LIFE07 ENV/GR/ SOIL SUSTAINABILITY (So.S.)

Transcript

1 LIFE07 ENV/GR/ SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος Ενέργεια 6: Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση σε μια πιλοτική αγροτική περιοχή Τίτλος παραδοτέου Έκθεση αποτελεσμάτων STU, φυσικοχημικών και υδραυλικών χαρακτηριστικών εδάφους Οκτώβριος 2011 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ- ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» LIFE So.S.

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Παραδόθηκε στο συντονιστή (ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ) το παραδοτέο με τίτλο Έκθεση αποτελεσμάτων STU, φυσικοχημικών και υδραυλικών χαρακτηριστικών εδάφους στο πλαίσιο της ενέργειας 6 Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση σε μια πιλοτική αγροτική περιοχή, που περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια: Ι) περιγράφονται οι μέθοδοι εργασίας στην ύπαιθρο (λήψη εδαφικών και χαρτογράφηση) και στο εργαστήριο (εργαστηριακές αναλύσεις), οι συμβολισμοί των χαρτογραφικών μονάδων και οι χάρτες που παρουσιάζονται, ΙΙ) αναφέρονται τα γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής δηλαδή η θέση και η έκταση της περιοχής μελέτης, το κλίμα της περιοχής (μετεωρολογικά στοιχεία μέσης, ελάχιστης και μέγιστης μηνιαίας θερμοκρασίας και μηνιαίας βροχόπτωσης από τέσσερις μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής) και η γεωμορφολογία το ανάγλυφο και η γεωλογία της περιοχής, ΙΙΙ) περιγράφονται οι χαρτογραφικές μονάδες της περιοχής (εδαφογένεση και ταξινομικές μονάδες), IV) αναφέρονται γενικά στοιχεία των χημικών ιδιοτήτων των εδαφών και στη συνέχεια περιγράφονται οι στατιστικές αναλύσεις των αποτελεσμάτων της περιεκτικότητας των εδαφών σε φώσφορο, κάλιο, σίδηρο, χαλκό, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, βόριο και ανθρακικό ασβέστιο (στα τρία βάθη δειγματοληψίας 0-30, και cm) και της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων (στα τρία βάθη δειγματοληψίας 0-30, και cm) των εδαφών της περιοχής μελέτης με πίνακες και διαγράμματα, V) περιγράφονται οι φυσικές ιδιότητες (φαινόμενο ειδικό βάρος, υδατοϊκανότητα, σημείο μόνιμης μάρανσης, διαθέσιμη υγρασία, διηθητικότητα και υδραυλική αγωγιμότητα) των εδαφών που μετρήθηκαν, VI) αναφέρεται η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε. Τέλος στα παραρτήματα της έκθεσης παρατίθενται τα εξής έξι παραρτήματα: Αποτελέσματα χημικών αναλύσεων περιεκτικότητα εδαφών σε φώσφορο, κάλιο, σίδηρο, χαλκό, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, βόριο και ανθρακικό ασβέστιο και ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων (Παράρτημα 1), θεματικοί χάρτες τοπογραφικός, θέσεων δειγματοληψίας και εδαφοτομών, εδαφοσειρών, κλίσεως εδαφών, στράγγισης, διηθητικότητας, βάθους εδάφους, κοκκομετρικής σύστασης, περιεκτικότητας εδαφών σε φώσφορο, κάλιο, σίδηρο, χαλκό, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, βόριο και ανθρακικό ασβέστιο (στα τρία βάθη δειγματοληψίας 0-30, και cm) και ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων (στα τρία βάθη δειγματοληψίας 0-30, και cm) (Παράρτημα 2), περιγραφές εδαφικών προφίλ 31 εδαφικά προφίλ που ανοίχθηκαν (Παράρτημα 3), δελτία παρατηρήσεων διηθητομέτρου και καμπύλες αθροιστικής και στιγμιαίας διηθητικότητας (Παράρτημα 4), αρχείο φωτογραφιών από τις δειγματοληψίες εδάφους, από τις δειγματοληψίες εδάφους στα θερμοκήπια, από την επεξεργασία των εδαφικών στο εργαστήριο, από τη μέτρηση της διηθητικότητας και από τη διάνοιξη και μελέτη των εδαφικών προφίλ (Παράρτημα 5) και δείγμα εξερχόμενων αποτελεσμάτων και διαγραμματικές απεικονίσεις ορυκτολογικής σύστασης αργίλου (Παράρτημα 6). ΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ- ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» LIFE So.S

3 ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ευάγγελος Χατζηγιαννάκης Επιστημονικός υπεύθυνος ΙΕΒ, Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Αθανάσιος Πανώρας Επιστημονικός υπεύθυνος ΙΕΒ, Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Ανδρέας Ηλίας Συντονιστής Ενέργειας 6 (Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση σε μια πιλοτική αγροτική περιοχή) Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, M.Sc. Δημήτριος Καλφούτζος Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Ιωάννης Αλεξίου Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Δημήτριος Δημογιάννης Αναπληρ. Συντονιστής Ενέργειας 6 (Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση σε μια πιλοτική αγροτική περιοχή) Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Γεώργιος Αραμπατζής Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Σοφία Σταθάκη Γεωλόγος Ανδρέας Παναγόπουλος Δρ. Γεωλόγος Πασχάλης Δαλαμπάκης Δρ. Γεωλόγος Στέφανος Στεφάνου Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων Δήμητρα Τσεκούρα Χημικός Μηχανικός Αγγελική Ζάβρα Χημικός Χάιδω Καλογιάννη Τεχνολόγος Γεωπόνος Αθηνά Καρουλά Μαθηματικός-Διοικητικός Ελισάβετ Κωστεικίδου Διοικητικός Παναγιώτα Πάντου Οικονομικός Ιωάννης Πανώρας Τεχνολόγος Γεωπόνος Ελένη Αβραμίδου Γεωλόγος Γεώργιος Πανώρας Περιβαλλοντολόγος Γεωργία Καντουνάτου Τεχνικός Γεώργιος Βουτσάς Τεχνικός Ευάγγελος Αραμπατζής Τεχνικός Σάββας Τσολακίδης Τεχνικός Αντώνιος Τερζίδης Τεχνικός i

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ i ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ii ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι - ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 Ι1. Εργασίες υπαίθρου 3 Ι2. Εργαστηριακές αναλύσεις 4 Ι3. Σύστημα συμβολισμών 10 Ι4. Χάρτες 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ - ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 22 ΙΙ1. Θέση και έκταση της περιοχής 22 ΙΙ2. Κλίμα 22 ΙΙ3. Γεωμορφολογία - ανάγλυφο - γεωλογία 28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ 30 ΙΙΙ1. Εδαφογένεση 30 ΙΙΙ2. Ταξινομικές μονάδες 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV - ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ 39 ΙV1. Γενικά χημικών ιδιοτήτων εδαφών 39 ΙV2. Στατιστική ανάλυση αποτελεσμάτων χημικών αναλύσεων 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V - ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ 122 V1. Φαινόμενο Ειδικό Βάρος (Φ.Ε.Β.) 122 V2. Yδατοϊκανότητα 122 V3. Σημείο μόνιμης μάρανσης 123 V4. Διαθέσιμη υγρασία (Δ.Υ.) 124 V5. Ταχύτητα διήθησης του νερού (Διηθητικότητα) 128 V6. Υδραυλική αγωγιμότητα 135 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 138 VI1. Συμπεράσματα 138 VI2. Βιβλιογραφία 140 ii

5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 141 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 - ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ 214 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 - ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΠΡΟΦΙΛ 252 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 - ΔΕΛΤΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΩΝ ΔΙΗΘΗΤΟΜΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΤΙΓΜΙΑΙΑΣ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 284 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 - ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ 315 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6 - ΔΕΙΓΜΑ ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΑΡΓΙΛΟΥ 348 iii

