«ηαηηζηηθή αλάιπζε θαη κειέηε αγνξάο εξγαζίαο πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα»

Transcript

1 Σκήκα κεραληθώλ πιεξνθνξηθήο Σ.Δ.Ι Γπηηθήο Διιάδαο ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «ηαηηζηηθή αλάιπζε θαη κειέηε αγνξάο εξγαζίαο πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα» Οπξαλίαο Γ. Θένπ Α.Δ:0223 Δπηβιέπσλ Γεώξγηνο Αζεκαθόπνπινο Καζεγεηήο εθαξκνγώλ

2 Πεξίιεςε ελ ρσξεί αµθηβνιία πσο ε πιεξνθνξηθή θαη νη εμεηδηθεχζεηο ηεο δηαδξαµαηίδνπλ έλαλ θνξπθαίν θαη µε νινέλα απμαλφµελε ζεµαζία ξφιν ζηηο εμειίμεηο ηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο επηζηήµεο ζε δηεζλέο επίπεδν. Η Διιάδα ζπλέιαβε ζσζηά θαη έγθαηξα ηα µελχµαηα ησλ θαηξψλ, φπσο µαξηπξνχλ ηφζν ε ίδξπζε εμεηδηθεπµέλσλ παλεπηζηεµηαθψλ ηµεµάησλ θαη ν εµπινπηηζµφο ππαξρφλησλ µε λέα πξνγξάµµαηα ηελ ηειεπηαία δεθαεηία φζν θαη ε ηδηαίηεξε θαη απμαλφµελε πξνηίµεζε εθ µέξνπο ησλ ππνςεθίσλ θνηηεηψλ εηζαγσγήο ηνπο ζηα ηµήµαηα απηά. ηελ παξνχζα κειέηε πξαγκαηνπνηείηαη µειέηεο γηα ηε ζρέζε ησλ ζπνπδψλ πιεξνθνξηθήο µε ηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο ην δήηεκα απηφ ζηηο δχζθνιεο ζπγθπξίεο πνπ επηθξαηνχλ ζηε ρψξα καο, ην ζέκα απηφ ζπγθεληξψλεη εχινγν ελδηαθέξνλ παξά ηελ απνπζία πξνο ην παξφλ ζηελ Διιάδα ζηνηρείσλ ζρεηηθά µε ηελ απαζρφιεζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. 2

3 Περιεχόμενα Πεξίιεςε... 2 Δηζαγσγή... 9 Κεθάιαην 1: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ Ννκηζκαηηθή θαη νηθνλνκηθή έλσζε Η εκθάληζε ηεο θξίζεο ζηελ Διιάδα Η Διιεληθή Οηθνλνκία ηνπ ζήκεξα Μλεκφλην 1ν Μλεκφλην 2ν Μλεκφλην Σα αίηηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκηθήο θξίζεο Σν δεκφζην ρξένο ζηελ Διιάδα Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα Σν θαηλφκελν ηεο θνξνδηαθπγήο Κεθάιαην 2 ν : Δπηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο Οηθνλνκηθή Κξίζε θαη Αγνξά Δξγαζίαο Μηζζνί θαη θφζηνο εξγαζίαο Διιάδαο θαη Δπξσπατθήο έλσζεο Δληαίν κηζζνιφγην Αλεξγία Μεηαλάζηεπζε Κεθάιαην 3: Η αγνξά εξγαζίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα Αλάπηπμε ησλ επαγγεικάησλ Πιεξνθνξηθήο ζηηο Η.Π.Α Αλάπηπμε ησλ επαγγεικάησλ Πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα Κεθάιαην 4: Μεζνδνινγία Δξεπλεηηθά δεηνχκελα Μέζνδνη πιινγήο Γεδνκέλσλ Δξσηεκαηνιφγην Σν Γείγκα ηεο Έξεπλαο Μέζνδνο Αλάιπζεο Γεδνκέλσλ Κεθάιαην 5: Απνηειέζκαηα Γεκνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά Απαζρνινχκελνη Απφθνηηνη Απηναπαζρνινχκελνη Απφθνηηνη

4 5.3 Άλεξγνη Απφθνηηνη πζρέηηζε δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ κε ηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε Βηβιηνγξαθία

5 Πεξηερόκελα Πηλάθσλ Πίλαθαο 1: Δμέιημε Μαθξννηθνλνκηθώλ κεγεζώλ Πίλαθαο 2: Πνζόηεηα αλέξγσλ πνπ αλαδεηνύλ εξγαζία Πίλαθαο 3: ηνηρεία αλεξγίαο αλά πεξηθέξεηα Πίλαθαο 4: Αιιαγέο ζην πνζνζηό ησλ πηπρηνύρσλ πιεξνθνξηθήο ησλ δύν νµάδσλ ζην δηάζηεµα Η δηαθνξά είλαη εληππσζηαθή Πίλαθαο 5: Βαζκόο επθνιίαο ή δπζθνιίαο εύξεζεο πξνζσπηθνύ αλά επάγγεικα Πίλαθαο 6: Σα 10 πην εύθνια1 ζηελ εύξεζε επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο Πίλαθαο 7: Σα 10 πην δύζθνια1 ζηελ εύξεζε επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο Πίλαθαο 8: Δπαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο κε νκνηόκνξθε δηαζπνξά ζηελ αγνξά εξγαζίαο Πίλαθαο 9: Δπαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο κε επξύηεξε ρξήζε ζηηο κεγάιεο θαη ζηηο παιαηέο ή ζηηο γεσγξαθηθά επξέσο δξαζηεξηνπνηνύκελεο επηρεηξήζεηο Πίλαθαο 10: Γηαθνξά ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε ηνπ αηόκνπ θαη ζην θύιν Πίλαθαο 11: Γηαθνξά ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε ηνπ αηόκνπ θαη ζην επίπεδν εθπαίδεπζεο Πίλαθαο 12: Γηαθνξά ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε ηνπ αηόκνπ θαη ζηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Πίλαθαο 13: Γηαθνξά ζηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε ηνπ αηόκνπ θαη ζην βαζκό απνθνίηεζεο

6 Πεξηερόκελα Γηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 1: Δμέιημε ηνπ ρξένπο ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Δπξσδώλε Γηάγξακκα 2: Δμέιημε ηνπ δείθηε θηώρεηαο ζηελ Διιάδα ην Γηάγξακκα 3: Μέζνο κηζζόο ζηηο ρώξεο κέιε ηεο Δ.Δ Γηάγξακκα 4: Οη κέζνη κηζζνί ησλ εξγαδνκέλσλ Γηάγξακκα 5: Καηώηαηεο Πξαγκαηηθέο Απνδνρέο Γηάγξακκα 6:Καηαλνκή απνθνίησλ Πιεξνθνξηθήο ηνπ ΟΠΑ Γηάγξακκα 7: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην θύιν Γηάγξακκα 8: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ ειηθία Γηάγξακκα 9: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Γηάγξακκα 10: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο Γηάγξακκα 11: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην ηκήκα απνθνίηεζεο Γηάγξακκα 12: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηα έηε πνπ έρνπλ κεζνιαβήζεη από ηελ απνθνίηεζε Γηάγξακκα 13: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην βαζκό απνθνίηεζεο Γηάγξακκα 14:: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε μέλσλ γισζζώλ Γηάγξακκα 15: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ Γηάγξακκα 16: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ Γηάγξακκα 17: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ Γηάγξακκα 18: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο απόςεηο ησλ ζπκκεηερόλησλ ζρεηηθά κε ηελ αληηζηνίρηζε εξγαζίαο κε ηηο ζπνπδέο Γηάγξακκα 19 : Καηαλνκή πρλνηήησλ ζρεηηθά κε ηνλ ηξόπν εύξεζεο εξγαζίαο Γηάγξακκα 20: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ην αλ ε ηξέρνπζα εξγαζία είλαη ε πξώηε εξγαζία κεηά ηελ απόθηεζε πηπρίνπ

7 Γηάγξακκα 21: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ ηθαλνπνίεζε από ηελ εξγαζία Γηάγξακκα 22: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ην αλ ε πιεξσκή ηνπ κηζζνύ γίλεηαη ζηελ ώξα ηεο Γηάγξακκα 23: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο ακνηβέο ησλ εξγαδνκέλσλ Γηάγξακκα 24: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαζρνινύκελσλ από ηηο ακνηβέο Γηάγξακκα 25: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο ώξεο εξγαζίαο ησλ απαζρνινύκελσλ Γηάγξακκα 26: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηνπο ιόγνπο γηα ηνπο νπνίνπο επηζπκνύλ νη απαζρνινύκελνη λα αιιάμνπλ εξγαζία Γηάγξακκα 27: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ άπνςε ησλ απαζρνινύκελσλ ζρεηηθά κε ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ εκπλένπλ ζηνλ εξγνδόηε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ απόδνζε ηνπο Γηάγξακκα 28: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην είδνο αηνκηθήο επηρείξεζεο ησλ απηναπαζρνινύκελσλ Γηάγξακκα 29: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην είδνο αηνκηθήο επηρείξεζεο ησλ απηναπαζρνινύκελσλ Γηάγξακκα 30: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην πιήζνο εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνινύλ νη απηναπαζρνινύκελνη Γηάγξακκα 31: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην αλ είλαη νη απηναπαζρνινύκελνη είλαη ηθαλνπνηεκέλνη από ηελ απόθαζή ηνπο Γηάγξακκα 32: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηα εηήζηα έζνδα ησλ απηναπαζρνινύκελσλ Γηάγξακκα 33: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ έρνπλ εξγαζηεί μαλά ζην παξειζόλ κεηά ηελ απόθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπο

8 Γηάγξακκα 34: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηελ πεξίνδν αλεξγίαο ηνπο Γηάγξακκα 35: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ ιακβάλνπλ επίδνκα αλεξγίαο Γηάγξακκα 36: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ ςάρλνπλ Γηάγξακκα 37: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηηο ελέξγεηεο πνπ θάλνπλ γηα λα βξνπλ εξγαζία Γηάγξακκα 38: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηνπο ιόγνπο πνπ δελ βξίζθνπλ ηελ εξγαζία Γηάγξακκα 39: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηνπο ιόγνπο πνπ είλαη ζε απηήλ ηελ θαηάζηαζε Γηάγξακκα 40: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ είλαη δηαηεζεηκέλνη λα κεηαθνκίζνπλ ζε άιιε ρώξα Γηάγξακκα 41: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ έρνπλ παξαθνινπζήζεη θάπνην πξόγξακκα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο

9 Δηζαγσγή Η ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ, ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσλίαο ή ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο είλαη ην ζχλνιν ησλ επαγγεικαηηθψλ ρψξσλ νη νπνίνη ζρεηίδνληαη κε ηε κειέηε, ζρεδίαζε, αλάπηπμε, πινπνίεζε, ζπληήξεζε θαη δηαρείξηζε ππνινγηζηηθψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, θπξίσο φζνλ αθνξά εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ θαη πιηθφ ππνινγηζηψλ. Σα επαγγέικαηα ΣΠΔ βαζίδνληαη ζηελ αλάπηπμε, εγθαηάζηαζε θαη ζπληήξεζε πξντφλησλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ, κε ζηφρν ηελ παξαγσγή, απνζήθεπζε, δηαρείξηζε θαη κεηάδνζε πιεξνθνξηψλ θάζε ηχπνπ. ηηο ΣΠΔ ζπγθαηαιέγεηαη θαη ε βηνκεραλία αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ, σο δηαθξηηφ ππνζχλνιν. Η ξαγδαία αλάπηπμε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) θαη ε εηζδνρή ηνπο ζηηο πεξηζζφηεξεο αηνκηθέο, θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ αλζξψπσλ πξνζδίδνπλ ελδηαθέξνλ ζηε κειέηε ησλ επαγγεικαηηθψλ πξννπηηθψλ πνπ πξνζθέξνπλ ζηνπο λενεηζεξρφκελνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δπηπιένλ ε εθπαίδεπζε θαη ε κεηέπεηηα ελαζρφιεζε κε έλα επάγγεικα πνπ ππφζρεηαη επνίσλε ζηαδηνδξνκία απνηειεί ζήκεξα κία απφ ηηο θπξηφηεξεο πξνηεξαηφηεηεο ησλ λέσλ. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ε δηαξθήο ελεκέξσζε γηα ηηο ηξέρνπζεο ηάζεηο ηεο αγνξάο εξγαζίαο κπνξεί λα ζπληειέζεη νπζηαζηηθά ζε κία επηηπρεκέλε επηινγή επαγγέικαηνο. Η πιεξνθφξεζε απηή κπνξεί λα είλαη επεξγεηηθή γηα ηελ επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία ησλ λέσλ, φπσο άιισζηε ππήξμε θαη ε πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ ηνπο (Zafiropoulos, 2005). Σα επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο αληηθαηνπηξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ θαηάζηαζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο ηνπ θιάδνπ ησλ ΣΠΔ (Siskos et al., 2003). Παξάιιεια ε αλάιπζε ηεο δήηεζεο θαη ησλ πξννπηηθψλ ηνπο κπνξεί λα νδεγήζεη ηηο λέεο θαη ηνπο λένπο ζε κία πην νξζνινγηθή επηινγή γηα ηε ζηαδηνδξνκία ηνπο (Καηζαλέβαο 2002). Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ε εθηελήο δηεξεχλεζε ησλ επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο πνπ επηρεηξείηαη ζε απηή ηελ εξγαζία είλαη ρξήζηκε γηα κηα ζεηξά αηφκσλ: ηνπο απνθνίηνπο ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο πνπ σο κειινληηθνί εξγαδφκελνη αλαδεηνχλ κηα επνίσλε επαγγεικαηηθή επηινγή, ηνπο λένπο επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ ησλ ΣΠΔ πνπ επηζπκνχλ κηα επηηπρεκέλε ζηαδηνδξνκία, αιιά θαη φινπο φζνπο επηζπκνχλ λα πιεξνθνξεζνχλ γηα ηελ ηξέρνπζα 9

10 θαηάζηαζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο ελφο απφ ηνπο πιένλ αλαπηπζζφκελνπο θιάδνπο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Σα επαγγέικαηα ηεο πιεξνθνξηθήο απνηέιεζαλ αληηθείκελν δηεξεχλεζεο ή ρξήζεο πνιπάξηζκσλ θνξέσλ θαη εξεπλεηψλ. Η εξκελεία απηνχ ηνπ γεγνλφηνο είλαη πξνθαλήο: ηα επηκέξνπο επαγγέικαηα θάζε θιάδνπ θαζξεθηίδνπλ άκεζα ηελ θαηάζηαζε ηεο αληίζηνηρεο αγνξάο εξγαζίαο. Ιδηαίηεξα ζην ζπλερψο εμειηζζφκελν ηνπίν ησλ ΣΠΔ νη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζηηο ρψξεο απνθαιχπηνπλ ηηο κεηαμχ ηνπο δηαθνξέο ζην βαζκφ θαη ζηελ ηαρχηεηα έληαμεο απηψλ ησλ ηερλνινγηψλ ζηελ θνηλσλία θαη ζηελ παξαγσγή (Siskos et al., 2003). Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ επαγγεικάησλ είλαη επίζεο απαξαίηεηνο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ηζνδπγίνπ πξνζθνξάο θαη δήηεζήο ηνπο, ελφο ζεκαληηθνχ θξηηεξίνπ γηα ηελ επηινγή επαγγέικαηνο (Καηζαλέβαο, 1998). ηελ Διιάδα ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, βαζηθέο έλλνηεο ηεο πιεξνθνξηθήο ζε εηζαγσγηθφ επίπεδν, απφ θνηλνχ κε απιέο δεμηφηεηεο ρξήζεο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ΣΠΔ, δηδάζθνληαη θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηνπ Γπκλαζίνπ, απφ ην 1993 θη έπεηηα. ην Γεληθφ Λχθεηνδηδάζθεηαη επηπξφζζεηα ην πεξηζζφηεξν επηζηεκνληθά πξνζαλαηνιηζκέλν θαη παλειιαδηθά εμεηαδφκελν κάζεκα «Αλάπηπμε Δθαξκνγώλ ζε Πξνγξακκαηηζηηθό Πεξηβάιινλ» ζε καζεηέο αληίζηνηρεο θαηεχζπλζεο, εηζάγνληάο ηνπο ζε βαζηθέο έλλνηεο ζρεδίαζεο θαη αλάιπζεο αιγνξίζκσλ θαη πξνγξακκαηηζκνχ ππνινγηζηψλ. ηα ηερληθά ιχθεηα ιεηηνπξγεί θχθινο καζεκάησλ πιεξνθνξηθήο, γηα καζεηέο νη νπνίνη ηνλ επηιέγνπλ, ν νπνίνο ζπληζηά κία εθηελέζηεξε απ' φηη ζην Γπκλάζην εηζαγσγή ζε θάπνηεο βαζηθέο έλλνηεο ηεο πιεξνθνξηθήο απφ θνηλνχ κε ηερληθέο γλψζεηο πεξί ΣΠΔ, ζηνρεπκέλεο ζηελ θαηάξηηζε κειινληηθψλ ηερληθψλ θαη επαγγεικαηηψλ γηα επηθνπξηθέο ζέζεηο εξγαζίαο. ε επίπεδν αλψηαηεο εθπαίδεπζεο, ηα παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα κε ηίηινπο φπσο «Δπηζηήκεο Τπνινγηζηψλ», «Πιεξνθνξηθήο», «Μεραληθψλ Πιεξνθνξηθήο» θιπ. έρνπλ παξφκνην πξφγξακκα ζπνπδψλ, κπνξεί φκσο λα εληάζζνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ζρνιέο (ηεηξαεηνχο θνίηεζεο Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ, ηεηξαεηνχο θνίηεζεο Οηθνλνκηθψλ ή πεληαεηνχο θνίηεζεο Πνιπηερλεία). Οξηζκέλα απφ ηα αλσηέξσ ηκήκαηα έρνπλ πεξηζζφηεξν δηαθιαδηθφ ραξαθηήξα, φπσο π.ρ. ηα ηκήκαηα «Μεραληθψλ Ηιεθηξνληθψλ Τπνινγηζηψλ θαη Πιεξνθνξηθήο» ηα νπνία εζηηάδνπλ ζηελ ηνκή πιεξνθνξηθήο θαη ειεθηξνληθήο κεραληθήο, ηα ηκήκαηα «Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ» ή «Μεραληθψλ Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ» ηα νπνία εζηηάδνπλ ζηελ ηνκή πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ θνθ. Σα ηκήκαηα ζε ζρνιέο Οηθνλνκηθψλ (κε ηίηινπο 10

11 φπσο «Δθαξκνζκέλεο Πιεξνθνξηθήο») ζπλήζσο δίλνπλ έκθαζε ζηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, επηθεληξψλνληαο ζηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή πξντφλησλ πιεξνθνξηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε επηρεηξεκαηηθψλ αλαγθψλ, κε βάζε έλα πβξηδηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ κεηαμχ πιεξνθνξηθήο θαη νηθνλνκηθψλ. Η εκθάληζε παλεπηζηεκηαθψλ ηκεκάησλ «Πιεξνθνξηθήο» ζηελ Διιάδα έγηλε ην 1980, κε ηελ ίδξπζε ηνπ Σκήκαηνο Μεραληθώλ Ηιεθηξνληθώλ Τπνινγηζηώλ θαη Πιεξνθνξηθήοηεο Πνιπηερληθήο ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ θαη, ζηε ζπλέρεηα, ην 1984, κε ην Σκήκα Δπηζηήκεο Τπνινγηζηώλ ηεο ρνιήο Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Κξήηεο. Σκήκαηα κε παξφκνηνπο ή παλνκνηφηππνπο ηίηινπο θαη θπξίσο πξαθηηθφ / ηερλνινγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ππάξρνπλ θαη ζε ΑΣΔΙ, ζε ρνιέο Σερλνινγηθψλ Δθαξκνγψληεηξαεηνχο θνίηεζεο, ελψ κία ιίζηα φισλ ησλ αλάινγσλ ηκεκάησλ ζε ΑΔΙ θαη ΣΔΙ κπνξεί λα βξεζεί ζηελ θαηάιιειε ελφηεηα ηνπ άξζξνπ θαηάινγνο ειιεληθψλ ηκεκάησλ αλψηαηεο εθπαίδεπζεο (γλσζηηθφ πεδίν: Πιεξνθνξηθή). Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα ελ ιφγσ παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα δηαζέηνπλ θαη κεηαπηπρηαθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ, νδεγψληαο ζηελ απφθηεζε Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο Δηδίθεπζεο (Master of Science) ή θαη Γηδαθηνξηθνχ Γηπιψκαηνο (PhD). ηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ηε λνκνζεζία νη δηπισκαηνχρνη ή πηπρηνχρνη απφθνηηνη ησλ ΑΔΙ κε ηίηιν «Πιεξνθνξηθήο» ή ζπλαθή, αλαγλσξίδεηαη πσο έρνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα αζρνιεζνχλ ελδεηθηηθά κε δξαζηεξηφηεηεο φπσο κειέηε, ζρεδίαζε, αλάιπζε, πινπνίεζε, εγθαηάζηαζε, επίβιεςε, ιεηηνπξγία, αμηνιφγεζε, δηελέξγεηα πξαγκαηνγλσκνζχλεο θαη πηζηνπνίεζε ζηνπο επηζηεκνληθνχο ηνκείο: α) ηνπ πιηθνχ θαη ινγηζκηθνχ ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ β) ηεο πιεξνθνξηθήο γ) ησλ ζπζηεκάησλ θαη δηθηχσλ επηθνηλσληψλ, ηειεπηθνηλσληαθψλ ππεξεζηψλ θαη εθαξκνγψλ Γηαδηθηχνπ δ) ησλ ζπζηεκάησλ θαη εθαξκνγψλ γξαθηθψλ, επεμεξγαζίαο ζεκάησλ θαη επεμεξγαζίαο νκηιίαο. Αθφκα, απφ ηνπο αλσηέξσ απνθνίηνπο νη δηπισκαηνχρνη (απφθνηηνη ηκεκάησλ πεληαεηνχο θνίηεζεο) θαζψο θαη νη πηπρηνχρνη ησλ (ηεηξαεηνχο θνίηεζεο) Σκεκάησλ «Δπηζηήκεο θαη Σερλνινγίαο Σειεπηθνηλσληψλ» θαη «Πιεξνθνξηθήο θαη 11

