Διαφαςικζσ (ανάλογα με τθν περίςταςθ επικοινωνίασ) υντοπικζσ/ςυςτρωματικζσ/ςυμφαςικζσ ενότθτεσ=διάλεκτοι

Transcript

1 Είδθ διαλζκτων

2 1. Ο Coseriu διακρίνει ανάμεςα ςε 3 είδθ εςωτερικϊν διαφορϊν: Διατοπικζσ διαφορζσ (που εξετάηει θ χωρογλωςςολογία) Διαςτρωματικζσ (ανάλογα με τα κοινωνικοπολιτιςμικά ςτρϊματα) Διαφαςικζσ (ανάλογα με τθν περίςταςθ επικοινωνίασ) υντοπικζσ/ςυςτρωματικζσ/ςυμφαςικζσ ενότθτεσ=διάλεκτοι

3 Τπάρχουν διάλεκτοι πρωτογενείσ (πριν από τθ ςφςταςθ τθσ κοινισ) π.χ Αςτουριολεονιςιακι και Ναβαρο-αραγονικι, Καςτιλιάνικθ (=βάςθ τθσ κοινισ ιςπανικισ) Δευτερογενείσ (προζρχονται από τθν κατά τόπουσ διάςπαςθ, τθν ενοποιθμζνθ διαφορετικι μορφι μιασ κοινισ) π.χ. ν.ε διάλεκτοι (πλθν τςακωνικισ), Ανδαλουςιακι, Καναριακι ςτθν Λςπανία. Σριτογενείσ ι υποδειγματικζσ (από τθν κατά τόπουσ διάςπαςθ τθσ επίςθμθσ γλϊςςασ) π.χ. Ανδαλουςιακι όχι ωσ μορφι κοινισ, αλλά επίςθμθσ ιςπανικισ.

4 2. Κάκετεσ ι κοινωνικζσ διάλεκτοι, κοινωνιόλεκτοι Οφείλονται ςτθν παρουςία διαφορετικϊν κοινωνικϊν ςτρωμάτων ςτον ίδιο χϊρο. Ιδθ οι Αρχαίοι τισ είχαν παρατθριςει (Αριςτοφάνθσ) Επαγγελματικζσ γλϊςςεσ-ςυντεχνίεσ Θ ζνταξθ ςε κοινωνικι ομάδα δθμιουργεί γλωςςικι ςυμφωνία θ οποία ςυγκρατεί τθν ομάδα υγκροφςεισ (διαμάχθ δθμοτικιςτϊν με κακαριςτζσ που από γλωςςικι ζγινε πολιτικι και ιδεολογικι)

5 Ηθτιματα μελζτθσ Δομιςμόσ: ςε μια διάλεκτο δεν υπάρχει πλιρθσ ενότθτα Για να περιγραφοφν οι διαφορετικοί γλωςςικοί τφποι πρζπει να λθφκεί ζνασ απ αυτοφσ για μζτρο ςφγκριςθσ. Οι υπόλοιποι κα είναι αποκλίςεισ ςε ςχζςθ μ αυτόν. Ορίηεται ωσ αμετάβλθτο ςθμείο θ γλωςςικι ικανότθτα Θ παραδοςιακι ζρευνα ΑΤΚΑΛΡΕΣΑ κεϊρθςε ωσ τζτοια ςθμεία τουσ αρχαιότερουσ γλ. τφπουσ που κεϊρθςε «κακαροφσ»

6 Ερωτιματα Ποιοι μιλοφν διάλεκτο ς ζνα χϊρο; ε ποιεσ περιπτϊςεισ τθ μιλοφν; Ποιοι ςτον ίδιο χϊρο μιλοφν τθν επίςθμθ γλϊςςα; ε ποιεσ περιπτϊςεισ τθ μιλοφν; Γλωςςοςτατιςτικι

7 Διαλεκτοποίθςθ κοινϊν γλωςςϊν Κρεολι Γλϊςςα: (πορτ. criuolo>lat. Creare). Βάςθ τθσ είναι κοινι γλϊςςα περιωπισ τθσ οποίασ κεωρείται διάλεκτοσ. Προζρχεται από επίδραςθ ξζνθσ «κατϊτερθσ» γλϊςςασ ςε γλϊςςα περιωπισ. Είναι μια γλϊςςα pidgin που απζκτθςε φυςικοφσ ομιλθτζσ π.χ. α) αφρικανοί δοφλοι που μεταφζρονται ςτθν Αμερικι, β) Ευρωπαίοι ζμποροι που ζφταναν ςτα μζρθ αυτά και ικελαν να επικοινωνιςουν με τουσ ςκλάβουσ

