Οργάνωση & Διοίκηση Δημοσίων Επιχειρήσεων & Οργανισμών

Transcript

1 Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση & Διοίκηση Δημοσίων Επιχειρήσεων & Οργανισμών Ενότητα 7: Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ: Αρχές, εξελίξεις, προοπτικές Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

2 ΓΗΜΟΣΙΑ ΓΙΟΙΚΗΣΗ Μάζεκα 6o Νέν Γεκόζην Μάλαηδκελη: Αξρέο, εμειίμεηο, πξννπηηθέο 1. Δηζαγσγή Ζ γξαθεηνθξαηία πνπ έρεη ηαπηηζηεί είηε κε ηελ δεκφζηα δηνίθεζε είηε κε νξηζκέλε θνηλσληθή ηάμε ή θαηεγνξία θαη έρεη απνηειέζεη πεξηγξαθηθφ φξν κηαο νιφθιεξεο θνηλσλίαο, ζπληζηά έλα ηζηνξηθήο, αιιάο ακθίζεκεο ζεκαζίαο θαηλφκελν. Σηελ ηζηνξηθή εμέιημε ηνπ θνηλσληθνχ γίγλεζζαη ε εκθάληζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο ζηελ νξζνινγηθή ηεο εθδνρή ηαπηίζηεθε κε ηελ απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε επαλαιακβαλφκελεο θχζεο θνηλσληθψλ αλαγθψλ. Αηηήκαηα πνιηηψλ πνπ δηαθξίλνληαλ απφ νκνηφηεηα, ζηαζεξφηεηα, νκνηνγέλεηα θαη επαλαιεπηηθφηεηα κπνξνχλ λα αληηκεησπηζζνχλ κε επάξθεηα απφ δνκέο πνπ είλαη ζρεδηαζκέλεο γξαθεηνθξαηηθά. Ζ γξαθεηνθξαηηθά δνκεκέλε ζπκπεξηθνξά είλαη ηθαλή γηα ηελ δηαρείξηζε γλσζηψλ θαη επνκέλσο ειεγρφκελεο θχζεο δεκφζησλ πξνβιεκάησλ. Ζ ιεηηνπξγηθή ηθαλφηεηα ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ νξγαλψζεσλ γηα νξηζκέλεο θχζεο θαη πεξηερνκέλνπ δεκφζηα πξνβιήκαηα απνηειεί θνηλφ ηφπν κεηαμχ αλαιπηψλ θαη εκπεηξνγλσκφλσλ ηνπ δηνηθεηηθνχ θαηλνκέλνπ. Ζ γξαθεηνθξαηία ιεηηνπξγεί απνηειεζκαηηθά ζε ζηαζεξέο θαη απιέο ζπλζήθεο δξάζεο. Ζ γξαθεηνθξαηία δελ είλαη άξηζηνο ηξφπνο νξγάλσζεο θαη επνκέλσο εχινγα ηίζεηαη ην εξψηεκα εάλ απνηειεί επαξθέο νξγαλσηηθφ πξφηππν δηαρείξηζεο ησλ αλαδπνκέλσλ δεκνζίσλ πξνβιεκάησλ κε ηελ έλαξμε ηνπ 21 νπ αηψλα. Οη δεκφζηεο ππεξεζίεο είλαη θαηά θαλφλα γξαθεηνθξαηηθά δνκεκέλεο, ελψ θαινχληαη πιένλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε ζπλζήθεο πεξηβαιινληηθήο αβεβαηφηεηαο θαη απξφβιεπηεο εμέιημεο θνηλσληθψλ αλαγθψλ. Τν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηνπ 21 νπ αηψλα είλαη απηφ ηεο αιιαγήο ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Πξφθεηηαη γηα κηα αιιαγή κε ηελ έλλνηα φηη έρνπλ αιιάμεη άξδελ νη ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θξάηνπο θαη εηδηθά ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ. Μηα δέζκε άκεζα ζρεηηδνκέλσλ παξαγφλησλ θαη δπλάκεσλ έρεη ζπκβάιεη θαηαιπηηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο ηζηνξηθήο επνρήο ησλ αιιαγψλ. Απηφ απνηειεί κηα πξαγκαηηθφηεηα πνπ δηακνξθψλεηαη απφ: ηελ παγθνζκηνπνίεζε

3 ηελ ακθηζβήηεζε ηεο ηθαλόηεηαο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα πξνζέγγηζε ηεο δεκόζηαο γξαθεηνθξαηίαο κε όξνπο πνιηηηθήο νηθνλνκίαο Ζ ζπδήηεζε γηα ηε δηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε έρεη, πιένλ, εδξαησζεί θαη ζηε ρψξα καο. Μηα απιή αληηπαξαβνιή ηνπ ηειεπηαίνπ ειιεληθνχ κεηαξξπζκηζηηθνχ πξνγξάκκαηνο "Πνιηηεία" κε ηα αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα ησλ άιισλ επξσπατθψλ ρσξψλ, αξθεί γηα λα δείμεη φηη ε Διιάδα αληηκεησπίδεη κε ηνλ ίδην ηξφπν ίδηα, θαηά ην κάιινλ ε ήηηνλ, πξνβιήκαηα. Εεηνχκελα δελ είλαη, θπξίσο, ν εληνπηζκφο ησλ πξνβιεκάησλ θαη ε εμεχξεζε ηξφπσλ επίιπζήο ηνπο, αιιά ε απνηειεζκαηηθή ηνπο αληηκεηψπηζε. Ενχκε ζηελ επνρή ησλ απνηειεζκάησλ, κε ζπλέπεηα ν ακηγήο θαηαγγειηηθφο ιφγνο πνπ απιψο ζηειηηεχεη ηα θαθψο θείκελα φπσο θαη ε ππνζρεζηνινγία ησλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ δελ γίλνληαη πξάμε λα ακθηζβεηνχληαη έληνλα. Κη αλ απηή είλαη κηα ζεκαληηθή αιιαγή ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ, κηα άιιε, εμίζνπ ζεκαληηθή, είλαη απηή πνπ έρεη επέιζεη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζρεδηάδεηαη θαη πινπνηείηαη ε δηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε. Αληίζεηα κ' φηη ζπλέβαηλε πξηλ απφ κεξηθέο δεθαεηίεο, φπνπ ην βάξνο δηλφηαλ ζηνλ εμνξζνινγηζκφ ησλ ππεξεζηψλ -κε ηελ ειπίδα φηη ζα πξνέθππηαλ, ζηε ζπλέρεηα, νθέιε γηα ηνπο ρξήζηεο ησλ ππεξεζηψλ, ηνπο πνιίηεο- ζήκεξα ε δεκφζηα δηνίθεζε έρεη εμσζηξεθή πξνζαλαηνιηζκφ. Σήκεξα, ε δεκφζηα δηνίθεζε, νη δεκφζηεο νξγαλψζεηο έρνπλ, πιένλ, αθήζεη πίζσ ηνπο ηελ επνρή ηεο εζσζηξέθεηαο, ηνπ λνκηθηζκνχ θαη ηεο απνθαηάζηαζεο ελφο εζσηεξηθνχ δηνηθεηηθνχ νξζνινγηζκνχ θαη θξίλνληαη κε βάζε ηα απνηειέζκαηά ηνπο πνπ αθνξνχλ θαη έρνπλ απνδέθηεο ηνπο πνιίηεο. Ζ αληηθεηκεληθή νηθνλνκηθή, πνιηηηθή θαη θνηλσληθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ ππνρξεψλεη ζηε δξνκνιφγεζε αιιαγψλ, θαζψο θαη ε ππνθεηκεληθή βνχιεζε γηα αιιαγή, ζπληζηνχλ, νπσζδήπνηε, δχν αμηνζεκείσηεο θηλεηήξηεο δπλάκεηο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ. Οη δχν πξνεγνχκελεο κε ηε ζπλδξνκή ελφο αθφκε, ηδηαίηεξα θξίζηκνπ, παξάγνληα πνπ είλαη ε χπαξμε ηεο θαηάιιειεο ηερλνγλσζίαο, ζπλζέηνπλ ηελ ηξηάδα ηεο επηηπρίαο ηεο δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο. Σηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο ηεο θαηάιιειεο ηερλνγλσζίαο, ζεκεηψλεηαη κηα έληνλε θηλεηηθφηεηα, ηδηαίηεξα απφ ηηο κεγαιχηεξεο θαη 2

4 πην αλεπηπγκέλεο νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ρψξεο. Τν ζεκαληηθφηεξν απνηέιεζκα ηεο θηλεηηθφηεηαο απηήο είλαη γλσζηφ κε ην φλνκα "Νέν Γεκφζην Μάλαηδκελη". 2. Η έλλνηα ηνπ Γεκόζηνπ Μanagement Σηηο δηνηθεηηθέο ζπνπδέο παξαηεξνχληαη πεξηζζφηεξεο απφ κηα αλαιπηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ε θαζεκία μερσξηζηά βαζίδεηαη ζε δηαθνξεηηθέο ππνζέζεηο εξγαζίαο θαη κεζνδνινγηθέο αλαθνξέο. Ζ πξαγκαηηθφηεηα απηή έρεη δεκηνπξγήζεη κεηαμχ ησλ αλαιπηψλ ηνπ δηνηθεηηθνχ θαηλνκέλνπ φξνπο ακνηβαίαο ακθηζβήηεζεο θαη αληηπαξάζεζεο κε πξαθηηθή ζπλέπεηα λα απνπζηάδεη έλαο θαζνιηθήο ηζρύνο νξηζκόο ηφζν γηα ηελ έλλνηα ηνπ management φζν θαη γηα ηηο ζπζηαηηθέο ηνπ ιεηηνπξγίεο. Τν γεγνλφο απηφ κπνξεί λα απνδνζεί ηφζν ζην λεαξφ ηεο ειηθίαο ηνπ management σο πεδίνπ επηζηεκνληθήο δξάζεο φζν θαη ζηε θχζε ηνπ αληηθεηκέλνπ κειέηεο. Φαίλεηαη φηη, φπσο ηζρχεη ζπρλά θαη γηα θάζε θαηλνκεληθά απιή εξψηεζε, ε απάληεζε δελ είλαη αληίζηνηρα νχηε πξνθαλήο νχηε εχθνιε. Οη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ management έρνπλ πξνζδηνξηζηεί φηη είλαη νη εμήο (POSDCORB): Πξνγξακκαηηζκόο Οξγάλσζε Σηειέρσζε Γηεύζπλζε Σπληνληζκό Αλαθνξέο θαη Πξνϋπνινγηζκό Tν αθξσλχκην POSDCORB απνηέιεζε αλακθηζβήηεηα έλαλ απφ ηνπο ζεκέιηνπο ιίζνπο ηεο δηνηθεηηθήο επηζηήκεο θαη ζε απηφ πεξηθιείεηαη ν νξηζκφο ηνπ management. To δεκφζην management εκθαλίζζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 1970, εθθξάδνληαο ηφηε πεξηζζφηεξν κηα ζεζκηθή εμέιημε θαη ιηγφηεξν κηα αθεξεκέλε ή ζεσξεηηθή αλάπηπμε. Απφ εθείλε ηελ πεξίνδν παξαηεξείηαη κηα ξαγδαία κεηάβαζε απφ ηε δεκφζηα δηνίθεζε ζην δεκφζην management. 3

