ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΣΟΤ ΑΝΘΡΩΠΟΓΔΩΓΡΑΦΙΚΟΤ ΠΡΟΦΙΛ ΔΝΟ ΝΟΜΟΤ: Η ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΣΟΤ Ν. ΗΜΑΘΙΑ

Transcript

1 ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΣΟΤ ΑΝΘΡΩΠΟΓΔΩΓΡΑΦΙΚΟΤ ΠΡΟΦΙΛ ΔΝΟ ΝΟΜΟΤ: Η ΠΔΡΙΠΣΩΗ ΣΟΤ Ν. ΗΜΑΘΙΑ Νικόλαορ Καπανικόλαρ 1, Παύλορ Μπόλορ 2, Αγάπη Ξιθιλίδος 3*, Δςάγγελορ οςπιανόρ 4, Καλλιόπη Κςπιακού 5 1 Λέθηνξαο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Τκήκα Μεραληθώλ Χωξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο 2 Πξνπηπρηαθόο θνηηεηήο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Τκήκα Μεραληθώλ Χωξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο, T.Θ. 2095, 57200, Λεηή, Tει.: , pmpolos@plandevel.auth.gr 3 Πξνπηπρηαθή θνηηήηξηα, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Τκήκα Μεραληθώλ Χωξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο, Μαθξπξξάρεο 4, Βπδάληην, 55133, Τει , axifilid@plandevel.auth.gr 4 Πξνπηπρηαθόο θνηηεηήο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Τκήκα Μεραληθώλ Χωξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο, Ινπιίαο Αλδξεάδε 3, 49100, Κέξθπξα, Tει: , esourian@plandevel.auth.gr 5 Πξνπηπρηαθή θνηηήηξηα, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Τκήκα Μεραληθώλ Χωξνηαμίαο θαη Αλάπηπμεο, Βειηζζαξίνπ 40, 55535, Ππιαία, Tει: kyriako@plandevel.auth.gr Πεπίλητη Κχξηνο ζθνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη ε αλαιπηηθή απεηθφληζε ησλ αλζξσπνγεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ Ννκνχ Ηκαζίαο. Σα δεκνγξαθηθά πξφηππα, ν θνηλσληθφο ηζηφο θαη ε νηθνλνκηθή δνκή θαζψο θαη ε εμέιημε ησλ θαηλνκέλσλ απηψλ ζε κηα ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν είλαη ηα ζηνηρεία πνπ αλαιχνληαη θαη πεξηγξάθνληαη γεσγξαθηθά ζηελ έξεπλα απηή. Η εθαξκνγή ηεο κεζνδνινγίαο απηήο νδήγεζε ζηε κειέηε θαη ηελ εμαγσγή απνηειεζκάησλ γηα ην Ννκφ Ηκαζίαο. ηελ εξγαζία απηή, ηα πξσηνγελή δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ πξνέξρνληαη απφ ηελ ΔΤΔ θαη αθνξνχλ ηα ζηνηρεία ησλ απνγξαθψλ ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ λνκνχ γηα ηε δεθαεηία (απνγξάθεο 1991, 2001). Όζνλ αθνξά ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία, κεηά απφ επεμεξγαζία ησλ πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ παξνπζηάδνληαη κέζα απφ πίλαθεο θαη δηαγξάκκαηα, ηα κεγέζε θαη ε εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ, ε δνκή απηνχ θαη κέζα απφ ηνπο πιεζπζκηαθνχο δείθηεο απεηθνλίδνληαη δείθηεο φπσο ε γήξαλζε θαη ν βαζκφο εμάξηεζεο. Σέινο, σο πξνο απηή ηελ δνκή ηνπ πιεζπζκνχ, ε εξγαζία εκπινπηίδεηαη κέζσ δηαγξακκάησλ ζπγθέληξσζεο-δηαζπνξάο φπσο ε θακπχιε Lorenz θαη άιινη γεσγξαθηθνί δείθηεο. Σα νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά, εθηφο απφ ηελ παξνπζίαζε ηνπ ελεξγνχ θαη κε πιεζπζκνχ, ηεο αλεξγίαο θαη ηεο απαζρφιεζεο, ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλάιπζε ηνπ παξαγσγηθνχ πξνθίι κε ηελ ρξήζε ηξηγσληθψλ δηαγξακκάησλ θαη ησλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζηινπέησλ Lebret. Σέινο, έρεη γίλεη ραξηνγξαθηθή απεηθφληζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ κε ηε βνήζεηα ζπζηεκάησλ γεσγξαθηθψλ πιεξνθνξηψλ γηα λα δνζεί κε αθξίβεηα ε ρσξηθή δηάζηαζε κέζσ ηεο ραξηνγξαθηθήο απφδνζεο ησλ επεμεξγαζκέλσλ δεδνκέλσλ. Ο ζπλδπαζκφο φισλ ησλ παξαπάλσ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ πιήξε γεσγξαθηθή θαηαγξαθή ηνπ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ πξνθίι ηνπ Ν. Ηκαζίαο. Μ απηφ ηνλ ηξφπν αλαπηχζεηαη έλα γεσγξαθηθφ εξγαιείν ρξήζηκν γηα ηνλ αλαπηπμηαθφ ή ρσξνηαμηθφ πξνγξακκαηηζκφ ηνπ Ννκνχ ή θάπνηαο κεκνλσκέλεο πεξηνρήο. PRESENTATION OF HUMAN GEOGRAFY S PROFIL OF A PERFECTURE: THE CASE OF IMATHIA PERFECTURE Nikolaos Karanikollas 1, Paulos Mpolos 2, Agapi Xifilidou 3*, Euaggelos Sourianos 2, Kalliopi Kyriakou 2

