ΥΔΓΙΑΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΔΙΟΤ

Transcript

1 Σ.Δ.Ι ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΥΔΓΙΑΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΔΙΟΤ ΓΚΑΓΚΑΛΙΓΟΤ ΓΑΜΙΑΝΗ ΜΑΡΣΙΟ 2014 ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ ΤΜΔΩΝΙΓΗ ΤΜΔΩΝ Δκπονηθείσα πτυχιακή εργασία απαραίτητη για την κτήση του βασικού πτυχίου

2 Πρόλογος Σηελ εξγαζία απηή ζα πξνζπαζήζνπκε λα θαηαλνήζνπκε πώο ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα βειηηώλνπλ ηε δηνηθεηηθή ιήςε απνθάζεσλ ζε κία επηρείξεζε βηβιηνπσιείνπ. Οη κάλαηδεξ ζήκεξα, αληί λα θάλνπλ εηθαζίεο ή λα ζηεξίδνληαη ζε εθηηκήζεηο θαη ζηελ εκπεηξία ηνπο, βαζίδνληαη ζε πιεξνθνξίεο απνζεθεπκέλεο ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. Σηελ εξγαζία απηή ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην ινγηζκηθό βάζεσλ δεδνκέλσλ Microsoft Access γηα λα αλαπηύμνπκε εξσηήκαηα θαη αλαθνξέο πνπ βνεζνύλ ηνπο κάλαηδεξ λα παίξλνπλ θαιύηεξεο απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηηκνιόγεζε ησλ πξντόλησλ, ηελ πξνώζεζε ησλ πσιήζεσλ θαη ηελ αλαπιήξσζε απνζεκάησλ. Επίζεο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε θαη ηελ Visual Basic 6.0 γηα λα θάλνπκε πην εύθνιε θαη πην γξήγνξε ηελ δηαρείξηζε ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ ζα δεκηνπξγήζνπκε. Ο ζπλδπαζκόο ησλ δύν απηώλ πξνγξακκάησλ ζα καο βνεζήζεη λα δηαρεηξηζηνύκε δεδνκέλα γξήγνξα θαη εύθνια θαη λα ηα κεηαηξέςνπκε ζε πιεξνθνξίεο ρξήζηκεο γηα ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηόηεηα ηνπ βηβιηνπσιείνπ.

3 Πίνακας Περιετομένων Δηζαγσγή Η Έλλνηα ηνπ πζηήκαηνο Δίδε θαη Καηεγνξίεο ηνπ πζηήκαηνο Κξηηήξηα Αμηνιόγεζεο πζηεκάησλ Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Καηεγνξίεο Πιεξνθνξηαθώλ πζηεκάησλ Σύπνη Πιεξνθνξηαθώλ πζηεκάησλ Σα πζηήκαηα από Λεηηνπξγηθή Άπνςε Σα πζηήκαηα από Τπνζηεξηθηηθή Άπνςε πζηήκαηα Δπηρεηξεζηαθήο Κιίκαθαο Δπηρεηξεζηαθέο Δθαξκνγέο Η Πιεξνθνξία ζηελ Δπηρείξεζε Γεδνκέλα, Πιεξνθνξίεο, Πιεξνθόξεζε Ιδηόηεηεο Γεδνκέλσλ Δπεμεξγαζία Γεδνκέλσλ Ρνή Γεδνκέλσλ πζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Βάζεσλ Γεδνκέλσλ Visual Basic Σν Πεξηβάιινλ Αλάπηπμεο ηεο Visual Basic Αλάπηπμε ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ πζηήκαηνο Βηβιηνπσιείνπ κε ηε ρξήζε ηεο Microsoft Access θαη ηεο Visual Basic Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ πζηήκαηνο.. 90 πκπέξαζκα Βηβιηνγξαθία... 92

