Η εφαρμογή των κανονισμών REACH και CLP

Transcript

1 Ref.: ECHA-11-FS-02-EL ISBN-13: Η εφαρμογή των κανονισμών REACH και CLP Ο κανονισμός REACH εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2006, μετά από επτά χρόνια εκτεταμένων διαβουλεύσεων. Πρόκειται για την πλέον φιλόδοξη νομοθεσία για τα χημικά προϊόντα σε παγκόσμιο επίπεδο. Στις αρχές του 2009, ο κανονισμός REACH συμπληρώθηκε με έναν επικαιροποιημένο κανονισμό ταξινόμησης, επισήμανσης και συσκευασίας (CLP). Το παρόν έγγραφο συνοψίζει την έκθεση που εκπόνησε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αντικείμενο τη μέχρι τώρα εφαρμογή των δύο αυτών κανονισμών. Ο κανονισμός REACH απαιτεί από τον Οργανισμό να υποβάλει κάθε πέντε έτη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκθεση με θέμα την εφαρμογή της νομοθεσίας. Η παρούσα έκθεση είναι η πρώτη αυτού του είδους μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού REACH. Περιλαμβάνει μια ανασκόπηση των αρχικών εμπειριών του Οργανισμού όσον αφορά τη χρήση της νέας νομοθεσίας, τονίζοντας την εφαρμοσιμότητα των κανονισμών REACH και CLP, καθώς και τα κύρια δυνατά και αδύναμα σημεία που προέκυψαν κατά την εφαρμογή τους.

2 Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΕΧΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Τον πρώτο καιρό, οι επικριτές του κανονισμού REACH φοβούνταν ότι ήταν υπερφιλόδοξος: ήταν πολύπλοκος, ανέθετε μεγάλες ευθύνες στις επιχειρήσεις και όριζε αυστηρές προθεσμίες για τη βιομηχανία και τις ρυθμιστικές αρχές. Το κυρίαρχο μήνυμα του ECHA είναι ότι οι κανονισμοί REACH και CLP εφαρμόζονται με επιτυχία, καθώς και ότι οι διάφοροι αρμόδιοι φορείς ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις. Σε μεγάλο βαθμό, η επιτυχία της νομοθεσίας οφείλεται στην αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των κύριων παραγόντων βιομηχανία, άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς, τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Οργανισμός. ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ Η νομοθεσία όρισε απαιτητικές προθεσμίες: για την προκαταχώριση τον Δεκέμβριο του 2008, για την καταχώριση τον Νοέμβριο του 2010, για την κοινοποίηση και ταξινόμηση τον Ιανουάριο του Οι προθεσμίες αυτές επιτεύχθηκαν από δεκάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και τον Οργανισμό, ο οποίος ικανοποίησε τις απαιτήσεις που του αναλογούσαν όσον αφορά την παροχή υποστήριξης και καθοδήγησης στις επιχειρήσεις, καθώς και εργαλείων καταχώρισης και κοινοποίησης. ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΕΩΝ CLP ΠΟΥ ΠΑΡΕΛΗΦΘΗΣΑΝ Τύπος υποβολής Πλήρεις καταχωρίσεις Καταχωρίσεις: ενδιάμεσα προϊόντα Αριθμός υπερπήδηση κάθε εμποδίου αποφέρει νέα διδάγματα. Η πρώτη σημαντική πρόκληση για όλους τους παράγοντες ήταν η αβεβαιότητα. Για τις επιχειρήσεις που παρασκευάζουν και εισάγουν χημικά προϊόντα, για παράδειγμα, υπήρχε αβεβαιότητα όσον αφορά την ερμηνεία του νομικού κειμένου, τον βέλτιστο τρόπο συμμόρφωσης, τους τρόπους συνεργασίας με τους άλλους παρασκευαστές, τον καλύτερο τρόπο κοινοχρησίας δεδομένων, καθώς και τις συμφωνίες που θα έπρεπε να συναφθούν. Για τους χρήστες χημικών προϊόντων, τους λεγόμενους μεταγενέστερους χρήστες, η αβεβαιότητα αφορούσε τον τρόπο διασφάλισης τού ότι οι ουσίες τους έχουν καταχωριστεί για τις δικές τους χρήσεις. Για τον Οργανισμό, η αβεβαιότητα αφορούσε τον βέλτιστο τρόπο παροχής της σαφήνειας και της καθοδήγησης που χρειάζεται η βιομηχανία, καθώς και τον τρόπο σχεδιασμού και προετοιμασίας πόρων για άγνωστο αριθμό καταχωρίσεων. Στην πραγματικότητα, ο Οργανισμός βοήθησε τις επιχειρήσεις παρέχοντας συμβουλές, καθοδήγηση, κατάρτιση και εργαλεία ΤΠ (συχνά σε 22 γλώσσες της ΕΕ), καθώς και σταθεροποιώντας αυτά τα εργαλεία με το να μην εκδίδει επικαιροποιήσεις τους τελευταίους έξι μήνες πριν από την πρώτη προθεσμία. Η δεύτερη πρόκληση ήταν η ανάγκη για νέες, συνεργατικές εργασιακές σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων, μεταξύ των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών, των γραφείων υποστήριξης αυτών και των αρμόδιων αρχών για τον έλεγχο της εφαρμογής, καθώς και μεταξύ του Οργανισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της βιομηχανίας και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων. Οι σχέσεις αυτές αναπτύχθηκαν επαρκώς με αποτέλεσμα τη δημιουργία εργασιακών σχέσεων με βάθος και διάρκεια. Κοινοποιήσεις 3,2 εκατομμύρια ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ Η εφαρμογή μιας νέας και μοναδικής νομοθεσίας αποτελεί πρόκληση. Η

