χλμ. Ε.Ο. Σπάρτης Γυθείου, Σπάρτη, 2,3,4Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός

Transcript

1 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΙΜΩΝ ΥΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΡΕΣΜΟ ΑΔΙΑΤΑΡΑΚΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΕ ΔΥΟ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ (ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΗ ΕΚΡΟΗ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ) Γεώργιος Μπουραζάνης 1, Ελένη Χαριτίδου 2, Ιωάννης Αργυροκαστρίτης 3 Πέτρος Κερκίδης 4 1Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής, Περιφερειακή Ενότητα Λακωνίας, Περιφέρεια Πελοποννήσου, 2Ο χλμ. Ε.Ο. Σπάρτης Γυθείου, Σπάρτη, 2,3,4Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ιερά Οδός 75, Αθήνα gbourazanis@windtools.gr, eleni-gl@hotmail.com, jarg@aua.gr, kerkides@aua.gr Στην Ελλάδα η μετατροπή ξηρικών καλλιεργειών σε αρδευόμενες και η επέκταση της καλλιέργειας, κυρίως της ελιάς, σε περιθωριακές γαίες, ωθεί τους παραγωγούς σε εξόρυξη βαθύτερων γεωτρήσεων, με αύξηση του κόστους εξόρυξης και του κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Την ίδια στιγμή, η υπερεκμετάλλευση των υδροφόρων στρωμάτων προξενεί την είσοδο θαλασσινού νερού σε παραθαλάσσια υδροφόρα στρώματα. Υπ αυτές τις συνθήκες, προβάλλει ως ελκυστική λύση η επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων υγρών αστικών αποβλήτων (EYAA) για άρδευση, στην προσπάθεια βελτίωσης του υδατικού ισοζυγίου, σε επίπεδο υδρολογικών λεκανών. Το Ελληνικό Kράτος, εξέδωσε την ΚΥΑ /2011 (ΦΕΚ 354 Β /8-3-11) «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» Στην ΚΥΑ αυτή αναδεικνύεται η επίδρασης της άρδευσης με EYAA στην διαπερατότητα του εδάφους. Στο πλαίσιο αυτό, σε αγρό ελαιοκαλλιέργειας πέντε στρεμμάτων, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε πείραμα αρδεύσεως διετούς διάρκειας, με δύο επεμβάσεις: Στη μία επέμβαση έγινε άρδευση με καλής ποιότητας αρδευτικό νερό από γεώτρηση, ενώ στην άλλη έγινε άρδευση με εκροή τριτοβάθμιου βιολογικού καθαρισμού υγρών αστικών αποβλήτων. Μετά το πέρας της διετίας, έγινε δειγματοληψία αδιατάρακτων επιφανειακών δειγμάτων και προσδιορίσθηκε η υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό (Ks undisturbed ). Περαιτέρω, τα αυτά αεροξηράνθηκαν και κοσκινίστηκαν, για να ληφθεί η λεπτή γη, η οποία ξαναπακεταρίσθηκε με την ίδια φαινόμενη πυκνότητα (ρφ) με τα αντίστοιχα αδιατάρακτα και επαναλήφθηκε ο προσδιορισμός της Ks disturbed. Στην παρούσα ανακοίνωση, υλοποιήθηκαν συγκρίσεις που ανέδειξαν διαφορές μεταξύ των Ks, τόσο των αδιατάρακτων, όσο και των διαταραγμένων δειγμάτων, που αρδεύτηκαν με νερό έναντι αυτών που αρδεύτηκαν με επεξεργασμένο απόβλητο. Λέξεις κλειδιά: Άρδευση, επεξεργασμένα υγρά αστικά απόβλητα, υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό COMPARING SATURATED HYDRAULIC CONDUCTIVITY DETERMINED FOR UNDISTURBED AND REPACKED SURFACE SOIL SAMPLES IN TWO IRRIGATION APPLICATIONS (WATER AND TERTIARY TREATED MUNICIPAL WASTEWATER EFFLUENT) George Bourazanis 1, Helen Haritidou 2, Ioannis Argyrokastritis 3, Petros Kerkides 4 1 Department of Rural