5 Οη ιφγνη πνπ ζπλέβαιαλ θαηαιπηηθά ζηελ εκθάληζε θαη εδξαίσζε ηνπ δεκφζηνπ management ζα κπνξνχζαλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε θνηλσληθνχο, νηθνλνκηθνχο, πνιηηηζκηθνχο θαη ζην ξφιν πνπ δηαδξακαηίδνπλ νη Γηεζλείο Οξγαληζκνί φπσο ε Παγθφζκηα Τξάπεδα, ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Τακείν, ν ΟΟΣΑ. Οη ιφγνη εδξαίσζεο ηνπ δεκφζηνπ management είλαη: i. ε ιεηηνπξγηθή αλεπάξθεηα ησλ κεγάισλ γξαθεηνθξαηηθώλ. νξγαλώζεσλ ζε ζπλζήθεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο ζηελόηεηαο ii. ε πιεξνθνξηαθή έθξεμε. iii. ε παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο. iv. νη απμεκέλεο αμηώζεηο ησλ πνιηηώλ ησλ δεκόζησλ νξγαληζκώλ θαη ππεξεζηώλ γηα πνηνηηθέο ππεξεζίεο. v. ε αλαδήηεζε από ηνπο λνήκνλεο εξγαδόκελνπο, εξγαζηώλ πνπ παξέρνπλ δπλαηόηεηεο αλάπηπμεο θαη όρη απιώο κηα ακνηβή. Απφ ηελ δέζκε ησλ φξσλ απηψλ ίζσο ν θαζνξηζηηθφηεξνο είλαη λα ήηαλ ν νηθνλνκηθφο. Ζ άλζεζε ηνπ δεκφζηνπ management νθείιεηαη θπξίσο ζηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ θιήζεθαλ λα αληηκεησπίζνπλ πνιιά θξάηε ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα, αλεμάξηεηα ησλ ηδενινγηθψλ απνρξψζεσλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα εληνπηζζνχλ κεηαμχ ησλ θπβεξλεηηθψλ ζρεκάησλ πνπ έρνπλ ηελ δηαρείξηζε ηεο πνιηηηθήο εμνπζίαο. Ο ζπλδπαζκφο ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο θαη ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ έρεη δηακνξθψζεη έλα ηζηνξηθά πξσηφγλσξν νηθνλνκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ κε πξαθηηθή ζπλέπεηα ηελ αλάγθε άκεζεο θαη νπζηαζηηθήο ιήςεο κέηξσλ ή ζρεδηαζκνχ πνιηηηθψλ αλακφξθσζεο ηνπο Αλ ηζηνξηθά ε δεκφζηα γξαθεηνθξαηία αλαπηχρζεθε ζε ζπλζήθεο νηθνλνκηθήο επξσζηίαο, ην δεκφζην management ζεκειηψζεθε ζε πεξηβάιινλ νηθνλνκηθήο ζηελφηεηαο. Έηζη, ε αλάγθε αχμεζεο ηεο δηνηθεηηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο είλαη πεξηζζφηεξν πεηζηηθή απφ φηη ήηαλ ζε άιιεο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο. Ζ ζπλζήθε απηή, φκσο, κε ηελ ζεηξά ηεο, πξνζδηνξίδεη ηηο ζεσξεηηθέο βάζεηο ηνπ δεκφζηνπ management πνπ είλαη: ε πνιηηηθή νηθνλνκία θαη ε δηνίθεζε επηρεηξήζεσλ Ζ ζρέζε κεηαμχ νηθνλνκίαο θαη δεκφζηαο δηνίθεζεο είλαη απφιπηε. Αλ θαη πξφθεηηαη γηα δχν ζαθψο δηαθξηηά επηζηεκνληθά πεδία, ην δηνηθεηηθφ γίγλεζζαη δελ 4

6 κπνξεί θαη δελ πξέπεη λα εμεηάδεηαη αλεμάξηεηα θαη απνκνλσκέλα απφ ηηο εμειίμεηο ησλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ θαη ηηο γεληθφηεξεο νηθνλνκηθέο ηάζεηο. Έλαο δεχηεξνο ππιψλαο ζεκειίσζεο ηνπ δεκνζίνπ management είλαη απηφο ησλ αξρψλ, κεζφδσλ θαη ηερληθψλ νξγάλσζεο ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Δηδηθφηεξα, ην δεκφζην management φπσο αλαπηχρζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα, βαζίζζεθε νπζηαζηηθά ζηε δηαλνεηηθή παξάδνζε θαη ζηε δηεζλνπνίεζε ηνπ θηλήκαηνο ηεο επηζηεκνληθήο δηνίθεζεο. Τν δεκφζην management δελ είλαη ν ηπθιφο κηκεηηζκφο ησλ αξρψλ δηνίθεζεο ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Τν δεκφζην management δελ εμηζνχηαη κε ην θιαζηθφ δηνηθεηηθφ αθξσλχκην POSDCORB. Aλ ζε παγθφζκην επίπεδν παξαηεξνχληαη πνηθίιεο ζπλεξγαζίεο κεηαμχ δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα θαη ηάζεηο ζχγθιηζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο, απηφ νχηε ζεκαίλεη θαη νχηε ζπλεπάγεηαη φηη έρνπλ αλαηξεζεί ή θαηαξγεζεί θαη νη νπζηαζηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ ηνπο, νη νπνίεο ππνγξακκίδνπλ ηελ αλεμάξηεηε θαη απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο 3. Αλαιπηηθέο δηαθνξέο κεηαμύ Γεκόζηα Γξαθεηνθξαηίαο θαη Γεκόζηνπ Μanagement Γεκόζηα Γξαθεηνθξαηία Βξαρππξόζεζκνο πξνγξακκαηηζκόο Σηαηηζηηθή ζηνρνζεζία Απνθπγή ιαζώλ Γεπηεξεύνπζαο ζεκαζίαο νη νηθνλνκηθνί πόξνη Ιεξαξρηθή θαη άθακπηε δνκή Πεξηνξηζκέλε εθρώξεζε ηεο εμνπζίαο ιήςεο απνθάζεσλ Έκθαζε ζηνπο ηύπνπο Γεκόζην Μanagement Μαθξνπξόζεζκνο πξνγξακκαηηζκόο Γπλακηθή ζηνρνζεζία Δπηδίσμε επηηπρίαο Πξσηεύνπζαο ζεκαζίαο νη νηθνλνκηθνί πόξνη Απέξηηηε δνκή Μέγηζηε εθρώξεζε ηεο εμνπζίαο ιήςεο απνθάζεσλ 5

7 Έκθαζε ζηα απνηειέζκαηα Τν δεκφζην management δελ αλαθέξεηαη ζηα φξηα ηεο θξαηηθήο δξάζεο νχηε ζηνπο ζθνπνχο θαη ζηφρνπο απηήο. Απελαληίαο, αλ θαη ν φξνο είλαη νκηριψδεο θαη ίζσο αληηθαηηθφο, εθθξάδεη κηα δέζκε κέηξσλ αλαδηνξγάλσζεο ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ ψζηε λα ελδπλακψζνπλ ηε δηνηθεηηθή ηνπο ηθαλφηεηα, ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπο ζε δεηήκαηα πξνυπνινγηζκνχ θαη απνινγηζκνχ ησλ δηνηθεηηθψλ δξάζεσλ. 4. Γηαθνξέο θαη νκνηόηεηεο κεηαμύ δεκόζησλ επηρεηξήζεσλ θαη δεκόζηνπ Μanagement Οη θπξηφηεξεο δηαθνξέο κεηαμχ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ ζα κπνξνχζαλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζηηο εμήο ηξεηο γεληθέο θαηεγνξίεο: Kαλνληζηηθό ζεζκηθό πιαίζην Πνιηηηθό πεξηβάιινλ Οηθνλνκηθνί όξνη 4.1 Καλνληζηηθό Θεζκηθό Πιαίζην Οη δεκφζηεο νξγαλψζεηο ζπληζηνχλ νπζηαζηηθά ζηνηρεία ηεο ζεζκηθήο θαηαζηαηηθήο ηάμεο ελφο δεκνθξαηηθά αξζξσκέλνπ θαη ιεηηνπξγνχληνο πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. Τν πιαίζην απηφ ζέηεη ηηο πξνυπνζέζεηο ιεηηνπξγίαο ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ πνπ ζπρλά δελ παξαηεξνχληαη ζην πεδίν δξάζεο ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Πξαθηηθή απφξξνηα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο απηήο είλαη ε αλάγθε γηα έλλνκε δξάζε λα κεηαηξέπεηαη ζε λνκηθηζκό, δειαδή λα κεηαιιάζζεηαη ζε κηα απφ ηηο πην θξίζηκεο θαη ζπρλά εκθαληδφκελεο παζνινγίεο πνιιψλ δηνηθεηηθψλ ζπζηεκάησλ. Δλψ νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο νθείινπλ κε ηε δξάζε ηνπο λα κελ παξαλνκνχλ ή λα ζέβνληαη ηνπο λφκνπο, νη δεκφζηεο νξγαλψζεηο ζα πξέπεη λα ιεηηνπξγνχλ κφλν φηαλ νη αλάινγνη θαλνληζηηθνί φξνη επηηξέπνπλ ηελ εθδήισζε ζρεηηθήο δξάζεο. Ζ ζπλζήθε απηή πεξηνξίδεη ζπρλά ηηο δηνηθεηηθέο επηινγέο, ηηο απνθάζεηο θαη ηηο δξάζεηο νη νπνίεο ηείλνπλ λα εμαληινχληαη ζηελ εθαξκνγή δηαδηθαζηηθψλ θαλνληθνηήησλ θαη φρη ζηελ παξαγσγή αλαγθαίσλ θαη ρξήζηκσλ απνηειεζκάησλ γηα ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ 6

8 4.2 Πνιηηηθό Πεξηβάιινλ Σηε δηνηθεηηθή επηζηήκε ε έλλνηα ηνπ ζθνπνχ θαηέρεη πξσηεχνπζα ζέζε. Ψο ζπζηαηηθφ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ε δηαδηθαζία ηεο ζέζπηζεο ησλ ζθνπψλ δξάζεο φπσο πξνζδίδνπλ λφεκα θαη πεξηερφκελν ζε θάζε δηνηθεηηθή ελέξγεηα. Φαξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο ζηνρνζεζίαο ησλ δεκνζίσλ νξγαλψζεσλ είλαη ε ακθίζεκε ππφζηαζε ηεο. Οη δεκφζηεο νξγαλψζεηο ζην ζχλνιν ηνπο επηδηψθνπλ ηελ επίηεπμε πεξηζζνηέξσλ απφ έλαλ ζθνπνχο ηαπηφρξνλα, νη νπνίνη κπνξεί λα είλαη αληηθαηηθνί κεηαμχ ηνπο ή θαη δπζπξνζδηφξηζηνη. Ζ ζηνρνζεζία ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ δελ είλαη θαη ίζσο, δελ πξέπεη λα είλαη πάληα ππνθείκελε ζηηο θαζνξηζκέλεο αξρέο ηνπ δηνηθεηηθνχ νξζνινγηζκνχ. Απελαληίαο, θαηά ηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ ησλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ ν πνιηηηθφο νξζνινγηζκφο θαη νη πνιηηηθέο εθηηκήζεηο ππεηζέξρνληαη θαη πξνζδηνξίδνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ. Ζ ιεηηνπξγία θάζε δεκφζηαο νξγάλσζεο επεξεάδεηαη απφ πνιηηηθέο δηαδηθαζίεο θαη δηεξγαζίεο, θάηη πνπ δελ ζπλαληάκε ζηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο. Ζ ζηνρνζεζία ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ δελ είλαη κηα δηνηθεηηθά- ηερλνθξαηηθά άξηηα ιεηηνπξγία, αιιά πνιηηηθή πξάμε. Σηηο ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ε ζηνρνζεζία κπνξεί θαη πξνζδηνξίδεηαη κε ζαθήλεηα θαη ζπγθεθξηκέλν ηξφπν ρσξίο λα δεκηνπξγνχληαη εξκελεπηηθά δεηήκαηα πνπ αλαθχπηνπλ ζηελ πεξίπησζε ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ. Σηε δηαδηθαζία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ησλ ζθνπψλ θαη ησλ ζηφρσλ ησλ επηρεηξήζεσλ θαηά θαλφλα απνπζηάδνπλ νη ζπγθξνχζεηο. Οη ζθνπνί ζηηο επηρεηξήζεηο είλαη κεηξήζηκνη θαη ππνινγίζηκνη αλά κνλάδα θφζηνπο θαη επνκέλσο ν πξνγξακκαηηζκφο ησλ δξάζεσλ ηνπο είλαη φζν θαη ε ιεηηνπξγία κεραληζκψλ ηθαλνπνηεηηθνχ ειέγρνπ είλαη δηαδηθαζίεο εθηθηέο 4.3 Οηθνλνκηθνί Όξνη Τν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη ν ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπο θαίλεηαη φηη πξνζδηνξίδεη νπζηαζηηθέο θαη θξίζηκεο δηαθνξέο κεηαμχ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ θαη ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ. Οη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο είλαη εθηεζεηκέλεο ζηνπο κεραληζκνχο ηεο αγνξάο, ζε αληίζεζε κε ηηο δεκφζηεο νξγαλψζεηο φπνπ απνπζηάδνπλ απφ ην νηθνλνκηθφ ηνπο πιαίζην αλάινγνη κεραληζκνί ή αξρέο 7