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εδαφολογική μελέτη της αγροτικής περιοχής της Λεκάνης του Ανθεμούντα συντάχθηκε στο πλαίσιο του έργου με τίτλο Soil Sustainable Management River Basin Based on the European Soil Thematic Strategy (LIFE ENV/GR/ So.S.) και συγκεκριμένα στο πλαίσιο της ενέργειας 6 που αφορά την Εκτίμηση υποβάθμισης εδάφους από τη διάβρωση σε μια πιλοτική αγροτική περιοχή. Η εκπόνηση της παρούσας μελέτης έγινε με βάση το τεχνικό δελτίο του έργου και τις διεθνώς αναγνωρισμένες επιστημονικές μεθόδους για τη μελέτη των εδαφών. Η εδαφολογική μελέτη που ακολουθεί περιλαμβάνει τα εξής κεφάλαια και παραρτήματα : Εισαγωγή I. Μέθοδοι εργασίας II. Γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής III. Περιγραφή χαρτογραφικών μονάδων IV. Χημικές ιδιότητες V. Φυσικές ιδιότητες Βιβλιογραφία Παράρτημα 1. Αποτελέσματα χημικών αναλύσεων εδαφών Παράρτημα 2. Θεματικοί χάρτες Παράρτημα 3. Περιγραφές εδαφικών προφίλ Παράρτημα 4. Δελτία παρατηρήσεων διηθητομέτρου και καμπύλες αθροιστικής και στιγμιαίας διηθητικότητας Παράρτημα 5. Αρχείο φωτογραφιών Παράρτημα 6. Δείγμα εξερχόμενων αποτελεσμάτων και διαγραμματικές απεικονίσεις ορυκτολογικής σύστασης αργίλου Η μελέτη συνοδεύεται από τους παρακάτω χάρτες : 1) Τοπογραφικός 2) Εδαφολογικός, Εδαφοτομών (Profiles) και θέσεων δειγματοληψίας 3) Εδαφοσειρών 4) Κλίσεως εδαφών 1

7 5) Στράγγισης 6) Διηθητικότητας 7) Βάθους εδάφους 8) Κοκκομετρικής σύστασης 9) Περιεκτικότητας σε P, K, Fe, Cu, Zn, Mg, B και CaCO 3 και της CEC των τριών βαθών δειγματοληψίας του εδάφους (0-30, και cm) 2

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αρχικά έγινε η αναγνώριση της περιοχής από πλευράς γεωγραφικής, γεωμορφολογικής, κλιματολογικής και τέλος εδαφολογικής. Ακολούθησε λεπτομερής χαρτογράφηση που έγινε σταδιακά και κάλυψε ολόκληρη την περιοχή. Ι1. Εργασίες Υπαίθρου Χαρτογράφοι γεωπόνοι μελέτησαν ορισμένες εδαφικές ιδιότητες, όπως κοκκομετρική σύσταση, στράγγιση, περιεκτικότητα σε CαCΟ 3 κ.ά. σε θέσεις παρατήρησης που έγιναν με ειδικό κοχλιωτό εδαφοτρυπάνι - δειγματολήπτη (STANDARD SOIL AUGER) και προσδιόρισαν επίσης την κλίση και την διάβρωση. Οι θέσεις παρατήρησης έγιναν ανά μέτρα ανάλογα με την εκτίμηση των χαρτογράφων που βασίστηκε στην ομοιομορφία των εδαφών, τύπο καλύψεως και μορφή ανάγλυφου αφού προηγήθηκε δειγματοληψία και ανάλυση εδαφών με δημιουργία κανάβου 250X250 m (923 θέσεις, μια θέση κάθε 62.5 στρέμματα, στρέμματα σύνολο, 2346 εδαφικά δείγματα από τα τρία βάθη δειγματοληψίας), για να επιβεβαιωθούν τα όρια των εδαφομονάδων. Τα δεδομένα από αυτές τις θέσεις της αρχικής δειγματοληψίας (250X250 m) και των επιπρόσθετων παρατηρήσεων (τομές) συμπληρώθηκαν με δεδομένα από 31 εδαφοτομές (προφίλ), που ανοίχθηκαν σε ειδικά επιλεγμένες θέσεις ώστε να σχηματίσουν μαζί με τις άλλες θέσεις ένα πυκνό δίκτυο παρατηρήσεων και λήφθηκαν από αυτές 163 διαταραγμένα εδαφικά δείγματα. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία καθορίσθηκαν οι χαρτογραφικές μονάδες (λεπτομερής περιγραφή στο σύστημα ταξινόμησης παρακάτω) και ακολούθησε η λεπτομερής χάραξη των ορίων κάθε χαρτογραφικής μονάδας πάνω σε χάρτες με κλίμακα 1:5000, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του αγρού σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων που έγιναν στα δείγματα από τις θέσεις των εδαφοτομών (profiles). Ακολούθησαν μετρήσεις για την ταχύτητα διηθήσεως του ύδατος στα παραπάνω εδάφη, με το διηθητόμετρο εφαρμογής αρδεύσεων (Παπαζαφειρίου, 1984), σε διάφορες θέσεις, επιλεγμένες έτσι ώστε να καλύπτουν τους κυριότερους εδαφικούς τύπους της περιοχής. 3

9 Τέλος έγινε δειγματοληψία αδιατάρακτων (λήφθηκαν 83 αδιατάρακτα εδαφικά δείγματα) για τον προσδιορισμό και μελέτη των υπολοίπων υδροδυναμικών στοιχείων. Η κορεσμένη υδραυλική αγωγιμότητα μετρήθηκε με τη χρήση της εργαστηριακής συσκευής μεταβαλλόμενου φορτίου. Ι2. Εργαστηριακές Αναλύσεις Οι εργαστηριακές αναλύσεις έγιναν στο διαπιστευμένο εργαστήριο του Ινστιτούτου Εγγείων Βελτιώσεων (Ι.Ε.Β.) του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) σύμφωνα με μεθόδους που περιγράφονται παρακάτω. Ι2.1. Μηχανική ανάλυση (κοκκομετρική σύσταση). Έγινε με τη μέθοδο Βουγιούκου (χρήση πυκνόμετρου Βουγιούκου) (Bouyoucos, 1962). Ποσότητα εδάφους 50 g τοποθετούνταν σε υποδοχέα του mixer Βουγιούκου. Προσθέτονταν περίπου 250 ml απιονισμένου νερού και 40 ml διάλυμα του μεταφωσφορικού Na. Το αιώρημα αναδεύονταν για 10 min στο mixer Βουγιούκου και μεταφέρονταν σε ογκομετρικό κύλινδρο μηχανικής ανάλυσης 1 λίτρου. Μετά από καλή ανάδευση λαμβάνονταν 2 ενδείξεις πυκνότητας του αιωρήματος με το πυκνόμετρο Βουγιούκου, η πρώτη στα 40 sec και η δεύτερη στις 2 h. Επίσης καταγράφονταν και η θερμοκρασία του αιωρήματος στις 2 χρονικές στιγμές, για να γίνει η διόρθωση των τιμών της πυκνότητας σε σχέση με τη θερμοκρασία. Από τις διορθωμένες ενδείξεις της πυκνότητας υπολογίζονταν η κοκκομετρική σύσταση του εδάφους. Ι2.2. Ισοδύναμο CaCO 3 Προσδιορίσθηκε με το ασβεστόμετρο Bernard. Πριν τον προσδιορισμό αυτό γινόταν προκαταρκτική εξέταση, ώστε να καθοριστεί το βάρος του δείγματος εδάφους που θα χρησιμοποιούνταν. Ποσότητα εδάφους τοποθετούνταν σε πορσελάνινη κάψα και αποχύνονταν μικρή ποσότητα διαλύματος HCl 4 N. Εάν η αντίδραση (άφρισμα) ήταν έντονος χρησιμοποιούνταν ποσότητα εδάφους gr. Εάν η αντίδραση (άφρισμα) ήταν μικρή έως ανύπαρκτη τότε χρησιμοποιούνταν ποσότητα εδάφους που έφθανε τα 10 gr. Τοποθετούνταν 1 gr εδάφους σε κωνική φιάλη και περίσσεια διαλύματος HCl 4 Ν σε ξεχωριστό δοχείο, το οποίο εισάγονταν μέσα στην κωνική φιάλη με τρόπο ώστε να μη χυθεί HCl πάνω στο έδαφος. Στη 4

