητα, η έκπτωση του μισθώματος ανέρχεται σε 60% έως 1.600cc και 25% άνω των 1.600cc αντίστοιχα. Για τα ακίνητα, η έκπτωση του μισθώματος ανέρχεται στο ποσό που αναλογεί στο κτίσμα. Τι ποσοστό της αξίας χρηματοδοτείται στο leasing ακινήτων; Συνήθως χρηματοδοτείται το ποσό αναγκαστικής ευχερούς διάθεσης του ακινήτου, βάσει της σχετικής εκτίμησης της τράπεζας ( περίπου το 80% της εμπορικής αξίας ). Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του εξοπλισμού ή του ακινήτου; Ο εξοπλισμός και τα ακίνητα κατά τη διάρκεια της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης παραμένουν στην ιδιοκτησία της τράπεζας. Κατά τη λήξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης εξαγοράζονται από μισθωτή πελάτη έναντι προσυμφωνημένου τιμήματος και μεταβιβάζεται η κυριότητα Μπορεί ο μισθωτής να εξαγοράσει αποκτήσει την κυριότητα του πάγιου νωρίτερα από την προκαθορισμένη διάρκεια; Ναι, με προεξόφληση της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης μετά το πέρας της τριετίας. Προκειμένου για σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης ακινήτου καταβάλλεται φόρος μεταβίβασης; Στην περίπτωση ευθείας χρηματοδοτικής μίσθωσης ακινήτου καταβάλλεται φόρος μεταβίβασης. Σύμφωνα με τις ισχύουσες φορολογικές διατάξεις στην περίπτωση πώλησης και επαναμίσθωσης ακινήτου ο μισθωτός απαλλάσσεται από το φόρο μεταβίβασης. 25

31 Υπάρχει καταβολή φόρου υπεραξίας στο sale & lease back ακινήτων; Όχι. Σύμφωνα με τις ισχύουσες φορολογικές διατάξεις η υπεραξία που προκύπτει στην περίπτωση πώλησης και επαναμίσθωσης ακινήτου καταχωρείται σε ειδικό λογαριασμό αφορολόγητου αποθεματικού και δεν φορολογείται 2.11 Η ΑΓΟΡΑ LEASING ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της στις τραπεζικές εργασίες περιόρισε το πρώτο εξάμηνο του 2009 τις δραστηριότητες στην αγορά leasing. Σύμφωνα με έρευνες, το τελευταίο τρίμηνο του 2008 έκλεισε με πτώση στα συμβόλαια των εταιριών leasing. Η πτώση αυτή οδήγησε σε σημαντική μείωση των νέων συμβολαίων για το σύνολο της χρήσης, ενώ και το πρώτο τρίμηνο του 2009 κινήθηκε στον ίδιο ρυθμό. Ειδικότερα, το 2008 έκλεισε με μείωση της συνολικής δραστηριότητας της τάξης του 12% - 15%, γεγονός που μεταφράζεται σε συνολική αξία συμβολαίων 2,5 δισ. ευρώ έναντι 2,87 δισ. ευρώ το Εκτιμάται ότι τα συμβόλαια που έγιναν το 2008 απλά συντήρησαν σε σταθερά επίπεδα τα υπόλοιπα των συμβολαίων που έχουν στα ενεργητικά τους οι εταιρίες Leasing και τα οποία ανέρχονταν το 2007 στα 7,93 δισ. ευρώ. Η εικόνα στην αγορά leasing κατά το πρώτο τρίμηνο του 2009 δεν φάνηκε να αλλάζει, παρουσιάζοντας σημαντική πτώση σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του Όμως τις τελευταίες εβδομάδες υπάρχει μία σχετική αντιστροφή, που οδηγεί στην εκτίμηση ότι φέτος ο κλάδος θα κλείσει με σύνολο εργασιών αντίστοιχο με εκείνο του Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κλάδος το 2008 έκλεισε παρουσιάζοντας κέρδη. Ακόμη, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η δραστηριότητα των εταιρειών leasing, οι οποίες στο σύνολο τους είναι θυγατρικές τραπεζών δεν θα πρέπει να κατηγορούνται για μεγάλη επικινδυνότητα όσον αφορά σε μη εξυπηρετούμενες χρηματοδοτήσεις, καθώς προσφέρονται εγγυήσεις από ισχυρά πάγια περιουσιακά στοιχεία. Επίσης, οι εταιρίες leasing εντάσσονται στον ευρύτερο τομέα των επιχειρηματικών χορηγήσεων, οι οποίες έχουν χαμηλό ποσοστό επισφάλειας. Υπολογίζεται ότι οι συμβάσεις leasing φτάνουν μόλις το 4% του συνολικού ενεργητικού των τραπεζών. Να σημειωθεί δε, 26

