Μηχανισμοί Ογκογένεσης

Transcript

1 ΓΗΜΟΚΡΙΣΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗ ΣΜΗΜΑ ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΓΔΝΔΣΙΚΗ Μηχανισμοί Ογκογένεσης Γξ. Α. ΓΑΛΑΝΗ

2 Μηχανισμοί Ογκογένεσης Πξνηεηλόκελν ύγγξακκα Αλαζπλδπαζκέλν DNA J. Watson et al. Διιεληθή έθδνζε, Αθαδεκατθέο Δθδόζεηο 2007 GENES 8 Lewin Διιεληθή έθδνζε, Αθαδεκατθέο Δθδόζεηο 2006 The Biology of Cancer R. Weinberg Garland Science, 2007 "ΚΛΙΝΙΚΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ" E.E.Π.Ο.Δ Σόκνο Α' Πξώηε έθδνζε: Αζήλα Μάξηηνο 2007 ISBN: Βηνινγία ηνπ Καξθίλνπ Κηηξάθε - Σξνύγθνο Ιαηξηθέο Δθδόζεηο Παζραιίδεο 2006, 2 ε Έθδνζε

3 Μηχανισμοί Ογκογένεσης Δλόηεηα 1. Δηζαγσγή Δπηδεκηνινγία ηνπ Καξθίλνπ

4 Χξεζηκόηεηα Σα αξρεία είλαη ζεκαληηθά όπια ηεο δεκόζηαο πγείαο γηα λα: Να ζπγθεληξσζνύλ ζηνηρεία πνπ αθνξνύλ ζηελ θαηά αηηία ζλεζηκόηεηα θαη λνζεξόηεηα από ηνλ θαξθίλν. Δπηβεβαηώζνπλ θαη λα αλαιύζνπλ ηε ζπρλόηεηα εκθάληζεο ησλ νκαδνπνηεκέλσλ θαξθίλσλ. Υαξαρζεί εζληθή αληηθαξθηληθή πνιηηηθή βάζεη έγθπξσλ θαη αμηόπηζησλ δεδνκέλσλ. Να ππνβνεζήζνπλ ηελ αλάπηπμε πξνγξακκάησλ δεκόζηαο πγείαο, έηζη ώζηε λα επηηύρνπλ ηελ θαιύηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ησλ πεξηνξηζκέλσλ πόξσλ. πγθξίλνπλ ην βαζκό απνδνρήο θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζεξαπεηώλ πνπ πξνζθέξνληαη ζηηο δηάθνξεο κνξθέο θαξθίλνπ ζηα λνζνθνκεία, ηνπηθά θαη δηεζλή.

5 Σν Δζληθό Αξρείν Νενπιαζηώλ ζηελ Διιάδα Γπζηπρώο ζηελ Διιάδα, αθόκε δελ έρεη δεκηνπξγήζεη ην επίζεκν θξάηνο ην Δζληθό Αξρείν Νενπιαζηώλ, παξόιεο ηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηά δηαζηήκαηα έγηλαλ, ππό ηελ πίεζε ησλ Μ.Κ.Ο ή ησλ εκπιεθόκελσλ θνξέσλ. Γηα πξώηε θνξά ην επίζεκν θξάηνο κέζσ ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο, θαηάζεζε ζηηο 4/2/2007, ην Δζληθό ρέδην Γξάζεο γηα ηνλ Καξθίλν , ζε όινπο ηνπο θνξείο ζπκπεξηιακβάλνληαο ζηνλ άμνλα 1 σο πξώηε δξάζε, ηελ δεκηνπξγία ηνπ Δζληθνύ Αξρείνπ Νενπιαζηώλ ζηελ Διιάδα!

6

7

8

9 1.Πνηα αμηνιόγεζε απνηειεζκάησλ έγηλε γηα ην Δζληθνύ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηνλ Καξθίλν ; 2.Πνηα ε ζθνπηκόηεηα ηνπ λένπ ζρεδίνπ, κε δεδνκέλν όηη δελ έρεη παξέιζεη ε ρξνληθή ηζρύο ηνπ ΔΓ , ην νπνίν πεξηείρε ήδε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία, ππνζηεξηδόκελα από επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε; 3.Με πνηα δηαδηθαζία θαη πνην ρξνλνδηάγξακκα ην Τπνπξγείν ζα θαζνξίζεη ηα αθόινπζα ζηνηρεία ηνπ ΔΓ γηα ηνλ Καξθίλν: Πξόζθαηα επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία πνπ πεξηγξάθνπλ ζπλνιηθά ην πξόβιεκα ηνπ θαξθίλνπ ζηελ Διιάδα; Τθηζηάκελε θαηάζηαζε γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ θαξθίλνπ ζηελ Υώξα καο, κε ηηο αδπλακίεο θαη ηα πιενλεθηήκαηα; Πξνζδηνξηζκό κεηξήζηκσλ ζηόρσλ; Αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ δξάζεσλ; πγθεθξηκέλνη θνξείο πινπνίεζεο; Κνζηνιόγεζε θαη πεγέο ρξεκαηνδόηεζεο;

10 Incidence and mortality in the European Union Cancer is a major cause of morbidity in the EU with an estimated 1.9 million new cases diagnosed in 2000 (Table 2.1).

11 The majority (59%) of people diagnosed with cancer are aged over 65 (Figure 2.1) and around one in three people in the EU will be diagnosed with cancer during their lifetime.

12

13 Among males the highest cancer incidence and mortality rates are in Hungary, largely due to the high incidence of lung cancer in Hungarian men. The lowest male cancer incidence rates are in Greece and Cyprus while the lowest male cancer mortality rates are in Sweden (Figure 2.4 and 2.5).

