ΕΡΛΧΕΛΘΣΛΑΚΟ ΣΧΕΔΛΟ ΔΘΜΟΥ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ

Transcript

1 Περιεχόμενα ΕΛΣΑΓΩΓΛΚΟ ΚΕΦΑΛΑΛΟ... 3 ENOTHTA 1: Κεφάλαιο 1.1: ΣΥΝΟΡΤΛΚΘ ΡΕΛΓΑΦΘ ΚΑΛ ΑΞΛΟΛΟΓΘΣΘ ΤΘΣ ΥΦΛΣΤΑΜΕΝΘΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΘΣ Συνοπτικι περιγραφι και αξιολόγθςθ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ τθσ περιοχισ του Διμου Συνοπτικι περιγραφι και αξιολόγθςθ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ του Διμου και των Νομικϊν του Ρροςϊπων, ωσ οργανιςμϊν Κεφάλαιο 1.2: ΣΤΑΤΘΓΛΚΘ ΤΟΥ ΔΘΜΟΥ ΚΑΛ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΕΣ ΡΟΤΕΑΛΟΤΘΤΕΣ Το όραμα και οι αρχζσ του Διμου Οι άξονεσ & τα μζτρα του προγράμματοσ ENOTHTA 2: Κεφάλαιο 2.1: ΣΧΕΔΛΑ ΔΑΣΘΣ Τα ςχζδια δράςθσ για τθν εφαρμογι τθσ ςτρατθγικισ Δράςεισ διαδθμοτικισ και υπερτοπικισ ςθμαςίασ Κεφάλαιο 2.3.: ΟΛΚΟΝΟΜΛΚΟΣ ΡΟΓΑΜΜΑΤΛΣΜΟΣ Εκτίμθςθ των εςόδων Κατανομι των εςόδων για τθν κάλυψθ των δαπανϊν των δράςεων Χρθματοδοτικοί πίνακεσ του προγράμματοσ

2 ΣΥΝΤΟΜΟΓΑΦΛΕΣ : ΑΚΟΜΜ : ΑΚΟΜΜ - ΨΘΛΟΕΛΤΘΣ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΘ Α.Ε Ο.Τ.Α ΡΕ : Ρεριφερειακι Ενότθτα *ΡΕ εκφμνθσ+ ΟΕΡ : Οικονομικά Ενεργόσ Ρλθκυςμόσ ΒΟΑΚ : Βόρειοσ Οδικόσ Άξονασ ΕΣΡΑ : Εκνικό Στρατθγικό Ρλαίςιο Αναφοράσ ΚΑΡ : Κοινι Αγροτικι Ρολιτικι ΕΛ.ΣΤΑΤ. : Ελλθνικι Στατιςτικι Αρχι (πρϊθν ΕΣΥΕ) Η.Ο.Ε. : Ηϊνεσ Οικιςτικοφ Ελζγχου ΣΧΟΟΑΡ : Σχζδιο Χωρικισ και Οικιςτικισ Οργάνωςθσ Ανοικτισ Ρόλθσ ΚΑΡΘ : Κζντρο Ανοικτισ Ρροςταςίασ Θλικιωμζνων ΚΘΦΘ : Κζντρο Θμεριςιασ Φροντίδασ Θλικιωμζνων ΚΔΑΡ : Κζντρο Δθμιουργικισ Απαςχόλθςθσ Ραιδιϊν ΚΕΡ : Κζντρο Εξυπθρζτθςθσ Ρολιτϊν Κ.Ρ.Ε. : Κζντρο Ρεριβαλλοντικισ Εκπαίδευςθσ Μ.Φ.Λ.Κ. : Μουςείο Φυςικισ Λςτορίασ Κριτθσ ΦΡΨ : Φυςικό Ράρκο Ψθλορείτθ ΤΚ : Τοπικι Κοινότθτα/Τοπικζσ Κοινότθτεσ ΔΕ : Δθμοτικι Ενότθτα /Δθμοτικζσ Ενότθτεσ ΚΕΚ : Κζντρο Επαγγελματικισ Κατάρτιςθσ ΕΡΑΛ : Επαγγελματικό Λφκειο 2

3 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΣΘΡΙΣΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το Επιχειρθςιακό Ρρόγραμμα του Διμου Μυλοποτάμου αποτελεί ζνα ολοκλθρωμζνο πρόγραμμα το οποίο εμπεριζχει τισ βαςικζσ αρχζσ ανάπτυξισ του, με ςκοπό τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ, τθ δθμιουργία πλαιςίου ίςων ευκαιριϊν ςυμμετοχισ και δθμιουργίασ ςτθν παιδεία, πολιτιςμό και τον ακλθτιςμό, τθν παράλλθλθ κοινωνικι και οικονομικι ανάπτυξθ κακϊσ και τθν εξυπθρζτθςθ του πολίτθ. Για τθν εκπόνθςι του, ελιφκθςαν υπόψθ: 1. Τα άρκρα του Ν. 3463/2006 νζου Κϊδικα Διμων και Κοινοτιτων, κεφάλαιο Ηϋ, Επιχειρθςιακά Ρρογράμματα. 2. Θ Εγκφκλιοσ 45/2006 ΥΡ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. 3. Θ Υπουργικι απόφαςθ 18183/ , ΦΕΚ 534, Β, 13/4/2007 με κζμα: Ρεριεχόμενο, δομι και τρόποσ υποβολισ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων των ΟΤΑ Ά βακμοφ. 4. θ Υπουργικι απόφαςθ 45038/ Απόφαςθ του Υπουργοφ Εςωτερικϊν, Δθμόςιασ Διοίκθςθσ & Αποκζντρωςθσ, ςχετικά με τθν τροποποίθςθ τθσ 18183/ ΥΑ, ΦΕΚ 534, Β, 13/4/2007 με κζμα: Ρεριεχόμενο, δομι και τρόποσ υποβολισ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων των ΟΤΑ Ά βακμοφ. 5. Το Ρροεδρικό Διάταγμα 185/2007, ΦΕΚ 221 Αϋ 12/9/2007 «Πργανα και διαδικαςία κατάρτιςθσ, παρακολοφκθςθσ και αξιολόγθςθσ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων των Οργανιςμϊν Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ (Ο.Τ.Α.) α βακμοφ» κακορίςτθκε θ διαδικαςία κατάρτιςθσ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων. 6. Θ Εγκφκλιοσ 66/2007 ΥΡ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. 7. H απόφαςθ 184/ του Δθμάρχου Μυλοποτάμου για τθ ςυγκρότθςθ ομάδασ ζργου για τθν κατάρτιςθ Επιχειρθςιακοφ Ρρογράμματοσ του Διμου ςφμφωνα με τα άρκρα του Ν. 3463/2006 ΚΔΔ 8. Θ Εγκφκλιοσ 8/2008 ΥΡ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. 9. Ο οδθγόσ κατάρτιςθσ Επιχειρθςιακϊν Ρρογραμμάτων ΟΤΑ τθσ ΕΕΤΑΑ. 10. Το Ρροεδρικό Διάταγμα 89/2011, ΦΕΚ 213 Αϋ 29/9/2011 Τροποποίθςθ του υπ αρικμ. 185/2007 (ΦΕΚ 221Αϋ) Ρροεδρικοφ Διατάγματοσ «Πργανα και διαδικαςία κατάρτιςθσ, παρακολοφκθςθσ και αξιολόγθςθσ των επιχειρθςιακϊν προγραμμάτων των Οργανιςμϊν Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ (Ο.Τ.Α.) αϋ βακμοφ» θνπόο θαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Δπηρεηξεζηαθνύ Πξνγξάκκαηνο Ο γενικόσ ςκοπόσ του Επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ είναι θ προϊκθςθ τθσ τοπικισ και εςωτερικισ ανάπτυξθσ του Διμου Μυλοποτάμου, ςε εναρμόνιςθ με τισ κατευκφνςεισ αναπτυξιακοφ ςχεδιαςμοφ ςε περιφερειακό και εκνικό επίπεδο. Α) Πξνώζεζε ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο Το επιχειρθςιακό πρόγραμμα κατά κφριο λόγο προςδιορίηει τθ βελτίωςθ των υφιςτάμενων και τθν ανάπτυξθ νζων δραςτθριοτιτων που κα πρζπει να εκτελζςει ο Διμοσ ςτο πλαίςιο των κεςμοκετθμζνων αρμοδιοτιτων του, με απϊτερουσ ςκοποφσ : α+ τθν προςταςία και αναβάκμιςθ του φυςικοφ και δομθμζνου περιβάλλοντοσ τθσ περιοχισ του και 3

4 β+ τθ βελτίωςθ τθσ κοινωνικισ και οικονομικισ ευθμερίασ των κατοίκων τθσ περιοχισ του Θ προςταςία και αναβάκμιςθ του φυςικοφ και δομθμζνου περιβάλλοντοσ ςυνεπάγεται τθν ενεργοποίθςθ του Διμου ςτουσ τομείσ: - Τθσ προςταςίασ και τθσ αειφόρου διαχείριςθσ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ - Τθσ βελτίωςθσ του οικιςτικοφ περιβάλλοντοσ - Των τεχνικϊν υποδομϊν και των δικτφων εξυπθρζτθςθσ Θ βελτίωςθ τθσ ευθμερίασ των κατοίκων ςυνεπάγεται τθν παροχι υπθρεςιϊν ςτουσ τομείσ: - Ραιδείασ -Ρολιτιςμοφ -Ακλθτιςμοφ -Κοινωνικισ πολιτικισ -Οικονομικισ ανάπτυξθσ και απαςχόλθςθσ Β) Δζσηεξηθή αλάπηπμε ηνπ Γήκνπ Μπινπνηάκνπ σο νξγαληζκνύ Εκτόσ από τισ δράςεισ για τθν προϊκθςθ τθσ τοπικισ ανάπτυξθσ το επιχειρθςιακό πρόγραμμα περιλαμβάνει μζτρα για τθ βελτίωςθ τθσ διοικθτικισ ικανότθτασ του Διμου ωσ δθμόςιου οργανιςμοφ (ωσ φορζα παροχισ ςυλλογικϊν αγακϊν και υπθρεςιϊν αλλά και ωσ κοινωνικοφ και πολιτικοφ κεςμοφ), με ςκοποφσ τθ βελτίωςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ, τθσ αποδοτικότθτασ και τθσ νομιμοποίθςθσ τθσ λειτουργίασ του. Ειδικότερα οι ςχετικζσ δράςεισ αποςκοποφν : ςτθ βελτίωςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ και τθσ αποδοτικότθτασ των δραςτθριοτιτων και ςτθν καλφτερθ εξυπθρζτθςθ του πολίτθ ςτθ βελτίωςθ τθσ παραγωγικισ ικανότθτασ του Διμου, μζςω του μεςοπρόκεςμου προγραμματιςμοφ διαχείριςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ, τθσ μθχανοργάνωςθσ, τθσ προμικειασ εξοπλιςμοφ και τθσ εξαςφάλιςθσ γθσ και κτιριακϊν εγκαταςτάςεων ςτθ βελτίωςθ τθσ οικονομικισ κατάςταςθσ του Διμου, μζςω του μεςοπρόκεςμου οικονομικοφ προγραμματιςμοφ, τθσ παρακολοφκθςθσ του κόςτουσ των παρεχόμενων υπθρεςιϊν και τθσ ορκολογικότερθσ οικονομικισ διαχείριςθσ. Γ) Αλάπηπμε ησλ ζπλεξγαζηώλ ηνπ Γήκνπ Μπινπνηάκνπ κε άιινπο θνξείο Ρολλζσ τοπικζσ αρχζσ κεωροφν ότι ο ρόλοσ ενόσ ΟΤΑ δεν πρζπει να περιορίηεται ςτισ οριοκετθμζνεσ από το κεςμικό πλαίςιο αρμοδιότθτζσ του και ότι οι ΟΤΑ είναι υποχρεωμζνοι να μεριμνοφν για τθ ςυνολικι ευθμερία τθσ περιοχισ τουσ. Θ διοίκθςθ ενόσ ΟΤΑ γίνεται αντιλθπτι όχι μόνο ωσ διοίκθςθ τθσ παροχισ οριςμζνων πάγιων δθμοτικϊν υπθρεςιϊν, αλλά ωσ μζριμνα για το ςφνολο των τοπικϊν υποκζςεων. Υιοκετϊντασ τθν αντίλθψθ αυτι, ο Διμοσ Μυλοποτάμου προςανατολίηει το Επιχειρθςιακό του πρόγραμμα ςτθ ςυμβολι που μποροφν να ζχουν ςτθν ανάπτυξθ τθσ περιοχισ του: Θ εφαρμογι νζων καινοτόμων δράςεων και θ καλλιζργεια περιβάλλοντοσ καινοτομίασ ςτθ ςυμμετοχι του πολίτθ και ςτθ διαχείριςθ ςυνεργαςιϊν. Οι τοπικοί κοινωνικοί και οικονομικοί φορείσ (ιδιωτικζσ επιχειριςεισ, ςφλλογοι και μθ κυβερνθτικζσ οργανϊςεισ) Οι γειτονικοί ΟΤΑ Οι λοιποί φορείσ του πολιτικο-διοικθτικοφ ςυςτιματοσ τθσ χϊρασ (Κεντρικοί φορείσ, Αποκεντρωμζνθ Διοίκθςθ Κριτθσ, Ρεριφζρεια Κριτθσ) Ευρωπαϊκι Ζνωςθ Γειτονικζσ χϊρεσ (Κφπροσ) 4

5 Επομζνωσ, το επιχειρθςιακό πρόγραμμα εκτόσ από τισ υπθρεςίεσ, τα ζργα και τισ ρυκμίςεισ για τα οποία είναι αρμόδιοσ ο Διμοσ, εντοπίηει δραςτθριότθτεσ που ανικουν ςτθν αρμοδιότθτα άλλων δθμόςιων φορζων και να προςδιορίηει τισ αναγκαίεσ ενζργειεσ ςυνεργαςίασ και επιρροισ των φορζων αυτϊν από τον Διμο. Το πρόγραμμα εκτόσ των άλλων ςτοχεφει επίςθσ, ςτθν αναβάκμιςθ του επιπζδου ςυνεργαςίασ του Διμου Μυλοποτάμου με φορείσ του ιδιωτικοφ, δθμόςιου και κοινωνικοφ τομζα, για τθ ςυντονιςμζνθ προϊκθςθ τθσ τοπικισ ανάπτυξθσ και τθν από κοινοφ παροχι υπθρεςιϊν. Το επιχειρθςιακό πρόγραμμα του Διμου Μυλοποτάμου αποτελεί εργαλείο για τθν άςκθςθ του αναπτυξιακοφ τουσ ρόλου, με τα εξισ χαρακτθριςτικά: α. Δίλαη νινθιεξσκέλν πξόγξακκα ηνπηθήο αλάπηπμεο θαη βειηίσζεο ηεο δηνηθεηηθήο ηθαλόηεηαο ηνπ Γήκνπ Μπινπνηάκνπ: Αποτελεί πρόγραμμα αναπτυξιακϊν υποδομϊν και τοπικϊν επενδφςεων, αλλά και πρόγραμμα για τθ βελτίωςθ τθσ υφιςτάμενθσ λειτουργίασ των δθμοτικϊν υπθρεςιϊν και των Νομικϊν προςϊπων που εποπτεφονται από το Διμο. Είναι πρόγραμμα, πολυτομεακοφ χαρακτιρα, με εφροσ κεματικϊν αντικειμζνων, αντίςτοιχου του φάςματοσ των κεμάτων που απαςχολοφν τθν κακθμερινι λειτουργία του Διμου Μυλοποτάμου. Καλφπτει όλο το πεδίο των αρμοδιοτιτων του Διμου και εν δυνάμει το ςφνολο των τοπικϊν υποκζςεων. β. Απνηειεί ην ηξηεηέο πξόγξακκα δξάζεο ηνπ Γήκνπ Μπινπνηάκνπ θαη ησλ Ννκηθώλ πξνζώπσλ ηνπ: Στισ προτεραιότθτεσ του προγράμματοσ αντανακλάται θ βοφλθςθ και το όραμα του Δθμοτικοφ Συμβουλίου κακϊσ και οι προτεραιότθτεσ του αναπτυξιακοφ ςχεδιαςμοφ ςε περιφερειακό και εκνικό επίπεδο. Το όραμα τθσ δθμοτικισ αρχισ αποτυπϊνεται ςτθ ςτρατθγικι και αναλφεται ςε τριετζσ πρόγραμμα δράςθσ του Διμου Μυλοποτάμου και των Νομικϊν προςϊπων του και τζλοσ ςε ετιςιο πρόγραμμα δράςθσ τθσ κάκε υπθρεςίασ του διμου και των Νομικϊν προςϊπων του. γ. Δίλαη νξγαληθό ζηνηρείν ηεο θαζεκεξηλήο ιεηηνπξγίαο θαη δηνίθεζεο ηνπ Γήκνπ θαη κέξνο ηνπ πξνγξακκαηηθνύ ηνπ θύθινπ : Θ ςφνταξθ του επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ είναι θ αρχικι φάςθ τθσ διαδικαςίασ προγραμματιςμοφ, παρακολοφκθςθσ και αξιολόγθςθσ τθσ δράςθσ του Διμου. Θ διαδικαςία αυτι αποτελεί το διαρκζσ αντικείμενο εναςχόλθςθσ των αιρετϊν οργάνων, των προϊςταμζνων και τθσ αρμόδιασ υπθρεςίασ προγραμματιςμοφ του. δ. Τινπνηείηαη κέζσ ηνπ εηήζηνπ πξνγξάκκαηνο δξάζεο ηνπ Γήκνπ Μπινπνηάκνπ θαη ησλ Ννκηθώλ πξνζώπσλ ηνπ : Σκοπόσ τθσ ςφνταξθσ του ετιςιου προγράμματοσ δράςθσ είναι θ εξειδίκευςθ του ςυνολικοφ τριετοφσ επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ ςε ετιςιο πρόγραμμα των υπθρεςιϊν. Ο ετιςιοσ προγραμματιςμόσ ςτοχεφει ςτον επιμεριςμό των δράςεων του τριετοφσ προγράμματοσ ςτισ υπθρεςίεσ, οι οποίεσ υλοποιοφν τμιματα του επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ ε. Δθπνλείηαη κε ηε ζπκκεηνρή όισλ ησλ εκπιεθόκελσλ : Κατά τθ διαδικαςία ςφνταξισ του ςυμμετζχουν με ςαφϊσ κακοριςμζνο τρόπο : Αιρετά όργανα (Δθμοτικό Συμβοφλιο, επιτροπζσ του Δθμοτικοφ Συμβουλίου, Αντιδιμαρχοι, ΔΣ επιχειριςεων, Τοπικά ςυμβοφλια) Υπθρεςιακά ςτελζχθ (Ρροϊςτάμενοι υπθρεςιϊν, Διευκυντζσ Επιχειριςεων, ςτελζχθ τθσ υπθρεςίασ Ρρογραμματιςμοφ) Τοπικοί φορείσ και ομάδεσ δθμοτϊν με ςθμαντικό βακμό ςυμβολισ ςτθν τοπικι ανάπτυξθ ι/και ςτθ λειτουργία του Διμου Μυλοποτάμου 5

6 Φορείσ του διοικθτικοφ ςυςτιματοσ τθσ χϊρασ (Ρεριφζρεια) Θ λιψθ των αποφάςεων προγραμματιςμοφ δεν ςτθρίηεται μόνο ςτθν ανάλυςθ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ, αλλά και ςτισ ανάγκεσ και προςδοκίεσ των κατοίκων και του ανκρϊπινου δυναμικοφ του Διμου, όπωσ αυτζσ διατυπϊνονται ςτισ δηαδηθαζίεο ζπκκεηνρήο. Το επιχειρθςιακό πρόγραμμα αποτελεί το βαςικό πλαίςιο κατεφκυνςθσ, προςδιοριςμοφ και ςυντονιςμοφ των ενεργειϊν όλων των οργάνων διοίκθςθσ και υπθρεςιϊν και είναι ευρφτερα γνωςτό ςτουσ εργαηόμενουσ του Διμου Μυλοποτάμου, προκειμζνου να υλοποιθκοφν οι ςτόχοι του. Το επιχειρθςιακό πρόγραμμα αποτελεί προϊόν ςυλλογικισ εργαςίασ όλων των δομϊν του Διμου και οδθγεί ςτθν ανάλθψθ δεςμεφςεων μεταξφ των διαδοχικϊν ιεραρχικϊν επιπζδων, ςε ότι αφορά τθν υλοποίθςθ του τμιματοσ εκείνου ςτο οποίο αυτά εμπλζκονται. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΣΑΡΣΙΘ Βήκα 1 : Πξνεηνηκαζία θαη νξγάλσζε κοπόρ ηος βήμαηορ ήηαν η πποεηοιμαζία και οπγάνωζη ηηρ όληρ διαδικαζίαρ καηάπηιζηρ ηος επισειπηζιακού ππογπάμμαηορ. Σο βήμα ολοκληπώθηκε με ηιρ εξήρ ενέπγειερ : ςγκπόηηζη ηηρ ομάδαρ έπγος όπωρ παπακάηω: 1. Καφφάτοσ Γεϊργιοσ, Αντιδιμαρχοσ 2. Διαμαντάκθ Μαρία, Ρροϊςταμζνθ Οικονομικισ Υπθρεςίασ του Διμου 3. Τηανακάκθ Καλλιόπθ, υπάλλθλοσ Τεχνικισ Υπθρεςίασ του Διμου 4. Τηανακάκθ Μαρία, Ρροϊςταμζνθ Διοικθτικισ Υπθρεςίασ του Διμου 5. Κρικθνάσ Γεϊργιοσ, εκπρόςωποσ των Νομικϊν Ρροςϊπων του Διμου 6. Νικθφόροσ Μιχαιλ, υπάλλθλοσ του Διμου 7. Α.Κ.Ο.Μ.Μ. ΨΘΛΟΕΛΤΘΣ ΑΝΑΡΤΥΞΛΑΚΘ Α.Ε. Ο.Τ.Α. Γιαηύπωζη ηων απσικών καηεςθύνζεων ηηρ δημοηικήρ απσήρ Οπγάνωζη και ππογπαμμαηιζμόρ ηος έπγος Δνημέπωζη ηος πποζωπικού ηων ςπηπεζιών και ηων ΝΠ ηος Γήμος Βήκα 2 : πλνπηηθή πεξηγξαθή θαη αμηνιόγεζε ηεο θαηάζηαζεο ηεο πεξηνρήο ηνπ δήκνπ Σκοπόσ του βιματοσ ιταν θ ςυνοπτικι περιγραφι και θ αξιολόγθςθ τθσ υφιςτάμενθσ κατάςταςθσ τθσ περιοχισ του Διμου και ο εντοπιςμόσ των ςθμαντικότερων ηθτθμάτων τοπικισ ανάπτυξθσ, που κα πρζπει να αντιμετωπίςει ο Διμοσ κατά τθν επόμενθ τριετία. Θ ομάδα ζργου αξιολόγθςε τθν κατάςταςθ τθσ περιοχισ και εντόπιςε τα κρίςιμα ηθτιματα τοπικισ ανάπτυξθσ ςε κάκε κεματικό τομζα («Ρεριβάλλον και ποιότθτα ηωισ», «Κοινωνικι Ρολιτικι, Ραιδεία, Ρολιτιςμόσ και Ακλθτιςμόσ», «Τοπικι Οικονομία και Απαςχόλθςθ»). 6

7 Βήκα 3 : πλνπηηθή πεξηγξαθή θαη αμηνιόγεζε ηνπ Γήκνπ θαη ησλ λνκηθώλ πξνζώπσλ ηνπ σο νξγαληζκώλ Σκοπόσ του βιματοσ ιταν θ ςυνοπτικι περιγραφι και αξιολόγθςθ του εςωτερικοφ περιβάλλοντοσ του Διμου και των νομικϊν προςϊπων του και ο εντοπιςμόσ των κρίςιμων ηθτθμάτων εςωτερικισ ανάπτυξθσ. Για το ςκοπό αυτό, οι προϊςτάμενοι των υπθρεςιϊν του Διμου και των Νομικϊν Ρροςϊπων του, ςυμπλιρωςαν ερωτθματολόγιο, ςτο οποίο περιγράφουν και αξιολογοφν ςυνοπτικά τα βαςικά λειτουργικά, οργανωτικά και οικονομικά χαρακτθριςτικά τθσ οικείασ υπθρεςίασ, ςτισ εξισ ενότθτεσ : Αποδζκτεσ τθσ υπθρεςίασ Δραςτθριότθτεσ & Διαδικαςίεσ λειτουργίασ τθσ υπθρεςίασ Οργάνωςθ και Συνεργαςίεσ Ανκρϊπινο δυναμικό & Υλικοτεχνικι υποδομι Οικονομικά τθσ υπθρεςίασ Στθ ςυνζχεια θ ομάδα ζργου, αξιοποιϊντασ τισ απαντιςεισ ςτα προθγοφμενα ερωτθματολόγια, ςυνζκεςε τθ γενικι εικόνα του εςωτερικοφ περιβάλλοντοσ του Διμου και των Νομικϊν Ρροςϊπων του και αναφζρει τα βαςικά χαρακτθριςτικά του, ςτισ εξισ ενότθτεσ : Δραςτθριότθτεσ & Διαδικαςίεσ λειτουργίασ Οργάνωςθ και Συνεργαςίεσ Ανκρϊπινο δυναμικό & Υλικοτεχνικι υποδομι Οικονομικά Βήκα 4 : Καζνξηζκόο ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ησλ αλαπηπμηαθώλ πξνηεξαηνηήησλ ηνπ Γήκνπ Σκοποί του βιματοσ είναι α) θ επιλογι τθσ ςτρατθγικισ που κα ακολουκιςει ο Διμοσ μζςω του κακοριςμοφ γενικϊν ςτόχων και πολιτικϊν δράςθσ β) θ ομαδοποίθςθ των γενικϊν ςτόχων ςε Άξονεσ και Μζτρα και γ) θ διατφπωςθ του οράματοσ και των αρχϊν λειτουργίασ και διακυβζρνθςθσ. Οι ενζργειεσ αυτζσ εκτελζςτθκαν από τθν ομάδα ζργου ςε ςυνεργαςία με τθ Δθμοτικι αρχι. Στθν παροφςα μελζτθ ζχει ολοκλθρωκεί το Βιμα 4 και κα ακολουκιςει θ διαδικαςία διαβοφλευςθσ. 7