Economy and Veterinary of Regional Government of Laconia, Sparta, Laconia, 23100, Greece 2,3,4 Laboratory of Agricultural Hydraulics, Department of Natural Resources development and Agricultural Engineering University of Athens, 11855, Athens, Greece gbourazanis@windtools.gr, eleni-gl@hotmail.com, jarg@aua.gr, kerkides@aua.gr In Greece the conversion of rain fed crops in irrigated and the extension of cultivation, mainly olive trees on marginal lands make producers mining deep drilling, increasing both the extraction cost, and the cost of installation and operation of electromechanical equipment. At the same time, the overexploitation of groundwater causes intrusion of sea water into the coastal aquifers. In this scene, emerges as an attractive solution the reuse of treated municipal wastewater (TMWW) for irrigation in an effort to improve the water balance at catchment areas. The Greek State legislated the /2011 (Government Gazette 354 Β/ ) Joint Ministerial Decision titled For measures, procedures and processes for the reuse of treated wastewater and other provisions. In this Decision highlighted the importance of the effect of irrigation with TMWW in soil s permeability. In this context in a five acres olive orchard designed and implemented irrigation experiment with two applications for two years,: The first application was irrigated with good quality irrigation water from a drilling, while the second was irrigated with TMWW. After two years, surface undisturbed soil cores were sampled and the hydraulic conductivity at saturation was determined. (Ks undisturbed ). Furthermore these samples airdryed sieved (d<2mm) and repacked with the same bulk density (ρφ) as the undisturbed respectively. After this we also determined the hydraulic conductivity at saturation for the disturbed and repacked soil cores (Κs disturbed ) In this paper, comparisons are made and differences between Ks of both undisturbed, and disturbed samples revealed, which were irrigated with water versus those irrigated with treated effluent. Key Words: Irrigation, treated municipal waste water, saturated hydraulic conductivity

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό είναι μείζονος σημασίας ιδιότητα κατά τον προγραμματισμό των αρδεύσεων, δεδομένου ότι μέσω αυτής προσδιορίζεται η μέγιστη παροχή του μέσου εφαρμογής του νερού στον αγρό (τοπικές αρδεύσεις, τεχνητή βροχή) ή λαμβάνεται υπ όψιν στον προσδιορισμό των διαστάσεων των λεκανών των λωρίδων και των αυλακιών στις επιφανειακές μεθόδους άρδευσης. Η προσθήκη αλάτων νατρίου μέσω της άρδευσης με ΕΥΑΑ παίζει σημαντικό ρόλο στην μεταβολή της υδραυλικής αγωγιμότητας και η επίδρασή τους περιορίζεται στα πρώτα εκατοστά του εδάφους (Πανωρας Α., Ηλίας Α. 1999). Εν γένει στην υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό επιδρούν με διαφορετικούς μηχανισμούς η ποσότητα η αναλογία και το είδος των αλάτων, η οργανική ουσία αλλά και τα αιωρούμενα στερεά που περιέχονται στα ΕΥΑΑ (Levy G. J., and Assouline S. 2011). Η επίδραση αυτή γίνεται εμφανής τόσο κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου όσο και κατά τη διάρκεια