14

15

16

17 Around 430,000 new cases of breast cancer occur each year in Europe and an estimated of 212,920 in the USA. The lowest European rates are in Romania and Latvia and the highest are in northern and western Europe.(Figure 1.3). The incidence of breast cancer has been increasing for many years in economically developed countries. In Britain the age-standardised incidence of breast cancer per 100,000 women increased from 74 in 1975 to 120 in Over the twenty five year period the incidence rate increased by 53% (Figure 1.4)

18

19 Screening Guidelines for the Early Detection of Breast Cancer, American Cancer Society Yearly mammograms are recommended starting at age 40. A clinical breast exam should be part of a periodic health exam, about every three years for women in their 20s and 30s, and every year for women 40 and older. Women should know how their breasts normally feel and report any breast changes promptly to their health care providers. Breast self-exam is an option for women starting in their 20s. Women at increased risk (e.g., family history, genetic tendency, past breast cancer) should talk with their doctors about the benefits and limitations of starting mammography screening earlier, having additional tests (i.e., breast ultrasound and MRI), or having more frequent exams.

20

21

22

23

24

25 Lung Cancer risk factors This page presents information on lung cancer risk factors including, smoking, radon gas, industrial carcinogens, air pollution, family history, physical activity, previous cancer treatment, diet and alcohol and other factors Smoking and lung cancer risk Around 90% of lung cancers in men and 83% in women are estimated to be caused by the use of tobacco, either smoked directly or through indirect exposure. Current smokers are 15 times more likely to die from lung cancer than life-long non-smokers. Risk of developing lung cancer is affected by level of consumption and duration of smoking. Compared with non-smokers, those who smoke between 1-14 cigarettes a day have eight times the risk of dying from lung cancer and those who smoke 25 or more cigarettes a day have 25 times the risk. However, risk is far more dependent on duration of smoking than consumption: smoking one pack of cigarettes a day for 20 years may be as much as 16 times more hazardous than smoking one pack a day for 10 years. There is also evidence that starting to smoke at a young age carries additional risks of lung damage. Smoking cessation has very significant health benefits even for people who have been smoking for many years.

26 A lifelong male smoker has a cumulative risk of 15.9% for developing lung cancer by age 75. For men who cease smoking at ages 60, 50, 40 and 30 years, their cumulative risk of dying from lung cancer falls to 9.9%, 6.0%, 3.0% and 1.7% respectively (Figure 4.1).

27 Smoking cessation has the same health benefits for women with the cumulative risk of dying from lung cancer up to age 75 being 9.5% for life-long smokers, and falling to 5.3% and 2.2% for women who stopped smoking around age 60 and 50 respectively. Data from other European countries support these results leading to the conclusion that giving up smoking in middle age avoids most of the subsequent risk of lung cancer. Studies in Europe and China have reported that exposure to Environmental Tobacco Smoke (ETS) at work may increase the risk of lung cancer by 65 80%. Exposure to ETS at home during childhood carries even higher risks, while non-smoking adults who live with smokers have been shown to have a 27% increased risk.

28 Per Capita Cigarette Consumption Age-Adjusted Lung Cancer Death Rates* Tobacco Use in the US, Per capita cigarette consumption Male lung cancer death rate Female lung cancer death rate Year *Age-adjusted to 2000 US standard population. Source: Death rates: US Mortality Public Use Tapes, , US Mortality Volumes, , National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention, Cigarette consumption: US Department of Agriculture,

29

30

31 Around 306,369 cases are diagnosed each year in Europe. The lowest European rates are in southern and eastern Europe, while the highest rates are found in countries in Scandinavia and northern Europe (Figure 1.3).

32 Screening Guidelines for the Early Detection of Prostate Cancer, American Cancer Society The prostate-specific antigen (PSA) test and the digital rectal examination (DRE) should be offered annually, beginning at age 50, to men who have a life expectancy of at least 10 years. Men at high risk (African-American men and men with a strong family history of one or more first-degree relatives diagnosed with prostate cancer at an early age) should begin testing at age 45. For men at average risk and high risk, information should be provided about what is known and what is uncertain about the benefits and limitations of early detection and treatment of prostate cancer so that they can make an informed decision about testing.

33

34 Around 48,000 new cases of melanoma occur each year in the EU. Within the EU, there is considerable variability of rates as shown in Figure 1.4 with the highest rates for the fairer-skinned north Europeans. The UK melanoma incidence rates for both men and women are above the EU average. World melanoma incidence rates reflect the high risk for white populations in sunny climates with Australia and New Zealand leading the world with age-standardised rates between per 100,000 population (Figure 1.5)

35

36

37

38 Rank Cause of Death US Mortality, 2003 No. of deaths % of all deaths 1. Heart Diseases 685, Cancer 556, Cerebrovascular diseases 157, Chronic lower respiratory diseases 126, Accidents (Unintentional injuries) 109, Diabetes mellitus 74, Influenza and pneumonia 65, Alzheimer disease 63, Nephritis 42, Septicemia 34,

39 Change in the US Death Rates* by Cause, 1950 & 2003 Rate Per 100, , ,6 180,7 193,9 190, ,3 48,1 21,9 0 Heart Diseases Cerebrovascular Diseases Pneumonia/ Influenza Cancer * Age-adjusted to 2000 US standard population. Sources: 1950 Mortality Data - CDC/NCHS, NVSS, Mortality Revised Mortality Data: US Mortality Public Use Data Tape, 2003, NCHS, Centers for Disease Control and Prevention, 2006

40 2006 Estimated US Cancer Cases* Men 720,280 Women 679,510 Prostate 33% Lung & bronchus 13% Colon & rectum 10% Urinary bladder 6% Melanoma of skin 5% Non-Hodgkin 4% lymphoma Kidney 3% Oral cavity 3% Leukemia 3% Pancreas 2% All Other Sites 18% 31% 12% 11% 6% 4% 4% 3% 3% 2% 2% 22% Breast Lung & bronchus Colon & rectum Uterine corpus Non-Hodgkin lymphoma Melanoma of skin Thyroid Ovary Urinary bladder Pancreas All Other Sites *Excludes basal and squamous cell skin cancers and in situ carcinomas except urinary bladder. Source: American Cancer Society, 2006.