2 1 Lecturer, Aristotle University of Thessaloniki, Department of Engineers of urban and regional planning and development 2 Under-graduate student, Aristotle University of Thessaloniki, Department of Engineers of urban and regional planning and development 3 Under-graduate student, Aristotle University of Thessaloniki, Department of Engineers of urban and regional planning and development, Makrirahis 4, Vyzantio, 55133, Tel , axifilid@plandevel.auth.gr Abstract The main aim of this study is the analytical portray of the demographic and economical data of the Prefecture of Hmathia. The demographic data, the social structure, the economic values as well as the development of these phenomena for a certain period of time are the analyzed data which are geographically described in this research. The application of this methodology has lead to the study and the export of the analyzed results of the prefecture of Hmathia. The primary data for the study derive from the National Statistic Service of Greece and refer mainly to the census of the registered population in the prefecture for the decade As far as demographic data are concerned, the population, its evolution and its structure are presented through charts and tables when population indices aid at the recording of the ratio of ageing and the dependency rates. Moreover, the concentration- spreading is analyzed through Lorenz curves. As far as the economy is concerned, apart from the active and non-active population, the unemployment and employment rates, special reference is made to the analysis of the productive profile through triangular charts and Lebret figures. Finally, the mapping of the data has been materialized through Geographic Information Systems software so as to increase the accuracy of the inscribed information. The combination of the above aims to result in a complete recording of the prefecture s profile. In this way, a useful geographical tool for the development and special planning of a Prefecture or a specific area is developed. Λέξειρ κλειδιά: Ν. Ηκαζίαο, δεκνγξαθία, νηθνλνκία, ρσξηθή αλάιπζε Key words: Imathia, demography, economy, spatial planning 1. Μεθοδολογία θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε αλζξσπνγεσγξαθηθή αλάιπζε ηνπ Ν. Ηκαζίαο κε ηε βνήζεηα πξσηνγελψλ ζηνηρείσλ πνπ έρνπλ ζαλ πεγή ηηο απνγξαθέο ηεο ΔΤΔ θαζψο θαη ηε Ννκαξρία Ηκαζίαο. Υξεζηκνπνηψληαο σο αθεηεξία ηελ θαηαγξαθή ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ Ννκνχ πξαγκαηνπνηήζεθε ε γεσγξαθηθή αλάιπζε θαη ραξηνγξαθηθή απφδνζε κε ηε ρξήζε πζηεκάησλ Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ, ε παξαγσγηθή ππξακίδα κε ηξηγσληθά δηαγξάκκαηα θαη νη θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζηινπέηεο. Η αλαιπηηθή δηαρξνληθή παξνπζίαζε ηνπ αλζξσπνγεσγξαθηθνχ πξνθίι ηνπ Ν. Ηκαζίαο νδήγεζε ζηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζε δηνηθεηηθφ, πεξηβαιινληηθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν. 2. Γιοικηηική διαίπεζη O Ννκφο Ηκαζίαο βξίζθεηαη ζην δπηηθφ άθξν ηεο Πεξηθέξεηαο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη ζπλνξεχεη κε ηνπο Ννκνχο Πέιιαο, Πηεξίαο, Κνδάλεο θαη Θεζζαινλίθεο. Πξσηεχνπζα ηνπ Ννκνχ είλαη ε κεγαιχηεξε πφιε ηνπ ε Βέξνηα κε θαηνίθνπο. Η ζπλνιηθή έθηαζε ηνπ λνκνχ είλαη 1.701km 2 θαη πιεζπζκφ θαηνίθνπο (απνγξαθή 2001). Ιδξχζεθε κε ηνλ Α. Ν. 903/ θαη ζήκεξα δηέπεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.2218/94, φπσο απηέο ηξνπνπνηήζεθαλ απφ ην Π.Γ. 30/96 «Κψδηθαο Ννκαξρηαθήο Απηνδηνίθεζεο» θαη ην Ν.2539/97 «πγθξφηεζε ηεο Πξσηνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο», πνπ ηζρχνπλ κέρξη ζήκεξα. Γηνηθεηηθά ππάγεηαη ζηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαη δηαηξείηαη ζε 12 δήκνπο (Αιεμάλδξεηαο, Αλζεκίσλ, Αληηγνληδψλ, Απνζηφινπ Παχινπ, Βεξγίλαο, Βέξνηαο, Γνβξά, Δηξελνχπνιεο, Μαθεδνλίδνο, Νάνπζαο θαη Πιαηένο).