της επερχόμενης περιόδου βροχοπτώσεων (Levy G. J., and Assouline S. 2011). Μεγάλης σημασίας είναι ο βαθμός επεξεργασίας καθώς και η μέθοδος χορήγησης του νερού (Πανώρας Α, Ηλίας Α. 1999). Στα ΕΥΑΑ που χρησιμοποιήθηκαν για άρδευση διενεργήθηκαν όλες οι από το νόμο προβλεπόμενες αναλύσεις για κάθε γεγονός άρδευσης. Βάσει των αποτελεσμάτων των αναλύσεων και της κείμενης νομοθεσίας τα ΕΥΑΑ χαρακτηρίζονταν ως μηδαμινού ή μικρού έως μέτριου κινδύνου για την μεταβολή της διηθητικότητας (ΚΥΑ /2011 Παράρτημα ΙΙΙ Πίνακας 5) χαρακτηρισμός που εξάγεται από την συσχέτιση τιμών του λόγου προσροφημένου νατρίου (SAR) και της ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC). Μετά από δύο αρδευτικές περιόδους έγινε δειγματοληψία επιφανειακών αδιατάρακτων εδαφικών δειγμάτων στα οποία προσδιορίσθηκε η υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό (Ks undisturbed ) Ακολούθως τα αυτά αεροξηράνθηκαν και ξαναπακεταρίσθηκαν με την ίδια φαινομενική πυκνότητα (ρφ) των αδιατάρακτων δειγμάτων αντιστοίχως και έγινε εκ νέου προσδιορισμός της υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό Ks disturbed. Το χρησιμοποιηθέν υγρό ήταν απεσταγμένο νερό, το οποίο χρησιμοποιείται σε εργαστηριακά πειράματα προσδιορισμού της υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό, επί εδαφικών δειγμάτων, προσομοιάζοντας την επίδραση της βροχόπτωσης μετά την αρδευτική περίοδο (Levy G. J., and Assouline S. 2011). Στόχος είναι να διαπιστωθεί αν προκύπτουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των τιμών της υδραυλικής αγωγιμότητας των δειγμάτων, που αρδεύτηκαν με νερό και εκείνων που αρδεύτηκαν με ΕΥΑΑ, και συνεπώς να εξαχθούν συμπεράσματα για το ποια θα είναι η επίδραση της βροχόπτωσης στην ακολουθούσα χειμερινή περίοδο. 2. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ 2.1.Πειραματικός Αγρός Νοτίως της Σπάρτης σε αρδευόμενο ελαιοτεμάχιο 5 στρεμμάτων εγκαταστάθηκε πειραματικός αγρός. Εικόνα 1 Ελαιοτεμάχιο στο οποίο εγκαταστάθηκε το πείραμα Εικόνα 2 Σχέδιο του πειραματικού αγρού με τις επαναλήψεις των δύο εφαρμογών καθώς και τα σημεία δειγματοληψίας

3 Αφού μελετήθηκαν οι πιθανές πηγές παραλλακτικότητας, έγινε επιλογή της χωροθέτησης των επαναλήψεων των δύο εφαρμογών και έτσι αποφασίστηκαν έξι επαναλήψεις για κάθε εφαρμογή. Κάθε επανάληψη περιελάμβανε δώδεκα ελιές.(εικόνα 2) Η άρδευση γινόταν με δύο καταιονιστήρες ανά ελαιόδενδρο παροχής 90 lt/h ο καθένας. 2.2.Δειγματοληψία Τα ελήφθησαν από τα σημεία που εμφανίζονται στην Εικόνα 2 (κόκκινα στίγματααπόβλητο και μπλε στίγματα-νερό) και εντός του κύκλου διαβροχής του καταιονιστήρα. Για την λήψη των αδιατάρακτων εδαφικών δειγμάτων χρησιμοποιήθηκαν κομμάτια σωλήνα πολύ λεπτού τοιχώματος ύψους 15 cm και διαμέτρου 7,6 cm. Αυτά εισάγονταν με πίεση εντός του εδάφους ώστε να ληφθεί ένα εδαφικό δείγμα ύψους περίπου 10 cm. H αφαίρεσή του δειγματολήπτη γινόταν με σκάψιμο περιφερειακά της σωληνώσεως, μέχρι του κατώτερου σημείου της και ακολούθως τομή του εδάφους στη βάση του δειγματολήπτη με ένα μαχαίρι. Ελήφθησαν τέσσερα ανά επανάληψη ήτοι 24 ανά εφαρμογή Προσδιορισμός της Υδραυλικής Αγωγιμότητας στον Κορεσμό Για τον