ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέυα πτυχιακής εργασίας:

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέυα πτυχιακής εργασίας: Η αγορά της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα, μια ερεύνα της αντιλήψεως των χρηστών Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Χατζούδης απο την ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΤΑΥΡΑΚΙΔΟΥ Παράδοση: Καβάλα 2011

2 Π Ι Ν Α Κ Α Σ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ω Ν ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Γενικά Ιστορική αναδρομή Τεχνολογία Επικινδυνότητα χρήσης των κινητών τηλεφώνων Κλαδικές μελέτες Το μάρκετινγκ των εταιρειών Φορητότητα αριθμών Οικονομικά αποτελέσματα ανά εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Wind Vodafone Cosmote Μερίδια αγοράς 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Εισαγωγή Σχεδιασμός της Έρευνας 33 1

3 2.3. Σχεδιασμός και περιγραφή του ερωτηματολογίου Επιλογή του δείγματος Συλλογή δεδομένων Μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Εισαγωγή Στοιχεία περιγραφικής στατιστικής Δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος Γενικές ερωτήσεις Τιμές Συσκευές Χαρακτηριστικά συσκευών Ικανοποίηση από τις συσκευές Ικανοποίηση από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας Επικινδυνότητα χρήσης κινητών τηλεφώνων Γενικά Παιδιά 64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εισαγωγή Σκοπός και στόχοι της πτυχιακής εργασίας 66 2

4 4.3. Γενικές παρατηρήσεις Τιμές Συσκευές Χαρακτηριστικά συσκευών Ικανοποίηση από τις συσκευές Ικανοποίηση από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας Επικινδυνότητα χρήσης κινητών τηλεφώνων Γενικά Παιδιά 71 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 73 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 77 Παράρτημα 1: Ερωτηματολόγιο 77 Παράρτημα 2: Πίνακες Συχνοτήτων 89 3

5 Ε Υ Ρ Ε Τ Η Ρ Ι Ο Σ Χ Ε Δ Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ω Ν Σχεδιάγραμμα 1: Ηλικιακές ομάδες δείγματος 41 Σχεδιάγραμμα 2: Επίπεδο σπουδών 41 Σχεδιάγραμμα 3: Οικογενειακό εισόδημα 42 Σχεδιάγραμμα 4: Επίπεδο εξοικείωσης με Η/Υ 42 Σχεδιάγραμμα 5: Προτιμητέα εταιρεία κινητής τηλεφωνίας 43 Σχεδιάγραμμα 6: Ώρες ομιλίας ανά μήνα 44 Σχεδιάγραμμα 7: Μηνύματα/sms ανά μήνα 45 Σχεδιάγραμμα 8: Πόσο σημαντική είναι η χρήση των κινητών τηλεφώνων στην καθημερινή ζωή των χρηστών 46 Σχεδιάγραμμα 9: Χρόνος ενασχόλησης με το κινητό τηλέφωνο ημερησίως 46 Σχεδιάγραμμα 10: Μέρη στα οποία χρησιμοποιείτε περισσότερο το κινητό τηλέφωνο 47 Σχεδιάγραμμα 11: Είναι ακριβή η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα 48 Σχεδιάγραμμα 12: Χρησιμοποιείτε κάποια από τις προσφορές με μεγάλο χρόνο ομιλίας και μηνυμάτων προς ομάδες συγκεκριμένων χρηστών (unlimited προγράμματα, what s ^, ^ κ.λπ.) 49 Σχεδιάγραμμα 13: Μέσος χρόνος ζωής μιας συσκευής 50 Σχεδιάγραμμα 14: Πιστεύετε ότι χρησιμοποιείτε στο μέγιστο τις δυνατότητες που σας παρέχει ένα κινητό 3ης γενιάς 51 Σχεδιάγραμμα 15: Ποια είναι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά στην επιλογή μιας συσκευής 53 Σχεδιάγραμμα 16: Ποια μάρκα κινητού τηλεφώνου προτιμάτε 54 4

6 Σχεδιάγραμμα 17: Ποια μάρκα κινητού τηλεφώνου χρησιμοποιείτε 55 Σχεδιάγραμμα 18: Ικανοποίηση από την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας 56 Σχεδιάγραμμα 19: Ικανοποίηση από την εξυπηρέτηση στα καταστήματα 57 Σχεδιάγραμμα 20: Ικανοποίηση από την τηλεφωνική εξυπηρέτηση 57 Σχεδιάγραμμα 21: Ικανοποίηση από την κάλυψη δικτύου 58 Σχεδιάγραμμα 22: Ικανοποίηση από τις υπηρεσίες 59 Σχεδιάγραμμα 23: Αν επιλέγατε να κάνετε μια νέα σύνδεση ή να αποκτήσετε ένα νέο καρτοκινητό, πόσο πιθανό είναι να χρησιμοποιούσατε τον ίδιο παροχέα κινητής τηλεφωνίας 59 Σχεδιάγραμμα 24: Είναι επικίνδυνη η χρήση των κινητών τηλεφώνων σε μικρή ηλικία 61 Σχεδιάγραμμα 25: Πόσο θα μειώνατε τη χρήση των κινητών τηλεφώνων αν μία έρευνα τα έβρισκε επικίνδυνα για την υγεία 64 Σχεδιάγραμμα 26: Σε ποια ηλικία θα παίρνατε κινητό τηλέφωνο στα παιδιά σας 65 5

7 Ε ΙΣΑΓΩΓΗ Πολύς λόγος γίνεται σήμερα για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στη χώρα μας, για την διάδοση των τηλεπικοινωνιών και τη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Το συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον, μιας και αποτελεί πεδίο συνεχούς έρευνας και μελλοντικής εξέλιξης. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να προσδιοριστεί η φύση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων στην Ελλάδα, να αναλυθούν οι προτιμήσεις των χρηστών και η αντίληψη τους για τις χρεώσεις των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, να προσδιοριστεί ο βαθμός ικανοποίησης από τις υπηρεσίες των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας και, τέλος, να διερευνηθεί ο βαθμός γνώσης της επικινδυνότητας χρήσης των κινητών τηλεφώνων. Για την επιτυχέστερη εκπλήρωση του συγκεκριμένου σκοπού αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση έρευνας συλλογής πρωτογενών εμπειρικών δεδομένων με την μέθοδο της δημοσκόπησης (συλλογή ερωτηματολογίων). Το ερωτηματολόγιο που δημιουργήθηκε για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας συμπληρώθηκε από 152 άτομα που επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της μη τυχαίας δειγματοληψίας και αντιπροσωπεύουν το προφίλ πολλών ομάδων Ελλήνων καταναλωτών (ηλικία, επίπεδο σπουδών, φύλο). Τα εμπειρικά δεδομένα που συλλέχθηκαν αναλύθηκαν με τη βοήθεια του στατιστικού τεστ S.P.S.S (Statistical Package for Social Sciences). Τα αποτελέσματα παρέχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το πώς επηρεάζουν τους χρήστες οι κινήσεις των εταιριών κινητής τηλεφωνίας, πόσο ικανοποιημένοι είναι από αυτές και πόσο ανησυχούν για τα προβλήματα υγείας που ίσως προκαλούν οι συσκευές αυτές. Επιπλέον, τα εμπειρικά δεδομένα δείχνουν πόσο πολύ έχουν ενσωματωθεί τα κινητά τηλέφωνα στην ζωή των Ελλήνων τα τελευταία 10 χρόνια σε μία μεγάλη γκάμα ηλικιών. Επίσης παρουσιάζονται οι προτιμήσεις των Ελλήνων χρηστών κινητών τηλεφώνων σχετικά με τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, το είδος σύνδεσης (συμβόλαιο ή καρτοκινητό), τα μέρη στα οποία χρησιμοποιούν περισσότερο το κινητό τηλέφωνο καθώς επίσης και τις συσκευές κινητών τηλεφώνων. 6

8 Όσον αφορά στη χρήση των κινητών τηλεφώνων, παρουσιάζεται η μηνιαία ομιλία και τα γραπτά μηνύματα που αποστέλλουν οι χρήστες, καθώς επίσης και η ώρες που χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο ημερησίως. Και τέλος με τη βοήθεια κάποιων ερωτήσεων του ερωτηματολογίου προσπαθούν να διερευνηθούν η ικανοποίηση των χρηστών από τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και από τις συσκευές των κινητών τηλεφώνων και το πόσο καλά γνωρίζουν τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν τα κινητά τηλέφωνα στην υγεία. Οι σκοποί και οι στόχοι της παρούσας πτυχιακής εργασίας υλοποιούνται μέσα από την παρουσίαση των τεσσάρων κεφαλαίων της. Το πρώτο από αυτά αποτελεί το θεωρητικό μέρος της εργασίας, το δεύτερο και το τρίτο το ερευνητικό - εμπειρικό μέρος, ενώ στο τέταρτο κεφάλαιο συνοψίζονται όλα τα συμπεράσματα που προήλθαν από την έρευνα. Στο πρώτο Κεφάλαιο παρουσιάζονται τα σημαντικότερα σημεία της βιβλιογραφίας που σχετίζονται με το υπό διερεύνηση αντικείμενο. Στο δεύτερο Κεφάλαιο παρουσιάζεται η ερευνητική μεθοδολογία που ακολουθήθηκε προκειμένου να εκπληρωθούν οι ερευνητικοί σκοποί και στόχοι. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται αναφορά στον σχεδιασμό της έρευνας, πραγματοποιείται περιγραφή του ερωτηματολογίου που αναπτύχθηκε και χρησιμοποιήθηκε, παρουσίαση του δείγματος της έρευνας και της μεθόδου συλλογής των εμπειρικών δεδομένων. Στο τρίτο Κεφάλαιο ακολουθεί η ανάλυση των δεδομένων και η εξαγωγή των αποτελεσμάτων με σκοπό την επίτευξη των στόχων της έρευνας, όπως αυτοί καθορίστηκαν στο εισαγωγικό της κομμάτι. Τέλος, στο τέταρτο Κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της έρευνας. 7

