Νομοθετικό πλαίσιο για την ορθή Διαχείριση των χημικών στην Ε. Ένωση

Transcript

1 Νομοθετικό πλαίσιο για την ορθή Διαχείριση των χημικών στην Ε. Ένωση Διεύθυνση Ενεργειακών, Βιομηχανικών και Χημικών Προϊόντων ΓΧΚ Δρ. Χ. Νακοπούλου, Δρ. Α. Κουτσοδήμου

2 Χημικά προϊόντα ECHA European Chemicals Agency Eυρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Ενίσχυση της οικονομίας Η χημική βιομηχανία μετατρέπει πρώτες ύλες, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αέρα, νερό, μέταλλα και ορυκτά, σε χιλιάδες διαφορετικά προϊόντα. Τα χημικά προϊόντα προσφέρουν οφέλη από τα οποία εξαρτάται πλήρως η σύγχρονη κοινωνία. Επιπλέον, συνδράμουν ουσιαστικά στην οικονομική και κοινωνική ευημερία των πολιτών όσον αφορά το εμπόριο και την απασχόληση. Το 2011, η ΕΕ είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη χημική βιομηχανία μετά την Κίνα. Ο ακριβής αριθμός των χημικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά παραμένει άγνωστος, ενώ νέα προϊόντα κάνουν την εμφάνισή τους κάθε χρόνο.

3 Χημικά ECHA, Eυρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Χημικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή Προϊόντα καθαρισμού Ρουχισμός Αρωματικές ουσίες Εντομοκτόνα Χρώματα

4 Νομοθετικό πλαίσιο της Ε. Ένωσης Κανονισμός (EK)1907/2006 (REACH) Κανονισμός (EK) 1272/2008 (CLP) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 649/2012 (PIC) Κανονισμός (EK) 648/2004(Απορρυπαντικά) Oδηγία (EK) 42/2004 (VOCs) Kανονισμός (ΕΕ) 528/2012) (BPR) (Βιοκτόνα) Εθνική Αρμόδια Αρχή Τμήμα Β Διεύθυνσης Ενεργειακών, Βιομηχανικών και Χημικών Προϊόντων Γενικού Χημείου του Κράτους

5 Κανονισμός (EK)1907/2006 (REACH) Για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από τους κινδύνους που μπορεί να ενέχουν τα χημικά προϊόντα, και, παράλληλα Κανονισμός REACH και Περιβάλλον Για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας χημικών προϊόντων της ΕΕ. Για να προάγει εναλλακτικές μεθόδους αξιολόγησης κινδύνων των ουσιών με σκοπό να μειωθούν οι δοκιμές που διενεργούνται σε ζώα. Registration (Καταχώριση), Evaluation (Αξιολόγηση), Authorisation (Αδειοδότηση) Restriction of Chemicals (Περιορισμοί χημικών προϊόντων)

6 REACH..και Περιβάλλον Καταχώριση «σταδιακά εισαγομένων ουσιών» Επικίνδυνων για το Περιβάλλον Οι επιχειρήσεις είναι αρμόδιες για τη συλλογή πληροφοριών, οι οποίες κοινοποιούνται στον ECHA μέσω φακέλου καταχώρισης σχετικά με τις ιδιότητες και τις χρήσεις ουσιών τις οποίες παρασκευάζουν ή εισάγουν σε ποσότητες ενός τόνου ή άνω ετησίως. Επίσης, πρέπει να διενεργούν αξιολόγηση της επικινδυνότητας και των πιθανών κινδύνων που ενέχει η εκάστοτε χρήση της ουσίας, καθώς και τρόπους για τον προσήκοντα έλεγχο των εν λόγω κινδύνων. Για την καταχώριση των «σταδιακά εισαγόμενων ουσιών» δηλαδή ουσιών που, υπό ορισμένες συνθήκες, ήδη παρασκευάζονταν ή διατίθεντο στην αγορά πριν να τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός REACH έχει θεσπιστεί ειδικό μεταβατικό καθεστώς: 1 η προθεσμία καταχώρισης :30 Νοεμβρίου 2010 Καταχώρηση ουσιών που παρασκευάζονται ή εισάγονται σε ποσότητες 1000 τόνων ετησίως, ουσιών καρκινογόνων, μεταλλαξιογόνων ή τοξικών για την αναπαραγωγή σε ποσότητες άνω του 1 τόνου ετησίως, καθώς και ουσιών επικίνδυνων για τους υδρόβιους οργανισμούς ή το περιβάλλον σε ποσότητες άνω των 100 τόνων ετησίως.