10 συνέχεια η κωνική φιάλη πωματιζόταν με το ένα άκρο των συγκοινωνούντων δοχείων του ασβεστομέτρου Bernard, αποχύνονταν το διάλυμα του HCl στο έδαφος και μετρούνταν ο όγκος του CO 2 (ml) που εκλυόταν. Η περιεκτικότητα % του εδάφους σε CaCO 3 υπολογιζόταν από την εξής σχέση: περιεκτικότητα εδάφους σε CaCO3 % = 0.44 * V / W όπου V ο όγκος του CO 2 σε ml που εκλύεται και W το βάρος του δείγματος σε gr Ι2.3. ph. Μετρήθηκε σε πάστα κορεσμού του εδάφους (Αλεξιάδης, 1967). Ποσότητα 100 g εδάφους τοποθετούνταν σε πλαστικά δοχεία και σ αυτήν προσθέτονταν σταδιακά απιονισμένο νερό μέχρι κορεσμού. Καταγράφονταν η ποσότητα του νερού που προσθέτονταν (νερό κορεσμού) και η πάστα αφήνονταν για εξισορρόπηση 12 h. Στη συνέχεια μετρούνταν το ph στην πάστα με πεχάμετρο και παραλαμβάνονταν το εκχύλισμα κορεσμού με διήθηση υπό κενό. Ι2.4. Οργανικός άνθρακας - Οργανική ουσία. Προσδιορίσθηκε ο οργανικός άνθρακας με τη μέθοδο της υγρής οξείδωσης. Τοποθετούνταν ποσότητα 1 gr προκατεργασμένου εδάφους, 10 ml διαλύματος 1 N K 2 Cr 2 O 7 και 20 ml H 2 SO 4 εμπορίου σε κωνική φιάλη των 500 ml όπου παραμένουν σε ηρεμία για 30 min. Στην κωνική φιάλη προσθέτονταν 250 ml H 2 O και δείκτης διφαινυλαμίνης 0.5 % και γίνονταν ογκομέτρηση με διάλυμα 0.5 N FeSO 4 με τελικό σημείο την μετατροπή του χρώματος του διαλύματος από σκούρο μπλε σε σκούρο πράσινο. Γινόταν υπολογισμός περιεκτικότητας εδάφους σε οργανικό άνθρακα % γίνεται από τον τύπο: OC (%) = 10 * 0.3 * 1.3 *[V o -V]/V o /W = 3.9 * (V o -V)/V o /W όπου V o ο όγκος σε ml του διαλύματος 0.5 N FeSO 4 που καταναλώθηκε για το λευκό προσδιορισμό (χωρίς εδαφικό δείγμα διάλυμα), V ο όγκος σε ml του διαλύματος 0.5 N FeSO 4 που καταναλώθηκε για το εδαφικό δείγμα και W το βάρος σε gr του εδαφικού δείγματος. 5

11 Υπήρχε η περίπτωση μετά την προσθήκη των 20 ml H 2 SO 4 το διάλυμα να αποκτήσει βαθύ πράσινο χρώμα οπότε προσθέτονταν άλλα 10 ml διάλυμα 1 N K 2 Cr 2 O 7 και στον τύπο του υπολογισμού του οργανικού άνθρακα το 10 γίνονταν 20. Εάν χρειαζόταν η παραπάνω διαδικασία επαναλαμβάνονταν. Ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας του εδάφους σε οργανική ουσία γίνονταν με το εξής τύπο: ΟΟ (%)= 2 * OC (%) Ι2.5. Φαινόμενο ειδικό βάρος (Φ.Ε.Β). Μετρήθηκε με τη μέθοδο των αδιατάρακτων, με τη χρησιμοποίηση μεταλλικών δακτυλίων σταθερού όγκου. Ι2.6. Υδατοϊκανότητα. Προσδιορίστηκε με τη χρήση συσκευών δίσκων πιέσεως. Στις κεραμικές πλάκες των συσκευών αυτών τοποθετούνταν αδιατάρακτα κορεσμένα εδαφικά δείγματα σε μεταλλικά δακτυλίδια, εφαρμόζονταν πίεση από 1/3-1/2 της ατμόσφαιρας ανάλογα με την κοκκομετρική σύσταση του δείγματος και μετρούνταν η υγρασία που παρέμενε στο δείγμα. Ι2.7. Σημείο Μόνιμης Μάρανσης Προσδιορίστηκε με τη χρήση συσκευών δίσκων πιέσεως. Στις κεραμικές πλάκες των συσκευών αυτών τοποθετούνταν διαταραγμένα κορεσμένα εδαφικά δείγματα σε ελαστικούς δακτυλίους, εφαρμόζονταν πίεση 15 ατμοσφαιρών και μετρούνταν η υγρασία που έμενε στο δείγμα μετά την ισορροπία.. Ι2.8. Φώσφορος αφομοιώσιμος. Προσδιορίσθηκε με τη μέθοδο Olsen (Αλεξιάδης, 1967). Ποσότητα 5 g εδάφους τοποθετούνταν σε κωνική φιάλη των 250 ml μαζί με 100 ml εκχυλιστικό διάλυμα (0,5 M NaHCO 3, ph 8,5 (1 L): 42 g NaHCO 3 ), ανακινούνταν για 30 στις 125rpm και τέλος διηθούνταν με διπλό διηθητικό χαρτί ή μαλακό ηθμό. Ο προσδιορισμός γινόταν με μέτρηση της απορρόφησης (abs) σε φασματοφωτόμετρο 6

12 UV Vis στα 882 nm, μετά από τουλάχιστον 15. Εφόσον η απορρόφηση ήταν abs > 0,8, γινόταν αραίωση 1:10 κ.ο.κ. και μέτρηση στο αραιωμένο. Ι2.9. Ικανότητα Ανταλλαγής Κατιόντων ΙΑΚ (CEC). Προσδιορίσθηκε με χρήση διαλύματος κορεσμού το CH 3 COONa, 1Ν, ph = 8,5 ή 7 (Bower κ.α. 1952). Για τις ενδιάμεσες εκπλύσεις χρησιμοποιούνταν διάλυμα 80 % ακετόνης σε νερό και σαν διάλυμα αποκορεσμού CH 3 COONH 4, 1N, ph = 8,5 ή 7. Τοποθετούνταν ποσότητα εδάφους 4 g σε σωλήνες φυγοκέντρησης των 50 ml και προσθέτονταν 33 ml του διαλύματος κορεσμού, ακολουθούσε ανακίνηση για 5 min, φυγοκέντρηση και απόχυση του υπερκείμενου καθαρού (3 φορές). Στη συνέχεια προσθέτονταν 33 ml του διαλύματος 80 % ακετόνης στο εδαφικό δείγμα, ακολουθούσε ανακίνηση για 5 min, φυγοκέντρηση και απόχυση του υπερκείμενου καθαρού (3 φορές). Ακολούθως στο εδαφικό δείγμα προσθέτονταν 33 ml διαλύματος αποκορεσμού, γινόταν ανακίνηση για 5 min, φυγοκέντρηση και παραλαβή του υπερκείμενου καθαρού σε ογκομετρική φιάλη των 100 ml (3 φορές), στο οποίο γινόταν ο αναλυτικός προσδιορισμός του Na (και επομένως της Ι.Α.Κ.) με φλογοφωτόμετρο. Ι2.10. Ανταλλάξιμα Κατιόντα. Προσδιορίστηκαν τα ανταλλάξιμα κατιόντα K, Na, Ca και Mg (Αλεξιάδης, 1967). Τοποθετούνταν ποσότητα 5 g εδάφους σε κωνική φιάλη των 250 ml μαζί με 50 ml εκχυλιστικό διάλυμα (1 Ν CH 3 COONH 4, ph 8,5 ή 7 (1 L): 77 g CH 3 COONH 4, ανακινούνταν για 30 στις 125 rpm και τέλος διηθούνταν με διπλό μαλακό ή σκληρό ηθμό. Ο προσδιορισμός των ανταλλάξιμων κατιόντων Κ και Na συνήθως στο πυκνό ή σε αραίωση 1:10 γινόταν με φλογοφωτόμετρο, ενώ των κατιόντων Ca και Mg γινόταν με φασματοφωτόμετρο ατομικής απορρόφησης. Ι2.11. Εκχυλιζόμενα Cu, Zn και Fe Προσδιορίστηκαν τα εκχυλιζόμενα μέταλλα (ιχνοστοιχεία) Cu, Zn και Fe. Τοποθετούνταν ποσότητα 20 gr εδάφους σε κωνική φιάλη των 250 ml μαζί με 40 ml εκχυλιστικό διάλυμα 0,005 M DTPA, 0,01 M CaCl 2 *2H 2 O, 0,1 M TEA, ph 7,3 και ανακινούνταν για 2 h στις 125 rpm και διηθούνταν με διπλό διηθητικό χαρτί ή 7