9 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1 : Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ Η Α Ν Α Σ Κ Ο Π Η Σ Η 1.1. ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μας «επέβαλε» ένα νέο «φίλο», το κινητό τηλέφωνο. Ο «φίλος» αυτός ακολουθεί κάθε μας βήμα αφού έχει μικρό μέγεθος, μεταφέρεται εύκολα και έχει πλέον γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Έχουμε δεθεί μαζί του και δύσκολα θα το αποχωριζόμασταν. Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως χρησιμοποιούν τα κινητά τηλέφωνα στην εργασία τους, στον ελεύθερο τους χρόνο, για την ασφάλεια τους και σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Έτσι και η εξέλιξη των κινητών τηλεφώνων γίνεται με ταχύτατους ρυθμούς και οι καταναλωτές σπεύδουν να αγοράσουν το τελευταίο μοντέλο και να συνδεθούν με την τεχνολογία. Αφού πλέον το κινητό τηλέφωνο δεν είναι απλά μια τηλεφωνική συσκευή αλλά διαθέτει τόσες άλλες δυνατότητες (κάμερα, πρόσβαση στο ιντερνέτ, mp3player κλπ). Κάθε χρόνο πλήθος νέων συσκευών κατακλείνουν την αγορά, οι τιμές αυτών αγγίζουν αυτές των ηλεκτρονικών υπολογιστών και οι δυνατότητες τους όμως είναι ισάξιες αυτών των υπολογιστών. Όπως σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας καθώς και οι εταιρίες κατασκευής κινητών έχουν αποκτήσει ένα ιδιαίτερα αξιόλογο κομμάτι της αγοράς. Αφού ο τρόπος κατασκευής των κινητών τηλεφώνων είναι τέτοιος ώστε ο χρόνος ζωής τους να είναι μικρός, η αντικατάσταση γίνεται απαραίτητη ετησίως. Οι ακριβοπληρωμένες διαφημίσεις και οι προσφορές των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας προδίδουν τον έντονο ανταγωνισμό τους. Με τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας να διακοσμούν κάθε βουνό και λόφο, ακόμα και οι πιο απομονωμένες περιοχές έχουν κάλυψη δικτύου. 8

10 Όμως παρ όλες τις διευκολύνσεις που έχει προσφέρει στη ζωή μας η εκπληκτική αυτή εφεύρεση αυτό που ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί είναι οι κίνδυνοι για την υγεία μας που κρύβονται πίσω από αυτήν(gautier και. Santini, 2006) ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Οι τηλεπικοινωνίες έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων. Από πολύ παλιά ακόμα οι άνθρωποι προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με άλλους ανθρώπους από απόσταση. Η πρώτη τους απόπειρα ήταν με τη φωτιά δημιουργώντας κώδικες και με τη βοήθεια σημάτων καπνού και πυρσών μπορούσαν να επικοινωνήσουν από απόσταση. Επίσης ένας άλλος τρόπος επικοινωνίας ήταν τα τύμπανα, οι τρομπέτες και διάφορα άλλα όργανα. Αυτά παρήγαγαν ήχο και έκαναν εφικτή την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σε κοντινή απόσταση. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει κάποια οπτικοακουστικά συστήματα επικοινωνίας όπως το ακουστικό κέρας, τον οπτικό τηλέγραφο, τον υδραυλικό τηλέγραφο, το σύστημα φρυκτωριών και πολλές εφευρέσεις του μέλλοντος εμπνεύστηκαν από αυτά1. Κάπου στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης το 1774 έχουμε και την εμφάνιση του τηλέγραφου από τον Ελβετό George Luis, ο οποίος τον επινόησε εμπνευσμένος από την αρχαία εποχή. Την εμφάνιση τους έπειτα έκαναν και άλλοι τηλέγραφοι όπως αυτός του Semmering, του Ampere και των Cooke και Wheaton. Όμως το 1837 ο τηλέγραφος του Samuel Morse ήταν αυτός που ξεχώρισε από τους υπόλοιπους καθώς είχε τη δυνατότητα να μεταδίδει μηνύματα σε πολύ μεγάλες αποστάσεις με πολύ χαμηλό κόστος. Και το 1844 έγινε και η πρώτη εκπομπή μηνύματος από τον τηλέγραφο αυτό, από την Ουάσινγκτον στη Βαλτιμόρη (Cardwell, 2000). Παρόλα αυτά όμως ο άνθρωπος δεν είχε ακόμα καταφέρει να τελειοποιήσει την έννοια της επικοινωνίας, αφού ακόμα δεν είχε καταφέρει να μεταδώσει την ίδια του τη φωνή. Και έτσι άρχισαν οι προσπάθειες για τη μετάδοση της φωνής μέσω του 1http://lyk-esp-kastor.kas.sch.gr/ekdiloseis0809/tilepikoinonies/history1.html 9

11 ηλεκτρισμού. Αυτός που το κατάφερε ήταν ο αμερικανός φυσικός Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ το 1876 δημιουργώντας το τηλέφωνο. Το τηλέφωνο αυτό περιελάμβανε μια ελαστική μεμβράνη από σίδηρο, η οποία βρισκόταν μπροστά από σιδηρομαγνητικό πυρήνα, περιτυλιγμένο με μονωμένο αγωγό. Μια γραμμή από δυο καλώδια συνέδεε τη συσκευή αυτή με μια άλλη παρόμοια. Και οι δυο συσκευές χρησιμοποιήθηκαν ως δέκτες και ως πομποί. Όταν η φωνή έπεφτε πάνω στη μεμβράνη, την έκανε να πάλλεται. Από αυτή την κίνηση της μεμβράνης δημιουργούνταν επαγωγικά κύματα τα οποία μεταφέρονταν διαμέσου καλωδίου στον άλλο μαγνήτη όπου βρισκόταν ο άλλος ομιλητής. Εδώ σχηματίζονταν και πάλι επαγωγικά ρεύματα που κινούσαν τη μεμβράνη. Έτσι ακουγόταν η φωνή από τον άλλο ομιλητή. Η συσκευή αυτή χρησίμευε μόνο για ομιλίες σε κοντινή απόσταση. Όταν όμως το 1877 ο αμερικανός Χίγκες επινόησε το μικρόφωνο το τηλέφωνο άρχισε να εξελίσσεται και να χρησιμοποιείται και για μακρινές αποστάσεις. Με την εφεύρεση του τηλεφώνου γεννήθηκε και η ιδέα για την ασύρματη επικοινωνία, όμως τα «σύρματα» εμπόδιζαν την ανάπτυξη της2. Έτσι, λίγο αργότερα, το 1901 ο Γουλιέλμος Μαρκόνι κατάφερε να κάνει την πρώτη υπερατλαντική εκπομπή μηνύματος, μέσω ραδιοκυμάτων από την Αγγλία στην Αμερική. Η πρώτη εκπομπή ήχου και ομιλίας έγινε το 1906 από τις γερμανικές εταιρίες Deutsche Telefunken GmbH και Lorezn AG. Ενώ λίγο αργότερα οι δυο παραπάνω γερμανικές εταιρείες σε συνεργασία με την αμερικανική εταιρεία AT & T (American Telephone &Telegraph ) κατορθώνουν την πρώτη υπερατλαντική εκπομπή ομιλίας και ήχου, από τις Η.Π.Α. στη Γαλλία. Αυτά αποτέλεσαν μικρούς σπινθήρες που βοήθησαν στην εφεύρεση του κινητού τηλεφώνου(rappaport, 2006). Η ουσιαστική αρχή για την δημιουργία του κινητού τηλεφώνου έγινε το 1947 όταν επιστήμονες της προαναφερθείσας αμερικάνικης εταιρείας ΑΤ & Τ, ανακάλυψαν ότι ένας πομπός μικρής εμβέλειας μπορεί να μετατραπεί σε πομπό μεγάλης εμβέλειας συνδέοντας πολλές κυψέλες ενός τοπικού δικτύου(rappaport, 2006). 2 CF%86%CF%89%CE%BD%CE%BF 10