12 Σειεπηθνηλσληψλ», δχλαληαη επηπξνζζέησο λα απαζρνιεζνχλ θαη ζηνλ επηζηεκνληθφ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ζπζηεκάησλ θαη δηθηχσλ, κε βάζε ην ίδην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα. Ωζηφζν, ζχκθσλα κε παιαηφηεξν λφκν, φινη νη πιεξνθνξηθνί θαη φινη νη ειεθηξνληθνί κεραληθνί, απφθνηηνη είηε ΑΔΙ είηε ΣΔΙ, έρνπλ λνκηθά ηε δπλαηφηεηα λα ζηειερψζνπλ επηρεηξήζεηο ηειεπηθνηλσληψλ σο ηερληθφ πξνζσπηθφ. Όινη νη αλσηέξσ απφθνηηνη έρνπλ επίζεο ηε δπλαηφηεηα λα απαζρνιεζνχλ επαγγεικαηηθά ζηελ επηζηεκνληθή έξεπλα (ζε δεκφζηα ή ηδησηηθά ηδξχκαηα), ζηε δηδαζθαιία ζε δεπηεξνβάζκηα ή ηξηηνβάζκηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, θαζψο θαη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζε κνλάδεο πιεξνθνξηθήο, δηθηχσλ ππνινγηζηψλ, κεραλνξγάλσζεο θαη ηερληθψλ ππεξεζηψλ ζηνλ δεκφζην θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Γηα ηε δηδαζθαιία ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε σζηφζν, απαηηείηαη επηπξνζζέησο θαη ιήςε πηζηνπνίεζεο παηδαγσγηθήο επάξθεηαο. Όιεο νη αλσηέξσ ξπζκίζεηο ηζρχνπλ θαη γηα ηνπο δηπισκαηνχρνπο ειεθηξνιφγνπο ή ειεθηξνληθνχο κεραληθνχο, θαζψο ε πιεξνθνξηθή θαη ε επηζηήκε ειεθηξνληθνχ κεραληθνχ επηθαιχπηνληαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ελψ νη ηειεπηθνηλσλίεο ζπληζηνχλ πξνλνκηαθφ πεδίν κειέηεο γηα ηελ ηειεπηαία. Σν θχξην ζεκείν ηεο ελ ιφγσ επηθάιπςεο, φρη φκσο ην κνλαδηθφ, είλαη ν θιάδνο ηεο κεραληθήο ππνινγηζηψλ, εθφζνλ έλαο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο κπνξεί λα ηδσζεί ηφζν σο ειεθηξνληθφ φζν θαη σο ινγηθφ θχθισκα. Ωο απνηέιεζκα, φια ηα παλεπηζηεκηαθά ηκήκαηα «Ηιεθηξνιφγσλ Μεραληθψλ» ή «Ηιεθηξνληθψλ Μεραληθψλ» ζηελ Διιάδα έρνπλ ελζσκαηψζεη θαη ηε κεραληθή ππνινγηζηψλ ζηνλ ηίηιν θαη ζην πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπο. Οη απφθνηηνη ησλ ΣΔΙ κε ηίηιν «Πιεξνθνξηθήο», θαηέρνληαο ηίηιν (πηπρηνχρσλ) μηχανικών πληροφορικής, ζχκθσλα κε ηνλ λφκν έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απαζρνιεζνχλ επαγγεικαηηθά ζηνλ δεκφζην ή ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, απηνδχλακα ή ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο επηζηήκνλεο ππνινγηζηψλ, σο πξνγξακκαηηζηέο ή αλαιπηέο εθαξκνγώλ ινγηζκηθνύ ή ππνινγηζηηθώλ ζπζηεκάησλ. Μπνξνχλ επίζεο λα απαζρνιεζνχλ σο εξεπλεηέο ή σο εθπαηδεπηηθνί ζηα ελ ιφγσ πεδία. Αθφκα, νη απφθνηηνη ησλ ΣΔΙ κε ηίηιν «Βηνκεραληθήο Πιεξνθνξηθήο», «Ηιεθηξνληθψλ Τπνινγηζηηθψλ πζηεκάησλ» ή ζπλαθή, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα απαζρνιεζνχλ επαγγεικαηηθά, ζηνλ δεκφζην ή ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, απηνδχλακα ή ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο επηζηήκνλεο, ζηνπο ηνκείο ηεο ζρεδίαζεο, ζπληήξεζεο, εγθαηάζηαζεο, δηαρείξηζεο θαη πινπνίεζεο ππνινγηζηηθώλ ή ηειεπηθνηλσληαθώλ δηθηύσλ, ηεο ζρεδίαζεο, αλάπηπμεο θαη 12

13 πξνγξακκαηηζκνχ ινγηζκηθνύ, θαζψο θαη ηεο ζρεδίαζεο, αλάπηπμεο, ζπληήξεζεο θαη εγθαηάζηαζεο ππνινγηζηηθνύ πιηθνύ ή ζπζθεπώλ. Απφ ην 2013 θαη κεηά φπνπ δφζεθε ε δπλαηνηήηα ζηα ΑΣΔΙ λα έρνπλ θαηεπζχλζεηο ζπνπδψλ ζηα ηκήκαηα ηνπο, πιένλ νη πηπρηνχρνη κεραληθνί πιεξνθνξηθήο εμεηδηθεχνληαη κέζσ θάπνηαο θαηεχζπλζεο είηε σο κεραληθνί δηθηχσλ, είηε σο κεραληθνί ππνινγηζηψλ, είηε ηέινο σο κεραληθνί ινγηζκηθνχ. Πέξα απφ ηνπο ελ ιφγσ θαλνληζκνχο, ζηελ Διιάδα δελ πθίζηαηαη θάπνην απζηεξφ λνκνζεηηθφ πιαίζην ξχζκηζεο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσλίαο, νχηε θάπνην επαγγεικαηηθφ επηκειεηήξην εηδηθά γηα ηνπο επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ. Ιζρχεη κελ φηη νη απφθνηηνη παλεπηζηεκηαθψλ ηκεκάησλ πιεξνθνξηθήο απφ Οηθνλνκηθέο ρνιέο κπνξνχλ λα εγγξαθνχλ ζην Οηθνλνκηθφ Δπηκειεηήξην σο νηθνλνκνιφγνη θαη νη απφθνηηνη ηκεκάησλ πιεξνθνξηθήο απφ Πνιπηερλεία ζην Σερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδνο σο κεραληθνί, φκσο νη ελ ιφγσ ξπζκίζεηο δελ ζρεηίδνληαη κε ηελ φπνηα επαγγεικαηηθή ηνπο ηδηφηεηα πεξί ΣΠΔ. Τθίζηαληαη παξ' φια απηά νη επηζηεκνληθέο ελψζεηο Έλσζε Πιεξνθνξηθώλ Διιάδαο, Έλσζε Μεραληθώλ Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσληώλ Διιάδαο θαη ύιινγνο Σερλνινγηθήο Δθπαίδεπζεο Μεραληθώλ Πιεξνθνξηθήο. 13

14 Κεθάιαην 1: Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ 1.1 Ννκηζκαηηθή θαη νηθνλνκηθή έλσζε Η νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε είλαη ε ζπκθσλία κεηαμχ ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ γηα ρξήζε θνηλνχ λνκίζκαηνο, ηνπ επξψ. Με άιια ιφγηα είλαη ε δηαδηθαζία ελαξκφληζεο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο. Η ζχλδεζε ησλ πεξηζζφηεξσλ λνκηζκάησλ κε ην δνιάξην νδήγεζε ηνπο επξσπαίνπο πνιηηηθνχο ζηελ νηθνλνκηθή ελνπνίεζε. Με ηελ εηζαγσγή κηαο ρψξαο ζηελ ΟΝΔ ε νηθνλνκία ηεο κεηαβάιιεηαη, θαζψο θαηαξγείηαη ην εζληθφ ηεο λφκηζκα κε ηε ρξήζε ηνπ επξψ ζπκβάιινληαο έηζη ζηηο θνηλσληθέο αιιαγέο. Η νηθνλνκηθή πνιηηηθή ηεο εθάζηνηε θεληξηθήο ηξάπεδαο πεξηνξίδεηαη αθνχ πιένλ ηα επηηφθηα ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο, ε ηηκή ηνπ θαη ε πνζφηεηα ηνπ θαζνξίδνληαη απφ ηελ ΔΚΣ. Η έληαμε ησλ ρσξψλ ζηε λνκηζκαηηθή έλσζε πνπ δηαηεξνχλ δηαθνξεηηθνχο ζεζκνχο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, δηαθνξνπνηεί ηνπο κηζζνχο θαη ηηο ηηκέο ησλ πξντφλησλ δεκηνπξγψληαο πξνβιήκαηα πιεζσξηζκνχ θαη αλεξγίαο. Δπίζεο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν έλα θξάηνο ιεηηνπξγεί ζε λνκηζκαηηθφ, δεκνζηνλνκηθφ, λνκηθφ θαη πνιηηηθφ επίπεδν κπνξεί λα πξνθαιέζεη πξνβιήκαηα ζηελ λνκηζκαηηθή έλσζε. Σξία είλαη ηα ζηάδηα πινπνίεζεο ηεο ΟΝΔ. Απφ 01/07/1990 έσο 31/12/1993 έρνπκε ην 1ν ζηάδην πνπ πεξηιακβάλεη ηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε θεθαιαίσλ, ηελ απμεκέλε ζπλεξγαζία ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ηνπ θάζε θξάηνπο-κέινπο θαη ην ζπληνληζκφ ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Απφ 01/01/1994 έσο 31/12/1998 έρνπκε ην 2ν ζηάδην πνπ πεξηιακβάλεη ηελ νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ζχγθιηζε κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηε ζχζηαζε ην 1998 ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο (ΔΚΣ) θαη ηνπ Δπξσπατθνχ Ννκηζκαηηθνχ Ιδξχκαηνο (ΔΝΙ). Απφ ην 01/01/1999 έρνπκε ην 3ν ζηάδην πνπ πεξηιακβάλεη ηελ πηνζέηεζε ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο απφ ην ειεθηξνληθφ ζχζηεκα πιεξσκψλ θαη αγνξψλ ζπλαιιάγκαηνο, θαζψο θαη ηελ ακεηάθιεηε θαζηέξσζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Έληεθα ήηαλ αξρηθά ηα θξάηε κέιε πνπ πηνζέηεζαλ ην εληαίν λφκηζκα ηνπ επξψ θαη ην 2001 ην 14

15 πηνζέηεζε θαη ε Διιάδα 1. ηφρνο ηεο ε ηεισλεηαθή έλσζε κε θαηάξγεζε ηεισλεηαθψλ δαζκψλ θαη θνηλή δαζκνινγηθή πνιηηηθή πξνο ηξίηεο ρψξεο φπσο θαη ε ζχγθιηζε νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ (ειεχζεξε δηαθίλεζε πξντφλησλ, κηζζσηψλ, εξγαδνκέλσλ, ππεξεζηψλ θαη θεθαιαίσλ). Ο ζηφρνο απηφο έρεη επηηεπρζεί ελ κέξεη κε ηελ νινθιήξσζε ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ηνκέα ζηελ Δ.Δ. κε ηελ θνηλή ρξήζε ηνπ εληαίνπ λνκίζκαηνο απφ ηα θξάηε κέιε ηεο, σζηφζν παξακέλεη ζέκα εζληθήο νξγάλσζεο ε εμπγίαλζε ησλ ηξαπεδψλ, ε επνπηεία θαη ε δηαρείξηζε θξίζεσλ. Η εηιηθξίλεηα, ε δηαθάλεηα θαη ε ζπκβαηφηεηα κε ηελ εληαία αγνξά πξέπεη λα ραξαθηεξίδνπλ ηελ πνξεία ηεο λνκηζκαηηθήο θαη νηθνλνκηθήο έλσζεο, ε νπνία απαηηεί ηζρπξφ ζπληνληζκφ ζχγθιηζεο θαη επηβνιήο ζηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή. Οη ηαρείο ζπζζσξεπκέλεο αληζνξξνπίεο απνηξέπνληαη απφ έλα πιαίζην νινθιεξσκέλεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. ε φιν απηφ ην πιαίζην γίλεηαη αληηιεπηφ φηη παξφιν πνπ νη νηθνλνκηθνί παξάγνληεο παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, ηνλ απνθαηηθφηεξν θαη ζεκαληηθφηεξν ξφιν ηνλ θαηέρνπλ νη πνιηηηθνί παξάγνληεο. 1.2 Η εκθάληζε ηεο θξίζεο ζηελ Διιάδα Απφ ηα ηέιε ηνπ 2009 θαη αξρέο ηνπ 2010 άξρηζαλ ηα πξνβιήκαηα ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαζψο εκθάληδε ην δεχηεξν κεγαιχηεξν έιιεηκκα θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ θαη δεκνζίνπ ρξένπο ζηελ Δπξσπατθή έλσζε. Σα ρξφληα δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα θαη νη πνιηηηθέο πνπ εθαξκφζηεθαλ ζπλεηέιεζαλ ζηελ αλάδεημε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηε ρψξα καο ε νπνία απφ φηη θαίλεηαη έρεη κεγαιχηεξν βάζνο θαη δηάξθεηα απφ ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο. Απηφ νθείιεηαη ζηελ δηαθνξεηηθφηεηα ηεο θξίζεο σο πξνο ηε δνκή θαη ηα δηαξζξσηηθά ηεο πξνβιήκαηα, ηα νπνία αληί λα ακβιχλνληαη εμαθνινπζνχλ λα δηαηεξνχληαη θαη λα κεγαιψλνπλ θαζεκεξηλά. Η ειιεληθή θξίζε νθείιεηαη πεξηζζφηεξν ζε ελδνγελείο παξάγνληεο απφ φηη ζε εμσγελείο γη απηφ ηψξα πιεξψλεη αθξηβά ηελ απεξίζθεπηε πνιηηηθή ηεο πεξηφδνπ ησλ παρηψλ αγειάδσλ θαη δελ κπνξεί λα απνθχγεη ηελ επψδπλε πξνζαξκνγή. Σν θαηλφκελν ηεο παγθνζκηνπνίεζεο έπιεμε ηελ Διιάδα φπνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα ην επηρεηξεκαηηθφ ελδηαθέξνλ ησλ ειιεληθψλ ηξαπεδψλ θαη γεληθά ησλ επηρεηξήζεσλ ζηξάθεθε ζηηο 1 Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε, 05/01/

16 αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, φπσο ζηελ Σνπξθία, ζηα Βαιθάληα, ζηελ Αίγππην θαη γεληθά ζηηο θζελέο αγνξέο φπνπ ππάξρεη θζελφ εξγαηηθφ δπλακηθφ. Απηφ βνήζεζε ηηο ηξάπεδεο θαη ηα αζθαιηζηηθά ηακεία λα κελ εθηεζνχλ ζε κέγεζνο ζε πξντφληα κεησκέλεο εμαζθάιηζεο ελψ ιίγνη ήηαλ νη επελδπηέο πνπ ηνπνζέηεζαλ ηα ρξήκαηα ηνπο ζε ηνμηθά νκφινγα. Παξ φια απηά ε πησηηθή ηάζε ησλ ρξεκαηηζηεξηαθψλ ηηκψλ, νη ζπλερείο αλαθεθαιαηνπνηήζεηο θαζψο θαη ε άλνδνο ησλ δηαηξαπεδηθψλ επηηνθίσλ θιφληζε παγθφζκηα αιιά θαη εγρψξηα ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ θνηλνχ πξνο ηα ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα. Η ειιεληθή θξίζε δελ ζρεηίδεηαη κε ηα πξσηνγελή αίηηα δεκηνπξγίαο ηεο θξίζεο φπσο πξσηνεκθαλίζηεθε ζηηο Η.Π.Α. θαη ζηελ Δπξψπε, αιιά κε ηηο επηπηψζεηο ηεο θξίζεο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία νη νπνίεο βξήθαλ πξφζθνξν έδαθνο ηε δχζθνιε δεκνζηνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο καο. Ο ζπλερήο θαη αλεμέιεγθηνο δαλεηζκφο ηεο ρψξαο καο ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ δηεπξπλφηαλ ζπλερψο ρσξίο απηά ηα ρξήκαηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ εμπγίαλζε θαη νξγάλσζε ησλ αζζελψλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ηεο ρψξαο. Σν ηξέρνλ πξφβιεκα ηεο Διιάδαο είλαη ηα επαλαιακβαλφκελα ειιείκκαηα ζηνπο θξαηηθνχο πξνυπνινγηζκνχο, ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ θαη ε έιιεηςε αληαγσληζηηθφηεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε ην πςειφ ρξένο. Όια απηά επζχλνληαη γηα ηελ κείσζε ηεο θεξεγγπφηεηαο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο, κε απνηέιεζκα νη πιενλαζκαηηθέο κνλάδεο λα κελ δαλείδνπλ ηα ρξήκαηα ηνπο ζε ρψξεο πνπ είλαη νηθνλνκηθά αζηαζείο αιιά ζε ρψξεο πνπ παξνπζηάδνπλ ζηαζεξή νηθνλνκηθή θαηάζηαζε. Σν απνηέιεζκα φισλ απηψλ γηα ηελ Διιάδα ήηαλ νη δπζκελείο ζπλζήθεο εμαζθάιηζεο ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ, θαζψο ηα επηηφθηα δαλεηζκνχ ήηαλ πνιχ πςειά. Καζψο δνχκε ζε έλα παγθνζκηνπνηεκέλν νηθνλνκηθφ ζχζηεκα νη θιάδνη ηεο λαπηηιίαο, ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ ηξαπεδψλ, πνπ είλαη νη πην παξαγσγηθνί ζηε ρψξα καο, επιήγεζαλ πεξηζζφηεξν ιφγσ ηεο πςειήο ζπζρέηηζεο πνπ έρνπλ κε ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ εθηεζεηκέλσλ ζε subprime δάλεηα κεηψλνληαο ηε δήηεζε ησλ ελ ιφγσ θιάδσλ. Γεληθφηεξα φκσο νη δείθηεο θαηαλάισζεο ζηηο Η.Π.Α θαη ζηελ Δπξσδψλε απνηππψλνπλ επηβξάδπλζε ζηελ παγθφζκηα δήηεζε θαη θαηαλάισζε. Η Διιάδα βξίζθεηαη ζε θξίζηκε θαηάζηαζε θαζψο νη πνιηηηθέο ησλ ηειεπηαίσλ ηξηψλ δεθαεηηψλ ηελ νδήγεζαλ ζηα πξφζπξα ηεο ρξενθνπίαο. Απφ ηα καθξννηθνλνκηθά κεγέζε ησλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο πξνθχπηεη φηη ε αλεξγία απφ ην 2007 παξνπζηάδεη εηήζηεο απμεηηθέο ηάζεηο ζε αληίζεζε κε ην ξπζκφ ηεο ζπλνιηθήο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη λνηθνθπξηψλ πνπ παξνπζηάδεη θζίλνπζα πνξεία, ελψ ν ρξεκαηννηθνλνκηθφο ηνκέαο παξνπζηάδεη επηβξάδπλζε. Οη νινέλα θαη πεξηζζφηεξνη μέλνη 16

17 ζεζκηθνί επελδπηέο πνπ ξεπζηνπνηνχλ ηηο ζπκκεηνρέο ηνπο ζην ειιεληθφ ρξεκαηηζηήξην, απνηεινχλ ηε ζπλερφκελε πηψζε ηνπ ρξεκαηηζηεξηαθνχ δείθηε. 1.3 Η Διιεληθή Οηθνλνκία ηνπ ζήκεξα Οη κεηαξξπζκηζηηθέο ελέξγεηεο ηνπ Διεπζέξηνπ Βεληδέινπ, νη ζπλέπεηεο ησλ πνιέκσλ ζηελ νηθνλνκία, ε κεηαξξχζκηζε ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα θαζψο θαη ηα θνηλσληθννηθνλνκηθά απνηειέζκαηα ηεο Μηθξαζηαηηθήο Καηαζηξνθήο, απνηέιεζαλ ηηο θχξηεο πξνυπνζέζεηο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Σν 1981 κε ηελ έληαμε ηεο ρψξαο καο ζηελ ΔΟΚ (Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα) θαη κε ηελ πηνζέηεζε ηνπ εληαίνπ επξσπατθνχ λνκίζκαηνο ην 2001, ε ρψξα καο θαηαηάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ θαη θαζνξίδνληαη νη ζπλζήθεο κέζα ζηηο νπνίεο δνχκε κέρξη ζήκεξα. Με ηελ έληαμε ζηελ Ο.Ν.Δ. (Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε) ε Διιάδα αλήθεη πιένλ ζηνλ ππξήλα ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ε έληαμε ηεο ζηε δψλε ηνπ επξψ θαηαξγεί ην εζληθφ λφκηζκα ηε δξαρκή θαη πξνθαιεί ζεκαληηθέο αιιαγέο ζην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη θαη επέθηαζε ζηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή. Οη αιιαγέο απηέο αθνξνχλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο ρψξαο θαη φινπο ηνπο πνιίηεο ηεο Διιάδαο νη νπνίνη ζπλαιιάζζνληαη. Δηδηθφηεξα ηνπο κηζζσηνχο, ηνπο ζπληαμηνχρνπο, ηνπο επηρεηξεκαηίεο, ηνπο δαλεηνιήπηεο, ηνπο θνξνινγνχκελνπο θαη ηνπο θαηαλαισηέο ζεκεηψλνληαο αιιαγέο ηνπ βηνηηθνχ ηνπο επηπέδνπ. Με ηα ρακειφηεξα επηηφθηα δεκηνπξγείηαη κηα λέα βάζε ζηήξημεο ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο απαζρφιεζεο θαζψο ελζαξξχλνληαη νη επελδχζεηο πνπ απνηεινχλ ην βαζηθφ άμνλα δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο Μλεκόλην 1ν Η αδπλακία ηεο θπβέξλεζεο άληιεζεο δαλεηαθψλ θεθαιαίσλ κε ινγηθά επηηφθηα γηα ηελ αλαρξεκαηνδφηεζε ηνπ ρξένπο θαη ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, νδεγνχζε κε καζεκαηηθή αθξίβεηα ζηελ ρξενθνπία θαη ζηάζε πιεξσκψλ ηνπ ειιεληθνχ δεκνζίνπ. Η αληηκεηψπηζε απηνχ έξρεηαη κε ηε δαλεηαθή ζχκβαζε πνπ ππνγξάθεθε ην Μάην ηνπ 2010 κεηαμχ εθπξνζψπσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (Δ.Δ.), ηνπ Γηεζλνχο Ννκηζκαηηθνχ Σακείνπ (Γ.Ν.Σ.), θαη ηεο Δπξσπατθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο (Δ.Κ.Σ.). Δίλαη ε γλσζηή πιένλ ηξφηθα θαη ην απνθαινχκελν 1ν κλεκφλην ην νπνίν πεξηιακβάλεη έλα ζχλνιν ζπκθσληψλ κε φξνπο ηήξεζεο απζηεξνχ πξνγξάκκαηνο πεξηζηνιήο ησλ δεκφζησλ 17

18 δαπαλψλ. Η πεξηζηνιή ησλ δαπαλψλ απηψλ πεξηιάκβαλε ηελ πεξηθνπή κηζζψλ ησλ δεκφζησλ ππαιιήισλ, πεξηθνπέο ππεξσξηψλ θαη νδνηπνξηθψλ, κείσζε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο θαη αχμεζε ησλ εζφδσλ θπξίσο απφ θφξνπο. Παξάιιεια εγθαηληάζηεθαλ πνιηηηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζπξξίθλσζεο ηνπ θξάηνπο αλαθνξηθά κε ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, ηηο ζπληάμεηο θαη ην αζθαιηζηηθφ ζχζηεκα. Με ηε ιήςε κέηξσλ θαη ηαπηφρξνλα ρξεκαηνδφηεζεο απφ ηνπο εηαίξνπο, απνθεχρζεθε ν άκεζνο θίλδπλνο ρξενθνπίαο ηεο ρψξαο καο πνπ πηζαλφηαηα ζα είρε αλεμέιεγθηεο ζπλέπεηεο γηα νιφθιεξε ηελ επξσδψλε Μλεκόλην 2ν Παξ φια απηά ε δεκνζηνλνκηθή αληζνξξνπία ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζπλέρηζε λα πθίζηαηαη κε έληνλν ην ελδερφκελν ηεο ρξενθνπίαο. Έλα ρξφλν κεηά ηνλ Ινχλην ηνπ 2011 ε θπβέξλεζε θαηαθεχγεη ζηελ ςήθηζε ηνπ δεχηεξνπ κλεκνλίνπ κε εηζαγσγή λέσλ κέηξσλ πεξηθνπψλ θαη ιηηφηεηαο. Σίζεηαη ζέκα αλαδηάξζξσζεο δεκνζίνπ ρξένπο θαη αμηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο πεξηνπζίαο ζηνρεχνληαο ζηελ καθξνπξφζεζκε κείσζε ηνπ. Σα νηθνλνκηθά κέηξα πνπ ειήθζεζαλ ήηαλ πην ζθιεξά θαη πεξηιάκβαλαλ κείσζε θαηά 30% ησλ επηδνκάησλ Αδείαο, Υξηζηνπγέλλσλ θαη Πάζρα, κείσζε θαηά 12% ζηα επηδφκαηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ, κείσζε θαηά 7% ζηηο απνδνρέο ηνπ επξχηεξνπ δεκνζίνπ ηνκέα (ΓΔΚΟ, ΟΣΑ, ΝΠΙΓ), αχμεζε ησλ ζπληειεζηψλ θνξνιφγεζεο απφ 4% ζε 5%, απφ 9% ζε 10%, απφ 19% ζε 21%, αχμεζε ηνπ θφξνπ εηζαγσγήο απηνθηλήησλ θαη ζέζπηζε ηεθκεξίσλ δηαβίσζεο γηα φια ηα απηνθίλεηα θαη ηα αθίλεηα Μλεκόλην 3 Παξά ηε ιήςε κέηξσλ ην ελδερφκελν ηεο ρξενθνπίαο δελ έρεη εθιείςεη ζε φιε απηή ηε δηάξθεηα απφ ην παξαζθήλην, θαζψο ε Διιάδα δελ θαηάθεξε λα βειηηψζεη ηε ζηάζε ηεο απέλαληη ζηηο δηεζλείο αγνξέο. Απνηέιεζκα απηνχ ήηαλ ε αλαθνίλσζε, ηνλ Απξίιην ηνπ 2012, πξνζθπγήο ζην κεραληζκφ ζηήξημεο. Η ελεξγνπνίεζε ηνπ κεραληζκνχ ζηήξημεο πξνυπνζέηεη λέα κέηξα ηα νπνία αλαθνηλψζεθαλ ηνλ Μάην ηνπ Σα λέα κέηξα πξνέβιεπαλ θαη πάιη πεξηθνπή κηζζψλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ θαηά 8% ζηα επηδφκαηα θαη 3% ζηηο ΓΔΚΟ. Αληηθαηάζηαζε ησλ επηδνκάησλ ενξηψλ θαη αδείαο κε ην επίδνκα ησλ 500 επξψ ζε φζνπο δελ ππεξβαίλνπλ ην πνζφ ησλ επξψ θαη αληίζηνηρα 18