προσδιορισμό της υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος του σταθερού φορτίου (Klute A. 2006) με χρήση αποσταγμένου νερού. Στο κάτω μέρος των δειγμάτων τοποθετήθηκε ύφασμα μαζί με λεπτή σήτα και δέθηκαν πάνω στην μεταλλική σωλήνα με σφικτήρα. Εικόνα 3 προσαρμογή υφάσματος και σήτας στην βάση της σωλήνας με σφικτήρα Ακολούθησε κορεσμός από κάτω των δειγμάτων και διατήρηση σταθερής στάθμης ύψους Η με τη χρήση σωλήνα Mariotte. Εικόνα 4 Κορεσμός δειγμάτων Επειδή η στάθμη αυτή μπορεί να έχει ένα μέγιστο (τη στιγμή που τελειώνει η προσθήκη νερού από το Mariotte στο δείγμα) και ένα ελάχιστο (τη στιγμή πριν προστεθεί νερό από το Mariotte στο δείγμα) παίρνουμε ως Η το μέσο όρο των δύο τιμών. Καλό είναι κατά την κατασκευή του Mariotte αυτό να προσεχθεί, ώστε να μην απέχουν αυτές οι τιμές μεταξύ τους. Στη συνέχεια και ανά τακτά διαστήματα μετρούμε τον όγκο του νερού, που εξέρχεται από τη βάση του δείγματος. Προσδιορίζουμε την Κς ως ακολούθως: Όπου: d L H V(t) S ks Από τις (1) και (2) έχουμε: t (1) Διάμετρος Δείγματος Ύψος Δείγματος Ύψος στάθμης νερού Όγκος νερού που διέρχεται από το δείγμα στο χρόνο Εμβαδόν διατομής δείγματος Υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1. Πειραματικά αποτελέσματα Οι δύο επεμβάσεις τοποθετήθηκαν στα πειραματικά τεμάχια σύμφωνα με το σχέδιο των Τυχαιοποιημένων Πλήρων Ομάδων. Η ομαδοποίηση έγινε για να απομακρυνθεί τυχόν παραλλακτικότητα που οφείλεται στην ανομοιομορφία του εδάφους και δημιουργήθηκαν έξι ομάδες. Μετά τη διενέργεια των πειραμάτων προσδιορισμού της Κs καταλήξαμε στον ακόλουθο πίνακα τιμών υδραυλικής αγωγιμότητας τόσο για τα αδιατάρακτα, όσο και για τα διαταραγμένα και ξαναπακεταρισμένα. Πίνακας 1 Τιμές υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό α/α Ks Disturbed Δείγματος Εφαρμογή 1 Ks Undisturbed (cm/min) (cm/min) 1 Α Α Α Α Ν Ν Ν Ν Α Α Α Α Ν Ν Ν Ν Α Α Α Α Ν Ν Ν Α: Απόβλητο και Ν: Νερό (2) (3)

4 24 Ν Α Α Α Α Ν Ν Ν Ν Α Α Α Α Ν Ν Ν Ν Α Α Α Α Ν Ν Ν Ν Στα πιο πάνω στοιχεία πραγματοποιήθηκε στατιστική επεξεργασία, με χρήση του λογισμικού JMP, όπως περιγράφεται διεξοδικά στο εγχειρίδιο (Συμιλλίδης Γ. 2010) Αρχικά έγινε έλεγχος της κανονικότητας των δεδομένων με τη δοκιμασία Shapiro-Wilk (Shapiro S.S. and Wilk M.B. 1965, Συμιλλίδης Γ. 2010) και έλεγχος της ομοσκεδαστικότητας (ομοιογένειας διακυμάνσεων) των επεμβάσεων με τη δοκιμασία Levene (Levene, H. 1960, Συμιλλίδης Γ. 2010). Για την απομάκρυνση των ακραίων τιμών χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία του Dixon (Dixon, W.J. 1950, Dixon, W.J. 1951, Rorabacher, D.B. 1991, Συμιλλίδης Γ. 2010) Επεξεργασία τιμών υδραυλικής αγωγιμότητας αδιατάρακτων δειγμάτων Ks undisturbed Από την Ανάλυση Διασποράς στα αδιατάρακτα εδαφικά τα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν άρδευση με καθαρό νερό είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη τιμή μέσου όρου υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό Ks undisturbed water = 47,3 cm/min (Πίνακας 4) σε σχέση με τα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν άρδευση με EYAA με μέση τιμή Ks undisturbed Wastewater 33,2 cm/min. (Πίνακας 4) Πίνακας 2 Περίληψη