3 Σα έηε πνπ πξνεγήζεθαλ θαη κέρξη λα πάξεη ν Ννκφο ηε ζεκεξηλή ηνπ δηνηθεηηθή κνξθή παξαηεξνχληαη πιήζνο δηνηθεηηθψλ ζπλελψζεσλ θαζψο θαη δηαζπάζεσλ. Η Ηκαζία απειεπζεξψζεθε απφ ηνλ ηνπξθηθφ δπγφ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 1912 θαη απφ ηφηε είλαη ελζσκαησκέλε ζηελ Διιεληθή Δπηθξάηεηα. Ξεθηλψληαο απφ ην 1920 ν ζεκεξηλφο Ννκφο Ηκαζίαο απνηεινχζε ππνδηνίθεζε (ππνδηνίθεζε Βέξνηαο) ηνπ Ννκνχ Θεζζαινλίθεο θαη απαξηηδφηαλ απφ 2 δήκνπο (Γήκνη Βέξνηαο θαη Νανχζεο) θαη 21 θνηλφηεηεο. Δπίζεο, 2 θνηλφηεηεο (Γηδά θαη Κνξπθήο) πνπ ζήκεξα αλήθνπλ ζην Ννκφ Ηκαζίαο, ηφηε άλεθαλ ζηελ ππνδηνίθεζε Θεζζαινλίθεο. Σν έηνο 1940, παξαηεξνχληαη αξθεηέο αιιαγέο ζηε δηνηθεηηθή δνκή ηνπ πξνεξρφκελεο θπξίσο απφ δηαζπάζεηο ησλ θνηλνηήησλ ζε 35 ζηελ ππνδηνίθεζε Βέξνηαο θαη ζε 3 ζηελ ππνδηνίθεζε Θεζζαινλίθεο. Με ηελ ίδξπζε ηνπ Ννκνχ Ηκαζίαο ην 1947, παξαηεξείηαη κηα δηαθνξεηηθή δηνηθεηηθή δηαίξεζε. Ο Ννκφο δηαηξείηαη δηνηθεηηθά ζε 2 επαξρίεο (Βέξνηαο θαη Νανχζεο) κε ηελ θάζε κία λα απνηειείηαη απφ 2 δήκνπο, 47 θνηλφηεηεο θαη 1 δήκν, 14 θνηλφηεηεο αληίζηνηρα. Δπίζεο ε πξψελ θνηλφηεηα Γηδά κεηαηξάπεθε ζε δήκν. Η δνκή απηή δηαηεξήζεθε κέρξη ην 1998, κε θάπνηεο κηθξέο δηαζπάζεηο θαη ζπλελψζεηο πνπ έγηλαλ ζηνπο δήκνπο θαη ζηηο θνηλφηεηεο, φπνπ εθαξκφζζεθε ην πξφγξακκα «Ισάλλεο Καπνδίζηξηαο» θαη ηζρχεη κέρξη ζήκεξα. Χάξηεο 1. Γηνηθεηηθή δηαίξεζε Ν. Ηκαζίαο Δπίζεο, αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη αιιαγέο έγηλαλ θαη ζηηο νλνκαζίεο ησλ νηθηζκψλ. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απνηεινχλ νη νηθηζκνί Γηδά, Μπάξκπεο θαη Κνχηιεο, Σνπξθνρψξηνλ, Μηθξνγνχδηνλ, Γηάλληζζα, Κνπκαλίηζηνλ θαη Βάιηνο πνπ κεηνλνκάζηεθαλ θαη απνηεινχλ ηνπο ζεκεξηλνχο νηθηζκνχο Αιεμάλδξεηα, Βεξγίλα, Παηξίδα, Μαθξνρψξη, Αγ. Γεψξγηνο, Κνκλήλεην θαη Αξράγγεινο αληίζηνηρα. 3. Πληθςζμιακά σαπακηηπιζηικά Η εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ ζηνλ Ννκφ Ηκαζίαο ζεκαηνδνηείηε ηφζν απφ ηα γεσκνξθνινγηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, φζν θαη απφ ηελ γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε.h γεηηλίαζε ηνπ Ννκνχ κε ην δεχηεξν κεγαιχηεξν αζηηθφ θέληξν ηεο ρψξαο, ηελ Θεζζαινλίθε, είλαη γεγνλφο πνπ επεξεάδεη θαηά έλα κεγάιν βαζκφ ηα πιεζπζκηαθά κεγέζε ηνπ λνκνχ, αθνχ ην αζηηθφ θέληξν ηεο ζεζζαινλίθεο αζθεί έληνλεο ειθηηθέο δπλάκεηο ζε φιεο ηηο πφιεηο ηεο βνξείνπ Διιάδαο, πφζν κάιινλ γηα φζεο ζπλνξεχνπλ καδί ηεο.