7 Ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία Substances of Very High Concern (SVHC) (άρθ.57, 58, Παράρτημα ΧIV) Ως ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC) ορίζονται οι ουσίες που διαθέτουν τις ακόλουθες επικίνδυνες ιδιότητες: Ουσίες που πληρούν τα κριτήρια ταξινόμησης ως καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες ή τοξικές για την αναπαραγωγή κατηγορίας 1A ή 1B σύμφωνα με τον κανονισμό (EΚ) της Επιτροπής 1272/2008 (ουσίες ΚΜΤ) Ουσίες που είναι ανθεκτικές, βιοσυσσωρεύσιμες και τοξικές (ΑΒΤ) ή άκρως ανθεκτικές και άκρως βιοσυσσωρεύσιμες (αααβ), σύμφωνα με τον κανονισμό REACH (παράρτημα XIII) Ουσίες που προσδιορίζονται κατά περίπτωση, για τις οποίες υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία ότι είναι πιθανόν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις που προκαλούν ισοδύναμο επίπεδο ανησυχίας με εκείνο άλλων ουσιών ΚΜΤ ή ΑΒΤ/αΑαΒ

8 REACH..και Περιβάλλον Διαχείριση των Ουσιών PBT/vPvB Οι καταχωρίζοντες που παράγουν ή εισάγουν ουσίες σε ποσότητες ίσες ή ανώτερες των 10 τόνων ανά έτος, διεξάγουν μελέτη εκτίμηση του κινδύνου για ΑΒΤ / αααβ σύμφωνα με το άρθρο 4 του παραρτήματος Ι και το παράρτημα XIII του κανονισμού REACH. Αν η ουσία τους πληροί τα κριτήρια ΑΒΤ ή αααβ μέτρα διαχείρισης του κινδύνου συνθήκες λειτουργίας (π.χ. σενάρια έκθεσης) Ώστε να ελαχιστοποιούνται οι εκπομπές και η έκθεση σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής της ουσίας Οι καταχωρίζοντες κοινοποιούν τα σχετικά μέτρα στους μεταγενέστερους χρήστες τους Οι μεταγενέστεροι χρήστες έχουν την υποχρέωση να εφαρμόσουν τα μέτρα και να κοινοποιήσουν τις απαραίτητες πληροφορίες περαιτέρω στην αλυσίδα εφοδιασμού.

9 REACH..και Περιβάλλον Διαχείριση των Ουσιών PBT/vPvB Ο Κανονισμός REACH δίνει ιδιαίτερη προσοχή στον κίνδυνο από τις ουσίες ΑΒΤ / αααβ. Στόχος του κανονισμού REACH Η υποκατάσταση των ΑΒΤ και αααβ ουσιών όταν μπορούν να αντικατασταθούν με κατάλληλες τεχνικώς και οικονομικώς βιώσιμες εναλλακτικές ουσίες. Μέχρι να επιτευχθεί η υποκατάσταση, οι εκπομπές και η έκθεση σε ουσίες ΑΒΤ και αααβ πρέπει να ελαχιστοποιηθούν. Διάφορες υποχρεώσεις έχουν ανατεθεί στους καταχωρίζοντες, τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών της ΕΕ, τον ECHA και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

10 Διαδικασία Αδειοδότησης O προσδιορισμός μιας ουσία ως SVHC. Απαιτείται η σταδιακή υποκατάσταση των εν λόγω ουσιών όταν αυτό είναι εφικτό. ο ορθός έλεγχος των κινδύνων που ενέχει η χρήση τους Ένα Κ-Μ ή ο ECHA, μετά από σχετικό αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μπορεί να προτείνει τον προσδιορισμό μιας ουσίας ως ουσίας που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC). H ουσία προστίθεται στον κατάλογο υποψήφιων ουσιών, ο οποίος περιλαμβάνει τις υποψήφιες ουσίες για πιθανή συμπερίληψη στον κατάλογο αδειοδότησης (παράρτημα XIV).