της στατιστικής ανάλυσης των πειραματικών δεδομένων για τα αδιατάρακτα R 2 0,61 R 2 Adj 0,56 Τυπική Απόκλιση 22,59 Μέσος Όρος Πειράματος 40,26 Αριθμός Παρατηρήσεων 48 CV % 55,8 Διάγραμμα 1 Παρουσίαση της στατιστικής ανάλυσης των πειραματικών δεδομένων για τα αδιατάρακτα Διαπιστώνουμε ότι στα αδιατάρακτα εδαφικά, χρησιμοποιώντας το σχέδιο των Τυχαιοποιημένων Πλήρων Ομάδων, το μοντέλο εξήγησε το 61% (Συντελεστής προσδιορισμού R 2 ) της παραλλακτικότητας ενώ ο συντελεστής παραλλακτικότητας (CV) είναι 55.8% (Πίνακας 2). Πίνακας 3 Ανάλυση Διασποράς Πηγή Παραλλακτικό τητας ΒΕ Άθροισμα τετραγώνων Μέσο Τετράγωνο F Ratio Prob > F Επέμβαση , ,73 4,7258 0,0355* Ομάδα , ,19 12,411 <,0001* Υπόλοιπο ,74 510,34 Σύνολο ,44 Από την δοκιμασία του F (Πίνακας 3) παρατηρούμε ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο επεμβάσεων αφού F=0.0355<0.05 (5%: επίπεδο σημαντικότητας). Πίνακας 4 Μέσοι όροι των επεμβάσεων Επέμβαση Παρατηρήσεις Μ.Ο. Τυπική Απόκλιση Τυπικό σφάλμα Α 24 33, ,5602 3,9927 Ν 24 47, ,9593 4, Επεξεργασία τιμών υδραυλικής αγωγιμότητας διαταραγμένων δειγμάτων Ks disturbed Από την Ανάλυση Διασποράς στα διαταραγμένα εδαφικά τα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν άρδευση με ΕΥΑΑ είχαν αντιθέτως από τα αδιατάρακτα στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερη τιμή μέσου όρου υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό Ks disturbed wastewater = 4,78 cm/min (Πίνακας 7) σε σχέση με τα πειραματικά τεμάχια που δέχτηκαν άρδευση με νερό με μέση τιμή Ks disturbed water 2,45 cm/min (Πίνακας 7). Πίνακας 5 Περίληψη της στατιστικής ανάλυσης των πειραματικών δεδομένων για τα διαταραγμένα R2 0,29 R2 Adj 0,19 Τυπική Απόκλιση 2,11 Μέσος Όρος Πειράματος 3,66 Αριθμός Παρατηρήσεων 48 CV % 57,63 Διάγραμμα 2 Παρουσίαση της στατιστικής ανάλυσης των πειραματικών δεδομένων για τα διαταραγμένα

5 Διαπιστώνουμε ότι στα διαταραγμένα εδαφικά, χρησιμοποιώντας το σχέδιο των Τυχαιοποιημένων Πλήρων Ομάδων, το μοντέλο εξήγησε το 29% (Συντελεστής προσδιορισμού R 2 ) της παραλλακτικότητας ενώ ο συντελεστής παραλλακτικότητας (CV) είναι 57.63% (Πίνακας 5). Πίνακας 6 Ανάλυση Διασποράς Πηγή Παραλλακτι κότητας ΒΕ Άθροισμα τετραγώνων Μέσο Τετράγων ο F Ratio Prob > F Επέμβαση 1 60,48 60,48 13,58 0,0007* Ομάδα 5 14,75 2,95 0,66 0,6541 Υπόλοιπο ,63 4,45 Σύνολο ,86 Από την δοκιμασία του F (Πίνακας 6) παρατηρούμε ότι υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο επεμβάσεων αφού F=0.0007<0.05 (5%: επίπεδο σημαντικότητας). Πίνακας 7 Μέσοι όροι των επεμβάσεων Επέμβαση Παρατηρήσεις Μ.Ο. Τυπική Απόκλιση Τυπικό σφάλμα Α 24 4, , ,42910 Ν 24 2, , , ΣΥΖΗΤΗΣΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα τέτοιου είδους εργαστηριακών πειραμάτων ποικίλλουν, ανάλογα με την κοκκομετρία και λοιπές συνθήκες που επικρατούν στο έδαφος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι δεν παρατηρείται διαφορά στην υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό μεταξύ δειγμάτων που αρδεύτηκαν με καθαρό νερό και δειγμάτων που αρδεύτηκαν με ΕΥΑΑ και ελήφθησαν τόσο από καλλιεργούμενη όσο και από ακαλλιέργητη περιοχή αμμοπυλώδους συστάσεως. Αντιθέτως σε