9 Οη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ππφθεηηαη ζηηο δπλάκεηο ηεο αγνξάο, νη νπνίεο ζηέιλνπλ κελχκαηα θαη πιεξνθνξίεο ζε απηέο Οη δεκφζηεο νξγαλψζεηο εμαξηνχλ ηελ ρξεκαηνδφηεζε ηνπο απφ πνιηηηθέο απνθάζεηο θαη πξαθηηθά απηφ ζεκαίλεη φηη επεξεάδνληαη πνιχ ιηγφηεξν ή θαη θαζφινπ απφ ινγηθέο πνπ επηθξαηνχλ ζην πεξηβάιινλ ηεο αγνξάο Τν θόζηνο ιεηηνπξγίαο κηαο δεκόζηαο ππεξεζίαο, ελψ κπνξεί λα εκθαλίδεηαη δπζαλάινγν πξνο ην φθεινο, δε ιακβάλεηαη πάληα ππόςε επεηδή, πέξα απφ ηα νηθνλνκηθά θξηηήξηα, ππεηζέξρνληαη θαη πνιηηηθά ή νη ζρεηηθέο απνθάζεηο ππφθεηληαη ζε επηξξνέο νκάδσλ πίεζεο απφ ηηο νπνίεο εμαξηάηαη ε επηβίσζε- δηαηήξεζε ελφο πνιηηηθνχ θφκκαηνο ζηελ εμνπζία. Μηα νπζηαζηηθή δηαθνξά είλαη φηη νη δεκφζηεο νξγαλψζεηο ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ, δειαδή κέζσ ηεο θνξνινγίαο, ελψ νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο είλαη πεξηζζφηεξν επαίζζεηεο ζηηο απαηηήζεηο ησλ πειαηψλ ηνπο. Σην πιαίζην ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο επηθξαηεί ε θπξηαξρία ηνπ πειάηε, αξρή πνπ απνπζηάδεη απφ ην αληίζηνηρν πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ δεκφζησλ νξγαλψζεσλ Δλψ απφ ηελ ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ δεκνζίσλ νξγαλψζεσλ θαη ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ πξνθχπηνπλ νξηζκέλεο δηαθνξέο. Οη δηαθνξέο απηέο δελ δηθαηνινγνχλ πάληα απζηεξέο δηρνηνκήζεηο. Σπρλά πίζσ απφ ηέηνηεο ππεξεθηηκήζεηο θξχβνληαη ηδενινγηθέο ηνπνζεηήζεηο πνπ δελ δηεπθνιχλνπλ ηελ επηθνηλσλία θαη ηε ζεκειίσζε ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπο πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο. Αλ ζπγθξηζνχλ νξγαλψζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη σο δεκφζηεο, κπνξεί λα εληνπηζηνχλ ζεκαληηθφηεξεο θαη πεξηζζφηεξν ηξαληαρηέο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπο, κνινλφηη ππάγνληαη ζηελ ίδηα θαηεγνξία. 5. Τα Bαζηθά Φαξαθηεξηζηηθά Νένπ Γεκόζην Μάλαηδκελη (ΝΓΜ) θαη νη ζεκαληηθόηεξεο δηαθνξέο ηνπ από ην παξαδνζηαθό πξόηππν δηνίθεζεο Τα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηαθνξνπνηνχλ ην Νέν Γεκφζην Μάλαηδκελη απφ ηα παξαδνζηαθά κνληέια δηνίθεζεο (θαη δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο) είλαη ν εμσζηξεθήο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ πξνο ηνπο πνιίηεο-πειάηεο ησλ δεκνζίσλ νξγαλψζεσλ, κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη ε έκθαζε ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, ηελ απνδνηηθφηεηα θαη ηελ νηθνλνκηθφηεηα ησλ δηνηθεηηθψλ δξάζεσλ. 8

10 Τν ΝΓΜ νξγαλψλεη ηηο δξάζεηο ηνπ, θπξίσο, κε βάζε ηηο αλάγθεο θαη ηηο απαηηήζεηο ησλ πνιηηψλ θαη θξίλεη ηελ επηηπρία ηεο κεηαξξχζκηζεο ζε ζρέζε κε ηα απνηειέζκαηα πνπ νη δεκφζηεο ππεξεζίεο επηηπγράλνπλ σο πξνο ην ζηφρν απηφλ. Αληίζεηα, ε παξαδνζηαθή γξαθεηνθξαηία θαη ε θιαζηθή "Public Administration" έδηλαλ έκθαζε ζηηο δηαδηθαζίεο παξαγσγήο ησλ απνηειεζκάησλ θαη, ηδίσο, ζηε ζσζηή ρξήζε ησλ θαλφλσλ δηθαίνπ βάζεη ησλ νπνίσλ απηέο νξγαλψλνληαη. Δάλ αμηνινγνχζε θαλείο ηελ έκθαζε πνπ δίλεη ην ΝΓΜ ζηα δηάθνξα εξγαιεία ηνπ, ηφηε ζα μερψξηδε, εχθνια, κεηαμχ απηψλ ηελ νηθνλνκηθφηεηα. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο ζε ζρέζε κε ην φθεινο, θαζψο επίζεο ε εθηίκεζε ηνπ θφζηνπο ζε ζρέζε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα, απνηεινχλ ηα βαζηθά εξγαιεία ηνπ ΝΓΜ. Ζ επίδξαζε ηνπ επηρεηξεζηαθνχ κάλαηδκελη θαη ηνπ κάξθεηηλγθ ζην ΝΓΜ είλαη ζαθήο. Ζ νηθνλνκηθφηεηα ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο απνηππψλεηαη, πξνερφλησο, ζηε ζχληαμε ησλ δεκνζίσλ πξνυπνινγηζκψλ. Δίλαη γεγνλφο φηη ηφζν ε έλλνηα ηεο νηθνλνκηθφηεηαο φζν θαη νη εθαξκνγέο ηεο ζην δεκφζην, αληαλαθινχλ θηιειεχζεξεο νηθνλνκηθέο ζηξαηεγηθέο. Δθηφο απφ ηελ θιαζηθή νηθνλνκηθή αλάιπζε θαη ηελ εθηίκεζε ησλ νηθνλνκηθψλ επηπηψζεσλ ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο, ην ΝΓΜ ππνζηεξίδεη ηελ πηνζέηεζε θαη άιισλ, επξέσο δηαδεδνκέλσλ, νηθνλνκηθψλ εξγαιείσλ δηνίθεζεο. Δπί παξαδείγκαηη νη ζπκθσλίεο κεηαμχ εξγαδνκέλσλ θαη εξγνδνηψλ κεηά απφ δηαπξαγκαηεχζεηο θαη φρη κε βάζε πξνθαζνξηζκέλνπο θαλφλεο δεκνζίνπ δηθαίνπ, ν πξνγξακκαηηζκφο θαη ε παξαθνινχζεζε ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο κε βάζε ζηφρνπο θαη απνηειέζκαηα, νη δείθηεο κέηξεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ πνιηηηθψλ, ε ζπγθξηηηθή αμηνιφγεζε θαη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ, θ.ά.. Όια ηα κέηξα θαη νη δξάζεηο ηνπ ΝΓΜ βξίζθνληαη ζηνλ αληίπνδα ηεο γξαθεηνθξαηηθήο νξγάλσζεο θαη ηεο παξαδνζηαθήο αληίιεςεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία, νη ππάιιεινη ηνπ Κξάηνπο απνηεινχλ απιά εξγαιεία γηα ηελ πινπνίεζε ηεο βνχιεζεο ηνπ πνιηηηθνχ πξντζηακέλνπ. Σχκθσλα κε ην ΝΓΜ, ππάξρεη, εθηφο απφ ηε ζπιινγηθή δηνηθεηηθή επζχλε, θαη ε πξνζσπηθή επζχλε ηνπ ππαιιήινπ, κε βάζε ηελ αηνκηθή πεξηγξαθή ησλ θαζεθφλησλ ηνπ. Ζ αηνκηθή επίδνζε ηνπ ππαιιήινπ κεηξάηαη θαη αμηνινγείηαη ζε ζχγθξηζε κε ηηο επηδφζεηο ησλ άιισλ ππαιιήισλ. Τν αλζξψπηλν δπλακηθφ ηεο νξγάλσζεο απνηειεί κηα απηνηειή ζπληζηψζα ηεο θαη ε ραξαθηεξηζηηθή έθθξαζε πνπ δείρλεη ηε λέα αληίιεςε θαη ηε βαξχηεηα πνπ απνδίδεηαη ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ είλαη "εζσηεξηθνί πειάηεο". 9