8 ΟΛΟΚΛΘΩΚΘΚΕ ΕΡΛΧΕΛΘΣΛΑΚΟ ΣΧΕΔΛΟ ΔΘΜΟΥ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ τάδια κατάρτιςθσ του Επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ Βιμα 1 Βιμα 2 Βιμα 3 Ρροετοιμαςία και οργάνωςθ Συνοπτικι περιγραφι και αξιολόγθςθ τθσ κατάςταςθσ τθσ περιοχισ του διμου Συνοπτικι περιγραφι και αξιολόγθςθ του Διμου και των νομικϊν προςϊπων του ωσ οργανιςμϊν ΣΑΔΙΟ Α Αποτφπωςθ και αξιολόγθςθ του Εξωτερικοφ και Εςωτερικοφ περιβάλλοντοσ του Ο.Τ.Α. - Στρατθγικόσ Σχεδιαςμόσ Βιμα 4 Κακοριςμόσ τθσ ςτρατθγικισ και των αναπτυξιακϊν προτεραιοτιτων του Διμου Βιμα 5 Ζγκριςθ του ςτρατθγικοφ ςχεδίου και διαδικαςίεσ διαβοφλευςθσ ΣΑΔΙΟ Β Εγκριςθ ςτρατθγικοφ ςχεδίου - Διαβοφλευςθ Βιμα 6 Κατάρτιςθ ςχεδίων δράςθσ ΣΑΔΙΟ Γ Βιμα 7 Τριετισ προγραμματιςμόσ των δράςεων Επιχειρθςιακόσ Σςχεδιαςμόσ Βιμα 8 Οικονομικόσ προγραμματιςμόσ ΣΑΔΙΟ Δ Βιμα 9 Ολοκλιρωςθ του προγράμματοσ & τελικζσ ενζργειεσ Τελικζσ Ενζργειεσ Βήκα 5 : Έγθξηζε ηνπ ζηξαηεγηθνύ ζρεδίνπ θαη δηαδηθαζίεο δηαβνύιεπζεο Το βιμα περιλαμβάνει τισ εξισ ενζργειεσ : Ζγκριςθ του ςτρατθγικοφ ςχεδίου Δθμοςιοποίθςθ του ςτρατθγικοφ ςχεδίου μζςω των διακζςιμων μζςων επικοινωνίασ Διοργάνωςθ δθμόςιων εκδθλϊςεων Σφνοψθ των ςυμπεραςμάτων των διαδικαςιϊν διαβοφλευςθσ και ενθμζρωςθ των αρμόδιων υπθρεςιϊν Βήκα 6 : Καηάξηηζε ζρεδίσλ δξάζεο Με ςκοπό τθν εφαρμογι τθσ ςτρατθγικισ του Διμου, ςτο βιμα αυτό, καταρτίηεται ζνα ςχζδιο δράςθσ για τθν επίτευξθ του κάκε ενόσ από τουσ γενικοφσ ςτόχουσ του ςτρατθγικοφ ςχεδίου. Ζνα ςχζδιο δράςθσ περιλαμβάνει ςτόχουσ και δράςεισ που εξειδικεφουν τθ ςτρατθγικι του Διμου και καταρτίηεται από τθν υπθρεςία που είναι αρμόδια για το γενικό ςτόχο. Για τθν κατάρτιςθ ενόσ ςχεδίου δράςθσ απαιτοφνται οι εξισ ενζργειεσ: 1. Ρροςδιοριςμόσ των ςτόχων 2. Ρροςδιοριςμόσ των δράςεων 3. Συνοπτικι περιγραφι του ςχεδίου δράςθσ 8

9 Αρχικά καταρτίηονται τα ςχζδια δράςθσ για τουσ γενικοφσ ςτόχουσ τοπικισ ανάπτυξθσ και ςτθ ςυνζχεια καταρτίηονται τα ςχζδια δράςθσ για τουσ γενικοφσ ςτόχουσ εςωτερικισ ανάπτυξθσ. Βήκα 7 : Σξηεηήο πξνγξακκαηηζκόο ησλ δξάζεσλ Σκοποί του βιματοσ είναι α) θ ιεράρχθςθ και ο προγραμματιςμόσ των δράςεων που περιλαμβάνονται ςτα ςχζδια δράςθσ που ζχουν προτείνει οι αρμόδιεσ υπθρεςίεσ, β) θ ομαδοποίθςθ, ο ζλεγχοσ και θ οριςτικοποίθςθ όλων των δράςεων του ΕΡ από τθν ομάδα ζργου και γ) ο αναλυτικόσ προγραμματιςμόσ των δράςεων πρϊτθσ προτεραιότθτασ. Αναλυτικότερα : α) Θ αρμόδια υπθρεςία που ζχει καταρτίςει ζνα ςχζδιο δράςθσ ςυντάςςει πίνακα με τα βαςικά ςτοιχεία προγραμματιςμοφ των δράςεων του ςχεδίου (ιεράρχθςθ, χρον/μμα, δαπάνεσ, πθγι χρθματοδότθςθσ) β) Ρροκειμζνου να αποκτθκεί θ ςυγκεντρωτικι εικόνα των δράςεων του ΕΡ θ ομάδα ζργου δθμιουργεί ςυγκεντρωτικοφσ πίνακεσ και τουσ ομαδοποιεί : ανάλογα με το Μζτρο ςτο οποίο ςυμβάλλουν ανάλογα με τθν υπθρεςία που είναι υπεφκυνθ για τθν υλοποίθςι τουσ ανάλογα με το είδοσ τουσ Μζςω των προθγοφμενων ομαδοποιιςεων διενεργοφνται ποικίλοι ζλεγχοι των δράςεων. γ) Τζλοσ γίνεται από τισ αρμόδιεσ υπθρεςίεσ ο αναλυτικόσ προγραμματιςμόσ υλοποίθςθσ των δράςεων πρϊτθσ προτεραιότθτασ, ςυμπλθρϊνοντασ ςχετικό ζντυπο. Βήκα 8 : Οηθνλνκηθόο πξνγξακκαηηζκόο Στο βιμα αυτό α) εκτιμϊνται τα ζςοδα του Διμου και των Νομικϊν Ρροςϊπων του, ανά πθγι χρθματοδότθςθσ, για κάκε ζτοσ τθσ επόμενθσ τριετίασ, β) γίνεται κατανομι των εςόδων ςτισ δράςεισ πρϊτθσ προτεραιότθτασ γ) καταρτίηεται ςυγκεντρωτικόσ πίνακασ δαπανϊν ανά μζτρο και άξονα και δ) ςυντάςςονται οι χρθματοδοτικοί πίνακεσ του προγράμματοσ. Συγκεκριμζνα: α) Ρροκειμζνου να αποκτθκεί θ ςυγκεντρωτικι εικόνα των εκτιμϊμενων εςόδων από τισ πικανζσ πθγζσ χρθματοδότθςθσ, ςυντάςςεται πίνακασ των προςδοκϊμενων εςόδων του Διμου, ανά πθγι χρθματοδότθςθσ και ανά ζτοσ. β) Δεδομζνου ότι τα ζςοδα ςυνικωσ δεν επαρκοφν για τθ κάλυψθ των δαπανϊν όλων των δράςεων, αξιοποιείται θ ιεράρχθςθ των δράςεων και προςδιορίηονται οι δράςεισ που κα χρθματοδοτθκοφν κατά προτεραιότθτα από κάκε πθγι χρθματοδότθςθσ γ) Ρροκειμζνου να αποκτιςουμε τθ ςυνολικι εικόνα των δαπανϊν του προγράμματοσ και να ελεγχκεί θ κατανομι των οικονομικϊν πόρων καταρτίηεται ςυγκεντρωτικόσ πίνακασ δαπανϊν ανά άξονα και μζτρο. 9

10 δ) Τζλοσ, ςυντάςςονται οι χρθματοδοτικοί πίνακεσ του προγράμματοσ (ανά ςχζδιο δράςθσ, μζτρο και άξονα), ςτουσ οποίουσ ςυςχετίηονται οι δαπάνεσ με τα ζςοδα. Βήκα 9 : Οινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο & ηειηθέο ελέξγεηεο Το βιμα περιλαμβάνει τισ εξισ ενζργειεσ : - ολοκλιρωςθ του ςχεδίου επιχειρθςιακοφ προγράμματοσ από τθν ομάδα ζργου και θ υποβολι του ςτο Διμαρχο - ζγκριςθ του ςχεδίου από το Δθμοτικό Συμβοφλιο - ζλεγχοσ τθσ διαδικαςίασ κατάρτιςθσ του προγράμματοσ από τθν Ρεριφζρεια - δθμοςιοποίθςθ του προγράμματοσ από το Διμο 10

11 ENOTHTA 1: ΣΡΑΣΘΓΙΚΟ ΧΕΔΙΑΜΟ Κεφάλαιο 1.1: ΤΝΟΠΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΗ ΤΥΙΣΑΜΕΝΗ ΚΑΣΑΣΑΗ Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηςη τησ υφιςτάμενησ κατάςταςησ τησ περιοχήσ του Δήμου 1) Βαςικά χαρακτθριςτικά, χωροταξικι ζνταξθ και διοικθτικι οργάνωςθ Ο Διμοσ Μυλοποτάμου ανικει ςτθν Ρεριφζρεια Κριτθσ (Ρεριφερειακι Ενότθτα εκφμνου ). Βρίςκεται ςχεδόν ςτο κζντρο τθσ Κριτθσ και ςτο ανατολικό τμιμα τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ εκφμνου. Ανατολικά ςυνορεφει με τον Διμο Μαλεβιηίου (Ρεριφερειακι ενότθτα Θρακλείου), νότια με τουσ Διμουσ Ανωγείων και Αμαρίου και δυτικά με τον Διμο εκφμνθσ. Από το Βορρά βρζχεται από το Κρθτικό Ρζλαγοσ, ενϊ Νότια ακουμπά, ςτον ορεινό όγκο του Ψθλορείτθ, του οποίου θ ψθλότερθ κορφι ςτα μζτρα, ο Τίμιοσ Σταυρόσ, ανικει διοικθτικά ςτον Διμο Μυλοποτάμου. 1) Βαςικά χαρακτθριςτικά, χωροταξικι ζνταξθ και διοικθτικι οργάνωςθ 11

12 Το 52,8% τθσ ζκταςθσ του Διμου χαρακτθρίηεται ωσ ορεινι, το 29,7% ωσ πεδινι και το 17,5% ωσ θμιορεινι. Από το βόρειο τμιμα του Διμου διζρχεται ο Βόρειοσ Οδικόσ Άξονασ Κριτθσ (ΒΟΑΚ),που είναι ο κφριοσ οδικόσ άξονασ του νθςιοφ ςυνδζοντασ το Καςτζλλι Κιςςάμου με τθ Σθτεία μζςω Χανίων, εκφμνου, Θρακλείου και Αγίου Νικολάου. Ο άξονασ αυτόσ ταυτίηεται με ζναν από τουσ κφριουσ άξονεσ ανάπτυξθσ τθσ Ελλάδασ που ανακοίνωςε ςτισ αρχζσ του 2008 το ΥΡΕΧΩΔΕ για το Γενικό Ρλαίςιο Χωροταξικοφ Σχεδιαςμοφ και Ανάπτυξθσ (ΓΡΧΣΑ) τθσ χϊρασ. Άμεςθ πρόςβαςθ ςτο βόρειο οδικό άξονα ζχουν οι οικιςμοί του Διμου απ όπου αυτόσ διζρχεται (π.χ. Σίςεσ, Μελιδόνι, Σκεπαςτι, ουμελι, Ράνορμο) ενϊ οι περιοχζσ του Ράνω και Μζςα Μυλοποτάμου ζχουν πρόςβαςθ μζςω του κόμβου του Ρανόρμου ςτθν Δθμοτικι Ενότθτα Γεροποτάμου κακϊσ ςυναντοφν εμπόδιο τον ορεινό όγκο του Κουλοφκωνα για τθν άμεςθ πρόςβαςι τουσ ςτον ΒΟΑΚ. Επίςθσ οριςμζνοι οικιςμοί του μζςα Μυλοπόταμου ζχουν πρόςβαςθ και μζςω τθσ οδοφ Αλόιδεσ Σίςςεσ. Ραράλλθλα ςχεδόν από τον ΒΟΑΚ διζρχεται και θ παλαιά εκνικι οδόσ Θρακλείου - εκφμνου. Θ ζδρα του Διμου είναι ο οικιςμόσ του Ρεράματοσ, ιςτορικι πρωτεφουςα τθσ επαρχίασ Μυλοποτάμου. Το Ρζραμα βρίςκεται ςτο βόρειο τμιμα του Διμου και απζχει από τθν πόλθ του εκφμνου 28 χλμ, ενϊ από τθν πρωτεφουςα του Νθςιοφ, το Θράκλειο απζχει 60 χλμ. Σφμφωνα με τθν απογραφι του 2001 ο πραγματικόσ 1 πλθκυςμόσ του Διμου Μυλοποτάμου είναι κάτοικοι θ ζκταςθ του 360,703 τ.χ. και θ πυκνότθτα του πλθκυςμοφ του 45,96 κατ/τ.χ. Ο μόνιμοσ 2 πλθκυςμόσ ανζρχεται ςφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ απογραφισ ςτουσ κατοίκουσ. Ο Διμοσ Μυλοποτάμου ςυγκροτικθκε, ςφμφωνα με τθν τελευταία διοικθτικι μεταρρφκμιςθ (Ρρόγραμμα "Καλλικράτθσ - Νόμοσ 3852/2010), από τουσ πρϊθν «καποδιςτριακοφσ» Διμουσ Γεροποτάμου και Κουλοφκωνα, κακϊσ και τθν κοινότθτα Ηωνιανϊν. Ο Διμοσ Μυλοποτάμου αποτελείται από 3 Δθμοτικζσ Ενότθτεσ,33 Τοπικζσ Κοινότθτεσ και 79 οικιςμοφσ. Πλα τα πρϊθν Δθμοτικά / κοινοτικά Διαμερίςματα ζχουν πλθκυςμό κάτω των κατοίκων και για αυτό το λόγο όλεσ οι κοινότθτεσ χαρακτθρίηονται ωσ Τοπικζσ. Οι 3 Δθμοτικζσ ενότθτεσ είναι οι α) Γεροποτάμου (πρϊθν Διμοσ Γεροποτάμου), β) Ηωνιανϊν (πρϊθν Κοινότθτα Ηωνιανϊν) και γ) Κουλοφκωνα (πρϊθν Διμοσ Κουλοφκωνα). Στον πίνακα που ακολουκεί εμφανίηονται οι τοπικζσ κοινότθτεσ με τον πραγματικό πλθκυςμό τουσ (απογραφι 2001) τθν ζκταςθ και τθν πυκνότθτα πλθκυςμοφ. 1 Ωσ πραγματικό πλθκυςμό ενόσ τόπου ορίηουμε το ςυνολικό πλθκυςμό που βρζκθκε και απογράφθκε κατά τθν απογραφι ςτο ςυγκεκριμζνο αυτό τόπο, ανεξάρτθτα από το αν διαμζνει μόνιμα ςτον τόπο αυτό, ι αν είναι προςωρινόσ ι περαςτικόσ. 2 Ωσ μόνιμο πλθκυςμό ορίηουμε το ςυνολικό πλθκυςμό που διλωςε ωσ μόνιμθ κατοικία του κατά τθν απογραφι του τον ςυγκεκριμζνο τόπο, ανεξάρτθτα από το ποφ βρζκθκε και απογράφθκε ςτθν επικράτεια τθσ χϊρασ. 1) Βαςικά χαρακτθριςτικά, χωροταξικι ζνταξθ και διοικθτικι οργάνωςθ 12

13 Πίνακασ 1 : Πλθκυςμόσ, ζκταςθ, πυκνότθτα πλθκυςμοφ του Διμου Μυλοποτάμου, ανά Δθμοτικι Ενότθτα και Σοπικι Κοινότθτα α/α Δθμοτικι Ενότθτα/ Ζκταςθ Πυκνότθτα Πλθκυςμόσ Σοπικι Κοινότθτα (Km 2 ) Πλθκυςμοφ. α) Δθμοτικι Ενότθτα Γεροποτάμου ,77 1 Ρεράματοσ ,53 467,95 2 Αγγελιανϊν ,58 50,88 3 Αγίου Μάμαντοσ ,84 34,66 4 Αλφάσ 431 8,78 49,09 5 Αχλαδζ 193 8,23 23,45 6 Καλανδαρζσ 29 4,50 6,44 7 Μαργαριτϊν ,69 28,96 8 Μελιδονίου ,84 22,65 9 Μελιςςουργακίου 44 2,65 16,6 10 Ορκζ 173 7,53 22,98 11 Ρανόρμου 992 7,55 131,34 12 Ραςαλιτϊν 46 1,13 40,89 13 ουμελισ 427 5,55 76,91 14 Σιςϊν ,52 16,22 15 Σκεπαςτισ 242 4,45 54,36 16 Χουμερίου ,23 55,21 β) Δθμοτικι Ενότθτα Ηωνιανϊν ,93 88,03 17 Ηωνιανϊν ,93 88,03 γ) Δθμοτικι Ενότθτα Κουλοφκωνα ,19 45,05 18 Αγιάσ 19 Αγίου Λωάννου 308 6,43 47,94 20 Αΐμονα 68 4,95 13,74 21 Αλοίδων 355 5,35 66,36 22 Αξοφ 314 6,35 49,45 23 Απλαδιανϊν ,40 69,9 24 Βενίου 337 9,78 34,48 25 Γαράηου 350 3,93 89,17 26 Δαμαβόλου ,95 54,98 27 Δοξαροφ 224 4,05 55,31 28 Επιςκοπισ ,88 23,15 29 Κεοδϊρασ 376 5,63 66,84 30 Καλφβου 56 1,73 32,46 31 Κρυονερίου ,20 30,91 32 Λιβαδίων 165 6,03 27,39 33 Χϊνου ,04 46,67 Γεν. φνολο Διμου ,70 45,96 1) Βαςικά χαρακτθριςτικά, χωροταξικι ζνταξθ και διοικθτικι οργάνωςθ 13

14 Ο Διμοσ Μυλοποτάμου κατατάςςεται ανάλογα με τα χαρακτθριςτικά που αφοροφν τον αρικμό των Δθμοτικϊν/Τοπικϊν Κοινοτιτων, τον πλθκυςμό, τθν ζκταςθ και τθν πυκνότθτα πλθκυςμοφ ςε ςχζςθ με τθν ΡΕ εκφμνθσ και το ςφνολο τθσ Κριτθσ, ςφμφωνα με τα δεδομζνα του παρακάτω πίνακα. ΧΑΡΑΚΣΘΡΙΣΙΚΟ ΘΕΘ ΣΟΤ ΔΘΜΟΤ ΣΘΝ ΠΕ ΡΕΘΤΜΝΘ ΣΘΝ ΚΡΘΣΘ Αρικμόσ Τοπικϊν/Δθμοτικϊν Κοινοτιτων 2θ 3θ Ρλθκυςμόσ 2θ 14θ Ζκταςθ 2θ 11θ Ρυκνότθτα Ρλθκυςμοφ 2θ 11θ Επίςθσ ο Διμοσ Μυλοποτάμου ςυμμετζχει ωσ ποςοςτό (%) για οριςμζνα χαρακτθριςτικά, ςτο ςφνολο τθσ ΡΕ εκφμνθσ και τθσ Κριτθσ ςφμφωνα με τα δεδομζνα του παρακάτω πίνακα. ΧΑΡΑΚΣΘΡΙΣΙΚΟ ΤΜΜΕΣΟΧΘ ΣΟΤ ΔΘΜΟΤ ΣΘΝ ΠΕ ΣΘΝ ΡΕΘΤΜΝΘ ΚΡΘΣΘ Αρικμόσ οικιςμϊν 27,2% 5,1% Αρικμόσ Τοπικϊν/Δθμοτικϊν Κοινοτιτων 24,8% 5,7% Ρλθκυςμόσ 20,2% 2,8% Ζκταςθ 24,1% 4,3% Ζνα ςθμαντικό ςυμπζραςμα που εξάγεται από τα παραπάνω είναι ο μεγάλοσ αρικμόσ των Τοπικϊν Κοινοτιτων και των οικιςμϊν του Διμου ςε ςχζςθ με τον πλθκυςμό του. Συγκεκριμζνα ο Διμοσ καταλαμβάνει τθν 3 θ κζςθ ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ όςον αφορά τον αρικμό των ΤΚ. Επίςθσ ςυγκεντρϊνει το 5,1% των οικιςμϊν του νθςιοφ ενϊ ο πλθκυςμόσ του αντιπροςωπεφει μόνο το 2,8% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ Κριτθσ. Το γεγονόσ αυτό όπωσ είναι προφανζσ, δθμιουργεί δυςκολίεσ ςτθν δθμιουργία βαςικϊν υποδομϊν όπωσ π.χ θ φδρευςθ/αποχζτευςθ, αφοφ αυτζσ κοςτίηουν περιςςότερο ςε ςχζςθ με τισ αντίςτοιχεσ υποδομζσ άλλων Διμων που ο πλθκυςμόσ τουσ είναι περιςςότερο ςυγκεντρωμζνοσ. 1) Βαςικά χαρακτθριςτικά, χωροταξικι ζνταξθ και διοικθτικι οργάνωςθ 14

15 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ Υψόμετρο και κλίςεισ εδάφουσ, Σφμφωνα με τον πίνακα 1, το ποςοςτό τθσ ζκταςθσ του Διμου που χαρακτθρίηεται ωσ ορεινό 3 αποτελεί το 52,8% τθσ ςυνολικισ ζκταςισ του και το 62,9% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ του. Στθν ΡΕ εκφμνθσ ενϊ θ ζκταςθ που καταλαμβάνουν οι ορεινζσ περιοχζσ είναι μεγαλφτερθ από εκείνθ του Διμου, αποτελϊντασ το 64,8% τθσ ςυνολικισ ζκταςθσ τθσ, ο πλθκυςμόσ που κατοικεί ςε αυτζσ τισ ορεινζσ περιοχζσ είναι κατά πολφ λιγότεροσ αποτελϊντασ το 31,5% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ. Στο ςφνολο τθσ Κριτθσ το ποςοςτό τθσ ζκταςθσ που χαρακτθρίηεται ωσ ορεινι ανζρχεται ςτο 49,4% τθσ ςυνολικισ ζκταςθσ του νθςιοφ, ενϊ το ποςοςτό του πλθκυςμοφ αυτϊν των περιοχϊν είναι μόλισ το 17,8% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ του νθςιοφ. Πίνακασ 2 : Ποςοςτιαία (%) κατανομι του αρικμοφ των Δθμοτικϊν/ Σοπικϊν Κοινοτιτων, του πλθκυςμοφ και τθσ ζκταςθσ ανάλογα με τθν μορφολογία του εδάφουσ. υγκριτικά ςτοιχεία για το ςφνολο του Διμου, τθν ΠΕ Ρεκφμνθσ και το ςφνολο τθσ Κριτθσ. Περιοχι ΔΘΜΟΣ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ ΡΕ ΕΚΥΜΝΘΣ ΣΥΝ.ΚΘΤΘΣ Μορφολογία Εδάφουσ Αρικμόσ Δθμοτικϊν/Σοπικϊν Κοινοτιτων Πλθκυςμόσ Ζκταςθ Θμιορεινό 27,3% 20,1% 17,5% Ορεινό 42,4% 62,9% 52,8% Ρεδινό 30,3% 17,0% 29,7% Θμιορεινό 24,8% 11,2% 19,4% Ορεινό 48,1% 31,5% 64,8% Ρεδινό 27,1% 57,3% 15,8% Θμιορεινό 28,5% 17,8% 28,1% Ορεινό 35,5% 15,7% 49,4% Ρεδινό 36,0% 66,6% 22,5% Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Ζνα άλλο ςτοιχείο που ςυμπλθρϊνει τθν εικόνα για τθν ορεινότθτα του Διμου είναι θ εξζταςθ των ςτοιχείων του πίνακα 2 όπου φαίνεται θ κατανομι του πλθκυςμοφ και τθσ ζκταςθσ ανάλογα με το υψόμετρο. Ραρατθροφμε ότι ο Διμοσ παρουςιάηει ςθμαντικι ςυγκζντρωςθ πλθκυςμοφ ςτισ περιοχζσ με πάνω από 600 μζτρα υψόμετρο. 3 Ορεινζσ χαρακτθρίηονται οι κοινότθτεσ που είτε το μεγαλφτερο τμιμα τουσ βρίςκεται ςε υψόμετρο άνω των 800 μζτρων ι θ εδαφικι τουσ επιφάνεια είναι πολφ κεκλιμζνθ και κατ' εξοχιν ανϊµαλθ, χωρίηεται δε από χαράδρεσ ι καλφπτεται από ορεινοφσ όγκουσ που δθμιουργοφν πολλαπλζσ εδαφικζσ πτυχϊςεισ µε υψοµετρικζσ διαφορζσ μεγαλφτερεσ από 400 µζτρα (Ε.Σ.Υ.Ε. 1995). 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 15