4 Χάξηεο 3. Πιεζπζκηαθή θαηαλνκή αλά Γήκν Χάξηεο 4. Πιεζπζκηαθή θαηαλνκή αλά Γήκν γηα ην 1991 γηα ην 2001 ην Ννκφ νη δήκνη Βέξνηαο, Νανχζεο θαη Αιεμάλδξεηαο αληηζηνηρνχλ, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηνπο παξαθάησ ράξηεο (ράξηεο 3.1 θαη 3.2) ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ θαη απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη νη δεπηεξνγελείο θαη ηξηηνγελείο δξαζηεξηφηεηεο, πνπ ππάξρνπλ ζ απηέο ηηο πεξηνρέο, επεηδή αθξηβψο ιεηηνπξγνχλ ζαλ καγλήηεο γηα ηνλ πιεζπζκφ, ηνπο αλάγνπλ ζε αζηηθνχο δήκνπο, θαη επεξεάδνπλ αλακθηζβήηεηα ηελ πιεζπζκηαθή ηνπο εμέιημε κέζα ζηνλ ρξφλν. Οη δήκνο Βέξνηαο φπσο θαίλεηαη ζηνλ ράξηε 3.3 αθνινπζεί κηα απμεηηθή πνξεία ζην ξπζκφ κεηαβνιήο ηνπ πιεζπζκνχ ηελ πεξίνδν πνπ νθείιεηαη ζηελ ζπγθέληξσζε ζ απηφλ, δεπηεξνγελψλ θαη ηξηηνγελψλ δξαζηεξηνηήησλ, ελψ αληίζεηα ζην δήκν Νανχζεο παξαηεξείηαη κηα ζρεηηθή κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ πνπ νθείιεηαη απφ ηελ θαζνδηθή πνξεία ηνπ θιάδνπ ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο, πνπ απνηεινχζε βαζηθή πεγή εηζνδεκάησλ γηα ηελ πιεηνςεθία ησλ πνιηηψλ ηνπ Γήκνπ. ην δήκν Αιεμάλδξεηαο παξαηεξείηαη κηα χθεζε ζην ξπζκφ αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ πνπ ζπκβαδίδεη κε ηε γεληθφηεξε εηθφλα ηνπ Ννκνχ. Οη ππφινηπνη δήκνη πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο εκηαζηηθνί θαη αγξνηηθνί, παξαηεξείηαη κηα γεληθφηεξε κείσζε ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ, δηφηη σο θχξηα αζρνιία είραλ ηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ν ηειεπηαίνο έρεη κηα πηψζε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Σέινο, ν δήκνο Πιαηέσο πνπ αλήθεη ζηελ πξνεγνχκελε θαηεγνξία παξνπζηάδεη κηα δηαθνξεηηθή νηθνλνκηθή θαη πιεζπζκηθαή πνξεία πνπ νθείιεηαη ζηελ χπαξμε ζηνλ δήκν, ζηδεξνδξνκηθνχ ζηαζκνχ ν νπνίνο εμεππξεηεί ηελ εκπνξηθή-κεηαθνξηθή ιεηηνπξγία ηνπ σο δηακεηαθνκηζηηθνχ θέληξνπ πξνο ηελ Νφηηα Διιάδα. Χάξηεο 2. Χαξηνγξαθηθή απεηθόληζεο πιεζπζκηαθήο κεηαβνιήο γηα ηε δεθαεηία Δείκτες Φσσικής Κίνησης Ιδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε κειέηε ηνπ δείθηε ζλεζηκφηεηαο θαηά ηε δεθαεηία ζην Ν. Ηκαζίαο θαζψο απνηειεί ζρήκα νμχκσξν ε αχμεζε ηνπ κέζνπ φξνπ δσήο θαη ε αχμεζε απηνχ ηνπ δείθηε. πγθεθξηκέλα ν ελ ιφγσ δείθηεο έρεη απμεζεί ζηνλ αζηηθφ θαη ζηνλ

5 εκηαζηηθφ ρψξν αληίζεηα κε ηνλ αγξνηηθφ ρψξν φπνπ παξαηεξείηαη κείσζε ηνπ δείθηε. Σν γεγνλφο απηφ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ αιιαγή ζηε δνκή ηνπ πιεζπζκνχ (αχμεζε ησλ ειηθησκέλσλ ζε ζχγθξηζε κε ηηο ππφινηπεο ειηθίεο). ηνλ αγξνηηθφ ρψξν παξαηεξείηαη κείσζε θαζψο ν Ν. Ηκαζίαο δηαζέηεη αγξνηηθέο εθηάζεηο θαη ε νηθνλνκία ηνπ ζηεξίδεηαη ζηε γεσξγία (Δ..Τ.Δ., 2010). πλνςίδνληαο, ην γεγνλφο ηεο αχμεζεο ηνπ δείθηε ζλεζηκφηεηαο απνηππψλεη ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Ννκνχ.(Κνηδακάλεο θαη Αλδξνπιάθε, 2000) Όζνλ αθνξά ζην δείθηε γελλεηηθφηεηαο, ζε επίπεδν Ννκνχ παξαηεξείηαη κηα πηψζε ηεο ηάμεσο ηνπ 0,01 απφ ην 1991 έσο ην Σελ ίδηα αθξηβψο εηθφλα παξνπζηάδεη θαη ν αζηηθφ ρψξνο ηνπ Ννκνχ θαηαγξάθνληαο αλάινγε πηψζε. ηνλ αγξνηηθφ ρψξν παξαηεξείηαη έληνλε κείσζε ελψ ζηνλ εκηαζηηθφ ρψξν ε ηηκή δηπιαζηάδεηαη. Σα θαηλφκελα απηά εμεγνχληαη απφ ην γεγνλφο ηεο πξνζέθιπζεο λέσλ απφ αζηηθά θέληξα θαη άξα ηελ εζσηεξηθή κεηαλάζηεπζε απφ αγξνηηθέο ζε αζηηθέο θαη εκηαζηηθέο πεξηνρέο. (Δ..