Παράδειγμα Εργασίας Ποιοτικής Έρευνας. Διαβάστε την εργασία και κάντε σημειώσεις. Σημειώσεις

Transcript

1 Παράδειγμα Εργασίας Ποιοτικής Έρευνας. Διαβάστε την εργασία και κάντε σημειώσεις Σημειώσεις Διερεύνηση και σύγκριση των προτύπων που υιοθετούν οι γηγενείς και οι βορειοηπειρώτες μαθητές. Μια ερευνητική προσέγγιση για τη διαπίστωση της πολιτισμικής τους ταυτότητας Περίληψη Οι άνθρωποι από τη στιγμή που γεννιούνται εντάσσονται σε ένα σύνολο, παίρνουν τα χαρακτηριστικά του και αρχίζουν να διαμορφώνουν την ταυτότητά τους μέσα από αυτό. Η οικογένεια, το σχολείο, και γενικά η παράδοση, η γλώσσα και η θρησκεία είναι κάποια από τα αρχικά πρότυπα που το άτομο θα υιοθετήσει, στην προσπάθεια του να συνθέσει τη δική του ταυτότητα. Τα στοιχεία αυτά είναι τόσο ισχυρά που μπορούν να διατηρηθούν και να διαδοθούν διαχρονικά ακόμη και όταν είναι μακριά από τη χώρα-πλαίσιο που τα δημιούργησε. Εξαιτίας αυτού πολλοί άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να μεγαλώνουν ως Έλληνες, έχοντας πάρει τα ελληνικά ήθη και έθιμα, χωρίς να κατοικούν στην Ελλάδα. Η ταυτότητα των ανθρώπων αυτών θα όφειλε να αναγνωρίζεται και από τη χώρα που κατοικούν, κάτι που δε συμβαίνει πάντα, και πολύ περισσότερο από τη χώρα που προέρχονται. Summary From the time they are born, people identify themselves with a group, accept its characteristics and begin to configure their identity through it. Family, school and in general tradition, language and religion are some of the initial models that the individual is going to adopt, in his effort to combine his own identity. These elements are so powerful that can be maintained and spread even if they are far from the country-source that created them. Due to this fact, many people have the ability to grow up as Greeks, having taken the greek folkways, without living in Greece. The identity of these people should be recognised both from the country where they live, which is not always the case, and from the country where they come from. 1. Εισαγωγή Στο πέρασμα της ιστορίας παρατηρείται ότι τα σύνορα ενός κράτους καθορίζουν τις γεωγραφικές του διαστάσεις αλλά όχι και τη σύνθεση του πληθυσμού του. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθυσμός που κατοικεί σε μια συγκεκριμένη περιοχή ενός κράτους, μπορεί ύστερα από πόλεμο ή υπογραφή μιας συνθήκης να ανήκει σε ένα άλλο κράτος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Έλληνες που ζούσαν και ως ένα βαθμό ζουν ακόμη σε περιοχές της Βορείου Ηπείρου, που πλέον ανήκουν στο αλβανικό κράτος. Πολλές από τις αλβανικές περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σύνορα της Ελλάδας κατοικούνται από πολίτες με αλβανική υπηκοότητα αλλά ελληνικές ρίζες. Εξαιτίας αυτού η αλβανική κυβέρνηση, τους αναγνώρισε την ελληνική ιθαγένεια και τους επέτρεψε να πάρουν ελληνική μόρφωση. Μέσα από τη ελληνική μόρφωση που πήραν, τα άτομα αυτά άρχισαν να διαμορφώνουν κάποια στοιχεία της ταυτότητάς τους και να αποκτούν πρότυπα που ουσιαστικά δεν διέφεραν από εκείνα των Ελλήνων. Όταν κάποια από αυτά τα άτομα μετανάστευσαν στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό και κυρίως με βάση την υπηκοότητά τους που είναι Αλβανική. Στην έρευνα αυτή θέλουμε να διερευνήσουμε και να συγκρίνουμε τα πρότυπα που υιοθετούν οι γηγενείς και οι βορειοηπειρώτες μαθητές, με στόχο να διαπιστώσουμε τις ενδεχόμενες ταυτίσεις ή διαφοροποιήσεις και να αιτιολογήσουμε ή απορρίψουμε τη συμπεριφορά των γηγενών Ελλήνων απέναντί τους. 2. Θεωρία 2.1. Αποσαφήνιση όρων Πρότυπο «Η έννοια αυτή προέρχεται από την πρόθεση «προ» και το ουσιαστικό «τύπος» (προ+τύπος) και σημαίνει πρόπλασμα, αυτό που χρησιμοποιείται ως υπόδειγμα. Η λέξη 1

2 «πρότυπο» συγγενεύει με τη λέξη «αρχέτυπο», που σημαίνει βασική, αρχική φόρμα βάση της οποίας κατασκευάζεται κάτι άλλο1. «Πρότυπο είναι κάθε πρόσωπο, αντικείμενο ή ακόμα και ιδέα ή στάση ζωής που λαμβάνεται ως υπόδειγμα, ως μοντέλο προς μίμηση (ή και αποφυγή μερικές φορές), γιατί θεωρείται κάτι το ιδανικό και αποδεκτό σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό» 2. Επίσης πρότυπο αποτελεί «κάποιος ή κάτι που κατέχει σε βαθμό τελειότητας κάποια χαρακτηριστική ιδιότητα, για την κατηγορία στην οποία ανήκει, και που χρησιμεύει ως παράδειγμα προς μίμηση / πρόσωπο ή κατάσταση που προκαλεί το θαυμασμό μας και την επιθυμία να το μιμηθούμε 3». Συχνά η λέξη πρότυπο, όταν χρησιμοποιείται χωρίς την πλήρη γνώση του περιεχομένου της ταυτίζεται με την λέξη είδωλο. Αυτή η ταύτιση μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες του λόγου, καθώς η λέξη είδωλο αναφέρεται σε μια «αντίληψη ψευδή και εσφαλμένη, για την οποία ένα κοινωνικό σύνολο δείχνει μιαν έμμονη και τυφλή πίστη / πρόσωπο που είναι αντικείμενο υπέρμετρης και τυφλής αγάπης, λατρείας, πίστης, θαυμασμού» 4. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι πρότυπο είναι το πρόσωπο εκείνο που κατορθώνει, λόγω συγκεκριμένων ικανοτήτων ή χαρακτηριστικών, να αποτελεί πηγή θαυμασμού και μίμησης για τους ανθρώπους που το περιβάλλουν Ταυτότητα «Η έννοια ταυτότητα έγκειται στο σύνολο των διαφοροποιητικών χαρακτηριστικών, των γνωρισμάτων που καθορίζουν τι είναι κάτι, ποιος είναι κάποιος, που επιτρέπουν την αναγνώρισή του. Επιπλέον, η ταυτότητα κάποιου περιλαμβάνει και το σύνολο των ταυτίσεων του με άλλα άτομα. Μέσω της αλληλεπίδρασης με άλλα άτομα, το άτομο ταυτίζεται, μιμείται και αφομοιώνει στοιχεία από τους άλλους και διαμορφώνει, εμπλουτίζει τη δική του ταυτότητα 5». Η ταυτότητα δε μπορεί να θεωρείται στατική καθώς έχει την ιδιότητα να αλλάζει και να εμπλουτίζεται με το πέρας του χρόνου. Κάθε άτομο, όντας μέρος πολλών και διαφορετικών συνόλων και ομάδων γίνεται κάτοχος πολλών ταυτοτήτων, που του επιτρέπουν να ενσωματώνεται μέσα σε αυτές ή να διαφοροποιείται. Τέτοιες ταυτότητες μπορεί να είναι η εθνική, η πολιτισμική και η διαπολιτισμική Εθνική ταυτότητα «Με τον γενικό όρο εθνική ταυτότητα προσδιορίζεται ένα σύνολο στοιχείων τα οποία προσδίδουν συγκεκριμένη εθνική υπόσταση σε άτομο, άτομα ή ομάδες ατόμων. Αποτελεί τον όρο μέσω του οποίου ομάδες ή άτομα αυτοπροσδιορίζονται εθνικά. Παράγωγο στοιχείο της εθνικής ταυτότητας είναι η χρήση της για τον αυτοπροσδιορισμό ή αναπροσδιορισμό του ατόμου ή κάποιας ομάδας ατόμων. Οι εθνικές ταυτότητες, όπως και κάθε ταυτότητα, δεν αποτελούν σταθερά και αμετάβλητα στοιχεία. Πρόκειται για νοητικές κατασκευές που διαμορφώνονται σταδιακά σύμφωνα με τις εκάστοτε κοινωνικές, πολιτικές και ιστορικές συνθήκες 6». Από την παιδική ακόμα ηλικία, αναπτύσσονται εκείνοι οι μηχανισμοί που θα συντελέσουν στην ταύτιση του ατόμου με την εθνική του ομάδα. Σύμφωνα με τον Weinreich, η ανάπτυξη της εθνικής ταυτότητας είναι ένα βασικό θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τα παιδιά των μεταναστών, που ειδικά για αυτά η εθνική ταυτότητα αποτελεί μια πολυδιάστατη πτυχή 1 1 Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων ( 29/5/2009) /1825/1/kapnisi_fotia.pdf 2 post7829.html (προσπελάστηκε 6/4/2010) 3 post7829.html (προσπελάστηκε 6/4/2010) 4 post7829.html (προσπελάστηκε 6/4/2010) 5 Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων (29/5/2009). Htpp://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/bitstream/ /1825/1/kapnisi_fotia.pdf 6 el.wikipedia.org/wiki/εθνική_ταυτότητα (προσπελάστηκε 6/4/2010) 2

3 του εαυτού τους, καθώς αυτή εκφράζει μια συνέχεια ανάμεσα στην καταγωγή τους και σε αυτό που προσβλέπουν σε σχέση με την εθνικότητά τους στο μέλλον Πολιτισμική ταυτότητα «Η πολιτισμική ταυτότητα συγκροτείται και συνειδητοποιείται ως στάση απέναντι αφενός στον κυρίαρχο εθνοτικό λόγο και αφετέρου στην εθνική καταγωγή, όπως αυτή αποτυπώνεται στις προσδοκίες των ομοεθνών ενηλίκων. Το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η πολιτισμική ταυτότητα είναι η ύπαρξη μιας κοινής και μακροχρόνιας παράδοσης. Αδιαμφισβήτητο στοιχείο της παράδοσης αυτής αποτελεί η εμπέδωση μιας κοινής γλωσσικής παιδείας, η οποία μέσω της εκπαίδευσης γίνεται κτήμα όλων των πολιτών 8». Είναι γνωστό ότι η διαφύλαξη της πολιτισμικής ταυτότητας ενός έθνους είναι άμεσα συνδεδεμένη με τους κατόχους της, οι οποίοι ευθύνονται για την αρνητική ή θετική της εξέλιξη και για την επιβίωσή της Διαπολιτισμική ταυτότητα «Η διαπολιτισμική ταυτότητα αφορά στην προσπάθεια δημιουργικής σύνδεσης και σύνθεσης πολιτισμικών στοιχείων, που τα χαρακτηρίζει μια αναπόφευκτη σχέση ετερότητας 9». Για αυτό το λόγο τα άτομα που μεταναστεύουν αποκτούν μια νέα ταυτότητα, αυτή του διαπολιτισμού, καθώς καλούνται να συνδυάσουν και να αξιοποιήσουν τα πολιτισμικά στοιχεία που διαθέτουν ώστε να ανταποκριθούν και να λειτουργήσουν ομαλά μέσα στο νέο κοινωνικό πλαίσιο που ζουν. «Η διαπολιτισμική ταυτότητα εκφράζει προσπάθειες αντίστασης σε πολιτισμικά στερεότυπα που και εμφανίζουν τις πολιτισμικές διαφορές ως εμπόδια για τη διαπολιτισμική επικοινωνία και συμβίωση των ανθρώπων. Επίσης, βοηθά τους μετανάστες να απεγκλωβιστούν από τις περιοριστικές ταυτότητες και τις αρνητικά φορτισμένες περιγραφές της συλλογικής