4 Κατάλογος Σσντμήσεων Δηθόλα 1 Οη ιεηηνπξγίεο ελόο πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο Δηθόλα 2 Οξγαλσηηθή ππξακίδα Δηθόλα 3 Αιιειεμάξηεζε κεηαμύ ζπζηεκάησλ Δηθόλα 4 Γηάγξακκα Γεδνκέλσλ-Πιεξνθνξίαο-Πιεξνθόξεζεο Δηθόλα 5 Ο πίλαθαο Publisher ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 6 Ο πίλαθαο Title ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 7 Η ζρέζε ηνπ πίλαθα Publisher θαη ηνπ Title Δηθόλα 8 Ο πίλαθαο Author ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 9 Ο πίλαθαο έλσζεο ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 10 Γηάγξακκα νληνηήησλ-ζρέζεσλ γηα ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 11 Υαξαθηεξηζηηθά ιεμηθνύ δεδνκέλσλ ηνπ Access Δηθόλα 12 Σν παξάζπξν δηαιόγνπ New Project Δηθόλα 13 Σν πεξηβάιινλ Αλάπηπμεο ηεο Visual Basic Δηθόλα 14 Η γξακκή κελνύ ηεο Visual Basic Δηθόλα 15 Οη επηινγέο ηνπ κελνύ File Δηθόλα 16 Η γξακκή εξγαιείσλ ηεο Visual Basic Δηθόλα 17 Η ρξήζε ησλ εηθνληδίσλ ηεο γξακκήο εξγαιείσλ Δηθόλα 18 Η θόξκα ηεο Visual Basic Δηθόλα 19 Η εξγαιεηνζήθε κε ηνπο πξνζαξκνζκέλνπο κεραληζκνύο Δηθόλα 20 Οη κεραληζκνί ηεο εξγαιεηνζήθεο Δηθόλα 21 Παξάζπξν εμεξεύλεζεο project (Project Explorer Window) Δηθόλα 22 Σν παξάζπξν ηδηνηήησλ Δηθόλα 23 Σν παξάζπξν δηάηαμεο θόξκαο Δηθόλα 24 Παξάζπξν Κώδηθα Δηθόλα 25 Σν παξάζπξν θώδηθα κε δύν δηαδηθαζίεο ζπκβάλησλ Δηθόλα 26 Σύπνη αξρείσλ Visual Basic Δηθόλα 27 Σν παξάζπξν βάζεο δεδνκέλσλ Δηθόλα 28 Σν παξάζπξν Table Structure... 67

5 Δηθόλα 29 Σν παξάζπξν Add Field Δηθόλα 30 Σν παξάζπξν δηαιόγνπ Add Index Δηθόλα 31 Σν παξάζπξν εηζαγσγήο δεδνκέλσλ Δηθόλα 32 Η Central_Form ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 33 Menu Editor Δηθόλα 34 Σν Menu Editor κε όιεο ηηο επηινγέο Δηθόλα 35 Σν παξάζπξν ηνπ θώδηθα κε ηε δηαδηθαζία ζπκβάλησλ Δηθόλα 36 Σα πιαίζηα θεηκέλνπ θαη νη κεραληζκνί Data Control ηεο Entry_Form Δηθόλα 37 Ιδηόηεηεο ηνπ πιαηζίνπ θεηκέλνπ txttitle Δηθόλα 38 Ιδηόηεηεο MultiLine θαη ScrollBars Δηθόλα 39 Οη ηδηόηεηεο ησλ Command Button Δηθόλα 40 H Entry_Form ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 41 Η Search_Form ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 42 Σν πιαίζην δηαιόγνπ ηεο ζπλάξηεζεο InputBox() Δηθόλα 43 Σν απνηέιεζκα ηεο αλαδήηεζεο ηεο Search_Form Δηθόλα 44 Η Information_Form ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 45 Σν πιαίζην δηαιόγνπ References Δηθόλα 46 Σν πιαίζην δηαιόγνπ Components Δηθόλα 47 Σν παξάζπξν δηαιόγνπ ConnectionString Δηθόλα 48 Σν πιαίζην Ιδηόηεηεο ζύλδεζεο δεδνκέλσλ Δηθόλα 49 Σν πιαίζην δηαιόγνπ Property Pages ηνπ RecordSource Δηθόλα 50 Η θόξκα Print_Form ηεο εθαξκνγήο καο Δηθόλα 51 Σεξκαηηζκόο ηνπ Project... 89