16 Πίνακασ 3 : Ποςοςτιαία (%) κατανομι του αρικμοφ των Δθμοτικϊν Σοπικϊν Κοινοτιτων, του πλθκυςμοφ και τθσ ζκταςθσ ανάλογα με το υψόμετρο. υγκριτικά ςτοιχεία για το ςφνολο του Διμου, τθν ΠΕ Ρεκφμνθσ και το ςφνολο τθσ Κριτθσ. Κριτθ ΠΕ Ρεκφμνθσ Διμοσ Μυλοποτάμου Κλίμακα Τψομζτρου (μζτρα) Πλθκυςμόσ Ζκταςθ Αρ.Δ/Σ Κοιν/των Πλθκυςμόσ Ζκταςθ Αρ.Δ/Σ Κοιν/των Πλθκυςμόσ Ζκταςθ Αρ.Δ/Σ Κοιν/των ,1% 17,6% 17,5% 49,9% 11,6% 12,0% 29,0% 21,1% 18,2% ,7% 12,8% 15,9% 9,7% 10,9% 12,0% 9,3% 15,0% 12,1% ,3% 18,5% 18,5% 8,2% 12,0% 17,3% 15,9% 17,2% 24,2% ,9% 15,7% 18,9% 8,3% 14,9% 21,1% 12,2% 16,5% 24,2% ,5% 15,0% 13,8% 9,7% 23,5% 21,8% 6,5% 8,1% 9,1% ,9% 11,4% 9,0% 5,9% 14,3% 11,3% 6,8% 6,5% 6,1% ,6% 4,4% 3,6% 5,3% 6,0% 3,8% 20,2% 15,5% 6,1% ,5% 2,8% 0,7% 3,1% 6,9% 0,8% ,5% 1,8% 2,1% φνολο 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 16

17 Σφνολο εκτάςεων Αρόςιμθ γθ Μόνιμεσ καλλιζργειεσ Βοςκότοποι - Μεταβατικζσ δαςϊδεισ / καμνϊδεισ εκτάςεισ Βοςκότοποι - Συνδιαςμοί καμνϊδουσ και / ι ποϊδουσ βλάςτθςθσ Βοςκότοποι - Εκτάςεισ με αραιι ι κακόλου βλάςτθςθ Ετερογενείσ γεωργικζσ περιοχζσ Δάςθ Μεταβατικζσ δαςϊδεισ-καμνϊδεισ εκτάςεισ Συνδυαςμοί καμνϊδουσ και / ι ποϊδουσ βλάςτθςθσ Εκτάςεισ με αραιι ι κακόλου βλάςτθςθ Αςτικι οικοδόμθςθ Ορυχεία,χϊροι απόρριψθσ απορριμμάτων και εργοτάξια Τεχνθτζσ, μθ γεωργικζσ ηϊνεσ πραςίνου, χϊροι ακλθτικϊν και πολιτιςτικϊν δραςτθριοτιτων ΕΡΛΧΕΛΘΣΛΑΚΟ ΣΧΕΔΛΟ ΔΘΜΟΥ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ Χριςεισ γθσ Σφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ ΕΣΥΕ 2001 το μεγαλφτερο τμιμα τθσ περιοχισ του Διμου καλφπτουν οι καλλιεργοφμενεσ εκτάςεισ και αγραναπαφςεισ (44,29%), ακολουκοφν οι βοςκότοποι (28,95%), τα δάςθ (22,61%). Οι εκτάςεισ οικιςμϊν καλφπτουν το 0,66% τθσ ςυνολικισ ζκταςθσ και οι λοιπζσ εκτάςεισ το 3,50%. Κατανομι τθσ περιοχισ του Διμου Μυλοποτάμου ςε βαςικζσ κατθγορίεσ χριςθσ/κάλυψθσ ΓΕΩΓΛΚΕΣ ΡΕΛΟΧΕΣ ΔΑΣΘ ΘΜΛ-ΦΥΣΛΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΛΣ ΤΕΧΝΘΤΕΣ ΡΕΛΟΧΕΣ 334,4 0 74,4 0 72,1 24,7 73,7 1,4 10,5 63,7 11,6 2,2 0,1 0 Πηγή:Γ.Γ.ΕΣΥΕ Εκτάςεισ ςε χιλιάδεσ ςτρζμματα Οικιςμοί, πολεοδομικζσ ενότθτεσ και πλθκυςμιακι πυκνότθτα Χωροταξικό περιβάλλον Οικιςμόσ νοείται κάκε διακεκριμζνο οικιςτικό ςφνολο, το οποίο αναφζρεται ςε απογραφι πριν από τθ ωσ οικιςμόσ, ανεξάρτθτα εάν ο διμοσ ι θ κοινότθτα ςτον οποίο υπάγεται ζχει πλθκυςμό μεγαλφτερο από κατοίκουσ. Σφμφωνα με τισ προτάςεισ χωροταξικισ οργάνωςθσ των Νομϊν τθσ Χϊρασ που ςυνζταξε το ΥΡΕΧΩΔΕ (Διεφκυνςθσ Ρολεοδομίασ) το 1984 οι οικιςμοί με βάςθ το πλθκυςμιακό τουσ μζγεκοσ και τισ εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται ςε αυτοφσ, ομαδοποιοφνται ςε 5 επίπεδα: 1.Οικιςμοί ι οικιςτικά κζντρα 5ου επιπζδου (απλά χωριά): είναι μικροφ πλθκυςμιακοφ μεγζκουσ οικιςμοί ι ςυνοικιςμοί που ζχουν βαςικά κατοικίεσ, κακϊσ και οικιςμοί πιο ςφνκετοι που εξυπθρετοφν μικρό αρικμό γειτονικϊν οικιςμϊν λόγω μιασ λειτουργίασ (π.χ. βρεφονθπιακόσ ςτακμόσ). Οι εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται ς αυτοφσ (επιλεκτικά) είναι οι ακόλουκεσ: Νθπιαγωγείο, Δθμοτικό, Βρεφονθπιακόσ Στακμόσ, Ζδρα Ρολεοδομικισ Επιτροπισ Γειτονιάσ (Ρ.Ε.Γ.), Γιπεδο ποδοςφαίρου και γιπεδο μικτισ χριςθσ. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 17

18 2.Οικιςτικό κζντρο 4ου επιπζδου (κεφαλοχϊρι): εξυπθρετοφμενοσ πλθκυςμόσ κάτοικοι περίπου (μζςοσ όροσ κάτοικοι). Εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται επιπλζον αυτϊν τθσ προθγοφμενθσ κατθγορίασ: Γυμνάςιο, Λφκειο, Ρεριφερειακό Λατρείο, Βιβλιοκικθ-Κζντρο Νεότθτασ, Αίκουςα πολλαπλϊν χριςεων, Ταχυδρομείο - Τθλεφωνείο-Τθλεγραφείο. Εφόςον είναι ζδρα ΟΤΑ χωροκετοφνται διοικθτικζσ (δθμοτικζσ υπθρεςίεσ, αςτυνομικό τμιμα, πυροςβεςτικι υπθρεςία, υποδομζσ φδρευςθσ - αποχζτευςθσ, ΔΕΘ) και οικονομικζσ (Δθμοτικζσ επιχειριςεισ, Υποκαταςτιματα Τράπεηασ), υπθρεςίεσ. 3. Οικιςτικό κζντρο 3ου επιπζδου (κωμόπολθ): μζςοσ εξυπθρετοφμενοσ πλθκυςμόσ κάτοικοι περίπου. Εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται επιπλζον αυτϊν του προθγοφμενου επιπζδου: Κζντρο Υγείασ (αντικακιςτά το περιφερειακό ιατρείο), Συμβουλευτικοί Στακμοί επιτόκων-βρεφϊν, γεροντικζσ ςτζγεσ- Κ.Α.Ρ.Θ., Ακλθτικόσ πυρινασ Αϋ, Ρνευματικό Κζντρο-Κζντρο Λαϊκισ Επιμόρφωςθσ, Κινθματογράφοσ, Δ.Ο.Υ, Ειρθνοδικείο, Ρταιςματοδικείο, Υποκθκοφυλακείο, Αγρονομείο-Δαςονομείο. 4. Οικιςτικό κζντρο 2ου επιπζδου (νομαρχιακό κζντρο): μζςοσ εξυπθρετοφμενοσ πλθκυςμόσ κάτοικοι περίπου. Εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται επιπλζον του προθγοφμενου επιπζδου: Ειδικά ςχολεία, ΚΕΤΕ, ΤΕΛ, Νομαρχιακό Νοςοκομείο, Κζντρο βρεφϊν, Μακθτικά Οικοτροφεία, Μακθτικζσ Εςτίεσ, Γθριατρικζσ κλινικζσ, Κζντρα Ρροςταςίασ Αναπιρων, Κεραπευτιρια χρόνιων πακιςεων, Ακλθτικόσ πυρινασ Βϋ, Μουςείο, Κζατρο, Νομαρχιακζσ Υπθρεςίεσ-Υπουργείων και Δθμοςίων Οργανιςμϊν, Ρρωτοδικείο, Ρλθμμελειοδικείο, Υποδ/νςθ Αςτυνομίασ-Τροχαίασ-Αγορανομίασ. 5. Οικιςτικό κζντρο 1ου επιπζδου (περιφερειακό κζντρο): μζςοσ εξυπθρετοφμενοσ πλθκυςμόσ κάτοικοι περίπου. Εξυπθρετιςεισ που χωροκετοφνται επιπλζον αυτϊν του προθγοφμενου επιπζδου: ΑΕΛ, Εργομετρικό κζντρο, Ρεριφερειακό νοςοκομείο, Ρεριφερειακζσ Υπθρεςίεσ Υπουργείων, Δθμόςιων Οργανιςμϊν, Δθμοτικϊν Επιχειριςεων-Τραπεηϊν, Δ/νςθ Αςτυνομίασ-Επικ. Χωροφυλακισ, Εφετείο. Σφμφωνα με τα παραπάνω: Το Δθμοτικό Διαμζριςμα Ρεράματοσ, ζδρα του Διμου Μυλοποτάμου, μπορεί να χαρακτθριςκεί οικιςτικό κζντρο 3ου επιπζδου. Στο Ρζραμα υπάρχουν νθπιαγωγείο, δθμοτικό, βρεφικόσ ςτακμόσ, πολεοδομικό γραφείο, γιπεδα, γυμνάςιο, λφκειο, βιβλιοκικθ, ταχυδρομείο, αςτυνομικόσ ςτακμόσ, πυροςβεςτικι, Υποκαταςτιματα Τραπεηϊν, Κζντρο Υγείασ, ΚΑΡΘ, Ρνευματικό Κζντρο, κζατρο, ειρθνοδικείο, αγρονομείο και είναι επίςθσ το εμπορικό κζντρο του Διμου. Το Δθμοτικό Διαμζριςμα Γαράηου, ςυγκεντρϊνει κάποιεσ υπθρεςίεσ του Διμου, αλλά για να χαρακτθριςκεί οικιςτικό κζντρο 4ου επιπζδου κα πρζπει να δθμιουργθκοφν μια ςειρά υπθρεςιϊν όπωσ: πολεοδομικό γραφείο, βιβλιοκικθ, ΟΤΕ, Ρυροςβεςτικι Υπθρεςία και γραφείο ΔΕΘ κλπ. Επομζνωσ, όλοι οι υπόλοιποι οικιςμοί τθσ περιοχισ παρζμβαςθσ, μποροφν να χαρακτθριςκοφν οικιςμοί 5ου επιπζδου (απλά χωριά). Σθμαντικότεροι φυςικοί πόροι (ποταμοί, δάςθ, βιότοποι, ακτζσ κλπ). 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 18

19 Ο Διμοσ Μυλοποτάμου βρίςκεται ςτο Βορειοανατολικό τμιμα του Νομοφ εκφμνθσ. Συνδυάηει βουνό και κάλαςςα, κακϊσ καταλαμβάνει το βόρειο, ορεινό, πεδινό και παρακαλάςςιο τμιμα τθσ επαρχίασ Μυλοποτάμου. Είναι φυςικό το ανάγλυφο τθσ περιοχισ, να είναι υψθλό και ζντονο, με μεγάλεσ εναλλαγζσ ςτθν μορφολογία του, κακϊσ ςτθν νοτιοανατολικι πλευρά του Διμου δεςπόηει το υψθλότερο βουνό τθσ Κριτθσ, ο Ψθλορείτθσ (2.456 μ.), ενϊ ςτθ νότια πλευρά κυριαρχεί το βουνό Κουλοφκωνασ, ςχθματίηοντασ μια μεγάλθ κοιλάδα ανάμεςα ςτα δφο βουνά. Αντίκετα, τα βόρεια διοικθτικά όρια του Διμου βρζχονται από το Κρθτικό Ρζλαγοσ (μικοσ ακτογραμμισ 43 χλμ. ) Το κλίμα τθσ περιοχισ, όπωσ και ολόκλθρθσ τθσ Κριτθσ, χαρακτθρίηεται γενικά ωσ Μεςογειακό, με δροςερό χειμϊνα και κερμό καλοκαίρι, με τουσ ανζμουσ να ςαρϊνουν τθν περιοχι λόγω του ζντονου ανάγλυφου. Ο Ψθλορείτθσ, ωσ ψθλό βουνό, εμφανίηει μεγαλφτερα κατακρθμνίςματα και χαμθλότερεσ κερμοκραςίεσ, με τα ριηά των ορεινϊν όγκων να εμφανίηουν θπιότερα κλιματολογικά χαρακτθριςτικά, ενϊ οι υψθλότερεσ κερμοκραςίεσ εμφανίηονται ςτο παραλιακό μζτωπο του Διμου. Θ γεωλογία τθσ περιοχισ κεωρείται αντιπροςωπευτικι τθσ γεωλογίασ του νθςιοφ, κακϊσ ςτθν ευρφτερθ περιοχι εμφανίηονται όλα τα πετρϊματα που μπορεί κανείσ να ςυναντιςει πάνω ςτθν Κριτθ. Θ γεωλογικι δομι των ορεινϊν όγκων είναι ςχετικά απλι με εμφάνιςθ λίγων πετρωμάτων, εν αντίκεςθ με των κοιλάδων και χαμθλότερων περιοχϊν όπου εμφανίηεται μια μεγάλθ ποικιλία πετρολογικϊν ςχθματιςμϊν. Ολόκλθροσ ο ορεινόσ όγκοσ και οι παρυφζσ του αποτελοφνται από αςβεςτόλικουσ, δολομίτεσ και μάρμαρα. Οι ζντονεσ δυνάμεισ που επζδραςαν κατά το ςχθματιςμό των οροςειρϊν τθσ Κριτθσ προκάλεςαν πλικοσ τεκτονικϊν δομϊν. Οι πτυχϊςεισ είναι ςχετικά περιοριςμζνεσ και εμφανίηονται μόνο ςτα πετρϊματα τθσ ενότθτασ των Ρλακωδϊν αςβεςτόλικων, με τθ μορφι κλειςτϊν ζωσ υπό-ιςοκλινϊν πτυχϊςεων, ενϊ τα ριγματα είναι πάρα πολλά και ςχετικά μεγάλθσ κλίμακασ. Πλεσ ςχεδόν οι παρυφζσ τθσ οροςειράσ του Ψθλορείτθ χαρακτθρίηονται και οφείλουν τθ δθμιουργία τουσ ςτθ δράςθ μεγάλων κανονικϊν ρθγμάτων. Θ περιοχι εμφανίηει τθ χαμθλότερθ ςχετικά ςειςμικότθτα με τισ υπόλοιπεσ περιοχζσ τθσ Κριτθσ. Θ φφςθ των πετρωμάτων και οι ορεινοί όγκοι λειτουργοφν ςαν αποςβεςτιρεσ των ςειςμικϊν κυμάτων με ςυνζπεια οι εντάςεισ των ςειςμϊν να ζχουν πολφ μικρζσ τιμζσ. Στθν ευρφτερθ περιοχι δεν υπάρχουν ςθμαντικά αποκζματα ορυκτϊν πόρων εκτόσ ίςωσ του νεροφ που αντλείται με γεωτριςεισ. Σιμερα εκμετάλλευςθ των πετρωμάτων τθσ περιοχισ γίνεται μόνο για δομικζσ και καταςκευαςτικζσ ανάγκεσ. Το ανάγλυφο και θ μορφολογία τθσ περιοχισ είναι ζνα ςυνδυαςτικό αποτζλεςμα τθσ διάβρωςθσ, τθσ πετρολογικισ ςφςταςθσ και τθσ τεκτονικισ διεργαςίασ. Οι δομζσ και οι εικόνεσ του ανάγλυφου δθμιουργοφν τοπία με μεγάλθ αιςκθτικι και φυςικι αξία για τα οποία ο Ψθλορείτθσ και οι ρίηεσ του είναι φθμιςμζνα από τα Ομθρικά ακόμα χρόνια, με μικρά φαράγγια, πόλγεσ, δολίνεσ, τάφκουσ και εντυπωςιακά ςπιλαια αποτζλεςμα τθσ καρςτικισ αποςάκρωςθσ. Ειδικά ςε ότι αφορά τα ςπιλαια, ο αρικμόσ τουσ είναι μεγάλοσ και θ ποικιλία τουσ ανεξάντλθτθ. Χιλιόμετρα ςπθλαιοβαράκρων και ςυςτθμάτων υπόγειων αγωγϊν νεροφ, εκατοντάδεσ ςπιλαια και κοιλότθτεσ απαντοφν ςε κάκε γωνία του βουνοφ. Εδϊ ςυναντάει κανείσ το ςπιλαιο «Σφεντόνθ» ι «του Σφεντόνθ θ Τρφπα», το οποίο βρίςκεται ςτθν κζςθ Σκαφίδια των Ηωνιανϊν. Ρρόκειται για ζνα από τα μεγαλφτερα 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 19

20 ςπιλαια τθσ Ελλάδοσ με επιφάνεια 3400μ. και μικοσ 145 μ. Θ απαράμιλλθ και ςπάνια φυςικι ομορφιά του, κακθλϊνει τον επιςκζπτθ και το κακιςτά ωσ ζνα από τα ωραιότερα τθσ Κριτθσ. Ζνα ακόμα, ςθμαντικό ςπιλαιο είναι αυτό του Μελιδονίου, που είναι γνωςτό και ωσ «Γεροντόςπθλιοσ» και βρίςκεται 2 χλμ. ΒΔ από το χωριό Μελιδόνι. Είναι υψθλισ αξίασ, τόςο από ςπθλαιολογικι ςκοπιά όςο και από αρχαιολογικι, κακϊσ υπιρξε ςπουδαίο λατρευτικό κζντρο από τθ νεολικικι εποχι ζωσ και τουσ ρωμαϊκοφσ χρόνουσ. Στθν ευρφτερθ περιοχι υπάρχουν και άλλα ςπιλαια ιδιαίτερου φυςικοφ κάλλουσ όπωσ τα ςπιλαια Ράνω και Κάτω Ρεριςτερζ, Κουρουπθτοφ, Καταφεγιοφ, Τςουπά, Μοφγκρθ κ.α. Εξίςου εντυπωςιακζσ με τισ υπόγειεσ είναι και οι επιφανειακζσ καρςτικζσ μορφζσ. Τα φαράγγια είναι τα μικρότερα ςε αρικμό, μεγάλθσ όμωσ οικολογικισ και αιςκθτικισ αξίασ. Στα νότια όρια του Διμου ξεκινάει το Ηωνιανό φαράγγι που καταλιγει ςτο ομϊνυμο χωριό, ενϊ ιδιαίτερθσ αιςκθτικισ αξίασ είναι και τα φαράγγια Μαργαριτϊν, Αλφά-Λαγκά, Σπαρτοφάρραγο, Άγιοσ Σφλλασ Αβδανίτεσ, Επιςκοπι-Μοφςςαι- Δαφνζδεσ και Καλανδαρζ. Στθν περιοχι δεν αναπτφςςεται ςθμαντικό υδρογραφικό δίκτυο εξαιτίασ τθσ μεγάλθσ εμφάνιςθσ ανκρακικϊν πετρωμάτων, με αποτζλεςμα να μθν επαρκοφν οι υδάτινοι πόροι ιδιαίτερα κατά τουσ κερινοφσ μινεσ. Τα υδρογραφικά ςυςτιματα τθσ περιοχισ χαρακτθρίηονται ωσ χείμαρροι, αφοφ δεν ζχουν ςτακερι παροχι και δεν ρζουν όλθ τθ διάρκεια του χρόνου. Το ςθμαντικότερο όμωσ υδρολογικό χαρακτθριςτικό τθσ ευρφτερθσ περιοχισ τθσ επαρχίασ Μυλοποτάμου, είναι ότι αποτελεί τον τροφοδότθ ςε νερό όλων των υπόγειων λεκανϊν που βρίςκονται γφρω από αυτόν, όπωσ οι πθγζσ του Αλμυροφ Θρακλείου με τισ τεράςτιεσ παροχζσ ςε υφάλμυρο νερό (3-40 m3/sec). Επειδι ςτο μεγαλφτερο μζροσ τθσ περιοχισ επικρατοφν τα αςβεςτολικικά πετρϊματα τα εδάφθ που ςυναντοφνται είναι γενικά πολφ φτωχά. Σε πάρα πολλζσ περιοχζσ ο εδαφικόσ μανδφασ απουςιάηει εντελϊσ και εμφανίηεται μόνο το μθτρικό πζτρωμα που είναι τα μάρμαρα ι οι αςβεςτόλικοι. Θ ςπουδαιότθτα του φυςικοφ περιβάλλοντοσ τθσ περιοχισ αναδεικνφεται από όλουσ εκείνουσ τουσ κεςμοκετθμζνουσ χαρακτθριςμοφσ που κατζχει (περιοχι NATURA 2000, ςθμαντικι περιοχι για τα πουλιά IBA, τοπία ιδιαίτερου φυςικοφ κάλλουσ, διατθρθτζα μνθμεία τθσ φφςθσ, καταφφγια άγριασ ηωισ). Στον κατάλογο NATURA 2000 περιλαμβάνεται, το ςφνολο του όρουσ Μδθ με τον κωδικό GR , κακϊσ ςτον ορεινό όγκο τθσ Μδθσ διακρίνονται ςυνολικά, 17 τφποι οικοτόπων, ςφμφωνα με τθν Οδθγία 92/43/ΕΟΚ, ζνασ από τουσ οποίουσ είναι οικότοποσ προτεραιότθτασ, και θ περιοχι «Ρραςιανό φαράγγι Ρατςόσ Σφακορφακο ρζμα παραλία εκφμνου και εκβολι Γεροπόταμου» με τον κωδικό GR Μζροσ του Διμου, είναι τμιμα του Φυςικοφ Ράρκου του Ψθλορείτθ που αποτελεί μζλοσ του Ευρωπαϊκοφ και του Ραγκόςμιου Δικτφου Γεωπάρκων υπό τθν αςπίδα τθσ UNESCO, λόγω τθσ γεωλογικισ, φυςικισ, ιςτορικισ και πολιτιςτικισ ςπουδαιότθτασ του. Θ περιοχι του όρουσ Μδθ ςυμπεριλαμβάνεται και ςτισ «Σθμαντικζσ Ρεριοχζσ για τα Ρουλιά» (Important Bird Areas, IBA), ςφμφωνα με τθν οδθγία 79/409/ΕΟΚ. Λδιαίτερθ αναφορά πρζπει να κάνουμε ςτθν αξιόλογθ χλωρίδα και πανίδα τθσ περιοχισ που χριηει άμεςθσ προςταςίασ. Σφμφωνα με αναφορζσ, τα ελλθνικά ενδθμικά είδθ ςυγκεντρϊνονται ςτισ νότιεσ και κεντρικζσ περιοχζσ τθσ χϊρασ, λόγω τθσ γεωγραφικισ απομόνωςθσ. Ανάμεςα ςε αυτζσ τισ περιοχζσ θ Κριτθ κατζχει μια εντελϊσ ξεχωριςτι κζςθ αφοφ από τα ενδθμικά τθσ Ελλάδασ τα 268 βρίςκονται ςτθν Κριτθ. Από αυτά τα είδθ, τα 196 είναι αποκλειςτικά 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 20

