12η ιάλεξη: Υπερπροπόνηση (ΙΙΙ) Overtraining (ΙΙΙ)

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0910 «Εργοφυσιολογία στον Αγωνιστικό Αθλητισµό Ι» 12η ιάλεξη: Υπερπροπόνηση (ΙΙΙ) Overtraining (ΙΙΙ) Γιάννης Κουτεντάκης,, BSc,, MA, PhD

2 Περιεχόµενα Μαθήµατος Μείωση της Μυϊκής ύναµης Φαινόµενο Κεντρικό ή Περιφερειακό Η Επίδραση του Αγωνίσµατος και του Τόπου ιαµονής των Αθλητών στη Συχνότητα Εµφάνισης του ΣΑΜΑ Ο Ετήσιος Αγωνιστικός Κύκλος και το ΣΑΜΑ Φροντίδα Αθλητών µεσαμα Θέµατα προς Συζήτηση Αναφορές - Βιβλιογραφία

3 ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ - ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟ ΣΑΜΑ Είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας παρατεταμένης ανισορροπίας μεταξύ προπονητικού όγκου και αποκατάστασης, διαρκούν για πολλές βδομάδες ή μήνες & περιλαμβάνουν: Ανοσοποιητικό Σύστημα - Αύξηση αλλεργιών και λοιμώξεων, ιδιαίτερα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (Sharp & Koutedakis, 1992) Μείωση απόδοσης κατά την μέγιστη εκούσια μυϊκή σύσπαση (Budgett, 1998) - Κεντρικό ή περιφερειακό φαινόμενο; (Koutedakis et al, 1995) Προπονητικοί & αγωνιστικοί κύκλοι (Koutedakis & Sharp, 1998) Διάρκεια αγωνίσματος - περιβάλλον (Koutedakis et al, 2001)

4 ΣΑΜΑ & ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΚΟΥΣΙΑ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΠΑΣΗ (Koutedakis et al, 1995) Η µειωµένη αθλητική απόδοση ατόµων µε τοσαμαµπορεί να οφείλεται, σε επίπεδο ΚΝΣ, σε ελάττωση της ικανότητας για µέγιστες εκούσιες µυϊκές προσπάθειες. Αυτή η υπόθεση συµφωνεί µε την απροθυµία του ΚΝΣ για µέγιστες εκούσιες µυϊκές προσπάθειες σε ασθενείς µε το Σύνδροµο της Χρόνιας Κόπωση (Stokes et al., 1988). Εάν συµβαίνει αυτό, τότε οι οµόκεντρες συσπάσεις θα επηρεάζονται περισσότερο, συγκριτικά µε τιςέκκεντρες. Ακόµα, η εξωτερική ηλεκτρική µυϊκή διέγερση κατά την διάρκεια µέγιστης ισοµετρικής προσπάθειας θα βελτιώσει την απόδοση ατόµων µε τοσαμα. Υγιή άτοµα;

5 ΣΑΜΑ & ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΚΟΥΣΙΑ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΠΑΣΗ Μεθοδολογία 10 αθλητές ΣΑΜΑ 10 αθλητές ελέγχου Ηλεκτρική διέγερση µυός υναµοµέτρηση: Ισοµετρικές Οµόκεντρες Έκκεντρες

6 ΣΑΜΑ & ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΚΟΥΣΙΑ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΠΑΣΗ Αποτελέσµατα ANGULAR VELOCITY CONTROL SUBJECTS (N=10) OVERTRAINED SUBJECTS (N=10) 60 deg.s -1 CON (N.m) 237 (±12) 203 (±18) NS ANOVA (P-value) ECC (N.m) 299 (±14) 277 (±28) NS 120 deg.s -1 CON (N.m) 204 (±14)a* 179 (±15)a P<0.05 ECC (N.m) 268 (±15)a* 283 (±24) NS 180 deg.s -1 CON (N.m) 189 (±10)a**,b 133 (±6)a**,b** P<0.01 ECC (N.m) 285 (±4) 271 (±15) NS = values are means (±SEM) a, a*, a** = significant different at P<0.05, P<0.01 and P<0.001 respectively from mean peak torques obtained at 60 deg.s -1 b, b** = significant different at P<0.05 and P<0.001 respectively from mean peak torques obtained at 120 deg.s -1

7

8

9 Αποτελέσµατα

10 ΣΑΜΑ & ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΚΟΥΣΙΑ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΠΑΣΗ Ένα κουρασµένο ΚΝΣ επηρεάζει περισσότερο µια οµόκεντρη µυϊκή σύσπαση, ηοποίααπαιτείπλήρησυµµετοχή των κινητικών µονάδων. Αντίθετα, κατά την έκκεντρη σύσπαση, η δραστηριοποίηση των φυγόκεντρων νεύρων της µυϊκής ατράκτου ενισχύουν την διέγερση των κινητικών νευρώνων, και έτσι απαιτείται χαµηλότερη κεντρική νευρική διέγερση.