41 2006 Estimated US Cancer Deaths* Lung & bronchus 31% Colon & rectum 10% Men 291,270 Women 273,560 26% Lung & bronchus 15% Breast Prostate 9% 10% Colon & rectum Pancreas 6% 6% Pancreas Leukemia 4% 6% Ovary Liver & intrahepatic 4% bile duct Esophagus 4% 4% Leukemia 3% Non-Hodgkin lymphoma Non-Hodgkin 3% lymphoma Urinary bladder 3% Kidney 3% All other sites 23% 3% Uterine corpus 2% Multiple myeloma 2% Brain/ONS 23% All other sites ONS=Other nervous system. Source: American Cancer Society, 2006.

42 Cancer Incidence Rates* for Men, Rate Per 100, Prostate Lung 50 Colon and rectum Urinary bladder 0 Non-Hodgkin lymphoma Melanoma of the skin *Age-adjusted to the 2000 US standard population. Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2005.

43 Cancer Death Rates*, for Men, US, Rate Per 100, Lung Stomach Colon & rectum Prostate 20 Pancreas 0 Leukemia Liver *Age-adjusted to the 2000 US standard population. Source: US Mortality Public Use Data Tapes , US Mortality Volumes , National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention, 2005.

44 Cancer Incidence Rates* for Women, Rate Per 100, Breast Colon and rectum Lung Uterine Corpus Ovary Non-Hodgkin lymphoma *Age-adjusted to the 2000 US standard population. Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2005.

45 Cancer Death Rates*, for Women, US, Rate Per 100, Uterus Breast Lung 20 Stomach Colon & rectum Ovary 0 Pancreas *Age-adjusted to the 2000 US standard population. Source: US Mortality Public Use Data Tapes , US Mortality Volumes , National Center for Health Statistics, Centers for Disease Control and Prevention, 2005.

46 Lifetime Probability of Developing Cancer, by Site, Men, * Site Risk All sites 1 in 2 Prostate 1 in 6 Lung and bronchus 1 in 13 Colon and rectum 1 in 17 Urinary bladder 1 in 28 Non-Hodgkin lymphoma 1 in 46 Melanoma 1 in 52 Kidney 1 in 64 Leukemia 1 in 67 Oral Cavity 1 in 73 Stomach 1 in 82 Includes invasive and in situ cancer cases All Sites exclude basal and squamous cell skin cancers and in situ cancers except urinary bladder.

47 Lifetime Probability of Developing Cancer, by Site, Women, US, * Site Risk All sites 1 in 3 Breast 1 in 8 Lung & bronchus 1 in 17 Colon & rectum 1 in 18 Uterine corpus 1 in 38 Non-Hodgkin lymphoma 1 in 55 Ovary 1 in 68 Melanoma 1 in 77 Pancreas 1 in 79 Urinary bladder 1 in 88 Uterine cervix 1 in 135 All Sites exclude basal and squamous cell skin cancers and in situ cancers except urinary bladder. Includes invasive and in situ cancer cases * For those free of cancer at beginning of age interval. Based on cancer cases diagnosed during 2000 to 2002.

48 Urinary bladder Five-year Relative Survival (%)* during Three Time Periods By Cancer Site Site All sites Breast (female) Colon Leukemia Lung and bronchus Melanoma Non-Hodgkin lymphoma Ovary Pancreas Prostate Rectum

49 Cancer Incidence Rates* in Children 0-14 Years, by Site, Site Male Female Total All sites Leukemia Acute Lymphocytic Brain/ONS Soft tissue Non-Hodgkin lymphoma Kidney and renal pelvis Bone and Joint Hodgkin lymphoma *Per 100,000, age-adjusted to the 2000 US standard population. ONS = Other nervous system Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2005.

50 Cancer Death Rates* in Children 0-14 Years, by Site, US, Site Male Female Total All sites Leukemia Acute Lymphocytic Brain/ONS Non-Hodgkin lymphoma Soft tissue Bone and Joint Kidney and Renal pelvis *Per 100,000, age-adjusted to the 2000 US standard population. ONS = Other nervous system Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2005.

51 Screening Guidelines for the Early Detection of Cervical Cancer, American Cancer Society Screening should begin approximately three years after a women begins having vaginal intercourse, but no later than 21 years of age. Screening should be done every year with regular Pap tests or every two years using liquid-based tests. At or after age 30, women who have had three normal test results in a row may get screened every 2-3 years. However, doctors may suggest a woman get screened more frequently if she has certain risk factors, such as HIV infection or a weakened immune system. Women 70 and older who have had three or more consecutive Pap tests in the last ten years may choose to stop cervical cancer screening. Screening after a total hysterectomy (with removal of the cervix) is not necessary unless the surgery was done as a treatment for cervical cancer.