19 γηα ηνπο ζπληαμηνχρνπο ην αλψηαην πιαθφλ νξίδεηαη σο ηα επξψ γηα ηε ρνξήγεζε ηνπ επηδφκαηνο ησλ 800 επξψ. Οη ζπληειεζηέο θνξνιφγεζεο παίξλνπλ θαη πάιη ηελ αληνχζα απφ 21% ζε 23%, απφ 11% ζε 13% θαη απφ 5% ζε 6,5% θαη επηπιένλ αχμεζε ηνπ εηδηθνχ θφξνπ θαη θφξνπ εηζαγσγήο απηνθηλήησλ θαηά 10% θαζψο απμάλνληαη θαη νη αληηθεηκεληθέο αμίεο αθηλήησλ. Με θάζε «κλεκφλην» ηα κέηξα γίλνληαη φιν θαη πην δχζθνια. Μεγάιεο αλαηξνπέο εκθαλίδνληαη ζηνλ εξγαζηαθφ ηνκέα θαζψο απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ απνιχζεσλ, κεηψλεηαη ν θαηψηαηνο κηζζφο θαη απμάλνληαη ηα φξηα ειηθίαο γηα ζπληαμηνδφηεζε. Πίλαθαο 1: Δμέιημε Μαθξννηθνλνκηθώλ κεγεζώλ εκαληηθφ κεξίδην επζχλεο ζηελ ππέξκεηξε αλάπηπμε ηεο ηειεπηαίαο πεξηφδνπ απνδίδεηαη ζηελ δαλεηαθή θαη επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή. 1.4 Σα αίηηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκηθήο θξίζεο Σν δεκόζην ρξένο ζηελ Διιάδα Η ρψξα καο απφ ηε κεηαπνιίηεπζε θαη κεηά είρε πξφβιεκα κε ην εμσηεξηθφ ηεο ή φπσο ιέγεηαη ζηε θαζεκεξηλφηεηα, δεκφζην ηεο ρξένο. Σν ρξένο απηφ δηνγθψζεθε ζεκαληηθά απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 θαη χζηεξα θπξίσο ιφγσ ηνπ ππεξδαλεηζκνχ ηεο ρψξαο θαη ηεο λννηξνπίαο ησλ πνιηηηθψλ λα ηθαλνπνηνχλ πξφζθαηξα ηνπο ςεθνθφξνπο ηνπο, αθήλνληαο ηελ απνπιεξσκή ησλ δαλείσλ απηψλ, σο βάξνο γηα ηηο κειινληηθέο γελεέο. Δπίζεο, 19

20 δηαπηζηψλεηαη κέζα απφ εκπεηξηθέο κειέηεο φηη ν δεκφζηνο ηνκέαο ζηελ Διιάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιεο απνθιίζεηο κεηαμχ εζφδσλ θαη δαπαλψλ, κε απνηέιεζκα ηε ζπλερή εκθάληζε δεκφζησλ ειιεηκκάησλ θαη ηε δηαξθή δηφγθσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο, ηνπιάρηζηνλ ζε απφιπηα κεγέζε. ε ζεσξεηηθή βάζε, ε καθξνρξφληα εκθάληζε κεγάισλ δεκφζησλ ειιεηκκάησλ ζε κηα ρψξα έρεη ζνβαξέο δπζκελείο επηπηψζεηο, νη ζεκαληηθφηεξεο απφ ηηο νπνίεο αλαθέξνληαη: ηε ρξεκαηνδνηηθή εθηφπηζε ηνπ ηδησηηθνχ απφ ην δεκφζην ηνκέα, δεδνκέλνπ φηη ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο απνηακίεπζεο θαηεπζχλεηαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ δεκνζίσλ ειιεηκκάησλ θαη φρη ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ επελδχζεσλ, ζην κέηξν βέβαηα πνπ ηα δεκφζηα ειιείκκαηα ρξεκαηνδνηνχληαη απφ εγρψξηνπο απνηακηεπηηθνχο πφξνπο ηελ αχμεζε ησλ πξαγκαηηθψλ επηηνθίσλ, αθνχ δεδνκέλεο ηεο αλεπάξθεηαο ηεο ζπλνιηθήο απνηακίεπζεο, ην δεκφζην πξνθεηκέλνπ λα πξνζειθχζεη απνηακηεπηηθνχο πφξνπο αζθεί απμεηηθέο πηέζεηο ζηα επηηφθηα. Βέβαηα, ιφγσ ηεο εληαίαο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο ηεο ΔΔ, ηα επηηφθηα ησλ ηξαπεδηθψλ δαλείσλ, φπσο άιισζηε θαη ησλ θαηαζέζεσλ, αλ θαη είλαη αθφκε πςειφηεξα ζηελ Διιάδα απφ ηα αληίζηνηρα επηηφθηα ζηε δψλε ηνπ επξψ, γεληθά ηείλνπλ λα ζπγθιίλνπλ πξνο απηά. ηε δεκηνπξγία ππεξηηκεκέλσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, κε απνηέιεζκα ηε δηεχξπλζε ησλ ειιεηκκάησλ ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ, δεδνκέλνπ φηη ν εμσηεξηθφο δεκφζηνο δαλεηζκφο, αζθεί αλαηηκεηηθέο ηάζεηο ζην λφκηζκα ηεο ρψξαο νθεηιέηε, απνζαξξχλνληαο έηζη ηηο εμαγσγέο θαη ελζαξξχλνληαο ηηο εηζαγσγέο, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε δηεχξπλζε ησλ ειιεηκκάησλ ηνπ ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ θαη εθηνπίδνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηκήκα ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο εθείλσλ ησλ θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο νη νπνίνη είλαη πεξηζζφηεξν εθηεζεηκέλνη ζην δηεζλή αληαγσληζκφ. ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ δπλαηνηήησλ ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο αιιά θαη ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο γεληθφηεξα, ζην κέηξν πνπ νη δαπάλεο ηνπ δεκνζίνπ γηα ηφθνπο είλαη πςειέο. ηελ Διιάδα νη δαπάλεο γηα ηφθνπο αλέξρνληαη πεξίπνπ ζην ¼ ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ ηνπ ηαθηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ. Τπφ ηηο ζπλζήθεο απηέο πεξηνξίδεηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο σο κέζνπ ζηαζεξνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο. Δπηπιένλ, νη ηφθνη ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο 20

21 εληάζζνληαη ζηηο κε παξαγσγηθέο δεκφζηεο δαπάλεο, δεδνκέλνπ φηη δελ ζπληζηνχλ δήηεζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα γηα αγαζά θαη ππεξεζίεο, φπσο ζπκβαίλεη κε ηε δεκφζηα θαηαλάισζε θαη ηηο δεκφζηεο επελδχζεηο, αιιά αλαθαηαλνκή πφξσλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ δηακέζνπ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Δπεηδή νη κε παξαγσγηθέο δεκφζηεο δαπάλεο δελ ζπληεινχλ άκεζα ζηελ απαζρφιεζε παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ θαη ζηε δεκηνπξγία εηζνδεκάησλ, δελ ζπλππνινγίδνληαη ζην ΑΔΠ. Οη πςειέο δαπάλεο γηα ηφθνπο επεξεάδνπλ ινηπφλ αξλεηηθά ζεκαληηθέο καθξννηθνλνκηθέο κεηαβιεηέο φπσο είλαη ε απαζρφιεζε θαη ην εηζφδεκα. Πξνθεηκέλνπ λα θαηαλνήζνπκε θαιχηεξα ην πεξηερφκελν ησλ πνιηηηθψλ απηήο ηεο δεθαεηίαο νη νπνίεο έθεξαλ δπζηπρψο ηελ Διιάδα ζήκεξα ζην «ρείινο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο θαηαζηξνθήο» ζα ρσξίζνπκε ηε πεξίνδν απηή αλάινγα ηελ επζχλε δηαθπβέξλεζεο ηεο ρψξαο απφ θάζε έλα απφ ηα κεγάια θφκκαηα. Η δεχηεξε πεξίνδνο δηαθπβέξλεζεο ηνπ Κψζηα εκίηε ( ) Η δηαθπβέξλεζε ηνπ Κψζηα Καξακαλιή ( ) Η δηαθπβέξλεζε ηνπ Γηψξγνπ Παπαλδξένπ ( ) Απφ ηε κεηαπνιίηεπζε θαη έπεηηα ε Διιάδα αξρίδεη λα δαλείδεηαη κεγάια πνζά γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο, γεγνλφο πνπ ζπλέβαιε ζηελ ηάρηζηε δηφγθσζε ηνπ ρξένπο ηεο. Η αξρή ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο ηεξάζηηαο ζπζζψξεπζεο ρξένπο εληνπίδεηαη ζηε δεθαεηία ηνπ , φηαλ ην 1980, απφ 28,6% ηνπ ΑΔΠ (ζε επίπεδν γεληθήο θπβέξλεζεο), ην 1985 αλήιζε ζε 54,7% ηνπ ΑΔΠ. Γειαδή, ζε πέληε ρξφληα ζρεδφλ δηπιαζηάζηεθε. Μέρξη ην 1993 νη θπβεξλήζεηο ηεο Διιάδαο εμαθνινπζνχλ ηελ ίδηα πνιηηηθή ζπλερνχο δαλεηζκνχ θαη αχμεζεο ηνπ ρξένπο, κε απνηέιεζκα ην ρξένο λα αλέιζεη ζην 111,6% ηνπ ΑΔΠ ην 1993, φηαλ θαη ππήξμαλ θάπνηεο ηάζεηο ζηαζεξνπνίεζεο, ιφγσ ηεο νξαηνχο πιένλ απεηιήο ηνπ ρξένπο σο αηηία γηα ηνλ εθηξνρηαζκφ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, αιιά θαη ηεο πξνζπάζεηαο γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ θξηηεξίσλ ζχγθιηζεο γηα ηελ έληαμε ηεο ρψξαο ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε (ΟΝΔ). ην ακέζσο επφκελν δηάγξακκα θαίλεηαη ε εμέιημε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο ηεο Διιάδαο απφ ηε κεηαπνιίηεπζε έσο θαη ην 2009, φηαλ θαη μέζπαζε ε θξίζε. 21

22 Όπσο παξαηεξνχκε, απφ ηελ είζνδν ηεο Διιάδαο ζηελ Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα (ΔΟΚ) έσο θαη ηελ είζνδφ ηεο ζηελ ΟΝΔ, ππάξρεη κηα δηαξθήο αχμεζε ηνπ ρξένπο αλεμαξηήησο θπβέξλεζεο, γεγνλφο πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ θνηλή πνιηηηθή πνπ αθνινπζνχληαλ απφ ηηο εθάζηνηε θπβεξλήζεηο ηεο Διιάδνο, πνιηηηθή αιφγηζηεο ζπαηάιεο θαη απνπζίαο δεκηνπξγίαο πξνυπνζέζεσλ γηα λα ηεζνχλ ζηέξεεο βάζεηο γηα πξαγκαηηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη επεκεξία. ην ακέζσο επφκελν δηάγξακκα θαίλεηαη ε εμέιημε ηνπ ρξένπο ζε ζρέζε κε ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν ζην δηάζηεκα Παξαηεξνχκε φηη ην δεκφζην ρξένο ζρεδφλ έρεη δηπιαζηαζηεί απφ ην 1999 έσο ην Σν ρξένο ηεο έρεη 30 αλαξξηρεζεί ζε απαγνξεπηηθά επίπεδα θαη θαζίζηαηαη ζρεδφλ αδχλαηνο ν έιεγρνο θαη πφζν κάιινλ ε επαλαθνξά ηνπ ζε βηψζηκα επίπεδα. 22

23 Γηάγξακκα 1: Δμέιημε ηνπ ρξένπο ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Δπξσδώλε Σέινο αμίδεη λα αλαθεξζνχλ νξηζκέλα «ειιεληθά παξάδνμα», θάπνηεο δηαρξνληθέο ζηξεβιψζεηο δειαδή ηεο νηθνλνκίαο καο νη νπνίεο θαη δηαρξνληθά δηφγθσζαλ ην δεκφζην ρξένο. Όκσο ιφγσ ηεο παγθφζκηαο χθεζεο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ζήκεξα είλαη αλάγθε πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε θνξά λα παηαρζνχλ άκεζα. Απηά είλαη: Η αδπλακία είζπξαμεο απφ ην δεκφζην ησλ άκεζσλ θφξσλ: χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νη άκεζνη θφξνη, δειαδή νη θφξνη πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε θνξνιφγεζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο θπζηθψλ θαη λνκηθψλ πξνζψπσλ, ήηαλ 4,4% ηνπ ΑΔΠ ζηελ Διιάδα ην '88, φηαλ ην ίδην έηνο ήηαλ 16,4% ζην Βέιγην, 11,7% ζηε Γαλία, 7,6% ζηε Γαιιία, 12,9% ζηελ Ιηαιία θ.ιπ. Με άιια ιφγηα, ε Διιάδα αληινχζε ην ρακειφηεξν πνζνζηφ άκεζσλ θφξσλ αλάκεζα ζε φιεο ηηο ηφηε ρψξεο-κέιε ηεο Δ.Δ. Γέθα ρξφληα κεηά, ην πνζνζηφ ησλ άκεζσλ θφξσλ απμήζεθε ζην 8,5% φηαλ φκσο ν κέζνο φξνο ζηελ Δ.Δ. ήηαλ 12,1%. Σν 23

24 2008 ην πνζνζηφ γηα ηελ Διιάδα κεηψλεηαη ζε 7,7% φηαλ ζηελ ππφινηπε Δπξψπε αλεβαίλεη ζην 12,2%. Οη ηεξάζηηεο ακπληηθέο δαπάλεο: Η Διιάδα, ρψξα ηεο Δ.Δ. θαη αλαηνιηθφ ζχλνξν απηήο, μνδεχεη ηεξάζηηα πνζά γηα ακπληηθέο δαπάλεο, νη νπνίεο ειάρηζηα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ εγρψξηα παξαγσγή. χκθσλα κε ηελ επίζεκε ιίζηα ηεο CIA, νη ακπληηθέο δαπάλεο ηεο Διιάδαο αληηζηνηρνχλ ζην 4,3% ηνπ ΑΔΠ ηεο. ηελ ίδηα ιίζηα, άιιεο επξσπατθέο ρψξεο φπσο ε Πνξηνγαιία θαη ην Βέιγην εκθαλίδνληαη κε δαπάλεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 2,3% θαη 1,3% αληίζηνηρα. Δάλ, ινηπφλ, ε Διιάδα έξηρλε ηηο δαπάλεο ηεο ζε επίπεδα αληίζηνηρα κε απηά ηεο Πνξηνγαιίαο, ζα γιίησλε πεξί ηα 4 δηζ. επξψ εηεζίσο. Μέζα κηα 10εηία, δειαδή, ζα κπνξνχζε λα εμνηθνλνκήζεη 40 δηζ. επξψ θαη κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα. Η κεγάιε, δπζθίλεηε θαη αληηπαξαγσγηθή δεκφζηα δηνίθεζε Σα έζνδα απφ ηηο απνθξαηηθνπνηήζεηο, δειαδή απφ ηελ πψιεζε δεκφζηαο πεξηνπζίαο αληί λα αμηνπνηνχληαη εμ νινθιήξνπ γηα ηε κείσζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ηεο ρψξαο θαηεπζχλνληαη ζε θάζε ινγήο εληζρχζεηο θαη επηδνηήζεηο θαηαιήγνληαο ζε ρέξηα θαη ηζέπεο πκεηέξσλ. Απηφ ην ζπκπέξαζκα πξνέθπςε έπεηηα απφ εξψηεζε ηνπ βνπιεπηή ηνπ πλαζπηζκνχ Π. Λαθαδάλε ζηε Βνπιή, ν νπνίνο δήηεζε ζηνηρεία γηα ην πνχ πάλε ηα ρξήκαηα ησλ απνθξαηηθνπνηήζεσλ. Απφ ηελ εμέιημε ηνπ εηδηθνχ ινγαξηαζκνχ πξνέθπςαλ ηα εμήο: Σα ζπλνιηθά έζνδα απφ ην 2000 έσο ηηο αλήιζαλ ζε επξψ, ελψ ηελ ίδηα πεξίνδν νη πιεξσκέο γηα λα θαιπθζνχλ αλάγθεο ηνπ Γεκνζίνπ ήηαλ επξψ. Απφ απηά, κφλν επξψ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα αληίζηνηρε κείσζε δεκφζηνπ ρξένπο. Σν έιιεηκκα αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο: Η Διιάδα εηζάγεη πεξηζζφηεξα αγαζά θαη ππεξεζίεο απφ φζα εμάγεη. Έηζη, ε νηθνλνκία ιεηηνπξγεί ζε θαζεζηψο ρακειήο παξαγσγηθφηεηαο θαη αλαγθάδεηαη λα δαλείδεηαη γηα λα δηαηεξεί έλα ζηαζεξφ βηνηηθφ επίπεδν. Όκσο καθξνπξφζεζκα απηή ε θαηάζηαζε νδεγεί ζε ππνβάζκηζε, θαζψο κεηαθέξνληαη ζπλερψο πφξνη θαη εηζνδήκαηα ζην εμσηεξηθφ γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπ εμσηεξηθνχ ρξένπο. 24

25 1.4.2 Σν δεκνζηνλνκηθό έιιεηκκα Έλα άιιν κεγάιν ζέκα πνπ ηαιαλίδεη ηελ ειιεληθή νηθνλνκία εδψ θαη δεθαεηίεο απνηειεί ε δηαξθήο εκθάληζε ειιείκκαηνο ζηνπο πξνυπνινγηζκνχο, πνπ ζπληειεί βέβαηα, ζηελ ηξνθνδφηεζε θαη ζπλερή δηφγθσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο. Η ζπλερήο αχμεζε ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ρσξίο απηή λα αληηζηαζκίδεηαη απφ θνξνινγηθά νθέιε, κε ηελ θνξνδηαθπγή λα απνηειεί κηα πξαγκαηηθή πιεγή πνπ δελ κπνξεί λα θιείζεη γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία, πξνθάιεζαλ ζεκαληηθφηαηα ειιείκκαηα, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο νδήγεζαλ ζηελ ηεξάζηηα ζπζζψξεπζε δεκνζίνπ 33 ρξένπο. Οη αηηίεο πνπ νδήγεζαλ ζηε δηαρξνληθή αχμεζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ειιεηκκάησλ κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ ζηα εμήο: Η δηαρξνληθή άλνδνο ησλ θξαηηθψλ ειιεηκκάησλ δε ζπλνδεχεηαη απφ αληίζηνηρα απμαλφκελνπο ξπζκνχο αλφδνπ ηνπ ΑΔΠ, δειαδή δεκηνπξγνχληαη ζπλζήθεο ζηαζηκνπιεζσξηζκνχ γηα ηελ νηθνλνκία. Η ζπλερήο αλνδηθή ηάζε ησλ ειιεηκκάησλ νθείιεηαη θαη ζηελ αδπλακία ησλ θπβεξλήζεσλ λα ειέγμνπλ ηηο απμήζεηο ζηηο αλειαζηηθέο δαπάλεο ζην ζχλνιν ησλ δαπαλψλ ησλ θξαηηθψλ πξνυπνινγηζκψλ, φπσο κηζζνί, ζπληάμεηο θιπ. Δπηπιένλ, κεηά ην 1980 νη θπβεξλεηηθέο πξνζπάζεηεο γηα θαηαπνιέκεζε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη δηεχξπλζε ηεο θνξνινγηθήο βάζεο έπεθηαλ ζην θελφ, κε απνηέιεζκα ηα θνξνινγηθά βάξε λα επηβαξχλνπλ ηηο νηθνλνκηθέο ηάμεηο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ πξνζθέξνπλ κηζζσηή εξγαζία. Σέινο, ζεκαληηθφ εκπφδην ζηελ ειάθξπλζε ηνπ θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ απνηεινχλ ηα ειιείκκαηα πνπ ζπλερψο παξνπζηάδνληαη ζηνπο Οξγαληζκνχο Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο θαη Πξφλνηαο Σν θαηλόκελν ηεο θνξνδηαθπγήο Η αληηκεηψπηζε ηεο θνξνδηαθπγήο πξέπεη λα απνηειέζεη χςηζηε πξνηεξαηφηεηα γηα ηελ θπβέξλεζε. Πξάγκαηη, αλ νη παξειζνχζεο θπβεξλήζεηο είραλ θαηαθέξεη λα ζπιιέμνπλ θφξνπο απφ φινπο ηνπο πνιίηεο ζχκθσλα κε ηα πξαγκαηηθά ηνπο εηζνδήκαηα, ην έιιεηκκα ζα ήηαλ πνιχ κηθξφηεξν θαη ε Διιάδα δελ ζα αληηκεηψπηδε ην ζεκεξηλφ πξφβιεκα ρξένπο. Φπζηθά, ην έιιεηκκα ζα βξηζθφηαλ ζε ρακειφηεξν επίπεδν αθφκε θαη παξά ην θαηλφκελν ηεο θνξνδηαθπγήο, αξθεί ε θπβέξλεζε λα κείσλε ηηο δαπάλεο ηεο. 25