11 ΣΑΜΑ & ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΚΟΥΣΙΑ ΜΥΪΚΗ ΣΥΣΠΑΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η µείωση της απόδοσης κατά την µέγιστη εκούσια µυϊκή σύσπαση, που παρατηρείται σε αθλητές µε το ΣΑΜΑ, δικαιολογείται από µία εξασθένηση - βλάβη των κέντρων νευρικής διέγερσης και όχι από µυϊκή δυσλειτουργία. Το φαινόµενο δηλαδή είναι «κεντρικό» και όχι «περιφερειακό» (δηλ. µυϊκό).

12 ΕΝ ΕΙΞΕΙΣ - ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟ ΣΑΜΑ Είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας παρατεταμένης ανισορροπίας μεταξύ προπονητικού όγκου και αποκατάστασης, διαρκούν για πολλές βδομάδες ή μήνες & περιλαμβάνουν: Ανοσοποιητικό Σύστημα - Αύξηση αλλεργιών και λοιμώξεων, ιδιαίτερα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος (Sharp & Koutedakis, 1992) Μείωση απόδοσης κατά την μέγιστη εκούσια μυϊκή σύσπαση (Budgett, 1998) - Κεντρικό ή περιφερειακό φαινόμενο; (Koutedakis et al, 1995) ιάρκεια αγωνίσµατος - περιβάλλον (Koutedakis et al, 2001) Προπονητικοί & αγωνιστικοί κύκλοι (Koutedakis & Sharp, 1998) -

13 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Είναι γνωστό ότι τα µεγάλααστικάκέντραέχουν συνδεθεί -µεταξύ άλλων -µε παράγοντες που επηρεάζουν τόσο την υγεία (Friedman et al., 2001) όσο και την αθλητική απόδοση (Pierson, 1989). Ερώτηση: Έχει το ΣΑΜΑ σχέση µε τηνδιάρκειατου αγωνίσµατος & µε περιβάλλον που οι αθλητές ζουν και προπονούνται;

14 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Koutedakis et al., 2001) Μεθοδολογία 81 αθλητές/τριες υψηλού επιπέδου (από 8 αγωνίσµατα διαφορετικής διάρκειας) µε τοσαμα Οτόποςµόνιµης διαµονής των 81 αθλητών µε ΣΑΜΑ Οτόποςµόνιµης διαµονής του συνόλου σχεδόν των αθλητών Υ.Ε. που συµµετείχαν στα παραπάνω 8 αγωνίσµατα (n=326) χωρίς το ΣΑΜΑ > & < κατ. (αστικά/µη αστικά κέντρα)

15 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Koutedakis et al., 2001) 80% 70% 60% 50% *p<0.001 **p< % 30% Men Women 20% 10% 0% Duration of Events < 2 min Duration of Events > 2 min

16 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Koutedakis et al., 2001) 25% 20% χ 2 ; p< % 10% 5% 0% Town/Rural Incidents Urban Incidents

17 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ (ώρες αιχµής) CO: τιµές σε ωριαία βάση µg/m Σταθµοί Μέγιστη τιµή Όριο Επιφυλακής Πατησίων 28,2 * Αθηνάς 23,6 * Αριστοτέλους 22,2 * Πειραιάς 15,0 * Γεωπονική 13,6 * 10 µg/m 3 Ν.Σµύρνη 17,1 * Μαρούσι 22,1 * Περιστέρι 16,4 * Λυκόβρυση 14,1 * * τιµές πάνω από το όριο επιφυλακής

18 ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΛΑΡΙΣΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΤΗ (ΤΙΜΕΣ: ΜΕΣΕΣ ΜΗΝΙΑΙΕΣ) CO SO2 NO2 ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ (ΝΟΕΜ.-ΜΑΡΤ.) ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ (ΝΟΕΜ-ΜΑΡΤ) ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΛΑΡΙΣΑ ΑΘΗΝΑ ΟΡΙΟ ΕΠΙΦΥΛΑΚΗΣ µg/m µg/m µg/m µg/m 3 10 µg/m µg/m µg/m µg /m µg/m µg/m 3 ΟΛΟ ΤΟ ΕΤΟΣ µg/m µg/m µg/m 3

19 ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ... Έκθεση του οργανισµού στο NO 2 προκαλεί ερεθισµόστο κατώτερο αναπνευστικό σύστηµα καθώς και υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήµατος (Solomon et al., 2000). Συνδυασµός άσκησης και ατµοσφαιρικών ρίπων είναι δυνατόν να προκαλέσει βροχοσυστολή, που µε την σειρά της επηρεάζει αναπνευστικούς παραµέτρους (Pierson et al., 1986), ενώ η έκθεση σε CO προκαλεί µείωση της αντίστασης στην κόπωση (Pribyl, Racca, 1996).