52 Καξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο Ο θαξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο είλαη ν ηξίηνο θαηά ζεηξά ζπρλόηεηαο θαξθίλνο ζηηο γπλαίθεο, κεηά ηνλ θαξθίλν ηνπ καζηνύ θαη ηνπ ελδνκεηξίνπ. Η κέζε ειηθία ησλ γπλαηθώλ πνπ εκθαλίδνπλ θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ θπκαίλεηαη κεηαμύ 48 θαη 52 εηώλ. Η ζλεζηκόηεηα από ηνλ θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ έρεη ειαηησζεί θαηά 50% ζηα ηειεπηαία 40 ρξόληα θαη ε ζπρλόηεηα ηεο πξνρσξεκέλεο λόζνπ θαηά ηε δηάγλσζε έρεη ειαηησζεί θαηά 70% ζην ίδην ρξνληθό δηάζηεκα. Απηό είλαη απνηέιεζκα ηεο έγθαηξεο δηάγλσζεο θαη ζεξαπείαο, ζηελ νπνία έρεη ζπκβάιιεη θαηά πνιύ ην ηεζη Παπαληθνιάνπ. Αηηηνινγία θαη παξάγνληεο θηλδύλνπ Ηιηθία: ε ζπρλόηεηα ηεο λόζνπ απμάλεηαη δξακαηηθά κε ηελ πξόνδν ηεο ειηθίαο. Κάπληζκα: έρεη παξαηεξεζεί όηη νη θαπλίζηξηεο εκθαλίδνπλ ζπρλόηεξα θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ από απηέο πνπ δελ θαπλίδνπλ. εμνπαιηθή δξαζηεξηόηεηα: γπλαίθεο πνπ έρνπλ ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο από πνιύ λεαξή ειηθία ή πνπ δηαηεξνύλ ζρέζεηο κε πνιινύο άλδξεο παξνπζηάδνπλ απμεκέλε ζπρλόηεηα ηεο λόζνπ. Παζνινγηθέο θαηαζηάζεηο: θιεγκνλέο ηνπ ηξαρήινπ από νξηζκέλνπο ηνύο όπσο ν ηόο ηνπ αλζξώπηλνπ ζειώκαηνο θαη ν έξπεο απμάλνπλ ηε ζπρλόηεηα ηεο λόζνπ. Η δηαηξνθή θαη ε θιεξνλνκηθόηεηα δε θαίλεηαη λα επεξεάδνπλ ηε ζπρλόηεηα ηεο λόζνπ.

53 πκπηώκαηα Σα ζπκπηώκαηα ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ην ζηάδην ηεο λόζνπ. ηα αξρηθά ζηάδηα ε λόζνο είλαη αζπκπησκαηηθή. Αξγόηεξα όκσο κπνξεί λα εκθαληζηνύλ αηκνξξαγίεο, απμεκέλα πγξά ζηνλ θόιπν θαη ζε πνιύ πξνρσξεκέλα ζηάδηα ν θαξθίλνο επεθηείλεηαη ηνπηθά θαη πξνθαιεί ηνπηθό άιγνο ή δπζνπξηθά πξνβιήκαηα, ζπρλνπξία, αηκαηνπξία, νηδήκαηα θάησ άθξσλ, νζθπαιγία θαη ζπκπηώκαηα από απνκαθξπζκέλα όξγαλα πνπ λνζνύλ ιόγσ κεηαζηάζεσλ, όπσο επαηνκεγαιία ζε επαηηθέο κεηαζηάζεηο, νζηηθά άιγε ζε νζηηθέο κεηαζηάζεηο θαη δύζπλνηα ζε πλεπκνληθέο κεηαζηάζεηο θ.ν.θ. Γηάγλσζε Η δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο είλαη επρεξήο. Η γπλαηθνινγηθή θιηληθή εμέηαζε απνθαιύπηεη ζπλήζσο βιάβεο ηνπ ηξαρήινπ θαη δηόγθσζε ιεκθαδέλσλ, ελώ ζπλήζσο ην ηεζη Παπαληθνιάνπ απνθαιύπηεη λενπιαζκαηηθά θύηηαξα ζε δείγκα θνιπηθνύ πγξνύ πνπ ιακβάλεηαη από ηνλ ηξάρειν. Η θνιπνζθόπεζε ρξεζηκνπνηείηαη, όηαλ ην ηεζη Παπαληθνιάνπ βγεη ζεηηθό θαη δελ ππάξρνπλ εκθαλείο βιάβεο ηνπ ηξαρήινπ ζηελ απιή γπλαηθνινγηθή εμέηαζε. Σν θνιπνζθόπην έρεη ηε δπλαηόηεηα λα κεγεζύλεη πνιύ ηελ πεξηνρή θαη λα εκθαλίδεη ηνπηθέο εζηίεο πνπ δελ ήηαλ αληηιεπηέο ζηελ απιή εμέηαζε. Η βηνςία ηεο ύπνπηεο πεξηνρήο δίλεη ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο γηα ην εάλ ππάξρεη θαθνήζεηα, θαζώο θαη ην βαζκό, ηνλ ηύπν θαη ην ζηάδην ηεο λόζνπ.

54 Πξόιεςε Η ίαζε πιεζηάδεη ην 100%, όηαλ ε λόζνο δηαγλσζηεί ζηα αξρηθά ζηάδηα. Η πξνθύιαμε ζπλίζηαηαη ζε: 1. Απνθπγή παξαγόλησλ πνπ ελνρνπνηνύληαη γηα ηελ αύμεζε ηεο ζπρλόηεηαο ηεο λόζνπ, όπσο: α. ην θάπληζκα β. παζνινγηθή θαηάζηαζε θαη θιεγκνλέο ηνy ηξαρήινπ ηεο κήηξαο από νξηζκέλνπο ηνύο, όπσο ν ηόο ηνπ αλζξώπηλνπ ζειώκαηνο (ΗPV). γ. έλαξμε ησλ ζεμνπαιηθώλ ζρέζεσλ ζε πνιύ λεαξή ειηθία θαη ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο κε πνιινύο άλδξεο 2. Σαθηηθό θιηληθό γπλαηθνινγηθό έιεγρν 3. Pap Test: πξέπεη λα εθαξκόδεηαη εηεζίσο ζε όιεο ηηο γπλαίθεο πνπ έρνπλ αξρίζεη ηε ζεμνπαιηθή ηνπο δξαζηεξηόηεηα, ή ζε γπλαίθεο ειηθίαο 18 ρξνλώλ θαη πάλσ