12 Η γέννηση του κινητού τηλεφώνου όπως το γνωρίζουμε σήμερα, έγινε στις 3 Απριλίου το 1973 από τον Δόκτωρ Μάρτιν Κούπερ που δούλευε για λογαριασμό της Motorola. Το τηλέφωνο αυτό είχε ύψος 25 εκατοστά και βάρος 900 γραμμάρια, ο κωδικός του ήταν Motorola Dyna TAC και ήταν κινητό πρώτης γενιάς(^). Τα χαρακτηριστικά της πρώτης γενιάς κινητών ήταν ογκώδεις συσκευές, χαμηλές ταχύτητες, χαμηλή ποιότητα, μετάδοση φωνής με αναλογικό τρόπο και πολλά προβλήματα σύνδεσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κινητά πρώτης γενιάς δεν έφτασαν ποτέ στην Ελλάδα (Αποστολόπουλος, 2002). Το κινητό τηλέφωνο ήταν λοιπόν γεγονός, έτσι το 1978 η Bell Labs κατασκευάζει το πρώτο δοκιμαστικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας και το 1979 λειτουργεί το πρώτο εμπορικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας στο Τόκιο. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 80 επειδή τα κινητά τηλέφωνα ήταν ογκώδη και η μεταφορά τους ήταν δύσκολη ήταν εγκατεστημένα κυρίως στα αυτοκίνητα (Αρφάνης, 2009). Έπειτα στις αρχές τις δεκαετίας το 90 εμφανίσθηκαν τα κινητά δεύτερης γενιάς (2G), τα οποία ήταν μικρότερα και η μεταφορά τους έγινε ευκολότερη, επίσης τα δίκτυα έγιναν ψηφιακά. Με τα κινητά αυτά υπήρχε και η δυνατότητα σύνδεσης στο ιντερνέτ μέσω WAP (Wireless Applications Protocol), άλλα δεν στέφθηκε με επιτυχία γιατί οι ταχύτητες ήταν χαμηλές και δεν υπήρχαν συσκευές που να υποστηρίζουν την ικανοποιητική απεικόνιση των ιστοσελίδων. Τα χαρακτηριστικά της δεύτερης γενιάς κινητών τηλεφώνων και δικτύων ήταν η ψηφιακή μετάδοση φωνής με καλή ποιότητα και η ψηφιακή μετάδοση δεδομένων με χαμηλή ταχύτητα (μόλις 9,6 Kbps) (Κουλούρης, 2008). Η επόμενη γενιά που εμφανίστηκε ήταν η 2.5 G η οποία με την εμφάνιση του GPRS (General Packet Radio Service: υπηρεσία που επιτρέπει την αποστολή και λήψη δεδομένων μέσω των δικτύων κινητής τηλεφωνίας GSM) προσφέρει άριστη ποιότητα μετάδοσης φωνής και μετάδοσης δεδομένων σε πολύ υψηλότερες ταχύτητες σε σχέση με τη δεύτερη γενιά. Η τρίτη γενιά(3 G) έκανε την εμφάνιση της στις αρχές του 21ου αιώνα. Η 3G προσφέρει πολλές δυνατότητες υπηρεσιών πολυμέσων, όπως η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων από κινητό, η συνεχής σύνδεση με το διαδίκτυο και η μετάδοση δεδομένων σε πολύ υψηλές 11

13 ταχύτητες (οι οποίες φτάνουν και μέχρι τα 2Mbps). Με την τρίτη γενιά έχουμε και την πραγματοποίηση βίντεο κλήσεων δηλαδή κλήσεων όπου μεταφέρεται και ήχος και εικόνα. Και τέλος αναμένεται η εμφάνιση της τέταρτης γενιάς (4G) η οποία θα ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες των προκάτοχων της ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Με την καθημερινή χρήση των κινητών τηλεφώνων έχουμε εξοικειωθεί με την συσκευή, όχι όμως και με την τεχνολογία που χρησιμοποιεί για τη λειτουργία της. Αφού το κινητό τηλέφωνο χωρίς το δίκτυο κεραιών και τα ψηφιακά τηλεφωνικά κέντρα, δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αυτό σημαίνει πώς η λειτουργία του κινητού τηλεφώνου προϋποθέτει την ύπαρξη έστω ενός ασύρματου δικτύου κινητής τηλεφωνίας. Το ασύρματο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας λειτουργεί με την χρήση ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, των ραδιοκυμάτων. Η χρήση ραδιοκυμάτων επιτρέπει την ασύρματη επικοινωνία αφού απαιτεί εγκατάσταση κεραιών σε διάφορα σημεία, χωρίς την χρήση συρμάτων(κανατάς et ο1., 2008). Δηλαδή σύμφωνα με τα παραπάνω ένα δίκτυο κινητής τηλεφωνίας αποτελείται από τους σταθμούς βάσης, τα κινητά τηλέφωνα και τα κέντρα ελέγχου και μεταγωγής κλήσεων. Όταν λοιπόν πραγματοποιεί μια κλήση από ένα κινητό τηλέφωνο, αποστέλλεται σήμα στην κεραία του σταθμού βάσης που βρίσκεται πιο κοντά του. Έπειτα ο σταθμός βάσης επεξεργάζεται το σήμα και το στέλνει στο κοντινότερο κέντρο ελέγχου και μεταγωγής κλήσεων. Τέλος το κέντρο ελέγχου και μεταγωγής κλήσεων με τη σειρά του, αποστέλλει το σήμα στο σταθμό βάσης της περιοχής του κινητού τηλεφώνου το οποίο καλείται(cardwell, 2000). ο 12

14 Από τα παραπάνω μπορούμε να αντιληφθούμε και από τι αποτελείται ένας σταθμός βάσης, δηλαδή από έναν αριθμό κεραιών (αυτές οι οποίες λαμβάνουν σήμα από τα κινητά τηλέφωνα), από έναν αριθμό μικροκυματικών κεραιών (αυτές δηλαδή που τον συνδέουν με το κέντρο ελέγχου και μεταγωγής κλήσεων) και από σταθερά καλώδια που συνδέουν το σταθμό βάσης με το κέντρο ελέγχου και μεταγωγής κλήσεων ενσύρματα. Η κάθε κεραία στηρίζεται σε έναν ιστό, με ύψος ώστε να γίνεται ανεμπόδιστα η μετάδοση του σήματος. Στο κάτω μέρος του ιστού υπάρχει ένας οικίσκος, δηλαδή ένα στέγαστρο όπου τοποθετείται ο τεχνολογικός εξοπλισμός ώστε να προστατεύεται από ζημίες και από τις καιρικές συνθήκες ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΗΛΕΦΩΝΩΝ Αν και η χρήση των κινητών έχει γίνει απαραίτητη στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί το πόσο επικίνδυνα είναι για την υγεία. Διάφορες έρευνες που έχουν γίνει είτε δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα είτε τα αποτελέσματα τους δεν είναι απόλυτα (διότι χρειάζεται χρόνια για να «φανούν» τα προβλήματα που προκαλεί η χρήση των κινητών). Από τα μέχρι σήμερα διεθνή ευρήματα από έρευνες που γίνονται ολοένα και πιο εντατικές, και μάλιστα με ακτινοβολία κάτω από τα λεγόμενα «όρια ασφαλείας», στις πιθανές επιπτώσεις έχουν αναφερθεί (εκτός των πολλών άλλων συμπτωμάτων): πονοκέφαλοι, κόπωση, απώλεια μνήμης, νευρολογικές διαταραχές, δερματικές παθήσεις, υπογονιμότητα/ στείρωση σε άνδρες, έλλειψη συγκέντρωσης, αϋπνίες και περιπτώσεις καλοήθους όγκου του ακουστικού νεύρου (ύστερα από τουλάχιστον 10 χρόνια χρήσης κινητού τηλεφώνου). Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως όλοι όσοι χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο θα εμφανίσουν κάποιο από τα συμπτώματα αυτά.( Καμπουράκης et ο1., 2006) Πρόσφατες μελέτες που έγιναν στη Σουηδία και στην Αγγλία έδειξαν πως πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν «ραδιοευαισθησία» στις ακτινοβολίες. Σχετικά με την επικινδυνότητα της ακτινοβολίας που εκπέμπεται από τους σταθμούς-κεραίες βάσης των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, κάθε χώρα μπορεί να διαμορφώσει τα δικά της