26 Ωζηφζν, νη δαπάλεο ηηο ειιεληθήο θπβέξλεζεο δελ βξίζθνληαη ζε πνιχ πςειά επίπεδα ζχκθσλα κε ηα επξσπατθά πξφηππα, ελψ δσηηθνί ηνκείο, φπσο ε παηδεία θαη ε πγεία, ππνρξεκαηνδνηνχληαη. Δλ νιίγνηο, ε πξψηε θαη θχξηα επίπησζε ηεο θνξνδηαθπγήο είλαη φηη επηδεηλψλεη ηα δεκφζηα νηθνλνκηθά θαη εκπνδίδεη ηελ θπβέξλεζε λα παξέρεη δεκφζηεο ππεξεζίεο πςειήο πνηφηεηαο. Μία δεχηεξε θαη εμίζνπ ζεκαληηθή επίπησζε ηεο θνξνδηαθπγήο είλαη ε αληζφηεηα πνπ πξνθαιεί ζην θνξνινγηθφ ζχζηεκα. Έλαο βαζηθφο ζηφρνο ηνπ θνξνινγηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη ε αλαδηαλνκή ηνπ εηζνδήκαηνο απφ ηνπο πινχζηνπο θαη πεξηζζφηεξν ηπρεξνχο ζηνπο θησρνχο θαη ιηγφηεξν ηπρεξνχο. Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο ζπιινγήο πςεινηέξσλ θφξσλ απφ ηνπο πινχζηνπο θαη ηεο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ εζφδσλ γηα ηελ παξνρή δεκφζησλ ππεξεζηψλ πνπ επλννχλ εμίζνπ ηνπο πινχζηνπο φζν θαη ηνπο θησρνχο. Η θνξνδηαθπγή ππνλνκεχεη απηφλ ηνλ ζθνπφ δηφηη γίλεηαη θπξίσο απφ ηνπο πινχζηνπο: ηα πινπζηφηεξα λνηθνθπξηά ζηελ Διιάδα θνξνδηαθεχγνπλ πεξηζζφηεξν απφ ηα θησρφηεξα, φρη κφλν ζε απφιπην κέγεζνο αιιά θαη αλαινγηθά κε ην εηζφδεκά ηνπο. Η αδηθία πνπ εηζάγεη ε θνξνδηαθπγή ζην θνξνινγηθφ ζχζηεκα έρεη κία ζεκαληηθή πνιηηηθή ζπλέπεηα: ππνλνκεχεη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη εκπνδίδεη ηελ ηθαλφηεηα ιήςεο επψδπλσλ κεηαξξπζκίζεσλ απφ ηελ πιεπξά ηεο θπβέξλεζεο. Πξάγκαηη, νη κεηαξξπζκίζεηο εθιακβάλνληαη σο δεκηνγφλεο γηα ηα θησρφηεξα λνηθνθπξηά, ηα νπνία ζεσξνχλ φηη επσκίδνληαη δπζαλάινγν κεξίδην ηνπ θνξνινγηθνχ βάξνπο. Η θνξνδηαθπγή έρεη κία επηπξφζζεηε αξλεηηθή επίπησζε, ε νπνία δελ αλαθέξεηαη ζπρλά αιιά είλαη εμίζνπ ζεκαληηθή κε ηηο άιιεο δχν: εληζρχεη ηε ρακειή ηερλνινγία θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ρακειήο αλάπηπμεο εηο βάξνο ηεο πςειήο ηερλνινγίαο θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ πςειήο αλάπηπμεο. Πξάγκαηη, νη ρακειέο ηερλνινγίεο απαηηνχλ, θαηά θαλφλα, πεξηνξηζκέλεο επελδχζεηο θαη εθηεινχληαη ζε κηθξή θιίκαθα, π.ρ. απφ απηναπαζρνινχκελνπο ή πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο, φπνπ ε θνξνδηαθπγή εληνπίδεηαη δχζθνια. Αληίζεηα, νη πςειέο ηερλνινγίεο πξνυπνζέηνπλ κεγάιεο επελδχζεηο θαη εθηεινχληαη απφ κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο, φπνπ ε θνξνδηαθπγή εληνπίδεηαη επθνιφηεξα. Η θνξνδηαθπγή απφ απηναπαζρνινχκελνπο θαη πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο ππνρξεψλεη ηελ θπβέξλεζε λα δηαηεξεί πνιχ πςειφ θνξνινγηθφ ζπληειεζηή, νχησο ψζηε λα ζπιιέγεη ηνπο θφξνπο απφ κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα θνξνδηαθχγνπλ εχθνια. Με απηφλ ηνλ ηξφπν εκπνδίδεηαη ε δεκηνπξγία κεγάισλ επηρεηξήζεσλ θαη ράλνληαη ην νθέιε πνπ απηέο νη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα απνθέξνπλ, φπσο νη δξαζηεξηφηεηεο πςειήο αλάπηπμεο θαη νη θαιά ακεηβφκελεο ζέζεηο εξγαζίαο. 26

27 Η θνξνδηαθπγή έρεη βαζηέο ξίδεο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία θαη δελ κπνξεί λα εμαιεηθζεί εχθνια. Οη επηρεηξήζεηο πνπ θαηνξζψλνπλ λα θνξνδηαθεχγνπλ είλαη θαηά θαλφλα κηθξέο ζε κέγεζνο θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηε ρακειή ηερλνινγία θαη ζε ηνκείο ρακειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο (π.ρ. εζηηαηφξηα θαη θέληξα δηαζθέδαζεο). Η θπβέξλεζε, πξνθείκελνπ λα αλαπιεξψζεη ηελ απψιεηα εζφδσλ απφ απηέο ηηο επηρεηξήζεηο, αλαγθάδεηαη λα ζπιιέγεη πςεινχο θφξνπο απφ επηρεηξήζεηο νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα θνξνδηαθεχγνπλ θαη νη νπνίεο είλαη θαηά θαλφλα κεγάιεο ζε κέγεζνο θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ηνκείο πςειήο ηερλνινγίαο θαη πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν απνηξέπεηαη ε δεκηνπξγία κεγάισλ επηρεηξήζεσλ θαη επεξεάδεηαη αξλεηηθά ε αλάπηπμε ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο. Παξάιιεια, έλαο απφ ηνπο θχξηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ε θνξνδηαθπγή είλαη βαζηά ξηδσκέλε είλαη ε έιιεηςε θηλήηξσλ γηα ηελ πιεξσκή ησλ θφξσλ απφ ηνπο πνιίηεο. Η ελδπλάκσζε απηψλ ησλ θηλήηξσλ κπνξεί λα κεηψζεη ζεκαληηθά ηε θνξνδηαθπγή. Οξηζκέλα ελδεηθηηθά κέηξα ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο αλάρσκα ζηελ αχμεζε ηεο θνξνδηαθπγήο ζηε ρψξα καο είλαη ηα εμήο Σαθηηθνί έιεγρνη ζε πξφζσπα θαη επηρεηξήζεηο, κε βάζε ην πξνθίι ησλ θνξνθπγάδσλ θαη ηπραία επηινγή. Η δεκηνπξγία πξνθίι ζα επηθεληξψλεηαη ζε ηχπνπο πξνζψπσλ θαη επηρεηξήζεσλ πνπ έρνπλ κεγαιχηεξεο πηζαλφηεηεο θνξνδηαθπγήο. Η ηπραία επηινγή ζα δεκηνπξγήζεη πηζαλφηεηεο ειέγρνπ αθφκε θαη αηφκσλ πνπ δελ δηαζέηνπλ ην πξνθίι θνξνθπγάδσλ. Η ζεκαληηθφηεξε δπζθνιία σο πξνο ηελ νξγάλσζε ηέηνησλ ειέγρσλ έγθεηηαη ζηελ αληηκεηψπηζε θαηλνκέλσλ δηαθζνξάο. Έλαο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηέηνηα θαηλφκελα κπνξνχλ λα πξνιεθζνχλ είλαη ε πεξάησζε ηνπ ζπλφινπ ηεο δηαδηθαζίαο κέζσ αιιεινγξαθίαο, φπνπ ηα πξφζσπα θαη νη επηρεηξήζεηο ππφ έιεγρν νθείινπλ λα παξέρνπλ ηα απαηηνχκελα ζηνηρεία ρσξίο λα ζπλαληήζνπλ ηνπο ππαιιήινπο ηεο εθνξίαο. Σν πξνζσπηθφ πνπ ρεηξίδεηαη ηελ ππφζεζε ζα πξέπεη λα παξακέλεη αλψλπκν θαη ην ζχλνιν ηεο αιιεινγξαθίαο ζα πξέπεη λα 36 ππνγξάθεηαη απφ άηνκν πνπ δηαζέηεη ζπλνιηθή επζχλε ρσξίο άκεζε εκπινθή. Οη πνηλέο ζα πξέπεη λα είλαη αληίζηνηρεο κε ην αδίθεκα θαη νη ζνβαξνί παξαβάηεο ζα πξέπεη λα δηψθνληαη ζηα πνηληθά δηθαζηήξηα. Οη παξαβάηεο κε κηθξφηεξα αδηθήκαηα ζα πξέπεη λα ηηκσξνχληαη κε πξφζηηκα, αλάινγα κε ην χςνο ηνπ θφξνπ πνπ δελ έρνπλ πιεξψζεη. Η θαηαβνιή ρξεκάησλ γηα ηελ θάιπςε πνιιψλ ηαηξηθψλ ππεξεζηψλ ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη φρη κεηαμχ γηαηξνχ θαη αζζελή αιιά απεπζείαο κέζσ ηνπ 27

28 ηακείνπ ή ηεο εηαηξείαο αζθάιηζεο πγείαο ηνπ αζζελή. Η δπλαηφηεηα θνξνδηαθπγήο ειαηηψλεηαη ζεκαληηθά γηα πιεξσκέο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη κέζσ απηήο ηεο δηαδηθαζίαο. Η δηαδηθαζία δηαζηαχξσζεο ησλ απνδείμεσλ θαη ησλ θνξνινγηθψλ δειψζεσλ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη απηφκαηα. Δπηπιένλ, γηα λα εληζρπζεί ν ξφινο ησλ απνδείμεσλ ζηε βειηίσζε ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ, αμίδεη λα δηεξεπλεζεί ε πηζαλφηεηα λα απμεζεί ε έθπησζε θφξνπ γηα ζπγθεθξηκέλεο δαπάλεο, αθφκε θαη εηο βάξνο θάπνησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ζα ζεκεησζεί κία κεηαζηξνθή ηεο λννηξνπίαο θαη ζα ζεσξείηαη πιένλ απηνλφεην λα παξέρεη θαλείο απνδείμεηο γηα ππεξεζίεο θαη λα δειψλεη ηνπο θφξνπο ηνπ. 28

29 Κεθάιαην 2 ν : Δπηπηώζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο 2.1 Οηθνλνκηθή Κξίζε θαη Αγνξά Δξγαζίαο Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ ε εζληθή αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ αληί θνηλψλ κέηξσλ αληηκεηψπηζεο πξνβιεκάησλ νδήγεζαλ ζηελ κε απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο θξίζεο κε θινληζκφ ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θαη λνκηζκαηηθήο ζηαζεξφηεηαο θαη θαηαθεξκαηηζκφ ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο αγνξάο ηεο επξσδψλεο. Μεηά απφ δεθαηξία έηε θπθινθνξίαο ηνπ, ην επξψ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ηεξάζηηα δεκνζηνλνκηθά πξνβιήκαηα. Σα πςειά επίπεδα αιιειεμάξηεζεο κεηαμχ ησλ θξαηψλ αλαδείρηεθαλ απφ ηελ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θξίζε. Απνδείρηεθε φηη ην ζέκα ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο ηνπ θάζε θξάηνπο είλαη ζέκα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ εμαζθάιηζε ελφο πγηνχο δεκνζηνλνκηθνχ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. Οη πνιηηηθέο πνπ αθνινχζεζε ε Δπξψπε ζηελ πεξίνδν ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο ηνπ 2008 ήηαλ ε αθνξκή ηεο θξίζεο ρξένπο. Σα ειιείκκαηα πξνυπνινγηζκνχ θαη ηα ππεξβνιηθά πνζά δεκνζίνπ ρξένπο πνπ πξέπεη λα δηαρεηξηζηνχλ ηα θξάηε-κέιε ηεο (Διιάδα, Ιξιαλδία, Πνξηνγαιία) επεξεάδνπλ ην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ηεο έλσζεο. Γηα λα κπνξέζεη ε Δ.Δ. λα είλαη ειθπζηηθή ζηελ αγνξά ζα πξέπεη λα είλαη ζε παγθφζκην επίπεδν αληαγσληζηηθή θαη λα απνθεχγνληαη νη κεγάιεο απνθιίζεηο αληαγσληζηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ. Η απνθάιπςε απφ ηελ ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θξίζε ειιείςεσλ ζηελ πξφζθαηε νηθνλνκηθή πνιηηηθή, νδήγεζε ζε κηα ζεηξά απφ κεηαξξπζκίζεηο φζνλ αθνξά ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ επίιπζε πηζαλψλ αληζνξξνπηψλ, θαζψο θαη ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζηε ζχζηαζε εληαίνπ επνπηηθνχ κεραληζκνχ πνπ ζα θαιχπηεη φια ηα θξάηε κέιε ηεο επξσδψλεο. Διιείςεηο θαη κεγάιεο δηαθνξέο παξαηεξνχληαη κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ ζηελ πνηφηεηα ησλ ζεζκψλ, ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαζψο θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Βαζηθή παξάκεηξνο απηήο ηεο θξίζεο είλαη ε αλεξγία ε νπνία εμαθνινπζεί λα παξακέλεη εθηφο ειέγρνπ. χκθσλα κε ηε κειέηε ηνπ Οξγαληζκνχ Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο (ΟΟΑ), νη κεηαλάζηεο πιήηηνληαη 29

30 πεξηζζφηεξν απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θπξίσο ζηηο ρψξεο ηεο Ιηαιίαο, ηεο Ιξιαλδίαο θαη ηεο Ιζπαλίαο δηφηη ε παξνπζία ηνπο είλαη πην έληνλε ζηνπο ηνκείο πνπ πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ θξίζε. Σελ ψξα πνπ ε νηθνλνκηθή θξίζε πιήηηεη ηελ αγνξά εξγαζίαο ηεο ρψξαο καο, ε παξαγσγηθή δχλακε ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα ζχκθσλα κε έξεπλα ηεο ΠΑΔΓΔ ζεκείσζε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ηελ ηξηεηία θαηά 14,2% ζην Ννκφ Αηηηθήο. Μεγαιχηεξα πνζνζηά απαζρφιεζεο ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα παξνπζηάδνπλ φιεο νη πεξηθέξεηεο κε εμαίξεζε ηα Νεζηά Ινλίνπ θαη ηελ Πεινπφλλεζν. Η ζηξνθή ζηελ χπαηζξν δεκηνχξγεζε λέεο ζέζεηο εξγαζίαο. Η πξνζπάζεηα ηεο Οκνζπνλδηαθήο Αξρήο Δξγαζίαο λα πξνζειθχζεη ζηελ Γεξκαλία εμεηδηθεπκέλνπο εξγάηεο ιφγσ έιιεηςεο απφ ρψξεο φπσο ε Διιάδα, ε Ιζπαλία θαη ε Πνξηνγαιία πνπ πιήηηνληαη απφ ηελ αλεξγία φπσο κεραληθψλ, λνζειεπηψλ, πξνγξακκαηηζηψλ, βνεζά ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο. Πηψζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο παξαηεξήζεθε ζηελ Δ.Δ. ιφγσ ηεο βαζχηεξεο ζηα ρξνληθά, χθεζεο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο. Απνηέιεζκα ηεο χθεζεο, νη πην απζηεξνί δεκνζηνλνκηθνί πεξηνξηζκνί ησλ θξαηψλ κειψλ, ην πςειφ αλζξψπηλν θφζηνο θαη ε απψιεηα εθαηνκκπξίσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Απνδείρηεθε φηη ε αγνξά εξγαζίαο ηεο Δ.Δ. ηελ πεξίνδν ήηαλ αξθεηά αλζεθηηθή. Παξά ηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο πξνο ην ηέινο ηνπ 2010, νη πξννπηηθέο ζην ηνκέα ηεο εξγαζίαο επηδεηλψλνληαη, εκθαλίδνληαο ζεκαληηθέο δηαθνξέο απφ ρψξα ζε ρψξα. Η δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηηο πξνεγκέλεο νηθνλνκίεο ηεο έλσζεο δελ ήηαλ επαξθείο ψζηε λα επαλαπξνζιακβάλνληαη νη απνιπφκελνη εξγαδφκελνη ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Έηζη ε αλεζπρία γηα ηα δηαξθή πνζνζηά αλεξγίαο εληείλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν. Σα δηαθνξεηηθά πνζνζηά αλεξγίαο πνπ παξαηεξνχληαη ζε θάζε θξάηνο - κέινο ηεο Δ.Δ. νθείινληαη εθηφο απφ ην δηαθνξεηηθφ ΑΔΠ ηνπ θάζε θξάηνπο θαη ζε άιινπο παξάγνληεο. Σέηνηνη παξάγνληεο είλαη ε δηαθνξεηηθφηεηα πξνζαξκνγήο ησλ σξψλ εξγαζίαο, ε πνηθηιφηεηα ζηνπο ηνκείο αλαγθψλ σο πξνο ηελ κεηαθίλεζε ησλ εξγαδνκέλσλ, ηα δηαθνξεηηθά εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα θαη ζπζηήκαηα καζεηείαο θαζψο θαη ν δηαθνξεηηθφο ηξφπνο πνιηηηθήο αληηκεηψπηζεο ηεο θξίζεο θαη νη αλφκνηεο ζεζκηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο. Οη δπζκελείο ζπλζήθεο ηεο επξσπατθήο αγνξάο θαη θαη επέθηαζε ηεο νηθνλνκίαο, αληηκεησπίδνληαη θαζεκεξηλά απφ ηηο εηαηξείεο θαη 30

31 ην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηνπο κε ηε ζπλδξνκή ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη ησλ δεκνζίσλ αξρψλ θαηά ηξφπν δεκηνπξγηθφ, επνηθνδνκεηηθφ θαη απνηειεζκαηηθφ δηακέζνπ θαηλνηφκσλ ξπζκίζεσλ, κε ζθνπφ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο απψιεηαο θαη ηε δηαηήξεζε ζέζεσλ εξγαζίαο. ε επίπεδν Δ.Δ. σο θχξην κέζν γηα ηελ αλάπηπμε, ηηο ζέζεηο εξγαζίαο θαη ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζεσξείηαη ε πνιηηηθή ζπλνρή ηεο. Ο δηεζλήο θαηακεξηζκφο ηεο αγνξάο εξγαζίαο κε ηελ εηζρψξεζε ηζρπξψλ επηρεηξήζεσλ ησλ αλαδπφκελσλ ρσξψλ επηβάιιεη ζηηο επξσπατθέο εηαηξείεο ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ γξήγνξε πξνζαξκνγή ζηηο λέεο ζπλζήθεο, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί ε αλάπηπμε ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, λα δηαηεξεζνχλ νη ζέζεηο εξγαζίαο θαη νη επηκέξνπο δξαζηεξηφηεηεο. 2.2 Μηζζνί θαη θόζηνο εξγαζίαο Διιάδαο θαη Δπξσπατθήο έλσζεο Άκεζν πιήγκα απφ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε δέρηεθαλ νη κηζζνί ησλ εξγαδνκέλσλ σο επαθφινπζν ησλ κέηξσλ ιηηφηεηαο ζε πνιιέο ρψξεο ηεο επξσδψλεο. Η ζπλερφκελε ζπκπίεζε πξνο ηα θάησ ησλ εηζνδεκάησλ (κηζζψλ, ζπληάμεσλ, επηδνκάησλ) ζεκαίλεη γηα ηνπο εξγαδφκελνπο αιιαγή ησλ φξσλ επηβίσζεο. Η επηβξάδπλζε θαη ην πάγσκα είλαη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ απνδνρψλ ηεο πεξηφδνπ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ κε ηελ εκθάληζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ν δείθηεο θηψρεηαο φπσο παξνπζηάδεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα επηδεηλψζεθε ζεκαληηθά. Γηάγξακκα 2: Δμέιημε ηνπ δείθηε θηώρεηαο ζηελ Διιάδα ην

32 Ο δείθηεο θηψρεηαο αλαθέξεηαη ζην πνζνζηφ ησλ αηφκσλ κε εηζφδεκα κηθξφηεξν ηνπ 60% ηνπ κέζνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο, ν νπνίνο βιέπνπκε φηη ζηαδηαθά κεηαβάιιεηαη απφ 19,7% ην 2008 απμήζεθε ζε 21,4% ην Η απνηχπσζε ησλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο απνδίδεηαη θαιχηεξα απφ ην δείθηε απφιπηεο θηψρεηαο πνπ απφ 16,4% απμήζεθε ζε 22% ην δηάζηεκα Σν ράζκα θηψρεηαο καο δείρλεη φηη έλαο ζηνπο δχν θησρνχο δηαζέηεη εηζφδεκα ιηγφηεξν απφ 73,9% ηνπ νξίνπ θηψρεηαο θαη απνηππψλεηαη κε απμεηηθέο δηαζέζεηο γηα ηα επφκελα ρξφληα. Οη κηζζνί θαη ην θφζηνο εξγαζίαο σο βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αγνξάο εξγαζίαο πξνζδηνξίδνπλ ηε δήηεζε απφ ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο απφ ηνπο εξγαδφκελνπο. Γηάγξακκα 3: Μέζνο κηζζόο ζηηο ρώξεο κέιε ηεο Δ.Δ. Πεγή: EN.PDF Σα ηειεπηαία ρξφληα νη θαηψηαηνη κηζζνί ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε εκθάληζαλ απμεηηθή ηάζε βειηηψλνληαο ηελ αγνξαζηηθή δχλακε. Η ηάζε απηή σζηφζν ζηηο αξρέο ηνπ 2008 θαίλεηαη λα αλαηξέπεηαη ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ησλ θαηαλαισηηθψλ εηδψλ θαη ηεο εκθάληζεο ηεο ρξεκαηννηθνλνκηθήο θξίζεο ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία. Οη κηζζνί δέρηεθαλ ηηο κεγαιχηεξεο αξλεηηθέο επηδξάζεηο. Υψξεο φπσο ε Ιξιαλδία, Σζερία, Βνπιγαξία, Βαιηηθέο Υψξεο θαη Ρνπκαλία δέρηεθαλ ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ κηζζψλ κε πάγσκα ζε αληίζεζε κε ρψξεο φπσο ε Βξεηαλία, Οιιαλδία, Γαιιία πνπ παξνπζίαζαλ κηθξνχ κεγέζνπο κηζζνινγηθέο απμήζεηο θαη ρψξεο φπσο ε Ιζπαλία, 32

33 Πνξηνγαιία, Πνισλία, ινβελία πνπ ε κηζζνινγηθή αχμεζε ήηαλ ζεκαληηθή παξά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε 2. Απφ ην δηάγξακκα πνπ παξαηίζεηαη παξαπάλσ θαίλεηαη πσο ζηελ Διιάδα νη κέζνη κηζζνί ησλ εξγαδνκέλσλ βξίζθνληαη ζην θαηψηεξν επίπεδν ζε ζρέζε κε ηνπο κέζνπο κηζζνχο ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. Οη θαηψηαηεο απνδνρέο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηηο αθαζάξηζηεο απνδνρέο (απνδνρέο + θφξν + θξαηήζεηο αζθαιηζηηθψλ ηακείσλ) θαη ηζρχνπλ ζε εζληθφ επίπεδν γηα ηελ πιεηνλφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ, δηαθνξνπνηνχληαη απφ ρψξα ζε ρψξα ηεο επξσπατθήο έλσζεο φπσο πξνθχπηεη απφ έξεπλα ηεο Eurostat πνπ δηεμήρζε ηνλ Ινχιην ηνπ 2011 θαη απεηθνλίδεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα. Οη εζληθέο κεληαίεο θαηψηαηεο απνδνρέο ησλ 20 εθ ησλ 27 θξαηψλ κειψλ θπκαίλνληαη κεηαμχ επξψ κε ρακειφηεξεο ηεο Βνπιγαξίαο θαη πςειφηεξεο ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ. Οη κηζζνινγηθέο δηαθνξέο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ νδεγνχλ ζε άληζε αγνξαζηηθή δχλακε. Γηάγξακκα 4: Οη κέζνη κηζζνί ησλ εξγαδνκέλσλ Πεγή: Eurostat ηε ρψξα καο φπσο απεηθνλίδεηαη θαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα ζχκθσλα κε ηελ έθζεζε ηεο ΙΝΔ (Ιλζηηηνχην Δξγαζίαο) ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ 2012 νη εμειίμεηο ησλ θαηψηαησλ πξαγκαηηθψλ απνδνρψλ παξνπζηάδνπλ δηαρξνληθά θζίλνπζα πνξεία. 2 ΙΝΔ-ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΔΡΓΑΙΑ ΓΔΔ ΑΓΔΓΤ, (2012), Η Διιεληθή Οηθνλνκία θαη ε Απαζρόιεζε, Δηήζηα Έθζεζε, 13/01/2013, κκ,ζει