11 Τν ΝΓΜ αξλείηαη, επίζεο, ηελ έλλνηα ηεο θάζεηεο ηεξαξρίαο, δειαδή, ηεο νξγαλσηηθήο δνκήο πνπ ιεηηνπξγεί σο ηκάληαο κεηαθνξάο εληνιψλ απφ ηελ θνξπθή πξνο ηε βάζε ηεο δεκφζηαο νξγάλσζεο. Τα νξγαλσηηθά ζρήκαηα πνπ πξνθξίλνληαη είλαη είηε ε "δηθηπαθή" νξγάλσζε κεηαμχ ησλ ππεξεζηαθψλ κνλάδσλ, είηε ε δηθηχσζε ησλ πνιηηηθψλ θαη ε κεηαθνξά ηεο ιήςεο απφθαζεο ζ' "έλα ζεκείν". Θα πξέπεη, πάλησο, λα επηζεκαλζεί φηη ην ΝΓΜ, επηδηψθνληαο έλαλ κεζνδνινγηθφ πινπξαιηζκφ, αξλείηαη ηελ αληίθαζε κεηαμχ ησλ λέσλ θαη ησλ παξαδνζηαθψλ αμηψλ νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο. Οη βαζηθέο αξρέο ηνπ ΝΓΜ (πνηφηεηα, απνηειεζκαηηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα, νηθνλνκηθφηεηα) ζεσξνχληαη ζπκπιεξσκαηηθέο ησλ παξαδνζηαθψλ αξρψλ ηεο λνκηκφηεηαο θαη ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ. Ζ επηθξαηνχζα ηάζε ππνζηεξίδεη ην ζπγθεξαζκφ απηψλ ησλ αξρψλ θαη ηελ ππέξβαζε ησλ φπνησλ αληηζέζεσλ. 6. ΝΓΜ θαη δηνηθεηηθή κεηαξξύζκηζε Τν Νέν Γεκφζην Μάλαηδκελη ζπκβάιιεη, αλακθίβνια, ζηελ πινπνίεζε ηφζν ησλ παξαδνζηαθψλ, φζν θαη ησλ λέσλ ζηφρσλ ηεο δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο. Σπληειεί, φκσο, θαη ζηελ αλαβάζκηζε θαη ηε λέα λνκηκνπνίεζε ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη εληζρχεη ηηο αγνξέο. Τν ΝΓΜ απνηειεί κηα ζπλνιηθή πξφηαζε νξγάλσζεο ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ θξάηνπο, αγνξάο θαη θνηλσλίαο πνιηηψλ. Οη παγθφζκηεο θαη νη ηνπηθέο νηθνλνκηθέο, πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο εμειίμεηο, κε πξνεμάξρνπζα ηελ αικαηψδε εμέιημε ηεο ειεθηξνληθήο ηερλνινγίαο, άιιαμαλ ξηδηθά ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ ππνζπζηεκάησλ, νδεγψληαο ζε κηα αλανξηνζέηεζε ησλ ζρέζεσλ ηνπ Κξάηνπο ηφζν κε ηελ Οηθνλνκία, φζν θαη κε ηα ππφινηπα θνηλσληθά ππνζπζηήκαηα. Δπεηδή, φκσο, ην ΝΓΜ απνηειεί εξγαιείν ηνπ Κξάηνπο θαη ε εθαξκνγή ηνπ γίλεηαη κε πξσηνβνπιία ησλ θπβεξλήζεσλ, είλαη πξνθαλέο φηη ην πνιηηηθφ ζχζηεκα θαξπψλεηαη πνιηηηθά ηα φπνηα ζεηηθά απνηειέζκαηα πξνθχπηνπλ. Αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε, ζην ζεκείν απηφ, φηη ε πιεηνςεθία ησλ αζρνινπκέλσλ κε ην ΝΓΜ δελ δέρεηαη ηνπο ηζρπξηζκνχο φηη ε επηθξάηεζή ηνπ απνηειεί νκνινγία ηεο απίζραλζεο ηνπ Κξάηνπο θαη ηεο επηβνιήο ηεο Αγνξάο επί ηεο Πνιηηηθήο. Έρεη απνδεηρζεί, ζήκεξα, φηη ζηηο ρψξεο πνπ εθαξκφδνπλ ην λέν κνληέιν δηνίθεζεο, παξαηεξείηαη αλαδσνγφλεζε θαη ελίζρπζε ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ απφζπξζε ηνπ θξάηνπο απφ ηε ξχζκηζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ησλ αγνξψλ, δελ νδεγεί θαη' 10

12 επζείαλ, φπσο πνιινί ππέξκαρνη ηνπ θξαηηθνχ παξεκβαηηζκνχ δηαηείλνληαη, ζηελ απνδπλάκσζε ηνπ Κξάηνπο αιιά ζηελ απνδπλάκσζε ηνπ εθηειεζηηθνχ θαη ζηελ ελίζρπζε ηνπ επηηειηθνχ ηνπ ξφινπ. Οη αγνξέο επεξγεηνχληαη απφ ηε κεηαιιαγή απηή ηνπ Κξάηνπο, αθνχ ε απειεπζέξσζή ηνπο θαη ε ελίζρπζε ηνπ αληαγσληζκνχ απνηεινχλ βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμή ηνπο. Ζ ελίζρπζε ηνπ επηηειηθνχ ξφινπ ηνπ Κξάηνπο δηαζθαιίδεη, απφ ηελ άιιε πιεπξά, ηα ππφινηπα θνηλσληθά ππνζπζηήκαηα απφ ηελ αλεμέιεγθηε επέθηαζε ηνπ νηθνλνκηθνχ ππνζπζηήκαηνο ζε βάξνο ηνπο. 7. Υπάξρεη έλαο νξηνζεηεκέλνο επηζηεκνληθά ρώξνο πνπ λα θαιύπηεη ην ΝΓΜ; Τν ΝΓΜ δελ αλήθεη απνθιεηζηηθά ζε κηα επηζηεκνληθή πεηζαξρία. Υπάξρνπλ πξνηάζεηο, ηδέεο θαη παξαδνρέο απφ πεξηζζφηεξεο θνηλσληθέο επηζηήκεο (Οηθνλνκία, Κνηλσληνινγία, Χπρνινγία, Ννκηθή, Πνιηηηθή Δπηζηήκε) πνπ ελζσκαηψλνληαη ζην ΝΓΜ, ρσξίο λα ππαθνχνπλ ζε κηα εληαία θαη ζαθή κεζνδνινγία. Τν ΝΓΜ, ηνπιάρηζηνλ, ζηελ παξνχζα θάζε ηεο αλάπηπμήο ηνπ, δελ δείρλεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηε κεζνδνινγηθή ηνπ θαζαξφηεηα. Βεβαίσο, νχηε θαη ε πξφγνλή ηνπ, ε "Γηνηθεηηθή Δπηζηήκε", δηαθξηλφηαλ γη' απηήλ. Ζ δηεπηζηεκνληθή ζηνηρεηνζέηεζε ηνπ ΝΓΜ είλαη θάηη πνπ επηρεηξείηαη απφ νξηζκέλνπο, ρσξίο ηδηαίηεξε ζέξκε. Σ' απηή ηελ θαηεχζπλζε θηλνχληαη θαη νη πξνηάζεηο ηεο ζεσξίαο ησλ απηναλαθεξνκέλσλ θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ, νη νπνίεο ζπλαληνχλ ην ελδηαθέξνλ πνιιψλ εξεπλεηψλ. Σε θάζε πεξίπησζε, ε κεζνδνινγηθή ηεθκεξίσζε ηνπ ΝΓΜ είλαη αλαγθαία γηα ηελ επηζηεκνληθή ηνπ αλάπηπμε, δηφηη δηαθνξεηηθά ζα παξακείλεη έλα ζπλνλζχιεπκα ηδεψλ θαη πξαθηηθψλ, ην νπνίν, πνιχ ζχληνκα, ζα εμαληιήζεη ηε δπλακηθή ηνπ. 8. Πξνέιεπζε θαη εθαξκνγή ηνπ Νένπ Γεκόζηνπ Μάλαηδκελη Ζ αιιαγή ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ ηεο δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο, πνπ βαζκηαία ζπγθξνηήζεθε ζην ΝΓΜ, μεθίλεζε θαη αλαπηχρζεθε ζηηο αγγινζαμσληθέο ρψξεο. Φψξεο κε παξάδνζε ζεηηθνχ δηθαίνπ αθνινχζεζαλ αξγφηεξα. Σην ηέινο, φκσο, ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90 ζεκεηψλεηαη έλαο αλαπξνζαλαηνιηζκφο ηνπ δηνηθεηηθνχ κνληέινπ ηνπ ΝΓΜ πξνο ηελ θεληξν-επξσπατθή παξάδνζε. 11

13 Τν ΝΓΜ εθαξκφδεηαη, ζήκεξα, ζε πνιιέο ρψξεο κε πξνεμάξρνπζεο ηηο ΖΠΑ, Μ. Βξεηαλία, Ν. Εειαλδία, Καλαδά, Απζηξαιία, Φηλιαλδία, Ννξβεγία θαη Οιιαλδία. Ζ εξκελεία ηνπ γεγνλφηνο απηνχ βξίζθεηαη ζην φηη ην ΝΓΜ απνηειεί ην λεφηεξν δηάδνρν παιαηφηεξσλ κνληέισλ, φπσο ηεο "Public Administration", ηνπ PPBS (ζχζηεκα πξνυπνινγηζκνχ πνπ ζηεξίδεηαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη ην ζρεδηαζκφ), ηνπ ZBBS ("πξνυπνινγηζκφο κεδεληθήο βάζεο"), θ.ιπ., πνπ απηέο νη ρψξεο εθάξκνζαλ θαηά θφξνλ. Δπηπιένλ, ζηηο ρψξεο απηέο ζεκεηψζεθε ε κεγαιχηεξε νηθνλνκηθή, ηερλνινγηθή θαη θνηλσληθή άλζεζε, θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε νπνία δεκηνχξγεζε εχθνξν έδαθνο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ λέσλ δηνηθεηηθψλ κνληέισλ. Γελ ζα πξέπεη λα παξαβιέπεηαη, επίζεο, ην γεγνλφο φηη ζηελ αγγινζαμσληθή παξάδνζε, φπνπ επηθξαηεί ε ινγηθή ηνπ πξαγκαηηζκνχ, ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο πξνυπνζέζεηο αλάπηπμεο κνληέισλ νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο, φπσο ηνπ ΝΓΜ, ηα νπνία ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ πξνζήισζή ηνπο ζηελ εθαξκνγή θαη ηελ επέιεπζε απνηειεζκάησλ θαη πνιχ ιηγφηεξν απφ ηελ θαλνληζηηθή ηνπο απνηχπσζε θαη ηε ζεζκηθή ηνπο θαηνρχξσζε. 9. Γηαθνξέο ζηελ θαηαλόεζε θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ Νένπ Γεκόζηνπ Μάλαηδκελη ζηηο ΗΠΑ θαη ηελ Δπξώπε Σηηο ΖΠΑ, ην ΝΓΜ κεηαθέξεη ηηο βαζηθέο αμίεο θαη δηνηθεηηθέο ηερληθέο ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ ζην δεκφζην ηνκέα, ελψ ζηελ Δπξψπε ζπλδέεηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ έλλνηα ηεο "δηαθπβέξλεζεο" ("Governance"). Ζ δηαθπβέξλεζε είλαη επξχηεξνο φξνο απφ εθείλνλ ηνπ κάλαηδκελη θαη δηαθέξεη απφ απηφλ, θαηά ην φηη ζηε δηαθπβέξλεζε ζπκπεξηιακβάλνληαη έλλνηεο, φπσο ε θνηλσλία ησλ πνιηηψλ θαη ε θνηλσληθή δηθαηνζχλε. Αιιά θαη ζηελ Δπξψπε δελ ππάξρεη εληαίνο βαζκφο απνξξφθεζεο ησλ κεζφδσλ θαη ησλ ηερληθψλ ηνπ ΝΓΜ, φπσο δελ ππάξρεη θαη εληαίνο βαζκφο θαηαλφεζεο θαη αληίιεςεο ησλ ελλνηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ απφ ηηο νπνίεο απηφ ζπληίζεηαη. Γηα λα δψζνπκε έλα παξάδεηγκα, ππάξρνπλ ρψξεο, φπσο ε Γεξκαλία, πνπ θαζπζηέξεζαλ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ '80 ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ, δίλνληαο έκθαζε ζηελ πνιηηηθή θαη ζεζκηθή θαηνρχξσζή ηνπο, αλέπηπμαλ, φκσο, ηαρχηεηα ηε δεθαεηία ηνπ '90. Αθξηβψο ην αληίζεην ζπλέβε ζηελ Οιιαλδία, φπνπ ηε δεθαεηία ηνπ '80 πξνεγήζεθε ε αζξφα εθαξκνγή ησλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη επαθνινχζεζε ε ζεζκηθή θαηνρχξσζή ηνπο, θαηά ηελ επφκελε δεθαεηία. 12