32 ότι το 70% του κλάδου ελέγχεται από τις θυγατρικές των Alpha Bank, Eurobank, Πειραιώς και Κύπρου. Όσον αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου, διαγράφονται νέες προοπτικές από την Τράπεζα την Ελλάδος. Η τράπεζα θα προβλέπει την επέκταση των εταιριών leasing στις λειτουργικές μισθώσεις (ενοικιάσεις εξοπλισμών και άλλα). Σύμφωνα με πληροφορίες έχουν γίνει οι σχετικές διεργασίες ανάμεσα στους εκπροσώπους της ένωσης εταιριών leasing και στην Τράπεζα της Ελλάδος και αναμένεται η τελική έγκριση ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο θεσμός του leasing έχει πολλά περιθώρια ανάπτυξης στην Ελλάδα, αλλά πρέπει να υπάρχει και το αντίστοιχο νομοθετικό πλαίσιο με αυτό των χωρών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Άρθρο 19 νόμος 1892/90 Αφορολόγητες εκπτώσεις για χρηματοδοτική μίσθωση εξοπλισμού. A. Η διάρκεια σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης είναι άνω των 10 ετών. B. Στη σύμβαση του leasing που έχει διάρκεια έως 10 ετών, ορίζεται ότι μετά τη λήξη της μίσθωσης ο εξοπλισμός θα περιέχεται στην κυριότητα του μισθωτή. Σε περίπτωση που ο μισθωτής μετά τη λήξη της μίσθωσης δεν αποκτά την κυριότητα του εξοπλισμού εφαρμόζονται οι διατάξεις του Άρθρου 14. Η αφορολόγητη έκπτωση προστίθεται στα κέρδη της επιχείρησης και φορολογείται στη διαχειριστική χρήση κατά την οποία πουλήθηκαν τα πάγια περιουσιακά στοιχεία πριν περάσουν 5 χρόνια από τότε που αγοράστηκαν, για το πόσο που η αφορολόγητη έκπτωση αντιστοιχεί στην αξία των παγίων αυτών στοιχείων. Δεν ισχύουν τα παραπάνω αν η επιχείρηση αντικαταστήσει τα πάγια στοιχεία που πουλήθηκαν μέσα σε έξι μήνες από τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου που έγινε η πώληση με ένα από τα πάγια στοιχεία που έχει ίση αξία, τα οποία συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις της παραγωγικής επένδυσης που ορίζει ο νόμος. 27

33 Αναπτυξιακός Νόμος 2601/98 Ο νέος αναπτυξιακός νόμος επιτρέπει τη χρηματοδοτική μίσθωση για την απόκτηση νέου συγχρόνου μηχανολογικού εξοπλισμού. Τα είδη της ενίσχυσης μπορούν να πάρουν τις παρακάτω μορφές: A. Επιδότηση της χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία συνίσταται στην κάλυψη από το δημόσιο τμήματος των καταβαλλόμενων μισθωμάτων χρηματοδοτικής μίσθωσης. B. Φορολογική απαλλαγή με το σχηματισμό ισόποσου αφορολόγητου αποθεματικού, ύψους μέχρι ενός ποσοστού ή του συνόλου της αξίας της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Λειτουργία του Αναπτυξιακού Νόμου Χρηματοδοτείται όλη η αξία του εξοπλισμού. Η επιδότηση του μισθώματος υπολογίζεται στην αξία του εκμισθωμένου εξοπλισμού. Το ποσοστό της επιδότησης είναι ίσο προς το ποσοστό επιχορήγησης που ορίζεται στην περιοχή δραστηριότητας του μισθωτή. Η επιδότηση καταβάλλεται μετά την εγκατάσταση και την πιστοποίηση έναρξης της παραγωγικής λειτουργίας του εξοπλισμού και μετά την πληρωμή των μισθωμάτων από την επιχείρηση ανά τρίμηνο. Η επιδότηση υπολογίζεται επί του τμήματος της αξίας κτήσεως του εξοπλισμού, το οποίο εμπεριέχεται στο εκάστοτε καταβαλλόμενο μίσθωμα. Σε περίπτωση που η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης προβλέπει καταβολή μισθώματος σε διαστήματα μικρότερα του τριμήνου, η καταβολή της επιδότησης γίνεται ανά τρίμηνο. Τα ποσά της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης που εισπράττει η επιχείρηση μειώνουν το ποσό των δαπανών χρηματοδοτικής μίσθωσης που αφαιρούνται από τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης για να υπολογιστούν τα καθαρά κέρδη που φορολογούνται. Ο εξοπλισμός μετά τη λήξη της μίσθωσης θα περιέχεται στην κυριότητα της επιχείρησης. 28