21 ενδθμικά του νθςιοφ και δεν υπάρχουν ςε άλλο μζροσ τθσ χϊρασ, ενϊ τα υπόλοιπα 72 απαντϊνται και ςε άλλεσ, κυρίωσ νθςιϊτικεσ γειτονικζσ, περιοχζσ. Από το ςφνολο των 268 ενδθμικϊν φυτϊν τθσ Κριτθσ περίπου 165 απαντϊνται ςτον Ψθλορείτθ και 2 είδθ (Bufonia stricta ssp cecconiana, Horstrissea dolinicola) είναι ςτενοενδθμικά δθλαδι απαντϊνται αποκλειςτικά ςτον Ψθλορείτθ. Ο δίκταμοσ (Origanum dictamnus), θ αμπελιτςά (Zelkova abelicea) και θ ορχιδζα (Cephalanthera cucullata) αναφζρονται ςτθ ςχετικι ελλθνικι νομοκεςία Ρροεδρικό Διάταγμα 67/81 «Ρερί προςταςίασ τθσ αυτοφυοφσ χλωρίδασ και πανίδασ» και ςτισ διεκνείσ ςυμβάςεισ 1. Οδθγία 92/43/ΕΟΚ για τθ διατιρθςθ των φυςικϊν οικοτόπων και τθσ άγριασ πανίδασ και χλωρίδασ, Ραραρτιματα II και IV και 2. Συνκικθ τθσ Βζρνθσ «Συνκικθ για τθ διατιρθςθ τθσ άγριασ ηωισ και των φυςικϊν οικοτόπων ςτθν Ευρϊπθ», Βζρνθ 1979, Ραράρτθμα Λ. Στθν περιοχι ζχει καταγραφεί θ παρουςία 3 ειδϊν κθλαςτικϊν (Felix sylvesrtis, Rhinolophus hipposideros, Rhinolophus ferrum-equinum) και 1 είδουσ ερπετοφ (Elaphe situla) του παραρτιματοσ ΛΛ τθσ Οδθγίασ 79/409. Γενικά, θ πανίδα των ςπονδυλωτϊν (εκτόσ τα πουλιά) τθσ Κριτθσ είναι φτωχι λόγω τθσ γεωλογικισ ιςτορίασ του νθςιοφ. Θ πολφχρονθ απομόνωςθ τθσ από θπειρωτικζσ περιοχζσ ζχει οδθγιςει ςε μια πανίδα που χαρακτθρίηεται ωσ μθ ιςορροπθμζνθ, πολλά από τα είδθ τθσ οποίασ όμωσ βρίςκονται ςε διαδικαςία ειδογζνεςθσ ι τουλάχιςτον ςθμαντικισ διαφοροποίθςθσ από τουσ αντίςτοιχουσ θπειρωτικοφσ πλθκυςμοφσ. Πςον αφορά τθν ορνικοπανίδα τθσ περιοχισ ζχει καταγραφεί θ παρουςία 31 ειδϊν πτθνϊν από τα οποία 12 είναι είδθ του Ραραρτιματοσ Λ τθσ Οδθγίασ 79/409/ΕΟΚ και 19 είδθ από αυτά είναι μεταναςτευτικά. Το είδοσ Gypaetus barbatus με πλθκυςμό ςτθν Κριτθ 9-10 ηευγάρια αποτελεί το μεγαλφτερο νθςιϊτικο πλθκυςμό ςτθν περιοχι τθσ Μεςογείου αλλά και ςτον κόςμο, ενϊ θ Ελλάδα είναι θ μοναδικι χϊρα ςτθ Βαλκανικι Χερςόνθςο που ςυναντάται το είδοσ αυτό. Στθν ευρφτερθ περιοχι του Διμου Μυλοποτάμου, όπωσ προαναφζραμε, ςυναντάει κανείσ αρκετζσ περιοχζσ ιδιαίτερου φυςικοφ κάλουσ, που κα μποροφςαν να ςυμβάλουν ςτθν οικονομικι και τουριςτικι ανάπτυξθ του τόπου, αλλά και ςτθν προβολι του Διμου τόςο ςε τοπικό αλλά και ςε Εκνικό Επίπεδο, θ μειωμζνθ προςβαςιμότθτα και ελλείψεισ ςτισ βαςικζσ υποδομζσ αποτελοφν ςοβαρά εμπόδια προσ τθν αξιοποίθςθ και ανάδειξθ των περιοχϊν αυτϊν. Υπαρκτζσ εν δυνάμει απειλζσ ςτο περιβάλλον - Ρροβλιματα ρφπανςθσ Οι Φυςικζσ απειλζσ ςτθν περιοχι είναι πολφ περιοριςμζνεσ και οι κίνδυνοι από αυτζσ ςχετικά μικροί. Κίνδυνοι από πλθμμφρεσ υπάρχουν μόνο για τισ πεδινζσ περιοχζσ των κοιλάδων και ιδιαίτερα ςτθν περιοχι γφρω από το Γεροπόταμο. Ο μεγαλφτεροσ όμωσ φυςικόσ κίνδυνοσ ζχει να κάνει με τθν ζντονθ διάβρωςθ των θμι-ορεινϊν και ορεινϊν περιοχϊν και τθν απόπλυςθ του εδαφικοφ μανδφα. Ζνα φαινόμενο πολφ ζντονο και ςτουσ ορεινοφσ όγκουσ, ιδιαίτερα όμωσ ςτον Ψθλορείτθ. Συνδυαηόμενο το φαινόμενο αυτό με τισ μεγάλεσ κερμοκραςίεσ του καλοκαιριοφ και τθν υπερβόςκθςθ, ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν εμφάνιςθ ενόσ άλλου πιο επικίνδυνου φαινομζνου τθσ ερθμοποίθςθσ τθσ περιοχισ. Από τισ ανκρωπογενείσ επιδράςεισ οι πιο ςθμαντικζσ και απειλθτικζσ για το φυςικό περιβάλλον είναι οι εξισ: 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 21

22 Ο τρόποσ άςκθςθσ τθσ κτθνοτροφίασ αποτελεί τθν μεγαλφτερθ απειλι. Ο υπερβολικόσ αρικμόσ αιγοπροβάτων ςε ςχζςθ με τθ βοςκοϊκανότθτα του τόπου, θ ζλλειψθ υποδομϊν και εκπαίδευςθσ των κτθνοτρόφων οδθγεί ςτθν υπερβόςκθςθ και κακιςτά τθν κτθνοτροφικι δραςτθριότθτα μια από τισ ςθμαντικότερεσ απειλζσ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ. Οι πυρκαγιζσ, οι οποίεσ αποτελοφν απειλι για τθν χλωρίδα και πανίδα τθσ περιοχισ, αλλά ευτυχϊσ μικρισ κλίμακασ, προκαλοφνται κατά κφριο λόγο από τθν εςκεμμζνθ καφςθ των βοςκοτόπων (χορτολιβαδικϊν εκτάςεων), ωσ μζςο βελτίωςθσ τθσ ςφνκεςθσ τθσ βλάςτθςθσ και δευτερευόντωσ κατά τθν άςκθςθ αγροτικϊν δραςτθριοτιτων (καφςθ υπολειμμάτων). Θ ρφπανςθ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ προκαλεί, αφενόσ μεν αιςκθτικι υποβάκμιςθ του μοναδικοφ τοπίου τθσ περιοχισ και αφετζρου κρφβει ςθμαντικοφσ κινδφνουσ για το περιβάλλον αλλά και τον άνκρωπο. Σθμαντικότερεσ αιτίεσ μόλυνςθσ αποτελοφν: Θ ανεξζλεγκτθ διάκεςθ των οικιακϊν και άλλων απορριμμάτων ςε ρεματιζσ και ςε άλλα κοιλϊματα τθσ επιφάνειασ (φαινόμενο ελεφκερθσ ρίψθσ απορριμάτων). Από τισ δραςτθριότθτεσ του δευτερογενι τομζα το μεγαλφτερο πρόβλθμα είναι θ ρφπανςθ που προκαλείται από τα απόβλθτα των τυροκομείων και κυρίωσ των πολυάρικμων ελαιουργείων τουσ γνωςτοφσ κατςίγαρουσ με κατάλοιπα πολφ τοξικά και πλοφςια ςε βαριά μζταλλα και ιχνοςτοιχεία. Οι περιοχζσ που ζχουν το μεγαλφτερο πρόβλθμα είναι κυρίωσ οι πεδινζσ και εφφορεσ όπου παρατθρείται εντατικι καλλιζργεια τθσ ελιάσ. Σθμαντικι πθγι ρφπανςθσ είναι επίςθσ τα αςτικά λφματα. Αποχετευτικά δίκτυα υπάρχουν ςτουσ περιςςότερουσ οικιςμοφσ, αλλά μονάδεσ βιολογικϊν κακαριςμϊν υπάρχουν μόνο ςε λίγουσ, με ςυνζπεια τα λφματα να καταλιγουν ςε χείμαρρουσ, δθμιουργϊντασ αρχικά επιφανειακζσ εςτίεσ μόλυνςθσ και τελικά μολφνουν τουσ υπόγειουσ υδροφορείσ. Θ λακροκθρία εξακολουκεί να παραμζνει απειλι για τθ κθραματικι πανίδα τθσ περιοχισ θ οποία ςυνεχϊσ μειϊνεται. Συμπεραςματικά κα μποροφςαμε να ποφμε ότι ςτο φυςικό περιβάλλον τθσ περιοχισ, με ζντονο ανάγλυφο, πλοφςια γεωποικιλότθτα και βιοποικιλότθτα δθμιουργοφνται τοπία με ιδιαίτερθ αιςκθτικι και οικολογικι αξία. Ραρόλθ τθν κατάςταςθ που ζχει διαμορφωκεί λόγω των ανκρϊπινων παρεμβάςεων, το οικοςφςτθμα δείχνει αξιοκαφμαςτθ αντοχι ςτισ πιζςεισ που δζχεται με αποτζλεςμα να είναι ακόμθ αναςτρζψιμθ θ υποβάκμιςθ του. Ωςτόςο, θ μόλυνςθ του περιβάλλοντοσ, που προζρχεται από οριςμζνεσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ (Φυτοφάρμακα ςτισ καλλιζργειεσ, κατςίγαροι ελαιουργείων, αςτικά λφματα, απορρίμματα κ.α.) εγκυμονεί ςοβαροφσ κινδφνουσ. Θ αποτελεςματικι προςταςία του οικοςυςτιματοσ από κάκε μορφισ ρφπανςθ και καταςτροφι, αλλά και θ αποκατάςταςθ των ιδθ πλθγζντων περιοχϊν, κα πρζπει να αποτελζςουν πρωταρχικό ςτόχο, κακϊσ το περιβάλλον δίνει ουςιαςτικά το μεγαλφτερο μζροσ του «κεφαλαίου» τθσ περιοχισ για να κτίςει τθν «χωρικι» ανταγωνιςτικότθτά τθσ. Βαςικζσ υποδομζσ - δίκτυα Οι οικιςμοί του Διμου, καλφπτονται για εξυπθρετιςεισ δεφτερου και πρϊτου επιπζδου από τθν πόλθ του εκφμνου. Ωςτόςο ςθμαντικι είναι θ ζλξθ που αςκεί το Θράκλειο ςτισ ςχετικά απομακρυςμζνεσ, από τθν ζδρα του Διμου, περιοχζσ τθσ Δροςιάσ (γνωςτι περιοχι ωσ Μζςα Μυλοπόταμοσ) και των Σιςϊν. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 22

23 Οδικό δίκτυο - Πρόςβαςθ οικιςμϊν Ο κφριοσ οδικόσ άξονασ τθσ Κριτθσ είναι ο Βόρειοσ Οδικόσ Άξονασ (ΒΟΑΚ) που ςυνδζει το Καςτζλλι Κιςςάμου με τθ Σθτεία μζςω Χανίων, εκφμνου, Θρακλείου και Αγίου Νικολάου. Ο άξονασ αυτόσ ταυτίηεται με ζναν από τουσ κφριουσ άξονεσ ανάπτυξθσ τθσ Ελλάδασ που ανακοίνωςε ςτισ αρχζσ του 2008 το ΥΡΕΧΩΔΕ για το Γενικό Ρλαίςιο Χωροταξικοφ Σχεδιαςμοφ και Ανάπτυξθσ (ΓΡΧΣΑ) τθσ χϊρασ. Άμεςθ πρόςβαςθ ςτο Βόρειο Οδικό Άξονα, ζχουν οι οικιςμοί τθσ παραλιακισ ηϊνθσ του Διμου Μυλοποτάμου, κακϊσ από τθν ςυγκεκριμζνθ περιοχι του Διμου διζρχεται μεγάλο τμιμα του (π.χ. Σίςεσ, Μελιδόνι, Σκεπαςτι, ουμελι, Ράνορμο). Oι περιοχζσ του Ράνω και Μζςα Μυλοποτάμου ζχουν πρόςβαςθ ςτο ΒΟΑΚ μζςω του κόμβου του Ρανόρμου, κακϊσ ςυναντοφν εμπόδιο τον ορεινό όγκο του Κουλοφκωνα, μζςω του δευτερεφοντα οδικοφ άξονα Γεροποτάμου Εξάντθ, κακϊσ και μζςου τθσ οδοφ Αλόιδεσ Σίςεσ. Θ ςφνδεςθ μεταξφ των οικιςμϊν του Διμου και προσ τθν ζδρα του, γίνεται μζςω του επαρχιακοφ οδικοφ δικτφου και τθσ παλαιάσ Εκνικισ οδοφ Θρακλείου εκφμνου μικουσ (29,5 χλμ.) και μζςω του ΒΟΑΚ (Σίςεσ). Σε γενικζσ γραμμζσ, ο βακμόσ οδικισ ςφνδεςθσ και εξυπθρζτθςθσ κρίνεται ικανοποιθτικόσ, δεδομζνου ότι το δίκτυο των υφιςτάμενων δρόμων και κόμβων διευκολφνει τισ μετακινιςεισ από και προσ το Διμο. Ωςτόςο θ κατάςταςθ ολόκλθρου του οδικοφ δικτφου είναι κακι και απαιτοφνται επεμβάςεισ εκςυγχρονιςμοφ και αναβάκμιςθσ των υποδομϊν, κακϊσ θ επικινδυνότθτα είναι αυξθμζνθ και εγκυμονεί ςοβαροφσ κινδφνουσ για τθν ηωι των οδθγϊν, ενϊ δθμιουργεί μεγάλεσ κακυςτεριςεισ κατά τισ μετακινιςεισ. Από ζρευνα πεδίου που πραγματοποιικθκε διαπιςτϊκθκε θ κακι κατάςταςθ του αγροτικοφ δικτφου τθσ περιοχισ. Οι αγροτικοί δρόμοι, χαρακτθρίηονται από μεγάλεσ κλίςεισ, χωρίσ μικρά τεχνικά και με μικρζσ ακτίνεσ καμπυλότθτασ, με αποτζλεςμα να ενζχεται ο κίνδυνοσ ατυχιματοσ. Επιπλζον, λόγω των ζντονων καιρικϊν φαινομζνων απαιτείται κακαριςμόσ τουσ ςε ετιςια βάςθ, κακϊσ ςυχνά θ προςπζλαςθ τουσ εμποδίηεται από κλαδιά, κατολιςκιςεισ, λιμνάηοντα νερά κτλ. Αξιοςθμείωτο είναι το γεγονόσ, ότι πολλοί από τουσ αγροτικοφσ δρόμουσ ζχουν αλλάξει «χαρακτιρα» και ζχουν μετατραπεί ςε επαρχιακοφσ δρόμουσ κακϊσ ςυνδζουν μεταξφ τουσ διάφορουσ οικιςμοφσ και απαιτοφνται επεμβάςεισ αναβάκμιςθσ προσ αποφυγι ατυχθμάτων. Πίνακασ 4 : Χαρακτθριςτικά αγροτικοφ οδικοφ δικτφου Είδοσ Μικοσ (χλμ.) Κατάςταςθ Αςφαλτοςτρωμζνοι 50 ΚΑΛΘ Σςιμεντοςτρωμζνοι 50 ΜΕΤΛΑ Χωμάτινοι ΚΑΚΘ Θ εικόνα που αφορά τισ αποςτάςεισ που χωρίηουν τουσ πιο απομακρυςμζνουσ οικιςμοφσ του Διμου από τθν ζδρα του (Ρζραμα) και τα μεγάλα αςτικά κζντρα (Θράκλειο- ζκυμνο) αλλά και μεταξφ τουσ παρουςιάηεται ςτον παρακάτω πίνακα. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 23

24 Πζραμα Ρζκυμνο Θράκλειο Ηωνιανά Αλόιδεσ Λιβάδα ίςεσ ΕΡΛΧΕΛΘΣΛΑΚΟ ΣΧΕΔΛΟ ΔΘΜΟΥ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ Χιλιομετρικζσ αποςτάςεισ οικιςμϊν Πίνακασ 5 : Χιλιομετρικζσ αποςτάςεισ μεταξφ διαφόρων οικιςμϊν με το Πζραμα, το Ρζκυμνο και το Θράκλειο, και μεταξφ τουσ Πζραμα Ρζκυμνο Θράκλειο Ηωνιανά Αλόιδεσ Λιβάδια ίςεσ Από τθν εξζταςθ του πίνακα, φαίνεται ότι θ ζδρα του διμου βρίςκεται ςε μικρι ςχετικά απόςταςθ από το ζκυμνο (28 χλμ), ενϊ το Θράκλειο με το λιμάνι και το αεροδρόμιο του απζχει τθν διπλάςια απόςταςθ (62 χλμ). Πςον αφορά τα Ηωνιανά, τισ Αλόιδεσ, τθ Λιβάδα και τισ Σίςεσ που αποτελοφν τα όρια του Διμου Μυλοποτάμου, οι αποςτάςεισ είναι ςχετικά μικρζσ, ωςτόςο δε ςυνεπάγονται, ςε πολλζσ περιπτϊςεισ, και μικρό χρόνο προςπζλαςθσ κακϊσ θ κακι ποιότθτα του οδικοφ δικτφου δυςχεραίνει κατά πολφ τισ μετακινιςεισ. Για το ςφνολο του οδικοφ δικτφου τθσ περιοχισ του Διμου οι ελλείψεισ είναι οι εξισ: κακι κατάςταςθ του οδοςτρϊματοσ (άςφαλτοσ), ζλλειψθ οδικισ ςιμανςθσ, ζλλειψθ προςτατευτικϊν κιγκλιδωμάτων και διαγραμμίςεων αςφαλείασ, ανάγκεσ για διαπλάτυνςθ δρόμων, ανάγκεσ για αςφαλτοςτρϊςεισ και τςιμεντοςτρϊςεισ, δθμιουργία κόμβων για τθν πρόςβαςθ ςε μεγάλουσ οδικοφσ άξονεσ. Άμεςθ προτεραιότθτα κα πρζπει να δοκεί ςτθν βελτίωςθ και αναβάκμιςθ τθσ Ραλαιάσ Εκνικισ Οδοφ Θρακλείου εκφμνου θ οποία διαςχίηει τον Διμο, κακϊσ και του τμιματοσ Γεροποτάμου Εξάντθ και ςτθν επζκταςθ του μζχρι το Φόδελε ο οποίοσ ςυνδζει τθν ενδοχϊρα του Διμου με τον ΒΟΑΚ. Επίςθσ ηωτικισ ςθμαςίασ αποτελεί θ επιτάχυνςθ των διαδικαςιϊν μελζτθσ και καταςκευισ του δρόμου ταχείασ κυκλοφορίασ Θράκλειο Ανϊγεια Γαράηο Ρζραμα Ράνορμο, ο οποίοσ κα ςυνδζςει το Θράκλειο με τον Μζςα Μυλοπόταμο, δίνοντασ οριςτικι λφςθ ςτθν αςφαλι και χωρίσ κακυςτεριςεισ μετακινιςεισ προσ το Θράκλειο. Οδικζσ μεταφορζσ Οι μετακινιςεισ των κατοίκων τθσ περιοχισ από και προσ τα μεγάλα αςτικά κζντρα αλλά και τισ ζδρεσ των διμων γίνονται με τα λεωφορεία του ΚΤΕΛ Θρακλείου και εκφμνου μζςω τθσ νζασ και παλιάσ εκνικισ οδοφ και των επαρχιακϊν δρόμων. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 24

25 Υπάρχει ςθμαντικόσ αρικμόσ οικιςμϊν τθσ περιοχισ μελζτθσ, που δεν εξυπθρετείται κακόλου από τα ιςχφοντα δρομολόγια (Λιβάδα, Επιςκοπι, Καλανδαρζ, Μελιςςουργάκι, Ραςαλίτεσ, ουμελι, Φαράτςι κ.ά.) κυρίωσ λόγω του μικροφ πλθκυςμοφ των οικιςμϊν αυτϊν αλλά και λόγω τθσ κακισ ποιότθτασ του δικτφου. Επίςθσ αξιοςθμείωτο είναι το γεγονόσ ότι τα Σαββατοκφριακα τα δρομολόγια αυτά είναι κατά πολφ περιοριςμζνα και οριςμζνεσ μάλιςτα περιοχζσ δεν εξυπθρετοφνται κακόλου. Είναι απαραίτθτο, για τθν διευκόλυνςθ των μετακινιςεων τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ να αυξθκοφν ςε αρικμό ςε κακθμερινι βάςθ και τα ςαββατοκφριακα, και να προγραμματιςτοφν δρομολόγια για όλουσ τουσ οικιςμοφσ. Επίςθσ, πρζπει να ρυκμιςτεί καλφτερα το κζμα τθσ μεταφοράσ των μακθτϊν από τουσ μικροφσ ςτουσ μεγαλφτερουσ οικιςμοφσ όπου λειτουργοφν τα ςχολεία πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Καλάςςιεσ μεταφορζσ Τα λιμάνια ςτθν Κριτθ είναι επιβατικά, ςτο Θράκλειο, ςτον Άγιο Νικόλαο, τθ Σθτεία και τθν Λεράπετρα, ςτο ζκυμνο, τθ Σοφδα και τθν Κίςςαμο. Θ περιοχι του Διμου Μυλοποτάμου εξυπθρετείται τόςο από το λιμάνι του εκφμνου όςο και από το λιμάνι του Θρακλείου. Μαρίνεσ δεν υπάρχουν ςτον διμο, ωςτόςο υπάρχουν αλιευτικά λιμάνια ςτο Μπαλί και ςτο Ράνορμο. Αεροπορικζσ μεταφορζσ Στθν Κριτθ λειτουργοφν ςιμερα τζςςερα αεροδρόμια, τρία πολιτικά ςτο Θράκλειο, τθ Σοφδα και τθ Σθτεία και δφο ςτρατιωτικά ςτο Καςτζλι Ρεδιάδοσ και ςτθν Σοφδα. Οι ανάγκεσ των αεροπορικϊν μεταφορϊν, καλφπτονται από το διεκνζσ αεροδρόμιο «Νίκοσ Καηαντηάκθσ» του Θρακλείου και από το αεροδρόμιο «Δαςκαλογιάννθσ» τθσ Σοφδασ Χανίων. Τα δφο αεροδρόμια καλφπτουν ςε μεγάλο βακμό τισ ανάγκεσ των αερομεταφορϊν τθσ περιοχισ. Οικιςτικό περιβάλλον Στον Διμο Μυλοποτάμου υπάρχει πλειάδα χαρακτθριςμζνων παραδοςιακϊν οικιςμϊν. Οι αρχικοί χαρακτθριςμοί ζγιναν με το ΦΕΚ 594/Δ/1978 «Ρερί χαρακτθριςμοφ ωσ παραδοςιακϊν οικιςμϊν τινϊν του κράτουσ και κακοριςμοφ των όρων και περιοριςμϊν δομιςεωσ των οικιςμϊν αυτϊν» με το οποίο χαρακτθρίςκθκαν ωσ παραδοςιακοί οι οικιςμοί Κραςοφνασ (Δ.Δ. Χουμερίου), Μουρτηανά (Δ.Δ. Γαράηου), Σταυρωμζνοσ (Δ.Δ Μργαριτϊν) και Επιςκοπι (Δ.Δ. Επιςκοπισ). Στθ ςυνζχεια το ΦΕΚ 728/Δ/1995 «Χαρακτθριςμόσ ωσ παραδοςιακϊν οικιςμϊν του Νομοφ εκφμνθσ και κακοριςμόσ χριςεων και ειδικϊν όρων και περιοριςμϊν δόμθςθσ αυτϊν, κακϊσ και των οικιςμϊν του ιδίου Νομοφ που ζχουν χαρακτθριςκεί παραδοςιακοί με το από ΡΔ. 594» χαρακτθρίςκθκαν ωσ παραδοςιακοί οικιςμοί τθσ περιοχισ παρζμβαςθσ 22 ακόμα οικιςμοί. Οι 26 ςυνολικά οικιςμοί κατατάςςονται ςε κατθγορίεσ Υψθλισ Ρολιτιςτικισ Αξίασ και Μεςαίασ Ρολιτιςτικισ Αξίασ, ςφμφωνα με το ΦΕΚ 728/Δ/1995, όπωσ φαίνεται ςτουσ παρακάτω πίνακεσ. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 25