13 μαλακό ηθμό. Στη συνέχεια μετρούνταν τα εκχυλιζόμενα Cu, Zn και Fe με φασματοφωτόμετρο ατομικής απορρόφησης. Ι2.12. Εκχυλιζόμενο B Προσδιορίστηκε το B με ζέον ύδωρ. Τοποθετούνταν ποσότητα 30 gr εδάφους σε κωνική φιάλη των 250 ml με 60 ml Η 2 Ο, γινόταν βρασμός για 10 min υπό σταθερό όγκο (χρήση ψυκτήρα), ψύξη, διήθηση υπό κενό, παραλαβή 20 ml του διηθήματος και μεταφορά σε χωνευτήρι, προσθήκη 2 ml κορεσμένου διαλύματος Ca(OH) 2, θέρμανση σε εστία περίπου στους 80 ο C μέχρι ξηρού, καύση σε φούρνο στους 500 ο C για τουλάχιστον 4 hours, προσθήκη 5 ml διαλύματος 0,1 Ν HCl και διήθηση με μαλακό ηθμό. Στη συνέχεια παίρνονταν σε πλαστικό δοχείο 2 ml από το διήθημα, 4 ml ρυθμιστικό διάλυμα (400 ml H 2 O, 250 gr CH 3 COONH gr Na 2 EDTA ml CH 3 COOH) και 2 ml διάλυμα 0,45 % azomethine H σε 1 % ασκορβικό οξύ, ανακινούνταν καλά και μετρούνταν το B σε φασματοφωτόμετρο UV-Vis (420 nm). Ι2.13. Ορυκτολογική ανάλυση της αργίλου Η ορυκτολογική ανάλυση της αργίλου έγινε στο εργαστήριο Εδαφολογίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Με την ανάλυση αυτή έγινε προσδιορισμός της ορυκτολογικής σύστασης του κλάσματος της αργίλου των διαταραγμένων εδάφους που πάρθηκαν από όλους τους εδαφικούς ορίζοντες των 31 εδαφικών προφίλ (163 δείγματα) που ανοίχθηκαν στην περιοχή μελέτης. Ο προσδιορισμός της ορυκτολογικής σύστασης και η σχετική παρουσία των διαφόρων ορυκτών συμβάλει στην ερμηνεία των παραγόντων της εδαφογένεσης που επικράτησαν στην περιοχή. Ειδικά για το επιφανειακό στρώμα αυτή μπορεί να εξηγήσει φαινόμενα που σχετίζονται με τις φυσικοχημικές ιδιότητες των εδαφών που επηρεάζουν την ανάπτυξη των φυτών αλλά και την ποιότητα του εδάφους. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι αυτή που δίνεται από τον Amonette (2002) και περιγράφεται σύντομα παρακάτω. Τα δείγματα εδάφους από κάθε ορίζοντα εδαφοτομής μετά την μεταφορά στο εργαστήριο αεροξηράνθηκαν, λειοτριβήθηκαν και πέρασαν από κόσκινο 2 mm. Ποσότητα εδάφους (10 30 g) ανάλογα με την κοκομετρική σύσταση διαμερίστηκε μετά από μηχανική ανακίνηση 8

14 με περίπου 250 ml διαλύματος NaCO 3 (0,2%, ph 10) και στην συνέχεια μεταφέρθηκε σε δοχείο του 1L αφού πρώτα με κόσκινο ανοίγματος οπών 53 μm απομακρύνθηκε η άμμος. Το δοχείο συμπληρώθηκε με απιονισμένο νερό ώστε η στάθμη να βρίσκεται σε ύψος 11 εκατοστά από τον πυθμένα του. Το αιώρημα αναδεύτηκε και μετά από χρόνο που υπολογίστηκε (περίπου 8 ώρες) με βάση την σχέση του Stokes αποσιφονίστηκε το αιώρημα της αργίλου. Η διαδικασία επαναλήφθηκε άλλες δύο φορές τουλάχιστον. Το αιώρημα με τεμαχίδια < 2μm χωρίστηκε σε δύο τμήματα τα οποία θρομβώθηκαν με τη χρήση ποσότητας στερεού KCl και MgCl 2 αντίστοιχα. Ποσότητα της θρομβωμένης με τα δύο άλατα αργίλου κορέστηκε με το αντίστοιχο διάλυμα συγκέντρωσης 1Μ με τρεις τουλάχιστον διαδοχικές ανακινήσεις, φυγοκεντρήσεις, αποχύσεις. Ακολούθησε απομάκρυνση της περίσσειας των διαλυμάτων με αλκοόλη 80% με διαδοχικές ανακινήσεις, φυγοκεντρήσεις, αποχύσεις έως ότου το αιώρημα ήταν ελεύθερο ιόντων χλωρίου. Η κορεσμένη με Κ και Mg άργιλος διαμερίστηκε με απιονισμένο νερό και ποσότητα αιωρήματος 2-3 ml τοποθετήθηκε σε γυάλινα πλακίδια 3x4 cm ώστε να δημιουργηθούν τα προσανατολισμένα δείγματα αργίλου τα οποία εκτέθηκαν στις ακτίνες Χ για τη λήψη των διαγραμμάτων με βάση τα οποία γίνεται η ταυτοποίηση των ορυκτών της αργίλου. Ο κορεσμός με Κ και Mg έχει σκοπό να ταυτοποιήσει την παρουσία των ορυκτών καθώς παρατηρούνται μεταβολές στην απόσταση μεταξύ των διαδοχικών στιβάδων οι οποίες συνιστούν την δομή των ορυκτών της αργίλου, έτσι ο ιλλίτης και ο χλωρίτης παρουσιάζουν την ίδια διαστιβαδική απόσταση, 1,0nm και 1,4nm αντίστοιχα, ανεξάρτητα από το κατιόν κορεσμού και θέρμανση μέχρι τους C ενώ ο μοντμοριλλονίτης και ο βερμικουλίτης παρουσιάζουν μεταβολές στην διαστιβαδική απόσταση ανάλογα με το κατιόν κορεσμού, έτσι στον μοντμοριλονίτη η διαστιβαδική απόσταση σε δείγμα αργίλου κορεσμένο με Mg είναι περίπου 1,4-1,5nm η οποία αυξάνεται στα 1,6-1,7nm όταν το δείγμα εκτεθεί σε ατμούς αιθυλενογλυκόλης και στο δείγμα το κορεσμένο με Κ η διαστιβαδική απόσταση είναι περίπου 1,2nm η οποία μειώνεται στα 10 μετά από θέρμανση. Ο βερμικουλίτης παρουσιάζει διαστιβαδική απόσταση 1,4 nm μετά από κορεσμό με Mg η οποία μένει σταθερή μετά από έκθεση στην αιθυλενογλυκόλη, ενώ είναι περίπου 1,0-1,1nm μετά από κορεσμό με Κ και 1,0 nm μετά από θέρμανση σε C ή C. Στον καολινίτη η διαστιβαδική απόσταση 9