20 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Koutedakis et al., 2001) Σενάριο Οι περισσότεροι αθλητές Υ.Ε. µε το ΣΑΜΑ προέρχονται από αγωνίσµατα αντοχής (έντονος πνευµονικός αερισµός) Υ.Ε. αθλητές µε ΣΑΜΑ ζουν συνήθως σε αστικά κέντρα Μεγάλες πόλεις... επιβαρηµένο ατµοσφαιρικό περιβάλλον Υ.Ε. αθλητές µε ΣΑΜΑ παρουσιάζουν εξασθενηµένο ανοσοποιητικό σύστηµα (Sharp & Koutedakis, 1992) ικαιολογείται η σχέση µεταξύ ΣΑΜΑ & αύξηση αλλεργιών/ιώσεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήµατος

21 ΣΑΜΑ, ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (Koutedakis et al., 2001) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σε αθλητές Υ.Ε., τα περιστατικά ΣΑΜΑ σχετίζονται µε την διάρκεια των αγωνισµάτων τους και από τον χώρο µόνιµης διαµονής. Τα δεδοµένα που παρουσιάσαµε δικαιολογούν τη σχέση µεταξύ ΣΑΜΑ & αλλεργιών/ιώσεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήµατος και συνηγορούν υπέρ των υγιεινών συνθηκών προπόνησης & αγώνα.

22 ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΜΑ ΣΕ ΑΘΛΗΤΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕ ΟΥ (Koutedakis and Sharp, 1998) Ο σύγχρονος αγωνιστικός αθλητισµός απαιτεί σχεδόν καθηµερινή εντατική προετοιµασία, κατά την διάρκεια της οποίας ο προπονητικός όγκος παρουσιάζει µικρές µεταβολές. Μελετήθηκε η περιοδικότητα του φαινοµένου σε αθλητές και αθλήτριες Υ.Ε.

23 ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΜΑ ΣΕ ΑΘΛΗΤΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕ ΟΥ 35 Overtraining * Percentages of Tota MALES FEM ALES # $ 5 0 PREPARATION PRE-COMPETITION COMPETITION

24 ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΏΝ ΣΕ ΑΘΛΗΤΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕ ΟΥ (Koutedakis and Sharp, 1998) 35 Injuries ** + $$ Percentages of Total MALES FEMALES * $ # ## 5 0 PREPARATION PRE-COMPETITION COMPETITION

25 ΠΕΡΙΟ ΙΚΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΑΜΑ ΣΕ ΑΘΛΗΤΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕ ΟΥ (Koutedakis and Sharp, 1998) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΗΕπιδηµιολογία του ΣΑΜΑ ακολουθεί τους κύκλους προετοιµασίας αθλητών Υ.Ε. και κορυφώνεται στην αγωνιστική περίοδο. εν διαπιστώθηκαν διαφορές µεταξύ ανδρών και γυναικών.

26 Το «Κεντρικό» Μοντέλο Κόπωσης των Nooks/Gibson/Lambert Το «Κεντρικό» Μοντέλο Κόπωσης των Nooks/Gibson/Lambert (T. Noakes et al., British Journal of Sports Medicine, 2004) ΑΙΣΘΗΣΗ ΚΟΠΩΣΗΣ Η κόπωση είναι ένας κεντρικός µηχανισµός ασφάλειας ο οποίος επαναπροσδιορίζει την επίπεδο Conscious µυϊκής δράσης Brain σε χαµηλότερα επίπεδα προκειµένου να προφυλάξει τον οργανισµό από: Muscle Afferent information Subconscious Brain - Έλλειψη γλυκόζης για την λειτουργία του εγκεφάλου - Ισχαιµία του µυοκαρδίου Integrated neural response - Μεγάλες ενεργειακές (ATP) πτώσεις - Μεγάλη πτώση του ph Peripheral Organs - Υπερβολική αύξηση της θερµοκρασίας του σώµατος Cardiovascular system Lungs Afferent information Metabolism

27 Managing Overtraining (I) Reduced training volumes is perhaps the most effective treatment (Costill et al., Med Sci Sport Exerc, 1991)... Active resting (or change of activity patterns) may contribute to increased recovery rates (Koutedakis et al., Br J Sports Med, 1990)