ταυτότητας που τους αποδίδονται 10» Σχέση προτύπου και ταυτότητας Η σύνθεση της ταυτότητας κάθε ατόμου ξεκινά από την παιδική του ηλικία και εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα στοιχεία και δεδομένα. Με το πέρασμα του χρόνου, το άτομο σε μια διάθεση για εμπλουτισμό της δικής του ταυτότητας αφομοιώνει χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που ανήκουν στην ταυτότητα άλλων προσώπων. Τα πρόσωπα αυτά έχουν το ρόλο του προτύπου επειδή αποτελούν μοντέλα προς μίμηση. Η ταυτότητα λοιπόν κάθε ατόμου, μη όντας στατική χρησιμοποιεί συνεχώς πρότυπα με σκοπό την εξέλιξη και την διαφοροποίησή της Έλληνες μετανάστες από την Αλβανία Εξαιτίας διάφορων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών που επικράτησαν σε ορισμένες χώρες, δημιουργήθηκαν μεταναστευτικά ρεύματα προς άλλες χώρες, που είτε ήταν οικονομικά πιο δυνατές, είτε επειδή γεωγραφικά ήταν πλησιέστερα σε αυτές. Στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος των μεταναστών προέρχεται από την Αλβανία. «Οι μετανάστες από την Αλβανία, χωρίζονται σε πολίτες αλβανικής εθνικότητας (και υπηκοότητας) και ελληνικής (όπως είναι οι Βόρειο Ηπειρώτες). Αυτοί με τη σειρά τους χωρίζονται σε Έλληνες, οι οποίοι κατοικούν στα 99 αναγνωρισμένα χωριά ως περιοχές διαβίωσης της 7 Weinreich, P. (1988), The operationalization of ethnic identity, in Berry, J. W., Annis, R.C. (eds), Ethnic psychology: research and practice with immigrants, refugees, native peopleethnic groupsand sojourners, Lisse, Sweets& Zeitlinger. Pp Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων (29/5/2009). Htpp://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/bitstream/ /1825/1/kapnisi_fotia.pdf 9 Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων (29/5/2009). Htpp://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/bitstream/ /1825/1/kapnisi_fotia.pdf 10 Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων (29/5/2009). Htpp://nemertes.lis.upatras.gr/dspace/bitstream/ /1825/1/kapnisi_fotia.pdf 3

4 ελληνικής μειονότητας, και σε Έλληνες στους οποίους δεν αναγνωρίστηκε αυτό το δικαίωμα. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, ήταν οι Έλληνες εντός των μειονοτικών ζωνών να απολαμβάνουν το δικαίωμα της εκπαίδευσης στη μητρική γλώσσα μέχρι το τέλος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ στους Έλληνες εκτός αυτών των ζωνών δε δόθηκε ποτέ αυτό το δικαίωμα 11». Δηλαδή, στην Αλβανία είχαμε και έχουμε πολίτες: 1. με αλβανική υπηκοότητα και αλβανική ιθαγένεια, δηλαδή Αλβανούς 2. με αλβανική υπηκοότητα αλλά ελληνική ιθαγένεια, δηλαδή βορειοηπειρώτες Έλληνες. Από τη στιγμή που το αλβανικό κράτος παρείχε σε μερίδα του βορειοηπειρωτικού ελληνικού πληθυσμύ το δικαίωμα για την εκμάθηση της μητρικής τους γλώσσας, σημαίνει ότι τους πολίτες αυτούς τους αντιμετώπιζε ως Έλληνες, δηλαδή μειονοτικό πληθυσμό. Κατά συνέπεια όταν κάποια από τα άτομα αυτά αναγκάστηκαν να μετακινηθούνμεταναστεύσουν στην Ελλάδα, η δυσκολία ή μη της ένταξής τους είχε να κάνει με το υπόβαθρο που διέθεταν ως προς την ελληνική γλώσσα και κουλτούρα ή τις προκαταλήψεις που είχε διαμορφώσει η ελληνική κοινωνία γι αυτούς. Σύμφωνα με τα παραπάνω, ενώ οι βορειοηπειρώτες στην Αλβανία αντιμετωπίζονταν ως μειονοτικός πληθυσμός ελληνικής καταγωγής, όταν οι Αλβανοί πολίτες ήρθαν στην Ελλάδα μαζί με τους βορειοηπειρώτες, τότε όλοι αντιμετωπίζονταν με το χαρακτηριστικό της υπηκοότητάς τους και όχι της ιθαγένειας, δηλαδή θεωρούνταν όλοι Αλβανοί, ακόμη και οι βορειοηπειρώτες που είχαν ελληνική ιθαγένεια. Η συμπεριφορά αυτή εκ μέρους των γηγενών Ελλήνων δε εκδηλώνεται μόνο σε σχέση με τους βορειοηπειρώτες, αλλά συμβαίνει με όλους τους ομογενείς του εξωτερικού ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης όταν αυτοί επιστρέφουν για οποιοδήποτε λόγο στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να τους αποκαλούμε Γερμανούς, Αυστραλούς, Ρώσους, Καναδούς κ.λπ., ενώ είναι τόσο στην ιθαγένεια όσο και στην υπηκοότητα πολλές φορές Έλληνες Σκοπός της έρευνας Ο πληθυσμός της Ελλάδα αποτελείται από τους γηγενείς και τους μετανάστες που είναι άτομα με διαφορετική υπηκοότητα. Σύμφωνα με την προηγούμενη αναφορά, στην Ελλάδα ζουν μετανάστες κυρίως από την Αλβανία, κάποιοι από τους οποίους όμως, έχουν ελληνική ιθαγένεια (Βόρειο Ηπειρώτες). Τα άτομα αυτά στην Αλβανία θεωρούνται τυπικά Αλβανοί υπήκοοι, αλλά αντιμετωπίζονται με βάση την ιθαγένεια τους, που είναι ελληνική. Οι Βόρειο Ηπειρώτες όταν μεταναστεύουν στην Ελλάδα, ουσιαστικά έχουν την ίδια ιθαγένεια με τους Έλληνες πολίτες αλλά παρόλα αυτά οι Έλληνες τους αντιμετωπίζουν με την αλβανική τους υπηκοότητα, ταυτίζοντάς τους απόλυτα με τους Αλβανούς. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι, μέσα από τη σύγκριση των προτύπων τα οποία υιοθετούν οι Έλληνες και οι Βόρειο Ηπειρώτες μαθητές, να διαπιστωθεί αν υπάρχουν ομοιότητες που να καταδεικνύουν ότι οι Βόρειο Ηπειρώτες έχουν την ελληνική ιθαγένεια και κατ επέκταση ότι η αντιμετώπισή τους ως Αλβανούς, είναι εσφαλμένη. 3. Μεθοδολογία 3.1. Το δείγμα Στην παρούσα έρευνα θα χρησιμοποιηθεί η Μελέτη Περίπτωσης και έτσι το δείγμα θα αποτελείται από τέσσερις μαθητές, οι οποίοι φοιτούν στην Ε τάξη δημοτικού σχολείου, στη πόλη της Άρτας. Από τους μαθητές αυτούς έχουν επιλεγεί ένα αγόρι και ένα κορίτσι από την Ελλάδα, καθώς και ένα αγόρι και ένα κορίτσι που είναι Έλληνες μετανάστες από την Βόρεια Ήπειρο Ερευνητικά εργαλεία Αρχικά έγινε μια αποσαφήνιση των όρων πρότυπα και ταυτότητα ώστε να καταστεί σαφές το θεωρητικό τους περιεχόμενο. Στη συνέχεια προετοιμάστηκαν τα ερωτήματα της ημι- 11 Μαλκίδης, Θ. (2003), Έλληνες μετανάστες από την Αλβανία. Η κοινωνία των Ελλήνων της Χιμάρας. Στο Γεωργογιάννης, Π. (επιμ. ) (2004). Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ελληνικά ως Δεύτερη ή ξένη γλώσσα- Τόμος ΙΙ, 6 ο Διεθνές Συνέδριο 4

5 δομημένης συνέντευξης, τα οποία αποτελούν τα ερευνητικά μας εργαλεία και τα οποία θα οδηγήσουν στη διεξαγωγή χρήσιμων για την έρευνα, συμπερασμάτων. Ακολούθως, πραγματοποιήθηκαν οι συνεντεύξεις με κάθε μαθητή ξεχωριστά. Η μορφή της συνέντευξης ήταν ημι-δομημένη, που σημαίνει ότι οι ερωτήσεις δεν ακολουθούσαν μια συγκεκριμένη σειρά αλλά την ροή της ίδιας της συνέντευξης. Εκτός από τις αλλαγές στη σειρά των ερωτήσεων, ταυτόχρονα δίνονταν οι απαραίτητες διευκρινήσεις ώστε οι μαθητές να κατανοούν πλήρως σε τι καλούνται να απαντήσουν Τρόπος ανάλυσης των δεδομένων Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις των μαθητών χωρίστηκαν σε 4 κατηγορίες, ως εξής: 1. Πρότυπα από την οικογένεια 2. Πρότυπα από το σχολείο (δάσκαλοι, συμμαθητές) 3. Πρότυπα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο (αθλητές, επιστήμονες, διάσημοι κ.λπ.) 4. Πρότυπα από το θρησκευτικό χώρο Οι απαντήσεις σε πρώτο επίπεδο αναλύθηκαν ξεχωριστά για τον κάθε ένα μαθητή, ενώ στη συνέχεια αναλύθηκαν συγκριτικά. Μέσα από αυτή τη σύγκριση θα δοθούν και τα αποτελέσματα που θα μας επιτρέψουν να προβούμε σε συμπεράσματα σε σχέση με το πώς τα πρότυπα μιας χώρας επηρεάζουν τους γηγενείς Έλληνες και τους βορειοηπειρώτες Έλληνες με διαφορετική υπηκοότητα. 4. Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας Στη συνέχεια θα σχολιάσουμε τις συνεντεύξεις που προέκυψαν από τους μαθητές Σχολιασμός των συνεντεύξεων των βορειοηπειρωτών μαθητών Σχολιασμός της συνέντευξης του Βαγγέλη, βορειοηπειρώτη μαθητή Ο πρώτος μαθητής ονομάζεται Βαγγέλης και γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βόρειο Ήπειρο μέχρι τα τρία του χρόνια. Πρότυπα από την οικογένεια: Αναφορικά με τα πρότυπα από το οικογενειακό περιβάλλον, ο Βαγγέλης θεωρεί ως πρότυπο τον πατέρα του γιατί «του μαθαίνει πράγματα», ενώ δεν αναφέρεται σε κανένα άλλο μέλος της οικογένειάς του που να λειτουργεί ως πρότυπο γι αυτόν. Πρότυπα από το σχολείο: Στο χώρο του σχολείου το βασικό πρότυπο του Βαγγέλη είναι ο δάσκαλός του, γιατί «έχει γνώσεις και μαθαίνει στα παιδιά», ενώ από τους συμμαθητές του επιλέγει δύο, με διαφορετικά κριτήρια: το Βαγγέλη επειδή είναι καλός φίλος και το Νίκο επειδή είναι καλός μαθητής. Πρότυπα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο: Όσον αφορά τους καλλιτέχνες, ως πρότυπα ο Βαγγέλης επιλέγει έναν Έλληνα τραγουδιστή, το Σάκη Ρουβά και έναν Αμερικάνο ηθοποιό, τον Τζόνι Ντέπ, ενώ από αθλητές επιλέγει τον βραζιλιάνο ποδοσφαιριστή Ροναλντίνιο. Στην ερώτηση αν έχει πρότυπο κάποιον επιστήμονα απάντησε ότι δεν ξέρει κανέναν, ούτε με παγκόσμια φήμη, ούτε κάποιον από το περιβάλλον που ζούσε. Όταν έγινε αναφορά για πρότυπα ήρωες-θρύλους, ο Βαγγέλης έδειξε εξαιρετικό ενθουσιασμό και χωρίς να το σκεφτεί σχεδόν καθόλου απάντησε «τον Κολοκοτρώνη που πολέμησε και έγινε ήρωας», τονίζοντας ότι θα ήθελε πολύ να του μοιάσει, ενώ από την ελληνική μυθολογία ανέφερε ότι θαυμάζει τον Δία γιατί ήταν ο βασιλιάς του Ολύμπου. Από την Αλβανία δεν είχε κάποιο πρότυπο. Πρότυπα από το θρησκευτικό χώρο: Στην ερώτηση τι θρήσκευμα έχει, ο Βαγγέλης ήταν πολύ διστακτικός γιατί θεωρούσε ότι πρέπει να απαντήσει ότι είναι μόνο χριστιανός. Όταν κατάλαβε ότι δεν θα πρέπει να νοιώθει άσχημα για την πίστη του, παραδέχτηκε ότι έχει δύο θρησκείες και ότι πιστεύει και στο Αλλάχ 5