Τ.Δ, 2010) Σε δεθαεηία έγηλε ε πνιππιεζέζηεξε κεηαλάζηεπζε πξνο ηνλ Ννκφ θηάλνληαο ην 20,1% ηνπ πξαγκαηηθνχ πιεζπζκνχ. Δπηπιένλ, ηελ ίδηα δεθαεηία παξαηεξείηαη κεηαθίλεζε πιεζπζκνχ απφ αγξνηηθέο ζε αζηηθέο πεξηνρέο ηνπ λνκνχ. Οη πεξηζζφηεξνη εμ απηψλ είραλ ειηθία εηψλ (46,82%), ελψ αμηφινγνο ήηαλ ν αξηζκφο εθείλσλ πνπ αλαρψξεζαλ κε ειηθία έσο 19 εηψλ(30,3%) θαη ειηθία εηψλ(17,15%). πλνιηθά, ν Ν. Ηκαζίαο έρεη κηθξφηεξν πνζνζηφ αιινδαπψλ θαη εηεξνδεκνηψλ απφ ην αληίζηνηρν ζε επίπεδν ρψξαο (0,28% θαη 41,6% αληίζηνηρα) (Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Ηκαζίαο, 2010). 3.3 Ηλικιακοί Δείκτες Παξάιιεια κε ηνπο παξαπάλσ δείθηεο ν εξεπλεηήο έρεη ζηε δηάζεζε ηνπ θαη κηα ζεηξά απφ δείθηεο αλάιπζεο ζρεηηθά κε ηε δνκή ηνπ πιεζπζκνχ σο πξνο ζπγθεθξηκέλεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο νη νπνίεο εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξν θνηλσληθφ ελδηαθέξνλ (φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα νη λένη, νη ειηθησκέλνη, ην εξγαηηθφ δπλακηθφ θιπ). Έηζη, έρνπκε: α) ηνλ δείθηε γήξαλζεο θαη β) ηνλ δείθηε εμάξηεζεο (Κνηδακάλεο & Αλδξνπιάθε,2000) Ο δείθηεο γήξαλζεο εξκελεχεηαη σο εμήο: πφζνη ειηθησκέλνη (>65 εηψλ) αλαινγνχλ ζε 100 λένπο (0-14 εηψλ), ψζηε ζην 100 λα ππάξρεη 1-1 αληηζηνηρία ειηθησκέλσλ θαη λέσλ. (Κνηδακάλεο & Αλδξνπιάθε,2000) ε φηη αθνξά ηελ ρψξα, ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο απμήζεθε θαηά 55%. Έηζη απφ 71 άηνκα ειηθίαο (65+) πνπ αλαινγνχζαλ ζε 100 άηνκα (0-14) θαηά ην 1991, ην 2001 αλαινγνχλ 110. Σελ ίδηα πεξίπνπ εηθφλα παξνπζηάδνπλ θαη νη δήκνη ηνπ Ννκνχ Ηκαζίαο. Αξρηθά ην έηνο 1991, κφλν ν δήκνο Μαθεδνλίδνο παξνπζηάδεηαη γεξαζκέλνο κε ηηκή ηνπ δείθηε ίζε κε 107. Σν έηνο 2001, ην θαηλφκελν ηεο γήξαλζεο «εμαπιψλεηαη» θαη ζηνπο ππφινηπνπο δήκνπο ηνπ Ννκνχ κε απνηέιεζκα νη κφλνη δήκνη πνπ δελ είλαη γεξαζκέλνη είλαη νη Βέξνηαο θαη Αιεμάλδξεηαο θαη Απ. Παχινπ (δείθηεο γεξαζκνχ: 87, 74 θαη 92 αληίζηνηρα). Σν θαηλφκελν ηεο γήξαλζεο παξαηεξείηαη ζε πεξηνρέο κε ρακειφ δείθηε γελλεηηθφηεηαο αιιά θαη ζλεζηκφηεηαο. Η κείσζε ησλ γελλήζεσλ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ ζε κηα πεξηνρή. Ο δείθηεο εμάξηεζεο είλαη ε αλαινγία κε-ελεξγνχ πιεζπζκνχ ειηθηψλ 0-14 θαη άλσ ησλ 65 ζε ζρέζε κε ην δπλεηηθά ελεξγφ πιεζπζκφ (ειηθίεο εηψλ) (Κνηδακάλεο & Αλδξνπιάθε,2000). Η κείσζε ησλ ειηθηψλ 0-14 νθείιεηαη θπξίσο ζηε κείσζε ηεο γνληκφηεηαο ηεο δεθαεηίαο ππφ εμέηαζε ζηελ νπνία αλήθνπλ νη ειηθίεο 0-10 ην Δπίζεο ε δπλακηθφηεηα ηεο γνληκφηεηαο ησλ πξνεγνχκελσλ γελεψλ (δεθαεηία ηνπ 1960, φπνπ είρακε πεξίνδν απμεκέλσλ γελλήζεσλ) ηξνθνδφηεζε κε πιεζπζκφ ηηο ειηθηαθέο νκάδεο εηψλ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90. Ο Ννκφο Ηκαζίαο ζην ζχλνιν ησλ Γήκσλ ηνπ παξνπζηάδεη αχμεζε ηνπ δείθηε εμάξηεζεο. Υαξαθηεξηζηηθά, ν Γήκνο Βέξνηαο ην 2001 παξνπζηάδεη αλαινγία 48 εμαξηεκέλσλ αηφκσλ ζε 100 άηνκα (15-64), έλαληη 46 πνπ είρε ην Ωζηφζν πνιχ πην ξαγδαία κεηαβνιή έρεη ν ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο ζηνλ Γήκν Βεξγίλαο (απφ 41 άηνκα ζε 59), πνπ είλαη έλαο απφ ηνπο αγξνηηθνχο Γήκνπο ηνπ Ννκνχ. απηή ηελ πεξίπησζε, ηδηαίηεξα απφ ην παξάδεηγκα ηνπ Γ. Βεξγίλαο, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη ε κεηαβνιή απηή ζηεξίδεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ κείσζε ηνπ παξαγσγηθνχ πιεζπζκνχ, ιφγσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο αζηηθνπνίεζεο. 