15 «όρια ασφαλείας» λαμβάνοντας υπόψη τα όρια που έχουν προταθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) και την ανεξάρτητη «διεθνή επιτροπή προστασίας από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες», αλλά μπορεί και πρέπει να συνεκτιμήσει τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα. Η διακύμανση ανάμεσα στις χώρες είναι πολύ μεγάλη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τις κεραίες βάσης υπάρχει στα μεγάλα και πυκνοδομημένα αστικά κέντρα. Ο κάθε κάτοικος έχει το δικαίωμα να μην επιβαρύνεται ούτε με 1 βολτ /μέτρο ακτινοβολίας στον χώρο που ζει και εργάζεται (εξαιρούνται οι επαγγελματικά εκτιθέμενοι) και όχι με 33 ή 45 βολτ /μέτρο που ορίζουν τα ελληνικά όρια ασφαλείας(world Health Organization 2009). Μελέτες επιδημιολογικές και πειραματικές σε κύτταρα και σε πειραματόζωα συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η ένταση της ακτινοβολίας κινητής τηλεφωνίας κάτω από τα όρια ασφαλείας του ΠΌΎ, προερχόμενη είτε από κεραίες βάσης είτε από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων, είναι επιβλαβής. Ειδικά για τις γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης έχει παρατηρηθεί πως σε κοντινή απόσταση προκαλείται παιδική λευχαιμία και πάλι σε ένταση πεδίου κάτω από τα όρια ασφαλείας. Ακόμα και οι ίδιες οι κατασκευάστριες εταιρείες κινητών τηλεφώνων αναφέρουν στα εγχειρίδια χρήσης πως «αν πρόκειται να χρησιμοποιείτε το κινητό για μεγάλη διάρκεια, προμηθευτείτε hands-free ή Bluetooth». Έμμεσα παραδέχονται ότι υπάρχει πρόβλημα. Ένα ακόμη στοιχείο που επίσης αναφέρουν τα εγχειρίδια χρήσης είναι η τιμή SAR που εκφράζει τον ρυθμό απορρόφησης της ακτινοβολίας από τα κύτταρα (βατ ανά κιλό σωματικής μάζας),όταν το κινητό βρίσκεται σε πλήρη ισχύ, (δηλαδή όταν βρισκόμαστε σε δυσμενές σημείο σήματος ή μακριά από κεραία βάσης)5. Σύμφωνα με τη μελέτη του σουηδικού Εθνικού Ινστιτούτου για τη Ζωή των Εργαζομένων, η χρήση κινητών και ασύρματων τηλεφώνων για μεγάλη χρονική περίοδο μπορεί να ενισχύσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στον εγκέφαλο. Η μελέτη παρακολούθησε τη χρήση κινητής τηλεφωνίας ασθενών με καρκίνο και αντίστοιχο αριθμό υγιών ατόμων. Από τους καρκινοπαθείς, ηλικίας από 20 έως 80 ετών, οι 905 είχαν όγκο στον εγκέφαλο. Από τις 905 περιπτώσεις ασθενών, οι %CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BD%CE%B1- %CF%83%CE%BF%CE%BA-%CE%B3%CE%B9%CE%B 1 -%CF%84%CE%B 1 - %CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%B 1 - %CF%84%CE%B7%CE%BB%CE%B5%CF%86%CF%89%CE%BD%CE%B1/ 14

16 έκαναν "βαριά" χρήση κινητού τηλεφώνου, που σημαίνει ότι είχαν ξεκινήσει από νεαρή ηλικία να χρησιμοποιούν κινητά και ή ασύρματα τηλέφωνα και τα χρησιμοποιούσαν πολύ. Η βαριά χρήση ορίζεται ως πάνω από ώρες που αντιστοιχεί σε δέκα χρόνια χρήσης στο χώρο εργασίας για μία ώρα τη μέρα. Η χρήση από νεαρή ηλικία καθορίζεται ως έναρξη χρήσης κινητού τηλεφώνου πριν από την ηλικία των 20 ετών. Ένα από τα ευρήματα της έρευνας είναι ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης όγκου στην πλευρά του κεφαλιού, όπου κυρίως εφάπτεται η τηλεφωνική συσκευή. Ο επικεφαλής της μελέτης, Kjell Mild, δήλωσε στο Wired ότι τα νούμερα συνηγορούν στο ότι οι βαρείς χρήστες κινητών τηλεφώνων διατρέχουν κατά 240% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κακοήθους όγκου στην πλευρά όπου εφάπτεται το τηλέφωνο. Ο Mild υποστηρίζει ότι η μελέτη του είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει μέχρι στιγμής σχετικά με τη μακρόχρονη χρήση ασύρματων τηλεφώνων, τα οποία κυκλοφορούν στη Σουηδία από το 1948, νωρίτερα από ότι σε άλλες χώρες. Η μελέτη από τη Σουηδία ανατρέπει τα πορίσματα της περσινής συλλογής στοιχείων του δανέζικου Συμβουλίου Υγείας από έρευνες που έγιναν σε όλο τον κόσμο και δεν βρήκαν αποδείξεις ότι η ακτινοβολία των κινητών είναι βλαβερή, καθώς και μια 4ετή βρετανική έρευνα που δεν έδειξε συσχετισμό της πιο συνήθους μορφής καρκίνου με την τακτική και μακροχρόνια χρήση κινητού τηλεφώνου. Επίσης η έρευνα αυτή βρήκε «τη λύση» για χρήση των κινητών τηλεφώνων χωρίς συνέπειες για την υγεία και αυτή είναι η χρήση hands-free (Ελευθεροτυπία 2008). Μία έρευνα του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών η οποία ξεκίνησε πριν από 8 χρόνια και δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, πιστοποιεί ότι η χρήση των κινητών πιθανόν να έχει θανάσιμες επιπτώσεις για την υγεία. Οι επιστήμονες που πραγματοποιούν την έρευνα έχουν ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αλόγιστη χρήση του κινητού μπορεί να προκαλέσει από καρκίνο του ακουστικού νεύρου έως μείωση της γονιμότητας, αλλοίωση του γενετικού υλικού και επιτάχυνση του «θανάτου των κυττάρων». 15

17 Σύμφωνα με τον επικεφαλή της έρευνας καθηγητή Κυτταρικής Βιολογίας και Ραδιοβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Λουκά Μαργαρίτη, δεν μπορούν να γίνουν πειράματα σε ανθρώπους, με εξαίρεση κάποιων μελετών με ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα και εξετάσεις ροής αίματος του αυτιού. Ωστόσο τα πειράματα της έρευνας έγιναν σε πειραματόζωα αλλά και σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων υπό πραγματικές συνθήκες χρήσης κινητών. Επίσης ο κ. Μαργαρίτης επισημαίνει πως οι επιπτώσεις στην υγεία εξαρτώνται από το είδος του κινητού και συγκεκριμένα από την τιμή SAR (specific absorption rate). Πρόκειται για τον ειδικό ρυθμό απορρόφησης της ακτινοβολίας που μετράται σε βατ ανά κιλό σωματικής μάζας και διαφέρει από συσκευή σε συσκευή. Άλλες παράμετροι επικινδυνότητας είναι η διάρκεια και συχνότητα της συνομιλίας, η συνολική διάρκεια (σε χρόνια) χρήσης του κινητού, η ισχύς της εκπομπής που σχετίζεται με την ποιότητα του σήματος (απόσταση κινητού - σταθμού βάσης) και ο τρόπος χρήσης (απευθείας στο αυτί, hands-free, bluetooth) Όπως υπογραμμίζεται στην έρευνα, εάν το κινητό τοποθετηθεί στο αυτί κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, τότε μέρος της ακτινοβολίας εισέρχεται στον εγκέφαλο και απορροφάται από τα κύτταρα του εγκεφάλου. Σε περίπτωση που το έχουμε σε κάποιο σημείο του σώματος, στην τσέπη ή το κρατάμε στα χέρια, τότε η ακτινοβολία θα απορροφηθεί από τα κύτταρα αρχίζοντας από την επιδερμίδα και προχωρώντας προς τα μέσα. Οι επιπτώσεις και στις δύο περιπτώσεις εξαρτώνται ανάλογα με το ποιους ιστούς θα προσβάλει η ακτινοβολία, την καρδιά για παράδειγμα, ή τα γεννητικά όργανα κ.α.. Οι μελέτες της ερευνητικής ομάδας που έγιναν σε κύτταρα και σε πειραματόζωα έδειξαν μείωση γονιμότητας, επιτάχυνση της γήρανσης και τελικά της καταστροφής του κυττάρου, ανωμαλία στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, αλλά και ενεργοποίηση πρωτεϊνών που σχετίζονται με βλάβες στο DNA και ενδεχόμενη καρκινογένεση(λιολούσης Θ. 2009). Ένα σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα, βάσει των μετρήσεων που έγιναν στο εργαστήριο της επιστημονικής ομάδας, είναι πως οι επιπτώσεις από την ακτινοβολία του hands-free και του Bluetooth είναι μειωμένες έως και μηδενικές. Όμως, και στις περιπτώσεις αυτές έχει μεγάλη σημασία η θέση στην οποία τοποθετούμε το κινητό κατά τη διάρκεια της συνομιλίας, αφού η συσκευή θα πρέπει 16