11 Ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία Substances of Very High Concern (SVHC) (άρθ.57, 58, Παράρτημα ΧIV) Άρθρο 58, παράγραφος 3 Πριν από την λήψη απόφασης για την εγγραφή ουσιών στο παράρτημα XIV o Ευρωπαϊκός Oργανισμός Χημικών, λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη της επιτροπής των Κ-Μ συνιστά την εγγραφή ουσιών προτεραιότητας: Προτεραιότητα δίδεται συνήθως σε ουσίες : Με ιδιότητες PBT/vPvB (Ανθεκτικές, Βιοσυσσωρεύσιμες, Τοξικές) ή Που, λόγω της χρήσης τους συνεπάγονται έκθεση του ευρέος κοινού ή Που παρασκευάζονται σε μεγάλες ποσότητες

12 Αδειοδότηση(Authorisation) Η διαδικασία αδειοδότησης έχει στόχο να διασφαλίσει τον ορθό έλεγχο των κινδύνων τους οποίους ενέχουν οι ουσίες που προκαλούν πολύ μεγάλη ανησυχία και τη σταδιακή υποκατάσταση των εν λόγω ουσιών από κατάλληλες εναλλακτικές, διασφαλίζοντας παράλληλα την καλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ. Μετά από μια κανονιστική διαδικασία η οποία διενεργείται σε δύο στάδια, οι SVHC ενδέχεται να συμπεριληφθούν στον κατάλογο αδειοδότησης και να υπόκεινται σε αδειοδότηση. Οι εν λόγω ουσίες δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά ή να χρησιμοποιηθούν μετά από μια δεδομένη ημερομηνία, εκτός αν χορηγηθεί αδειοδότηση για τη συγκεκριμένη χρήση τους, ή αν η χρήση εξαιρείται από αδειοδότηση. Οι παρασκευαστές, οι εισαγωγείς ή οι μεταγενέστεροι χρήστες μιας ουσίας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο αδειοδότησης μπορούν να υποβάλουν αίτηση αδειοδότησης.

13 Κανονισμός (EK) 1272/2008 (CLP)-Kίνδυνοι για το Περιβάλλον Ο κανονισμός CLP διασφαλίζει ότι οι κίνδυνοι που ενέχουν τα χημικά προϊόντα κοινοποιούνται με σαφήνεια στους εργαζόμενους και στους καταναλωτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της ταξινόμησης και επισήμανσης χημικών προϊόντων. Κοινοποίηση στο Ευρετήριο Ταξινόμησης και Επισήμανσης (C &L Inventory) ECHA Οι ουσίες πρέπει να κοινοποιούνται εντός ενός μηνός από τη στιγμή που διατίθενται στην αγορά. Παράρτημα Ι, Μέρος 4: Επικίνδυνο για το υδάτινο περιβάλλον. (4 Κατηγορίες Κινδύνου) Παράρτημα Ι, Μέρος 5: Επικίνδυνο για τη στιβάδα του όζοντος (Επιπρόσθετο είδος κινδύνου για την ΕΕ)

14 2 η ATP (CLP) Επικίνδυνο για τη στιβάδα του όζοντος Επικίνδυνη ουσία για τη στιβάδα του όζοντος Ουσίες που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1005/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος. Κριτήρια ταξινόμησης ουσιών Μια ουσία ταξινομείται ως επικίνδυνη για τη στιβάδα του όζοντος (κατηγορία 1) εάν τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τις ιδιότητές της και την προβλεπόμενη ή την παρατηρούμενη περιβαλλοντική της πορεία και συμπεριφορά υποδηλώνουν ότι μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη δομή και/ή τη λειτουργία της στιβάδας του στρατοσφαιρικού όζοντος. Κριτήρια ταξινόμησης μειγμάτων Ταξινόμηση ουσίας Επικίνδυνη για τη στιβάδα του όζοντος (κατηγορία 1) Ταξινόμηση μείγματος C 0,1%

15 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 649/2012 (PIC) Ο κανονισμός σχετικά με τη διαδικασία συναίνεσης μετά από ενημέρωση [ΣΜΕ] [PIC Regulation, Prior Informed Consent ], κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 649/2012ρυθμίζει τις εισαγωγές και εξαγωγές ορισμένων επικίνδυνων χημικών προϊόντων: ορίζει τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων που επιθυμούν να εξάγουν τα εν λόγω προϊόντα σε χώρες εκτός ΕΕ. Εφαρμόζει, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις διατάξεις της Σύμβασης του Ρόττερνταμ σχετικά με τη διαδικασία συναίνεσης μετά από ενημέρωση για ορισμένα επικίνδυνα χημικά προϊόντα και φυτοφάρμακα στο διεθνές εμπόριο. και επικινδύνων για το περιβάλλον.