8 Sabir ι Lingua Franca Λςομερισ ανάμειξθ δφο γλωςςϊν, γλϊςςα κοινισ ςυνεννόθςθσ από επικυμία ανκρϊπων που κα βρεκοφν ζξω από το γλωςςικό τουσ χϊρο να επικοινωνιςουν μα αλλόγλωςςουσ ανκρϊπουσ ςτο χϊρο τθσ νζασ εγκατάςταςθσ (ανάμειξθ ρϊςων και νορβθγϊν ψαράδων ςτον Αρκτικό Ωκεανό).

9 Pidgin Απλι γλϊςςα με δομι Τ-Ρ-Α και υπεραπλουςτευμζνο λεξιλόγιο που ζχει ωσ βάςθ κατϊτερθ γλϊςςα που δανείηεται ςτοιχεία από γλϊςςα περιωπισ (αγγλικι ςτα νθςιά του Ειρθνικοφ)

10 Περιοριςμόσ και εξαφάνιςθ των διαλζκτων Οι γλϊςςεσ εξελίςςονται και διαςπϊνται Θ δυναμικι τθσ απεριόριςτθσ διάςπαςθσ και δθμιουργίασ διαλζκτων προςκροφει ςτθ δυναμικι τθσ ενοποίθςθσ θ οποία α) δρα αρνθτικά και καταπνίγει ζναν νεολογιςμό, β) δρα κετικά και ευνοεί τθ διάδοςθ ενόσ άλλου νεολογιςμοφ που απλϊνεται ςαν κφμα

11 Ζτςι οι διάλεκτοι τθσ Α.Ε δεν κατακερματίςτθκαν αλλά υποχϊρθςαν ςτθν Αττικι διάλεκτο και ςτθν Κοινι. Θ δυναμικι τθσ γλωςςικισ ενοποίθςθσ είναι αποτζλεςμα τθσ άμεςθσ επαφισ ανκρϊπων που μιλοφν διαφορετικζσ διαλζκτουσ (το αντίκετο ςυμβαίνει κατά τθν τουρκοκρατία). Αςτυφιλία. Θ κοινι πρότυπθ γλϊςςα δρα ωσ πρότυπο για όςουσ ομιλοφν διαλζκτουσ

12 φγκρουςθ πολιτιςμικά ιςοδφναμων και γραμματικά όμοιων γλωςςϊν (π.χ. ιταλικι/γαλλικι ςτθ κορςικι). Λατινικι υποχϊρθςε ςτθν Ελλθνικι ςτο Βυηάντιο. Γριγορθ ςυγκοινωνία, Λογοτεχνία, χολικι γλϊςςα, ραδιόφωνο, τθλεόραςθ, βιομθχανικι κοινωνία. Λςτορικζσ περιςτάςεισ (Αλεξανδρινι Κοινι γλϊςςα Φλωρεντίασ, γλϊςςα île de France, Καςτιλιάνικθ). Διάλεκτοσ περιωπισ-κατϊτερθ διάλεκτοσ.

13 Από γεωγραφικά και ιςτορικοπολιτικά ςυγγενείσ μικροδιαλζκτουσ δημιουργείται μια μακροδιάλεκτοσ, μια περιφερειακή κοινή (Αρκαδοκυπριακή, Μεγαροαιγηνίτικα, Κρητική ανατολικήσ και δυτικήσ Κρήτησ, Γερμανική Σαξωνίασ και Αυςτρίασ, Ιταλική Ν. Ιταλίασ και Σικελίασ. Κοινή δημιουργείται από ενςωμάτωςη διαλεκτικών ςτοιχείων ςε κεντρική διάλεκτο π.χ. Λονδίνο όπου ςυνζρεαν άτομα με διαφορετικζσ διαλζκτουσ. Ομηρικά ζπη: Κοινή φιλολογική γλώςςα δεν προχποθζτει την φπαρξη γραφήσ.