34 Γηάγξακκα 5: Καηώηαηεο Πξαγκαηηθέο Απνδνρέο Πεγή: ΙΝΔ-ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ (Υξ. Σξηαληαθύιινπ). Τπνινγηζκνί κε βάζε ηηο ΔΓΔ & ΓΑ θαη ην κέζν ΓΣΚ ηεο ΔΛΣΑΣ κέρξη Γηα ην 2012, ΠΤ -Μλεκόλην 2 θαη πξόβιεςε Σξάπεδαο Διιάδαο γηα πιεζσξηζκό Όπσο θαίλεηαη ζην παξαπάλσ δηάγξακκα ηα δεδνκέλα ηνπ κπνξνχκε λα ηα ρσξίζνπκε ζε ηξία δηαζηήκαηα: 1) νη πξαγκαηηθέο θαηψηαηεο απνδνρέο ζην δηάζηεκα απηφ κεηψλνληαη θαηά 20%. 2) νη πξαγκαηηθέο απνδνρέο απμάλνληαη θαηά 22% άξα απμάλεηαη θαη ε αγνξαζηηθή δχλακε ππεξβαίλνληαο ζπζηεκαηηθά ηνλ κέζν πιεζσξηζκφ. 3) νη πξαγκαηηθέο θαηψηαηεο απνδνρέο κεηψλνληαη θαηά 5,2% απφ ην φπνπ ε αγνξαζηηθή δχλακε έθηαζε ηα επίπεδα ηεο πεξηφδνπ πξηλ ην 1984, θαη απφ ε αγνξαζηηθή δχλακε επηδεηλψλεηαη θαηά 22% ρακειφηεξα απφ ηα επίπεδα ηνπ Με ηελ εθαξκνγή ησλ κέηξσλ πνπ είλαη ηα ρεηξφηεξα ησλ ηειεπηαίσλ πελήληα ρξφλσλ εμαζιηψλεηαη ε ακνηβή ηεο εξγαζίαο σο θαη 50% θαη δηαιχνληαη νη ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο. Οη αλεηδίθεπηνη εξγάηεο ράλνπλ θάζε ρξφλν ηξεηο κηζζνχο, νη απαζρνινχκελνη κε θιαδηθέο ζπκβάζεηο ζα ράζνπλ ην 50% ηνπ κεληαίνπ κηζζνχ ηνπο θαη ε εξγαηηθή λνκνζεζία επηζηξέθεη ζηε δεθαεηία ηνπ H Δζληθή πιινγηθή χκβαζε Δξγαζίαο αλαηξέπεηαη ελψ ζην κέιινλ ζχκθσλα κε ηα 34

35 «κέηξα» αλακέλεηαη αλαηξνπή ζε φιεο ηηο θιαδηθέο ζπκβάζεηο. πκβάζεηο δπν εθαηνκκπξίσλ απαζρνινχκελσλ επαλαδηαπξαγκαηεχνληαη ηηο απνδνρέο ζε αηνκηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ επίπεδν. Πίλαθαο 2: Πνζόηεηα αλέξγσλ πνπ αλαδεηνύλ εξγαζία Πεγή: ηνηρεία Αλεξγίαο 2.3 Δληαίν κηζζνιόγην Η θξάζε «εληαίν κηζζνιφγην» ζπλαληάηαη ζηνπο θφιπνπο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ζηελνχ θαη επξχηεξνπ θαη ζεκαίλεη φηη είλαη θνηλφ γηα φιεο ηηο ππεξεζίεο ηνπ δεκνζίνπ ρσξίο φκσο απηφ λα ζπκβαίλεη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Οη αληζφηεηεο ζηηο πξαγκαηηθέο 35

36 απνδνρέο κεηαμχ ησλ ππεξεζηψλ ηνπ δεκνζίνπ είλαη κεγάιεο. Με ηελ νηθνλνκηθή θξίζε νη αιιαγέο πνπ επηθέξεη ν Ν.3899/2010 ζην εληαίν κηζζνιφγην έξρεηαη λα κεηξηάζεη απηέο ηηο αληζφηεηεο. Δηδηθφηεξα κε ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ Ν.2362/1995 θαη Ν.3429/ Ν.Π.Ι.Γ. θαη ΓΔΚΟ (ΓΔΗ, ΔΤΓΑΠ θηι.) πεξηιακβάλνληαη ζην εληαίν κηζζνιφγην ηνπ δεκνζίνπ νξγαληζκνί, ηδξχκαηα, επηρεηξήζεηο πνπ έσο ζήκεξα δελ αλήθαλ ζηνπο θνξείο ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο θαη νξίδνληαη νη αλψηαηεο απνδνρέο ζηα επξψ. 2.4 Αλεξγία Ωο αλεξγία ραξαθηεξίδεηαη ε θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία ην άηνκν παξά ηελ πξνζπκία, ηελ ηθαλφηεηα θαη ηε δηαζεζηκφηεηα πνπ επηδεηθλχεη λα κελ κπνξεί λα βξεη εξγαζία. Απφ πεξίνδν ζε πεξίνδν ην πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο κπνξεί λα δηαθέξεη θαζψο ην κέγεζνο ηεο αλεξγίαο ή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ κεηαβάιιεηαη. Η αλεξγία κπνξεί λα δηαρσξηζηεί ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο: ηελ επνρηαθή, ηελ δηαξζξσηηθή, ιφγσ αλεπαξθνχο δήηεζεο θαη ζηελ αλεξγία ηξηβήο. Η επνρηαθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ κεηαβνιή ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ε νπνία ζπλνδεχεηαη θαη απφ αληίζηνηρε κεηαβνιή ζηελ απαζρφιεζε. Δκθαλίδεηαη θάζε ρξφλν θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ζρεηηθά κηθξή ρξνληθή δηάξθεηα. Η δηαξζξσηηθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ δπζαλαινγία επαγγεικάησλ θαη εηδηθνηήησλ κεηαμχ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. ηελ δηαξζξσηηθή αλεξγία ζπκβάιινπλ ε ηερλνινγηθή αλάπηπμε θαη ε δεκηνπξγία λέσλ επαγγεικάησλ. Η αλεξγία ιφγσ αλεπαξθνχο δήηεζεο πνπ νλνκάδεηαη αιιηψο θαη Κευλζηαλή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ κεησκέλε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη χθεζε ηεο νηθνλνκίαο. Υαξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αδπλακία δήηεζεο ηεο νηθνλνκίαο λα απνξξνθήζεη ηελ πξνζθεξφκελε εξγαζία θαη ε δηάξθεηα ηεο εμαξηάηαη απφ ηελ αλάθακςε ή κε ηεο νηθνλνκίαο. Η αλεξγία ηξηβήο νθείιεηαη απφ ηε κηα ζηελ αδπλακία απνξξφθεζεο ησλ αλέξγσλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο θαη απφ ηελ άιιε νθείιεηαη ζηελ αδπλακία ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ λα εληνπίζνπλ ηηο πξνζθεξφκελεο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο. Ωο βαζηθέο ζπλέπεηεο ηεο αλεξγίαο κπνξνχκε λα αλαθέξνπκε ηελ απψιεηα ηεο εξγαζίαο ησλ αλέξγσλ ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, ηελ απψιεηα εηζνδήκαηνο ζε αηνκηθφ θαη νηθνγελεηαθφ επίπεδν πνπ θέξλεη ε απψιεηα εξγαζίαο θαη ηελ επηβάξπλζε ηνπ 36

37 θξαηηθνχ πξνυπνινγηζκνχ κέζσ παξνρήο επηδνκάησλ αλεξγίαο. Πέξα απφ ηηο νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο ε αλεξγία ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ. ηηο παξνχζεο ζπλζήθεο ηεο νηθνλνκίαο καο, φιεο νη θαηεγνξίεο ηεο αλεξγίαο είλαη εκθαλείο ηδηαίηεξα δε ηεο αλεξγίαο ιφγσ αλεπαξθνχο δήηεζεο. Καζψο ε παξαηεηακέλε χθεζε ηεο νηθνλνκίαο ζηελ ρψξα καο ζπκβάιιεη ζηελ ζπλερφκελε αχμεζε ηεο αλεξγίαο κε ηνλ άλεξγν πιεζπζκφ λα ππεξβαίλεη θαηά ηνλ πιεζπζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ. Όπσο πξνθχπηεη απφ έξεπλα ηεο Διιεληθήο ηαηηζηηθήο Αξρήο (ΔΛΣΑΣ) ζηνηρεία δείρλνπλ φηη πάλσ απφ έλα εθαηνκκχξην άηνκα έρνπλ ράζεη ηελ εξγαζία ηνπο ζηε ρψξα καο θαη θπξίσο λένη πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ αλεξγία. πγθεθξηκέλα ην πνζνζηφ αλεξγίαο ην Ννέκβξην ηνπ 2010 αλέξρνληαλ ζην 13,09% ελψ ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2011 ζην 20,9% θαη ην Μάξηην 2012 ζην 21,9%. ην ιηαληθφ εκπφξην πξνβιέπεηαη κέζα ζην 2012 λα ραζνχλ πεξίπνπ ζέζεηο απαζρφιεζεο πνπ πξνέξρνληαη απφ ην θιείζηκν πάλσ απφ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. ε φηη αθνξά ηηο ειηθίεο πνπ πιήηηνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ αλεξγία, ηα ζηνηρεία ηεο ΔΛΣΑΣ δείρλνπλ φηη νη ειηθίεο απφ εκθαλίδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο 35,6% ην 2010 έλαληη 48% ηνλ αληίζηνηρν κήλα (Ννέκβξην) ηνπ 2011, απφ εκθαλίδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο 17,9% ην 2010 έλαληη 27,8% ην 2011, απφ εκθαλίδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο 12% ην 2010 έλαληη 17,8% ην 2011, απφ εκθαλίδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο 10,1% ην 2010 έλαληη 15,8% ην 2011 θαη απφ εκθαλίδνπλ πνζνζηφ αλεξγίαο 6,8% ην 2010 έλαληη 10,1% ην Η γπλαίθα θαίλεηαη απφ ηελ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα λα πξσηαγσληζηεί ζηα πνζνζηά ησλ αλέξγσλ θαη ηελ πξσηηά ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο ηελ θαηέρεη ε Αλαηνιηθή-Κεληξηθή - Μαθεδνλία θαη Θξάθε κε πνζνζηφ 23,8%. 40 Απφ ζηνηρεία ηνπ Οξγαληζκνχ Απαζρνιήζεσο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ έρνπκε ηελ παξαθάησ απεηθφληζε ησλ αλέξγσλ ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο: 37

38 Πίλαθαο 3: ηνηρεία αλεξγίαο αλά πεξηθέξεηα Πεγή: ηνηρεία Αλεξγίαο Ννεκβξίνπ Μεηαλάζηεπζε Με ηνλ φξν ηεο κεηαλάζηεπζεο αλαθεξφκαζηε ζηε γεσγξαθηθή κεηαθίλεζε ησλ αλζξψπσλ θαη θαζνξίδεηαη απφ δηάθνξνπο παξάγνληεο. Οη παξάγνληεο άιινηε είλαη θπζηθνί, πνιηηηθνί, ςπρνινγηθνί, θνηλσληθνί θαη θπξίσο ζηηο κέξεο καο νηθνλνκηθνί. ηνπο νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο ζπγθαηαιέγεηαη ε ππναπαζρφιεζε, ε αλεξγία, νη ρακειέο ακνηβέο ζε ζρέζε κε ηελ παξερφκελε εξγαζία θ.α. 38

39 Όπσο ηα πξντζηνξηθά ρξφληα νη άλζξσπνη κεηαθηλνχληαλ απφ ηφπν ζε ηφπν γηα ιφγνπο επηβίσζεο, έηζη θαη ζήκεξα φηαλ κέζα απφ ην νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν δεη θαη θηλείηαη ην άηνκν, δελ ηνπ παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα εθπιήξσζεο ησλ επηδηψμεσλ θαη ηθαλνπνίεζεο ησλ θηινδνμηψλ, ηφηε ην άηνκν κεηαθηλείηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο ρψξαο ηνπ ή ζην εμσηεξηθφ γηα αλαδήηεζε θαιχηεξεο ηχρεο. Οη λένη ηεο Διιάδαο δεηνχλ ηελ ηχρε ηνπο θαη δηέμνδν απφ ηελ αλεξγία ζην εμσηεξηθφ. Η απνγνήηεπζε απφ ηελ ειιεληθή νηθνλνκία κε ηελ παξαηεηακέλε χθεζε, ηα πςειά πνζνζηά αλεξγίαο θαη ηηο ρακειέο ακνηβέο, παξνηξχλνπλ ην λέν επηζηεκνληθφ πξνζσπηθφ ηεο ρψξαο καο πνπ βιέπεη δπζνίσλν ην κέιινλ ηνπ λα ζηξαθεί ζηελ κεηαλάζηεπζε. Η θξίζε απμάλεη θάζεηα ηελ αλεξγία ησλ λέσλ. Τπνινγίδεηαη φηη νη άλεξγνη πηπρηνχρνη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Διιάδα αγγίδνπλ ην 30% έλαληη 14% ηνπ επξσπατθνχ κέζνπ φξνπ. Με ηε ζηξνθή ησλ λέσλ θαη πηπρηνχρσλ γηα εχξεζε εξγαζίαο εθηφο ζπλφξσλ απνζαξξχλεηαη ε νηθνλνκηθή αλάθακςε ηεο ρψξαο καο θαζψο κε ηε θπγή ελφο ζεκαληηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ε ρψξα θησραίλεη φρη κφλν ιφγσ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο αιιά θπξίσο απφ ηηο εθαξκνζκέλεο πνιηηηθέο νη νπνίεο ζπκβάιινπλ απαμηψλνληαο θαη δηψρλνληαο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ηα πην ηθαλά παηδηά ηεο. Σα νμπκέλα επίζεο θχκαηα απνιχζεσλ ζηηο κέξεο καο αλαγθάδνπλ ηνπο έιιελεο λα κεηαλαζηεχζνπλ. χκθσλα κε έξεπλα ηνπ νκίινπ Adecco ζρεηηθά κε ηηο ηάζεηο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα, πξνέθπςε φηη κεγάιν πνζνζηφ Διιήλσλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ θαηάιιειε ειηθία γηα εξγαζία δεηνχλ λα απαζρνιεζνχλ ζην εμσηεξηθφ. Σν δείγκα ησλ εξσηεζέλησλ απνηειείηαη απφ αλέξγνπο θαηά 39%, απφ εξγαδφκελνπο πιήξνπο απαζρφιεζεο θαηά 48% θαη απφ εξγαδφκελνπο κεξηθήο απαζρφιεζεο θαηά 13%. Απφ ην ζχλνιν ησλ εξσηεζέλησλ ην 49% δήισζε φηη ην ζπγθεθξηκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα ςάρλεη λα εξγαζηεί ζην εμσηεξηθφ ελψ ην 3% ησλ εξσηεζέλησλ έρνπλ ήδε πξνηαζεί γηα εξγαζία ζην εμσηεξηθφ θαη ην 30% δειψλεη φηη ηνπιάρηζηνλ άιιν έλα κέινο ηεο νηθνγέλεηαο πξνηίζεηαη λα απαζρνιεζεί ζην εμσηεξηθφ. Σν ζεκαληηθφηεξν θίλεηξν ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα γηα αλαδήηεζε εξγαζίαο ζην εμσηεξηθφ, απνηεινχλ ηα κεγάια πνζνζηά αλεξγίαο θαη ε χθεζε ιφγσ θξίζεο. Απφ ηνπο εξσηεζέληεο ην 36% δειψλεη 39

40 ηε βνχιεζε γηα κεηαλάζηεπζε πξνβάιινληαο σο ζεκαληηθφ ιφγν ηελ έιιεηςε πξφζβαζεο ή επαλαηνπνζέηεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ην 29% φηη δελ ππάξρεη πξννπηηθή απαζρφιεζεο θαη ην 12% πξνβάιιεη ηνπο κεησκέλνπο κηζζνχο πνπ ηζρχνπλ ζηελ Διιάδα. Η αλαδήηεζε εξγαζίαο ζην εμσηεξηθφ πξνζβιέπεη θαηά 63% ζηηο πςειέο ακνηβέο, ην 58% ζηελ πςειή πνηφηεηα δηαβίσζεο θαη ην 47% πξνζβιέπεη ζηελ αμηνθξαηία πνπ επηθξαηεί ζηνλ ρψξν εξγαζίαο. ρεηηθά κε ην χςνο ηνπ κηζζνχ ην 29% ησλ εξσηεζέλησλ ζα ήζειε πνζφ επξψ, ην 28% ζα ήζειε πνζφ επξψ γηα κεηνίθηζε. Δπίζεο ε έξεπλα αλαθέξεη φηη ην 30% ησλ αλέξγσλ απνηειείηαη απφ πξψελ εξγαδφκελνπο πνπ βξέζεθαλ εθηφο εξγαζίαο κεηά απφ δηαθνπή θαη παξακέλνπλ ζην θαζεζηψο αλεξγίαο γηα ηνπιάρηζηνλ δχν έηε. Ωο επηζπκεηνί πξννξηζκνί κεηαλάζηεπζεο πξνβάιινληαη νη Δπξσπατθέο αλαπηπγκέλεο ρψξεο π.ρ. Γεξκαλία, Γαιιία θιπ. κε πνζνζηφ 70%, νη ρψξεο εθηφο επξσπατθήο έλσζεο π.ρ. Απζηξαιία, Ακεξηθή θηι. θαηά 45% θαη κφιηο ην 12% ζηξέθεηαη ζε ρψξεο εθηφο επξσπατθήο έλσζεο π.ρ. Αξαβηθέο ρψξεο 3. 3 Δξγαζία ζην εμσηεξηθφ αλαδεηνχλ ζρεδφλ νη κηζνί απφ ηνπο Έιιελεο ζε παξαγσγηθή ειηθία, 13/01/

41 Κεθάιαην 3: Η αγνξά εξγαζίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα 3.1 Αλάπηπμε ησλ επαγγεικάησλ Πιεξνθνξηθήο ζηηο Η.Π.Α. Αθεηεξία ηεο µειέηεο απνηέιεζε ε ππφζεζε φηη ε παξνπζία ζε έλαλ επηζηεµνληθφ θιάδν λέσλ γλσζηηθψλ αληηθεηµέλσλ, ε έµθαζε ζηε ζεσξία, ε δηαθνξνπνίεζε θαη νη ιεπηέο δηαθξίζεηο µεηαμχ ησλ γλσζηηθψλ αληηθεηµέλσλ είλαη ραξαθηεξηζηηθά δπλαµηθήο αλάπηπμεο ηνπ θιάδνπ απηνχ. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφο ν εµπινπηηζµφο ησλ πεξηζζνηέξσλ γλσζηηθψλ αληηθεηµέλσλ (π.ρ. ησλ αιγνξίζµσλ, ηεο γιψζζαο µεραλήο, ησλ γισζζψλ πξνγξαµµαηηζµνχ) µε λέα αληηθείµελα, ε εηζαγσγή πξνρσξεµέλσλ (π.ρ. πξνζνµνίσζε, µνληέια) θαη ζεσξεηηθψλ αληηθεηµέλσλ (π.ρ. ζεσξία αιγνξίζµσλ, απηνµαηηζµνχ, ππνινγηζµνχ) αιιά θαη ε δηαθνξνπνίεζε άιισλ (π.ρ. νη βάζεηο δεδνµέλσλ, ε ηερλεηή λνεµνζχλε θαη ηα γξαθηθά γίλνληαη απηνηειή αληηθείµελα). Μία δεχηεξε ππφζεζε αθνξνχζε ηε ζρέζε ηεο παξερφµελεο γλψζεο µε ηελ αγνξά εξγαζίαο: Η παξερφµελε γλψζε είλαη επαξθήο γηα ηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο φηαλ παξέρεηαη µέζα απφ έλα ηεξαξρεµέλν ζχζηεµα, ηα δηάθνξα επίπεδα ηνπ νπνίνπ αληηζηνηρνχλ ζε δηαθνξεηηθά επίπεδα πξνζφλησλ πνπ απαηηνχληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Με άιια ιφγηα, αληηζηνηρία επηζηεµνληθνχ θιάδνπ θαη αγνξάο εξγαζίαο ζεµαίλεη φηη ηα γλσζηηθά αληηθείµελα πνπ αληηζηνηρνχλ ζε µεγαιχηεξε δήηεζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο παξέρνληαη ζην θνηλφηεξν επίπεδν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήµαηνο ελψ ηα πξνρσξεµέλα γλσζηηθά αληηθείµελα πνπ δηαµνξθψλνπλ σο έλα βαζµφ ηηο ηάζεηο ηεο αγνξάο παξέρνληαη ζην αλψηαην επίπεδν ηνπ ζπζηήµαηνο. Η ππφζεζε απηή νδήγεζε ζηε µειέηε ησλ ηίηισλ πνπ ρνξεγνχλ εθπαηδεπηηθά ηδξχµαηα πνπ παξέρνπλ γλψζε ζην ζπγθεθξηµέλν θιάδν. ηαπηζηψζεθε φηη ζηα θνιιέγηα ππήξμε µεηαηφπηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο απφ ηε ζεσξία πξνο ηηο εθαξµνγέο ελψ ππήξμε ζεµαληηθή αχμεζε ηεο παξαθνινχζεζεο πξνρσξεµέλσλ γλσζηηθψλ αληηθεηµέλσλ ζε πηπρηαθφ θαη µεηαπηπρηαθφ επίπεδν απφ ην 80% ηεο δεχηεξεο ειηθηαθήο νµάδαο. Η µείσζε ζηελ παξαθνινχζεζε εηζαγσγηθψλ µαζεµάησλ ζην ίδην επίπεδν εξµελεχεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ζηε δεθαεηία ηνπ 80 ε πιεξνθνξηθή είρε ήδε εηζαρζεί σο µάζεµα ζηα ζρνιεία ηεο δεπηεξνβάζµηαο εθπαίδεπζεο, φπνπ ζα ην είραλ παξαθνινχζήζεη νη µεηέπεηηα πξνπηπρηαθνί θαη µεηαπηπρηαθνί θνηηεηέο ηνπ θιάδνπ. 41