55 Θεξαπεία Η επηηπρία ζηε ζεξαπεία ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο εμαξηάηαη από ην ζηάδην ηεο λόζνπ. Όηαλ ε πξνζβνιή είλαη ζηα πνιύ αξρηθά ζηάδηα, ε ζεξαπεία απνηειείηαη από έλα απιό ρεηξηζκό ζηα εμσηεξηθά ηαηξεία, κε απνηέιεζκα ηελ πιήξε ίαζε. ε πην πξνρσξεκέλα ζηάδηα ε ρεηξνπξγηθή ζεξαπεία, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ αθηηλνβνιία θαη ηε ρεκεηνζεξαπεία, πξνζθέξεη αξθεηά θαιά απνηειέζκαηα. Πξόγλσζε Η πξόγλσζε εμαξηάηαη θπξίσο απ' ηελ έθηαζε ηεο λόζνπ, ζηα αξρηθά ζηάδηα ζεξαπεύεηαη ζε πνζνζηό πνπ πιεζηάδεη ην 100%, ελώ ην πνζνζηό απηό κεηώλεηαη δξακαηηθά όηαλ ε δηάγλσζε θαη ε αληηκεηώπηζε ηεο λόζνπ γίλεηαη ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην. Η εκθάληζε ηεο λόζνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εγθπκνζύλεο ή ζε λεαξή ειηθία, επηβαξύλεη ηελ πξόγλσζε.

56 Σεζη Παπαληθνιάνπ Δίλαη κηα θπηηαξνινγηθή εμέηαζε. Σα απνιεπηδόκελα θύηηαξα πνπ απνβάιινληαη από ηα έζσ γελλεηηθά όξγαλα, ηξαρήινπ, κήηξαο θαη θόιπνπ ηεο γπλαίθαο, ζπιιέγνληαη κε εύθνιν θαη αλώδπλν ρεηξηζκό. Σα θύηηαξα απηά ρξσκαηίδνληαη κε εηδηθέο ρξώζεηο θαη εμεηάδνληαη θάησ από ην απιό κηθξνζθόπην. Η κέζνδνο απηή είλαη γλσζηή δηεζλώο σο Pap Test θαη απνηειεί κηα βαζηθή κέζνδν επξείαο εθαξκνγήο γηα ηελ πξώηκε δηάγλσζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο. Σαμηλόκεζε θπηηαξνινγηθώλ επξεκάησλ ζην ηεζη Παπαληθνιάνπ Κιάζε Ι: θπζηνινγηθά επξήκαηα (θπζηνινγηθά θύηηαξα). Η εμέηαζε είλαη αξλεηηθή γηα θαξθίλν. Κιάζε ΙΙ: θπζηνινγηθά επξήκαηα (νξηζκέλα θνιπηθά θύηηαξα έρνπλ κηθξή απόθιηζε από ηα θπζηνινγηθά θύηηαξα). Η εμέηαζε είλαη αξλεηηθή γηα θαξθίλν. πλήζσο ηα επξήκαηα απηά ζπλαληώληαη ζε θιεγκνλώδεηο θαηαζηάζεηο ηνπ ηξαρήινπ θαη ηνπ θόιπνπ. Κιάζε III: ακθίβνια επξήκαηα (ππάξρνπλ θνιπηθά θύηηαξα πνπ νύηε κνηάδνπλ κε ηα θπζηνινγηθά αιιά νύηε κε βεβαηόηεηα ραξαθηεξίδνληαη έσο άηππα ή θαξθηληθά). ε απηή ηελ θιάζε ζπληζηάηαη επαλάιεςε ηνπ ηεζη ηξεηο θνξέο ζε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ επηκέλεη ην εύξεκα πξέπεη λα γίλεη βηνςία. Κιάζε IV: κέζα ζηνλ θνιπηθό θπηηαξηθό πιεζπζκό ππάξρεη κηθξόο αξηζκόο θαξθηληθώλ θπηηάξσλ. ε απηήλ ηίζεηαη ζνβαξά ε ππνςία γηα ηελ ύπαξμε θαθνήζεηαο θαη πξέπεη λα αθνινπζήζεη βηνςία. Κιάζε V: ίδηα επξήκαηα κε ηελ θιάζε IV, αιιά ν αξηζκόο ησλ θαθνεζώλ θπηηάξσλ είλαη πην κεγάινο θαη ππάξρεη έλδεημε γηα βηνςία.

57 Efficacy of a prophylactic adjuvanted bivalent L1 virus-like-particle vaccine against infection with human papillomavirus types 16 and 18 in young women: an interim analysis of a phase III double-blind, randomised controlled trial. Paavonen J. et al Lancet Jun 30;369(9580):