6 και στο Θεό. Σε ερώτηση πώς συνδυάζει την πίστη σε δύο θεούς, απάντησε ότι για αυτόν ο Αλλάχ και ο Θεός του Χριστιανισμού είναι το ίδιο πρόσωπο απλά έχει διαφορετικά ονόματα. Για τη ζωή και τα διδάγματα του Αλλάχ δεν γνωρίζει κάτι, ενώ ξέρει ότι ο Χριστός, που είναι γιος του Θεού, θεράπευσε τους αρρώστους και αγαπάει τους ανθρώπους. Συμπεράσματα: Μέσα από τις απαντήσεις του, ο Βαγγέλης φαίνεται να διαλέγει ως πρότυπα οικεία άτομα που έχουν γνώσεις σε διάφορους τομείς και που του τις μεταφέρουν (πατέρας-δάσκαλος) ή άτομα με καλλιτεχνικές ή αθλητικές ικανότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλή και προβεβλημένα (Ρουβάς, Ντέπ, Ροναλντίνιο). Όσον αφορά τα πρότυπα ήρωας θρύλος είναι αποκλειστικά παρμένα από την ελληνική ιστορία και μυθολογία αντίστοιχα. Στο θέμα θρησκεία φαίνεται να προσπαθεί να διατηρήσει ένα σύνδεσμο με τη χώρα καταγωγής, συναισθηματικό περισσότερο, καθώς δε γνωρίζει τίποτα για τον Μουσουλμανισμό, ενώ αντίθετα για το Χριστιανισμό φαίνεται πιο ενημερωμένος και με ξεκάθαρο πρότυπο το Χριστό. Αναφορά σε πρόσωπο-πρότυπο από την Αλβανία δεν έγινε Σχολιασμός της συνέντευξης της Κλάρας, βορειοηπειρώτισσας μαθήτριας Η δεύτερη μαθήτρια ονομάζεται Κλάρα, είναι και αυτή από την Βόρειο Ήπειρο όπου γεννήθηκε και έζησε μέχρι την ηλικία των δύο χρόνων. Πρότυπα από την οικογένεια: Η Κλάρα μέσα στην οικογένεια αναφέρει δύο πρότυπα, αυτό της μεγαλύτερης αδερφής, η οποία την προσέχει, τη διαβάζει και της μαθαίνει τις δουλειές του σπιτιού, και του πατέρα, ο οποίος κάνει πολλές δουλειές, της μαθαίνει πράγματα από τη δουλειά του και που είναι πολύ καλός στη δουλειά του. Η παρουσία της μητέρας δεν αναφέρεται ως πρότυπο. Πρότυπα από το σχολείο: Από το σχολικό περιβάλλον ως βασικό πρότυπο λειτουργεί ο Νικηφόρος που είναι ο καλύτερος μαθητής και ο Θάνος που είναι ο δεύτερος καλύτερος μαθητής. Θαυμάζει το γεγονός ότι τα αγόρια αυτά είναι στην ηλικία της και τα πάνε άριστα στα μαθήματα και θέλει και αυτή να τους μοιάσει. Παράλληλα θαυμάζει το δάσκαλό της, γιατί με τις γνώσεις που έχει τη βοηθά να μάθει, χωρίς να της φωνάζει για τα λάθη της. Πρότυπα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο: Από τον καλλιτεχνικό χώρο ως πρότυπο αναφέρει έναν Έλληνα τραγουδιστή, το Σάκη Ρουβά, από αθλητές τον βραζιλιάνο ποδοσφαιριστή Ροναλντίνιο, ενώ άλλα διάσημα πρόσωπα δεν αναφέρθηκαν. Στον τομέα της επιστήμης ως μοναδικό πρότυπο αναφέρονται οι γιατροί, ενώ για πρότυπα που να αφορούν ήρωες ή θρύλους αρχικά δεν δόθηκε καμία απάντηση. Όταν έγινε όμως αναφορά στην ελληνική επανάσταση ανέφερε τον Κολοκοτρώνη, τονίζοντας ότι είναι γενναίος και καλός ενώ ανέφερε ότι δεν γνώριζε κανέναν ήρωα από την Αλβανία. Πρότυπα από το θρησκευτικό χώρο: Στην ερώτηση για την θρησκεία αναφέρθηκε μόνο στο Χριστιανισμό και παρουσίασε ως πρότυπο το Χριστό, που κατείχε πολλές γνώσεις και δίδαξε να μη λέμε ψέματα και να σεβόμαστε τους γονείς μας. Συμπεράσματα: Τα πρότυπα της Κλάρας σχετίζονται κυρίως με ανθρώπους που έχουν πολλές γνώσεις στον τομέα που βρίσκονται, π.χ. οι γνώσεις που έχει η αδερφή στα μαθήματα και τις δουλειές σπιτιού, ο πατέρας στη δουλειά του, ο γιατρός στη δουλειά του, ο Χριστός που σαν γιος Θεού ήξερε τα πάντα. Σε ερωτήματα που αφορούσαν την Ιστορία και τη Θρησκεία οι απαντήσεις περιείχαν μόνο το ελληνικό στοιχείo (Κολοκοτρώνης, Χριστιανισμός) χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά σε αλβανικά πρότυπα. 6

7 4.2. Σχολιασμός των συνεντεύξεων των γηγενών Ελλήνων μαθητών Σχολιασμός της συνέντευξης του Δημήτρη, Έλληνα μαθητή Ο τρίτος μαθητής ονομάζεται Δημήτρης και γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ελλάδα από Έλληνες γονείς. Πρότυπα από την οικογένεια: Από την οικογένειά του, ο Δημήτρης, έχει ως πρότυπο τον πατέρα του γιατί είναι δάσκαλος και έχει πολλές γνώσεις. Πρότυπα από το σχολείο: Στο σχολείο έχει σαν πρότυπο τον δάσκαλό του, που τον ταυτίζει σε κάποιο βαθμό με τον πατέρα του, γιατί θέλει και ο ίδιος να μπορεί να διδάσκει σε παιδιά. Η επιλογή προτύπου από συμμαθητές βασίζεται στις αθλητικές ικανότητες των μαθητών και γι αυτό το λόγο έχει πρότυπο το συμμαθητή του Βασίλη που τρέχει γρήγορα. Πρότυπα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο: Ο Δημήτρης έχει σαν πρότυπα καλλιτέχνες-αθλητές που είναι πρώτοι στην κατηγορία τους, οι οποίοι είναι ο τραγουδιστής Ρίμπακ που κέρδισε σε έναν