26 Πίνακασ 6 : Οικιςμοί Τψθλισ Πολιτιςτικισ Αξίασ ςφμφωνα με το ΦΕΚ 728/Δ/1995 Α/Α Οικιςμόσ Σοπικι Κοινότθτα 1 Κάτω Τριπόδω 4 Μαργαρίτεσ 2 Βεργιανά Μαργαρίτεσ 3 Καλαμάσ Καλανδαρζ 4 Καλανδαρζ Καλανδαρζ 5 Καλλζργω Αλφά 6 Λαγκά Μαργαρίτεσ 7 Αβδελάσ Άγιοσ Μάμασ 8 Μελιδόνι Μελιδονίου 9 Κραςοφνασ Χουμερίου 10 Μουρτηανά Γαράηο 11 Γαράηο Γαράηο 12 Ομάλα Γαράηο Πίνακασ 7 : Οικιςμοί Μεςαίασ Πολιτιςτικισ Αξίασ ςφμφωνα με το ΦΕΚ 728/Δ/1995 Α/Α Οικιςμόσ Σοπικι Κοινότθτα 1 Άγιοσ Μάμασ Άγιοσ Μάμασ 2 Αλφά Αλφά 3 Άνω Τριπόδω Μαργαρίτεσ 4 Δάφνθ Ρζραμα 5 Καςτρί Άγιοσ Μάμασ 6 Μαργαρίτεσ Μαργαρίτεσ 7 Ρλευριανά Μαργαρίτεσ 8 Σκεπαςτι Σκεπαςτι 9 Αβδανίτεσ Δαμαβόλο 10 Άγιοσ Λωάννθσ Άγιοσ Λωάννθσ 11 Δαμαβόλοσ Δαμαβόλο 12 Δαφνζδεσ Επιςκοπι Ραρόλο που θ ςπουδαία αυτι πολιτιςτικι κλθρονομιά, κα μποροφςε να αποτελζςει εφαλτιριο δφναμθ για τθν τουριςτικι ανάπτυξθ του τόπου, τα τελευταία χρόνια ςε αρκετοφσ οικιςμοφσ παρατθρείται αλλοίωςθ των παραδοςιακϊν χαρακτθριςτικϊν τουσ. Ωςτόςο, ο πολεοδομικόσ ςχεδιαςμόσ και θ εφαρμογι μελετϊν ςυνολικισ κεϊρθςθσ, αιςκθτικισ και λειτουργικισ αναβάκμιςθσ, και ανάδειξθσ των οικιςμϊν, αποτελοφν τα «εργαλεία» για τθν αποκατάςταςθ και να ανάδειξθ τουσ, αλλά για τθν αναβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ των κατοίκων. Στο Διμο Μυλοποτάμου δεν υπάρχει ΣΧΟΟΑΡ, παρόλο που θ εκπόνθςθ και εφαρμογι του αποτελεί επιτακτικι ανάγκθ για τθν οργάνωςθ του μθ αςτικοφ χϊρου. Ωςτόςο, για τθν οργάνωςθ του αςτικοφ χϊρου υπάρχουν Γενικά Ρολεοδομικά Σχζδια για τθν ΤΚ Ρεράματοσ (ΦΕΚ 1126Δ/93), τθν ΤΚ Ρανόρμου (ΦΕΚ 4 Ο οικιςμόσ Κάτω Τριπόδω αναφζρεται ςαν παραδοςιακόσ οικιςμόσ ςτουσ παραπάνω πίνακεσ αλλά ςφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ ΕΛ.ΣΤΑΤ. περιλαμβάνεται ςτον οικιςμό Άνω Τριπόδω τθσ ΤΚ Μαργαριτϊν. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 26

27 1127Δ/93) και τον οικιςμό Μπαλί τθσ ΤΚ Μελιδονίου (ΦΕΚ 1039Δ/93), ενϊ υπάρχουν και Ρολεοδομικζσ Μελζτεσ για το Ρζραμα, Μπαλί και Ράνορμο. Διαπιςτϊνουμε λοιπόν, ότι θ χωροταξικι - πολεοδομικι οργάνωςθ του Διμου είναι υπαρκτι για οριςμζνεσ μόνο Τοπικζσ Κοινότθτεσ και οικιςμοφσ. Ριο ςυγκεκριμζνα, το εςωτερικό οδικό δίκτυο των οικιςμϊν χαρακτθρίηεται κυρίωσ από ςτενοφσ δρόμουσ, άλλοτε μεταβλθτισ διεφκυνςθσ ςπανίωσ γραμμικοφσ, που κατά τόπουσ παρουςιάηουν μεγάλεσ κλίςεισ λόγω τθσ μορφολογίασ του εδάφουσ. Θ δυνατότθτα διαπλάτυνςθσ ι ακόμθ και χάραξθσ νζων οδϊν, περιορίηεται ςε αρκετζσ περιπτϊςεισ εξαιτίασ τθσ άναρχθσ και πυκνισ δόμθςθσ, ενϊ θ κακι κατάςταςθ του οδοςτρϊματοσ (άςφαλτοσ) και θ ζλλειψθ των απαραίτθτων υποδομϊν αυξάνει τθν επικινδυνότθτα κατά τθν κυκλοφορία τόςο των πεηϊν όςο και των οδθγϊν. Επιπλζον, παρατθρείται ζλλειψθ χϊρων ςτάκμευςθσ ςε αρκετοφσ οικιςμοφσ (Αξόσ, Ηωνιανά, Λιβάδια, Ρζραμα κ.α), αλλά ιδιαίτερα ςε εκείνουσ που δζχονται τθν μεγαλφτερθ τουριςτικι πίεςθ, δυςχεραίνει τθν ηωι των κατοίκων, κακϊσ δθμιουργείται ζντονθ κυκλοφοριακι ςυμφόρθςθ. Οι κοινόχρθςτοι χϊροι παρουςιάηουν αρκετζσ ελλείψεισ όςον αφορά τισ υποδομζσ τουσ (θλεκτροφωτιςμόσ, πράςινο, υποδομζσ αναψυχισ κτλ.) και λόγω τθσ ζλλειψθσ προςταςίασ υπάρχουν αρκετζσ φκορζσ και καταπατιςεισ από ιδιϊτεσ. Από τα παραπάνω, γίνεται φανερό ότι είναι απαραίτθτο να ολοκλθρωκοφν οι διάφοροι πολεοδομικοί ςχεδιαςμοί, που είναι ςε αρχικζσ φάςεισ ζγκριςθσ ι / και ςχεδιαςμοφ και να επεκτακοφν ςτουσ οικιςμοφσ που δεν ζχουν ξεκινιςει κακόλου. Στο πλαίςιο των μελετϊν αυτϊν κα πρζπει να λθφκεί υπόψθ, θ αναβάκμιςθ του δθμοτικοφ οδικοφ δικτφου, θ δθμιουργία κοινόχρθςτων χϊρων και χϊρων πραςίνου (πλατείεσ, πάρκα, παιδικζσ χαρζσ κτλ.), θ πρόβλεψθ χϊρων ςτάκμευςθσ, προςτατεφοντασ και αναδεικνφοντασ τον παραδοςιακό χαρακτιρα των οικιςμϊν. Υποδομζσ ενζργειασ και τθλεπικοινωνιϊν Τποδομζσ δίκτυα Ο τομζασ τθσ ενζργειασ ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία όχι μόνο για το Διμο αλλά και για όλθ τθ Κριτθ αφοφ είναι γνωςτό ότι δεν ςυνδζεται με το δίκτυο μεταφοράσ θλεκτρικισ ενζργειασ τθσ κεντρικισ Ελλάδασ. Ζτςι ο Διμοσ όπωσ και ολόκλθρθ θ Κριτθ αντιμετωπίηει μεγάλο πρόβλθμα θλεκτροδότθςθσ, ιδιαίτερα τθν τουριςτικι περίοδο, λόγω τθσ υπερφόρτωςθσ του ςυςτιματοσ Σφμφωνα με τα ςτοιχεία του Ενεργειακοφ Γραφείου τθσ Ρεριφζρειασ Κριτθσ, ςτο νθςί λειτουργοφν οι εξισ ςυμβατικοί ςτακμοί παραγωγισ θλεκτριςμοφ τθσ ΔΕΘ: α. Στα Λινοπεράματα Ν. Θρακλείου, ςτακμόσ εγκαταςτθμζνθσ ιςχφοσ 279 MW, αποτελοφμενοσ από 6 ατμοςτροβιλικζσ μονάδεσ ςτισ οποίεσ ςυμπεριλαμβάνονται 4 μονάδεσ ντίηελ και 5 αεριοςτροβιλικζσ μονάδεσ. β. Στθν Ξυλοκαμάρα Ν. Χανίων, ςτακμόσ εγκαταςτθμζνθσ ιςχφοσ 321 MW, αποτελοφμενοσ από 6 αεριοςτροβιλικζσ μονάδεσ θ οποία ςυμπεριλαμβάνει 1 μονάδα ςυνδυαςμζνου κφκλου και 3 ατμοςτροβιλικζσ μονάδεσ. γ. Στον Ακερινόλακο Ν. Λαςικίου, ςτακμόσ εγκαταςτθμζνθσ ιςχφοσ 200 MW, αποτελοφμενοσ από 4 ατμοςτροβιλικζσ μονάδεσ ςτισ οποίεσ ςυμπεριλαμβάνονται 2 μονάδεσ ντίηελ και 2 ατμοςτροβιλικζσ μονάδεσ. Σθμειϊνεται ότι ο ςτακμόσ αυτόσ τζκθκε ςε ιςχφ το ) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 27

28 Τθν περιοχι, εξυπθρετοφν και οι δφο ςτακμοί παραγωγισ θλεκτρικισ ενζργειασ (Θρακλείου και Χανίων), από όπου ουςιαςτικά ξεκινάνε και οι δφο κεντρικζσ γραμμζσ μεταφοράσ θλεκτρικοφ ρεφματοσ υψθλισ τάςθσ. Ραράλλθλα, λειτουργοφν υποςτακμοί θλεκτρικισ ενζργειασ ςε όλα τα κεντρικά ςθμεία των ΡΕ τθσ Κριτθσ. Σιμερα υπάρχουν ζντονα προβλιματα (διακοπζσ ρεφματοσ από ζντονα καιρικά φαινόμενα) λόγω μθ υπογειοποίθςθσ του δικτφου τθσ ΔΕΘ τόςο εκτόσ όςο και εντόσ οικιςμϊν. Πςον αφορά τθ χριςθ εναλλακτικϊν ι ανανεϊςιμων μορφϊν ενζργειασ, ςφμφωνα με τα ςτοιχεία που ςυνζλεξε θ ομάδα ζργου, ςτο Διμου Μυλοποτάμου δεν υπάρχουν ςυςτιματα ΑΡΕ ςε δθμόςια κτίρια, ενϊ λίγοι μόνο ιδιϊτεσ ζχουν εγκαταςτιςει ςυςτιματα ΑΡΕ. Θ ςθμαντικότερθ ίςωσ ιδιωτικι προςπάκεια, είναι θ ίδρυςθ και λειτουργία αιολικοφ πάρκου ςτο όροσ Κουλοφκωνα από τθν Enel Green Power, εταιρεία με ευρεία παρουςία ςτον ελλθνικό κλάδο ανανεϊςιμων πθγϊν ενζργειασ. Ρρόκειται για ζξι ανεμογεννιτριεσ των 0,85 MW θ κακεμία με προςδοκϊμενθ παραγωγι περίπου 9,5 εκατ. kwh ετθςίωσ, για τισ ενεργειακζσ ανάγκεσ νοικοκυριϊν. Το δίκτυο τθλεπικοινωνιϊν ςτθν περιοχι μελζτθσ κρίνεται ςε γενικζσ γραμμζσ ικανοποιθτικό, κακϊσ καλφπτεται με υπθρεςίεσ ευρυηωνικότθτασ και εξυπθρετοφνται οι περιςςότεροι οικιςμοί του Διμου (δεν ζχουν δυνατότθτα υπθρεςιϊν ευρυηωνικότθτασ οι Τοπικζσ Κοινότθτεσ Αγίου Λωάννθ, Αγίου Μάμα, Χουμερίου, Δαμαβόλου, Δοξαροφ, Κρυονερίου, Αΐμονα, Χϊνουσ, Αλόιδων και Κεοδϊρασ). Υπόγεια καλωδίωςθ του δικτφου και αλλαγι των τερματικϊν κζντρων αναλογικισ τεχνολογίασ ςε ψθφιακι τεχνολογία, υλοποιικθκε το τελευταίο διάςτθμα, ενϊ ςτουσ μικρότερουσ οικιςμοφσ θ καλωδίωςθ αυτι είναι επιφανειακι. Τα προβλιματα τθλεπικοινωνιϊν παρουςιάηονται ςτισ περιοχζσ που το δίκτυο είναι επιφανειακό και εκεί όπου ακόμα το ςφςτθμα δεν ζχει μετατραπεί ςε ψθφιακό, ιδιαίτερα τουσ χειμερινοφσ μινεσ λόγω των καιρικϊν ςυνκθκϊν. Σχεδόν το ςφνολο τθσ περιοχισ και ιδιαίτερα οι περιοχζσ εντόσ των οικιςμϊν κακϊσ και όπου το ανάγλυφο το επιτρζπει, καλφπτεται από υπθρεςίεσ κινθτισ τθλεφωνίασ. Υποδομζσ διαχείριςθσ ςτερεϊν και υγρϊν αποβλιτων Στον Διμο Μυλοποτάμου, δεν υπάρχει ολοκλθρωμζνο ςφςτθμα διαχείριςθσ και ανακφκλωςθσ ςτερεϊν αποβλιτων, κακϊσ δεν υπάρχει ΧΥΤΑ και μζχρι ςιμερα το ςφςτθμα ανακφκλωςθσ των απορριμμάτων δεν ζχει επεκτακεί ςε όλουσ τουσ οικιςμοφσ, παρά τθν μεγάλθ ςυμμετοχι των κατοίκων ςε όςουσ οικιςμοφσ ζχει εφαρμοςτεί. Θ αποκομιδι των απορριμμάτων γίνεται με ιδιόκτθτα απορριμματοφόρα, που αποκτικθκαν κυρίωσ μετά τθ διοικθτικι διαίρεςθ τθσ Χϊρασ με τθν εφαρμογι του Νόμου Καποδίςτρια, και θ απόκεςθ τουσ γίνεται ςτον ΧΥΤΑ Αμαρίου, ο οποίο όμωσ βρίςκεται ςε απομακρυςμζνθ περιοχι με αποτζλεςμα να αυξάνεται το ςυνολικό κόςτοσ αποκομιδισ. Ο Διμοσ ζχει προχωριςει ςε κλείςιμο και αποκατάςταςθ των ΧΑΔΑ που βρίςκονται ςτα διοικθτικά του όρια. Από τα προαναφερκζντα προκφπτει ότι επίςθμα ο Διμοσ δεν απορρίπτει ςε ακατάλλθλουσ χϊρουσ ςτερεά απορρίμματα. Πμωσ ςε αρκετζσ περιοχζσ παρατθρείται ανεξζλεγκτθ απόρριψθ μικρϊν ι μεγάλων ποςοτιτων απορριμμάτων από ιδιϊτεσ, δθμιουργϊντασ προβλιματα κυρίωσ αιςκθτικισ αλλά και υγιεινισ ςτο εγγφσ ι ευρφτερο περιβάλλον του χϊρου απόρριψθσ. Επίςθσ, υπάρχουν ελλείψεισ ςτα απορριμματοφόρα (λίγα και ςε κακι κατάςταςθ), ςτουσ κάδουσ και ςτο προςωπικό, με αποτζλεςμα θ ςυχνότθτα των δρομολογίων αποκομιδισ να μθν επαρκεί, ενϊ οι κοινόχρθςτοι χϊροι κακαρίηονται περιςταςιακά, όταν υπάρχει διακζςιμο προςωπικό. Πςον αφορά τθ διαχείριςθ υγρϊν αποβλιτων, ζχει προχωριςει θ διαδικαςία των μελετϊν για τθ δθμιουργία ενόσ βιολογικοφ ςτακμοφ που κα καλφψει τισ ανάγκεσ των Δθμοτικϊν Ενοτιτων Κουλοφκωνα και Ηωνιανϊν. Σε πλιρθ λειτουργία βρίςκεται ζνασ βιολογικόσ ςτακμόσ ςτο Μπαλί, ζνασ βιολογικόσ 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 28

29 ςτακμόσ ςτο Ράνορμο και ζνασ ςτο Ρζραμα. Στο Βιολογικό ςτακμό Μπαλίου ζχουν ςυνδεκεί οι οικιςμοί Μπαλί και Βλυχάδα. Στο βιολογικό ςτακμό Ρανόρμου ζχουν ςυνδεκεί οι οικιςμοί Ράνορμο, ουμελι, Σκεπαςτι, Αχλαδζσ και Σιριπιδιανά. Στο Βιολογικό ςτακμό Ρεράματοσ ζχουν ςυνδεκεί οι οικιςμοί Αλφά, Ρζραμα, Αγγελιανά, Μαργαρίτεσ, Τηανακιανά, Δάφνθ και Χουμζρι, ενϊ πρόκειται να ςυνδεκοφν οι οικιςμοί Άγιοσ Μάμασ, Αβδελά, Κεραμωτά, Αργουλιό και Κραςοφνασ. Απϊτεροσ ςκοπόσ είναι να ςυνδεκοφν ςτουσ βιολογικοφσ ςτακμοφσ, όλοι οι οικιςμοί που διακζτουν αποχετευτικό δίκτυο Για τθν εξυγίανςθ του ςυςτιματοσ διαχείριςθσ ςτερεϊν και υγρϊν αποβλιτων, κρίνεται ςθμαντικι θ δθμιουργία μονάδασ βιολογικισ επεξεργαςίασ ςτισ Δθμοτικζσ Ενότθτεσ Κουλοφκωνα και Ηωνιανϊν και θ δθμιουργία μιασ κεντρικισ μονάδασ βιολογικισ επεξεργαςίασ υγρϊν αποβλιτων που χριηουν ιδιαίτερθσ επεξεργαςίασ. Επίςθσ, είναι απαραίτθτθ θ επζκταςθ του ςυςτιματοσ ανακφκλωςθσ ςε όλουσ τουσ οικιςμοφσ, θ αφξθςθ τθσ δυναμικότθτασ του ςυςτιματοσ αποκομιδισ (απορριμματοφόρα, κάδοι και προςωπικό) και θ διάδοςθ τθσ «οικιακισ» κομποςτοποίθςθσ με ςκοπό τθν ελαχιςτοποίθςθ των απορριμμάτων που καταλιγουν ςε ΧΥΤΑ. Τζλοσ, κα πρζπει να ςυςτακεί μια ομάδα κακαριςμοφ των κοινόχρθςτων χϊρων όλων των οικιςμϊν και να δθμιουργθκεί ςτακμόσ μεταφόρτωςθσ και επεξεργαςίασ των απορριμμάτων, λόγω μεγάλθσ απόςταςθσ από τουσ χρθςιμοποιοφμενουσ ΧΥΤΑ. Υποδομζσ διαχείριςθσ υδάτινων πόρων φδρευςθ αποχζτευςθ Συνολικά, από ςτοιχεία που ςυνζλεξε θ ομάδα ζργου, ςτθν περιοχι ζχουν καταγραφεί ςθμαντικζσ υποδομζσ διαχείριςθσ υδάτινων πόρων οι οποίεσ αρικμθτικά ςυνοψίηονται ςε 2 φυςικζσ λιμνοδεξαμενζσ, 50 ομβροδεξαμενζσ, 67 γεωτριςεισ, 90 δεξαμενζσ και 44 πθγζσ. Τα ςτοιχεία αυτά, ςυνοδευόμενα από πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν ποιότθτα, τθ χριςθ και τθν παροχι φδατοσ τθσ πθγισ ι τθ χωρθτικότθτα τθσ υποδομισ, φαίνονται ςτον ςχετικό πίνακα. Πίνακασ 8 : Τποδομζσ διαχείριςθσ υδάτινων πόρων Είδοσ Τποδομισ ι Φυςικισ Πθγισ Αρικμόσ Ποιότθτα Χριςθ Δυναμικότθτα Παροχι Ρθγζσ 1 καλι Φδρευςθ Ρθγζσ 28 μζτρια Φδρευςθ 3600 μ 3 /θμζρα Ρθγζσ 11 μζτρια Άρδευςθ 1992 μ 3 /θμζρα Ρθγζσ 4 μζτρια Μικτι Γεωτριςεισ 14 μζτρια Φδρευςθ 1440 μ 3 /θμζρα Γεωτριςεισ 28 μζτρια Άρδευςθ 9432 μ 3 /θμζρα Γεωτριςεισ 25 μζτρια Μικτι 7488 μ 3 /θμζρα Λιμνοδεξαμενζσ (φυςικζσ) 2 μζτρια Άρδευςθ μ 3 Δεξαμενζσ 45 μζτρια Φδρευςθ Δεξαμενζσ 77 μζτρια Άρδευςθ Ομβροδεξαμενζσ 50 μζτρια Μικτι 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 29

30 Φδρευςθ-Άρδευςθ Ππωσ προκφπτει, θ φδρευςθ του Διμου γίνεται από πθγζσ, γεωτριςεισ και δεξαμενζσ. Πλοι οι οικιςμοί τθσ περιοχισ διακζτουν δίκτυα φδρευςθσ, τα περιςςότερα των οποίων όμωσ χριηουν μερικισ ι πλιρουσ αντικατάςταςθσ, λόγω διάβρωςθσ των χαλυβδοςωλινων και των επιπτϊςεων που το φαινόμενο αυτό ζχει ςτθν υγεία. Επιπλζον θ παλαιότθτα του υδρευτικοφ δικτφου και θ ζλλειψθ ςυντιρθςθσ και εκςυγχρονιςμοφ του προκαλεί ςυχνά μεγάλεσ απϊλειεσ φδατοσ. Θ ποιότθτα του νεροφ για φδρευςθ αναφζρεται καλι ζωσ μζτρια. Οι επιμζρουσ ςχετικζσ πλθροφορίεσ για κάκε οικιςμό φαίνονται ςτον παρακάτω πίνακα. Πίνακασ 9 : Είδοσ και κατάςταςθ δικτφου φδρευςθσ Σοπικι Κοινότθτα Κατάςταςθ Ποιότθτα νεροφ Είδοσ δικτφου Χριηει Αντικατάςταςθσ; Αγιά καλι μζτρια PVC μερικι Άγιοσ Λωάννθσ μζτρια μζτρια PVC μερικι Αΐμονασ μζτρια καλι Ρολυαικ. &PVC μερικι Αλόιδεσ μζτρια μζτρια Ρολυαικ. μερικι Αξόσ μζτρια μζτρια PVC μερικι Απλαδιανά μζτρια μζτρια PVC μερικι Βενί μζτρια μζτρια PVC μερικι Γαράηο μζτρια μζτρια PVC μερικι Δαμαβόλου μζτρια μζτρια PVC& Αμιαντοτςιμεντ. μερικι Δοξαρό Μζτρια Μζτρια PVC μερικι Επιςκοπι Μζτρια Μζτρια PVC μερικι Κεοδϊρα Μζτρια Μζτρια PVC μερικι Κάλυβοσ Μζτρια Μζτρια PVC μερικι Κρυονζρι Μζτρια Μζτρια Ρολυαικ. & PVC μερικι Λιβάδια Μζτρια Καλι PVC & Αμιαντοτςιμεντ. μερικι Χϊνοσ Μζτρια Μζτρια PVC μερικι Ρζραμα Καλι Μζτρια PVC & πολυαικ. & χαλυβδ. μερικι/30% Αγγελιανά Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Άγιοσ Μάμασ Καλι Μζτρια PVC & χαλυβδ. μερικι/30% Αλφά Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Αχλαδζ Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Καλανδαρζ Καλι Μζτρια PVC & χαλυβδ. μερικι/50% Μαργαρίτεσ Καλι Μζτρια PVC & ςιδθρ. μερικι/30% Μελιδόνι Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Μελιςςουργάκι Καλι Μζτρια PVC & χαλυβδ. μερικι/50% Ορκζ Καλι Μζτρια PVC & πολυαικ & χαλυβδ. μερικι/30% Ράνορμο Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Ραςαλίτεσ Καλι Μζτρια PVC & χαλυβδ. μερικι/50% 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 30