42 Πξέπεη λα ζεµεησζεί επίζεο θαη ε αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ ζπνπδαζηψλ άιισλ ηδξπµάησλ πνπ παξαθνινχζεζαλ µαζήµαηα πιεξνθνξηθήο ζηε δεθαεηία ηνπ 80. Με ηηο παξαπάλσ δηαπηζηψζεηο ζπλάδεη ε αχμεζε ηνπ αξηζµνχ πηπρηνχρσλ πιεξνθνξηθήο απφ 1,4% ζηελ πξψηε ειηθηαθή νµάδα ζε 6,1% ζηε δεχηεξε (Πίλαθαο 4). Πίλαθαο 4: Αιιαγέο ζην πνζνζηό ησλ πηπρηνύρσλ πιεξνθνξηθήο ησλ δύν νµάδσλ ζην δηάζηεµα Η δηαθνξά είλαη εληππσζηαθή. Δπίζεο ην πνζνζηφ πηπρηνχρσλ άιισλ επηζηεµνληθψλ θιάδσλ πνπ παξαθνινχζεζαλ µαζήµαηα πιεξνθνξηθήο ζηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ ηνπο απμήζεθε θαηά 13,8% µεηαμχ ησλ δχν ειηθηαθψλ νµάδσλ. Μάιηζηα, 57% απηψλ απαζρνινχληαλ ζε επαγγέιµαηα ζρεηηθά µε ηελ πιεξνθνξηθή (Πηλ. 5). Απηφ δείρλεη µε ραξαθηεξηζηηθφ ηξφπν ηελ απμαλφµελε δήηεζε γλψζεσλ πιεξνθνξηθήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Βιέπνπµε ινηπφλ φηη νη ππνζέζεηο εξγαζίαο γηα ηελ χπαξμε θαη αλάπηπμε ελφο ψξηµνπ επηζηεµνληθνχ θιάδνπ πνπ εθηέζεθαλ παξαπάλσ, ζηελ πεξίπησζε ηεο πιεξνθνξηθήο επηβεβαηψζεθαλ πιήξσο. Μία δπζαξµνλία παξνπζηάδεηαη µφλν ζηελ πεξίπησζε ηνπ πεξηερνµέλνπ ησλ εζληθψλ εμεηάζεσλ γηα ηελ επηινγή ησλ ππνςεθίσλ θνηηεηψλ πιεξνθνξηθήο απφ ηα ηδξχµαηα ηξηηνβάζµηαο 74 εθπαίδεπζεο. Η επηηπρία ζηηο εμεηάζεηο σο πξνυπφζεζε εηζαγσγήο παξνπζίαζε µείσζε θαηά 26% ζηα πξνγξάµµαηα δηδαθηνξηθνχ δηπιψµαηνο θαη θαηά 9% ζηα πξνγξάµµαηα Master s. ε έξεπλα ηνπ 42

43 πµβνπιίνπ Δμεηάζεσλ πνπ δηεμήρζε ην 1994, πεξίπνπ 40% ησλ ηµεµάησλ ηξηηνβάζµηαο εθπαίδεπζεο πνπ δελ ρξεζηµνπνηνχζαλ ηελ εζληθή εμέηαζε πξνο επηινγή ησλ ππνςεθίσλ θνηηεηψλ απέδσζαλ ην γεγνλφο ζε ιφγνπο πεξηερνµέλνπ ηεο εμέηαζεο. Φαίλεηαη ινηπφλ φηη νη εζληθέο εμεηάζεηο δελ παξαθνινπζνχλ ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηνµέα ηεο πιεξνθνξηθήο νχηε αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Γεληθφηεξα φµσο θαίλεηαη πσο ηέηνηνπ είδνπο εμεηάζεηο δελ ζπιιαµβάλνπλ ηε δεµηνπξγηθφηεηα πνπ απαηηείηαη απφ ηνλ εξγαδφµελν ζε ζπλαθή µε ηελ πιεξνθνξηθή επαγγέιµαηα ζην ρψξν εξγαζίαο ηνπ. 3.2 Αλάπηπμε ησλ επαγγεικάησλ Πιεξνθνξηθήο ζηελ Διιάδα ε έξεπλα έιαβε ρψξα απφ ην επηέκβξην ηνπ 2011 κέρξη θαη ηνλ Ιαλνπάξην ηνπ 2012 θαη απεπζπλφηαλ ζε φινπο ηνπο απνθνίηνπο ησλ νρηψ πξνπηπρηαθψλ ηκεκάησλ ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ απφ ην 2001 έσο θαη ην Α εμάκελν ηνπ 2011 (απφθνηηνη Ιαλνπαξίνπ θαη Ινπλίνπ 2011) βάζεη ησλ ζηνηρείσλ πνπ δφζεθαλ απφ ηελ θεληξηθή ππεξεζία κεραλνξγάλσζεο ηνπ παλεπηζηεκίνπ. Σα ηκήκαηα είλαη ηα εμήο: Πιεξνθνξηθήο, Μάξθεηηλγθ, Οξγάλσζεο θαη Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ (ΟΓΔ), Γηεζλψλ θαη Δπξσπατθψλ πνπδψλ (ΓΔΟ), ηαηηζηηθήο, Λνγηζηηθήο θαη Υξεκαηννηθνλνκηθήο (ΛΟΥΡΗ), Οηθνλνκηθψλ πνπδψλ θαη Γηνηθεηηθήο Δπηζηήκεο θαη Σερλνινγίαο (ΓΔΣ). ην ηκήκα ηεο Πιεξνθνξηθήο, έλαο ζηνπο δχν εξσηψκελνπο είρε επηιέμεη ηελ θαηεχζπλζε ησλ Τπνινγηζηηθψλ Μαζεκαηηθψλ θαη Δπηζηεκνληθψλ Τπνινγηζκψλ. Αθνινπζνχλ ε θαηεχζπλζε ησλ Πιεξνθνξηαθψλ πζηεκάησλ θαη Αζθάιεηαο κε πνζνζηφ 21% θαη νη ππφινηπεο θαηεπζχλζεηο κε ρακειφηεξα πνζνζηά. 43

44 Γηάγξακκα 6:Καηαλνκή απνθνίησλ Πιεξνθνξηθήο ηνπ ΟΠΑ Γηα ηελ αλάιπζε ηεο παξνπζίαο ησλ επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο ζηελ ειιεληθή αγνξά εξγαζίαο εθαξκφζζεθε κία λέα δηζηαδηαθή εξεπλεηηθή κεζνδνινγία απφ ηνπο Βαζίιε Κψζηνγινπ θαη Κέξζηηλ ηάθα. Σν πξψην ζηάδην ππήξμε πξνπαξαζθεπαζηηθφ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο κεηέπεηηα θχξηαο έξεπλαο, ελψ ην δεχηεξν πνπ πεξηγξάθεηαη ζε απηή ηελ εξγαζία ζπλίζηαηαη ζηε δηεμαγσγή εζληθήο έξεπλαο πεδίνπ. Αληηθείκελα ηεο αλάιπζεο απνηεινχλ ηα 30 επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ πξνπαξαζθεπαζηηθή έξεπλα. Δμεηάδνληαη δηεμνδηθά δχν θχξηεο παξάκεηξνη: α) ε απαζρφιεζε πξνζσπηθνχ ΣΠΔ αλά επάγγεικα, ε νπνία θσηνγξαθίδεη ηε δηαζπνξά ηνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη β) νη εθηηκήζεηο ηεο αγνξάο γηα ην βαζκφ επθνιίαο ή δπζθνιίαο εμεχξεζεο εηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ αλά επάγγεικα. Δπηρεηξνχληαη επίζεο θαηεγνξηνπνηήζεηο ησλ επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο αλάινγα ηφζν κε ην βαζκφ χπαξμήο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, φζν θαη κε ηελ ηαπηφηεηα θαη ην πιήζνο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ επηδξνχλ ζηε δηαζπνξά ηνπο. Ο βαζκφο ηεο επθνιίαο ή δπζθνιίαο εχξεζεο εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζε έλα επάγγεικα απνηειεί έλα ζεκαληηθφ θξηηήξην γηα ηελ αμηνιφγεζή ηνπ, φζνλ αθνξά 44

45 ζηηο επαγγεικαηηθέο πξννπηηθέο απηψλ πνπ απνθάζηζαλ λα ην αθνινπζήζνπλ. Γηα ηε δηεξεχλεζε απηήο ηεο παξακέηξνπ ρξεζηκνπνηήζεθε κία εξψηεζε γλψκεο θιεηζηνχ ηχπνπ κε ηξηηνβάζκηα θιίκαθα. Ο πίλαθαο παξαθάησ πεξηιακβάλεη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ ησλ εηαηξεηψλ. Πίλαθαο 5: Βαζκόο επθνιίαο ή δπζθνιίαο εύξεζεο πξνζσπηθνύ αλά επάγγεικα 45

46 Σν επφκελν ζηάδην ηεο αλάιπζεο ζπλίζηαηαη ζηελ ηαμηλφκεζε ησλ επαγγεικάησλ σο πξνο ην βαζκφ επθνιίαο ή δπζθνιίαο εχξεζεο αληίζηνηρνπ πξνζσπηθνχ. Οη αθφινπζνη πίλαθεο πεξηιακβάλνπλ αληίζηνηρα ηα 10 επθνιφηεξα θαη δπζθνιφηεξα ζηελ εχξεζε πξνζσπηθνχ επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο. Πίλαθαο 6: Σα 10 πην εύθνια1 ζηελ εύξεζε επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο Η αλάιπζε ηεο ρξήζεο ησλ επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο ζηηο επηρεηξήζεηο ΣΠΔ θαζηζηά εθηθηή κία πξψηε νκαδνπνίεζή ηνπο. Με βάζε ην βαζκφ δηαζπνξάο ηνπο ηα επαγγέικαηα απηά δηαθξίλνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: 1) Δπαγγέικαηα πςειήο δηαζπνξάο Δίλαη απηά πνπ ζπλαληψληαη ηνπιάρηζηνλ ζην 40% ησλ επηρεηξήζεσλ. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ ηα πέληε πξψηα επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 5. 2) Δπαγγέικαηα κεζαίαο δηαζπνξάο πρλφηεηα χπαξμεο ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ κεηαμχ 20% θαη 40% Μεζαία δηαζπνξά παξνπζηάδνπλ 16 επαγγέικαηα (κε αχμνληα αξηζκφ 6 έσο θαη 21 ηνπ πίλαθα 5). 46

47 3) Δπαγγέικαηα ρακειήο δηαζπνξάο πλαληψληαη ζε ιηγφηεξεο απφ ην 20% ησλ επηρεηξήζεσλ ΣΠΔ. Υακειή δηαζπνξά παξνπζηάδνπλ ηα ελλέα ηειεπηαία επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 5. Μία αθφκε ζεηξά νκαδνπνηήζεσλ ησλ επαγγεικάησλ πξνθχπηεη απφ ηε δηεξεχλεζε ησλ επηδξάζεσλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξνθίι ησλ επηρεηξήζεσλ ζηε δηαζπνξά ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Μειεηήζεθαλ νη επηδξάζεηο ηεζζάξσλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ (έδξα - ειηθία - κέγεζνο - εκβέιεηα δξάζεο επηρεηξήζεσλ) ζε 30 εμαξηεκέλεο κεηαβιεηέο (βαζκνί δηαζπνξάο επαγγεικάησλ). Γηα ην ζθνπφ απηφ πξαγκαηνπνηήζεθαλ δχν ζηαηηζηηθνί έιεγρνη: ν έιεγρνο Υ2 γηα ηελ εχξεζε ησλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθψλ επηδξάζεσλ θαη ν ππνινγηζκφο ησλ ζπληειεζηψλ ζπζρέηηζεο ηνπ Spearman γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ηπρφλ πθηζηάκελσλ ηάζεσλ. Αλάινγα κε ηνλ αξηζκφ ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ πνπ επηδξνχλ ζην βαζκφ δηαζπνξάο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ηα επαγγέικαηα ΣΠΔ ηαμηλνκνχληαη ζηηο αθφινπζεο πέληε θαηεγνξίεο: 1ε θαηεγνξία επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο (επηά επαγγέικαηα): Γελ επεξεάδνληαη απφ θακία αλεμάξηεηε κεηαβιεηή. Η δηαζπνξά ηνπο ζηηο επηρεηξήζεηο ΣΠΔ είλαη νκνηφκνξθε. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ ηα επηά επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 8. Πίλαθαο 7: Σα 10 πην δύζθνια1 ζηελ εύξεζε επαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο 47

48 2ε θαηεγνξία επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο (13 επαγγέικαηα): Δπεξεάδνληαη κφλν απφ ην κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ. Ο βαζκφο ρξήζεο ηνπο απμάλεηαη ζηηο εηαηξείεο κε κεγάιν αξηζκφ εξγαδνκέλσλ. Δδψ πεξηιακβάλνληαη ηα 13 επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 9. Πίλαθαο 8: Δπαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο κε νκνηόκνξθε δηαζπνξά ζηελ αγνξά εξγαζίαο 3ε θαηεγνξία επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο (7 επαγγέικαηα) Ο βαζκφο χπαξμήο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο επεξεάδεηαη απφ δχν αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο: ην κέγεζνο θαη ηελ ειηθία ησλ επηρεηξήζεσλ (ηα δχν πξψηα επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 9) ή ηε γεσγξαθηθή εκβέιεηα δξαζηεξηνπνίεζήο ηνπο (ηα ππφινηπα πέληε επαγγέικαηα ηνπ πίλαθα 9). 48

49 Πίλαθαο 9: Δπαγγέικαηα πιεξνθνξηθήο κε επξύηεξε ρξήζε ζηηο κεγάιεο θαη ζηηο παιαηέο ή ζηηο γεσγξαθηθά επξέσο δξαζηεξηνπνηνύκελεο επηρεηξήζεηο 4ε νκάδα επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο (2 επαγγέικαηα) Ο βαζκφο ρξήζεο ηνπο επεξεάδεηαη απφ ηξία ραξαθηεξηζηηθά ησλ εηαηξεηψλ: «εθπαηδεπηήο / θαζεγεηήο»: ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ζηηο παιαηφηεξεο, κεγαιχηεξεο θαη κε ηνπηθή εκβέιεηα δξάζεο επηρεηξήζεηο. «εηδηθφο ζηηο ειεθηξνληθέο εθδφζεηο»: ρξεζηκνπνηείηαη πην πνιχ ζηηο θεληξηθέο (απηέο πνπ εδξεχνπλ ζηελ Αηηηθή), παιαηέο θαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο. 5ε νκάδα επαγγεικάησλ ΣΠΔ (1 επάγγεικα). ηε δηαζπνξά απηνχ ηνπ επαγγέικαηνο (εηδηθφο πνιπκέζσλ) επηδξνχλ φια ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηρεηξήζεσλ. Πεξηζζφηεξνη εηδηθνί πνιπκέζσλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο θεληξηθέο, παιαηέο, κεγάιεο θαη κε επξεία γεσγξαθηθή εκβέιεηα δξάζεο εηαηξείεο. 49

50 Η παξαπάλσ κεζνδνινγία επηθεληξψζεθε ζηε δηεξεχλεζε ελφο ζεκαληηθνχ ζπζηαηηθνχ ηεο ειιεληθήο αγνξάο εξγαζίαο ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξίαο θαη επηθνηλσληψλ: ησλ επαγγεικάησλ πιεξνθνξηθήο. Μειεηήζεθαλ, κέζσ ηεο δηεμαγσγήο εζληθήο έξεπλαο πεδίνπ, δχν θχξηεο παξάκεηξνη ησλ επαγγεικάησλ, ε δηαζπνξά ηνπο ζηηο επηρεηξήζεηο ΣΠΔ θαη ε εχξεζε γηα απαζρφιεζε αληίζηνηρνπ εμεηδηθεπκέλνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Δπίζεο επηρεηξήζεθαλ θαηεγνξηνπνηήζεηο ησλ επαγγεικάησλ ζχκθσλα κε ηξία δηαθνξεηηθά θξηηήξηα. Όζνλ αθνξά ζηε ζπλεηζθνξά απηήο ηεο εξγαζίαο, ηα επξήκαηά ηεο κπνξνχλ λα θαλνχλ ρξήζηκα ζε κία ζεηξά θνξέσλ θαη αηφκσλ φπσο: ζηελ ειιεληθή πνιηηεία γηα ηελ νξζνινγηθφηεξε θαηαλνκή ησλ επηκέξνπο εηδηθνηήησλ ΣΠΔ πνπ παξάγνληαη απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ζηνπο ηειεηφθνηηνπο ηεο κέζεο θαη ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο πνπ αλαδεηνχλ έλα επάγγεικα πιεξνθνξηθήο κε επνίσλεο πξννπηηθέο, ζηνπο λένπο επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ ησλ ΣΠΔ πνπ θηινδνμνχλ λα εμεηδηθεπζνχλ πξνθεηκέλνπ λα επηβηψζνπλ επαγγεικαηηθά θαη λα ζηαδηνδξνκήζνπλ κέζα ζην ζεκεξηλφ αληαγσληζηηθφ εξγαζηαθφ ηνπίν θαη ζηνπο εξεπλεηέο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ζε θαζέλαλ πνπ επηζπκεί λα ελεκεξσζεί γηα ηελ ηξέρνπζα θαηάζηαζε ελφο ξαγδαία αλαπηπζζφκελνπ θιάδνπ, φπσο είλαη νη ΣΠΔ. Η πξψηε δηαπίζησζε πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλάιπζε είλαη ε επηβεβαίσζε ηεο αλάγθεο εμεηδίθεπζεο ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, πξνθεηκέλνπ λα βειηηψζεη ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπ πξννπηηθέο. Θεσξήζεθε φηη ε επξεία δηαζπνξά θαη ν πςειφο βαζκφο δπζθνιίαο εχξεζεο αληίζηνηρνπ πξνζσπηθνχ ζπληζηνχλ δχν αμηφπηζηα θξηηήξηα γηα ηελ επηινγή ελφο επαγγέικαηνο πνπ πξνζθέξεη πξννπηηθέο επνίσλεο ζηαδηνδξνκίαο. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά ζπγθεληξψλνπλ επαγγέικαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηερληθή ππνζηήξημε, ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ, ηε αζθάιεηα θαη ηε δηνίθεζε. Απηά ηα επαγγέικαηα είλαη «ηερληθφο δηθηχσλ», «ππεχζπλνο ηερληθήο ππνζηήξημεο», «αλαιπηήο βάζεσλ δεδνκέλσλ», «ππεχζπλνο έξγσλ πιεξνθνξηθήο» θαη «εηδηθφο αζθάιεηαο 50

51 (ππνινγηζηψλ θαη δηθηχσλ ή βάζεσλ δεδνκέλσλ», ηα νπνία απνηεινχλ θαηά ηηο ζπγθξηηηθά θαιχηεξεο πξνηεηλφκελεο επηινγέο. Η θαηεγνξηνπνίεζε ησλ επαγγεικάησλ αλάινγα κε ηε δηαζπνξά ηνπο πξνζθέξεη έγθπξε πιεξνθφξεζε γηα ηε ζεκεξηλή ηνπο ρξήζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Η αλάιπζε ησλ επηδξάζεσλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξνθίι ησλ εηαηξεηψλ ΣΠΔ θαη νη εμ απηψλ θαηεγνξίεο ησλ επαγγεικάησλ παξέρνπλ ζηνπο επαγγεικαηίεο ηνπ θιάδνπ επηπιένλ πιεξνθφξεζε γηα ηελ εηδηθφηεηα πνπ επέιεμαλ, πξνθεηκέλνπ λα αλαδεηνχλ πην πξνζεθηηθά θαηάιιειεο ζέζεηο εξγαζίαο απμάλνληαο ηηο πηζαλφηεηεο πξφζιεςήο ηνπο. 51

52 Κεθάιαην 4: Μεζνδνινγία ε απηφ ην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία κε ηελ νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε ε έξεπλα, ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, κε ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ Διιήλσλ θαη Αιινδαπψλ Πηπρηνχρσλ ρνιψλ Πιεξνθνξηθήο. Πην ζπγθεθξηκέλα γίλεηαη πξνζπάζεηα λα πεξηγξαθνχλ: Ο πιεζπζκφο ηεο έξεπλαο Η δεηγκαηνιεπηηθή κέζνδνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε Οη ηερληθέο ζπιινγήο δεδνκέλσλ θαζψο θαη νη δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζήζεθαλ ηφζν γηα ηελ αλάπηπμε ηνπο, φζν θαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο εγθπξφηεηαο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ηνπο. Οη κέζνδνη θαη νη δηαδηθαζίεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ηελ αλάιπζε ηνπο. πγθεθξηκέλα πξαγκαηνπνηήζεθε πνζνηηθή έξεπλα θαη ρξεζηκνπνηήζεθε εξσηεκαηνιφγην, ην νπνίν αλαξηήζεθε ειεθηξνληθά θαη θαηαζθεπάζηεθε κε ηε βνήζεηα ηνπ Google Docs. Tα Google Docs είλαη έλα δσξεάλ δηαδηθηπαθφ ινγηζκηθφ πνπ παξέρεη ε Google θαη ην νπνίν πεξηιακβάλεη επεμεξγαζηή θεηκέλνπ, ππνινγηζηηθά θχιια εξγαζίαο, παξνπζηάζεηο, θφξκεο θαη ζρέδηα. Σν εξγαιείν απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζην ρξήζηε λα δεκηνπξγήζεη θαη λα εξγαζηεί πάλσ ζε απηά ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν καδί κε άιινπο αλζξψπνπο, θαζψο θαη λα απνζεθεχζεηε ηα έγγξαθά ζαο θαη ηα άιια αξρεία ζαο. Οπφηε ζηελ παξνχζα εξγαζία εθκεηαιιεπηήθακε ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ηξέρνληνο εξγαιείνπ γηα λα δεκηνπξγήζνπκε ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζηελ έξεπλα θαη γηα λα ζπιιέμνπκε θαη λα επεμεξγαζηνχκε ηα δεδνκέλα. ηφρνο, ηεο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλεζεί ε επαγγεικαηηθή απνθαηάζηαζε ησλ απνθνίησλ ησλ ηκεκάησλ Πιεξνθνξηθήο πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα. Σν δείγκα καο ζπλίζηαηαη απφ 110 άηνκα θαη ηα εξσηεκαηνιφγηα ζπκπιεξψζεθαλ ηελ πεξίνδν 20 Ννεκβξίνπ 2014 έσο 5 Ιαλνπαξίνπ Σα δεδνκέλα αθνχ ζπιιέρηεθαλ, αλαιχζεθαλ κε ηε βνήζεηα ηνπ Excel θαη ηνπ ζηαηηζηηθνχ παθέηνπ SPSS

53 4.1 Δξεπλεηηθά δεηνύκελα θνπφο θαη βαζηθφο ζηφρνο ηεο έξεπλαο, φπσο αλαθέξζεθε θαη ζηελ εηζαγσγή, ήηαλ ε δηεξεχλεζε ηξηψλ γεληθψλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ απνξξφθεζε ησλ πηπρηνχρσλ ηνπ ηκήκαηνο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δπηκέξνπο, ηα ηξία απηά εξεπλεηηθά εξσηήκαηα είλαη ν βαζκφο έληαμεο, ε πνηφηεηα ηεο έληαμεο θαη ε δηαδηθαζία ηεο κεηάβαζεο απφ ηελ εθπαίδεπζε ζηελ εξγαζία. Σφζν ην εξσηεκαηνιφγην φζν θαη ε αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ θηλήζεθε γχξσ απφ απηνχο ηνπο ηξεηο απηνχο άμνλεο αμηνινγψληαο επηπξνζζέησο δηάθνξνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο πνπ ελδερνκέλσο λα επεξέαδαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηα ηξία απηά εξσηήκαηα. Γηα ηελ αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ έληαμεο ησλ απνθνίησλ εμεηάζακε ηηο αλαινγίεο απαζρνινχκελσλ, αλέξγσλ θαη κε νηθνλνκηθά ελεξγψλ θαζψο επίζεο θαη ηε ζηαζεξφηεηα ηεο εξγαζίαο πνπ δήισζε ν θαζέλαο φηη αζθεί ηε ζηηγκή ηεο έξεπλαο. Όζνλ αθνξά ηελ πνηφηεηα έληαμεο ησλ απνθνίησλ, απηή εμεηάζηεθε κε εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηθαλνπνίεζε απφ ηελ εξγαζία πνπ δήισζε ην δείγκα φηη επαγγέιιεηαη. πγθεθξηκέλα ζέζακε θαη αμηνινγήζακε ηα εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ην σξάξην εξγαζίαο, ην χςνο ηεο ακνηβήο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ εξγαζία, ηηο επαγγεικαηηθέο πξννπηηθέο πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ εξγαζία, ηελ αληηζηνηρία ησλ ζπνπδψλ κε ην αληηθείκελν εξγαζίαο θαη ηέινο ηελ ζαθή νξηνζέηεζε ηεο εξγαζίαο απφ ηε πξνζσπηθή δσή. Δπίζεο ζεκαληηθφ είλαη λα αλαθέξνπκε πσο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο χπαξμεο πξνζδηνξηζηηθψλ παξαγφλησλ γηα ηελ κεηάβαζε, ειέγμακε ηηο ππνζέζεηο εξγαζίαο σο πξνο ηνλ βαζκφ πηπρίνπ, ηελ εξγαζηαθή εκπεηξία θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξνπηπρηαθψλ ζπνπδψλ, ηελ θαζπζηέξεζε νινθιήξσζεο ησλ ζπνπδψλ θαη ηηο μέλεο γιψζζεο. Σέινο λα αλαθέξνπκε πσο ε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία θαη ε αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ έγηλε σο πξνο ηνπο ηξεηο άμνλεο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. εκαληηθφ ζεσξήζακε, λα ζπγθξίλνπκε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο καο κε ηελ 53