18 να βρίσκεται σε απόσταση τουλάχιστον 40 εκατοστών από οποιοδήποτε σημείο του σώματος(τμήματα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών 2007). Έρευνα που έγινε στο πανεπιστήμιο Νιούκαστλ της Νέας Νότιας Ουαλίας απέδειξε ότι μετά από 18 ώρες έκθεσης στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που προέρχεται από τα κινητά τηλέφωνα προκαλείται σημαντική ζημιά στο σπέρμα. Αυτό σημαίνει πως άντρες που μιλούν πολλές ώρες στο κινητό τους, μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες τους να γίνουν πατέρες. "Αν και δεν έχει ολοκληρωθεί η ανάλυση της έρευνας οι πρώτες ενδείξεις είναι ανησυχητικές" είπε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, καθηγητής Τζόν Άϊτκεν. Το έως τώρα συμπέρασμά είναι πως όσο περισσότερο χρησιμοποιούν οι άνδρες το κινητό τους τηλέφωνο, τόσο αυξημένος ήταν ο κίνδυνος για μειωμένο αριθμό, κινητικότητα και φυσιολογικές μορφές των σπερματοζωαρίων τους. Οι ανωμαλίες αυτές οφείλονται στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εμπλέκεται στη χρήση των κινητών τηλεφώνων και στη θερμότητα που παράγεται κατά τη χρήση τους(απε 2008). Σε μία έως τώρα δεκάχρονη έρευνα της Interphone (ίσως η μεγαλύτερη έρευνα στον κόσμο για της επιπτώσεις της χρήσης των κινητών τηλεφώνων στην υγεία) μέχρι στιγμής βρήκε πώς 10% χρήσης του κινητού έχει 40% πιθανότητα της ανάπτυξης του γλοιώματος (της συχνότερης μορφής όγκου στον εγκέφαλο). Μόνο 30 λεπτά συνομιλίας στο κινητό τηλέφωνο ημερησίως είναι αρκετά. Η έρευνα διεξάγεται σε 13 χώρες, περιλαμβάνοντας παγκοσμίως περισσότερους από 5000 ασθενείς με καρκίνο εγκεφάλου. Τα τελικά συμπεράσματα της μελέτης Interphone θα είναι διαθέσιμα μετά από την ολοκλήρωση της επεξεργασίας των αποτελεσμάτων όλων των ερευνητικών ομάδων των 13 χωρών που συμμετείχαν(βπίΐ8η Medical Journal, 2008.) Δεν συμφωνούν όμως τα αποτελέσματα όλων των ερευνών στο ότι η χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι επιβλαβής για την υγεία. Οι έρευνες που παραθέτονται παρακάτω «εμφανίζουν» την χρήση των κινητών ακίνδυνη. Σύμφωνα με την έρευνα που έγινε από τη Δανική Εταιρεία Καρκίνου και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου, καμία μεταβολή δεν παρατηρήθηκε στον αριθμό των εγκεφαλικών όγκων στους ενηλίκους, λόγω της 17

19 αύξησης της χρήσης κινητών τηλεφώνων. Οι ερευνητές μελέτησαν τη συχνότητα των όγκων στον εγκέφαλο στους ανθρώπους ηλικίας ετών από τις σκανδιναβικές χώρες. Η μελέτη βρήκε ότι τα περιστατικά καρκίνου δεν έχουν αυξηθεί ουσιαστικά από τότε που εισήχθησαν τα κινητά τηλέφωνα, αλλά χρειάζονται και άλλες έρευνες για επιβεβαίωση. Η έρευνα ανέλυσε περίπου περιπτώσεις καρκίνου στον εγκέφαλο, οι οποίες διαγνώστηκαν μεταξύ μεταξύ 16 εκατ. ενηλίκων. Διαπιστώθηκε μια μικρή σταθερή αύξηση στα περιστατικά εγκεφαλικών όγκων όλα αυτά τα χρόνια, όμως αυτό άρχισε να συμβαίνει ήδη από το 1974, όταν δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα. Ενώ η ανακάλυψη καλύτερων διαγνωστικών τεχνικών με το πέρασμα του χρόνου, μπορεί, κατά τους ερευνητές, να εξηγήσει επίσης ένα μέρος από την αύξηση των περιστατικών διαχρονικά. Επιπλέον, η μελέτη δεν κατέγραψε καμία σημαντική αύξηση στα περιστατικά μεταξύ , όταν η χρήση κινητών τηλεφώνων αυξήθηκε κατακόρυφα. Σύμφωνα με την υπεύθυνη της έρευνας Ιζαμπέλ Ντελτούρ, η έλλειψη μιας ανιχνεύσιμης αύξησης στα περιστατικά καρκίνου μεταξύ ίσως σημαίνει ότι χρειάζεται πάνω από μια χρονική περίοδος δέκα ετών για να φανούν οι συνέπειες από την χρήση των κινητών ή ότι ο αριθμός των όγκων που προκαλεί η κινητή τηλεφωνία είναι πολύ μικρός για να ανιχνευτεί. Οι ραδιοσυχνότητες των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων που εκπέμπονται από τα κινητά, έχουν θεωρηθεί από ορισμένους επιστήμονες και οργανώσεις πολιτών ως πιθανός παράγων αυξημένου κινδύνου για εγκεφαλικούς όγκους, όμως δεν έχει ακόμα εντοπισθεί κάποιος βιολογικός μηχανισμός που να δικαιολογεί τις συνέπειες(καθημερινή 2009). Σύμφωνα με μία Ιαπωνική έρευνα, η χρήση κινητών τηλεφώνων δεν ανεβάζει τα επίπεδα εγκεφαλικών όγκων. Η έρευνα είναι η πρώτη που εξετάζει την επίδραση της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου. Το Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο (Tokyo Women's Medical University) δεν βρήκε αυξημένο ρίσκο για τρεις κύριους τύπους εγκεφαλικού καρκίνου ανάμεσα στους συχνούς χρήστες κινητών τηλεφώνων. 18

20 Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο British Journal of Cancer, συνέκρινε 322 ασθενείς με καρκίνο στον εγκέφαλο και 683 υγιείς ανθρώπους, Οι ασθενείς είχαν έναν από τους πιο συνήθεις τύπους εγκεφαλικών όγκων - γλοίωμα, μηνιγγίωμα και αδένωμα. Οι ερευνητές αξιολόγησαν το κάθε υποκείμενο ανάλογα με τα πόσα χρόνια χρησιμοποιούσαν κινητό τηλέφωνο και πόσο χρόνο μίλαγαν με αυτό κάθε μέρα. Μελέτησαν την ακτινοβολία που εκπέμπεται από διάφορους τύπους κινητών τηλεφώνων και τους κατηγοριοποίησαν ανάλογα με την ισχύ της ακτινοβολίας σε 4 ομάδες. Ανέλυσαν επίσης πώς το κάθε τηλέφωνο μπορούσε να επηρεάσει διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου. Ο υπεύθυνος της έρευνας, καθ. Ναοχίτο Γιαμαγκούτσι είπε: «Χρησιμοποιώντας τις νέες μας και ακριβέστερες τεχνικές δεν κατορθώσαμε να βρούμε συσχέτιση μεταξύ της χρήσης κινητών τηλεφώνων και του καρκίνου, παρέχοντας έτσι περισσότερες αποδείξεις που δείχνουν ότι τελικά τα κινητά δεν προκαλούν καρκίνο του εγκεφάλου»(ββό 2008). Ερευνητές από το Τμήμα Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα των Η.Π.Α., κάνοντας πειράματα σε ποντίκια, κατέληξαν σε ένα από τα πιο απρόσμενα επιστημονικά συμπεράσματα. Αυτό ήταν πως τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που εκπέμπουν τα κινητά θα πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω ως ενισχυτές μνήμης και θεραπεία για το Αλτσχάιμερ. Τα ποντίκια δέχονταν τέτοιου είδους ηλεκτρομαγνητικά κύματα μία ώρα το πρωί και μία ώρα το απόγευμα καθημερινά επί 8 μήνες - η ακτινοβολία δηλαδή στην οποία υποβάλλεται ένας συχνός χρήστης κινητού. Τα μισά από τα ποντίκια είχαν προγραμματιστεί γενετικά να νοσήσουν από Αλτσχάιμερ. Σε αυτά, όμως, εξαφανίστηκαν οι αμυλοειδείς πλάκες, τα αποθέματα πρωτεϊνών στον εγκέφαλο, τα οποία πιστεύεται ότι αποτελούν αιτία της άνοιας. Στα πιο νεαρά ποντίκια, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα εμπόδισαν τη δημιουργία των αμυλοειδών πλακών. Όπως δήλωσε η επικεφαλής του Ινστιτούτου Ερευνών για το Αλτσχάιμερ, Ρεμπέκα Γουντ, «η έρευνα έγινε σε ποντίκια κι έτσι δεν γνωρίζουμε εάν οι επιπτώσεις σε ανθρώπους θα είναι παρόμοιες. Χρειάζονται πάρα πολλά πειράματα ακόμα για να εξακριβώσουμε εάν υπάρχουν θετικές επιπτώσεις από τη μακρόχρονη έκθεση σε 19