15 με τον κορεσμό με Mg ή Κ παραμένει σταθερή, 0,71nm, η δομή του όμως καταστρέφεται μετά από θέρμανση στους C και η εξαφάνιση ή δραστική μείωση της κορυφής των 0,71nm αποτελεί το βασικό διαγνωστικό κριτήριο ιδιαίτερα όταν υπάρχει στο δείγμα και χλωρίτης. Έτσι τα δείγματα τα κορεσμένα με Mg εκτέθηκαν στις ακτίνες Χ δύο φορές (πριν και μετά την έκθεση σε ατμούς αιθυλενογλυκόλης) και τα δείγματα τα κορεσμένα με Κ επίσης δύο φορές (πριν και μετά από θέρμανση στους C). Τα διαγράμματα λήφθηκαν με περιθλασίμετρο Phillips PW 1710 και γωνιόμετρο PW 1830 το οποίο είναι εφοδιασμένο με μονοχρωμάτορα γραφίτη. Το λογισμικό υπολογίζει την θέση των κορυφών οι οποίες αντιστοιχούν σε διαστιβαδικές αποστάσεις χαρακτηριστικές για το κάθε ορυκτό (τα αποτελέσματα έχουν την μορφή που δίνεται στο Παράρτημα 6 και η διαγραμματική απεικόνιση στο Παράρτημα 6). Στον Πίνακα ΙΙΙ1 του Κεφαλαίου 3 δίνονται τα ορυκτά της αργίλου που ταυτοποιήθηκαν και η ημιποσοτική τους εκτίμηση. Ι3. Σύστημα συμβολισμών Τα εδάφη της υπό μελέτη περιοχής ταξινομήθηκαν σύμφωνα με το σύστημα του Soil Taxonomy (USDA, 1975) και ο συμβολισμός των χαρτογραφικών μονάδων έγινε σύμφωνα με το σύστημα συμβολισμών που εκπονήθηκε από τους Ν.Γιάσογλου και G.HENRARD, τροποποιημένο ή συμπληρωμένο όταν παρίστατο ανάγκη (YASSOGLOU ET AL, 1964). Το σύστημα αυτό βασίζεται στην κοκκομετρική σύσταση και στράγγιση ολόκληρης της εδαφικής κατατομής, στο βαθμό και κατεύθυνση της εδαφογένεσης, στην κλίση και το βαθμό διάβρωσης του εδάφους, στην παρουσία οργανικών στρωμάτων και χαλικιών σε όλο το βάθος της κατατομής. Οι παραπάνω ιδιότητες παρουσιάζονται με ένα σύμβολο που χαρακτηρίζει κάθε εδαφική μονάδα, όπως φαίνεται στο Σχήμα Ι1. 10

16 Σχήμα Ι1: Σύμβολο χαρτογραφικής μονάδας Αναλυτικά το σύστημα συμβολισμού των χαρτογραφικών μονάδων που εφαρμόζεται για τα εδάφη που μελετήθηκαν εδώ είναι το εξής : Ι3.1. Κλάσεις κοκκομετρικής σύστασης Σύμφωνα με το χρησιμοποιούμενο σύστημα, η εδαφική κατανομή διαιρείται σε τρία τμήματα : ΤΜΗΜΑ Α, επιφανειακό στρώμα 0-25 cm βάθος, ΤΜΗΜΑ Β, υπέδαφος cm βάθος και ΤΜΗΜΑ Γ, υπόστρωμα cm βάθος. Οι επι μέρους κλάσεις κοκκομετρικής σύστασης και τα αντίστοιχα χαρτογραφικά σύμβολα για κάθε ένα από τα τρία τμήματα δίνονται στόν Πίνακα Ι1. Εκεί φαίνεται ότι οι κλάσεις της κοκκομετρικής σύστασης γίνονται ευρύτερες στα βαθύτερα τμήματα της εδαφικής κατατομής. Ετσι, για τον χαρακτηρισμό των τμημάτων Α, Β και Γ χρησιμοποιούνται πέντε (5), τέσσερις (4) και τρεις (3) κλάσεις αντίστοιχα. 11

17 Πίνακας Ι1: Κλάσεις Κοκκομετρικής Σύστασης Χαρτ. σύμβολο Tμήμα Α 0-25 cm Τμήμα Β cm 0 Χαλίκια >60 % Χαλίκια >60 % Χαλίκια >60 % 1 αμμώδης (S), πηλοαμμώδης (LS) αμμώδης (S) πηλοαμμώδης (LS) αμμοπηλώδης (SL) ή στρώσεις με χονδρόκοκκα υλικά 2 αμμοπηλώδης (SL) ιλυώδης (Si) ιλυοπηλώδης (SiL) πηλώδης (L) ή στρώσεις με επικρατέστερη πηλώδη (L) 3 ιλυώδης (Si) ιλυοπηλώδης (SiL) λεπτή αμμοπ/δης (fsl) πολύ λεπτή αμμοπηλώδης (vfsl) πηλώδης (L) 4 αμμοαργιλλοπηλώδης (SCL), αργιλλοπηλώδης (CL) ιλυοαργιλλοπηλώδης (SiCL) αργιλλοπηλώδης (CL) ιλυοαργιλλοπηλώδης (SiCL), αμμοαργιλλοπηλώδης (SCL), ιλυοπηλώδης (SiL) ή στρώσεις με επικρατέστερα λεπτόκοκκα υλικά αργιλλώδης (C) ιλυοαργιλλώδης (SiC) αμμοαργιλλώδης (SC) Τμήμα Γ cm αμμώδης (S) πηλοαμμώδης (LS) αμμοπηλώδης (SL) πηλώδης (L) ιλυώδης (Si) ιλυοπηλώδης (SiL) ή στρώσεις με επικρατέστερα μέσης συστάσεως υλικά λεπτότερη από πηλώδης (L), λεπτότερη από ιλυώδης (Si) ή στρώσεις με επικρατέστερα λεπτόκοκκα υλικά 5 αμμοαργιλλώδης (SC) ιλυοαργιλλώδης (SiC) αργιλλώδης (C) 6 PEAT PEAT ή στρώση PEAT PEAT ή στρώση PEAT 7 MUCK MUCK ή στρώση MUCK MUCK ή στρώση MUCK * Χαλίκια <60 % Χαλίκια <60 % Χαλίκια <60 % Ι3.2. Κλάσεις υδρομορφίας Ο χαρακτηρισμός των κλάσεων υδρομορφίας βασίζεται στο χρώμα του εδαφικού υλικού στα διάφορα βάθη, την παρουσία εξανθήσεων σιδήρου και μαγγανίου και στην ύπαρξη οριζόντων GLEY στα διάφορα βάθη της εδαφοτομής. Οι κλάσεις που χρησιμοποιούνται εδώ είναι αυτές που φαίνονται στο Πίνακα ΙΙ2. Κλάση Α Πίνακας Ι2: Κλάσεις υδρομορφίας Χαρακτηρισμός Εδάφη υπερβολικώς αποστραγγιζόμενα. Ξηρή εδαφοτομή σε όλο το βάθος, απουσία εξανθήσεων μαγγανίου-σιδήρου. 12

18 Β C D E F G Εδάφη καλώς αποστραγγιζόμενα. Κατά τη διάρκεια των υγρών μηνών η στάθμη του υπογείου ύδατος βρίσκεται σε βάθος cm από την επιφάνεια σχηματίζοντας έτσι εξανθήσεις μαγγανίου και σιδήρου σ' αυτό το βάθος σε περιορισμένη έκταση και αριθμό. Εδάφη μετρίως αποστραγγιζόμενα. Κατά την διάρκεια των υγρών μηνών η στάθμη του υπογείου ύδατος βρίσκεται σε βάθος cm από την επιφάνεια, συχνές εξανθήσεις μαγγανίου και σιδήρου αρχίζουν και εμφανίζονται απ' αυτό το βάθος, δεν απατείται στράγγιση εκτός για πολύ ευαίσθητα στην υγρασία φυτά. Εδάφη ατελώς αποστραγγιζόμενα. Κατά την διάρκεια των υγρών μηνών η στάθμη του υπογείου ύδατος βρίσκεται cm από την επιφάνεια, σχετικά πολλές κι ευδιάκριτες εξανθήσεις μαγγανίου και σιδήρου εμφανίζονται απ' αυτό το βάθος, δεν απαιτείται στράγγιση για ανοιξιάτικα και καλοκαιρινά φυτά, αλλά απαιτείται για ευαίσθητα διετή φυτά. Εδάφη κακώς αποστραγγιζόμενα. Κατά την διάρκεια των υγρών μηνών η στάθμη του υπογείου ύδατος βρίσκεται σε βάθος μικρότερο από 25 cm από την επιφάνεια. Ετσι δημιουργούνται πολλές ευδιάκριτες εξανθήσεις μαγγανίου-σιδήρου από το βάθος αυτό. Eδάφη με μόνιμη στάθμη υπογείου ύδατος σε βάθος μεταξύ 50 και 150 cm, από την επιφάνεια με συνέπεια την ύπαρξη οριζόντων GLEY από αυτό το βάθος. Απαιτείται στράγγιση καθώς και για τα εδάφη με D ή Ε κλάση υδρομορφίας στο ανώτερο τμήμα (συνδυασμοί D/F ή E/F σημαίνουν μέχρι τη στάθμη του υπογείου ύδατος κλάση στράγγισης αυτή που δίνει ο αριθμητής κλάσματος). Εδάφη με μόνιμη στάθμη υπογείου ύδατος σε βάθος μικρότερο από 50 cm από την επιφάνεια και ύπαρξη οριζόντων GLEY από αυτό το βάθος. Απαιτείται οπωσδήποτε στράγγιση. Οι κλάσεις A, B, C, D και E περιλαμβάνουν εδάφη που είναι ξηρά από το τέλος της Ανοιξης έως το τέλος του Φθινοπώρου και που απαιτούν άρδευση για την καλή ανάπτυξη των φυτών σ' αυτό το διάστημα. Επιφανειακή στράγγιση κατά την διάρκεια των υγρών μηνών είναι μάλλον αρκετή για τις κλάσεις D και E. Οι κλάσεις F και G αναφέρονται σε εδάφη που έχουν ρηχότερα από 150 cm μόνιμη στάθμη υπογείου ύδατος. Ι3.3. Εδαφικές φάσεις Ι Κλίση Τα σύμβολα της κλίσης που χρησιμοποιούνται έχουν προκύψει από τις κλάσεις και φάσεις της κλίσης, κατά τον τρόπο που φαίνονται στον Πίνακα ΙΙΙ3. 13