3 40% 11% ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΕΛΗΦΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ECHA ΑΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Μια τρίτη πρόκληση αφορούσε την αλληλεπίδραση διάφορων πτυχών των κανονισμών REACH και CLP. Για παράδειγμα, διαφορές στον προσδιορισμό ουσιών δημιούργησαν δυσκολίες στην ανάπτυξη και υλοποίηση των Φόρα Ανταλλαγής Πληροφοριών για τις Ουσίες (ΦΑΠΟ), τα οποία αποτελούν πλατφόρμες επικοινωνίας που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να κάνουν κοινή χρήση δεδομένων για τις ουσίες τους. Επίσης, αυτές οι θεμελιώδεις διαφορές στον προσδιορισμό ουσιών είχαν έμμεσες επιδράσεις στις δραστηριότητες αξιολόγησης φακέλων, ταξινόμησης και επισήμανσης, καθώς και διαχείρισης κινδύνων, οι οποίες έπρεπε να αντιμετωπιστούν. Πρόκειται για έναν τομέα που απαιτεί συνεργασία μεταξύ του Οργανισμού, της βιομηχανίας και της Επιτροπής. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΤΩΝ ΦΑΠΟ (ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗΣ) Αρ. επιχειρήσεων Αριθμός ερωτημάτων: % 21% 1% REACH CLP IUCLID/Chesar REACH-IT Υποβολή δεδομένων Ουσίες % συνόλου > , , , ,5 ΕΥΘΥΝΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Από την πρακτική εμπειρία του Οργανισμού προκύπτει ότι υπάρχουν τρεις κύριοι τομείς στους οποίους η εφαρμογή του κανονισμού REACH θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της προορατικής δράσης των επιχειρήσεων. Πρώτον, ο κανονισμός REACH αύξησε τις ευθύνες που ανατίθενται στις επιχειρήσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφαλής χρήση χημικών ουσιών. Αυτή η μετατόπιση ευθυνών από τις ρυθμιστικές αρχές στη βιομηχανία απαιτεί μια θεμελιώδη αλλαγή νοοτροπίας η οποία ακόμα δεν έχει επιτευχθεί πλήρως. Η βιομηχανία και οι βιομηχανικές ενώσεις πρέπει να συνεχίσουν να προάγουν αυτή την αλλαγή νοοτροπίας, αν η βιομηχανία προτίθεται να αναλάβει πλήρως τις ευθύνες που της αναλογούν για ασφαλέστερα χημικά προϊόντα. Δεύτερον, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό να προβλεφθούν οι επιπτώσεις των ουσιών στους ανθρώπους και το περιβάλλον χωρίς να διενεργηθούν νέες δοκιμές σε σπονδυλωτά ζώα. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις πρέπει να αιτιολογούν στους φακέλους καταχώρισης που υποβάλλουν τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων αντί για δοκιμών σε ζώα. Μέχρι σήμερα, το επίπεδο των αιτιολογήσεων δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. (Ο Οργανισμός εκπόνησε παράλληλα μια ακόμα έκθεση με αντικείμενο τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων αντί για δοκιμές χημικών προϊόντων σε ζώα). Τέλος, η ποιότητα ορισμένων αξιολογήσεων χημικής ασφάλειας προκαλεί ανησυχίες. Αυτό το στοιχείο είναι κρίσιμο για την τελική επιτυχία του κανονισμού REACH όσον αφορά τη βελτίωση της ασφαλούς χρήσης των χημικών προϊόντων. Οι επιχειρήσεις χρειάζεται να βελτιώσουν την ποιότητα των φακέλων τους ως προς αυτή την πτυχή. < ,5