21 ακτινοβολία. Δεν συνιστούμε να περνά κάποιος 24 ώρες με το κινητό στο αυτί, δεν ξέρουμε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα» (Σημερινή 2010). Ο Dr. Lesley Walker του ιδρύματος Cancer Research UK, είπε: «Μέχρι στιγμής οι έρευνες δεν έχουν αποδείξει ότι η χρήση κινητού τηλεφώνου είναι επιβλαβής, αλλά δε μπορούμε να είμαστε και απόλυτα σίγουροι για τα μακροχρόνια αποτελέσματά της» (Cardis, 2010). Παρ όλες τις έρευνες και τις αμφιβολίες περί επικινδυνότητας από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων μια ισπανική εταιρεία παιχνιδιών η Imaginarium, λάνσαρε το κινητό της τηλέφωνο Μο1 για παιδιά από 4 έως 8 ετών. Το Mol έχει μεγάλα πολύχρωμα κουμπιά (κλήσεις προς «μαμά»/«μπαμπά») και περιορισμούς στις εξερχόμενες και εισερχόμενες κλήσεις ώστε οι γονείς να ελέγχουν τη χρήση του. Στον ελληνικό κατάλογο της Imaginarium έγραφε: «Θέλουμε εσείς και τα παιδιά σας να είστε πάντα σε επαφή και πάντα ασφαλείς». Ασφαλείς; Από το 2000, άρχισαν οι προειδοποιήσεις των επιστημόνων για τη χρήση κινητών τηλεφώνων από παιδιά. Το 2005, ο σερ Γουίλιαμ Στιούαρτ, επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιολογικής Προστασίας της Βρετανίας (NRPB), ζήτησε από τους γονείς να μην αφήνουν τα παιδιά τους να μιλάνε στο κινητό. Για τις ηλικίες 4 έως 8 ο Στιούαρτ ήταν κατηγορηματικός: «Δεν καταλαβαίνω πώς η χρήση στις ηλικίες αυτές θα μπορούσε να δικαιολογηθεί». Επιπλέον ο καθηγητής Kjell Mild, του Πανεπιστημίου Orbero της Σουηδίας, δήλωσε ότι στα παιδιά δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση κινητών, γιατί λόγω του λεπτού τους κρανίου και του αναπτυσσόμενου νευρικού τους συστήματος είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα. Το τηλέφωνο της Imaginarium διαθέτει ένα μικρό αξεσουάρ που κάνει πολλούς γονείς ευτυχείς, αλλά άλλους - πιο υποψιασμένους - να τρέμουν. Χάρη σε ένα «τσιπάκι», δίνει τη δυνατότητα στον γονιό να γνωρίζει πού ακριβώς βρίσκεται το παιδί. Φυσικά, απαιτείται η «συνεργασία» της τηλεφωνικής εταιρείας και η άδεια του ιδιοκτήτη του κινητού, δηλαδή του γονιού. 20

22 Ο κίνδυνος κατάχρησης είναι προφανής: Τα παιδιά εξοικειώνονται - σαν να επρόκειτο για παιχνίδι - με την κουλτούρα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης

23 1.5. ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών διαδραματίζει αναμφισβήτητα έναν από τους πιο σημαντικούς ρόλους σε ότι αφορά την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο. Τα δίκτυα τόσο της σταθερής όσο και κινητής τηλεφωνίας δεν περιορίζονται πλέον στη μεταφορά φωνητικών δεδομένων, αλλά καλύπτουν ένα ευρύτερο φάσμα δεδομένων και πληροφοριών. Ανοδική πορεία παρουσίασε η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα τόσο σε επίπεδο κύκλου εργασιών όσο και συνδέσεων. Οι συνδέσεις με κάρτα καταλαμβάνουν σχεδόν το 70% της συνολικής αγοράς και μόνο το υπόλοιπο 30% αποτελούν συνδέσεις με συμβόλαιο. Αυτό επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, στην τελευταία έκδοση της κλαδικής μελέτης «Υπηρεσίες Σταθερής και Κινητής Τηλεφωνίας» της ICAP Group. Στην Ελλάδα στον τομέα της κινητής τηλεφωνίας δραστηριοποιούνται τρεις κύριοι πάροχοι, προσφέροντας ομοειδείς υπηρεσίες στους καταναλωτές με αποτέλεσμα την ύπαρξη υψηλού ανταγωνισμού. Το καθαρό κέρδος των επιχειρήσεων κινητής τηλεφωνίας αυξήθηκε κατά 3,7%. Το περιθώριο EBITDA ανήλθε το 2007 σε 37,97% και η αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων σε 47,36%. Η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα φέρνει τη χώρα στη δεύτερη θέση πανευρωπαϊκά και στην πέμπτη παγκοσμίως από πλευράς διείσδυσης, αποδεικνύοντας το πόσο πολύ έχει ενσωματωθεί το κινητό τηλέφωνο στην καθημερινότητα του Έλληνα πολίτη. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, όπως επισήμαναν κατά την παρουσίαση μελέτης για την κοινωνικό-οικονομική αποτίμηση της κινητής τηλεφωνίας, η πολιτεία θα πρέπει να περικόψει το υψηλό ποσοστό φορολόγησης και να μην προχωρήσει σε περαιτέρω αύξηση των φορολογικών συντελεστών στον κλάδο της κινητής τηλεφωνίας, καθώς αυτό θα οδηγήσει στη σταδιακή απώλεια περίπου θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με τη μελέτη, που διενήργησε το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η ICAP Group για λογαριασμό της Ένωσης Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας, η 22

24 διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα έφθασε στο 168% στο τέλος του 2008, ενώ τα συνολικά έσοδα των εταιρειών το 2007 ανήλθαν στα 4,6 δισ. ευρώ. Η συνεισφορά του κλάδου στην οικονομία είναι σημαντική, καθώς προσεγγίζει το 2% του ΑΕΠ. Ο όγκος των κλήσεων αυξήθηκε κατά 50% την τετραετία , με τους Έλληνες να μιλάνε 157 λεπτά το μήνα κατ άτομο. Οι Έλληνες χρήστες έχουν επιβαρυνθεί με τη μεγαλύτερη φορολογία σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης, με την Ελλάδα να είναι μία από τις ελάχιστες χώρες στον κόσμο στις οποίες επιβάλλεται ειδικός φόρος σε όλους τους συνδρομητές συμβολαίου. Σε αντίθεση με την κινητή τηλεφωνία, η Ελλάδα είναι ουραγός στη διείσδυση της ευρυζωνικότητας στην Ε.Ε., ενώ αναδεικνύεται το δαιδαλώδες σύστημα αδειοδότησης κεραιών κινητής τηλεφωνίας, όπου για την αδειοδότηση μιας μόνο κεραίας εμπλέκονται εννιά υπηρεσίες και χρειάζονται το λιγότερο δύο χρόνια7. Σύμφωνα με την Κλαδική Μελέτη που πρόσφατα εκπονήθηκε από τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ICAP Group Α.Ε. για τις Αλυσίδες Καταστημάτων Πολυμέσων και Κινητής Τηλεφωνίας, η ελληνική αγορά χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, ο οποίος εστιάζεται σε διάφορα επίπεδα (τιμολογιακή πολιτική, πιστωτικές διευκολύνσεις, γεωγραφική επέκταση, διαφημιστική προβολή κλπ). Χαρακτηριστικό του κλάδου, είναι η έντονη γεωγραφική εξάπλωση των αλυσίδων καταστημάτων. Η ταχεία ανάπτυξη των δικτύων πωλήσεών τους, έχει ως αποτέλεσμα τη συνύπαρξη καταστημάτων διαφορετικών εταιρειών σε ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους, σε εμπορικές περιοχές των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, με άμεση απόρροια την εμφάνιση έντονα ανταγωνιστικών συνθηκών. Η πρακτική της δικαιόχρησης του εμπορικού σήματος (franchising) αποτελεί την κύρια μέθοδο επέκτασης των δικτύων πωλήσεων των περισσοτέρων επιχειρήσεων του κλάδου. Βάσει έρευνας, 25 περίπου επιχειρήσεις εκμετάλλευσης αλυσίδων συγκεντρώνουν αριθμό καταστημάτων λίγο πάνω από Ειδικότερα, τα καταστήματα με προϊόντα κινητής/σταθερής τηλεφωνίας ξεπερνούν τα 1.800, αναπτυσσόμενα κυρίως 23