19 Πίνακας Ι3: Κλάσεις κλίσης Σύμβολο Κλίση % Κλάση Α 0-2 επίπεδη B 2-6 ελαφρώς κεκλιμένη C 6-12 μετρίως κεκλιμένη D ισχυρώς κεκλιμένη E πολύ ισχυρώς κεκλιμένη F ελαφρώς απότομη G μετρίως απότομη H >50 ισχυρώς απότομη Ι Διάβρωση Οι φάσεις και τα σύμβολα για τη διάβρωση καθορίσθηκαν με βάση την έκταση της διάβρωσης όπως αυτή φαίνεται στην επιφάνεια του εδάφους και φαίνονται στον Πίνακα I4. Πίνακας Ι4: Κλάσεις διάβρωσης Σύμβολο Περιγραφή Φάση 0 Καμιά διάβρωση δεν παρουσιάζεται στην επιφάνεια Μη διαβρωμένη Κατώτεροι ορίζοντες ή 1 στρώσεις παρουσιάζονται στην επιφάνεια σε έκταση όχι μεγαλύτερη Ελαφρώς διαβρωμένη Κατώτεροι ορίζοντες ή στρώσεις παρουσιάζονται 2 στην επιφάνεια σε έκταση μεγαλύτερη από 30% της συνολικής Μετρίως διαβρωμένη Κατώτεροι ορίζοντες ή 3 στρώσεις παρουσιάζονται στην επιφάνεια καθώς και Ισχυρώς διαβρωμένη έντονες αυλακώσεις 4 Οι πιο κατώτεροι ορίζοντες ή στρώσεις παρουσιάζονται στην επιφάνεια καθώς και έντονες χαραδρώσεις Πολύ Ισχυρώς διαβρωμένη Ι Ανθρακικό ασβέστιο Ένας διαχωρισμός έγινε και σύμβολα καθορίσθηκαν, ανάλογα με την περιεκτικότητα του εδάφους σε CaCΟ 3. Αυτή υπολογίσθηκε έμμεσα με βάση την αντίδραση του εδαφικού υλικού στο HCl. Η ένταση της αντιδράσεως (παραγωγή και 14

20 έκλυση CΟ 2, με ευδιάκριτο "άφρισμα") αυξάνει με μεγαλύτερες ποσότητες CaCΟ 3. Οι κλάσεις σύμφωνα με την αντίδραση στο HCl φαίνονται στον Πίνακα I5. Πίνακας I5: Κλάσεις αντίδρασης στο HCl Σύμβολο Περιγραφή 0 Έλλειψη αντίδρασης Έλλειψη αντίδρασης στο τμήμα Α της 1 εδαφικής κατανομής ενώ υπάρχει αντίδραση στο τμήμα Β και/ή Γ Η αντίδραση στο τμήμα Α είναι ασθενής, 2 ενώ η αντίδραση στα κατώτερα τμήματα δεν λαμβάνεται υπόψη. Η αντίδραση στο τμήμα Α είναι ισχυρή 3 ενώ η αντίδραση στα κατώτερα τμήματα δεν λαμβάνεται υπόψη. Ι3.4. Περιγραφή μορφολογικών χαρακτηριστικών εδαφοτομών (profiles) Ι Συνεκτικότητα Η συνεκτικότητα είναι ένα μέτρο εκτίμησης της ιδιότητας ενός εδάφους να προσκολλάται ή συγκολλάται (με δυνάμεις συνάφειας ή συνοχής αντίστοιχα) ή να ανθίσταται σε παραμόρφωση ή ρήξη. Η ιδιότητα αυτή μεταβάλλεται ανάλογα με την περιεχόμενη στο έδαφος υγρασία και εκτιμάται σε τρείς καταστάσεις: (α) όταν το εδαφος είναι ξηρό, (β) όταν το έδαφος είναι υγρό και (γ) όταν το έδαφος είναι ύφυγρο (ενδιάμεση περίπου κατάσταση υγρασίας) και οι κλάσεις φαίνονται στον Πίνακα I6. Πίνακας I6: Κλάσεις συνεκτικότητας Έδαφος ξηρό: Σύμβολο Περιγραφή LO "χαλαρό" (loose) Μη συγκολλώμενο SO "ασθενώς συγκολλώμενο" Συντρίβεται εύκολα σε σκόνη ή (weakly coherent) μεμονωμένους κόκκους. SH "ελαφρώς σκληρό" (slightly Θραύεται εύκολα μεταξύ hard) αντίχειρα και δείκτη. Μπορεί να θραυσθεί χωρίς H "σκληρό" δυσκολία με τα χέρια, αλλά (hard) δύσκολα μεταξύ αντίχειρα και δείκτη. VH "πολύ σκληρό" Μπορεί να θραυσθεί με τα χέρια EH (very hard) "υπερβολικά σκληρό" (extremely hard) αλλά με δυσκολία Δεν μπορεί να θραυσθεί με τα χέρια 15

21 Πίνακας I6 (συνέχεια) : Κλάσεις συνεκτικότητας Έδαφος ύφυγρο: Σύμβολο Περιγραφή LO "χαλαρό" (loose) Μη συγκολλώμενο VFR "πολύ εύθρυπτο" (very friable) Συντρίβεται με ελαφρά πίεση. FR "εύθρυπτο" (friable) Συντρίβεται εύκολα με ελαφρύ έως μέτρια πίεση μεταξύ αντίχειρα και δείκτη. FI "σταθερό" (firm) Συντρίβεται με μέτρια πίεση μεταξύ αντίχειρα και δείκτη αλλά η αντίστασή του είναι σαφώς αντιληπτή. VFI EFI "πολύ σταθερό" (very firm) "υπερβολικά σταθερό" (extremely firm) Συντρίβεται με ισχυρή πίεση αλλά, με δυσκολία μπορεί να θραυσθεί μεταξύ αντίχειρα και δείκτη. Συντρίβεται με ισχυρή πίεση αλλά δεν μπορεί να θραυσθεί μεταξύ αντίχειρα και δείκτη. Πίνακας I6 (συνέχεια) : Κλάσεις συνεκτικότητας Έδαφος υγρό: Η κολλητικότης εκτιμάται με πίεση του υγρού εδάφους μεταξύ αντίχειρα και δείκτη και καθορισμού της προσκολλητικοτητάς του. Σύμβολο Περιγραφή SO "όχι κολλώδες" (nonsticky) Σε μικρή πίεση δεν προσκολλάται, πρακτικά, εδαφικό υλικό στον αντίχειρα ή στο δείκτη. SS S VS "ελαφρώς κολλώδες" (slitghtly sticky) "κολλώδες" (sticky) "πολύ κολλώδες" (very sticky) Μετά από πίεση το εδαφικό υλικό προσκολλάται στον αντίχειρα και τον δείκτη, αλλά απομακρύνεται εύκολα (μετά την απομάκρυνσή του τα δάκτυλα μένουν καθαρά). Μετά από πίεση το εδαφικό υλικό προσκολλάται στον αντίχειρα και τον δείκτη, αλλά τείνει να τανύεται μετά την απομάκρυνση των δακτύλων. Μετά από πίεση το εδαφικό υλικό προσκολλάται ισχυρά στον αντίχειρα και τον δείκτη, αλλά τανύεται αξιοσημείωτα κατά τον αποχωρισμό αυτών. 16