14 10. Η ζπκκεηνρή ησλ δηεζλώλ νξγαληζκώλ ζηελ πξνώζεζε ηνπ ΝΓΜ Ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηηο εμειίμεηο πνπ ζεκεηψλνληαη ζην ρψξν ηεο δηνηθεηηθήο επηζηήκεο έπαημαλ, θαη εμαθνινπζνχλ λα παίδνπλ, δηεζλείο νξγαληζκνί, φπσο ν ΟΟΣΑ, ν ΟΖΔ, ε Παγθφζκηα Τξάπεδα θαη ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Τακείν. Οη νξγαληζκνί απηνί δελ ιεηηνπξγνχλ σο απινί δηάδξνκνη κεηαθνξάο πιεξνθνξηψλ, αιιά σο ζρεδηαζηέο πνιηηηθψλ θαη ππνθηλεηέο ησλ ρσξψλ-κειψλ ζηελ πινπνίεζή ηνπο. Παξάιιεια, κε ηνλ παξαδνζηαθφ ειεγθηηθφ ηνπο ξφιν, ιεηηνπξγνχλ θαη σο πξνζάιακνη ησλ αληίζηνηρσλ εζληθψλ πνιηηηθψλ. Ζ ζπλδξνκή ηνπο, ζηε ζπλέρεηα, ζηηο ρψξεο - κέιε πνπ εθαξκφδνπλ αληίζηνηρεο πνιηηηθέο, έρεη σο απνηέιεζκα ηε ζεκαληηθή αλαβάζκηζε ηνπ πνιηηηθνχ ηνπο ξφινπ. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζεκεηψλεηαη επίηαζε ησλ πξνζπαζεηψλ ησλ εζληθψλ δηνηθήζεσλ θαη θξαηψλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο σο άιινζη γηα ηελ ππνζηήξημε κεηαξξπζκηζηηθψλ πνιηηηθψλ ζην εζσηεξηθφ ησλ ρσξψλ ηνπο θαη γηα ηελ θάκςε ησλ αληηζηάζεσλ νκάδσλ πνιηηψλ θαη ζπκθεξφλησλ πνπ αληηηίζεληαη ζ' απηέο. Σήκεξα, είλαη γεγνλφο αδηακθηζβήηεην φηη ε άζθεζε πνιηηηθήο πνπ πεξλάεη κέζα απφ ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο έρεη ίζε βαξχηεηα κε ηηο πνιηηηθέο πνπ ζρεδηάδνληαη ζε εζληθφ θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. 11. Οη δξάζεηο πνπ ζπλζέηνπλ ην Νέν Γεκόζην Μάλαηδκελη Οη δξάζεηο πνπ ζπλζέηνπλ ην ΝΓΜ δελ απνηεινχλ κηα απζηεξά νξηζκέλε αηδέληα. Πεξηιακβάλνληαη ζ' απηφ δξάζεηο ηνπ θιαζηθνχ επηρεηξεκαηηθνχ κάλαηδκελη θαη ηεο Public Administration, νη νπνίεο, αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ ρσξψλ πνπ εθαξκφδνληαη, δίλνπλ ζην ζχλνιν ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ηνλ αληίζηνηρν -πεξηζζφηεξν πξνγξακκαηηθφ, νξγαλσηηθφ ή ειεγθηηθφ- ηφλν. Οη πην γλσζηέο απφ ηηο εθαξκνγέο ηνπ Νένπ Γεκφζηνπ Μάλαηδκελη είλαη: i. Η δηνίθεζε απνηειεζκάησλ ii. Η δηνίθεζε νιηθήο πνηόηεηαο iii. Η ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε iv. Η κέηξεζε ηεο ζπγθξηηηθήο απόδνζεο (benchmarking) v. Τν controlling vi. Η θαηάξηηζε πξνϋπνινγηζκνύ βάζεη δεηθηώλ απόδνζεο 13

15 vii. Η κηζζνδνζία ησλ ππαιιήισλ βάζεη δεηθηώλ απόδνζεο viii. Η θαλνληζηηθή κεηαξξύζκηζε. Τα πεξηζζφηεξα απφ ηα πξνεγνχκελα έξγα κπνξεί λα ηα ζπλαληήζεη θαλείο ζε δηάθνξα πξνγξάκκαηα δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο ζ' φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δπξψπεο, αιιά θαη ζηηο ππφινηπεο αλεπηπγκέλεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ. Τα πξνγξάκκαηα απηά έρνπλ, βεβαίσο, δηαθνξεηηθφ βαζκφ σξηκφηεηαο θαη επηηπρίαο ζε θάζε ρψξα, αιιά είλαη ζεκαληηθφ φηη, ζήκεξα, δχζθνια κπνξεί λα ζπλαληήζεη θαλείο πξνγξάκκαηα δηνηθεηηθήο κεηαξξχζκηζεο πνπ λα κελ πεξηέρνπλ θάπνηεο απφ ηηο πξνεγνχκελεο δξάζεηο. Υπφ ηελ έλλνηα απηή, κπνξνχκε λα πνχκε φηη ην ΝΓΜ απνηειεί κηα πξφηαζε γηα ηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Γηα πξψηε, δε, θνξά κεηά ην Βεκπεξηαλφ γξαθεηνθξαηηθφ κνληέιν, εκθαλίδεηαη κηα νινθιεξσκέλε δηαθνξεηηθή πξφηαζε νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Τν γεγνλφο απηφ αξθεί λα δείμεη ηε βαξχηεηα ηνπ λένπ Παξαδείγκαηνο θαη λα ζεκαηνδνηήζεη ηε λέα επνρή. 12. Οη βαζηθνί αλαζρεηηθνί παξάγνληεο θαη ηα ζεκαληηθόηεξα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ ΝΓΜ Βαζηθνί αλαζρεηηθνί παξάγνληεο ζηελ επηηπρία ηνπ ΝΓΜ είλαη ε θξαηηθηζηηθή αληίιεςε πνιηηψλ θαη πνιηηηθψλ, ε δηαθζνξά ησλ δεκνζίσλ νξγαλψζεσλ θαη ππαιιήισλ, ε θαηαθεξκαηηζκέλε νξγαλσηηθή δνκή, κε ηε ζπλαθφινπζε δηαζπνξά θαη επηθάιπςε αξκνδηνηήησλ, θαη ε πνιπλνκία. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο απνδεηθλχνληαη νη αληηζηάζεηο ηνπ γξαθεηνθξαηηθνχ κνληέινπ, νη νπνίεο ππνηηκήζεθαλ, ζηελ αξρή, θαη εθιήθζεθαλ πεξηζζφηεξν σο ηερληθά εκπφδηα θαη ιηγφηεξν σο θνηλσληθά θαη νξγαλσζηαθά ελζσκαησκέλεο αληηιήςεηο θαη ζηάζεηο. Απνδείρζεθε, ζηελ πνξεία, φηη ε πηνζέηεζε ησλ αξρψλ ηνπ γξαθεηνθξαηηθνχ κνληέινπ απφ ηνπο εξγαδφκελνπο νδεγνχζε ζε αδηέμνδν ηηο κεηαξξπζκίζεηο. Ζ αληίζηαζε απηή αλέδεημε ηνλ θεληξηθφ ξφιν ηεο δηνηθεηηθήο θνπιηνχξαο ζηελ πξνψζεζε ησλ αιιαγψλ. Σπλαθψο, πξνσζήζεθε θαη ε αξρή ηεο "νξγάλσζεο πνπ καζαίλεη", αθνχ, έγηλε ζαθέο φηη ηφζν ε νξγάλσζε, φζν θαη νη εξγαδφκελνη, ζα έπξεπε λα "μεκάζνπλ" απφ θάηη πνπ γλψξηδαλ θαη λα κάζνπλ θάηη δηαθνξεηηθφ, θάηη λέν. Αλακθίβνια, ε πξνζπάζεηα 14

16 απηή απαηηεί πνιχ ρξφλν θαη θφζηνο θαη κάιινλ απηφ δελ είλαη άζρεην κε ηελ εθδήισζε ελζηάζεσλ θαηά ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ΝΓΜ. Καηά ηα ινηπά, αλαζηαιηηθή ιεηηνπξγία ζηελ πξνψζεζε ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ηνπ ΝΓΜ έρνπλ εθείλνη νη παξάγνληεο νη νπνίνη δξνπλ, παγίσο, αξλεηηθά ζε θάζε δηνηθεηηθή κεηαξξχζκηζε. Πνιπλνκία, ζχγρπζε αξκνδηνηήησλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ επηπέδσλ δηνίθεζεο, νξγαλσηηθή πνιπδηάζπαζε κε ζθνπφ ηελ θαηνρχξσζε ζπληερληαθψλ ζπκθεξφλησλ, απνηεινχζαλ πάληνηε ηα βαζηθά εκπφδηα ζηηο δηνηθεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο θαη εμαθνινπζνχλ λα απνηεινχλ εκπφδηα θαη ζηελ εθαξκνγή ηνπ ΝΓΜ. Απφ απηνχο ηνπο αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο, εθείλνο πνπ εκθαλίδεηαη, ζήκεξα, ηδηαίηεξα εληζρπκέλνο, είλαη ε δηαθζνξά, θαη ν ιφγνο, γη' απηφ, ζα πξέπεη λα αλαδεηεζεί ζηελ επέθηαζε ηνπ νηθνλνκηθνχ ππνζπζηήκαηνο ζηνλ ρψξν ηεο πνιηηηθήο θαη ησλ θξαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζηελ έιιεηςε θαλφλσλ πνπ λα ζέηνπλ ζαθή δηαρσξηζηηθά φξηα κεηαμχ ησλ δχν. 13. Αμηνιόγεζε ηεο κέρξη ηώξα εθαξκνγή ηνπ ΝΓΜ Οη απαληήζεηο δηίζηαληαη. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ 80, κε πξσηνζηαηνχζεο απφ ηηο ππεξαηιαληηθέο ρψξεο ηηο ΖΠΑ θαη ηνλ Καλαδά θαη απφ ηελ Δπξψπε, ηελ Οιιαλδία θαη ηε Μ. Βξεηαλία, νη πξνηάζεηο ηνπ ΝΓΜ ζεσξήζεθαλ σο παλάθεηα ηφζν ζεσξεηηθή, φζν θαη, θπξίσο, πξαθηηθή θαη πνιηηηθή. Τα πξνβιήκαηα πνπ ήξζε λα ιχζεη ην ΝΓΜ, εθείλε ηελ πεξίνδν, ήηαλ πξνβιήκαηα νξζνινγηθήο δηνίθεζεο ησλ πφξσλ. Δίλαη γεγνλφο, φηη ν εμνξζνινγηζκφο πνπ επηρεηξήζεθε κέζσ ησλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ ηνπ ΝΓΜ, ηδηαίηεξα ζηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο (δήκνη, θνηλφηεηεο), βειηίσζε νπζησδψο ηελ νηθνλνκηθή ηνπο δηαρείξηζε. Ζ επξεία ρξήζε ησλ ζπκβνιαίσλ/ζπκθσλεηηθψλ κεηαμχ ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο θαη ησλ ΟΤΑ, ζηα νπνία πεξηγξαθφηαλ ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπο κε εθαηέξσζελ δεζκεχζεηο, είρε σο απνηέιεζκα ηελ επξχηαηε επέθηαζε ηεο ινγηθήο ηνπ "ηδησηηθνπνηεκέλνπ δεκφζηνπ αγαζνχ". Οη ξπζκνί ιεηηνπξγίαο ηνπ δεκνζίνπ άιιαμαλ, νη ππάιιεινη απέθηεζαλ θίλεηξν εξγαζίαο θαη ελζνπζηαζκφ θαη πνιιέο δεκφζηεο νξγαλψζεηο έζπεπζαλ λα αθνινπζήζνπλ ηνπο πξσηνπφξνπο. Καηά ηα ηειεπηαία, φκσο, ρξφληα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90 (ηδίσο απφ ην '96-'97 θαη κεηά) άξρηζαλ λα γίλνληαη νξηζκέλεο επηζεκάλζεηο, φπσο φηη νη πνιίηεο δελ είλαη απιψο πειάηεο θαη φηη ν ξφινο ησλ θξαηηθψλ ππεξεζηψλ δελ κπνξεί λα εμαληιείηαη ζηελ παξνρή 15