31 Σοπικι Κοινότθτα Κατάςταςθ Ποιότθτα νεροφ Είδοσ δικτφου Χριηει Αντικατάςταςθσ; ουμελι Καλι Μζτρια PVC μερικι/20% Σίςεσ Καλι Μζτρια PVC & ςιδθρ. μερικι/50% Σκεπαςτι Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Χουμζρι Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Ρζραμα Καλι Μζτρια PVC μερικι/30% Ηωνιανά Καλι Καλι PVC ναι Το δίκτυο άρδευςθσ, είναι ςυνολικοφ μικουσ περίπου 50 χλμ, και καλφπτει ςχεδόν όλο τον Διμο εκτόσ από τθν ΤΚ Ηωνιανϊν από τθν οποία απουςιάηει παντελϊσ. Ωςτόςο δεν επαρκεί για τθν κάλυψθ των αναγκϊν και χριηει επζκταςθσ. Γενικότερα διαπιςτϊνεται ότι υπάρχει θ ανάγκθ εκπόνθςθσ εξειδικευμζνθσ μελζτθσ διαχείριςθσ των υδάτινων πόρων, που κα ςυμβάλλει ςτθν ορκολογικι αξιοποίθςθ και εκμετάλλευςθ του υδατικοφ δυναμικοφ τθσ περιοχισ, και ςτον αυτοματιςμό τθσ παρακολοφκθςθσ ειςροϊν και εκροϊν ςτο ςφςτθμα φδρευςθσ και άρδευςθσ, με ςτόχο τθν ελαχιςτοποίθςθ των απωλειϊν και τθν προςταςία του δικτφου από παράνομεσ ςυνδζςεισ. Ρρζπει να γίνουν εγκαταςτάςεισ υφαλμφρωςθσ του νεροφ των γεωτριςεων τθσ παραλιακισ ηϊνθσ και διαχωριςμόσ των δεξαμενϊν άρδευςθσ με τισ αντίςτοιχεσ τισ φδρευςθσ για να μποροφν να εφαρμοςτοφν διαδικαςίεσ απολφμανςθσ ςτο νερό για φδρευςθ, με ςτόχο τθν προςταςία τθσ δθμόςιασ υγείασ κακϊσ τα φδατα είναι μικροβιακά επιβαρυμζνα. Ωςτόςο, θ εφαρμογι τζτοιων διαδικαςιϊν απαιτεί τόςο κτιριακζσ εγκαταςτάςεισ, όςο και ανάλογο εξοπλιςμό που ζχουν μεγάλο κόςτοσ. Επίςθσ είναι φανερι, από τα ςτοιχεία που παρατίκενται ςτουσ πίνακεσ, θ ανάγκθ αντικατάςταςθσ /αναβάμιςθσ και επζκταςθσ των δικτφων ϊςτε να καλφπτουν το 100% των νοικοκυριϊν. Αποχετευτικό δίκτυο Οι οικιςμοί τθσ περιοχισ παρζμβαςθσ αντιμετωπίηουν αρκετά προβλιματα ςτο ςφςτθμα αποχζτευςισ τουσ. Το πρόβλθμα εντοπίηεται ςτθν παλαιότθτα και τθν κακι κατάςταςθ του αποχετευτικοφ δικτφου και παρουςιάηεται εντονότερο ςτουσ μικροφσ οικιςμοφσ ενϊ θ κατάςταςθ είναι λίγο καλφτερθ ςτουσ μεγαλφτερουσ. Στο ςφνολο τθσ περιοχισ υπάρχουν ςθμαντικά προβλιματα που ςχετίηονται με τουσ αποδζκτεσ, κακϊσ το 40% περίπου των οικιςμϊν δεν διακζτουν κακόλου αποχετευτικό δίκτυο και ςε άλλουσ το δίκτυο αποχζτευςθσ δεν ςυνδζεται με κάποιο βιολογικό κακαριςμό με αποτζλεςμα τα λφματα καταλιγουν ςε ρζματα, χείμαρρουσ και ρυάκια με αποτζλεςμα τθ ρφπανςθ των υπόγειων υδροφορζων. Αναλυτικότερεσ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν κατάςταςθ των δικτφων αποχζτευςθσ φαίνονται ςτον πίνακα που ακολουκεί. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 31

32 Δθμοτικό Διαμζριςμα Πίνακασ 10 : Είδοσ και κατάςταςθ αποχετευτικοφ δικτφου Είδοσ Δικτφου Εξυπθρετοφμενοι Κάτοικοι (%) Κατάςταςθ Ρζραμα Χωριςτικό 80 Μζτρια Αγγελιανά Ραντοροϊκό 70 Καλι Άγιοσ Μάμασ Ραντοροϊκό 30 Μζτρια Αλφά Ραντοροϊκό 70 Καλι Αχλαδζ Ραντοροϊκό 70 Μζτρια Καλανδαρζ Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Μαργαρίτεσ Ραντοροϊκό 40 Μζτρια Μελιδόνι Χωριςτικό μόνο ςτο Μπαλί, οι άλλοι οικιςμοί του ΔΔ δεν ζχουν αποχετευτικό δίκτυο 30 Μζτρια Μελιςςουργάκι Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Ορκζ Ραντοροϊκό 5 Μζτρια Ράνορμο Μικτό 60 Μζτρια Ραςαλίτεσ Πχι δίκτυο 0 Μζτρια ουμελι Ραντοροϊκό 80 Κακι Σίςεσ Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Σκεπαςτι Ραντοροϊκό 80 Μζτρια Χουμζρι Ραντοροϊκό 50 Μζτρια Ηωνιανά Χωριςτικό 100 κακι Αγιά Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Άγιοσ Λωάννθσ Μικτό 80 Μζτρια Αΐμονασ Ραντοροϊκό 95 Μζτρια Αλόιδεσ Μικτό 95 Μζτρια Αξόσ Μικτό 90 Μζτρια Απλαδιανά Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Βενί Μικτό 97 Μζτρια Γαράηο Μικτό 100 Μζτρια Δαμαβόλο Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Δοξαρό Μικτό 30 Μζτρια Επιςκοπι Μικτό 60 Μζτρια Κεοδϊρα Μικτό 20 Μζτρια Κάλυβοσ Μικτό 95 Μζτρια Κρυονζρι Μικτό 50 Μζτρια Λιβάδια Μικτό 80 Μζτρια Χϊνοσ Πχι δίκτυο 0 Μζτρια Με βάςθ τα ςτοιχεία που υπάρχουν, θ κατάςταςθ του αποχετευτικοφ δικτφου ζχει ωσ εξισ: Στο ςφνολο του Διμου, το δίκτυο αποχζτευςθσ δεν καλφπτει το 100% των κατοίκων του, ενϊ υπάρχουν πολφ οικιςμοί που αυτό είναι ανφπαρκτο. Γενικότερα, πρζπει να γίνουν χωριςτικά δίκτυα ϊςτε να μειωκεί θ ποςότθτα των λυμάτων που οδθγοφνται ςτισ εγκαταςτάςεισ βιολογικϊν κακαριςμϊν, με ςκοπό τθν καλφτερθ διαχείριςθ τουσ. 2) Περιβάλλον και ποιότθτα ηωισ 32

33 Κρίνεται λοιπόν απαραίτθτθ, θ εκπόνθςθ ολοκλθρωμζνθσ μελζτθσ αναβάκμιςθσ και επζκταςθσ (όπου χρειάηεται) των αποχετευτικϊν δικτφων και ςφνδεςθσ τουσ με μονάδεσ βιολογικϊν κακαριςμϊν. Επίςθσ είναι πολφ ςθμαντικι θ μετατροπι όλων των δικτφων ςε χωριςτικά. 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ Ρλθκυςμιακζσ μεταβολζσ Τθν δεκαετία , ο πλθκυςμόσ του Διμου αυξικθκε κατά κατοίκουσ ι κατά 11,2%. Το ίδιο διάςτθμα ο πλθκυςμόσ τθσ ΡΕ εκφμνου αυξικθκε κατά 16,89% και τθσ Κριτθσ κατά 11,31%. Ππωσ παρατθροφμε το ποςοςτό μεταβολισ του πλθκυςμοφ του Διμου, πλθςιάηει αρκετά το αντίςτοιχο ποςοςτό ςτο ςφνολο του Νθςιοφ. Τθν περίοδο , ο πλθκυςμόσ του Διμου αυξικθκε κατά 400 κατοίκουσ ι κατά 2,47%. Τθν ίδια περίοδο ο πλθκυςμόσ τθσ ΡΕ εκφμνου αυξικθκε κατά 17,15 % και του ςυνόλου τθσ Κριτθσ κατά 24,39%. Αν και θ αφξθςθ του πλθκυςμοφ του Διμου είναι μικρι, εντοφτοισ ςτο ςφνολο των 24 Διμων του Νθςιοφ για τθν περίοδο ο Διμοσ Μυλοποτάμου κατατάςςεται ςτθν 10 θ κζςθ, ενϊ για τθν 40ετία , κατατάςςεται ςτθν 9 θν κζςθ. Ρρζπει ακόμα να ςθμειωκεί ότι ιταν ζνασ από τουσ 9 Διμουσ που αφξθςαν τον πλθκυςμό τουσ ςε αυτι τθν περίοδο των 40 ετϊν. Αυτό οδθγεί ςτο ςυμπζραςμα ότι θ αφξθςθ του πλθκυςμοφ του νθςιοφ αλλά και τθσ ΡΕ εκφμνθσ, απορροφικθκε από τα μεγάλα αςτικά κζντρα. Πςον αφορά τθν μεταβολι του πλθκυςμοφ ςε επίπεδο Δθμοτικϊν Ενοτιτων, θ ΔΕ Ηωνιανϊν παρουςιάηει τθν μεγαλφτερθ ποςοςτιαία αφξθςθ τόςο τθν δεκαετία (22,8%), όςο και τθν 40ετία (64,7 %). Ακολουκεί θ ΔΕ Γεροποτάμου με 15,8 % και 1,3% αντίςτοιχα, ενϊ θ ΔΕ Κουλοφκωνα εμφάνιςε μεν τθν δεκαετία μια μικρι αφξθςθ τθσ τάξθσ του 3,7%, όμωσ το διάςτθμα είχε πλθκυςμιακζσ απϊλειεσ τθσ τάξθσ του -4,7%. Πίνακασ 11 : Ποςοςτιαία (%) μεταβολι του πλθκυςμοφ του Διμου ανά ΔΕ, ανά δεκαετία και ςυνολικά για το χρονικό διάςτθμα ΔΘΜΟΣΙΚΘ ΕΝΟΣΘΣΑ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΘΜΑ ΜΕΣΑΒΟΛΘ Δ.Ε. ΓΕΟΡΟΤΑΜΟΥ -13,2% -4,2% 5,3% 15,8% 1,3% Δ.Ε. ΗΩΝΛΑΝΩΝ 10,2% 1,4% 20,0% 22,8% 64,7% Δ.Ε. ΚΟΥΛΟΥΚΩΝΑ -11,0% 0,4% 2,8% 3,7% -4,7% ΤΝΟΛΟ ΔΘΜΟΤ -10,8% -1,8% 5,3% 11,2% 2,5% Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Πςον αφορά τθν μεταβολι πλθκυςμοφ ςε επίπεδο Τοπικϊν Κοινοτιτων, το διάςτθμα , υπερδιπλαςίαςαν τον πλθκυςμό τουσ οι ΤΚ Ρανόρμου (148 %) και Ρεράματοσ (150,4%). Θ αφξθςθ αυτι όςον αφορά τθν ΤΚ Ρεράματοσ ιταν περιςςότερο ομαλι ςτο χρόνο ενϊ θ αντίςτοιχθ του Ρανόρμου οφείλεται κυρίωσ ςτθν αφξθςθ του πλθκυςμοφ του τθν δεκαετία που ανιλκε ςτο 166,7%. Για τθν ΤΚ Ρανόρμου θ αφξθςθ αυτι αντανακλά τθν ανάπτυξθ του ωσ ζνα ςθμαντικοφ τουριςτικοφ κζρετρου, ενϊ 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 33

34 για το Ρζραμα πιςτοποιεί τθν κακιζρωςθ του ωσ το οικονομικό και διοικθτικό κζντρο τθσ ευρφτερθσ περιοχισ. Ζντονο δθμογραφικό δυναμιςμό για το διάςτθμα παρουςιάηουν και οι ορεινζσ Τοπικζσ Κοινότθτεσ των Ηωνιανϊν και Λιβαδίων, αν και τα Λιβάδια ζχαςαν ζνα ςθμαντικό τμιμα του πλθκυςμοφ τουσ τθν τελευταία δεκαετία (-10%) Άλλεσ ΤΚ που αφξθςαν τον πλθκυςμό τουσ ςε ςθμαντικό βακμό είναι των Απλαδιανϊν, τθσ Αγιάσ, τθσ Επιςκοπισ, τθσ Αλφάσ, του Χϊνου. Γράφθμα 1 : Ποςοςτιαία (%) μεταβολι του πλθκυςμοφ του Διμου ανά ΔΕ, ανά δεκαετία και ςυνολικά για το χρονικό διάςτθμα Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Φφλο : Σφνκεςθ πλθκυςμοφ (φφλο, θλικία, εκπαίδευςθ) Από τουσ κατοίκουσ του Διμου οι ι το 51,8%, είναι άρρενεσ και οι ι το 48,2% είναι κιλεισ. Στθν ΡΕ εκφμνθσ οι άρρενεσ αποτελοφν το 50,3% του πλθκυςμοφ και οι κιλεισ το 49,7%. Τα αντίςτοιχα ποςοςτά για το ςφνολο τθσ Κριτθσ είναι 50,6% για τουσ άρρενεσ και 49,4% για τισ κιλεισ. Θ ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ ςε ςχζςθ με το φφλο δεν παρουςιάηει ουςιαςτικζσ διαφοροποιιςεισ ανάμεςα ςτισ Δθμοτικζσ ενότθτεσ του Διμου. Θλικία-δθμογραφικοί δείκτεσ : 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 34

35 Θ ομάδα θλικιϊν 0-14 ετϊν αποτελεί το 19,0% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ του Διμου, θ ομάδα ετϊν το 62,5% και θ ομάδα 65 ετϊν και άνω το 18,5%. Σε ςχζςθ με τθν ΡΕ εκφμνθσ και τθν Κριτθ υπάρχουν ςθμαντικζσ αποκλίςεισ ςε όλεσ τισ παραπάνω ομάδεσ. Ο Διμοσ υπερτερεί ςτθν νεανικι ομάδα θλικιϊν (0-14) κακϊσ και τουσ θλικιωμζνουσ (65 ετϊν και άνω), υςτερεί όμωσ ςθμαντικά ςτθν παραγωγικι ομάδα θλικιϊν (15-64). Πίνακασ 12 : Ποςοςτιαία (%) κατανομι του πλθκυςμοφ ςτθν μεγάλθ κλίμακα θλικιϊν του Διμου, τθσ ΠΕ Ρεκφμνθσ και του ςυνόλου τθσ Κριτθσ ΜΕΓΑΛ.ΚΛΙΜ.ΘΛΙΚ ΔΘΜΟ ΠΕ ΡΕΘΤΜΝΘ ΤΝ.ΚΡΘΣΘ ΜΤΛΟΠΟΣΑΜΟΤ ,0% 17,6% 17,0% ,5% 66,2% 66,8% ,5% 16,1% 16,3% Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Πςον αφορά τθν θλικιακι ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ των επιμζρουσ Δθμοτικϊν ενοτιτων θ μεγαλφτερθ διαφοροποίθςθ εμφανίηεται ςτθ ΔΕ Ηωνιανϊν όπου θ ομάδα θλικιϊν 0-14 ετϊν αποτελεί το 27,8% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ του Διμου, θ ομάδα ετϊν το 62,6% και θ ομάδα 65 ετϊν και άνω το 9,6%. Είναι άξιο προςοχισ ο δθμογραφικόσ δυναμιςμόσ που παρατθρείται ςτισ μικρζσ θλικίεσ ςτθν ΔΕ Ηωνιανϊν, γεγονόσ που οφείλεται τόςο ςτθν υψθλι γεννθτικότθτα, όςο και ςτθν παραμονι των περιςςότερων νζων ςτον τόπο τουσ. Γράφθμα 2 : Ποςοςτιαία (%) κατανομι του πλθκυςμοφ ςτθν μεγάλθ κλίμακα θλικιϊν των Δθμοτικϊν Ενοτιτων του Διμου Πηγή : Ιδία επεξεργαςί α ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 35

36 Θ θλικιακι ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ του Διμου απεικονίηεται περιςςότερο παραςτατικά ςτθν παρακάτω πυραμίδα θλικιϊν Γράφθμα 3 : Πυραμίδα θλικιϊν του Διμου Μυλοποτάμου Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Πςον αφορά τθν διαχρονικι μεταβολι από το 1991 παρατθροφμε ότι υπάρχει μείωςθ τθσ νεανικισ ομάδασ θλικιϊν (19,02 % από 21,76%), αφξθςθ τθσ παραγωγικισ ομάδασ θλικιϊν (62,51% από 59,28%) και οριακι μείωςθ των τρίτθσ θλικίασ (18,47% από 18,96%) Πίνακασ 13 : φγκριςθ τθσ ποςοςτιαίασ κατανομισ του πλθκυςμοφ ςτθν μεγάλθ κλίμακα θλικιϊν κατά τα ζτθ 1991, 2001 ΜΕΓΑΛ.ΚΛΙΜ.ΘΛΙΚ ,76% 19,02% ,28% 62,51% ,96% 18,47% Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 36

37 Ζνασ άλλοσ τρόποσ απεικόνιςθσ τθσ θλικιακισ ςφνκεςθσ του πλθκυςμοφ είναι και ο δείκτθσ Γιρανςθσ 5. Ο Δείκτθσ Γιρανςθσ ςτο ςφνολο του Διμου είναι 97,11%. Αυτό ςθμαίνει ότι ςε 100 παιδιά θλικίασ 0-14 ετϊν αντιςτοιχοφν 97,11 άτομα θλικίασ μεγαλφτερθσ των 65 ετϊν, δθλαδι τα παιδιά θλικίασ από 0-14 ετϊν υπερτεροφν τθσ τρίτθσ θλικίασ (65+). Αυτό όμωσ οφείλεται ςε μεγάλο βακμό ςτθν ςθμαντικι διαφοροποίθςθ από τον μζςο όρο του Διμου τθσ ΔΕ Ηωνιανϊν όπου ο αντίςτοιχοσ δείκτθσ είναι 34,4%. Αντίκετα ςτισ άλλεσ Δθμοτικζσ Ενότθτεσ ο Δείκτθσ γιρανςθσ είναι μεγαλφτεροσ του 100. Στθν ΔΕ Γεροποτάμου είναι 106,46 % και ςτθν ΔΕ Κουλοφκωνα είναι 108,22%. Σε ςχζςθ με το ευρφτερο περιβάλλον του Διμου, ςτθν ΡΕ εκφμνθσ ο δείκτθσ Γιρανςθσ είναι 91,62 % και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ είναι 95,87 %. Γράφθμα 4 : Δείκτθσ Γιρανςθσ ςυνολικά και ανά Δθμοτικι Ενότθτα Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επίπεδο Εκπαίδευςθσ 5 Ο Δείκτθσ γιρανςθσ απεικονίηει πόςα παιδιά θλικίασ 0-14 ετϊν αναλογοφν ςε 100 κατοίκουσ άνω των 65 ετϊν και εξάγεται από τον τφπο : 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 37

38 Είναι προφανζσ ότι τα οικονομικά χαρακτθριςτικά τθσ περιοχισ δεν μποροφν να κρατιςουν ςε αυτιν κατόχουσ διδακτορικϊν τίτλων ι ακόμα και πτυχιοφχουσ Ανωτάτων ςχολϊν. Στθν περιοχι τα άτομα με αυτό το επίπεδο εκπαίδευςθσ εργάηονται κυρίωσ ςε υπθρεςίεσ του δθμοςίου, ςτθν εκπαίδευςθ, ςτο κζντρο υγείασ, ςτα υποκαταςτιματα των τραπεηϊν ςτθν περιοχι κ.α Αντίκετα είναι ςθμαντικό κριτιριο για τθν τοπικι ανάπτυξθ, θ φπαρξθ ατόμων που ηουν και εργάηονται ςτθν περιοχι και ζχουν τελειϊςει τουλάχιςτον το Λφκειο (Απόθνηηνη Μέζεο εθπαίδεπζεο) ι ακόμα ζχουν μετεκπαιδευκεί ςε ιδρφματα τθσ μεταδευτοροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Αυτά τα ςυμπεράςματα επιβεβαιϊνονται όςο ςυγκρίνονται τα παραπάνω χαρακτθριςτικά με μεγαλφτερεσ διοικθτικζσ ενότθτεσ. Για τον λόγο αυτό και για τθν εξαγωγι χριςιμων ςυμπεραςμάτων το επίπεδο τθσ εκπαίδευςθσ του Διμου πρζπει να εξεταςτεί παράλλθλα με εκείνο του ευρφτερου περιβάλλοντοσ τθσ περιοχισ. ( ΡΕ εκφμνου και Κριτθσ). Πίνακασ 14 : Ποςοςτιαία (%) κατανομι του πλθκυςμοφ (άνω των 6 ετϊν) ανά μορφωτικό επίπεδο ςυνολικά και κατά φφλο ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Πηγή : Ιδία επεξεργαςία ςτοιχείων ΕΛ.ΣΤΑΤ. ΑΝΕΞ. ΦΤΛΟΤ ΑΡΡΕΝΕ ΘΘΛΕΙ Κάηνρνη δηδαθηνξηθνύ ηίηινπ 0,0% 0,1% 0,0% Κάηνρνη Μάζηεξ 0,1% 0,1% 0,1% Πηπρηνύρνη Αλσηάησλ ρνιώλ 2,6% 2,6% 2,6% Πηπρηνύρνη ΣΔΙ (ΚΑΣΔ, ΚΑΣΔΔ) θαη Αλσηέξσλ 1,6% 1,8% 1,4% ρνιώλ Πηπρηνύρνη κεηαδεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο 1,5% 1,4% 1,7% Απόθοιηοι Μέζηρ εκπαίδεςζηρ 16,4% 15,5% 17,3% Πηπρηνύρνη ΣΔΛ 0,4% 0,6% 0,2% Πηπρηνύρνη ΣΔ 0,7% 1,1% 0,2% Απόθνηηνη 3ηαμίνπ Γπκλαζίνπ 13,6% 15,3% 11,8% Απόθνηηνη Γεκνηηθνύ 42,7% 45,2% 40,1% Φνηηνύλ ζην Γεκνηηθό 7,7% 7,8% 7,7% 6,9% 5,7% 8,2% Δγθαηέιεηςαλ ην Γεκνηηθό, αιιά γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε Γε γλσξίδνπλ γξαθή θαη αλάγλσζε 5,7% 2,9% 8,7% Ρραγματικά ςτο ανϊτερο εκπαιδευτικό επίπεδο οι διαφορζσ ανάμεςα ςτον Διμο, τθν ΡΕ εκφμνου και τθν Κριτθ είναι ςθμαντικζσ. Ζτςι ενϊ οι απόφοιτοι των Ανωτάτων ςχολϊν αποτελοφν το 2,2% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ (άνω τω 6 ετϊν), το αντίςτοιχο χαρακτθριςτικό ςτθν ΡΕ εκφμνου είναι 6,6 % και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ 6,8%. Σθμαντικι απόκλιςθ όμωσ υπάρχει και ςτουσ Απόφοιτουσ μζςθσ εκπαίδευςθσ όπου ςτο ςφνολο του Διμου αποτελοφν το 16,4%, ενϊ ςτθν ΡΕ εκφμνου είναι το 22,3% και ςτθν Κριτθ το 20,3%. Αντίκετα ο Διμοσ παρουςιάηει μεγαλφτερο ποςοςτό αποφοίτων 3ταξίου Γυμναςίου αλλά κυρίωσ πολφ μεγαλφτερο ποςοςτό αποφοίτων Δθμοτικοφ ςε ςχζςθ με τθν ΡΕ εκφμνθσ, και τθν Κριτθ. Συγκεκριμζνα 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 38