58 Σν Δκβόιην HPV θαη ε ζέζε ηνπ ζηελ πξόιεςε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο. Αξηζηείδεο νιηδάθεο Μαηεπηήξαο Γπλαηθνιόγνο, Τπεύζπλνο Σκήκαηνο Κνιπνζθόπεζεο & Παζνινγίαο Σξαρήινπ Μαηεπηεξίνπ «ΜΗΣΔΡΑ». Η έγθξηζε ηνλ επηέκβξην ηνπ 2006 ελόο εκβνιίνπ HPV (Gardasil) από ηελ Δπξσπατθή Ιαηξηθή Δπηηξνπή Αμηνιόγεζεο (ΔΜΔΑ : European Medical Evaluation Agency) θαη ε πξόζθαηε θπθινθνξία ηνπ ζηελ ρώξα καο, θαζηζηά αλαγθαία ηελ αλαζθόπεζε ησλ επηδεκηνινγηθώλ κειεηώλ θαη δεδνκέλσλ κέρξη ζήκεξα θαζώο θαη ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκό ηεο ζπνπδαηόηεηαο ησλ κέζσλ πνπ δηαζέηνπκε γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο. Κάζε ρξόλν γπλαίθεο ζηνλ θόζκν καζαίλνπλ όηη πάζρνπλ από θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο θαη άιιεο πεζαίλνπλ από απηόλ θάζε ρξόλν. Η ηεξάζηηα όκσο πιεηνςεθία απηώλ ησλ γπλαηθώλ (80%) δνπλ ζηνλ 3ν θόζκν θαη ζηηο ππό αλάπηπμε ρώξεο. Γηα παξάδεηγκα, θάζε ρξόλν ζα πεζάλνπλ από ηνλ θαξθίλν ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο 890 γπλαίθεο ζηελ Μεγάιε Βξεηαλία, γπλαίθεο ζηελ Γαιιία, ζηελ Σατιάλδε, ζηελ Βξαδηιία, ζηελ Κίλα θαη ζηελ Ιλδία. Καη κόλν από απηά ηα δηαθνξεηηθά λνύκεξα γίλεηαη αληηιεπηό όηη παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ην πόζν νηθνλνκηθά αλεπηπγκέλν είλαη ην θάζε θξάηνο αιιά θαη πόζν ζεκαζία δίλεη ην θάζε θξάηνο ζηελ πξόιεςε. Ο αθξνγσληαίνο ιίζνο ηεο πξόιεςεο ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο παξακέλεη ην ηεζη Παπαληθνιάνπ.

59 Όπσο έρεη απνδεηρηεί εδώ θαη 20 ρξόληα από πνιπθεληξηθέο κειέηεο ηεο Παγθόζκηαο Οξγάλσζεο Τγείαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο IARC (International Agency for Research on Cancer), όζεο ρώξεο εθάξκνζαλ έλα Δζληθό Πξόγξακκα Πξόιεςεο κε Σεζη Παπαληθνιάνπ θαηάθεξαλ λα κεηώζνπλ ζεακαηηθά ηελ εκθάληζε αιιά θαη ηελ ζλεζηκόηεηα ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο. Σν πνζνζηό κείσζεο ηνπ αξηζκνύ λέσλ πεξηζηαηηθώλ θαξθίλνπ ήηαλ ηόζν κεγαιύηεξν, όζν ην πνζνζηό θάιπςεο ηνπ πιεζπζκνύ ήηαλ κεγαιύηεξν θαη όζν ην κεζνδηάζηεκα αλάκεζα ζε δύν ηεζη Παπαληθνιάνπ δελ μεπεξλνύζε ηα ηξία ρξόληα. Η Ιζιαλδία, ε νπεδία, ε Απζηξαιία, ε Μεγάιε Βξεηαλία θαη όπνπ αιινύ ε θάιπςε ηνπ πιεζπζκνύ έθηαζε ή μεπέξαζε ην 80%, ηα απνηειέζκαηα ήηαλ ζεακαηηθά θαη ε κείσζε ησλ λέσλ πεξηζηαηηθώλ θαξθίλνπ εηεζίσο έθηαζε ην 70% έσο θαη ην 85 %.

60 Ο θαξθίλνο ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο νθείιεηαη ζηνλ ηό HPV θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζε νξηζκέλνπο από ηνπο 100 δηαθνξεηηθνύο ηύπνπο ηνπ ηνύ πνπ απνδεδεηγκέλα είλαη θαξθηλνγόλνη θαη νλνκάδνληαη Τςεινύ Κηλδύλνπ (High Risk). Οη πην ζπρλνί ηύπνη Τςεινύ θηλδύλνπ είλαη νη : 16, 18, 45, 31, 33, 52, 58, 35, 39, αλ θαη ζπλνιηθά ππνινγίδνληαη πάλσ από δεθαπέληε. Γλσξίδνπκε επίζεο θαιά, ηελ θπζηθή ηζηνξία ηεο ινίκσμεο θαη ηηο δηαθνξεηηθέο θάζεηο ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο κεηά ηελ ινίκσμε από ηνλ ηό HPV θαη ηελ εμέιημε κηαο απιήο ινίκσμεο ζε πξνθαξθηληθέο αιινηώζεηο δηαθνξεηηθήο βαξύηεηαο. Από ην CIN 1 (ρακεινύ βαζκνύ αιινηώζεηο), ζε ππνζηξνθή θαη ίαζε θαη αληηζέησο ηελ εμέιημε ζε CIN 2 θαη CIN 3 (πςεινύ βαζκνύ αιινηώζεηο) θαη ηέινο ζε δηεζεηηθό θαξθίλν ηξαρήινπ.

61 Δδώ θαη αξθεηά ρξόληα ε επηζηεκνληθή θνηλόηεηα γλσξίδεη όηη ην Σεζη Παπαληθνιάνπ έρεη νξηζκέλα «όξηα» ζηελ αλίρλεπζε ησλ πξνθαξθηληθώλ βιαβώλ θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ θαξθίλνπ. Τπνινγίδεηαη όηη από ην απιό ηεζη Παπαληθνιάνπ δηαθεύγνπλ ηελ αλίρλεπζε ην 25 κε 35 % ησλ βιαβώλ. Κη απηό γηα δηαθόξνπο αληηθεηκεληθνύο ιόγνπο πνύ νθείινληαη είηε ζηνλ ηξόπν ιήςεο ηνπ ηεζη είηε ζην ηξόπν εξκελείαο ηνπ ηεζη Παπαληθνιάνπ. Με ηελ εθαξκνγή ηεο θπηηαξνινγίαο πγξήο θάζεο θαη ην λέν ηεζη Παπαληθνιάνπ ThinPrepR ε επαηζζεζία ηνπ ηεζη απμήζεθε ζην 85 κε 90 %. Σέινο, ε αλίρλεπζε ηνπ ηνύ HPV (HPV - DNA test) θαη εηδηθόηεξα ε αλίρλεπζε ησλ πςεινύ θηλδύλνπ ηώλ, ζε ζπλδπαζκό κε ην ηεζη Παπαληθνιάνπ νδήγεζε ηελ επαηζζεζία θαη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ ηεζη ζρεδόλ ζην 100%.