διαγωνισμό τραγουδιού (Γιουροβίζιον) και ο Νικοπολίδης που είναι αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ολυμπιακού. Από επιστήμονες έχει ως πρότυπο τον Αϊνστάιν, ενώ από διάσημους τον Αμερικανό ηθοποιό Μπραντ Πιτ που είναι πολύ πλούσιος και τον θαυμάζουν όλοι. Σε σχέση με το πρότυπο ήρωας ή θρύλος, ανέφερε δυο αντιφατικές προσωπικότητες που έδρασαν στην ελληνική επανάσταση, για διαφορετικούς λόγους την καθεμία. Από τη μία πλευρά έχει ως πρότυπο τον Κολοκοτρώνη γιατί ήταν αρχηγός και έσωσε την πατρίδα από τους Τούρκους και από την άλλη πλευρά έχει τον Αλή Πασά γιατί ήταν βασιλιάς και πλούσιος, παρόλο που ήταν εχθρός των Ελλήνων. Σε σχέση με το μυθικό πρόσωπο που θαυμάζει ανέφερε τον Ηρακλή, ο οποίος κατάφερε να κάνει τους 12 άθλους. Πρότυπα από το θρησκευτικό χώρο: Αναφορικά με τη θρησκεία το πρότυπό του είναι ο Χριστός, που θυσιάστηκε για τους ανθρώπους και θα ήθελε πολύ να διδάξει το Λόγο Του. Συμπεράσματα: Ο Δημήτρης έχει ως πρότυπα άτομα που είναι πρώτοι ή αρχηγοί στον τομέα τους. Τα πρότυπα αυτά προέρχονται από τον ελληνικό χώρο (Νικοπολίδης, Βασίλης, δάσκαλος) καθώς επίσης και από το εξωτερικό (Ρίμπακ, Πίτ). Σε σχέση με τις ηρωικές προσωπικότητες, επιλέγει έναν Έλληνα (Κολοκοτρώνη) που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση της Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα καταφέρνει να διαχωριστεί από τις εθνικιστικές αντιλήψεις και να αναφέρει ότι πρότυπο αποτελεί και ο Αλή Πασάς λόγω της δύναμης και του πλούτου που κατείχε. Σε σχέση με τα θρησκευτικά πρότυπα, αναφέρει το Χριστό. Στα πρόσωπα του Χριστού, του δασκάλου και του πατέρα ο Δημήτρης βλέπει τις πηγές από τις οποίες θα αποκομίσει γνώσεις που στη συνέχεια θα μεταφέρει σε άλλους ανθρώπους Σχολιασμός της συνέντευξης της Ήλιας, Ελληνίδας μαθήτριας γονείς. Η τελευταία μαθήτρια ονομάζεται Ήλια και έχει γεννηθεί στην Ελλάδα από Έλληνες Πρότυπα από την οικογένεια: Η Ήλια λέει πως όλα τα μέλη της οικογένειάς της αποτελούν πρότυπα. Αρχικά αναφέρει την μια αδερφή της Νικολέτα, 23 ετών, γιατί συνεχίζει τις σπουδές της και ασχολείται με δημιουργικό επάγγελμα (αρχιτεκτονική), έπειτα την άλλη αδερφή (Λένα, 27 ετών) επειδή γνωρίζει καλά μαθηματικά (είναι καθηγήτρια Μαθηματικών). Συνεχίζει με τον πατέρα της που τον θαυμάζει για τις πολιτικές του γνώσεις και απόψεις και καταλήγει στη μητέρα που τη θαυμάζει επειδή είναι καλός άνθρωπος και βοηθάει τους γύρω της. 7

8 Πρότυπα από το σχολείο: Στο σχολικό περιβάλλον απουσιάζουν τα πρότυπα καθώς θεωρεί ότι οι συμμαθητές της θέλουν να ασχοληθούν με βαρετά επαγγέλματα όπως του γιατρού και του δικηγόρου, ενώ η ίδια θέλει να ασχοληθεί με πιο δημιουργικά πράγματα, όπως είναι το σχέδιο μόδας. Ο δάσκαλος δεν λειτουργεί καθόλου ως πρότυπο αφού δεν μπορεί να την εμπνεύσει. Πρότυπα από τον ευρύτερο κοινωνικό χώρο: Στον κοινωνικό της περίγυρο τα πρότυπα είναι μόνο γυναίκες ενώ δεν έχει ως πρότυπο κάποιον αθλητή ή επιστήμονα. Πιο συγκεκριμένα από καλλιτέχνες-διάσημους έντονη είναι η παρουσία Αμερικανίδων σταρ (Μπιγιονσέ, Ριάνα, Τζολί), οι οποίες έχουν δόξα και είναι πλούσιες, ενώ υπάρχει μόνο μια αναφορά σε μια Ελληνίδα μοντέλο (Καγιά), για την οποία ανέφερε μόνο την εξωτερική ομορφιά της. Τα πρότυπα που έχουν να κάνουν με ήρωες και θρύλους ήταν ποικίλα. Έτσι ως πρότυπα θεωρεί τους ήρωες του Πολυτεχνείου και της ελληνικής επανάστασης, από όπου και ξεχωρίζει ιδιαίτερα δυο πρόσωπα, την Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογένους. Ο λόγος που γίνεται ειδική αναφορά είναι ότι αυτές οι γυναίκες κατάφεραν να γίνουν ηρωίδες σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν δικαιώματα. Σε σχέση με τα πρότυπα-θρύλους η Ήλια λέει ότι θαυμάζει τη θεά Άρτεμη επειδή προστάτευε τα ζώα. Πρότυπα από το θρησκευτικό χώρο: Η Ήλια, που δηλώνει Χριστιανή, στην ερώτηση για το αν έχει θρησκευτικά πρότυπα, θεωρεί ότι ως πρότυπο πρέπει να έχει κυρίως την οικογένειά της, επειδή οτιδήποτε και αν χρειαστεί θα της το δώσει η οικογένειά της γιατί ο Χριστός δε ζει τώρα για να τη βοηθήσει. Συμπεράσματα: Από τις ερωτήσεις διαπιστώνεται ότι βασικός χώρος από όπου η Ήλια αντλεί πρότυπα, είναι η οικογένεια της, και είναι τόσο ισχυρά που υπερτερούν μάλιστα και των θρησκευτικών προτύπων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό που εμφανίζεται έντονα είναι η απουσία αντρικών προτύπων, πέραν του πατέρα. Επίσης παρατηρείται δυσκολία έρευσης προτύπων στο σχολικό περιβάλλον και μια ιδιαίτερη προτίμηση σε κοινωνικά πρότυπα από Ελλάδα (Καγιά) και Αμερική (Τζολί, Ριάνα, Μπιγιονσέ) τα οποία ασχολούνται με δημιουργικά επαγγέλματα (υποκριτική, τραγούδι, μόντελινγκ). Έτσι παρατηρείται ότι βασικός λόγος επιλογής ενός προτύπου είναι η ενασχόλησή του με δημιουργικά-δημοφιλή επαγγέλματα. Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στην επιλογή του προτύπου φαίνεται πως είναι η δυνατή προσωπικότητα και ο δυναμισμός, που κάνουν τον άνθρωπο να ξεπερνά τα κοινωνικά στερεότυπα και να μάχεται για κάποιο σκοπό, όπως έκαναν η Μπουμπουλίνα και η Μαυρογένους Συγκριτική παρουσίαση των προσδοκιών και των προοπτικών των ίδιων μαθητών για να λειτουργήσουν μελλοντικά ως πρότυπα Οι τρεις τελευταίες ερωτήσεις έγιναν με σκοπό αρχικά να διαπιστωθεί το ισχυρότερο πρότυπο κάθε παιδιού, το είδος προτύπου που θα ήθελε να είναι το ίδιο το παιδί σε μια κοινωνία και τα μέσα και τις ενέργειες που θεωρεί ότι θα το οδηγήσουν στο να γίνει πρότυπο Συγκριτική παρουσίαση των βορειοηπειρωτών μαθητών Στη συνέχεια συγκρίναμε τις απαντήσεις των παιδιών από τη Βόρειο Ήπειρο. Από τη σύγκριση προέκυψαν τα παρακάτω: 8

9 Βαγγέλης 1. Σε ποιο από τα πρότυπά σου θα ήθελες να μοιάσεις ; Στον μπαμπά μου γιατί με αγαπάει και με φροντίζει και θέλω και εγώ να γίνω σαν αυτόν. 2. Εσύ τι πρότυπο θα ήθελες να γίνεις ; Γιατρός για να θεραπεύω παιδιά και να 3. Τι πρέπει να κάνεις για να γίνεις πρότυπο; τα κάνω ευτυχισμένα. Να διαβάζω, να γίνω καλό παιδί, να ακούω τον μπαμπά μου. Πρέπει να δουλέψω σκληρά και να προσπαθώ. Κλάρα 1. Σε ποιο από τα πρότυπά σου θα ήθελες να μοιάσεις ; Στον Νικηφόρο. Στον Θάνο. 2. Εσύ τι πρότυπο θα ήθελες να γίνεις ; Γιατρός για να βοηθάω τους ανθρώπους, 3. Τι πρέπει να κάνεις για να γίνεις πρότυπο; και να τους κάνω καλά. Να κάνω καλά τη δουλειά μου, να διαβάζω, να μαθαίνω καινούρια πράγματα, να δουλεύω πολύ και συνέχεια. Στο πρώτο ερώτημα οι απαντήσεις του Βαγγέλη και της Κλάρας φαίνεται να διαφοροποιούνται, καθώς ο Βαγγέλης θεωρεί ως ισχυρότερο πρότυπο τον πατέρα του (οικογένεια) ενώ η Κλάρα έχει ως πρότυπα τους δύο άριστους συμμαθητές της (σχολείο). Οι δύο επόμενες απαντήσεις ταυτίζονται απόλυτα αφού και τα δυο παιδιά θέλουν να γίνουν γιατροί ώστε να βοηθούν τους ανθρώπους και πιστεύουν ότι μόνο με σκληρή δουλειά και μελέτη μπορούν να το πετύχουν. Αυτό συνάδει με τις αρχές που πήραν από τις οικογένειές τους, που ταυτίζονται με τα κοινωνικά πρότυπα της Ελλάδας. Αναλυτικότερα, τα πρότυπα που επί αιώνες προβάλλονταν στην ελληνική κοινωνία, ήταν αυτά που παρείχαν κοινωνική προσφορά, όπως ο γιατρός που σώζει ζωές ή ο δικηγόρος που υπερασπίζεται τον αδύναμο, τα οποία έχουν τις ρίζες τους στον διαχρονικό ελληνικό πολιτισμό. Παρατηρείται, λοιπόν, ότι τα παιδιά από τη Βόρειο Ήπειρο επιθυμούν να γίνουν πρότυπα που κατέχουν ιδιαίτερη θέση στην παραδοσιακή ελληνική κοινωνία Συγκριτική παρουσίαση των γηγενών Ελλήνων μαθητών Στη συνέχεια συγκρίναμε τις απαντήσεις των γηγενών Ελλήνων μαθητών. Τα αποτελέσματα της σύγκρισης έχουν ως εξής: Δημήτρης 1. Σε ποιο από τα πρότυπά σου θα ήθελες να μοιάσεις ; Στον Κολοκοτρώνη γιατί ήταν αρχηγός και γενναίος και απελευθέρωσε την πατρίδα από τους Τούρκους. Και γιατί σκότωσε πολλούς Τούρκους. 2. Εσύ τι πρότυπο θα ήθελες να γίνεις ; Θέλω να γίνω ηθοποιός, για να βγαίνω στην τηλεόραση και να κάνω τους ανθρώπους να γελούν. Ήλια 1. Σε ποιο από τα πρότυπά σου θα ήθελες να μοιάσεις ; Στην Ατζελίνα Τζολί γιατί είναι πλούσια και διάσημη και κάνει και φιλανθρωπίες. 2. Εσύ τι πρότυπο θα ήθελες να γίνεις ; Θέλω να γίνω σχεδιάστρια μόδας και να 3. Τι πρέπει να κάνεις για να γίνεις πρότυπο; δημιουργώ συνέχεια. Να μάθω ξένες γλώσσες επειδή θα πρέπει να ταξιδεύω, να ενημερώνομαι για τη μόδα και να είμαι κοινωνική. 9

10 Οι δύο Έλληνες γηγενείς μαθητές, όπως και οι βορειοηπειρώτες μαθητές, έχουν επιλέξει πρότυπα από διαφορετικούς χώρους και με διαφορετικό έργο. Ο μεν Δημήτρης θεωρεί τον Κολοκοτρώνη ως μια θρυλική ελληνική προσωπικότητα, στον οποίο θα ήθελε να μοιάσει καθώς ήταν αρχηγός, γενναίος και βοήθησε στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Η δε Ήλια επιλέγει την Τζολί που είναι ένα σύγχρονο και διάσημο σε όλο τον κόσμο πρόσωπο, που έγινε πρότυπο μέσα από την υποκριτική τέχνη. Η προτίμηση του αγοριού σε ένα ιστορικό ελληνικό πρόσωπο και του κοριτσιού σε μια Αμερικανίδα ηθοποιό φανερώνει ότι η ελληνική κοινωνία αρχίζει να αποκτά και ένα παγκόσμιο χαρακτήρα και ότι δίνει χώρο και σε πρότυπα που κατοικούν εκτός των συνόρων της να προβληθούν ανάλογα. Στη συνέχεια, ο Δημήτρης ανέφερε ότι θέλει να γίνει ηθοποιός και η Ήλια