παρόμοια σύγκριση δειγμάτων αργιλώδους εδάφους παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της υδραυλικής αγωγιμότητας στον κορεσμό (Levy G. J., and Assouline S. 2011). Από τη στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε ότι η άρδευση με ΕΥΑΑ είχε επίδραση στην υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό η οποία με την επίδραση βροχόπτωσης μειώνεται. Αυτό σημαίνει ότι στον αγρό κατά την περίοδο βροχοπτώσεων που ακολουθεί την αρδευτική περίοδο η βροχόπτωση θα επιδράσει επί του επιφανειακού στρώματος μειώνοντας την υδραυλική αγωγιμότητα. Συνέπεια αυτού θα είναι σε γεγονότα ραγδαίων βροχοπτώσεων να παρατηρείται περίσσεια νερού στην επιφάνεια του εδάφους και απορροή. Ακολούθως στα ξαναπακεταρισμένα εδάφη για τα οποία θα μπορούσε να ειπωθεί ότι παραπέμπουν σε καλλιεργημένο έδαφος παρατηρήθηκε η αντίστροφη επίδραση, δηλαδή τα που προέκυψαν από εδάφη που είχαν αρδευτεί με νερό είχαν μικρότερη υδραυλική αγωγιμότητα στον κορεσμό από ότι τα που προέκυψαν από εδάφη που αρδεύτηκαν με ΕΥΑΑ. Περαιτέρω πρέπει να διερευνηθεί και να διαπιστωθεί ποιοι είναι οι παράγοντες που ευθύνονται για την συμπεριφορά της Ks όπως έχει καταδειχθεί στην προκαταρτική αυτή εργασία. Ευχαριστίες Στο ΥΑΑ&Τ καθώς και στην Ν.Α. Λακωνίας για την συγχρηματοδότηση του έργου. Επίσης στο μέλος του Εργαστηρίου Βελτίωσης Φυτών & Γεωργικού Πειραματισμού Λέκτορα κο Συμιλλίδη Γεράσιμο καθώς στον κο Κατσιλέρο Αναστάσιο ΕΤΕΠ του ιδίου Εργαστηρίου για τη συνδρομή τους, στη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΥΑ /2011 (ΦΕΚ 354 Β /8-3-11) «Καθορισμός μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» Πανώρας Α, Ηλίας Α. 1999, ;Άρδευση με επεξεργασμένα Υγρά Αστικά Απόβλητα Θεσσαλονίκη, σελ Συμιλλίδης Γ. (2010). Έρευνα Πειραματισμός, Εγχειρίδιο εφαρμογών στις γεωπονικές και λοιπές βιολογικές επιστήμες. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Γ.Π.Α. σελ 98 και 107. Dixon, W.J. (1950). Analysis of extreme values. Ann. Math. Stat. 21, 4, Dixon, W.J. (1951). Ratios involving extreme values. Ann. Math. Stat. 22, 1, Klute A. (2006). Water retention: Laboratory methods in Klute A. (editor) Methods of Soil Analysis Part 1- Physical and Mineralogical Methods, 2nd Ed., SSSA Book Series 5 pp Levene, H. (1960). Robust testes for equality of variances. In Contributions to Probability and Statistics (I. Olkin, ed.) Stanford Univ. Press, Palo Alto, CA. Levy G. J., and Assouline S. 2011, Physical aspects in Levy G. J., Fine P., and Bar-Tal A. (editors) Treated Wastewater in Agriculture, Use and impacts on the Soil Environment and Crops, Willey- Blackwell, pp Levy G. J., Goldstein D., and Mamedov I. A. (2005). Saturated Hydraulic Conductivity of Semiarid Soils: Combined Effects of Salinity, Sodicity, and Rate of Wetting., Soil Science Society of America Journal 69, Rorabacher, D.B. (1991). Statistical Treatment for Rejection of Deviant Values: Critical Values of Dixon Q Parameter and Related Subrange Ratios at the 95 percent Confidence Level. Anal. Chem. 83, 2, Shapiro S.S. and Wilk M.B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples), Biometrika 52 (3-4):