62 Απνηειεζκαηηθή πξνθύιαμε όρη κόλν θαηά ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο, αιιά θαη ησλ θαξθίλσλ ηνπ αηδνίνπ θαη ηνπ θόιπνπ θαη ησλ νμπηελώλ θνλδπισκάησλ πξνζθέξεη ην ηεηξαδύλακν εκβόιην Gardasil. ύκθσλα κε ηα λεόηεξα απνηειέζκαηα κεγάισλ δηεζλώλ θιηληθώλ κειεηώλ, ηνκνλαδηθό απηό εκβόιην πνπ δξα ζηνπο ηέζζεξηο ηύπνπο ηνπ ηνύ ησλ αλζξώπηλσλ ζεισκάησλ HPV (6, 11, 16 θαη 18) πνπ επζύλνληαη γηα ηε κεγάιε πιεηνλόηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κνξθώλ θαξθίλνπ, πξνζηαηεύεη απόιπηα από ηηο πξνθαξθηληθέο ηξαρειηθέο, αηδνηηθέο θαη θνιπηθέο αιινηώζεηο θαη ηα θνλδπιώκαηα. Όπσο εθηηκνύλ νη επηζηήκνλεο, νη ηέζζεξηο ηύπνη ηνπ ηνύ HPV 6, 11, 16 θαη 18 πξνθαινύλ ην 75% ησλ θαξθίλσλ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο ζηελ Δπξώπε, ην 70% ησλ θαξθίλσλ ηνπ θόιπνπ θαη ηνπ αηδνίνπ, ην 70% ησλ πξνθαξθηληθώλ θαη ην 35-50% ησλ πξώηκσλ ηξαρειηθώλ αιινηώζεσλ, ην 70% ησλ αηδνηηθώλ θαη θνιπηθώλ πξνθαξθηληθώλ αιινηώζεσλ, θαζώο θαη ην 90% ησλ νμπηελώλ θνλδπισκάησλ. Δπηπιένλ, ηα πξώηα απνηειέζκαηα ησλ δύν κεγάισλ θιηληθώλ κειεηώλ θάζεο ΙΙΙ ζηηο νπνίεο κειεηήζεθε ην GARDASIL δείρλνπλ όηη ην εκβόιην πξνιακβάλεη ηηο πξνθαξθηληθέο ηξαρειηθέο αιινηώζεηο (CIN 2/3, AIS) πνπ πξνθαινύληαη από άιινπο 10 ηύπνπο ηνπ ηνύ, νη νπνίνη δελ πεξηιακβάλνληαη ζε απηνύο πνπ ην εκβόιην ζηνρεύεη άκεζα! Απηνί νη 10 ηνί, ζύκθσλα κε ηνπο εηδηθνύο, πξνθαινύλ έλα πνζνζηό 16% επηπιένλ θαξθίλσλ ηνπ ηξαρήινπ ζηελ Δπξώπε θαη 22% παγθνζκίσο.

63 Πηα ε ζέζε ινηπόλ ηνπ εκβνιίνπ HPV ζηελ πξόιεςε ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο ; Σν εκβόιην πεξηέρεη θαπζηδηαθέο πξσηεΐλεο L1 ησλ ηώλ HPV 16 θαη HPV 18 (από ην θέιπθνο ηνπ ηνύ), έηζη δελ ππάξρεη πεξίπησζε λα λνζήζεη θάπνηνο από ηνλ εκβνιηαζκό. Ο εκβνιηαζκόο γίλεηαη ζε 3 ελδνκπτθέο ελέζεηο, ε 2ε δόζε δύν κήλεο κεηά ηελ πξώηε θαη ε 3ε δόζε έμη κήλεο κεηά ηελ πξώηε. Οη κέρξη ηώξα κειέηεο έγηλαλ ζε θνξίηζηα θαη λέεο από 16 κέρξη θαη 26 εηώλ θαη ηα κέρξη ηώξα ζηνηρεία δείρλνπλ κηα απνηειεζκαηηθόηεηα 100% ζηελ εθδήισζε πξνθαξθηληθώλ αιινηώζεσλ θαη θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο γηα ηα 2 έσο θαη ηα 5 ρξόληα παξαθνινύζεζεο κεηά ηνλ εκβνιηαζκό.

64 Σν εκβόιην εγθξίζεθε ζην Δζληθό Πξόγξακκα Δκβνιηαζκνύ ζηηο Η.Π.Α γηα ηα θνξίηζηα εηώλ, ζηελ Απζηξία γηα ηηο ίδηεο ειηθίεο θαη από ηηο 7 Φεβξνπαξίνπ 2007 θαη ζηελ Διιάδα γηα ηα θνξίηζηα εηώλ. Όκσο από ηηο κέρξη ζήκεξα κειέηεο δελ γλσξίδνπκε ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ εκβνιίνπ ζε γπλαίθεο κεγαιύηεξεο ησλ 26 εηώλ νύηε ηελ δηάξθεηα ηεο πξνζηαζίαο κεηά ηα 5 ρξόληα. Δπίζεο πξέπεη λα επηζεκαλζεί όηη ην εκβόιην δελ αλαζηέιιεη κηα λόζν πνπ εθδειώζεθε, δειαδή δελ είλαη ζεξαπεπηηθό.