22 Ι Περιγραφή ριζών και πόρων α. Kλάσεις πλήθους και μεγέθους ριζών και πόρων Οι κατηγορίες οι οποίες αφορούν στο πλήθος και στο μέγεθος είναι παρόμοιες, τόσο για τις ρίζες όσο και για τους πόρους και φαίνονται στον Πίνακα I7: Πίνακας I7: Kλάσεις πλήθους και μεγέθους ριζών και πόρων Κατηγορίες πλήθους Ρίζες Πόροι Αριθμ./μονάδα επιφάνειας * ελάχιστες ελάχιστοι λιγότερα του 1 λίγες λίγοι 1-3 πολλές μέτριοι 4-14 άφθονες πολλοί > 14 Κατηγορίες μεγέθους Διάμετρος (mm) μικροσκοπικό < 0,075 πολύ μικρό 0,075-1 μικρό 1-2 μέσο 2-5 μεγάλο > 5 * Σαν μονάδα επιφάνειας για τις/τους μικροσκοπικού, πολύ μικρού και μικρού μεγέθους ρίζες και πόρους λαμβάνεται η τετραγωνική ίντσα, για δε τις/τους μέσου και μεγάλου μεγέθους η τετραγωνική υάρδα. Ι Oρια οριζόντων Οι όροι που χρησιμοποιήθηκαν γιά την περιγραφή της φύσης των ορίων μεταξύ των οριζόντων αναφέρονται σε όρους πλάτους (πάνω από το οποίο γίνεται η μετάβαση) και της τοπογραφίας (ανγνωρίζοντας ότι το όριο που φαίνεται στο εδαφικό profile δεν είναι παρά ένα τμήμα μιας τρισδιάστατης στρώσης) και φαίνονται οι κλάσεις στον Πίνακα I8. 17

23 α. Πλάτος ορίου Πίνακας Ι8: Kλάσεις ορίων οριζόντων Σύμβολο Περιγραφή A Απότομο (Adrupt) Όριο μικρότερο από 2 cm C Σαφές (Clear) Όριο 2-5 cm πλατύ G Βαθμιαίο (Gradual) Όριο 5-12 cm πλατύ D Συγκεχυμένο (Diffuse) Όριο μεγαλύτερο από 12 cm β. Τοπογραφία ορίου Σύμβολο Περιγραφή S Λείο (Smooth) Το όριο είναι σχεδόν επίπεδος επιφάνεια. W Κυματοειδές (Wavy) Tα αυλάκια είναι πλατύτερα από το βάθος τους. I Ακανόνιστο (Irregular) Τα αυλάκια είναι βαθύτερα από το βάθος τους. B Σπασμένο (Broken) Το όριο του ορίζοντα δεν είναι συνεχές. Ι Περιγραφή δομής Η δομή περιγράφεται απ την σταθερότητα ή το ευδιάκριτον (βαθμός αναπτύξεως), το μέγεθος (κατηγορία) και την μορφή και διάταξη (τύπο) των συσσωματαμάτων (aggregates). Οι κλάσεις της δομής περιγράφονται από τον Πίνακα I9. Πίνακας Ι9: Kλάσεις δομής α. Βαθμός αναπτύξεως Απουσία δομής M Καμμία δομή (Massive) Απουσία συσσωματωμάτων. (Stractureless) SG Ψιχαλωτή (single grain) Απουσία συσσωματωμάτων. Δομή (Stracture) 1 ασθενής (weak) Τα συσσωματώματα δύσκολα γίνονται ορατά επί τόπου. 2 μέτρια (moderate) Τα συσσωματώματα εύκολα γίνονται ορατά αλλά με μικρή ευκρίνεια επί τόπου. 3 έντονη (strong) Τα συσσωματώματα γίνονται με ευκρίνεια ορατά επί τόπου. 18

24 Πίνακας Ι9 (συνέχεια): Kλάσεις δομής β. Μέγεθος Ανάλογα του είδους της δομής διακρίνονται οι παρακάτω κατηγορίες μεγέθους: Κατηγορία μεγέθους διάμετρος κόκκων σε mm πάχος πλακιδίων σε mm διάμετρος κύβων σε mm διάμετρος πρισμάτων σε mm very fine vf πολύ μικρό <1 <1 <5 <10 fine f μικρό medium m μέσο coarse c μεγάλο very coarse vc πολύ μεγάλο >10 >10 >50 >100 Πίνακας Ι9 (συνέχεια): Kλάσεις δομής γ. Τύπος Ανάλογα με την μορφή και την διάταξη των συσσωματωμάτων διακρίνονται 7 τύποι δομής. GR κοκκώδης (Granular) Κατά προσέγγιση σφαιρική, σχετικά μη πορώδεις μονάδες υφής. GR ψιχαλωτή (Crumb) Κατά προσέγγιση σφαιρική, με πορώδεις μονάδες υφής. Πλακοειδής με τη μία διάσταση PL πλακώδης (Platy) (κατακόρυφη) πολύ μικρή σε σχέση με τις άλλες δύο. Πρισματική με δύο διαστάσεις (τις PR πρισματική (Prismatic) οριζόντιες) περιορισμένες και αισθητά μικρότερες της κατακόρυφης. Ακμές μη αποστρογγυλωμένες Πρισματική με δύο διαστάσεις (τις CPR στυλοειδής (Columnar) οριζόντιες) περιορισμένες και αισθητά μικρότερες της κατακόρυφης. Ακμές αποστρογγυλωμένες Κύβοι ή πολύεδρα με επίπεδες ή καμπύλες ABK γωνιώδης Angular επιφάνειες με πολύ καλή προσαρμογή προς κυβική Blocky τις επιφάνειες των γύρω μονάδων υφής. Οι περισσότερες ακμές με οξείες γωνίες. SBK υπογωνιώδης κυβική Subangular Blocky Κύβοι ή πολύεδρα με επίπεδες ή καμπύλες επιφάνειες με πολύ καλή προσαρμογή προς τις επιφάνειες των γύρω μονάδων υφής. Οι περισσότερες ακμές με οξείες γωνίες. 19

25 Ι4. Χάρτες Η επεξεργασία των στοιχείων έγινε με τη χρήση Συστήματος Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Το GIS χρησιμοποιήθηκε τόσο για την ψηφιοποίηση των γεωγραφικών πληροφοριών, όσο και για τη σύνδεση αυτών με τη βάση δεδομένων που αφορούν τις εδαφολογικές πληροφορίες. Συγκεκριμένα, έγινε ψηφιοποίηση κατ αρχήν της τοπογραφικής πληροφορίας (οδικό, υδρογραφικό δίκτυο, οικισμοί, ισοϋψείς) από διαγράμματα 1:5000 της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ). Κατόπιν, αφού οριοθετήθηκε η περιοχή μελέτης και οι χαρτογραφικές μονάδες επί των ίδιων διαγραμμάτων, ψηφιοποιήθηκε και αυτή η πληροφορία. Με χρήση του GIS δημιουργήθηκε η τοπολογία των χαρτογραφικών μονάδων ως κλειστών πολυγώνων. Κατόπιν, δημιουργήθηκε περιγραφικά η βάση δεδομένων των εδαφολογικών πληροφοριών με στοιχεία παρατηρήσεων και αναλύσεων και μέσω του μοναδικού αριθμού κάθε χαρτογραφικής μονάδας συνδέθηκε στο GIS η γεωγραφική με την περιγραφική βάση δεδομένων. Η περιγραφική βάση αποτελείται από ισάριθμες με τις χαρτογραφικές μονάδες εγγραφές. Η κάθε εγγραφή περιέχει εννέα πεδία, όπου το πρώτο είναι ο αριθμός - κλειδί που συνδέει την περιγραφική με την γεωγραφική βάση και τα υπόλοιπα οκτώ οι εδαφολογικές ιδιότητες της χαρτογραφικής μονάδας. Το επόμενο σταδιο της γεωγραφικής επεξεργασίας περιλάμβανε την δημιουργία και παραγωγή των εδαφολογικών και των άλλων θεματικών χαρτών. Στα πλαίσια των εργασιών χαρτογράφησης αυτής της μελέτης κατασκευάσθηκαν οι παρακάτω χάρτες, σε κλίμακα 1: Ι4.1. Χάρτης τοπογραφικός Ο τοπογραφικός χάρτης δείχνει το ανάγλυφο της περιοχής μελέτης, το υδρογραφικό και οδικό δίκτυο. Ι4.2. Χάρτης Λεπτομερής Εδαφολογικός - Εδαφοτομών (profiles) - Θέσεων δειγματοληψίας Με βάση τα δεδομένα των συνεργείων χαρτογράφησης και των αναλυτικών δεδομένων του εργαστηρίου κατασκευάσθηκε ο λεπτομερής εδαφολογικός χάρτης της περιοχής με κλίμακα 1: Στον χάρτη αυτόν μεταφέρθηκαν τα όρια των χαρτογραφικών μονάδων όπως καθορίσθηκαν αρχικά πάνω στους χάρτες της Τοπογραφικής Υπηρεσίας και της Γ.Υ.Σ., με κλίμακα 1:5.000 και στο κέντρο περίπου 20