σχεδιάστρια μόδας. Και τα δυο παιδιά εξέφρασαν την επιθυμία να γίνουν πρότυπα που έχουν σχέση με μορφές τέχνης (υποκριτική, ραπτική). Η άποψη των παιδιών σχετικά με τις ενέργειες προσόντα που πρέπει να έχουν ή να αναπτύξουν για να γίνουν πρότυπα ήταν παρόμοιες. Και οι δυο αναφέρθηκαν σε συμπεριφορές που θα πρέπει να ακολουθούν, δηλαδή για να γίνεις ηθοποιός πρέπει να έχεις χιούμορ, για να γίνεις σχεδιάστρια πρέπει να είσαι κοινωνική. Ωστόσο, δεν ήταν ξεκάθαρες οι απόψεις τους για τα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσουν για να πετύχουν το στόχο τους και έτσι αναφέρθηκαν σε γενικά πράγματα, όπως η άποψη ότι για να γίνεις ηθοποιός πρέπει να κάνεις πρόβες, ενώ για να γίνεις σχεδιάστρια πρέπει να ξέρεις αγγλικά. 5. Γενικά συμπεράσματα Οι απαντήσεις που δόθηκαν στην παρούσα συνέντευξη οδήγησαν στη διεξαγωγή των εξής συμπερασμάτων: Καταρχήν, τα παιδιά με προέλευση από τη Βόρειο Ήπειρο όπως και τα παιδιά από την Ελλάδα υιοθετούν σχεδόν τα ίδια καλλιτεχνικά-αθλητικά πρότυπα από την Ελλάδα και την Αμερική, ενώ παρατηρείται ότι οι μαθητές από τη Βόρειο Ήπειρο δεν υιοθετούν πρότυπα από την Αλβανία. Επίσης, το ίδιο συνέβη με τα πρότυπα-ήρωες, όπου υπήρξε πλήρης ταύτιση καθώς και οι τέσσερις απαντήσεις περιελάμβαναν τον Κολοκοτρώνη, χωρίς να γίνει καμία αναφορά σε Αλβανό ήρωα εκ μέρους των βορειοηπειρωτών μαθητών, ενώ ο Έλληνα μαθητής επέλεξε ως πρότυπό του και τον Αλή-Πασά. Στην ερώτηση για το θρησκευτικό τους πρότυπο παρατηρείται για ακόμη μια φορά ταύτιση των απαντήσεων, που αυτή τη φορά επικεντρώνεται γύρω από το πρόσωπο του Χριστού. Ακόμη και η δήλωση του Βαγγέλη ότι πιστεύει και στο Θεό του Χριστιανισμού και στον Αλλάχ, δεν μπορεί να αναιρέσει αυτή την ταύτιση, καθώς το ίδιο το παιδί παραδέχεται ότι θεωρεί Αλλάχ και Θεό ως τον ίδιο θεό και ότι γνωρίζει μόνο για το Θεό του Χριστιανισμού. Τέλος σε σχέση με τα πρότυπα που επιθυμούν τα ίδια τα παιδιά να γίνουν στο μέλλον, υπάρχουν αποκλίσεις που οφείλονται περισσότερο σε προσωπικά κίνητρα. Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά που κατάγονται από την Β. Ήπειρο νιώθοντας ότι αντιμετωπίζονται ως μετανάστες, έχουν την ανάγκη να ενσωματωθούν και ουσιαστικά και τυπικά στην ελληνική κοινωνία και έτσι αποφασίζουν να υιοθετήσουν εκείνα τα κοινωνικά πρότυπα που μολονότι είναι ιδιαίτερα απαιτητικά, ταυτόχρονα είναι και ευρέως αποδεκτά στην κοινωνία που ζουν. Επιπλέον, η επιλογή αυτών των παραδοσιακών προτύπων τους επιτρέπει να γνωρίζουν εκ των προτέρων τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν για να πετύχουν το στόχο τους, για παράδειγμα να μελετούν και να δουλεύουν σκληρά. Τα παιδιά που κατάγονται από την Ελλάδα, έχοντας την ασφάλεια του Έλληνα υπηκόου, διαλέγουν πρότυπα πέρα από τα καθιερωμένα, που παρότι δεν προσφέρουν ουσιαστικές υπηρεσίες, λαμβάνουν ωστόσο μεγάλη δημοσιότητα και αμείβονται ιδιαίτερα καλά. Το γεγονός ότι τα πρότυπα του ηθοποιού και της σχεδιάστριας μόδας ξεφεύγουν από τα παραδοσιακά κοινωνικά πρότυπα, έχει ως αποτέλεσμα να μην έχουν προλάβει να παγιωθούν και να αφομοιωθούν τα χαρακτηριστικά και οι κατευθύνσεις που πρέπει κάποιος να ακολουθήσει για να πετύχει το στόχο του. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά δεν έχουν σαφή εικόνα για τη διαδρομή αλλά μόνο για τον προορισμό τους. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι είναι λάθος να αντιμετωπίζουμε ως Αλβανούς υπηκόους τους μετανάστες από την Β. Ήπειρο που έχουν την ελληνική ιθαγένεια, καθώς είναι απόλυτα εναρμονισμένοι με την ελληνική κοινωνία, παράδοση και θρησκεία. 10

11 Οποιαδήποτε προσπάθεια ταύτισης και αντιμετώπισής τους ως αλλοδαπούς θα πρέπει να χαρακτηρίζεται εσφαλμένη και αυθαίρετη. Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσση Μαλκίδης, Θ. (2003), Έλληνες μετανάστες από την Αλβανία. Η κοινωνία των Ελλήνων της Χιμάρας. Στο Γεωργογιάννης, Π. (επιμ. ) (2004). Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ελληνικά ως Δεύτερη ή ξένη γλώσσα- Τόμος ΙΙ, 6 ο Διεθνές Συνέδριο Ξενόγλωσση Weinreich, P. (1988), The operationalization of ethnic identity, in Berry, J. W., Annis, R.C. (eds), Ethnic psychology: research and practice with immigrants, refugees, native peopleethnic groupsand sojourners, Lisse, Sweets& Zeitlinger. Pp Ιστοσελίδες Καπνίση, Φ. Τα πρότυπα σε πολιτισμικά διαφορετικές ομάδες: μια ερευνητική προσέγγιση αναφορικά με την αλλαγή και τη διαφοροποίηση προτύπων. Στο: (προσπελάστηκε στις 29/5/2009) (προσπελάστηκε 6/4/2010) post7829.html (προσπελάστηκε 6/4/2010) 11