25 με τη μέθοδο franchising από τις ίδιες τις εταιρείες-παρόχους σύνδεσης κινητής τηλεφωνίας. Οι συνολικές πωλήσεις των αλυσίδων καταστημάτων πολυμέσων και κινητής τηλεφωνίας (με τουλάχιστον 5 καταστήματα τα οποία λειτουργούν "κάτω" από το ίδιο εμπορικό σήμα) παρουσίασαν ανοδική πορεία την περίοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 12%. Το 2009, ωστόσο, οι συνολικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 4,8%. Στα πλαίσια της μελέτης πραγματοποιήθηκε επίσης χρηματοοικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων εκμετάλλευσης αλυσίδων καταστημάτων πολυμέσων και κινητής τηλεφωνίας βάσει επιλεγμένων αριθμοδεικτών. Επίσης, συνετάχθη ομαδοποιημένος ισολογισμός βάσει αντιπροσωπευτικού δείγματος 6 εταιρειών. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω δεδομένα, οι συνολικές πωλήσεις των έξι επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 4,8% το 2008 σε σχέση με το Το μικτό κέρδος σημείωσε οριακή αύξηση (1,7%), ενώ σημαντική ήταν η αύξηση των λοιπών λειτουργικών εξόδων (κατά 24,11%). Το γεγονός αυτό οδήγησε στην εμφάνιση ζημιών το 2008 έναντι κερδών το Αντίστοιχα, τα κέρδη EBITDA παρουσίασαν σημαντική πτώση κατά 86,8% το 2008(Ημερησία 2010) ΤΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ Ο έντονος ανταγωνισμός οδήγησε τις εταιρίες στη χρήση προσφορών για την απόκτηση νέων πελατών και για τη διατήρηση του μεριδίου τους στην αγορά. Οι προσφορές αυτές είναι κυρίως περισσότερος χρόνος ομιλίας και περισσότερα γραπτά μηνύματα για επικοινωνία με συνδρομητές της ίδιας εταιρείας και φθηνότερη ομιλία και μηνύματα για επικοινωνία με συνδρομητές άλλων εταιρειών. Οι ειδικοί της αγοράς εκτιμούν ότι, αν συνεχισθεί ο πόλεμος των τιμών, θα επηρεαστούν αρνητικά όλες οι εταιρείες, με περισσότερο τις πιο αδύναμες οικονομικά (Το Βήμα 2009). Η Cosmote επιδιώκει όχι μόνο να κρατηθεί στην πρώτη θέση αλλά, επειδή βρίσκεται στην καλύτερη οικονομική κατάσταση από τις άλλες δύο εταιρείες, μπορεί παρά τα χρήματα που χάνει από τις προσφορές, να επιφέρει πλήγματα στις άλλες δύο εταιρίες (Vodafone και Wind) και να κρατήσει την ηγετική της θέση. Τα προγράμματα που παρουσίασε η Cosmote ξεκινούν από πάγια μόνο 15 ευρώ. Έτσι οι 24

26 συνδρομητές της εταιρείας μπορούν να επικοινωνούν ελεύθερα με όλα τα κινητά Cosmote, με όλα τα σταθερά τηλέφωνα, αλλά και με όλα τα άλλα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Ειδικότερα, μόνο με πάγιο 15 ευρώ οι συνδρομητές έχουν δωρεάν λεπτά ομιλίας και βίντεο κλήσεων και δωρεάν γραπτά μηνύματα προς όλα τα κινητά Cosmote, συμβόλαια και καρτοκινητά. Δυνατή οικονομικά θεωρείται και η Vodafone, η οποία με τα αποθέματα που έχει προσπαθεί να σταθεροποιήσει το μέσο μηνιαίο κόστος ανά πελάτη (ΑRΡU). Η Vodafone παρουσίασε τη νέα σειρά προγραμμάτων Vodafone Unlimited, τα οποία παρέχουν απεριόριστη επικοινωνία προς κινητά Vodafone ξεκινώντας με 20 ευρώ πάγιο, αλλά και δωρεάν χρόνο ομιλίας προς τα άλλα δίκτυα και τα σταθερά τηλέφωνα. Επιπλέον, η Vodafone παρουσίασε το Vodafone 360, μια νέα σειρά διαδικτυακών υπηρεσιών για κινητά τηλέφωνα και ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η νέα υπηρεσία παρέχει μια πραγματικά «συνδυασμένη» εμπειρία mobile Mernet, καθώς επιτρέπει στον χρήστη να διατηρεί ενοποιημένη λίστα επαφών από όλα τα social networks στα οποία ανήκει, λίστα μουσικής, φωτογραφιών, αλλά και υπηρεσίες χαρτών, καθώς και να επικοινωνεί με κάθε δυνατό τρόπο με τις διάφορες ομάδες φίλων του. Και τέλος, η Wind, η οποία κατάφερε να ολοκληρώσει τη διαδικασία αναδιάρθρωσης της κεφαλαιακής της δομής, με μείωση των δανειακών υποχρεώσεων από τα 3,2 δισ. ευρώ στα 1,8 δισ. ευρώ, και προσπαθεί πλέον να ανακτήσει τις δυνάμεις της και να αυξήσει το μερίδιό της στην αγορά, καθώς απέκτησε και ρευστότητα για επενδύσεις και νέα προϊόντα. Η Wind παρουσίασε την προσφορά της που στοχεύει σε πελάτες με υψηλές χρεώσεις που χρησιμοποιούν πολύ το κινητό τους βγάζοντας το νέο πρόγραμμα Wind ΧL για ιδιώτες συνδρομητές συμβολαίου που πληρώνουν 70 ευρώ, 100 ή 150 ευρώ ανά μήνα, και οι οποίοι θέλουν να έχουν πολύ περισσότερα στην επικοινωνία πληρώνοντας για τη χρήση τους πολύ λιγότερα. Συγκεκριμένα, το Wind ΧL με πάγιο 90 ευρώ τον μήνα προσφέρει λεπτά ομιλίας προς όλα τα εθνικά δίκτυα, λεπτά βίντεο κλήσεων προς όλα τα εθνικά δίκτυα, SΜS προς όλα τα εθνικά δίκτυα, ΜΜ^ προς όλα τα εθνικά δίκτυα, ΜΒ χρήση mobile!ntemet. 25

27 Έτσι τα αποτελέσματα μετά τις προσφορές το δεύτερο τρίμηνο του 2009 ήταν αύξηση στα λεπτά ομιλίας έναντι του πρώτου τριμήνου, τα οποία ξεπέρασαν κατά μέσον όρο ακόμη και τα 200 λεπτά σε κάποιες εταιρείες. Πάντως, σε ετήσια βάση οι Έλληνες μιλούν κατά μέσον όρο 153 λεπτά τον μήνα στο κινητό τους. Ωστόσο το μέσο μηνιαίο κόστος ανά πελάτη (ΑRΡU) το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους έπεσε μεταξύ 15 και 19 ευρώ, όταν το 2008 κατά μέσον όρο ήταν 22,04 ευρώ(το Βήμα 2010) ΦΟΡΗΤΟΤΗΤΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Η χρήση του μάρκετινγκ από τις εταιρίες γίνεται ακόμα μια φορά αισθητή με τη φορητότητα των αριθμών. Η φορητότητα είναι η δυνατότητα που έχει ο συνδρομητής να αλλάξει δίκτυο/ εταιρεία κινητής τηλεφωνίας διατηρώντας τον ίδιο αριθμό. Η διατήρηση του αριθμού αφορά ολόκληρο τον αριθμό, περιλαμβάνει δηλαδή και το πρόθεμα ( π.χ , ). Ο συνδρομητής που επιθυμεί να μεταφέρει τον αριθμό του από το δίκτυο «ΔΟΤΗΣ» (δίκτυο στο οποίο είναι συνδρομητής (π.χ. Cosmote, Q-Telecom, WIND) στο δίκτυο «ΔΕΚΤΗΣ» (δίκτυο στο οποίο θέλει να μεταφερθεί π.χ. Vodafone), θα πρέπει να υποβάλλει αίτηση φορητότητας στο δίκτυο «ΔΕΚΤΗ». Με τον τρόπο αυτό οι εταιρίες μπορούν πιο εύκολα να «πάρουν» συνδρομητές μίας άλλης εταιρείας και να τους εντάξουν στην δική τους εταιρεία. Από τις 1 Μαρτίου του 2004 ξεκίνησε η φορητότητα των αριθμών, πριν από αυτήν την ημερομηνία πολλοί ήταν αυτοί οι οποίοι δεν ήθελαν να αλλάξουν εταιρεία λόγω του αριθμού τους. Μπορεί οι προσφορές να ήταν δελεαστικές αλλά το θέμα του αριθμού τους έκανε διστακτικούς. Μετά την έναρξη της φορητότητας αριθμών έγινε αντιληπτό ότι ο ανταγωνισμός έγινε εντονότερος αφού πλέον οι πελάτες αλλάζουν ευκολότερα δίκτυο/ εταιρεία κινητής τηλεφωνίας, αρκεί αυτή να τους προσφέρει καλύτερες τιμές(εθνική επιτροπή τηλεπικοινωνιών και ταχυδρομείων 2007). 26

28 1.8.ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ WIND H εταιρεία κινήθηκε με θετικό πρόσημο στις νέες συνδέσεις συμβολαίου κατά το 4ο τρίμηνο 2009, ύστερα από 3 συνεχή αρνητικά τρίμηνα, ενώ το μέσο μηνιαίο έσοδο ανά πελάτη σημείωσε μείωση στα 13.4 εξαιτίας της μειωμένης εξερχόμενης κίνησης κατά το 4ο τρίμηνο του 2009, της αυξημένης πίεσης τιμών στην καρτοκινητή τηλεφωνία, της μεγάλης μείωσης στα τέλη τερματισμού κινητής και στα τέλη περιαγωγής και της αυξημένης φορολογίας τόσο στα συμβόλαια όσο και στην καρτοκινητή. Συνολικά, σε 1,073 δις. κυμάνθηκαν τα συνολικά έσοδα, μειωμένα κατά 15% σε ετήσια βάση και σε 317 εκατ. τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), μειωμένα κατά 25,6%. Οι επενδύσεις στην κινητή τηλεφωνία ξεπέρασαν τα 130 εκατ. Έτσι οι αλλαγές που πραγματοποιεί η εταιρεία στη δομή κόστους της, θα έχουν ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων από το τέλος του Στη διάρκεια της φετινής χρονιάς η WIND θα επενδύσει στην ανάπτυξή της με κεφαλαιακές επενδύσεις που θα φτάσουν το 17% των συνολικών εσόδων του Αναλυτικότερα: Κατά το 2009 πραγματοποιήθηκε επιτυχημένη χρηματοοικονομική αναδιάρθρωση της WIND, με αποτέλεσμα τη μείωση των δανειακών υποχρεώσεων της εταιρείας από τα 3,2 δις στο 1,8 δις (μείωση 1,4 δις.) και αντίστοιχη μείωση της ετήσιας καταβολής τόκων δανείων κατά 150 εκατ. Η σημαντική εξοικονόμηση ρευστότητας σε συνδυασμό με την άμεση εισφορά 50 εκατ. σε μετρητά στο ταμείο της εταιρείας από τον μέτοχο, στηρίζουν την υλοποίηση ενός 3ετούς πλάνου ανάκαμψης και ανάπτυξης το οποίο προβλέπει μεγάλες επενδύσεις σε δικτυακές υποδομές, με την εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο δίκτυο 27