39 ςτον Διμο οι απόφοιτοι Δθμοτικοφ ανζρχονται ςτο 42,7% του πλθκυςμοφ 6, ςτθν ΡΕ εκφμνου ςτο 35% και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ ςτο 34,6%. Θ διαφορά οφείλεται ςε διάφορουσ λόγουσ όπωσ είναι θ φπαρξθ περιςςότερων θλικιωμζνων ςε ςχζςθ με τθν ευρφτερθ περιοχι που εξετάηουμε, αλλά και θ διαρροι αρκετϊν μακθτϊν που δεν ςυνεχίηουν από το δθμοτικό ςτο 3ταξιο γυμνάςιο, δεν ολοκλθρϊνουν δθλαδι τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Πςον αφορά τισ διαφοροποιιςεισ εντόσ του Διμου και εξετάηοντασ κυρίωσ τα κρίςιμα χαρακτθριςτικά, όπωσ τουσ αποφοίτουσ τθσ Μζςθσ Εκπαίδευςθσ, παρατθροφμε ότι θ ΔΕ Γεροποτάμου, ζχει ςαφϊσ καλφτερθ εικόνα ςε ςχζςθ με τισ δφο άλλεσ Δθμοτικζσ Ενότθτεσ, ενϊ ςτον αντίποδα βρίςκεται θ ΔΕ Ηωνιανϊν, θ οποία εμφανίηει τουσ περιςςότερουσ απόφοιτουσ 3ταξιου γυμναςίου και τουσ λιγότερο απόφοιτουσ Μζςθσ Εκπαίδευςθσ. Είναι προφανζσ ότι ςτθν περιοχι αυτι είναι εντονότερο το φαινόμενο τθσ εγκατάλειψθσ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ. Υποδομζσ εκπαίδευςθσ Πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ: Στο Διμο Μυλοποτάμου λειτουργοφν 19 νθπιαγωγεία και 20 δθμοτικά ςχολεία τα οποία φιλοξενοφν περίπου μακθτζσ. Τθν τελευταία δεκαετία ζπαψαν να λειτουργοφν 3 δθμοτικά ςχολεία. Είναι ςθμαντικό να αναφζρουμε ότι ακόμα και τα δθμοτικά ςχολεία που λειτουργοφν ςιμερα αντιμετωπίηουν ςοβαρά προβλιματα λόγω παλαιότθτασ κτιρίων και ελλείψεισ ςε εξοπλιςμό. Δευτεροβάκμια Εκπαίδευςθ: Στθν περιοχι του Διμου λειτουργοφν 4 Γυμνάςια και 1 γενικό Λφκειο, κακϊσ και ΕΠΑΛ (Επαγγελματικό Λφκειο) ςτο Γαράηο. Ιδιωτικι εκπαίδευςθ Θ ιδιωτικι εκπαίδευςθ προζρχεται από τα ελάχιςτα ιδιωτικά φροντιςτιρια ξζνων γλωςςϊν και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, από τα οποία τα περιςςότερα λειτουργοφν ςτθν ζδρα του διμου. Στον πίνακα που ακολουκεί, φαίνονται τα διάφορα είδθ φροντιςτθρίων και οι οικιςμοί ςτουσ οποίουσ βρίςκονται. Πίνακασ 15 : Κατάλογοσ ιδιωτικϊν φροντιςτθρίων Διμοσ Δθμοτικό διαμζριςμα Οικιςμόσ Είδοσ Φροντιςτθρίου Πλικοσ ΜΥΛΟΡΟΤΑΜΟΥ Ρεράματοσ Ρζραμα Δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ 2 Ξζνων γλωςςϊν 4 Ρανόρμου Ράνορμο Ξζνων γλωςςϊν 1 Μελιδονίου Μπαλί Ξζνων γλωςςϊν 2 Σιςϊν Σίςεσ Αγγλικϊν 1 υμπεράςματα- Προοπτικζσ Στθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, δεν λειτουργεί δθμοτικό ςχολείο ςε κάκε Τοπικι Κοινότθτασ (20 ςχολεία για 33 ΤΚ). Θ κατάςταςθ αυτι οφείλεται τόςο ςτθν ζλλειψθ μακθτϊν ςε οριςμοφσ οικιςμοφσ αλλά και λόγω των πρόςφατων υποχρεωτικϊν ςυνενϊςεων από το Υπουργείο Ραιδείασ. Αυτό ζχει ωσ αποτζλεςμα τθν 6 άνω των 6 ετϊν 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 39

40 ανάγκθ για μετακίνθςθ μακθτϊν, θ οποία παρουςιάηει ειδικζσ δυςκολίεσ λόγω τθσ μικρισ θλικίασ των μακθτϊν. Επίςθσ, πολλά από τα λειτουργοφντα ςχολικά κτίρια, είναι αρκετά παλιά χωρίσ κεντρικι κζρμανςθ και χριηουν ςυντθριςεων ι βελτιϊςεων με ςφγχρονεσ προδιαγραφζσ, ενϊ τα περιςςότερα από δεν ζχουν τον κατάλλθλο εκπαιδευτικό εξοπλιςμό. Ρολλά από τα ςχολεία αυτά ςτεροφνται αφλειου χϊρου και ακλθτικϊν υποδομϊν ι βρίςκονται κοντά ςε κεντρικοφσ δρόμουσ. Στθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςε όλθ τθν περιοχι παρζμβαςθσ ζχουμε μόνο γυμνάςια, ενιαία λφκεια και ζνα ΕΡΑΛ και κακόλου ΤΕΕ (Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτιρια), με αποτζλεςμα οι μακθτζσ να εγκαταλείπουν τθν περιοχι και να εγκακίςταται ςτα μεγάλα αςτικά κζντρα (κυρίωσ ζκυμνο και Θράκλειο) ι να εγκαταλείπουν το ςχολείο. Επίςθσ δεν υπάρχουν Λνςτιτοφτα Επαγγελματικισ Κατάρτιςθσ (ΛΕΚ) ϊςτε να υπάρχει θ δυνατότθτα ςτουσ νζουσ για εναλλακτικζσ ςπουδζσ, ενϊ υπάρχει ςτο Ράνορμο παράρτθμα του ΚΕΚ Ανάπτυξθσ Κριτθσ. Θ μεταφορά των μακθτϊν που δε είναι ζνα ςθμαντικό πρόβλθμα που επιλφεται τισ περιςςότερεσ φορζσ με πρωτοβουλία τθσ Δθμοτικισ Αρχισ. Υπάρχουν ελάχιςτα φροντιςτιρια, δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και ξζνων γλωςςϊν, γεγονόσ που κακιςτά τουσ μακθτζσ τθσ περιοχισ μθ ανταγωνιςτικοφσ ςε ςχζςθσ με τα παιδιά των μεγάλων πόλεων που τουσ παρζχονται όλα τα παραπάνω. Γενικότερα ςτο πλαίςιο τθσ εκπαιδευτικισ μεταρρφκμιςθσ που προωκεί το Υπουργείο Ραιδείασ γίνονται προςπάκειεσ για αναβάκμιςθ του επιπζδου τθσ εκπαίδευςθσ ςτθν περιοχι, με τθν ειςαγωγι νζων μακθμάτων (τεχνολογία, μουςικι, ξζνεσ γλϊςςεσ, κζατρο, εικαςτικά) αλλά οι δυςκολίεσ που αντιμετωπίηονται ςτον τομζα αυτό ζχουν να κάνουν με τθν ανεπαρκι υποδομι και τθν ζλλειψθ εξειδικευμζνου εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ που κα παρζχει αυτζσ τισ υπθρεςίεσ. Δομζσ κοινωνικισ υποςτιριξθσ Οι υπθρεςίεσ κοινωνικισ πρόνοιασ και υποςτιριξθσ που λειτουργοφν ςτθν περιοχι του Διμου Μυλοποτάμου παρουςιάηονται αναλυτικά ςτον πίνακα που ακολουκεί. Πίνακασ 16 : Κοινωνικζσ Τπθρεςίεσ Κζντρο Ανοιχτισ Ρροςταςίασ Θλικιωμζνων (ΚΑΡΘ) ΤΠΟΔΟΜΘ α/α ΟΙΚΙΜΟ 1 Ρζραμα Μονάδα Βοικειασ ςτο Σπίτι 1 Ρζραμα 2 Γαράηο 3 Λιβάδια Μονάδα Κοινωνικισ Μζριμνασ - Κζντρο Θμεριςιασ Φροντίδασ Θλικιωμζνων 1 Ρζραμα 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 40

41 Γραφείο Ραροχισ Κοινωνικϊν Υποςτθρικτικϊν Υπθρεςιϊν 1 Λιβάδια Βρεφονθπιακόσ Στακμόσ 1 Λιβάδια 2 Ρζραμα Κζντρο Δθμιουργικισ Απαςχόλθςθσ Ραιδιϊν - Ραιδικόσ Στακμόσ 1 Ρζραμα 2 Ηωνιανά 3 Λιβάδια 4 Αλφά Συμβουλευτικι Απαςχόλθςθσ - Ραροχι Συμβουλευτικϊν Υπθρεςιϊν για τθ Γυναικεία Επιχειρθματικότθτα μζςω τθσ Δθμιουργίασ Γυναικείων Συνεταιριςμϊν - Πηγή Επεξεργαςία ςτοιχείων ερωτηματολογίου Οι περιςςότερεσ κοινωνικζσ υπθρεςίεσ είναι ςυγκεντρωμζνεσ ςτθν ζδρα του Διμου, εκτόσ από μερικζσ εξαιρζςεισ (πχ. παιδικοί ςτακμοί ςτα Λιβάδια, ςτθν Αλφά και ςτα Ηωνιανά) και εξυπθρετοφν αποκλειςτικά τον οικιςμό ςτον οποίο βρίςκονται. Σε γενικζσ γραμμζσ ο Διμοσ Μυλοποτάμου παρουςιάηει ςθμαντικζσ ελλείψεισ ςε κοινωνικζσ υποδομζσ, αφοφ πρόκειται για ζνα μεγάλο διμο με 79 οικιςμοφσ και οι υπάρχουςεσ κοινωνικζσ υπθρεςίεσ που διακζτει δεν καλφπτουν τισ ανάγκεσ των κατοίκων όλων των περιοχϊν. Ακόμα και οι υφιςτάμενεσ υπθρεςίεσ αντιμετωπίηουν ςθμαντικζσ ελλείψεισ ςε εξειδικευμζνο ςτελεχιακό δυναμικό αλλά κυρίωσ ςε υποδομζσ (πολλζσ από τισ παραπάνω ςτεγάηονται ςε μθ κατάλλθλουσ χϊρουσ) και εξοπλιςμό. Ριο ςυγκεκριμζνα, οι υπάρχοντεσ Παιδικοί και Βρεφονθπιακοί ςτακμοί εκτόσ του ότι δεν επαρκοφν για να καλφψουν τισ ανάγκεσ όλθσ τθσ περιοχισ του διμου, παρουςιάηουν ςοβαρζσ ελλείψεισ ςε υλικοτεχνικι υποδομι και ςε εξειδικευμζνο προςωπικό. Μια ακόμα ςθμαντικι ζλλειψθ που παρουςιάηει ο Διμοσ ςτον τομζα τθσ κοινωνικισ πρόνοιασ είναι ότι ςτθν περιοχι δε λειτουργεί Κζντρο Δθμιουργικισ Απαςχόλθςθσ Παιδιϊν (ΚΔΑΠ) για τθν απαςχόλθςθ και φφλαξθ των παιδιϊν τισ απογευματινζσ ϊρεσ και κατά τθν περίοδο των γιορτϊν και του καλοκαιριοφ. Θ παραπάνω ζλλειψθ ενιςχφει τθν απομάκρυνςθ των γυναικϊν από τθν απαςχόλθςθ και δεν ςυμβάλλει ςτθν μείωςθ τθσ ανεργίασ των γυναικϊν ςτθν περιοχι. Ανεπαρκείσ κρίνονται επίςθσ οι δομζσ παροχισ υπθρεςιϊν για τθν 3 θ θλικία. Συγκεκριμζνα όςον αφορά τα ΚΑΠΘ, λειτουργεί μόνο ζνα ςτο Ρζραμα που εξυπθρετεί κυρίωσ κατοίκουσ του οικιςμοφ κακϊσ και τρείσ Μονάδεσ Βοικειασ ςτο πίτι (Ρζραμα, Λιβάδια και Γαράηο) που όμωσ δεν ζχουν τθ δυνατότθτα να καλφπτουν ανάγκεσ όλων των οικιςμϊν και ζνα Κζντρο Θμεριςιασ Φροντίδασ Θλικιωμζνων ΚΘΦΘ) ςτο Ρζραμα. Ειδικζσ πλθκυςμιακζσ ομάδεσ (π.χ. ΑμΕΑ, πρόςφυγεσ, ακίγγανοι) 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 41

42 Ρολιτιςτικι υποδομι και δραςτθριότθτεσ Ιςτορικοί Πολιτιςτικοί Πόροι Θ ανκρϊπινθ παρουςία ςτθν περιοχι του Διμου Μυλοποτάμου από τθν αρχαιότθτα ζωσ και ςιμερα ζχει δθμιουργιςει ζνα δίκτυο ορεινϊν και θμιορεινϊν οικιςμϊν με πολιτιςμικά χαρακτθριςτικά και δεδομζνα πολφ ςθμαντικά, αναλογικά με τον ςυνολικό πλθκυςμό τουσ. Διαχρονικά, αυτζσ οι ανκρϊπινεσ εγκαταςτάςεισ και δραςτθριότθτεσ ζχουν αφιςει τθ ςφραγίδα τουσ τόςο ςε ότι αφορά τθ διαμόρφωςθ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ όςο και ςε ότι αφορά τθ δθμιουργία ςθμαντικϊν πολιτιςτικϊν δεδομζνων που χαρακτθρίηονται από μια πολυμορφία και πολφ-πολιτιςμικότθτα τζτοια που δε ςυναντιζται εφκολα ςε άλλεσ περιοχζσ του νθςιοφ. Ταυτόχρονα οι γεωμορφολογικοί περιοριςμοί των ορεινϊν ςχθματιςμϊν δθμιουργοφςαν «εςωτερικζσ» παραγωγικζσ πολιτιςμικζσ ενότθτεσ οι οποίεσ ςτάκθκαν αφορμι να αναπτφςςονται επιμζρουσ χαρακτθριςτικά τα οποία προςδίδουν ςτθν περιοχι μια μεγάλθ ποικιλία ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ και εκφράςεων. Τα ίχνθ αυτϊν των εκφράςεων καλφπτουν ολόκλθρθ τθν περιοχι βουνό με διαφορετικϊν μορφϊν και εποχϊν μνθμεία. Θ Αξόσ είναι κτιςμζνθ ςτθν κζςθ τθσ αρχαίασ πόλθσ Παξοσ τθσ οποίασ λιμάνι τθσ ιταν θ Αςτάλθ, όρμοσ ςτο ςθμερινό Μπαλί. Θ πόλθ διαδραμάτιςε πρωταγωνιςτικό ρόλο ςτα πολιτικά δρϊμενα τθσ Κρθτϊν Ρολιτείασ μαηί κυρίωσ κατά τθν Αρχαϊκι περίοδο (7οσ και 6οσ αιϊνασ π.χ.). Το Ράνορμο είναι το αρχαίο Αμφιμάτριο, επίνειο τθσ Αρχαίασ Ελεφκερνασ, Ο οικιςμόσ τθσ Επιςκοπισ οφείλει το όνομα του ςτθν ζδρα τθσ Επιςκοπισ Αυλοποτάμου, που υπιρχε για ζνα διάςτθμα εκεί. Σθμαντικά μνθμεία που μαρτυροφν τθν ιςτορία του χωριοφ είναι ο επιςκοπικόσ ναόσ και το επιςκοπικό μζγαρο. Τα Λιβάδια υπιρξαν ζδρα προςωρινισ κυβζρνθςθσ το 1868 και που ζχουν αναδείξει άνδρεσ περιφανουσ και καςτροπολεμάρχουσ. Στθν περιοχι του διμου υπάρχει ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ μοναςτθριϊν των οποίων θ ιςτορικι και αρχιτεκτονικι τουσ ςθμαςία αλλά και οι καλλιτεχνικοί κθςαυροί που φιλοξενοφν τα κακιςτοφν ςθμαντικό πολιτιςτικό απόκεμα που ςε ςυνδυαςμό με τα φυςικά χαρακτθριςτικά των περιοχϊν που βρίςκονται μποροφν να αποτελζςουν πόλουσ προςζλκυςθσ ειδικϊν κατθγοριϊν επιςκεπτϊν.ενδεικτικά μποροφμε να αναφζρουμε τισ Μονζσ Βωςάκου, Χαλζπασ, Διςκουρίου, Αττάλθσ κ.α. Ζνα από τα ςθμαντικότερα χαρακτθριςτικά του Διμου είναι θ φπαρξθ πολλϊν παραδοςιακϊν οικιςμϊν (όπωσ ζχει ιδθ αναφερκεί), ςτθν πολεοδομικι οργάνωςθ και τθν αρχιτεκτονικι δομι των οποίων, απεικονίηονται μερικά από τα διαχρονικότερα ςτοιχεία του πολιτιςμοφ τθσ Κριτθσ. Επίςθσ ςτθν βρίςκονται διάςπαρτα ςθμαντικά μεμονωμζνα μνθμεία όπωσ μθτάτα, κρινεσ, γεφφρια, νερόμυλοι κ.α. Ρολλοί λαϊκοί δθμιουργοί τθσ περιοχισ, ακόμθ και ςιμερα μεταδίδουν τθν τζχνθ τουσ ςτισ νεότερεσ γενιζσ, δθμιουργϊντασ παράλλθλα εργαςτιρια λαϊκισ τζχνθσ ζμπνευςθσ που προκαλοφν εντφπωςθ και καυμαςμό. Οι λαϊκοί αυτοί καλλιτζχνεσ εμπνευςμζνοι άλλοτε από το φυςικό τοπίο και άλλοτε από ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ δθμιουργοφν πολφ ςθμαντικά ζργα τζχνθσ που αντικατοπτρίηουν τθν ηωι και τθν παράδοςθ τθσ περιοχισ. Εργαςτιρια υφαντϊν, ξυλογλυπτικισ, πετρογλυπτικισ, εργαςτιρια καταςκευισ μουςικϊν οργάνων (κρθτικι λφρα), μαχαιροποιία, καλακοπλεκτιρια, παραδοςιακά τυροκομεία, κθροπλαςτεία, κ.α. ςυναντά ο επιςκζπτθσ ςτουσ περιςςότερουσ μεγάλουσ οικιςμοφσ τθσ περιοχισ τα οποία άλλοτε λειτουργοφν ωσ ςυμπλθρωματικι οικονομικι δραςτθριότθτα και άλλοτε ωσ ζκφραςθ τθσ 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 42

43 προςωπικισ άποψθσ και αντίλθψθσ του εκάςτοτε καλλιτζχνθ. Ειδικι αναφορά πρζπει να γίνει ςτθν παράδοςθ που ζχουν οι Μαργαρίτεσ όςον αφορά τθν κεραμικι τζχνθ. Πολιτιςτικοί φλλογοι & Πολιτιςτικζσ Εκδθλϊςεισ Στθν περιοχι του Διμου Μυλοποτάμου δραςτθριοποιοφνται ενεργά 39 Ρολιτιςτικοί Σφλλογοι και ςε ςυνεργαςία με το διμο οργανϊνουν και πραγματοποιοφν εκδθλϊςεισ κακ όλθ τθ διάρκεια του ζτουσ. Οι περιςςότερεσ πολιτιςτικζσ είναι ςυνυφαςμζνεσ αφενόσ με τα πολιτιςμικά ςτοιχεία και τθν ιςτορία και αφετζρου με τθν γεωργοκτθνοτροφικι φυςιογνωμία τθσ περιοχισ. Ρανθγφρια, εκδθλϊςεισ ςε επετείουσ ιςτορικϊν γεγονότων, αγροτικά πανθγφρια, αλλά και γιορτζσ προσ τιμι Αγίων, ςτοιχειοκετοφν τθν πολιτιςτικι δραςτθριότθτα τθσ περιοχισ. Ρολλζσ από τισ εκδθλϊςεισ αυτζσ ξεχωρίηουν τα τελευταία χρόνια, ζχουν μετατραπεί ςε κεςμό και αποτελοφν πόλο ζλξθσ μεγάλου αρικμοφ επιςκεπτϊν. Στουσ παρακάτω πίνακεσ περιγράφονται οι Ρολιτιςτικοί Σφλλογοι τθσ περιοχισ και οι Ρολιτιςτικζσ Εκδθλϊςεισ που πραγματοποιοφνται ςε αυτιν. Πίνακασ 17 : Ενδεικτικόσ κατάλογοσ Πολιτιςτικϊν ςυλλόγων του Διμου Α/Α ΟΝΟΜΑΙΑ ΤΛΛΟΓΟΤ 1 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αγγελιανϊν 2 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αγίου Μάμαντοσ 3 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αλφάσ 4 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αχλαδζ 5 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Λαγκά 6 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Μαργαριτϊν 7 Δθμιουργικι Ομάδα Μαργαριτϊν 8 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Ρλευριανϊν 9 Ρολιτιςτικό Κζντρο Μαργαρίτεσ 10 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Μελιδονίου 11 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Μπαλί 12 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Ορκζ 13 Ρολιτιςτικι Ραραδοςιακι Λαογραφικι εταιρεία Ορκζ 14 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Ρανόρμου 15 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Άγιοσ Στζφανοσ Ραςςαλιτϊν 16 Ρολιτιςτικι Εταιρεία "ΕΡΛΜΕΝΛΔΘΣ" 17 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ ουμελί 18 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Σιςςϊν 19 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Σκεπαςτισ 20 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Χουμερίου 21 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Σκορδίλο 22 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αγιάσ 23 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αίμονα 24 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αλόιδων 25 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Αξοφ 26 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Απλαδιανϊν 27 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Βενίου 28 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Γαράηου 29 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Δαμαβόλου 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 43

44 Α/Α ΟΝΟΜΑΙΑ ΤΛΛΟΓΟΤ 30 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Δοξαροφ 31 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Επιςκοπισ 32 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Ηωνιανϊν 33 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Καλφβου 34 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Κράνασ 35 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Κεοδϊρασ 36 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Κρυονερίου 37 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Λιβαδίων 38 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Χελιανϊν 39 Ρολιτιςτικόσ Σφλλογοσ Χϊνου Πίνακασ 18 : Αντιπροςωπευτικζσ πολιτιςτικζσ εκδθλϊςεισ Α/Α ΟΙΚΙΜΟ ΕΚΔΘΛΩΘ 1 ΜΕΛΛΔΟΝΛ Εκδιλωςθ για το ολοκαφτωμα του Μελιδονίου ςτισ 24 Λανουαρίου Κακαρι Δευτζρα: Αναβίωςθ του εκίμου «Θ αρπαγι τθσ νφφθσ» ςτο Μελιδόνι 2 ΡΑΝΟΜΟ Γιορτι του «Κλιδονα» ςτισ 24 Λουνίου ςτο Ράνορμο 3 ΜΑΓΑΛΤΕΣ «Μπουντάλια» Ρολιτιςτικζσ εκδθλϊςεισ του Ρολιτιςτικοφ Συλλόγου των Μαργαριτϊν 4 ΧΑΑΚΑ 1-15 Αυγοφςτου «Δεκαπενταφγουςτοσ» ςτθ Ραναγία του Χάρακα 5 ΟΚΕ Ρανθγφρι Αγίου Φανουρίου ςτον Ορκζ 27 Αυγοφςτου 6 ΓΑΑΗΟ Γιορτι κίτρου ςτο Γαράηο τον Αφγουςτο 7 ΒΕΝΛ Γιορτι Κεραςιοφ ςτο Βενί, τζλθ Μαΐου με αρχζσ Λουνίου 8 ΚΥΟΝΕΛ Ρανθγφρι ςτισ 6 Αυγοφςτου, γιορτι Σωτιροσ Χριςτοφ ςτθ Μονι Χαλζπασ 9 ΗΩΝΛΑΝΑ Γιορτι Βοςκοφ-Τυριοφ τον Λοφλιο 10 ΟΥΜΕΛΘ Αγίασ Ηϊνθσ ςτο ουμελι 31 Αυγοφςτου 11 ΑΓΛΟΣ ΜΑΜΑΣ Αγίου Μάμα ςτον ομϊνυμο οικιςμό 2 Σεπτεμβρίου Γιορτι Κουράσ τον Λοφλιο 12 ΔΟΞΑΟ Ρανθγφρι ςτισ 14 Σεπτεμβρίου ςτθ Μονι Βωςάκου 13 ΛΛΒΑΔΛΑ Θ Στράτα του Ψθλορείτθ τον Αφγουςτο Γουρνόλαγκοσ 5 Σεπτεμβρίου Ρανθγφρι Αγίασ Μαρίνασ 17 Λουλίου 14 Αξόσ Ρανθγφρι Αγίου Ακαναςίου Ρατελάρου 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 44