65 Σν θπξηόηεξν όκσο είλαη όηη ην εκβόιην δελ θαιύπηεη παξά κόλν ηνπο δύν θαξθηλνγόλνπο ηύπνπο HPV 16 θαη HPV 18. Απηνί νη δύν ηύπνη είλαη ππεύζπλνη γηα ην 70 % ησλ πεξηζηαηηθώλ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο θαη γηα πεξίπνπ 55 % κε 65 % ησλ πξνθαξθηληθώλ βιαβώλ ηνπ ηξαρήινπ. Αθόκα θαη εάλ όινο ν πιεζπζκόο εκβνιηαδόηαλ, δελ ζα είρακε πξόιεςε ηνπ θαξθίλνπ ηνύ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο κεγαιύηεξε ηνπ 70 %. Οη γπλαίθεο πξέπεη επνκέλσο απαξαηηήησο λα ζπλερίζνπλ λα θάλνπλ ηεζη Παπαληθνιάνπ θαη κεηά ηνλ εκβνιηαζκό.

66 Έλα δεύηεξν εκβόιην θαηά ηνπ θαξθίλνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο, πήξε έγθξηζε θπθινθνξίαο από ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Πξόθεηηαη γηα ην Cervarix' ηεο GlaxoSmithKline (GSK), ην νπνίν είλαη πιένλ δηαζέζηκν ζηηο 27 ρώξεο - κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ύκθσλα κε αλαθνίλσζε ηεο εηαηξείαο πνπ ην παξάγεη θαη ην δηαθηλεί, ην Cervarix' ζηεξίδεηαη ζε έλα πξσηνπνξηαθό αλνζνεληζρπηηθό ζύζηεκα (AS04). Σν ζύζηεκα απηό πξνζηαηεύεηαη από δίπισκα επξεζηηερλίαο θαη είλαη ζρεδηαζκέλν γηα λα εληζρύεη ηελ αλνζνινγηθή απάληεζε θαη λα απμάλεη ηε δηάξθεηα ηεο πξνζηαζίαο έλαληη νγθνγόλσλ ηύπσλ ηνπ ηνύ. Δπάγεη κεγαιύηεξε ζε κέγεζνο θαη δηάξθεηα αλνζνινγηθή απάληεζε ζε ζύγθξηζε κε ηελ ίδηα ζύζηαζε εκβνιίνπ, εληζρπκέλε κόλν κε ην παξαδνζηαθό αλνζνεληζρπηηθό πδξνμεηδίνπ ηνπ αξγηιίνπ. Σν λέν εκβόιην ελδείθλπηαη γηα ηελ πξόιεςε πξνθαξθηληθώλ αιινηώζεσλ ζηνλ ηξάρειν (πςεινύ βαζκνύ ηξαρειηθέο ελδνεπηζειηαθέο λενπιαζίεο - CIN 2 θαη 3) θαη ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο πνπ ζρεηίδεηαη αηηηνινγηθά κε ηνπο ηύπνπο 16 θαη 18 ηνπ ηνύ ησλ αλζξώπηλσλ ζεισκάησλ (HPV). Η έλδεημε βαζίδεηαη ζε ζηνηρεία πνπ πξνέξρνληαη από θνξίηζηα θαη γπλαίθεο ειηθίαο 10 έσο 25 εηώλ.

67 Η έγθξηζε αθνινύζεζε ηε Θεηηθή Γλσκνδόηεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο Φαξκάθσλ γηα Αλζξώπηλε Υξήζε (CHMP) ηνλ Ινύιην ηνπ Βαζίζηεθε, δε, ζηελ αλαζθόπεζε ζηνηρείσλ από θιηληθέο κειέηεο, νη νπνίεο πεξηιάκβαλαλ πεξίπνπ γπλαίθεο θαη νη νπνίεο θαηέδεημαλ θαιά ζηνηρεία απνηειεζκαηηθόηεηαο θαη αλνζνγνληθόηεηαο. Ο θάθεινο πεξηιάκβαλε θιηληθά επξήκαηα από ηηο εμήο κειέηεο: Σε κεγαιύηεξε κειέηε Φάζεο III γηα ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα εκβνιίνπ θαηά ηνπ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο πνπ έρεη δηεμαρζεί κέρξη ζήκεξα, ε νπνία θαηέδεημε όηη ην λέν εκβόιην παξέρεη 100% πξνζηαζία έλαληη πξνθαξθηληθώλ αιινηώζεσλ (CIN2+) πνπ ζρεηίδνληαη αηηηνινγηθά κε ηνπο ηύπνπο 16 θαη 18 ηνπ ηνύ ησλ αλζξώπηλσλ ζεισκάησλ. Οη ζπγθεθξηκέλνη ηύπνη ηνπ ηνύ επζύλνληαη γηα ην 70% όισλ ησλ πεξηζηαηηθώλ θαξθίλνπ ηνπ ηξαρήινπ ηεο κήηξαο, παγθνζκίσο. Μαθξνρξόληα κειέηε, ε νπνία δείρλεη όηη ην λέν εκβόιην παξέρεη 100% πξνζηαζία πνπ δηαξθεί γηα έσο θαη 5,5 έηε κεηά ηνλ εκβνιηαζκό. Η δηάξθεηα ηεο πξνζηαζίαο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαζώο νη γπλαίθεο κπνξεί λα πξνζβιεζνύλ από ινηκώμεηο ζε όιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. ηνηρεία από κειέηεο αλνζνγνληθόηεηαο, πνπ αλαδεηθλύνπλ όηη ην λέν εκβόιην είλαη ηδηαίηεξα αλνζνγνληθό ζε επξύ ειηθηαθό θάζκα, επάγνληαο πςειά επίπεδα αληηζσκάησλ ζε γπλαίθεο ειηθίαο κεηαμύ εηώλ.