54 παιηφηεξε έξεπλα σο πξνο ηα απνηειέζκαηα ηεο ηειεπηαίαο γηα ηηο ζρνιέο Πιεξνθνξηθήο. 4.2 Μέζνδνη πιινγήο Γεδνκέλσλ Η ζπληάθηξηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο βξέζεθε ζην δίιιεκα ηεο επηινγήο κεζφδνπ ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ πνπ ζα έπξεπε λα αλαιχζεη. Η κέζνδνο έξεπλαο πνπ ζα αθνινπζήζεη έλαο εξεπλεηήο πξνζδηνξίδεηαη θαηά έλα κεγάιν βαζκφ απφ ην είδνο ησλ απνηειεζκάησλ πνπ ζέιεη λα εμάγεη. Όηαλ ζηφρνο ηνπ εξεπλεηή είλαη ε αλαδήηεζε επηζηεκνληθά έγθπξσλ απαληήζεσλ ζηα εξσηήκαηα πνπ έρεη ζέζεη θαη ε ακεξφιεπηε γελίθεπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ, ηφηε ν εξεπλεηήο ζα αμηνπνηήζεη κεζφδνπο πνζνηηθήο έξεπλαο. ηελ αληίζεηε πεξίπησζε πνπ ζηφρνο ηνπ είλαη ε θαηαλφεζε ηεο αλζξψπηλεο εκπεηξίαο, ρσξίο λα απνζθνπεί ζηελ γελίθεπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηφηε ν εξεπλεηήο ζα αμηνπνηήζεη κεζφδνπο πνηνηηθήο έξεπλαο (Mason 2003). Κάζε κηα απφ ηηο παξαπάλσ πξνζεγγίζεηο, πνζνηηθή θαη πνηνηηθή, έρεη δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Όζνλ αθνξά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνζνηηθψλ κεζφδσλ απηά είλαη: ε ζηαζεξή θαη δχζθακπηε δνκή, ε ζχλδεζε δχν ή πεξηζζνηέξσλ κεηαβιεηψλ, ε δπλαηφηεηα πξνζέγγηζεο κεγάινπ κέξνπο ηνπ πιεζπζκνχ, ε δπλαηφηεηα αλάδεημεο γεληθψλ ηάζεσλ ζηνλ πιεζπζκφ, ε πεπνίζεζε φηη νη ζεσξεηηθέο ππνζέζεηο ππνβάιινληαη ζε πην απζηεξφ θαη έγθπξν έιεγρν, ε κέηξεζε ζεσξεηηθψλ ελλνηψλ κέζσ εξγαιείσλ (π.ρ. εξσηεκαηνιφγην), ε ηαρεία δηεθπεξαίσζε ηεο ζηαηηζηηθήο επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ, ε πεηζαξρία ζηε ζεηηθηζηηθή ζθέςε: (Οη ζεσξίεο εθηίζεληαη ζε έιεγρν κε εκπεηξηθά δεδνκέλα θαη επαιεζεχνληαη ή φρη κε ζπζηεκαηηθέο θαη αθξηβείο κεηξήζεηο). 54

55 Όζνλ αθνξά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνηνηηθψλ κεζφδσλ (Παξαζθεπφπνπινο 1993), απηά είλαη ηα εμήο: ε επέιηθηε δνκή, ε νπνία επηηξέπεη αιιαγέο ζηα εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη, ζην δείγκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, θαζψο θαη ζηνλ ηξφπν πνπ ζπιιέγνληαη ηα δεδνκέλα. ε δηακφξθσζε θαη ζπγθεθξηκελνπνίεζε ηνπ ζέκαηνο κε ηελ εμέιημε ηεο έξεπλαο, ε κειέηε κηθξνχ αξηζκνχ πεξηπηψζεσλ, ε δηακφξθσζε νιηθήο εηθφλαο γηα θάζε πεξίπησζε θαη ε αλεχξεζε ησλ θνηλψλ ηνπο ζηνηρείσλ, ε κε αλάδεημε γεληθψλ ηάζεσλ, ε θαηαζθεπή αλαπαξαζηάζεσλ ηεο θνηλσληθήο πξαγκαηηθφηεηαο, ε επηζήκαλζε ηνπ ηζηνξηθνχ θαη θνηλσληθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ εξκελεία ησλ παξαηεξνχκελσλ ζπκπεξηθνξψλ. Έρνληαο ηα παξαπάλσ ππφςε ηεο, ε ζπληάθηξηα επέιεμε λα αθνινπζήζεη κία πνζνηηθή πξνζέγγηζε, δηφηη ήζειε λα αλαδείμεη ην απνηέιεζκα ηεο αλάιπζεο ησλ δεδνκέλσλ κέζα απφ ζηαηηζηηθή κειέηε. πγθεθξηκέλα επέιεμε λα ζπληάμεη εξσηεκαηνιφγηα πνπ ζα ζπκπιεξσζνχλ απφ εχινγν αξηζκφ ζπκκεηερφλησλ, ηθαλφ λα ζεσξεί ε παξνχζα εξγαζία αμηφινγε. Όζν κεγαιχηεξν είλαη ην δείγκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε ηέηνηνπ είδνπο έξεπλεο, ηφζν πην αμηφπηζηα είλαη ηα απνηειέζκαηα πνπ εμάγνληαη. 4.3 Δξσηεκαηνιόγην Σν πξψην κέιεκα ηεο αλάπηπμεο ελφο εξσηεκαηνινγίνπ είλαη λα αληαπνθξίλεηαη ην πεξηερφκελφ ηνπ ζηνπο ζηφρνπο ηεο ζχληαμεο ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί ζεκαληηθφ εξεπλεηηθφ εξγαιείν. Γηα ην ιφγν απηφ ε ζχληαμε ηνπ ζηεξίρζεθε ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν είραλ δηαηππσζεί, ηφζν ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα, φζν θαη νη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο θαηά ηε θάζε δφκεζεο ηεο έξεπλαο. Απφ ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη ηηο εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο δηαηππψζεθαλ κεηξήζηκνη ζηφρνη νη νπνίνη 55

56 απνηέιεζαλ ηε βάζε γηα ηε δφκεζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Μέζα απφ ηε κεζνδνινγία αλάπηπμεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αλακελφηαλ λα επηηεπρζεί ν πξνζδηνξηζκφο ησλ πην πξφζθνξσλ ιεθηηθψλ δηαηππψζεσλ, ψζηε λα δηεξεπλάηαη κε αθξίβεηα ην δεηνχκελν θαη λα γίλεηαη θαηαλνεηή ε εξψηεζε ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα. Απηφ είλαη απαξαίηεην ηφζν γηα ηε θαηαγξαθή ησλ απφςεσλ ησλ εξσηψκελσλ φζν θαη γηα ηελ αλίρλεπζε ησλ ζηάζεσλ ηνπο ζε ζρέζε κε ην πξνο κειέηε ζέκα. Οη θιεηζηέο εξσηήζεηο πξνηηκήζεθαλ θαηά ηε ζχληαμε ηνπ ηειηθνχ εξσηεκαηνινγίνπ, επεηδή είλαη πην εχθνιν λα απαληεζνχλ απφ άπνςε ηαρχηεηαο, γεγνλφο πνπ εμαζθαιίδεη πεξηζζφηεξεο απαληήζεηο ζε δεδνκέλν ρξφλν. Παξάιιεια γίλεηαη πην εχθνια ε ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία. Δπίζεο ν εξεπλεηήο εζηηάδεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζε απηφ πνπ ζέιεη λα κάζεη. Σν εξσηεκαηνιφγην ηεο εξγαζίαο ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξηο βαζηθνχο άμνλεο. Ο πξψηνο άμνλαο είλαη ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ δείγκαηφο καο ηα νπνία πξέπεη λα θαηαγξάςνπκε πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξίζνπκε ηελ ηαπηφηεηά ηνπ. Σν δεχηεξν κέξνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αθνξά θαη ζπκπιεξψλεηαη κφλν απφ ηνπο απαζρνινχκελνπο ζπκκεηέρνληεο. Σν κέξνο απηφ ζπλίζηαηαη απφ 12 εξσηήκαηα θαη πεξηιακβάλεη εξσηήκαηα, φπσο ην είδνο απαζρφιεζεο, αλ ε εξγαζία αληαπνθξίλεηαη ζηηο ζπνπδέο ηνπ ζπκκεηέρνληα, ηνλ ηξφπν εχξεζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο, ην χςνο ησλ ακνηβψλ, αλ νη ζπκκεηέρνληεο είλαη επραξηζηεκέλνη απφ ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ηνπο θαη γηα πνην ιφγν ζα έκπαηλαλ ζηε δηαδηθαζία λα αιιάδνπλ εξγαζία. Σν ηξίην κέξνο αθνξά ηνπο ζπκκεηέρνληεο πνπ είλαη απηναπαζρνινχκελνη θαη πεξηιακβάλεη 5 εξσηήζεηο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ην αλ ε επηρείξεζε είλαη νηθνγελεηαθή ή φρη, ηνλ ηξφπν άληιεζεο ησλ θεθαιαίσλ, ηνλ αξηζκφ απαζρνινχκελσλ ζηελ επηρείξεζε, ηα θέξδε ηεο επηρείξεζεο θαη ην αλ ν ζπκκεηέρνληαο είλαη επραξηζηεκέλνο απφ απηήλ ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπ θίλεζε. Σν ηέηαξην θαη ηειεπηαίν κέξνο αθνξά ηνπο άλεξγνπο απνθνηηήζαληεο θαη ζπκκεηέρνληεο. Σν κέξνο απηφ απαξηίδεηαη απφ 9 εξσηήκαηα, πνπ αθνξνχλ ηε δηάξθεηα πνπ δελ εξγάδεηαη ν ζπκκεηέρνληαο, ηνπο ιφγνπο πνπ ζεσξεί φηη δελ κπνξεί λα βξεη εξγαζία θαη κε πνηνλ ηξφπν πξνζπαζεί λα αληηκεησπίζεη ην δήηεκα απηφ. Οη εξσηήζεηο επί ηα ν πιείζηνλ είλαη θιεηζηέο γηα ηνπο ιφγνπο πνπ αλαθέξακε παξαπάλσ, αιιά πεξηιακβάλνληαη θαη εξσηήκαηα αλνηθηνχ ηχπνπ. ηελ αξρή ηνπ 56

57 εξσηεκαηνινγίνπ παξαηέζεθε εηζαγσγηθφ ζεκείσκα, ζην νπνίν ελεκεξσλφηαλ ν ζπκκεηέρσλ ζρεηηθά κε ην ζθνπφ ηεο εξγαζίαο. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε παξαηίζεηαη ζην παξάξηεκα ηεο εξγαζίαο. 4.4 Σν Γείγκα ηεο Έξεπλαο Η δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα κε εξσηεκαηνιφγηα θαη ζηαηηζηηθέο κεζφδνπο αλάιπζεο είλαη ε πην δηαδεδνκέλε κνξθή εκπεηξηθήο έξεπλαο. Η ηππνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπιιέγνληαη, ε δπλαηφηεηα πξνζέγγηζεο κεγάινπ κέξνπο ηνπ πιεζπζκνχ, ε επηδεθηηθφηεηα ησλ ζηνηρείσλ ζε ζηαηηζηηθέο κεζφδνπο αλάιπζεο γηα ηελ αλάδεημε γεληθψλ ηάζεσλ θαζηζηνχλ ηελ δεηγκαηνιεπηηθή έξεπλα ηελ πιένλ θαζηεξσκέλε κέζνδν γηα ηελ κειέηε ησλ θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ. Σν πξψην βήκα ζηελ δεηγκαηνιεπηηθή δηαδηθαζία είλαη ν πξνζδηνξηζκφο ηνπ πιεζπζκνχ, ηνλ νπνίν ζα αθνξνχλ ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο. Η έξεπλα απεπζχλεηαη ζηα άηνκα πνπ έρνπλ ζπνπδέο πάλσ ζηελ Πιεξνθνξηθή. ηελ ζπλέρεηα έπξεπε λα νξηζηεί ην δείγκα, θαζψο ν πιεζπζκφο είλαη πνιχ γεληθφο, αξθεί λα αλαινγηζηνχκε πσο ζηε ρψξα καο ππάξρνπλ πνιιά ηκήκαηα ΑΔΙ θαη ΑΣΔΙ κε αληηθείκελν ζπνπδψλ ηελ Πιεξνθνξηθή. Δπεηδή ην δείγκα καο είρε πξνζδηνξηζηεί εμαξρήο φηη ζα πξνζεγγίδεη ηνπο 110 απνθνίηνπο, θαηαιήμακε φηη ζα ζπιιέμνπκε εξσηεκαηνιφγηα ειεθηξνληθά, κέζσ ησλ κέζσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο (φπσο ην Facebook) θαη κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ απνζηέιινληαο ην εξσηεκαηνιφγην ζε άηνκα πνπ γλσξίδακε εμαξρήο φηη δηαζέηνπλ ζρεηηθέο ζπνπδέο. 4.5 Μέζνδνο Αλάιπζεο Γεδνκέλσλ Σα ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο έηπραλ ζηαηηζηηθήο επεμεξγαζίαο κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο SPSS 20, θαη φιεο νη εξσηήζεηο έρνπλ θσδηθνπνηεζεί ζχκθσλα κε ηε κέζνδν πνπ θαίλεηαη ζην παξάξηεκα. Γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ δχν κέζνδνη: 57

58 Ο έιεγρνο ηνπ Υ 2 γηα ηελ επίδξαζε αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δείγκαηνο. χγθξηζε ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ εκθάληζεο ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο. Η κεδεληθή ππφζεζε απνξξίπηεηαη θαη δχν κεηαβιεηέο ζεσξνχληαη ζηαηηζηηθά εμαξηεκέλεο, φηαλ ε ζηάζκε ζεκαληηθφηεηαο είλαη κηθξφηεξε ηνπ 0,05 ή ηνπ 0,01. ην θείκελν ηεο παξνχζαο κειέηεο, φηαλ δελ γίλεηαη θάπνηα αλαθνξά, ζεσξνχκε φηη νη κεηαβιεηέο είλαη αλεμάξηεηεο. ε πεξίπησζε πνπ ππάξρεη εμάξηεζε απηφ ζα αλαθέξεηαη ξεηά, θαη ζεσξείηαη φηη ην επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο είλαη <0,01. ε πεξίπησζε πνπ ην επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο είλαη <0,05 ζα ππάξρεη επίζεο ζαθήο αλαθνξά. 58

59 Κεθάιαην 5: Απνηειέζκαηα 5.1 Γεκνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά ηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζακε ζπκκεηείραλ 110 απφθνηηνη δηάθνξσλ ηκεκάησλ ΑΔΙ θαη ΑΣΔΙ πνπ εδξεχνπλ ζηελ Διιάδα. Η πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο είλαη γπλαίθεο ζε πνζνζηφ 55% (n=60 άηνκα) θαη ην ππφινηπν 45% είλαη άληξεο απφθνηηνη (n=50 άηνκα). Φφλο Άνδρεσ 45% Γυναίκεσ 55% Γηάγξακκα 7: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην θύιν Με θξηηήξην ηελ ειηθία δηαπηζηψλεηαη φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ δείγκαηνο είλαη απφ εηψλ ζε πνζνζηφ πνπ πξνζεγγίδεη ην 53% (n=58 άηνκα). Αθνινπζνχλ ηα άηνκα πνπ αλήθνπλ ζην ειηθηαθφ γθξνππ εηψλ ζε πνζνζηφ 29% (n=32 άηνκα). ε πνιχ κηθξφηεξν πνζνζηφ αθνινπζνχλ νη απφθνηηνη ειηθίαο κηθξφηεξεο απφ 25 εηψλ (n=44 άηνκα, 11%). θαη κφιηο ην 5% (n=5 άηνκα) είλαη απφ εηψλ θαη ην 3% (n=3 άηνκα) είλαη κεγαιχηεξνη απφ 40 εηψλ. 59

60 Ηλικία 53% 29% 11% 5% 3% <25 ετών ετών ετών ετών > 40 ετών Γηάγξακκα 8: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ ειηθία Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη άγακνη ζε πνζνζηφ 66% (n=72 άηνκα) θαη αθνινπζνχλ νη έγγακνη ζπκκεηέρνληεο ζε πνζνζηφ 27% (n=30 άηνκα). Η κεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο είλαη δηαδεπγκέλνη ζε πνζνζηφ 7% (n=8 άηνκα). Οικογενειακι Κατάςταςθ Διαηευγμζνοσ/θ 7% Ζγγαμοσ/θ 27% Άγαμοσ/θ 66% Διάγραμμα 9: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε Σν 46% (n=51 άηνκα) ηνπ δείγκαηνο είλαη απφθνηηνη θάπνηνπ ΑΔΙ κε αληηθείκελν ζπνπδψλ ηελ Πιεξνθνξηθή πνπ εδξεχεη ζηελ Διιάδα. Αθνινπζνχλ νη απφθνηηνη ΑΣΔΙ ζε πνζνζηφ 27% (n=30 άηνκα) θαη νη θάηνρνη Μεηαπηπρηαθνχ Σίηινπ ζε πνζνζηφ 23% (n=25 άηνκα). Μφιηο ην 4% (n=4 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ δήισζαλ φηη δηαζέηνπλ δηδαθηνξηθφ ηίηιν. 60

61 Επίπεδο Εκπαίδευςθσ Διδακτορικόσ Σίτλοσ 4% Μεταπτυχιακόσ Σίτλοσ 23% ΑΕΙ 46% ΑΣΕΙ 27% Διάγραμμα 10: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην επίπεδν εθπαίδεπζεο Όζνλ αθνξά ηα Παλεπηζηεκηαθά Ιδξχκαηα απφ ηα νπνία πξνέξρνληαη νη ζπκκεηέρνληεο, παξαηεξείηαη φηη ε πιεηνλφηεηα είλαη απφθνηην ηνπ ηκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο ηεο ΑΟΔΔ ζε πνζνζηφ 18% (n=20 άηνκα). Αξθεηνί ζπκκεηέρνληεο πξνέξρνληαη απφ ην Σκήκα Πιεξνθνξηθήο θαη Σειεπηθνηλσληψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ (n=17 άηνκα, 15%) θαη απφ ην ΑΣΔΙ Αζελψλ θαη Θεζζαινλίθεο (n=15 άηνκα, 14% αληίζηνηρα), νη Μεραληθνί Η/Τ Πνιπηερλείνπ Αζελψλ (n=12 άηνκα, 11%) θαη Πιεξνθνξηθή Βφινπ (n=11 άηνκα, 10%). ε κηθξφηεξν πνζνζηφ ζπκκεηέρνπλ νη Μεραληθνί Η/Τ Πνιπηερλείνπ Πάηξαο θαη Μεραληθνί Η/Τ άκνπ πνπ πξνζεγγίδεη ην 8% (n=9 άηνκα) θαη 7% (n=8 άηνκα). 61

62 ΜΗΧΑΝΙΚΟ Η/Τ ΑΜΟ 7% ΜΗΧΑΝΙΚΟ Η/Τ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΑΘΗΝΑ 11% ΜΗΧΑΝΙΚΟ Η/Τ ΠΟΛΤΣΕΧΝΕΙΟ ΠΑΣΡΑ 8% ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΒΟΛΟΤ 10% ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ & ΣΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟΤ ΑΘΗΝΩΝ 15% ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΟΕΕ 18% ΑΣΕΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΘΕ/ΝΙΚΗ 14% ΑΣΕΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ 14% Γηάγξακκα 11: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην ηκήκα απνθνίηεζεο Οη πεξηζζφηεξνη ζπκκεηέρνληεο έρνπλ απνθνηηήζεη απφ 4-7 έηε ζε πνζνζηφ 35% (n=38 άηνκα), ελψ ζε πςειφ πνζνζηφ ζπκκεηέρνπλ θαη φζνη έρνπλ απνθνηηήζεη απφ 1-3 έηε (n=35 άηνκα). Σν 15% ησλ ζπκκεηερφλησλ έρεη απνθνηηήζεη ζε ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ είλαη κηθξφηεξν απφ έλα έηνο (n=17 άηνκα). ε κηθξφηεξα πνζνζηά ζπκκεηέρνπλ άηνκα πνπ έρνπλ απνθνηηήζεη ζε ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ μεπεξλάεη ηα 10 έηε (n=15 άηνκα, 14%) θαη απφ 8-10 έηε (n=5 άηνκα, 4%). 62

63 Ζτθ μετά τθν αποφοίτθςθ 8-10 ζτθ 4% >10 ζτθ 14% < 1 ζτοσ 15% 4-7 ζτθ 35% 1-3 ζτθ 32% Διάγραμμα 12: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηα έηε πνπ έρνπλ κεζνιαβήζεη από ηελ απνθνίηεζε Οη κηζνί απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο έρνπλ απνθνηηήζεη κε βαζκφ «Καιψο» (n=55 άηνκα) θαη αθνινπζνχλ ζε πνζνζηφ 40% φζνη απνθνίηεζαλ κε βαζκφ «Λίαλ Καιψο» (n=44 άηνκα). Μφιηο ην 10% απνθνίηεζε κε βαζκφ «Άξηζηα» (n=11 άηνκα). Άριςτα 10% Βακμόσ Αποφοίτθςθσ Λίαν Καλώσ 40% Καλώσ 50% Γηάγξακκα 13: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην βαζκό απνθνίηεζεο 63

64 Όινη νη απφθνηηνη ζρνιψλ Πιεξνθνξηθήο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ έξεπλά καο κηιάλε Αγγιηθά (n=110 άηνκα). Αξθεηά πςειφ πνζνζηφ αληηζηνηρεί ζε φζνπο κηιάλε Γεξκαληθά (n=66 άηνκα, 60%) θαη Γαιιηθά (n=53 άηνκα, 48%). Σν 39% ησλ ζπκκεηερφλησλ κηιάλε Ιζπαληθά (n=43 άηνκα) θαη ην 32% κηιάλε Ιηαιηθά (n=35 άηνκα). Μφιηο ην 4% ησλ ζπκκεηερφλησλ κηιάεη Ρψζηθα (n=4 άηνκα). Γνώςθ Ξζνων Γλωςςών Ρώςικα 4% Ιςπανικά 39% Ιταλικά 32% Γερμανικά 60% Γαλλικά 48% Αγγλικά 100% Διάγραμμα 14:: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε μέλσλ γισζζώλ Όινη νη ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην δηαδίθηπν (n=110 άηνκα). ε πςειφ πνζνζηφ δειψλνπλ νη ζπκκεηέρνληεο φηη γλσξίδνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ην Word (n=105 άηνκα, 95%) θαη Γιψζζεο Πξνγξακκαηηζκνχ (n=99 άηνκα, 90%). Σν 80% ησλ ζπκκεηερφλησλ δειψλεη φηη έρεη γλψζεηο Access (n=88 άηνκα) θαη ην 75% γλψζεηο Excel (n=83 άηνκα). 64