3.4 Εθνολογικά Χαρακτηριστικά Όζνλ αθνξά ηα εζλνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πιεζπζκνχ ηνπ Ν.Ηκαζίαο, ηελ πεξίνδν εθδφζεθε έλαο κεγάινο αξηζκφο αδεηψλ παξακνλήο αιινδαπψλ γηα επνρηαθή εξγαζία. Σν γεγνλφο απηφ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ χπαξμε κεγάισλ αγξνηηθψλ εθηάζεσλ θαη θαη επέθηαζε ηελ κεγάιε πξνζθνξά εξγαζίαο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα παξαγσγήο. Οη δήκνη κε ηνλ κηθξφηεξν αξηζκφ έθδνζεο αδεηψλ είλαη νη Βεξγίλαο, Νάνπζαο θαη Μαθεδνλίδνο θαηά θζίλνπζα ζεηξά. Απηφ ηεθκεξηψλεηαη απφ ην γεγνλφο φηη κεγάιεο θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο ηνπ Γ.Βεξγίλαο είλαη δεζκεπκέλεο απφ ηελ αξραηνινγία. Ο Γ.Νάνπζαο έρεη ζηξαθεί πξνο ηνλ δεπηεξνγελή ηνκέα

6 παξαγσγήο θαη ε αλάγθεο ηνπ πξσηνγελή θαιχπηνληαη θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο απφ ηνπο γεγελείο θαηνίθνπο ελψ ν Γ.Μαθεδνλίδνο απνηειείηαη θπξίσο απφ δαζηθέο θαη αλαδαζσηέεο εθηάζεηο. Η ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ αδεηψλ αθνξνχζε αιινδαπνχο κε αιβαληθή ππεθνφηεηα ελψ αθνινπζνχλ νη Βνχιγαξνη, Γεσξγηαλνί, Ρνπκάλνη θαη Οπθξαλνί, γεγνλφο αλακελφκελν ιφγσ ηεο γεηηλίαζεο ηεο Διιάδαο κε ηηο Βαιθαληθέο ρψξεο. Οη πεξηζζφηεξνη εμ απηψλ είραλ ειηθία εηψλ (46,82%), ελψ αμηφινγνο ήηαλ ν αξηζκφο εθείλσλ πνπ αλαρψξεζαλ κε ειηθία έσο 19 εηψλ(30,3%) θαη ειηθία εηψλ(17,15%). πλνιηθά, ν Ν. Ηκαζίαο έρεη κηθξφηεξν πνζνζηφ αιινδαπψλ απφ ην αληίζηνηρν ζε επίπεδν ρψξαο (0,28 %) (Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Ηκαζίαο, 2010). 4. Κοινυνικοοικονομικά ζηοισεία Kαηά ηε δεθαεηία , ν νηθνλνκηθά ελεξγφο πιεζπζκφο απμήζεθε θαηά 18%, αθνινπζψληαο ηελ αληίζηνηρε αχμεζε ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηνπ Ν. Θεζζαινλίθεο (22,3%). Σν ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ηνλ νηθνλνκηθά κε ελεξγφ πιεζπζκφ, ν νπνίνο απμήζεθε θαηά 7,5% ζην Ν. Ηκαζίαο θαη θαηά 9% ζην Ν. Θεζζαινλίθεο. Η εθηεηακέλε αζηηθνπνίεζε πνπ αθνινπζεί ηελ επφκελε δεθαεηία ζην Ν. Θεζζαινλίθεο επεξεάδεη ην Ν. Ηκαζίαο θαη έρεη σο απνηέιεζκα κηθξφηεξε αχμεζε (8%) ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ γηα ηε δεθαεηία ηε ζχλζεζε ηνπ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ην 1991 θαη ην 2001 ππεξηζρχνπλ νη άλδξεο φπσο άιισζηε ζπκβαίλεη θαη ζηε ρψξα. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ζην Ν. Ηκαζίαο, αθνινχζεζε αλνδηθή πνξεία (απφ 8% ζε 11,1%) φπσο θαη ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο θαηά ηε δεθαεηία Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ λέσλ ζην Ν. Ηκαζίαο απμήζεθε θαηά ηελ ίδηα δεθαεηία απφ 48,3% ζε 54,3%, ελψ ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο κεηψζεθε. Απηφ έγηλε ίζσο γηαηί νη λένη επειέγνπλ λα κελ αζρνιεζνχλ κε ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ νηθνλνκία ηνπ Ννκνχ. ρεηηθά κε ηε ζχλζεζε ηεο αλεξγίαο θαηά θχιν ζην Ννκφ γηα ην 1991, φπσο