17 ππεξεζηψλ. Ζ πνιηηηθή θάλεθε λα επαλαθάκπηεη καδί κε ηελ θνηλσληθή απαίηεζε ελφο θαζνδεγεηηθνχ ξφινπ ηνπ Κξάηνπο. Γχν είλαη ηα λέα εξγαιεία ηα νπνία ελζσκάησζε ην ΝΓΜ θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία: Τν πξψην είλαη ε καδηθή ρξήζε ησλ δεκνςεθηζκάησλ ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο. Σ' απηφ ην επίπεδν δηαθπβέξλεζεο, ε άκεζε δεκνθξαηία είλαη πνιχ πεξηζζφηεξν εθηθηή απ' φηη ζην επίπεδν ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο. Σηελ πξνζπάζεηα ησλ ηνπηθψλ θπβεξλήζεσλ λα πείζνπλ ηνπο πνιίηεο φηη νη κεηαξξπζκίζεηο αθνξνχλ απηνχο ηνπο ίδηνπο, πξνρψξεζαλ ζε καδηθά δεκνςεθίζκαηα γηα ηε ξχζκηζε ζεκάησλ ηνπηθνχ ελδηαθέξνληνο. Παξακέλεη, πάλησο, ακθίβνιν θαηά πφζνλ απηή ε κνξθή δηαθπβέξλεζεο κπνξεί λα ζεσξεζεί ελαιιαθηηθή ηνπ αληηπξνζσπεπηηθνχ ζπζηήκαηνο, ην νπνίν, ηνπιάρηζηνλ ζηελ Δπξψπε, έρεη κεγάιε παξάδνζε. Υπάξρεη, κάιινλ, ζπκπιεξσκαηηθφηεηα παξά αληηπαιφηεηα κεηαμχ ησλ δχν απηψλ κνξθψλ θαη λνκίδσ φηη ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηε ζρέζε ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο δηαθπβέξλεζεο κε ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ, κηα ζρέζε πνπ θαίλεηαη, εθ πξψηεο φςεσο, αληηζεηηθή. Τν δεχηεξν έρεη λα θάλεη κε ηε ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο ησλ απνθάζεσλ. Οινέλα θαη πεξηζζφηεξα δεκνηηθά ζπκβνχιηα "αλνίγνπλ" φιν θαη πεξηζζφηεξεο δηαδηθαζίεο ηνπο ζηνπο πνιίηεο. Οη απνθάζεηο ιακβάλνληαη, ζε απμαλφκελν βαζκφ, ζπιινγηθά. Τν "δηαδξαζηηθφ κάλαηδκελη" (Interactive Management) ην νπνίν κεηαηξέπεη ηνλ δήκν/ θνηλφηεηα ζε εγγπεηή κηαο δηαδηθαζίαο αληηπαξάζεζεο ή/ θαη δηαιφγνπ κεηαμχ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ, απαληάηαη ζε φιν θαη κεγαιχηεξν φγθν δεκνηηθψλ/ θνηλνηηθψλ ππνζέζεσλ. Δλλνείηαη, φηη ν βαζκφο απνδνρήο θαη επηηπρίαο ησλ πξνεγνπκέλσλ δξάζεσλ πνηθίιιεη αλάινγα κε ηελ θνπιηνχξα δηαιφγνπ θαη ζπλαίλεζεο πνπ επηθξαηεί ζε θάζε ηνπηθή θνηλσλία. 14. Η ειιεληθή εκπεηξία από ηελ εθαξκνγή ηνπ ΝΓΜ θαη νη πξννπηηθέο ηνπ. Σηελ Διιάδα έρνπλ ηεζεί ζε εθαξκνγή, θαηά ηελ ηειεπηαία ηεηξαεηία, δηάθνξα πξνγξάκκαηα βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ απφ ηνπο δεκφζηνπο θνξείο. Απ' απηά, ηα πην γλσζηά είλαη ηα πξνγξάκκαηα ηνπ ΥΠΔΣΓΓΑ 16

18 "Πνηφηεηα γηα ηνλ Πνιίηε" θαη "Πνιηηεία" πνπ βξίζθεηαη ζε εμέιημε. Οη θπξηφηεξεο δξάζεηο ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ είλαη: i. νη ηειεθσληθέο αηηήζεηο, ii. ε εηζαγσγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ (ηειενκνηφηππν, ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, ειεθηξνληθνί ηφπνη ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ ζην δηαδίθηπν), iii. ε απινχζηεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ κε θαηάξγεζε δηθαηνινγεηηθψλ θαη θνξέσλ, iv. ε εληαηνπνίεζε θαη ςεθηνπνίεζε ησλ δηνηθεηηθψλ εληχπσλ, v. ε δεκηνπξγία ππεξεζηψλ κηα ζηάζεο, vi. ε απνγεπκαηηλή ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ, vii. ε έθδνζε ραξηψλ δηθαησκάησλ ησλ πνιηηψλ, viii. νη θσδηθνπνηήζεηο θαη ε βειηίσζε ησλ θαλνληζηηθψλ ξπζκίζεσλ, θαη ix. ε εηζαγσγή ζπζηεκάησλ κέηξεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο δεκνζίσλ ππεξεζηψλ θαη ππαιιήισλ. Ζ ειιεληθή εκπεηξία απφ ηηο κέρξη ηψξα εθαξκνγέο ηνπ ΝΓΜ δελ δηαθνξνπνηείηαη νπζησδψο απφ ηελ εκπεηξία ησλ άιισλ θξαηψλ. Σηα ηδηαίηεξα αξλεηηθά ηεο ειιεληθήο πεξίπησζεο κπνξνχλ λα θαηαγξαθνχλ ην εχξνο ησλ πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ θαη ε αζπλέρεηα ζηε άζθεζε ησλ πνιηηηθψλ. Παξ' φια απηά, ζεσξνχκε φηη νη πξννπηηθέο επηηπρίαο ηνπ ΝΓΜ ζηελ Διιάδα είλαη ζεηηθέο. Οη βαζηθνί παξάγνληεο πνπ καο νδεγνχλ ζηελ θξίζε καο απηή είλαη ε ζεηηθή πνξεία ηεο νηθνλνκίαο, ε γλψζε θαη εκπεηξία απφ ηε δηνίθεζε ησλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη ρξεκαηνδνηήζεσλ γηα επηιεγκέλνπο ηνκείο ηεο δηνηθεηηθήο δξάζεο θαη ε βειηηνχκελε ελζσκάησζε ηεο Διιάδαο ζηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο. 15. Ηιεθηξνληθή Γηαθπβέξλεζε Δίλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ή ειεθηξνληθή δηνίθεζε επηθέξεη ζεµαληηθέο αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ησλ δεµνζίσλ ππεξεζηψλ. Δπίζεο, δελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ίζσο απνηειεί ην ηειεπηαίν ζηάδην ηνπ δηνηθεηηθνχ παξαδείγµαηνο πνπ επεθξάηεζε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ζηηο δεµφζηεο δηνηθήζεηο ησλ πεξηζζφηεξσλ ρσξψλ ηνπ δπηηθνχ θφζµνπ θαη νλνµάζηεθε Νέν Γεµφζην Management (New Public Management). 17

19 Υπφ ην θσο ησλ ελ ιφγσ παξαδνρψλ έρεη ηδηαίηεξε ζεµαζία λα αλαιπζεί ε ζπλζήθε ππφ ηελ νπνία ε ειεθηξνληθή δηνίθεζε µπνξεί λα απνηειέζεη έλα απηφλνµν µνληέιν δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο. Αλαµθηζβήηεηα ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζπλδέεηαη άµεζα µε ηελ ηδέα ηεο µεηαξξχζµηζεο ηεο δεµφζηαο δηνίθεζεο. Μπνξεί µάιηζηα λα ππνζηεξηρζεί φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε απνηειεί µηα λέα θάζε ηεο δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο ηνπ δεµφζηνπ ηνµέα, ε νπνία μεθίλεζε ηε δεθαεηία ηνπ Ζ έλλνηα θαη ην πεξηερφµελν ηεο δε ζπλδένληαη µφλν µε ηελ εηζαγσγή ηελ ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο ζηε δηνίθεζε, αιιά ηαπηφρξνλα απνηεινχλ ην πξαθηηθφ εθείλν πεδίν µέζα ζην νπνίν αλαµέλεηαη λα αιιάμνπλ νη δηαδηθαζίεο ψζηε λα ιεηηνπξγήζνπλ πην απνηειεζµαηηθά θαη απνδνηηθά νη δεµφζηεο νξγαλψζεηο. Έλαο θιαζζηθφο ηξφπνο µε ηνλ νπνίν ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ζπµβάιιεη ζεηηθά ζηελ εθαξµνγή λέσλ δηνηθεηηθψλ µεζφδσλ είλαη ε πξφζβαζε ζηε πιεξνθνξία θαη ε γλψζε πνπ µπνξεί λα παξάζρεη ζηα δηνηθεηηθά ζηειέρε. Ζ νξγάλσζε, ε ιεηηνπξγία, ν έιεγρνο θαη ν ζπληνληζµφο ησλ ζχγρξνλσλ δεµφζησλ ππεξεζηψλ, ζηελ επνρή ηεο απμεµέλεο πνιππινθφηεηαο θαη ηεο δηαξθνχο παξαγσγήο γλψζεο θαη πιεξνθνξίαο, πξνυπνζέηνπλ ηελ χπαξμε δηνηθεηηθψλ ζηειερψλ ηα νπνία µπνξνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ ηελ ειεθηξνληθή πιεξνθνξία πξνο φθεινο ηελ αλαβάζµηζεο ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη ν δεµφζηνο ηνµέαο. Γηα παξάδεηγµα, ζηηο ζπµπξάμεηο µεηαμχ δεµνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνµέα, ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε ρξεηάδνληαη ηελ απαξαίηεηε πιεξνθνξία γηα ηα ζπµβαιιφµελα µέξε, έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί µε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ην δεηνχµελν ηεο ζχµπξαμεο πξνο φθεινο ηνπ ελδηαθεξφµελνπ θνηλνχ. Με άιια ιφγηα, απηφ πνπ έρεη ζεµαζία δελ είλαη ηφζν µηα ε δεµφζηα δηνίθεζε, αιιά µηα ά ε δεµφζηα νξγάλσζε. Ζ παξαπάλσ παξαδνρή νδήγεζε αξθεηνχο δηνηθεηηθνχο επηζηήµνλεο ζηε ζέζε φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε µπνξεί λα ζεσξεζεί σο μερσξηζηφ δηνηθεηηθφ θίλεµα. 16. Κξηηηθή ηεο Ηιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο Σην πιαίζην απηφ, φπσο θάζε απηφλνµν δηνηθεηηθφ παξάδεηγµα, επηδέρεηαη µηα ζεηξά απφ θξηηηθέο. (1) Ζ πιένλ ζεµαληηθή απφ απηέο ζπλδέεηαη µε ηελ νπζηαζηηθή ρξήζε ηεο απφ ηνπο πνιίηεο/πειάηεο ησλ δεµνζίσλ νξγαλψζεσλ. Σχµθσλα µε ηελ θξηηηθή απηή, ελψ ππάξρνπλ αξθεηνί ρξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ πνπ µπνξνχλ ελ δπλάµεη λα εμππεξεηεζνχλ 18