65 Γνώςεισ Η/Υ Γλώςςεσ Προγραμματιςμοφ 90% Χριςθ Διαδικτφου 100% Access 80% Excel 75% Word 95% Γηάγξακκα 15: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ Η πιεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη απαζρνινχκελνη ζε πνζνζηφ 36% (n=40 άηνκα). Αξθεηά πςειφ είλαη θαη ην πνζνζηφ ην κέξνο ηνπ δείγκαηνο πνπ δειψλνπλ φηη είλαη άλεξγνη θαη ςάρλνπλ γηα εξγαζία (n=35 άηνκα). Αθνινπζνχλ φζνη δειψλνπλ απηναπαζρνινχκελνη ζε πνζνζηφ 26% (n=28 άηνκα) θαη κφιηο ην 6% ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη άλεξγνη θαη δε ςάρλνπλ γηα εξγαζία (n=7 άηνκα). Άνεργοσ/θ (δεν αναηθτώ εργαςία) 6% Απαςχολοφμε νοσ/θ 36% Άνεργοσ/θ (αναηθτώ εργαςία) 32% Αυτοαπαςχολ οφμενοσ /θ 26% Γηάγξακκα 16: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ 65

66 5.2 Απαζρνινύκελνη Απόθνηηνη Η πιεηνλφηεηα ησλ απαζρνινχκελσλ ζπκκεηερφλησλ ζε πνζνζηφ 80% (n=32 άηνκα) εξγάδεηαη ζε ζπλζήθεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, ελψ νη κηζζσηνί ζε κεξηθή απαζρφιεζε απνηεινχλ ην 20% (n=8 άηνκα) ηνπ δείγκαηνο. Μιςκωτόσ ςε μερικι απαςχόλθςθ 20% Μιςκωτόσ ςε πλιρθ απαςχόλθςθ 80% Διάγραμμα 17: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ηελ γλώζε Η/Τ ην εξψηεκα αλ ε εξγαζία ζηελ νπνία απαζρνινχληαη αληηζηνηρεί ζην αληηθείκελν ησλ ζπνπδψλ ηνπο, ε πιεηνςεθία ππνζηεξίδεη φηη ππάξρεη πνιχ ζεκαληηθφο βαζκφο αληηζηνίρηζεο (n=20 άηνκα, 50%). Αθνινπζνχλ φζνη ζπκκεηέρνληεο ππνζηεξίδνπλ φηη ε εξγαζία ηνπο αληηζηνηρεί ζε κέηξην βαζκφ κε ην αληηθείκελν ζπνπδψλ ηνπο ζε πνζνζηφ 23% (n=9 άηνκα). Μηθξφο ή πνιχ κεγάινο βαζκφο ζπζρέηηζεο ηεο εξγαζίαο κε ηηο ζπνπδέο παξαηεξείηαη ζε πνζνζηφ 10% (n=4 άηνκα) θαη κφιηο ην 8% ησλ ζπκκεηερφλησλ ζεσξεί φηη ε αληηζηνίρηζε απηή είλαη ειάρηζηε (n=3 άηνκα). 66

67 Αντιςτοίχιςθ εργαςίασ με τισ ςπουδζσ 50% 8% 10% 23% 10% Ελάχιςτα Λίγο Μζτρια Πολφ Πάρα Πολφ Διάγραμμα 18: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο απόςεηο ησλ ζπκκεηερόλησλ ζρεηηθά κε ηελ αληηζηνίρηζε εξγαζίαο κε ηηο ζπνπδέο Σν 48% (n=19 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ππνζηεξίδνπλ φηη βξήθαλ εξγαζία απφ αγγειία θαη αθνινπζνχλ νη εξγαδφκελνη πνπ δειψλνπλ φηη βξήθαλ ηελ εξγαζία ηνπο κέζσ ηεο κεζνιάβεζεο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ή ηνπ θηιηθνχ ηνπο πεξηβάιινληνο (n=8 άηνκα, 20%). Η πξαθηηθή άζθεζε απνηέιεζε ιφγσ γηα ην 13% (n=5 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ λα βξνπλ εξγαζία, θαζψο κπφξεζαλ λα ζπλερίζνπλ κεηά ηελ πξαθηηθή ηνπο άζθεζε ή λα επηζηξέςνπλ κεηά ηελ εθηέιεζε ησλ ζηξαηησηηθψλ ηνπο θαζεθφλησλ. Σέινο, ε κεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο ζε πνζνζηφ 10% (n=4 άηνκα) πξνζιήθζεθαλ κέζσ δηαγσληζκνχ ή κέζσ ηνπ ΟΑΔΓ. Τρόποσ εφρεςθσ εργαςίασ Μζςω διαγωνιςμοφ 10% Από το φιλικό ι οικογενειακό μου περιβάλλον 20% Από Αγγελία 48% Από τον ΟΑΕΔ Μζςω τθσ Πρακτικισ Άςκθςθσ 10% 13% Γηάγξακκα 19 : Καηαλνκή πρλνηήησλ ζρεηηθά κε ηνλ ηξόπν εύξεζεο εξγαζίαο 67

68 Πρώτθ εργαςία μετά τθν απόκτθςθ πτυχίου Όχι 48% Ναι 53% Γηάγξακκα 20: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ην αλ ε ηξέρνπζα εξγαζία είλαη ε πξώηε εξγαζία κεηά ηελ απόθηεζε πηπρίνπ Πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο κηζνχο ζπκκεηέρνληεο (n=21 άηνκα, 52%) εξγάδνληαη ζε θάπνηα επηρείξεζε ή νξγαληζκφ, ε νπνία απνηειεί ηελ πξψηε εξγαζία ηνπο κεηά ηελ απφθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπο. Ικανοποίθςθ από τθν απαςχόλθςθ 30% 23% 23% 20% 5% Ελάχιςτα Λίγο Μζτρια Πολφ Πάρα Πολφ Γηάγξακκα 21: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ ηθαλνπνίεζε από ηελ εξγαζία 68

69 Η πλθρωμι του μιςκοφ γίνεται ςτθν ώρα τθσ Όχι 13% Ναι 88% Γηάγξακκα 22: Καηαλνκή πρλνηήησλ αλάινγα κε ην αλ ε πιεξσκή ηνπ κηζζνύ γίλεηαη ζηελ ώξα ηεο Σν 40% (n=16 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ιακβάλεη κηζζφ απφ επξψ θαη αθνινπζνχλ ζε πνζνζηφ 35% (n=14 άηνκα) φζνη ν κηζζφο ηνπο πεξηνξίδεηαη ζηα επξψ. Αξθεηά πςειφ πνζνζηφ πνπ πξνζεγγίδεη ην 20% έρεη κηζζφ κηθξφηεξν ησλ 500 επξψ (n=8 άηνκα). Μφλν ην 5% (n=2 άηνκα) ησλ εξγαδφκελσλ αλήθεη ζηνπο πςειφκηζζνπο θαη νη απνιαβέο ηνπο είλαη πεξηζζφηεξα απφ 1500 επξψ θαη ιηγφηεξα απφ 2000 επξψ, ελψ θαλέλαο δελ ιακβάλεη κηζζφ κεγαιχηεξν απφ 2000 επξψ. Σν 87% (n=35 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ππνζηεξίδνπλ φηη ηνπο δίλεηαη ν κηζζφο ηνπο ζηελ ψξα ηνπο. 69

70 Αμοιβζσ 35% 40% 20% 5% 0% < 500 ευρώ ευρώ ευρώ ευρώ >2001 ευρώ Γηάγξακκα 23: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο ακνηβέο ησλ εξγαδνκέλσλ Ικανοποίθςθ από τισ αμοιβζσ Πάρα Πολφ 10% Πολφ 15% Μζτρια 20% Λίγο 25% Ελάχιςτα 30% Γηάγξακκα 24: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ απαζρνινύκελσλ από ηηο ακνηβέο Οη πεξηζζφηεξνη ζε πνζνζηφ (n=12 άηνκα, 30%) απφ ηνπο εξγαδφκελνπο είλαη ειάρηζηα ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ακνηβέο ηνπο θαη αθνινπζνχλ ζε πνζνζηφ 25% (n=10 άηνκα) φζνη δειψλνπλ φηη είλαη ιίγν ηθαλνπνηεκέλνη. ε ρακειφηεξν πνζνζηφ ζπλίζηαηαη ην δείγκα καο απφ ηνπο εξγαδφκελνπο πνπ είλαη κέηξηα ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ακνηβέο ηνπο (n=8 άηνκα, 20%) θαη πνπ είλαη πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ακνηβέο 70

71 ηνπο (n=6 άηνκα, 15%). Μφλν ην 10% (n=4 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ππνζηεξίδνπλ φηη είλαη πάξα πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηηο ακνηβέο ηνπο. Ώρεσ εργαςίασ 35,0% 20,0% 15,0% 12,5% 5,0% 7,5% 2,5% 2,5% Διάγραμμα 25: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηηο ώξεο εξγαζίαο ησλ απαζρνινύκελσλ Η πιεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ ππνζηεξίδνπλ φηη εξγάδνληαη 8 ψξεο ηελ εκέξα θαηά κέζν φξν ζε πνζνζηφ 35% (n=14 άηνκα) θαη αθνινπζνχλ φζνη εξγάδνληαη 9 ψξεο ζε πνζνζηφ 20% (n=8 άηνκα). ε κηθξφηεξα πνζνζηά ζπλαληάκε φζνπο εξγάδνληαη κεξηθψο γηα 4 ψξεο (n=6 άηνκα, 15%) ή 6 ψξεο (n=2 άηνκα, 5%). Μφιηο ην 2,5% (n=1 άηνκν) ησλ ζπκκεηερφλησλ δειψλνπλ φηη εξγάδνληαη 12 ή 13 ψξεο. Σν 63% (n=25 άηνκα) ηνπ δείγκαηνο ππνζηεξίδνπλ φηη ζα άιιαδαλ ηελ εξγαζία ηνπο γηα λα κπνξέζνπλ λα απνθηήζνπλ παξαπάλσ ακνηβέο, θαζψο νη ηξέρνπζεο ηνπο ακνηβέο δελ ηνπο ηθαλνπνηνχλ. Σν 20% (n=8 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ζέινπλ λα αιιάμνπλ εξγαζία, θαζψο ζεσξνχλ φηη δελ ηθαλνπνηεί ηηο θηινδνμίεο ηνπο. Μφιηο ην 17% (n=7 άηνκα) ηνπ δείγκαηνο ησλ εξγαδφκελσλ ππνζηεξίδνπλ φηη ε ηξέρνπζα εξγαζία δελ είλαη ζρεηηθή κε ηηο ζπνπδέο ηνπο θαη ζα επηζπκνχζαλ λα βξνπλ θάπνηα άιιε εξγαζία. 71

72 Λόγοι αλλαγισ εργαςίασ Η εργαςία μου δεν είναι ςχετικι με τισ ςπουδζσ μου 18% Οι αποδοχζσ μου δεν με ικανοποιοφν 63% Η εργαςία μου δεν ικανοποιεί τισ φιλοδοξίεσ μου 20% Γηάγξακκα 26: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηνπο ιόγνπο γηα ηνπο νπνίνπο επηζπκνύλ νη απαζρνινύκελνη λα αιιάμνπλ εξγαζία Ικανοποίθςθ εργοδότθ από τθν απόδοςθ 67,5% 12,5% 20,0% Λίγο Αρκετά Πάρα Πολφ Γηάγξακκα 27: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηελ άπνςε ησλ απαζρνινύκελσλ ζρεηηθά κε ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ εκπλένπλ ζηνλ εξγνδόηε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ απόδνζε ηνπο. Η πιεηνςεθία ησλ εξγαδνκέλσλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα ππνζηεξίδνπλ φηη ζεσξνχλ φηη νη εξγνδφηεο ηνπο είλαη πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ απφδνζή ηνπο (n=27 άηνκα, 67,5%). Αθνινπζνχλ φζνη ππνζηεξίδνπλ φηη νη εξγνδφηεο ηνπο είλαη πάξα πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ απφδνζή ηνπο (n=8 άηνκα, 20%) θαη κφλν ην 12,5% ησλ εξγαδνκέλσλ αληηιακβάλεηαη φηη ηθαλνπνηεί ζε κηθξφ βαζκφ ηνλ εξγνδφηε ηνπο (n=5 άηνκα). 72

73 5.3 Απηναπαζρνινύκελνη Απόθνηηνη Οη ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ έξεπλα καο είλαη 28 θαη ην 82% (n=23 άηνκα) απφ απηνχο απαζρνινχληαη ζε επηρείξεζε πνπ μεθίλεζαλ κφλνη ηνπο κεηά ηελ απνθνίηεζή ηνπο, ελψ ην 18% εξγάδνληαη ζε νηθνγελεηαθή επηρείξεζε (n=5 άηνκα). Είδοσ ατομικισ επιχείρθςθσ Οικογενειακι επιχείρθςθ 18% Επιχείρθςθ που ξεκίνθςα μόνοσ μου μετά τθν αποφοίτθςι μου 82% Γηάγξακκα 28: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην είδνο αηνκηθήο επηρείξεζεο ησλ απηναπαζρνινύκελσλ. Η πιεηνςεθία ππνζηεξίδεη φηη ην 35.7% (n=10 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ ρξεκαηνδφηεζε ηελ ίδξπζε ηεο επηρείξεζεο ηνπο απφ νηθνγελεηαθά θεθάιαηα. ε αληίζηνηρν πνζνζηφ ζπλαληάκε απηνχο πνπ ρξεκαηνδφηεζαλ ηελ επηρείξεζή ηνπο απφ ηξαπεδηθφ δάλεην. Σν 28,6% (n=8 άηνκα) ησλ εξγαδνκέλσλ ρξεζηκνπνίεζε επηρνξήγεζε απφ θάπνην Κνηλνηηθφ Πξφγξακκα Δλίζρπζεο θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο. 73

74 Τρόποι χρθματοδότθςθσ 35,7% 35,7% 28,6% Οικογενειακά κεφάλαια Σραπεηικό δάνειο Επιχοριγθςθ από κοινοτικό πρόγραμμα ενίςχυςθσ και επιχειρθματικότθτασ Γηάγξακκα 29: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην είδνο αηνκηθήο επηρείξεζεο ησλ απηναπαζρνινύκελσλ. >10 4% Πλικοσ εργαηομζνων 6 ζωσ 10 25% 1 ζωσ 5 71% Γηάγξακκα 30: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην πιήζνο εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνινύλ νη απηναπαζρνινύκελνη 74

75 Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ απηναπαζρνινχκελσλ πνπ ζπκκεηείρε ζηελ έξεπλα καο απαζρνιεί ζηελ αηνκηθή ηνπο επηρείξεζε απφ 1 έσο 5 εξγαδφκελνπο ζε πνζνζηφ 71% (n=20 άηνκα) θαη αθνινπζνχλ φζνη απαζρνινχλ απφ 6 έσο 10 άηνκα ζε πνζνζηφ 25% (n=7 άηνκα). Μφιηο ην 4% (n=1 άηνκν) ησλ ζπκκεηερφλησλ απαζρνιεί πεξηζζφηεξα απφ 10 άηνκα. Αρκετά ικανοποιθμζνοσ 14% Πολφ ικανοποιθμζνοσ 64% Λίγο ικανοποιθμζνοσ 14% Κακόλου ικανοποιθμζνοσ 7% Γηάγξακκα 31: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ην αλ είλαη νη απηναπαζρνινύκελνη είλαη ηθαλνπνηεκέλνη από ηελ απόθαζή ηνπο Σν 64% (n=18 άηνκα) ησλ ζπκκεηερφλησλ δειψλνπλ πνιχ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ απφθαζή ηνπο λα αλνίμνπλ δηθή ηνπο επηρείξεζε, ελψ ην 14% δειψλνπλ αξθεηά ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ απφθαζή ηνπο (n=4 άηνκα). Σν ίδην πνζνζηφ αληηζηνηρεί ζε απηνχο πνπ ππνζηήξημαλ φηη είλαη ιίγν ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηελ απφθαζε ηνπο (n=4 άηνκα, 14%). Μφιηο ην 7% ππνζηεξίδεη φηη δελ είλαη θαζφινπ ηθαλνπνηεκέλνη θαη έρνπλ κεηαληψζεη γηα ηελ απφθαζή ηνπο (n=2 άηνκα). 75

76 Ετιςια Ζςοδα 35,7% 28,6% 17,9% 10,7% 7,1% Γηάγξακκα 32: Καηαλνκή πρλνηήησλ ζύκθσλα κε ηα εηήζηα έζνδα ησλ απηναπαζρνινύκελσλ. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε πνζνζηφ 35,7% (n=10 άηνκα) δειψλεη εηήζην εηζφδεκα απφ επξψ θαη αθνινπζνχλ φζνη έρνπλ εηζφδεκα απφ επξψ ζε πνζνζηφ 28,6% (n=8 άηνκα). Σν κηθξφηεξν πνζνζηφ ησλ ζπκκεηερφλησλ δειψλεη εηζφδεκα απφ επξψ (n=3 άηνκα, 10,7%) θαη κεγαιχηεξν εηζφδεκα απφ επξψ (n=2 άηνκα, 7,1%). 5.3 Άλεξγνη Απόθνηηνη Όχι 33% Ναι 67% Γηάγξακκα 33: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ έρνπλ εξγαζηεί μαλά ζην παξειζόλ κεηά ηελ απόθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπο 76

77 Έλαο ζηνπο ηξεηο (n=14 άηνκα) αλέξγνπο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ έξεπλα δειψλνπλ φηη δελ έρνπλ εξγαζηεί θαζφινπ κεηά ηελ απφθηεζε ηνπ πηπρίνπ ηνπο. Η πιεηνςεθία ζε πνζνζηφ 42,85% (n=18 άηνκα) δειψλεη φηη βξίζθεηαη ζηελ αλεξγία γηα κήλεο θαη αθνινπζνχλ απηνί πνπ είλαη άλεξγνη γηα 6-12 κήλεο ζε πνζνζηφ 28,57% (n=12 άηνκα). Έλα πνζνζηφ ησλ αλέξγσλ βξίζθεηαη ζηελ θαηάζηαζε ηεο αλεξγίαο γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ μεπεξλάεη ηνπο 24 κήλεο (n=2 άηνκα, 4,76%). Περίοδοσ Ανεργίασ 42,86% 23,81% 28,57% 4,76% < 6 μινεσ 6-12 μινεσ μινεσ > 24 μινεσ Γηάγξακκα 34: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηελ πεξίνδν αλεξγίαο ηνπο Ναι 26% Όχι 74% Γηάγξακκα 35: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην αλ ιακβάλνπλ επίδνκα αλεξγίαο 77

78 Η ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ ππνζηεξίδεη φηη δελ ιακβάλεη επίδνκα αλεξγίαο ζε πνζνζηφ 74% (n=31 άηνκα), ελψ κφλν ην 26% δέρεηαη βνήζεηα απφ ηνλ ΟΑΔΓ (n=11 άηνκα). Οποιαδιποτε εργαςία 28,57% Εργαςία που μου δίνει προοπτικι να αςχολθκώ μελλοντικά με το αντικείμενο των ςπουδώ μου 42,86% Εξειδικευμζνθ εργαςία ςχετιικι με το πτυχίο μου 28,57% Γηάγξακκα 36: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ ςάρλνπλ Οη πεξηζζφηεξνη εξγαδφκελνη ππνζηεξίδνπλ φηη ςάρλνπλ κηα εξγαζία πνπ κπνξεί λα κελ ζπζρεηίδεηαη άκεζα κε ην αληηθείκελν ησλ ζπνπδψλ ηνπο, αιιά έρεη πξννπηηθέο λα αζρνιεζνχλ κειινληηθά κε ην αληηθείκελν ησλ ζπνπδψλ ηνπο (n=18 άηνκα, 42,86%). Αθνινπζνχλ ζε πνζνζηφ 28,57% (n=12 άηνκα) φζνη είλαη απνθαζηζκέλνη λα βξνπλ κηα εξγαζία, ε νπνία ζα είλαη ζρεηηθή κε ην πηπρίν ηνπο θαη ην ίδην πνζνζηφ ππνζηεξίδεη φηη επηζπκνχλ λα βξνπλ κηα νπνηαδήπνηε εξγαζία (n=12 άηνκα). 78

79 Ενζργειεσ για τθν επίλυςθ του προβλιματοσ 26,19% 23,81% 21,43% 19,05% 7,14% 2,38% Από το Γραφείο Διαςφνδεςθσ τθσ ςχολισ Μζςω πρακτικισ άςκθςθσ Από τον ΟΑΕΔ Από αγγελίεσ Από το φιλικό ι οικογενειακό περιβάλλον Μζςω διαγωνιςμοφ Γηάγξακκα 37: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηηο ελέξγεηεο πνπ θάλνπλ γηα λα βξνπλ εξγαζία Οη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο νη νπνίεο δειψλνπλ φηη είλαη άλεξγνη πξνζπαζνχλ κέζσ αγγειηψλ (n=11 άηνκα, 26,19%) ή απφ ην νηθνγελεηαθφ θαη θηιηθφ ηνπο πεξηβάιινλ λα βξνπλ εξγαζία (n=10 άηνκα, 23,81%). Αθνινπζνχλ απηνί πνπ πξνζπαζνχλ κέζσ ηεο πξαθηηθήο άζθεζεο (n=9 άηνκα, 21,43%) θαη κέζσ ηνπ ΟΑΔΓ λα βξνπλ ιχζε ζην πξφβιεκά ηνπο (n=8 άηνκα, 19,05%). Η κεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ πξνζπαζεί απφ ην Γξαθείν Γηαζχλδεζεο (n=3 άηνκα, 7,14%) ηεο ρνιήο θαη κέζσ δηαγσληζκψλ λα βξεη εξγαζία (n=1 άηνκν, 2,38%). 79

80 Γηάγξακκα 38: Καηαλνκή πρλνηήησλ ησλ αλέξγσλ αλάινγα κε ηνπο ιόγνπο πνπ δελ βξίζθνπλ ηελ εξγαζία Όζνλ αθνξά ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο δελ βξίζθνπλ εξγαζία ην κεγαιχηεξν κέξνο ζεσξεί φηη επζχλεηαη ε απμεκέλε αλεξγία (n=12 άηνκα, 28,57%). Ωζηφζν πνιινί είλαη απηνί πνπ ζεσξνχλ φηη δελ ππάξρνπλ ηθαλνπνηεηηθέο δηαδηθαζίεο πξνψζεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο (n=10 άηνκα, 23,81%) θαη φηη ρξεηάδεηαη λα απνθηήζνπλ κεγαιχηεξε εμεηδίθεπζε (n=10 άηνκα, 23,81%). ε κηθξφηεξν πνζνζηφ ππνζηεξίδεηαη φηη επζχλνληαη νη ππνρξεψζεηο πνπ ππάξρνπλ, θπξίσο νηθνγελεηαθήο θχζεσο πνπ πεξηνξίδνπλ ηνλ ζπκκεηέρνληα απφ ην λα εξγαζηεί κε πιήξεο σξάξην (n=6 άηνκα, 14,29%) θαη φηη έρνπλ γίλεη ιαλζαζκέλεο επαγγεικαηηθέο επηινγέο (n=4 άηνκα, 9,52%). 80