45 υμπεράςματα προοπτικζσ Το πολιτιςτικό προϊόν τθσ περιοχισ του Διμου Μυλοποτάμου ςυντίκεται από ςτοιχεία τθσ ιςτορίασ από τθν αρχαιότθτα μζχρι τουσ νεότερουσ χρόνουσ, τθσ λαϊκισ παράδοςθσ αλλά και τισ επιρροζσ του φυςικοφ περιβάλλοντοσ. Ο πολιτιςμόσ και θ ανάπτυξθ τθσ πολιτιςτικισ δραςτθριότθτασ διαφαίνεται από τθ ςθμαντικι δράςθ των πολιτιςτικϊν φορζων τθσ περιοχισ και ςυνδυάηεται με τα τοπικά ζκιμα και παραδόςεισ και τισ κοινωνικζσ εκδθλϊςεισ (π.χ. πανθγφρια και τοπικζσ εορτζσ). Θ ςθμαντικι παράδοςθ και θ διατιρθςθ τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ ςτθν εκκλθςιαςτικι και λαϊκι τζχνθ, ςτισ βαςικζσ οικιακζσ δραςτθριότθτεσ, ςτθ γεωργία και τθν κτθνοτροφία, επιτρζπουν τθν ανάδειξθ των ςθμαντικϊν πολιτιςτικϊν ςτοιχείων και τθσ τοπικισ ιςτορίασ που κακιςτοφν αναγνωρίςιμθ τθν περιοχι. Ταυτόχρονα, θ διάδοςθ και διατιρθςθ των πολιτιςτικϊν ςτοιχείων, ενδεχομζνωσ και θ δθμιουργία ενόσ δικτφου ςυνεργαςίασ του διμου και των πολιτιςτικϊν φορζων τθσ περιοχισ για τθν καλφτερθ οργάνωςθ και διαχείριςθ των πολιτιςτικϊν αγακϊν και εκδθλϊςεων, να ςυνειςφζρει περιςςότερο ςτθν εμπζδωςθ των πολιτιςτικϊν αξιϊν τθσ περιοχισ από τουσ επιςκζπτεσ. Ακλθτικοί χϊροι Οι υποδομζσ ςχετικά με τον ακλθτιςμό ςτθν περιοχι παρζμβαςθσ ςυνίςταται κυρίωσ ςε γιπεδα ποδοςφαίρου. Οργανωμζνεσ υποδομζσ ακλθτιςμοφ με Εκνικό Στάδιο (κερκίδεσ, αποδυτιρια), γιπεδο καλακοςφαίριςθσ και πετοςφαίριςθσ και κλειςτό γυμναςτιριο με πλιρθ εξοπλιςμό (όργανα γυμναςτικισ) δεν διακζτει ο διμοσ Μυλοποτάμου. Στο ςφνολο τθσ περιοχισ υπάρχουν 9 γιπεδα ποδοςφαίρου (ζνα ςτα Ηωνιανά, ζνα ςτα Αγγελιανά, ζνα ςτθν Αλφά, ζνα ςτο Βενί, ζνα ςτο Γαράηο, ζνα ςτθν Κάλυβο, ζνα ςτισ Μαργαρίτεσ, ζνα ςτο Ρζραμα και ζνα ςτα Λιβάδια), ζνα γιπεδο καλακοςφαίριςθσ και μικρό γιπεδο ποδοςφαίρου 5Χ5(Ακλθτικό Κζντρο Λιβαδίων), ενϊ δεν υπάρχει κανζνα γιπεδο πετοςφαίριςθσ ι ςκοπευτιριο. Οι εγκαταςτάςεισ του Ακλθτικοφ Κζντρου Λιβαδίων δεν ζχουν ολοκλθρωκεί. Είναι ςθμαντικό να αναφζρουμε ότι το ςφνολο των υφιςτάμενων ακλθτικϊν υποδομϊν χρειάηεται βελτιϊςεισ και επεκτάςεισ όπωσ: χαλικοςτρϊςεισ, διαμορφϊςεισ, κερκίδεσ και ανακαταςκευι βοθκθτικϊν χωρϊν. Το πιο διαδεδομζνο άκλθμα των κατοίκων τθσ περιοχισ είναι το ποδόςφαιρο κακϊσ δεν απαιτεί ιδιαίτερεσ υποδομζσ. Εραςιτεχνικζσ ομάδεσ ποδοςφαίρου διακζτουν τα περιςςότερα δθμοτικά διαμερίςματα, με παρατθροφμενθ τάςθ τθν μείωςθ αυτϊν των ομάδων και τθν ζλλειψθ ενδιαφζροντοσ των νζων για ςυμμετοχι ςε ακλθτικζσ δραςτθριότθτεσ. Στθν περιοχι παρζμβαςθσ δραςτθριοποιοφνται 11 ακλθτικοί ςφλλογοι (π.χ. Ερμισ Ηωνιανϊν με 40 ακλθτζσ, ΑΟ Βενίου με 25 ακλθτζσ, ΑΟ Αξοφ με 25 ακλθτζσ, ΑΟ Λιβαδίων με 30 ακλθτζσ, ΑΟ Τάλωσ Μελιδονίου, ΑΟ Αςτιρ Ρεράματοσ, ΑΟ Αλφάσ, ΑΣ Σιςϊν «Ριγαςοσ», ΑΟ Τάλωσ Γαράηου κ.α.) με ποδοςφαιρικζσ κυρίωσ δραςτθριότθτεσ. Κεςμοκετθμζνεσ ακλθτικζσ εκδθλϊςεισ δεν υπάρχουν ςτο Διμο Μυλοποτάμου. υμπεράςματα- Προοπτικζσ 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 45

46 Σε γενικζσ γραμμζσ, ο διμοσ Μυλοποτάμου παρουςιάηει ςθμαντικζσ ελλείψεισ ςε ακλθτικζσ υποδομζσ και χρειάηονται ενίςχυςθ και ςτιριξθ για τον εκςυγχρονιςμό των υφιςτάμενων υποδομϊν του και τθν επζκταςθ των δραςτθριοτιτων του. Οι ακλθτικζσ δραςτθριότθτεσ είναι πολφ περιοριςμζνεσ και ο βαςικόσ λόγοσ είναι θ ζλλειψθ κτιριακισ και υλικοτεχνικισ υποδομισ και ο ανεπαρκισ ςυντονιςμόσ τουσ. Υγεία Θ δευτεροβάκμια ιατρικι περίκαλψθ παρζχεται για τουσ κατοίκουσ τθσ περιοχισ του διμου Μυλοποτάμου από το Γενικό Νομαρχιακό Νοςοκομείο εκφμνου, το Ρανεπιςτθμιακό Γενικό Νοςοκομείο Θρακλείου (ΡΑ.Γ.Ν.Θ.) και από το Βενιηζλειο Νοςοκομείο Θρακλείου. Θ πρωτοβάκμια ιατρικι περίκαλψθ των κατοίκων τθσ περιοχισ γίνεται από δφο Κζντρα Υγείασ (Ανωγείων & Ρεράματοσ). Τα δφο αυτά Κ.Υ. (Ρεράματοσ & Ανωγείων) περιλαμβάνουν ςυνολικά δζκα επτά (17) περιφερειακά ιατρεία (αγροτικά) από τα οποία εξυπθρετοφνται οι κάτοικοι του διμου. Σθμειϊνεται ότι τα Κζντρα Υγείασ Ρεράματοσ & Ανωγείων υπάγονται οργανικά και λειτουργικά ςτο Γενικό Νομαρχιακό Νοςοκομείο εκφμνου. Κζντρο Υγείασ Ρεράματοσ Το Κζντρο Υγείασ Ρεράματοσ βρίςκεται ςτθν ζδρα του Διμου Μυλοποτάμου, περιλαμβάνει ςυνολικά δζκα περιφερειακά ιατρεία (Ρανόρμου, ουμελι, Σιςϊν, Μελιδονίου, Χουμερίου, Μαργαριτϊν, Γαράηου, Απλαδιανϊν, Αλόιδων και Δροςιάσ) και εξυπθρετεί ςχεδόν όλο το διμου Μυλοποτάμου. Κζντρο Υγείασ Ανωγείων Το Κζντρο Υγείασ Ανωγείων βρίςκεται ςτθν ζδρα του Διμου Ανωγείων περιλαμβάνει οκτϊ περιφερειακά ιατρεία (Λιβαδίων, Ηωνιανϊν, Αξοφ Καλφβου, Κράνασ, Βενίου, Αγίου Λωάννθ και Γωνιϊν) εξυπθρετεί ολόκλθρο το Διμο Ανωγείων, μζροσ του Διμου Μυλοποτάμου και μζροσ του Διμου Μαλεβιηίου, με ςυνολικό εξυπθρετοφμενο πλθκυςμό κατοίκουσ. Ιδιωτικά ιατρεία: Υπάρχουν πζντε (5) ιδιωτικά οδοντιατρεία ςτο Ρζραμα, τθν ζδρα του Διμου Μυλοποτάμου. Επίςθσ λειτουργεί και ζνα ιδιωτικό Λατρείο (Γενικισ Λατρικισ) ςτο Μπαλί. Θ φαρμακευτικι εξυπθρζτθςθ των κατοίκων τθσ περιοχισ, γίνεται από τα ζξι (8) φαρμακεία που λειτουργοφν ςτο ςφνολο τθσ περιοχισ του Διμου Μυλοποτάμου (εκ των οποίων τα 4 βρίςκονται ςτο Ρζραμα, 1 ςτο Ράνορμο, 1 ςτο Μπαλί, 1 ςτο Γαράηο και 1 ςτα Ηωνιανά). υμπεράςματα- Προοπτικζσ Από τον αρικμό και τθ γεωγραφικι κατανομι των Κζντρων Υγείασ και των περιφερειακϊν τουσ ιατρείων, και τισ μικρζσ ςχετικά αποςτάςεισ των οικιςμϊν από τα περιφερειακά ιατρεία, κα μποροφςε να βγει το ςυμπζραςμα, ότι ςτθν περιοχι παρζμβαςθσ, θ παροχι ιατρικισ περίκαλψθσ είναι καλι. Πμωσ τα Κζντρα Υγείασ και τα περιφερειακά ιατρεία τθσ περιοχισ αντιμετωπίηουν ςωρεία προβλθμάτων και ελλείψεων, τόςο ςτθν υλικοτεχνικι υποδομι όςο και ςτθ ςτελζχωςθ τουσ με επαρκζσ και ειδικευμζνο προςωπικό, που δεν τουσ επιτρζπει να παρζχουν πρωτοβάκμια ιατρικι περίκαλψθ υψθλϊν προδιαγραφϊν. 3) Κοινωνικι πολιτικι, παιδεία, πολιτιςμόσ και ακλθτιςμόσ 46

47 Οι ιδιωτικζσ υποδομζσ υγείασ (ιατρεία, οδοντιατρεία, φαρμακεία) είναι πολφ φτωχζσ ζωσ ανφπαρκτεσ και οι κάτοικοι τθσ περιοχισ καταφεφγουν τισ περιςςότερεσ φορζσ ςτα μεγάλα αςτικά κζντρα τθσ περιοχι (ζκυμνο Θράκλειο) για τθν εξυπθρζτθςι τουσ. 4) Σοπικι οικονομία και απαςχόλθςθ Οικονομικά ενεργόσ πλθκυςμόσ Σφμφωνα με ςτοιχεία τθσ απογραφισ 2001, ο πλθκυςμόσ εργάςιμθσ θλικίασ 7 του Διμου ανζρχεται ςτα άτομα από τα οποία είναι άνδρεσ (51,8% ) και είναι γυναίκεσ (48,2%). Ο ςυνολικόσ πλθκυςμόσ εργάςιμθσ θλικίασ αντιςτοιχεί ςτο 86,8% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ του Διμου. Ο οικονομικά ενεργόσ πλθκυςμόσ (ΟΕΡ) ανζρχεται ςτα άτομα από τα οποία είναι άνδρεσ (67,5% ) και μόνο είναι γυναίκεσ (32,5%). Ο ΟΕΡ αντιςτοιχεί ςτο 45,8% του Ρλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ. Σε ςχζςθ με το φφλο οι οικονομικά ενεργοί άνδρεσ αντιςτοιχοφν ςτο 59,8% των ανδρϊν εργάςιμθσ θλικίασ, ενϊ οι οικονομικά ενεργζσ γυναίκεσ αντιςτοιχοφν ςτο 30,9% των γυναικϊν εργάςιμθσ θλικίασ. Πςον αφορά τον ΟΡΕ των Δθμοτικϊν Ενοτιτων ςθμαντικι διαφοροποίθςθ παρουςιάηει θ ΔΕ Ηωνιανϊν όπου ο ΟΡΕ ανζρχεται μόλισ ςτο 39,7% του πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ. Συγκριτικά με αντίςτοιχα ςτοιχεία του ευρφτερου περιβάλλοντοσ ο Διμοσ παρουςιάηει ςθμαντικι απόκλιςθ ςτθν ςυμμετοχι του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ ςτο ςφνολο του πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ. Συγκεκριμζνα ενϊ ο ΟΕΡ του Διμου είναι το 45,8% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ ενϊ ςτθν ΡΕ εκφμνου και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ είναι 48,0% και 49,0% αντίςτοιχα. Αυτό οφείλεται κυρίωσ ςτθν πολφ χαμθλι ςυμμετοχι των οικονομικά ενεργά γυναικϊν ςτον αντίςτοιχο πλθκυςμό εργάςιμθσ θλικίασ τουσ. Συγκεκριμζνα ενϊ ςτον Διμο το ποςοςτό αυτό ανζρχεται ςτο 30,9%, ςτθν ΡΕ εκφμνου και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ είναι 35,8% και 37,6% αντίςτοιχα. Δθλαδι οι γυναίκεσ που δθλϊνουν ότι κζλουν ι μποροφν να εργαςτοφν, είναι κατά πολφ λιγότερεσ ςτον Διμο απ ότι ςτθν ΡΕ εκφμνθσ και το ςφνολο τθσ Κριτθσ., Πςον αφορά τουσ άνδρεσ δεν υπάρχει ςθμαντικι διαφοροποίθςθ αφοφ ςτον Διμο το ποςοςτό αυτό είναι 59,8%, ςτθν ΡΕ εκφμνου είναι 60,1%, και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ 60,09 %. Συγκριτικά με το 1991 ο ΟΕΡ αποτελοφςε το 43,78% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ. Σε ςχζςθ με το φφλο οι οικονομικά ενεργοί άνδρεσ αντιςτοιχοφςαν ςτο 65,29% των ανδρϊν εργάςιμθσ θλικίασ, ενϊ οι οικονομικά ενεργζσ γυναίκεσ αντιςτοιχοφν ςτο 22,78% των γυναικϊν εργάςιμθσ θλικίασ. Ραρατθροφμε λοιπόν ότι υπιρξε ςθμαντικι βελτίωςθ των ςτοιχείων που ςυνκζτουν τον Οικονομικά Ενεργό Ρλθκυςμό τόςο ςυνολικά όςο και κατά φφλο. Εργαηόμενοι - άνεργοι 7 Ο προςδιοριςμόσ του πλθκυςμοφ εργάςιμθσ θλικίασ βαςίηεται ςτον κακοριςμό ενόσ κατϊτατου ορίου θλικίασ ςφμφωνα με ότι επικρατεί ςε κάκε χϊρα. Στθν χϊρα μασ θ Ελλθνικι Στατιςτικι Αρχι (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) ςτθν απογραφι του 2001, κζτει ωσ κατϊτατο όριο τα 10 ζτθ χωρίσ να υπάρχει ανϊτατο όριο. Ωσ πλθκυςμόσ εργάςιμθσ θλικίασ δθλαδι κεωρείται ο πραγματικόσ πλθκυςμόσ άνω των 10 ετϊν. 4) Σοπικι οικονομία και απαςχόλθςθ 47

48 Οι άνεργοι ςφμφωνα με τθν απογραφι του 2001, είναι ςυνολικά 544 άτομα, από τα οποία 325 είναι άνδρεσ και 219 γυναίκεσ. Οι άνεργοι αποτελοφν το 8,25% του Οικονομικά Ενεργοφ Ρλθκυςμοφ. Θ ανεργία ανάμεςα ςτα φφλα ζχει ςθμαντικι απόκλιςθ αφοφ ςτουσ άνδρεσ είναι 7,30% και ςτισ γυναίκεσ 10,21%. Στθν ΡΕ εκφμνου θ ςυνολικι ανεργία ανζρχεται ςτο 11,0%, και ςε ςχζςθ με το φφλο ςτουσ άνδρεσ είναι 8,8% και ςτισ γυναίκεσ 14,7%. Στθν Κριτθ τα αντίςτοιχα ποςοςτά είναι 10,7%, 9,0%, 13,5%. Ραρατθροφμε ότι ςτον Διμο θ ανεργία εμφανίηεται αρκετά χαμθλότερα ςε ςχζςθ με τθν ΡΕ εκφμνου και το ςφνολο τθσ Κριτθσ. Αυτό εξθγείται τόςο από τθν υψθλι ςυμμετοχι του πρωτογενι τομζα ςτθν απαςχόλθςθ, όςο και από τθν διάρκρωςθ τθσ απαςχόλθςθσ. Λόγω τθσ αυξθμζνθσ απαςχόλθςθσ υπάρχει ςθμαντικόσ αρικμόσ αυτοαπαςχολοφμενων (30% του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ) και ςυμβοθκοφντων μελϊν (13% του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ) Σε ςχζςθ με τθν ανεργία ςτισ επιμζρουσ Δθμοτικζσ Ενότθτεσ δεν υπάρχουν ςθμαντικζσ διαφοροποιιςεισ. Σφνκεςθ ανεργίασ κατά θλικία Για τθν ςφνκεςθ τθσ ανεργίασ ςφμφωνα με τθν θλικία, πάρκθκε υπόψθ και θ ςυμμετοχι κάκε ομάδασ θλικιϊν ςτον οικονομικά ενεργό πλθκυςμό. Θ Ομάδα θλικιϊν π.χ παρουςιάηει μεν ανεργία 100%, αλλά ο ΟΕΡ τθσ ομάδασ είναι μόλισ το 1% τθσ αντίςτοιχθσ εργάςιμθσ θλικίασ. Ουςιαςτικά το μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ παρουςιάηεται ςτθν ομάδα θλικιϊν ετϊν με 15,1% (8,2% θ ςυνολικι ανεργία του Διμου). Το ποςοςτό του ΟΕΡ ςε αυτιν τθν ομάδα είναι 67,7%. Το μεγαλφτερο ποςοςτό του ΟΕΡ παρουςιάηεται ςτισ θλικίεσ ετϊν με 77,5% με τθν ανεργία να διαμορφϊνεται ςτο 6,7%.Μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ από το μζςο όρο του Διμου παρουςιάηει και θ ομάδα θλικιϊν ετϊν με 10%. Στθν ΡΕ εκφμνου οι περιςςότεροι άνεργοι παρουςιάηονται ςτθν ομάδα θλικιϊν (20-24 ετϊν) με ποςοςτό 21,5%, το οποίο είναι ςχεδόν διπλάςιο από τθν ςυνολικι ανεργία τθσ Ρεριφερειακισ Ενότθτασ (11%). Το δεφτερο μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ εμφανίηει θ αμζςωσ επόμενθ ομάδα θλικιϊν ετϊν με 13,2%. Θ ίδια εικόνα εμφανίηεται και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ όπου οι περιςςότεροι άνεργοι εντοπίηονται και εδϊ ςτισ θλικίεσ ετϊν με ποςοςτό 22,6 %, το οποίο είναι υπερδιπλάςιο του μζςου όρου του νθςιοφ (10,7%). Και εδϊ το δεφτερο μεγαλφτερο ποςοςτό ανεργίασ εμφανίηει θ αμζςωσ επόμενθ θλικιακά ομάδα των ετϊν με 13,2%. Μεταβολζσ ποςοςτϊν ανεργίασ Θ μεταβολι τθσ ςυνολικισ ανεργίασ παρουςίαςε ςθμαντικι αφξθςθ ανάμεςα ςτα ζτθ Συγκεκριμζνα αυξικθκε από το 4,7% ςτο 8,2%. Θ ςυμμετοχι των δφο φφλων ςτθν αφξθςθ είναι ςαφϊσ μεγαλφτερθ για τουσ άνδρεσ όπου από το 3,6% το 1991, θ ανεργία ζφκαςε ςτο 7,3% το Αν και θ ανεργία ςτισ γυναίκεσ αυξικθκε αυτό το διάςτθμα (από 7,9% ςτο 10,2%), θ απόκλιςθ τθσ από τθν ανεργία των ανδρϊν ελαττϊκθκε (από 4,3% το 1991, μειϊκθκε ςτο 2,9% το 2001). Τθν ίδια περίοδο ςτθν ΡΕ εκφμνου θ ανεργία αυξικθκε από το 2,2% ςτο 11%, και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ θ ανεργία αυξικθκε από το 2,5% ςτο 10,7%. 4) Σοπικι οικονομία και απαςχόλθςθ 48

49 Ραρατθροφμε λοιπόν ότι παρά τθν αφξθςθ τθσ ανεργίασ ςτον Διμο, ο βακμόσ αφξθςθσ ιταν ςαφϊσ μικρότεροσ απ ότι ςτθν ΡΕ εκφμνου και ςτο ςφνολο τθσ Κριτθσ Πίνακασ 19 : Ποςοςτό ανεργίασ ςτο Διμο, τθν ΠΕ Ρεκφμνθσ και τθν Κριτθ τα ζτθ 1991, 2001 Ανεργία (%) Διμοσ Μυλοποτάμου 8,2% 4,7% ΠΕ Ρεκφμνθσ 11,0% 2,2% Κριτθ 10,7% 2,5% Ραραγωγικοί τομείσ και ςυμβολι τουσ ςτθν τοπικι οικονομία Εξετάηοντασ τθν δυναμικότθτα των παραγωγικϊν τομζων ςτθν τοπικι οικονομίασ, μζςω τθσ απαςχόλθςθσ 8 και ςφμφωνα με τα ςτοιχεία τθσ απογραφισ του 2001, παρατθροφμε ότι το 40,5% του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ απαςχολείται ςτον πρωτογενι τομζα, το 14,3% ςτον δευτερογενι τομζα, και το 37,1% ςτον τριτογενι τομζα. Πςον αφορά τισ επιμζρουσ Δθμοτικζσ Ενότθτεσ θ μεγαλφτερθ απαςχόλθςθ ςτον πρωτογενι τομζα εμφανίηεται ςτθν ΔΕ Κουλοφκωνα με 53%, ενϊ ςτον δευτερογενι τομζα και τριτογενι τομζα θ μεγαλφτερθ απαςχόλθςθ με 19,0% και 43,1% αντίςτοιχα εμφανίηεται ςτθν ΔΕ Γεροποτάμου. Συγκριτικά με το ευρφτερο περιβάλλον του Διμου, ςτθν ΡΕ εκφμνου απαςχολείται ςτον πρωτογενι τομζα το 22,1% του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ, ςτον δευτερογενι το 16,4% και ςτον τριτογενι το 52,9%. Στο ςφνολο τθσ Κριτθσ, ςτον πρωτογενι τομζα απαςχολείται το 21,7% του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ, ςτον δευτερογενι το 15,0% και ςτον τριτογενι το 54,1%. Θ απαςχόλθςθ ςτον πρωτογενι τομζα το διάςτθμα μειϊκθκε κατά 14,4% (από 54,8% το 1991, διαμορφϊκθκε ςτο 40,5% το 2001). Τθν μεγαλφτερθ μείωςθ τθσ απαςχόλθςθσ ςτον πρωτογενι τομζα παρουςίαςε θ ΔΕ Γεροποτάμου με 20,1%. 8 για τθν εξαγωγι των ποςοςτϊν απαςχόλθςθσ παίρνεται υπόψθ (λόγω των διακζςιμων ςτοιχείων τθσ απογραφισ 2001), ο οικονομικά ενεργόσ πλθκυςμόσ και όχι οι απαςχολοφμενοι. Επίςθσ για τθν εξαγωγι των ποςοςτϊν παίρνονται υπόψθ και εκείνοι που δεν διλωςαν τομζα απαςχόλθςθσ. 4) Σοπικι οικονομία και απαςχόλθςθ 49

50 Γράφθμα 5 : Ποςοςτό ςυμμετοχισ του οικονομικά ενεργοφ πλθκυςμοφ ςτουσ τρείσ παραγωγικοφσ τομείσ. Πρωτογενισ τομζασ Ο Διμοσ Μυλοποτάμου αποτελεί μια κατεξοχιν αγροτικι περιοχι, θ οποία χαρακτθρίηεται από μια μεγάλθ ποικιλία γεωμορφολογικϊν και οικολογικϊν χαρακτθριςτικϊν. Το μεγαλφτερο μζροσ τθσ περιοχισ αποτελείται από καλλιεργθμζνεσ εκτάςεισ (ελιζσ και αμπζλια), και θ οικονομία τθσ περιοχισ ζχει γεωργικό χαρακτιρα αφοφ το μεγαλφτερο ποςοςτό των ειςοδθμάτων προζρχεται από τον Ρρωτογενι τομζα. Κυριαρχοφν οι καλλιζργειεσ τθσ ελιάσ και του αμπελιοφ. Τα αμπζλια (Σουλτανίνα) καταλαμβάνουν το μεγαλφτερο ποςοςτό ςτθν ςυνολικι παραγωγι και προορίηονται για ςταφίδα, ςαν επιτραπζηια και για οινοποίθςθ Πςον αφορά τθν καλλιζργεια τθσ ελιάσ, το ςτοιχείο που προκφπτει είναι θ αναδιάρκρωςθ των καλλιεργειϊν με φυτά ψιλολιάσ. Θ κυριότερθ δενδροκομικι καλλιζργεια ςτο ςφνολο των δθμοτικϊν διαμεριςμάτων είναι θ ελαιοκαλλιζργεια, κυρίωσ για ελαιοποίθςθ. Δεφτερθ ςε ζκταςθ δενδροκομικι καλλιζργεια είναι θ ιμερθ χαρουπιά, θ οποία καλλιεργείται κατά κφριο λόγο ςτα δ.δ. Μελιδονίου και Σιςςϊν, Αγιάσ, Γαράηου, Δοξαροφ και Αγίου Λωάννθ. Οι υπόλοιπεσ δενδροκομικζσ καλλιζργειεσ καταλαμβάνουν πολφ μικρό ποςοςτό επί του ςυνόλου των δενδρωδϊν. Εςπεριδοειδι καλλιεργοφνται κφρια ςτα δ.δ. Μελιδονίου, Σιςςϊν, Βενίου, Γαράηου, Δοξαροφ και Επιςκοπισ (πορτοκαλιζσ, κιτριζσ και μανταρινιζσ) Οι ποικιλίεσ αμπελιϊν που καλλιεργοφνται ςτθν περιοχι παρζμβαςθσ είναι οι οινοποιιςιμεσ λιάτικο, βιλάνα, και κοτςιφάλι, κακϊσ και θ ςταφίδα ςουλτανίνα. Στθ δθμοτικι ενότθτα Γεροποτάμου ςυναντοφμε κερμοκθπιακζσ καλλιζργειεσ λαχανικϊν και ανκοκομικϊν φυτϊν. Οι υπόλοιπεσ κατθγορίεσ φυτικισ παραγωγισ παίηουν αςιμαντο ρόλο ςτθν οικονομία τθσ περιοχισ, ικανοποιϊντασ κυρίωσ τισ ανάγκεσ των αγροτικϊν νοικοκυριϊν. 4) Σοπικι οικονομία και απαςχόλθςθ 50