20 ειεθηξνληθά απφ ηε δεµφζηα δηνίθεζε, δελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ, εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο γλψζεο ή/θαη πξφζβαζεο δελ µπνξνχλ λα ρξεζηµνπνηήζνπλ ηελ ςεθηαθή ηερλνινγία θαη επνµέλσο λα εμππεξεηεζνχλ ην ίδην γξήγνξα θαη απνηειεζµαηηθά. Δίλαη ππαξθηφο, ινηπφλ, ν θίλδπλνο ηεο πεξηζσξηνπνίεζεο ησλ ελ ιφγσ αηφµσλ µέζα ζε µηα ειεθηξνληθή θνηλσλία. (2) Ζ δεχηεξε θξηηηθή εζηηάδεηαη ζην δήηεµα ηεο αζθάιεηαο ησλ πξνζσπηθψλ δεδνµέλσλ. Τν πξφβιεµα εδψ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη δηαµέζνπ ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ππάξρεη απμεµέλε δπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο ησλ ρξεζηψλ θαη πηζαλήο δεµνζηνπνίεζεο ησλ επαίζζεησλ πξνζσπηθψλ ηνπο δεδνµέλσλ. Ζ ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ε επηθνηλσλία δηαµέζνπ ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνµείνπ µπνξνχλ δπλεηηθά λα αληρλεπηνχλ θαη λα θαηαγξαθνχλ πνιχ πην εχθνια ζε ζχγθξηζε µε ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν ηειεθσληθήο θαη ηαρπδξνµηθήο επηθνηλσλίαο. Δπίζεο δελ είλαη ιίγεο νη πεξηπηψζεηο ησλ hackers πνπ δηείζδπζαλ ζηα ειεθηξνληθά αξρεία πνιιψλ θπβεξλεηηθψλ ππεξεζηψλ θαη απέδεημαλ φηη ην επίπεδν ηεο ειεθηξνληθήο αζθάιεηαο είλαη αλεπαξθέο. (3) Τν ηξίην πεδίν θξηηηθήο ηεο ειεθηξνληθήο δηνίθεζεο ζρεηίδεηαη µε ηελ ίδηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ δεµνθξαηηθνχ πνιηηεχµαηνο. Ζ παξαδνζηαθή ιεηηνπξγία ηνπ δεµνθξαηηθνχ πνιηηηθνχ ζπζηήµαηνο απαηηεί ζε µεγάιν βαζµφ ηε θπζηθή παξνπζία θαη πξνζσπηθή επαθή ηνπ πνιηηεπφµελνπ µε ηνλ ςεθνθφξν. Μνξθέο φµσο ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ηείλνπλ λα απνδπλαµψζνπλ απηφ ηνλ ραξαθηήξα ηεο δεµνθξαηίαο θαη λα νδεγήζνπλ ζε αιιαγέο ηφζν ην πνιηηηθφ ζχζηεµα φζν θαη ηελ εζσηεξηθή ιεηηνπξγία ησλ θπβεξλήζεσλ. Γηα παξάδεηγµα δελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ζεζµνζέηεζε ηεο ειεθηξνληθήο ςήθνπ. Δπίζεο, ηα πεξηζζφηεξα ζρεδφλ θφµµαηα έρνπλ ηζηνζειίδεο, εληζρχνληαο θαζεµεξηλά ηελ ειεθηξνληθή επηθνηλσλία µε ηνπο πνιίηεο ςεθνθφξνπο ηνπο. Με άιια ιφγηα, ηελ επνρή φπνπ ε δηνηθεηηθή ηθαλφηεηα ησλ θπβεξλήζεσλ έρεη απμεζεί ιφγσ ηεο εθαξµνγήο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηεο ειεθηξνληθήο πιεξνθνξίαο, ππάξρεη ην ελδερφµελν λα απμεζεί θαη λα επηηαρπλζεί ε απνδφµεζε ηεο παξαδνζηαθήο µνξθήο ηεο αληηπξνζσπεπηηθήο δεµνθξαηίαο, ε νπνία µπνξεί λα µεηαηξαπεί ζε µηα ειεθηξνληθά δηαρεηξηδφµελε θαηαλαισηηθή δεµνθξαηία. (4) Τν ηειεπηαίν ζηάδην θξηηηθήο ζπλδέεηαη µε ηε θάζ εαπηή εθαξµνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο. Τα πξνβιήµαηα εδψ ζρεηίδνληαη µε ηελ αληίδξαζε ησλ δεµνζίσλ ππαιιήισλ ζηε ρξήζε ησλ µεζφδσλ ειεθηξνληθήο δηνίθεζεο, είηε γηαηί δελ 19

21 έρνπλ ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο είηε γηαηί ιείπεη ε απαξαίηεηε ππνζηήξημε απφ ηα αλψηεξα δηνηθεηηθά ζηειέρε γηα ηελ πηνζέηεζε ησλ ελ ιφγσ µεζφδσλ. Δπηπιένλ δελ είλαη ιίγεο νη θπβεξλεηηθέο πνιηηηθέο πνπ θαηαιήγνπλ ζηελ εηζαγσγή πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεµάησλ ζηηο δεµφζηεο ππεξεζίεο, ηα νπνία είηε έρνπλ πνιχ µεγάιν θφζηνο είηε είλαη ηερλνινγηθά μεπεξαζµέλα. Έλα αθφµα πξφβιεµα είλαη ε ζπµβαηφηεηα ησλ ειεθηξνληθψλ ζπζηεµάησλ µεηαμχ ησλ δηαθφξσλ δεµνζίσλ ππεξεζηψλ, ε νπνία πνιιέο θνξέο θαζηζηά αδχλαηε ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ µεηαμχ ηνπο. (5) Τέινο, πνιινί εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ φηη νη δπλαηφηεηεο ηνπ θπβεξλνρψξνπ, πνπ απνηειεί ηνλ ππξήλα ηεο επνρήο ηεο πιεξνθνξίαο, είλαη πνιχ µεγαιχηεξεο απ απηέο πνπ ηνχ πξνζδίδνπλ νη πξνζπάζεηεο δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο µέζσ ηεο ειεθηξνληθήο δηαρείξηζεο. Δίλαη αμησµαηηθά απνδεθηφ φηη θάζε µνληέιν δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο ηξνπνπνηείηαη ζηε δηάξθεηα ηεο εθαξµνγήο ηνπ. Έηζη, νη δηάθνξεο θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο πνιιέο θνξέο ηείλνπλ λα µνξθνπνηνχλ µε ηα δηθά ηνπο µέηξα θαη ζηαζµά ηα ειεθηξνληθά πιεξνθνξηαθά ζπζηήµαηα, απνδεζµεχνληάο ηα απφ ηηο νπζηαζηηθέο επαλαζηαηηθέο δπλαηφηεηέο ηνπο. Δίλαη εχινγν, ινηπφλ, ην εξψηεµα γηα ην θαηά πφζν ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε απνηειεί θαη µπνξεί λα ρξεζηµνπνηεζεί σο έλα λέν θαη απηφλνµν δηνηθεηηθφ παξάδεηγµα, ή απνηειεί µέξνο ηνπ δηαρεηξηζηνινγηθνχ (managerialistic) µνληέινπ ηεο δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο. Ζ απάληεζε ζην ελ ιφγσ εξψηεµα δελ είλαη απιή. Καηαξράο θαίλεηαη μεθάζαξα φηη ε αηδέληα ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ηαηξηάδεη ζε µεγάιν βαζµφ µε ηελ αληίζηνηρε αηδέληα ηνπ λένπ δεµφζηνπ management. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε µπνξεί λα δηεπθνιχλεη ηελ εθαξµνγή ησλ µεηαξξπζµηζηηθψλ αξρψλ ηνπ λένπ δεµφζηνπ management, φπσο γηα παξάδεηγµα ηελ πνηνηηθφηεξε θαη ηαρχηεξε εμππεξέηεζε ησλ πνιηηψλ, θαζψο θαη λα ζπλεηζθέξεη ηα µέγηζηα ζηελ απνηειεζµαηηθή ζχµπξαμε µεηαμχ δεµφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνµέα ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Υπφ απηή ηελ νπηηθή γσλία ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε θαληάδεη πεξηζζφηεξν σο έλα λέν ζηάδην δηνηθεηηθήο µεηαξξχζµηζεο ησλ δεµνζίσλ δηνηθήζεσλ. Απφ ηελ άιιε µεξηά φµσο, έλα λέν µνληέιν δηνίθεζεο εμ νιφθιεξνπ βαζηδφµελν ζηελ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ ζην απψηεξν µέιινλ θαη 20

22 ιηγφηεξν ζην βξαρππξφζεζµν. Ζ ιφγνο ηεο µε εχθνιεο βξαρππξφζεζµεο εθαξµνγήο ζπλδέεηαη µε ην γεγνλφο φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ρξεηάδεηαη επηπιένλ θαη µηα αλεμάξηεηε ζεσξεηηθή βάζε πνπ λα ζρεηίδεηαη µε µηα λέα θηινζνθία νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο, πξνθεηµέλνπ λα θαηαζηεί έλα απηφλνµν δηνηθεηηθφ παξάδεηγµα. Μέρξη ηψξα ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε θαη δηνηθεηηθή µεηαξξχζµηζε δηαρεηξηζηνινγηθνχ ηχπνπ βαζίδνληαη ζε παξφµνηεο ζεσξεηηθέο αξρέο απνηειεζµαηηθήο νξγάλσζεο ησλ δεµνζίσλ δηνηθήζεσλ. Με άιια ιφγηα δε ζα ήηαλ εθηθηφ γηα ηηο έληνλα ηεξαξρηθά δνµεµέλεο θαη γξαθεηνθξαηηθέο νξγαλψζεηο ηνπ δεµφζηνπ ηνµέα λα εθαξµφζνπλ λέεο δηνηθεηηθέο πξαθηηθέο πνπ βαζίδνληαη απνθιεηζηηθά ζηε λέα ηερλνινγία, εάλ πξψηα δελ πηνζεηνχζαλ απαξαίηεηεο νξγαλσζηαθέο αιιαγέο, φπσο απηέο πνπ επηθαιείηαη ην λέν δεµφζην management. Δμάιινπ, έλα παξαδνζηαθφ µνληέιν ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζα ήηαλ παξφµνην µε ηε θάζε ηεο απηνµαηνπνίεζεο, απφ ηελ νπνία έρνπλ πεξάζεη ιίγν πνιχ φιεο νη δεµφζηεο γξαθεηνθξαηηθέο νξγαλψζεηο, θαη πνπ νπζηαζηηθά απνθέξεη µηα βειηίσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ ρσξίο φµσο παξάιιειε πηνζέηεζε λέσλ νξγαλσζηαθψλ δνµψλ. Πέξα φµσο απφ απηέο ηηο δηεπθξηλήζεηο είλαη αλαµθηζβήηεην ην γεγνλφο φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε αληηπξνζσπεχεη µηα λέα πξφθιεζε απέλαληη ζην παξαδνζηαθφ ηχπν νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο ησλ δεµνζίσλ ππεξεζηψλ. Όπσο έρεη γξαθεί ζην πεξηνδηθφ The Economist «γηα πξψηε θνξά απφ ηε ζηηγµή ηεο ζεζµνζέηεζεο ηνπ ζχγρξνλνπ θξάηνπο πξφλνηαο ππάξρεη µηα πξαγµαηηθή επθαηξία λα μαλα-εθεχξνπµε ηελ θπβέξλεζε θαη λα ηελ θάλνπµε αθφµα θαιχηεξε». Αλεμάξηεηα απφ ην φλνµα management πνπ µπνξεί λα έρεη ε δηνηθεηηθή µεηαξξχζµηζε, απηφ πνπ θαίλεηαη φηη έρεη ηδηαίηεξε ζεµαζία είλαη ην γεγνλφο φηη ε ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε µπνξεί λα ζπλεηζθέξεη αξθεηά ψζηε λα πξαγµαηνπνηεζνχλ νη αιιαγέο πνπ ε ελ ιφγσ µεηαξξχζµηζε επηθαιείηαη. Δίλαη επίζεο γεγνλφο φηη ε εθαξµνγή ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο θάλεη ηα πξψηα ηεο δεηιά βήµαηα ζηνλ Διιεληθφ δεµφζην ηνµέα θαη απνθηά ηε δπλαµηθή λα ηξνρνδξνµήζεη ζπγθεθξηµέλεο αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ηεο δεµφζηαο δηνίθεζεο. Παξ φια απηά ε πνξεία πινπνίεζεο δελ είλαη εχθνιε. Αλαµθηζβήηεηα, ε απμεµέλε νξγαλσζηαθή αδξάλεηα ηεο δεµφζηαο δηνίθεζεο ζα θάλεη αξθεηά δχζβαηε ηελ πξνζαξµνγή ησλ µεζφδσλ ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο ζηα ειιεληθά δεδνµέλα. Τν γεγνλφο απηφ πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ησλ φπνησλ θπβεξλεηηθψλ πξνζπαζεηψλ πξνο ηε θαηεχζπλζε απηή. Σαθέζηαηα φµσο ε νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα πξνο ηελ πιήξε 21