28 Managing Overtraining (II) Regeneration techniques (counseling, sleep, sauna, massage, aromatotherapy, hydrotherapy)... Appropriate diet (sufficient carbohydrate intake, optimal vit C, D, and E levels - antioxidants)

29 Περίληψη - Συµπεράσµατα Το ΣΑΜΑ είναι φαινόµενο κεντρικό και δεν έχει σχέση µε την λειτουργία των µυών Τα αγωνίσµατα αντοχής είναι αυτά που παρουσιάζουν τα περισσότερα προβλήµατα ΣΑΜΑ, καθώς και η ζωή σε µεγάλα αστικά κέντρα Τα περισσότερα προβλήµατα ΣΑΜΑ εµφανίζονται κατά την διάρκεια της προαγωνιστικής και, ιδιαίτερα, της αγωνιστικής περιόδου

30 Θέµατα προς Συζήτηση Γιατί πιστεύουµε ότι µείωση της µυϊκής δύναµης σε άτοµα µε ΣΑΜΑ είναι φαινόµενο κεντρικό? Πως µπορεί η ηλεκτρική µυϊκή διέργεση να µας βοηθήσει να καταλήξουµε στο πιο πάνω συµπέρασµα? Ποιες είναι οι φυσιολογικές αιτίες που συνδέουν το ΣΑΜΑ µε την συχνότητα τραυµατισµών? Γιατί οι αθλητές σε αγωνίσµατα παρατεταµένης διάρκειας παρουσιάζουν τα περισσότερα περιστατικά σε σχέση µε αθλητές που δραστηριοποιούνται σε αναερόβια αθλήµατα?

31 Αναφορές - Βιβλιογραφία Y. Koutedakis, R. Budgett, L. Faulmann. "Rest and underperforming elite competitors". Brit. J. Sports Med., 24: , Jeukendrup ΑΕ, Hesselink MK, Snyder AC, Kuipers H, Keizer HA. Physiological changes in male competitive cyclists after two weeks of intensified training. Int. J. Sports Med., 13(7):534-41, N.C.C. Sharp, Y. Koutedakis. "Sport and the overtraining syndrome: immunological aspects". (Invited Review Article). Brit. Med. Bul., 48(3): , M. Parry-Billings, R. Budgett, Y. Koutedakis, et al. "Plasma amino acid concentrations in the overtraining syndrome: possible effects on the immune system". Med. Sci. Sports Exer., 24(12): , M. Parry-Billings, V.J. Mathews, E.A. Newsholme, R. Budgett, Y. Koutedakis. "The Overtraining Syndrome: Some Biochemical Aspects". In: D.A.D. Maclead, R.J. Maughan, C. Williams, C.R. Madeley, J.C.M. Sharp, R.W. Nutton (Eds.). Intermittent High Intensity Exercise: Preparation, Stress and Damage Limitation; E. & F.N. Spon, London, pp: , 1993 Y. Koutedakis, R. Frischknecht, G. Vrbova, et al. "Maximal voluntary quadriceps strength patterns in Olympic overtrained athletes". Med. Sci. Sports Exerc., 27: , Y. Koutedakis, N.C.C. Sharp. "Seasonal variations of injury and overtraining in elite athletes" Clin. J. Sports Med., 8(1): 18-21, Y. Koutedakis, L. Myszkewycz, D. Soulas, V. Papapostolou, N.C.C Sharp. "The effects of rest and subsequent training on selected physiological parameters in professional female classical dancers" Int. J. Sports Med., 20(6): , Y. Koutedakis & N.C.C. Sharp. The Fit and Healthy Dancer". Chichester, UK: Willey & Sons Ltd, Y. Koutedakis. "Burnout in dance: the physiological viewpoint" J. Dance Med. Sci., 4(4): , Waldeck & Lambert, J Sports Sc Med, 2: , 2003.

32 Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΑΜΑ (Υπερκόπωση) Οπληθυσµός της Ελλάδος είναι περίπου από τους οποίους τα είναι συνταξιούχοι. Αυτό σηµαίνει ότι περίπου κάνουν παραγωγική εργασία και κοπιάζουν δουλεύοντας. Απ αυτούς όµως, τα βρίσκονται στις προπτυχιακές βαθµίδες της εκπαίδευσης ενώ περίπου είναι δηµόσιοι υπάλληλοι. Έτσι αποµένει µόνο για παραγωγική εργασία. Εάν τώρα αφαιρέσουµε τον Στρατό ( ), ταβλαδόρους ( ), τσιλιαδόρους ( ), δηµοτικούς υπαλλήλους ( ), αρρώστους ( ) και φυλακισµένους ( ), σηµαίνει ότι µόνο 36 άτοµα είναι διαθέσιµα στην Ελλάδα για παραγωγική δουλειά, δηλ. εσείς!!!! ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