16 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 649/2012 (PIC) Παράρτημα Ι:Κατάλογος χημικών προϊόντων που εμπίπτουν στο CLP και επικίνδυνων για το περιβάλλον. Διαδικασία γνωστοποίησης εξαγωγών. Οι εξαγωγείς που είναι εγκατεστημένοι σε κράτος μέλος της ΕΕ πρέπει να γνωστιοποιούν την πρόθεσή τους να εξάγουν ορισμένα χημικά προϊόντα σε χώρα εκτός ΕΕ. Αυτό ισχύει για τα χημικά προϊόντα που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I. Ρητή απαίτηση συναίνεσης. Για την εξαγωγή των χημικών προϊόντων που παρατίθενται στα μέρη 2 και 3 του παραρτήματος Ι του κανονισμού PIC απαιτείται εκτός από την διαδικασία γνωστοποίησης και ισχύουσα ρητή συναίνεση της ορισθείσας εθνικής αρχής (DNA) της εκτός της ΕΕ χώρας εισαγωγής.

17 Κανονισμός (ΕK) αριθ. 648/2004 Απορρυπαντικά Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 648/2004 σχετικά με τα απορρυπαντικά εναρμονίζει τους ακόλουθους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά των απορρυπαντικών και των επιφανειοδραστικών ουσιών για απορρυπαντικά: περιορισμούς ή απαγορεύσεις επιφανειοδραστικών ουσιών, λόγω βιοδιασπασιμότητας + Περιεκτικότητα φωσφορικών πρόσθετη επισήμανση των απορρυπαντικών, συμπεριλαμβανομένων των αλλεργιογόνων αρωματικών, και οι πληροφορίες που πρέπει να τηρούν οι παραγωγοί στη διάθεση των αρμόδιων αρχών των Κ-Μ και του ιατρικού προσωπικού.

18 Volatile Organic Carbon(VOCs), Οδηγία 2004/42/ΕΚ Οι εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs) στην ατμόσφαιρα συμβάλλουν στο σχηματισμό του τροποσφαιρικού όζοντος (όζον στην κατώτερη ατμόσφαιρα). Μεγάλες ποσότητες αυτού του όζοντος μπορεί να είναι επιβλαβείς για τους ανθρώπους, τη βλάστηση, τα δάση και καλλιέργειες. Ευαίσθητα άτομα μπορεί να υποφέρουν ερεθισμό του λαιμού και τα μάτια, καθώς επίσης αναπνευστικές δυσκολίες. Το τροποσφαιρικό όζον είναι επίσης αέριο θερμοκηπίου.

19 Υ.Α. 437/2005/2006 Πτητικές Οργανικές Ενώσεις (ΠΟΕ) Οδηγία 2004/42/EK, Volatile Organic Carbon (VOCs) Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την οδηγία 2004/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Απριλίου 2004 όσον αφορά στον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώματα διακόσμησης και βερνίκια και σε προϊόντα επαναβαφής (επισκευαστικής βαφής) αυτοκινήτων και για την τροποποίηση της οδηγίας 1999/13/ΕΚ. Άρθρο Τα προϊόντα που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι διατίθενται στην ελληνική αγορά μόνο αν έχουν περιεκτικότητα σε ΠΟΕ που δεν υπερβαίνει τις οριακές τιμές του Παραρτήματος ΙΙ και πληρούν τις διατάξεις του άρθρου 4(στοιχεία επισήμανσης, π.χ. μεγίστη περιεκτικότητα σε ΠΟΕ). Άρθρο 6 Για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης καταρτίζεται κάθε έτος πρόγραμμα ελέγχων και δειγματοληψιών και επιθεωρήσεων σε συνεργασία με συναρμόδιες αρχές.

20 ευχαριστώ για την προσοχή σας!