θαη ζην ζχλνιν ηεο ρψξαο ην πνζνζηφ ησλ άλεξγσλ αλδξψλ ζε ζρέζε κε ηνλ νηθνλνκηθά ελεξγφ πιεζπζκφ ηνπο είλαη κεγαιχηεξν απ φηη ησλ γπλαηθψλ. Ο Ν. Ηκαζίαο ραξαθηεξίδεηαη σο αγξνηηθφο λνκφο θαζψο ηα πνζνζηά απαζρνινχκελσλ ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα είλαη ηδηαίηεξα πςειά. Σν1981, ν πξσηνγελήο ηνκέαο ζηε ρψξα απαζρνινχζε ην 28,64% ελψ ζην Ν. Ηκαζίαο ην 41,44%. Μεηά ην 1991, ηα πνζνζηά ζηνπο ηξεηο ηνκείο αιιάδνπλ θαζψο ην θαηλφκελν ηεο ηξηηνγελνπνίεζεο επεξεάδεη θαη ην Ν. Ηκαζίαο ρσξίο φκσο λα αιιάδεη ν αγξνηηθφο ραξαθηήξαο ηνπ (πξσηνγελήο ηνκέαο 35,34%, κεηαπνηεηηθή βηνκεραλία 17,53%, ππεξεζίεο 17,33% θαη εκπφξην 14,73%). Σρήκα 1. Τξηγωληθό δηάγξακκα εμεηδίθεπζεο Γήκωλ Ν.Ηκαζίαο ζηνπο ηνκείο παξαγωγήο Σρήκα 2. Τξηγωληθό δηάγξακκα εμεηδίθεπζεο Γήκωλ Ν.Ηκαζίαο ζηνπο ηνκείο παξαγωγήο Ο Ν. Ηκαζίαο, απνηειεί κηα αγξνηηθή πεξηνρή κε πςειά πνζνζηά γεσξγηθήο (87% ακηγψο γεσξγηθή γε) θαη αξδεπφκελεο γεο θαη απηφ γηαηί ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ είλαη πεδηλφο. Δπίζεο παξνπζηάδεη πςειά πνζνζηά δαζψλ θαη βνζθνηφπσλ ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Πεξηθέξεηα ιφγσ ηνπ επλντθνχ πςεινχ πςνκέηξνπ. Όζνλ αθνξά ην εκπφξην, ν Ν. Ηκαζίαο κηκνχκελνο ην Ν. Θεζζαινλίθεο νξγάλσζε ηηο εκπνξηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ έηζη ψζηε λα εμαξηάηαη ζε κηθξφ βαζκφ απφ ην εκπφξην ηεο Θεζζαινλίθεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ε δηαθνπή ιεηηνπξγίαο πνιιψλ επηρεηξήζεσλ απνηειεί ελδεηθηηθφ ηεο θαθήο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο ηνπ Ννκνχ.

7 ρεηηθά κε ηνλ θνηλσληθφ εμνπιηζκφ ηνπ Ννκνχ εληνπίδνληαη ζρνιηθέο κνλάδεο φισλ ησλ βαζκίδσλ αθφκα θαη εηδηθά ζρνιεία, 2 ηκήκαηα ΑΔΙ θαη δπν λνζνθνκεηαθέο κνλάδεο, σζηφζν ν Ννκφο ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο θαη πεξίζαιςεο εμαξηάηαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ ην Ν. Θεζζαινλίθεο (ΔΤΔ, 2010). Σρήκα 3. Κνηλωληθννηθνλνκηθή ζηινπέηα Lebret γηα ην Ν. Ηκαζίαο ην 1991 θαη ην Πεπιβαλλονηική ανάλςζη Ο Ννκφο ραξαθηεξίδεηαη αγξνηηθφο θαζψο ν θχξηνο ηνκέαο απαζρφιεζεο ησλ θαηνίθσλ ηνπ είλαη απηφο ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο, κε έκθαζε ζηηο εληαηηθέο θαιιηέξγεηεο (θξνχηα, ηεχηια, βακβάθη, θεπεπηηθά, θ.ά.) αιιά θαη ζηελ θηελνηξνθία. Σν έδαθνο ηνπ λνκνχ είλαη θαηά 49,85% νξεηλφ (άλσ ησλ 600 κ.), 5,00% εκηνξεηλφ ( κ.) θαη 46,15% πεδηλφ (θάησ ησλ 200 κ.). Σν πεδηλφ ηκήκα έρεη έθηαζε 767km2 θαη ζε απηφ αλαπηχζζνληαη νη πεξηζζφηεξνη νηθηζκνί ηνπ λνκνχ φπσο θαη ε πιεηνλφηεηα ησλ βηνκεραληθψλ θαη βηνηερληθψλ κνλάδσλ θαη δπλακηθψλ θαιιηεξγεηψλ. Σν εκηνξεηλφ ηκήκα ηνπ θαηαιακβάλεη πεξίπνπ 85 km 2 ελψ ην νξεηλφ ηκήκα έρεη έθηαζε 857 km2 θαη ζην ζχλνιφ ηνπ θαηαιακβάλεηαη απφ ηκήκαηα δχν κεγάισλ νξνζεηξψλ, ηνπ Βεξκίνπ θαη ησλ Πηεξίσλ (Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο & Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, 2004). Όζνλ αθνξά ηελ πδξνγξαθία ηνπ Ννκνχ, ηα 16 η.ρικ. απφ ηα η.