4 ΠΑΡΟΧΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ Η παροχή πληροφοριών για ουσίες και την ασφαλή χρήση τους κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού, ήτοι σε μεταγενέστερους χρήστες και καταναλωτές, αποτελεί μια ακόμα πτυχή που χρήζει μεγαλύτερης προσοχής. Οι επιχειρήσεις πρέπει να κοινοποιούν τις πληροφορίες ασφαλείας που διαθέτουν στα μεταγενέστερα στάδια της αλυσίδας εφοδιασμού με τρόπο κατανοητό και φιλικό προς το χρήστη. Για να διευκολυνθεί αυτού του είδους η επικοινωνία, απαιτείται περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων και πρακτικών. Ο Οργανισμός δημοσιεύει στον δικτυακό του τόπο μη εμπιστευτικές πληροφορίες που αντλεί από τους φακέλους καταχώρισης. Με αυτό τον τρόπο, όλοι οι φορείς έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους και την ασφαλή χρήση χημικών προϊόντων. ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ Για την επίτευξη αποτελεσματικής χρήσης των πόρων, ο Οργανισμός και τα κράτη μέλη σχεδιάζουν επί του παρόντος τρόπους χρήσης των δεδομένων που προέρχονται από τους φακέλους καταχώρισης με σκοπό την επιλογή και ιεράρχηση των χημικών ουσιών που θα πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των διαδικασιών αδειοδότησης, επιβολής περιορισμών ή εναρμονισμένης ταξινόμησης Συνολικός αριθμός 71 Επιτροπή Γαλλία Νορβηγία Γερμανία Κάτω Χώρες Άλλο ΠΡΟΘΕΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΦΑΚΕΛΩΝ ΓΙΑ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΗΣΥΧΙΑ Σημείωση: Η κατηγορία «Άλλο» περιλαμβάνει την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Δανία, την Ισπανία, τη Σουηδία και το ΗΒ. ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Για την τήρηση της προθεσμίας καταχώρισης του 2013, ο Οργανισμός, η βιομηχανία, τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρειάζεται να στηριχθούν στις μέχρι στιγμής εμπειρίες τους. Την περίοδο θα οργανωθεί εκστρατεία ευαισθητοποίησης με σκοπό να προαχθούν οι βέλτιστες πρακτικές στα ΦΑΠΟ και να παρακινηθούν οι κύριοι καταχωρίζοντες ώστε να καταχωρίσουν έγκαιρα τα προϊόντα τους. Για την επίτευξη σταθερότητας ενόψει της επόμενης προθεσμία καταχώρισης, ο Οργανισμός δεν επιδιώκει επείγουσες αλλαγές στον κανονισμό REACH. Στο μέλλον όμως, θα ήταν χρήσιμο να γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις στη νομοθεσία. Για παράδειγμα, θα πρέπει να διευκρινιστούν τα κριτήρια βάσει των οποίων οι επιχειρήσεις μπορούν να καθορίσουν αν η ουσία τους είναι ίδια με κάποια άλλη. Επιπλέον, οι προθεσμίες για ορισμένες διαδικασίες που ορίζει ο κανονισμός REACH θα πρέπει επίσης να αναθεωρηθούν προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι τρεις επιστημονικές επιτροπές του Οργανισμού είναι σε θέση να διαχειριστούν το φόρτο εργασίας που τους αναλογεί.

5 Ο Οργανισμός θα συνεχίσει να αναπτύσσει και να υλοποιεί δράσεις με σκοπό τη βελτίωση της προετοιμασίας και της ποιότητας των φακέλων που υποβάλλονται από τις επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των διαδικασιών των κανονισμών REACH και CLP. Τα επόμενα χρόνια, ο Οργανισμός θα αξιοποιήσει την επιτυχημένη αρχική περίοδο λειτουργίας του και θα συνεχίσει να συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς, με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση της κατανόησης και της ασφαλούς χρήσης των χημικών προϊόντων στην Ευρώπη. Για τον σκοπό αυτό απαιτούνται επαρκείς πόροι ώστε να διασφαλιστεί ο σταθερός και συνεκτικός χαρακτήρας του έργου του Οργανισμού. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ Η παρούσα έκθεση είναι διαθέσιμη σε 22 γλώσσες της ΕΕ. Η έκθεση με αντικείμενο την εφαρμογή των κανονισμών REACH και CLP μπορεί να μεταφορτωθεί από τον δικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων. Η έκθεση 60 σελίδων είναι διαθέσιμη στα αγγλικά. Δημοσιεύθηκε στις 30 Ιουνίου Κανονισμός REACH ΕΚ αριθ. 1907/2006 άρθρο 117 παράγραφος 2 Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων, 2011 European Chemicals Agency, Annankatu 18, P.O. Box 400, FI Helsinki info@echa.europa.eu