26 κάθε χαρτογραφικής μονάδος σημειώθηκε το χαρτογραφικό σύμβολο, όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα Ια. Ι4.3. Χάρτης Εδαφοσειρών Ο χάρτης Εδαφοσειρών κατασκευάσθηκε λαμβάνοντας υπόψη την ταξινομική κατηγορία του εδάφους μέχρι υποομάδα, την στράγγιση, την κοκκομετρική σύσταση του υπεδάφους και του υποστρώματος καθώς και τα ανθρακικά άλατα. Ι4.4. Χάρτης κλίσεως εδαφών Ο χάρτης κλίσεως εδαφών κατασκευάσθηκε λαμβάνοντας υπόψη την κλίση του εδάφους σε κάθε χαρτογραφική μονάδα. Ι4.5. Χάρτης στράγγισης εδαφών Ο χάρτης στράγγισης εδαφών κατασκευάσθηκε λαμβάνοντας υπόψη την κλάση υδρομορφίας της κάθε χαρτογραφικής μονάδας με σύμπτυξη των χαρτογραφικών μονάδων που ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Ι4.6. Χάρτης Διηθητικότητας Ο χάρτης Διηθητικοτήτων κατασκευάσθηκε με βάση τις μετρήσεις τελικής διηθητικότητας που πάρθηκαν στον αγρό, τις τιμές που υπολογίστηκαν από ειδικό λογισμικό, στις διάφορες χαρτογραφικές μονάδες. Χρησιμοποιήθηκαν επτά (5) από τις κατηγορίες Διηθητικότητας. Ανάλογα με την κατηγορία Διηθητικότητας συμπτύχθηκαν διάφορες χαρτογραφικές μονάδες της αυτής κατηγορίας από τον λεπτομερή Εδαφολογικό Χάρτη. Ι4.7. Χάρτης βάθους εδάφους Ο χάρτης βάθους εδάφους κατασκευάσθηκε με βάση τα δεδομένα των εδαφοτομών. Χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις (3) κλάσεις Ι, ΙΙ, ΙΙΙ ανάλογα με το βάθος του εδάφους. 21

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΙΙ1. Θέση και έκταση της περιοχής Η αγροτική περιοχή της λεκάνης του Ανθεμούντα που έγινε η εδαφολογική μελέτη όπως αυτή φαίνεται στον τοπογραφικό χάρτη και καταλαμβάνει συνολική έκταση στρεμμάτων. Από αυτά τα στρέμματα είναι αποθέσεις με μεγάλο ποσοστό χαλικιών γι αυτό δεν έγινε δυνατή η δειγματοληψία με αποτέλεσμα να μην ενταχθεί στον εδαφολογικό χάρτη της περιοχής. ΙΙ2. Κλίμα Σχετικά με τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην ευρύτερη περιοχή μελέτης σημειώνουμε τα έξής: Tο κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής είναι 740 mm (μετεωρολογικός σταθμός ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης), mm (μετεωρολογικός σταθμός Γαλάτιστας Χαλκιδικής) και mm (μετεωρολογικός Σταθμός Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης). Η μέση ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία είναι C (μετεωρολογικός σταθμός ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης), C (μετεωρολογικός σταθμός Γαλάτιστας Χαλκιδικής), C (μετεωρολογικός σταθμός Σουρωτής Θεσσαλονίκης) και C (μετεωρολογικός Σταθμός Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης). Η μέση μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία είναι C (μετεωρολογικός σταθμός ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης), C (μετεωρολογικός σταθμός Γαλάτιστας Χαλκιδικής), C (μετεωρολογικός σταθμός Σουρωτής Θεσσαλονίκης) και o C (μετεωρολογικός Σταθμός Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης). Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι C (μετεωρολογικός σταθμός ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης), C (μετεωρολογικός σταθμός Γαλάτιστας Χαλκιδικής), C (Μετεωρολογικός σταθμός Σουρωτής Θεσσαλονίκης) και o C (μετεωρολογικός Σταθμός Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης). Αναλυτικά τιμές του μηνιαίου και ετήσιου ύψους βροχής, της μέσης θερμοκρασίας, της μέσης ελάχιστης και μέσης μέγιστης θερμοκρασίας των μετεωρολογικών σταθμών ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης), Γαλάτιστας Χαλκιδικής) και Σουρωτής Θεσσαλονίκης φαίνονται στους Πίνακες ΙΙ1, ΙΙ2, ΙΙ3 και ΙΙ4 που ακολουθούν. 22

28 Πίνακας ΙΙ1: Μέση μηνιαία θερμοκρασία αέρος από τέσσερις μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής μελέτης ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΟΣ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΟΣ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Σουρωτής Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΟΣ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Γαλάτιστας Χαλκιδικής Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΟΣ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου

29 Πίνακας ΙΙ2: Μέση ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία αέρος από τέσσερις μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής μελέτης ΜΕΣΗ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Σουρωτής Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Γαλάτιστας Χαλκιδικής Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου

30 Πίνακας ΙΙ3: Μέση μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία αέρος από τέσσερις μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής μελέτης ΜΕΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Σουρωτής Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Γαλάτιστας Χαλκιδικής Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου ΜΕΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΗΝΙΑΙΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ (σε ο C) Μετεωρολογικού Σταθμού Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Περίοδος παρατηρήσεων Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Μέσος όρος περιόδου

31 Πίνακας ΙΙ4: Μηνιαίο και ετήσιο ύψος βροχής από τέσσερις μετεωρολογικούς σταθμούς της περιοχής μελέτης ΜΗΝΙΑΙΟ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (σε mm) Μετεωρολογικού Σταθμού ΕΜΥ Αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης Περίοδος Ετήσιο Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ύψος παρατηρήσεων Βροχής Μέσος όρος περιόδου ΜΗΝΙΑΙΟ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (σε mm) Μετεωρολογικού Σταθμού Σουρωτής Θεσσαλονίκης Περίοδος Ετήσιο Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ύψος παρατηρήσεων Βροχής Μέσος όρος περιόδου ΜΗΝΙΑΙΟ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (σε mm) Μετεωρολογικού Σταθμού Γαλάτιστας Χαλκιδικής Περίοδος Ετήσιο Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ύψος παρατηρήσεων Βροχής Μέσος όρος περιόδου ΜΗΝΙΑΙΟ ΚΑΙ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (σε mm) Μετεωρολογικού Σταθμού Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης Περίοδος Ετήσιο Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Ύψος παρατηρήσεων Βροχής Μέσος όρος περιόδου

32 Η βροχομετρική καμπύλη της περιοχής φαίνεται στα παρακάτω Σχήματα ΙΙ1 και ΙΙ2. θερμοκρασία ( ο C) θερμική καμπύλη καμπύλη βροχοπτώσεων Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος βροχόπτωση (mm) Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Σχήμα ΙΙ1. Βροχομετρική και θερμική καμπύλη από τα μετωρολογικά δεδομένα του μετεωρολογικού σταθμού ΕΜΥ του αεροδρομίου Μίκρας Θεσσαλονίκης για τα έτη θερμοκρασία ( ο C) θερμική καμπύλη καμπύλη βροχοπτώσεων Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος βροχόπτωση (mm) Σχήμα ΙΙ2. Βροχομετρική και θερμική καμπύλη από τα μετωρολογικά δεδομένα του μετεωρολογικού σταθμού Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης για τα έτη