ρικ. ηεο έθηαζήο ηνπ είλαη εζσηεξηθά χδαηα ελψ νη δπν θχξηνη πνηακνί πνπ δηαξξένπλ ηελ πεξηνρή είλαη ν Αιηάθκνλαο θαη ν Λνπδίαο κε κήθνο 320 θαη 32 ρικ. αληίζηνηρα. Ο Σξηπφηακνο, ην κεγάιν Ρέκα, ε Αξάπηηζα, ην ξέκα Κνπξίρα θαη ν Κξαζνπνχιεο απνηεινχλ κηθξφηεξνπο πνηακνχο θαη ξέκαηα πνπ δηαξξένπλ ηελ πεξηνρή (ηακαηειάηνο, 2006). Σν θιίκα ηνπ είλαη θαηά βάζε επεηξσηηθφ. ηηο εθβνιέο ησλ πνηακψλ Λνπδία θαη Αιηάθκνλα, νη νπνίεο πξνζηαηεχνληαη απφ ηε ζπλζήθε Ramsar, ην θιίκα ραξαθηεξίδεηαη κεζνγεηαθφ. Η παξάθηηα δψλε ηνπ λνκνχ είλαη πεξηνξηζκέλε θαη πεξηιακβάλεη ην κηθξφ Γέιηα πνπ ζρεκαηίδνπλ νη εθβνιέο ηνπ Αιηάθκνλα θαη ηνπ Λνπδία (Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο & Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, 2004). Ο Ννκφο Ηκαζίαο έρεη αξθεηά πξνβιήκαηα ζην ζέκα ηεο πεξηβαιινληηθήο κφιπλζεο θπξίσο ζηηο εθβνιέο ηνπ Αιηάθκνλα αιιά θαη ζηα ΥΤΣΑ πνπ ππάξρνπλ ζηελ πεξηνρή. Η ξχπαλζε ηνπ Ννκνχ Ηκαζίαο πξνέξρεηαη θπξίσο απφ αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα νη πνηακνί ηνπ Ννκνχ θαη ηδηαίηεξα ε Σάθξνο «66» θηλδπλεχνπλ άκεζα απφ ηε κεγάιε ξχπαλζε, ιφγσ ηνπ φηη είλαη απνδέθηεο ιπκάησλ ησλ θνλζεξβνπνηείσλ, πνπ ζηε κεγάιε ηνπο πιεηνςεθία δελ δηαζέηνπλ ζπζηήκαηα αληηξξππαληηθήο ηερλνινγίαο (βηνινγηθνχο θαζαξηζκνχο) θαη κε άκεζν αληίθηππν ηε κφιπλζε ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα, ηελ θαθή πνηφηεηα λεξνχ άξδεπζεο θιπ. Δπίζεο, πξέπεη λα επηζεκαλζεί ε κφιπλζε ηνπ ππεδάθνπο φζν θαη ηνπ ππφγεηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα απφ ηελ αιφγηζηε ρξήζε θπηνθαξκάθσλ θαη ιηπαζκάησλ. Αμηνζεκείσηε ελέξγεηα γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο απνηειεί ε Έγθξηζε Πεξηθεξεηαθνχ ρεδηαζκνχ Γηαρείξηζεο ηεξεψλ Απνβιήησλ θαη νη θαηεπζχλζεηο πνπ δίλνληαη γηα ηε δηαρείξηζε θαη ιεηηνπξγία κνλάδσλ πγξψλ απνβιήησλ θαη απνξξηκκάησλ ηεο ΠΚΜ (

8 Χάξηεο 5. Χαξηνγξαθηθή απεηθόληζε πεξηβαιινληηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ 6. Οικιζηικά δίκηςα- Ιεπαπσήζειρ και εξαπηήζειρ Η ηεξάξρεζε ησλ νηθηζκψλ αθνινπζεί κε ζπγθεθξηκέλεο παξαιιαγέο ην πξφηππν ησλ λνκψλ ηεο Υψξαο. Η Βέξνηα σο πξσηεχνπζα θαη θπξίαξν αζηηθφ θέληξν ηνπ Ννκνχ απνηειεί ηνλ πφιν Χάξηεο 6. Χαξηνγξαθηθή απεηθόληζε νηθηζηηθώλ δηθηύωλ, ηεξαξρήζεωλ θαη εμαξηήζεωλ νηθηζκώλ έιμεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο πεξηνρήο. Η δηαθνξά ζε ζρέζε κε ηα αλζξσπνγεσγξαθηθά πξφηππα άιισλ λνκψλ είλαη ε χπαξμε αθφκε δχν ηζρπξψλ πφισλ αλάπηπμεο. Η Νάνπζα θαη ε Αιεμάλδξεηα είλαη ηα αζηηθά θέληξα δεπηέξνπ βαζκνχ πνπ δηαηεξνχλ εληζρπκέλν ξφιν ζπγθέληξσζεο δξαζηεξηνηήησλ. Έηζη έρνπκε ηειηθά ηελ χπαξμε ηξηψλ δσλψλ επηξνήο εληφο ηνπ λνκνχ. Απηφ θαίλεηαη μεθάζαξα κε ηελ ρξήζε ηνπ ράξηε. 7. Βιβλιογπαθία Γηεχζπλζε Πεξηβάιινληνο θαη Υσξνηαμίαο ηεο ΠΚΜ, εχξεζε ζηελ ηζηνζειίδα: (επίζθεςε 05/05/10) ΔΤΔ, 2010, εχξεζε ζηελ ηζηνζειίδα: (επίζθεςε 05/05/10) Κνηδακάλεο Β., Αλδξνπιάθε Α., 2000: Οη ρωξηθέο δηαζηάζεηο ηωλ δεκνγξαθηθώλ εμειίμεωλ ηεο Διιάδνο , κηα πξώηε πξνζέγγηζε, εχξεζε ζηελ ηζηνζειίδα: (επίζθεςε 22/05/10) Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Ηκαζίαο, Γηεχζπλζε, Γηνηθεηηθψλ- Σκήκα Απαζρφιεζεο, 2010 ηακαηειάηνο Μ., Βάκβα-ηακαηειάηνπ Φ., 2006: Γεωγξαθηθό Λεμηθό ηεο Διιάδνο, Δθδνηηθή Δξκήο ΔΠΔ, Αζήλα Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο& Κιηκαηηθήο Αιιαγήο, 2004: Πεξηθεξεηαθό Πιαίζην Χωξνηαμηθνύ Σρεδηαζκνύ θαη Αεηθόξνπ αλάπηπμεο Πεξηθέξεηαο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο, 5-7