23 εθαξµνγή µεζφδσλ ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο δε πξέπεη λα ζπλεπάγεηαη ηελ πην ειιεηµµαηηθή ηε ιεηηνπξγία ηνπ δεµνθξαηηθνχ µαο πνιηηεχµαηνο. Ζ δεµνθξαηηθή δηαθπβέξλεζε, σο πνιηηηθή έλλνηα, πξέπεη λα παξαµείλεη ε ηέρλε ηνπ εθηθηνχ. Ζ ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε, σο δηαρεηξηζηνινγηθή έλλνηα, νθείιεη λα θάλεη ην εθηθηφ πξάμε. 17. Η Έλλνηα ηνπ Πξνγξακκαηηζκνύ θαη ηεο Σηξαηεγηθήο Σπζηαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ management απνηειεί ν πξνγξακκαηηζκφο. Ζ δηνηθεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ εγγξάθεηαη σο κία κεηαμχ ίζσλ ιεηηνπξγηψλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηελ έλλνηα θαη ηελ πξαθηηθή ηνπ management. Απφ ηελ επνρή πνπ πξσηνδηαηππψζεθαλ νη ιεηηνπξγίεο ηνπ management κέρξη θαη ζήκεξα ε αμία ηνπ δηνηθεηηθνχ αιιά θαη θάζε είδνπο πξνγξακκαηηζκνχ δελ ακθηζβεηείηαη. Τν έιιεηκκα ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ απνηειεί ζπρλά κία απφ ηηο βαζηθέο αηηίεο ησλ άζηνρσλ δηνηθεηηθψλ δξάζεσλ, νη νπνίεο θαηαηείλνπλ ζπρλά ζε ζπάηαιε δηαρείξηζε ησλ ζε αλεπάξθεηα επξηζθνκέλσλ πφξσλ. Ζ έλλνηα ηεο ζηξαηεγηθήο ζην ρψξν ηνπ management δηαδξακαηίδεη ηνλ αληίζηνηρν ξφιν κε εθείλε ηεο πνιηηηθήο ζηελ δεκφζηα δηνίθεζε. Οη δεκφζηεο νξγαλψζεηο αλαιχνληαη φιν θαη ζπρλφηεξα θαη λννχληαη σο ζεζκνί αλάπηπμεο πνιηηηθψλ θαη φρη ζεζκνί παξνρήο ππεξεζηψλ. Ζ αιιαγή απηή ζρεηίδεηαη κε ηελ ιεηηνπξγία ελφο θξάηνπο επηηειείνπ, δειαδή ελφο θξάηνπο φπνπ ην θξηηήξην ηεο δηαθνξνπνίεζεο ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ηεο απνζηνιήο ηνπ κεηαμχ θέληξνπ θαη πεξηθέξεηαο είλαη απηφ ηεο εθρψξεζεο φιν θαη πεξηζζφηεξσλ αξκνδηνηήησλ εθηειεζηηθήο θχζεο ζε ππεξεζίεο λνκαξρηαθήο ή ηνπηθήο εκβέιεηαο, αλάινγα κε ηα πξνβιεπφκελα επίπεδα δηαίξεζεο ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο. Οη θεληξηθνχ επηπέδνπ δεκφζηεο νξγαλψζεηο θαίλεηαη φηη δηαηεξνχλ γηα ηνλ εαπηφ ηνπο ηηο ακηγψο επηηειηθέο, ηηο ζηξαηεγηθέο αξκνδηφηεηεο ή ιεηηνπξγίεο, δειαδή απνζπκθνξνχληαη απφ ηηο θαζεκεξηλέο, ζπζηεκαηηθά επαλαιακβαλφκελεο θαη ζπλήζσο ππνδεηγκαηνπνηεκέλεο κέζσ γξαθεηνθξαηηθψλ ηχπσλ θαη δηαδηθαζηψλ αξκνδηφηεηεο. Τν θξάηνο απνθξαηηθνπνηείηαη ιεηηνπξγηθά θαη απηφ απνηειεί κηα απφθαζε επηβίσζεο ηνπ, αλ ιεθζεί ππφςε φηη είλαη ππνρξεσκέλν λα δξα ζε έλα πεξηβάιινλ άθξσο αληαγσληζηηθφ, ξαγδαία κεηαβαιιφκελν θαη εμ νξηζκνχ αβέβαην. 22

24 Ζ αλάπηπμε κηαο δηνηθεηηθήο θνπιηνχξαο πνπ δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ δηαρείξηζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο αιιά κε ηελ ζηξαηεγηθή ζθέςε, ζηνηρείν πνπ ππεξβαίλεη αθφκε θαη ην ζηξαηεγηθφ πξνγξακκαηηζκφ, εθθξάδεηαη κε φξνπο εθαξκνζκέλεο πνιηηηθήο κε ηελ θαζηέξσζε ελφο θξάηνπο ζηξαηεγείνπ πνπ ζπκβάιεη σο θαηαιχηεο ζηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλέιημε. Οη δεκφζηεο νξγαλψζεηο κεηακνξθψλνληαη ζε έλα θξάηνο ζηξαηεγείν δξψληαο σο θαηαιχηεο επίιπζεο δεκφζησλ πξνβιεκάησλ. Τν θαίξην δήηεκα δελ είλαη ε απάληεζε ζην ππεξαπινπζηεπκέλν πξφβιεκα κηθξφ ή κεγάιν θξάηνο. Τν ζεκειηψδεο εξψηεκα είλαη ε δηακφξθσζε εθείλσλ ησλ πνιηηηθψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζρεδίαζε ελφο έμππλνπ θξάηνπο ην νπνίν ιεηηνπξγεί κε ζηφρν ηελ ηθαλνπνίεζε πνιηηψλ απνηειεζκαηηθά. 18. Σηξαηεγηθόο Σρεδηαζκόο θαη Γεκόζηεο Οξγαλώζεηο Ζ ινγηθή ηεο δηακφξθσζεο ζηξαηεγηθψλ πξνγξακκάησλ πξνέξρεηαη απφ ην πεδίν ηεο ηδησηηθήο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο, γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη λα απνθεχγνληαη νη άθξηηεο κεηαθνξέο, δεδνκέλνπ φηη νη δεκφζηεο νξγαλψζεηο βαζίδνπλ ηελ ιεηηνπξγία ηνπο ζε δηαθνξεηηθή δέζκε ππνζέζεσλ απφ φηη νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο Σεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ε έλλνηα ηνπ νξάκαηνο ζε έλα ζηξαηεγηθφ πξφγξακκα. Σην φξακα απνηππψλεηαη ε επηζπκεηή, ηδεαηή κειινληηθή ηεο ζέζε. Σην φξακα θαζνξίδεηαη ην κέιινλ ηεο νξγάλσζεο, δειαδή ε θαηεχζπλζε ησλ δξάζεσλ ηεο, αιιά θαη ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηψλ πνπ απαηνχληαη γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ. Σηνλ ηξφπν πξνγξακκαηηζκνχ ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδνπλ νη εμήο παξάκεηξνη:ν βαζκφο εηνηκφηεηαο ηεο νξγάλσζεο γηα ζηξαηεγηθφ πξνγξακκαηηζκφ ν βαζκφο πξνζήισζεο ησλ κειψλ ηεο ζηελ αμία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ε ηθαλφηεηα ησλ κειψλ λα ιεηηνπξγνχλ νκαδηθά θαη κε ζηφρν ηε δηακφξθσζε ε πινπνίεζε ελφο πξνγξάκκαηνο ηέηνηαο εκβέιεηαο κέζα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ρξφλν. 23

25 19. Σηξαηεγηθόο Σρεδηαζκόο θαη Σηξαηεγηθή Γηνίθεζε Ο φξνο ζηξαηεγηθή δηνίθεζε ζπγθεληξψλεη φιεο ηηο δηνηθεηηθέο ιεηηνπξγίεο κηαο νξγάλσζεο νχησο ψζηε λα δεκηνπξγείηαη έλα ζχζηεκα δηνίθεζεο ζπλεθηηθά αξζξσκέλν πνπ απνηειεζκαηηθά πξνζδηνξίδεη, εθαξκφδεη θαη αμηνινγεί ηηο ζηξαηεγηθέο επηινγέο απηήο. Ο νξηζκφο απηφο ζπγθιίλεη ελλνηνινγηθά κε ην ζπγγελή φξν ζηξαηεγηθφο πξνγξακκαηηζκφο θαη έηζη ρξεζηκνπνηνχληαη ελαιιαθηηθά. Ψζηφζν, νη δχν απηνί φξνη δελ έρνπλ ηαπηφζεκν λφεκα θαη πεξηερφκελν. Ζ κεηαμχ ηνπο δηαθνξά απνξξέεη απφ ην ζεκαληηθφ ζηνηρείν ελζσκάησζεο ησλ απνηειεζκάησλ ησλ αζθνχκελσλ δεκφζησλ πνιηηηθψλ θαη παξαθνινχζεζεο ησλ αλαδπφκελσλ ηάζεσλ γηα ηηο νπνίεο ίζσο κειινληηθά πξνθχςεη ε αλάγθε ιήςεο ζηξαηεγηθψλ απνθάζεσλ. Ζ κεηαμχ ηνπο ιεπηή δηαθνξά έγθεηηαη ζην φηη ε ζηξαηεγηθή δηνίθεζε σο απνηέιεζκα αλαθέξεηαη ζηε κε ζηξαηεγηθνχο φξνπο αλάπηπμε κηαο δεκφζηαο νξγάλσζεο.με ηελ ζηξαηεγηθή δηνίθεζε ην φξακα ηεο δηνίθεζεο ελζσκαηψλεηαη ζην ζχλνιν ησλ ππνκνλάδσλ απηήο. Έηζη δελ ζρεηίδεηαη νχηε ζα πξέπεη λα ζπγρέεηαη κε ηελ θαζεκεξηλή δηνηθεηηθή πξαθηηθή ε νπνία ραξαθηεξίδεη θπξίσο ηα γξαθεηνθξαηηθά δνκεκέλα ζπζηήκαηα ησλ νπνίσλ ν πξνζαλαηνιηζκφο εμαληιείηαη ζην παξφλ θαη ζην άκεζν κέιινλ. Ζ ζηξαηεγηθή δηνίθεζε αλαθέξεηαη: i. ζηε ζπλερή παξαθνινχζεζε ηεο αληηζηνίρηζεο ηεο δεκφζηαο νξγάλσζεο κε ην πεξηβάιινλ ιεηηνπξγίαο ηεο ii. ζηε δηαξθή θαη ζπζηεκαηηθή επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ εμσηεξηθψλ θαη ελδνδνηεθεηηθψλ κεηφρσλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζηε βάζε ηνπ νξάκαηνο ηεο δεκφζηαο νξγάλσζεο iii. ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηξαηεγηθψλ πξνηεξαηνηήησλ φισλ ησλ επηπέδσλ δηνίθεζεο, αιιά θαη ησλ ππνζπζηεκάησλ απηήο iv. ζηε δηαζθάιηζε ηεο ζπλεθηηθήο ιεηηνπξγίαο κεηαμχ φισλ ησλ δηνηθεηηθψλ ξφισλ θαη ησλ δηαθνξνπνηεκέλσλ δξάζεσλ. Bηβιηνγξαθία: Καξθαηζνχιεο, Π. (2004) Το κράηος ζε μεηάβαζη. Από ηη διοικηηική μεηαρρύθμιζη και ηο νέο δημόζιο μάναηζμενη ζηη διακσβέρνηζη, Αζήλα: Σηδέξεο. 24

26 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.