29 κινητής τηλεφωνίας, την διεύρυνση του δικτύου σταθερής, καθώς και αυξημένες δαπάνες για την εμπορική δραστηριότητα και προβολή της WIND. Παράλληλα, η WIND ακολουθεί μία νέα προσέγγιση για τα προϊόντα που λανσάρει τόσο στην κινητή όσο και στη σταθερή τηλεφωνία, αυτή της απλότητας και της οικονομίας. Δείγματα της προσέγγισης αυτής είναι τα νέα πακέτα συμβολαίου (M,L,XL, κα.) και η νέα καρτοκινητή WIND. Στο πλαίσιο της επιχειρησιακής ανάκαμψης της WIND θα συνεχιστούν τόσο το 2010 όσο και τα επόμενα δύο χρόνια οι επενδύσεις σε δικτυακές υποδομές, για την περαιτέρω βελτίωση της κάλυψης και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, ενώ θα είναι αυξημένες οι δαπάνες για την εμπορική δραστηριότητα και προβολή του brand

30 VODAFONE Στο έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, στις κανονιστικές πιέσεις αλλά και στην άσχημη πορεία των εσόδων από τους συνδρομητές συμβολαίου απέδωσε ο κ. Μισέλ Κομπς, διευθύνων σύμβουλος του τομέα Ευρώπης της Vodafone, την πορεία των οικονομικών αποτελεσμάτων της ελληνικής θυγατρικής του βρετανικού κολοσσού για το οικονομικό έτος που έληξε στις 31 Μαρτίου Από την επίσημη ανακοίνωση της βρετανικής εταιρείας, δεν προκύπτει μείωση εσόδων, δεδομένου ότι αναφέρεται πως οι πωλήσεις ανήλθαν για το σύνολο του οικονομικού έτους στα 1,251 δισ. στερλίνες έναντι 1,177 δισ. στερλίνες το οικονομικό έτος Όμως, τους τελευταίους 12 μήνες η στερλίνα έχει εξασθενήσει σε σχέση με το ευρώ και αυτό επηρεάζει -θετικά- τα αποτελέσματα και ούτως ή άλλως, η Vodafone μετατρέπει τα ευρώ σε στερλίνες όσον αφορά τα αποτελέσματα όλων των θυγατρικών της. Η ισοτιμία που έλαβε υπόψη της για τα φετινά ετήσια αποτελέσματα ήταν 1 στερλίνα προς 1,3 ευρώ, ενώ για εκείνα του προηγούμενου οικονομικού έτους ήταν 1 στερλίνα προς 1,42 ευρώ. Κατόπιν των μετατροπών, τα έσοδα διαμορφώνονται σε περίπου 1,626 δισ. ευρώ έναντι 1,671 δισ. ευρώ το αμέσως προηγούμενο οικονομικό έτος, με τη μείωση των πωλήσεων να διαμορφώνεται σε 3%. Σημειωτέον πως το ποσοστό της μείωσης είναι σαφώς μικρότερο από το περίπου -7% που είχε αναφερθεί στο α εξάμηνο του οικονομικού έτους 2009, όπερ σημαίνει ότι υπήρξε μία επιβράδυνση της πτώσης των εσόδων κατά το β μισό του έτους. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στα EBITDA, τα οποία σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση είναι 410 εκατ. στερλίνες (από 409 εκατ. στερλίνες). Αν ληφθούν υπόψη οι ισοτιμίες, τότε διαμορφώνονται σε 533 εκατ. ευρώ (έναντι 580,78 εκατ. ευρώ) και η μείωση είναι περίπου στο 8%. Και πάλι, όμως, το ποσοστό της μείωσης είναι μικρότερο από εκείνο που είχε αναφερθεί στο α εξάμηνο (-11%). Τέλος, τα λειτουργικά κέρδη διαμορφώθηκαν στα 204 εκατ. στερλίνες (από 234 εκατ. 29

31 στερλίνες). Με βάση τις ισοτιμίες, τα λειτουργικά κέρδη ήταν 265,2 εκατ. ευρώ (έναντι 332,28 εκατ. ευρώ), μειωμένα κατά 20%, ποσοστό και πάλι μικρότερο σε σχέση με το α εξάμηνο (-22,5%). Αξιοσημείωτη είναι πάντως η αύξηση που υπήρξε στις νέες συνδέσεις που έφθασαν την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου 2009 τις , με αποτέλεσμα η συνολική πελατειακή βάση να διαμορφωθεί στα 5,906 εκατ. πελάτες. Για πρώτη φορά το ποσοστό των συνδέσεων καρτοκινητής ξεπέρασε το 70% και έφτασε στο 70,2%. Η «μάχη» της καρτοκινητής τον περασμένο Φεβρουάριο επηρέασε αρνητικά το μικτό ARPU, το οποίο διαμορφώθηκε για το τρίμηνο που έληξε στο τέλος Μαρτίου μόλις στα 16,7 ευρώ από 19,8 ευρώ στο τέλος Δεκεμβρίου. Το ARPU συμβολαίου ήταν στα 42,1 ευρώ (έναντι 47,3 ευρώ σε σχέση με το τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2008) και το APRU της καρτοκινητής στα 5,6 ευρώ (έναντι 7,3 ευρώ)9. 9http:// 30

32 Ο8Μ ΟΤΕ Το Α τρίμηνο του 2010, η πελατειακή βάση της COSMOTE διαμορφώθηκε σε 8,8 εκατομμύρια, ενισχυμένη κατά 4,8% σε σχέση με το Α τρίμηνο του Η πλειονότητα των νέων συνδέσεων συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο αφορά σε πελάτες καρτοκινητής. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του τριμήνου, οι συνδέσεις καρτοκινητής σημείωσαν μείωση, αποτέλεσμα της υποχρεωτικής διαδικασίας ταυτοποίησης που ξεκίνησε στα μέσα του Δ τριμήνου του Εκτιμάται ότι τα έσοδα από υπηρεσίες το Α τρίμηνο του 2010 για το σύνολο της αγοράς κινητής στην Ελλάδα συνέχισαν να μειώνονται, καταγράφοντας παρόμοιες τάσεις με το Η πτώση αυτή οφείλεται στη μείωση των τελών διασύνδεσης, στις μειούμενες τιμολογιακές χρεώσεις, αλλά και στη συνεχιζόμενη πτώση στην ιδιωτική κατανάλωση. Αντίθετα, η COSMOTE κατόρθωσε να συγκρατήσει τη μείωση των εσόδων από υπηρεσίες στο 2,1% το Α τρίμηνο. Η μείωση των εσόδων από υπηρεσίες οφείλεται κυρίως στην πτώση των εσόδων από εισερχόμενη κίνηση κατά σχεδόν 24%, λόγω μείωσης των τελών τερματισμού και ενίσχυσης της κίνησης εντός δικτύου. Αντίθετα, τα έσοδα από εξερχόμενη κίνηση υπηρεσιών ενισχύθηκαν κατά 2,3%. Την πτώση των εσόδων από υπηρεσίες αντιστάθμισαν οι πωλήσεις συσκευών. Τα αποτελέσματα του Α τριμήνου δεν αποτυπώνουν πλήρως τον νέο γύρο έντασης του ανταγωνισμού στις χρεώσεις της καρτοκινητής που ξεκίνησε το Φεβρουάριο, καθώς και τις τελευταίες μακροοικονομικές εξελίξεις. Η COSMOTE έρχεται πρώτη στην ελληνική αγορά σε πελάτες κινητού ευρυζωνικού ΐη ^ ι^, με τα έσοδα από ευρυζωνικές υπηρεσίες να ενισχύονται κατά 66% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Ο δείκτης μικτού ΑΜΟυ, αυξήθηκε κατά σχεδόν 16% το Α τρίμηνο του 2010, στα 231 λεπτά, συνεχίζοντας την τάση των προηγούμενων τριμήνων. Θετική ήταν η επιρροή κυρίως από το ΑΜΟυ της καρτοκινητής που αυξήθηκε κατά περισσότερο από 29%, λόγω των σημαντικών προσφορών για κίνηση εντός δικτύου. 31