6 Ειζαγωγή Ο 20 νο αηώλαο ζα κείλεη ζηελ ηζηνξία ηνπ αλζξώπνπ σο απηόο ηεο πιεξνθνξηθήο επαλάζηαζεο. Έσο ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950, νη επηρεηξήζεηο δηαρεηξίδνληαλ ηηο πιεξνθνξίεο θαη ηε ξνή ησλ πιεξνθνξηώλ κε ράξηηλα κέζα. Τα ηειεπηαία 50 ρξόληα όιν θαη πεξηζζόηεξεο επηρεηξεκαηηθέο πιεξνθνξίεο θαζώο θαη ε ξνή πιεξνθνξηώλ αλάκεζα ζε θεληξηθνύο επηρεηξεκαηηθνύο παξάγνληεο ηνπ πεξηβάιινληνο έρνπλ κεραλνξγαλσζεί. Σήκεξα ζηηο αξρέο ηνπ 21 νπ αηώλα αλαγλσξίδνπκε ηελ νινέλα κεγαιύηεξε ζεκαζία ησλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ. Ο αξηζκόο ησλ ππνινγηζηώλ κεγαιώλεη γξήγνξα, όπσο θαη νη εθαξκνγέο ηνπ ζηηο επηρεηξήζεηο. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνύληαη αθόκε θαη από ηελ πην κηθξή επηρείξεζε. Σε πνιιέο πεξηπηώζεηο, είλαη αδύλαην λα ιεηηνπξγήζεη κηα επηρείξεζε αληαγσληζηηθά ρσξίο ηελ ρξήζε ελόο βαζηζκέλνπ ζε ππνινγηζηέο πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο. (Παπνπηδήο θαη Γηαλλαθόπνπινο 2003) Η πιεξνθνξία απνηειεί ζεκαληηθό πόξν γηα θάζε νξγαληζκό. Τν κεηαβαιιόκελν νηθνλνκηθό πεξηβάιινλ θαη ε ζπλερήο αλάγθε γηα γξήγνξε πξνζαξκνγή ελόο νξγαληζκνύ ζ απηό, θαζηζηνύλ αλαγθαία ηε δηαζεζηκόηεηα επίθαηξσλ θαη πςειήο πνηόηεηαο πιεξνθνξηώλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηνίθεζε θαη ιεηηνπξγία ηνπ. Πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνύλ όιν ην εύξνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ελόο νξγαληζκνύ βνεζνύλ ζηελ θαηάζηξσζε βειηησκέλσλ ζηξαηεγηθώλ, ζηε ιήςε ηζρπξά ηεθκεξησκέλσλ απνθάζεσλ θαη ζηελ απνδνηηθόηεξε εθηέιεζε ησλ ιεηηνπξγηώλ ηνπ. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο ππάξρνπλ γηα λα παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηνπο εθείλεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ θξίλνληαη αλαγθαίεο από απηνύο γηα ηελ εθηέιεζε ησλ εξγαζηώλ ηνπο. Γη απηό ην ιόγν νη ρξήζηεο, ζπιινγηθά, πξέπεη λα ελδηαθέξνληαη γηα ηνλ ηξόπν ζεώξεζεο θαη ζρεδηαζκνύ ηέηνησλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ. Οη επηρεηξήζεηο επελδύνπλ ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, σο έλα ηξόπν γηα λα αληαπεμέιζνπλ θαη λα δηαρεηξηζηνύλ ηηο εζσηεξηθέο παξαγσγηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπο θαη λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο απαηηήζεηο βαζηθώλ παξαγόλησλ ηνπ πεξηβάιινληόο ηνπο. Εηδηθόηεξα, νη επηρεηξήζεηο επελδύνπλ ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα γηα λα επηηύρνπλ ηελ επηρεηξεκαηηθή αξηζηεία (παξαγσγηθόηεηα, απνηειεζκαηηθόηεηα, ηαρύηεηα αληίδξαζεο), λα αλαπηύμνπλ λέα πξντόληα θαη ππεξεζίεο, λα επηηύρνπλ εγγύηεηα ζηνπο πειάηεο θαη εμππεξέηεζε (ζπλερήο κάξθεηηλγθ, πσιήζεηο θαη εμππεξέηεζε, πξνζαξκνγή θαη εμαηνκίθεπζε), λα βειηηώζνπλ ηελ Σελίδα 5 από 93

7 Εηζαγσγή ιήςε απνθάζεσλ (αθξίβεηα θαη ηαρύηεηα), λα επηηύρνπλ αληαγσληζηηθό πιενλέθηεκα θαη λα εμαζθαιίζνπλ ηελ επηβίσζε ηνπο. (Πόιιαιεο θαη Γηαλλαθόπνπινο θαη Παπνπηδήο 2004) Σηελ παξνύζα εξγαζία εκπεξηέρεηαη ν ζρεδηαζκόο θαη ε αλάπηπμε ελόο πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο, γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ιεηηνπξγηώλ ελόο βηβιηνπσιείνπ, κε ηελ ρξήζε ησλ πξνγξακκάησλ Microsoft Access θαη Visual Basic 6.0. Η εξγαζία απηή απνηειείηαη από 7 θεθάιαηα. Σην πξώην θεθάιαην, γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έλλνηα ηνπ ζπζηήκαηνο, ζηα είδε θαη ζηα θξηηήξηα αμηνιόγεζεο ηνπ. Σην δεύηεξν θεθάιαην, αλαιύεηαη ιεπηνκεξώο, ηη είλαη έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα θαη πσο νη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνύλ θαη νξγαλώλνπλ ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, ώζηε λα βειηηώζνπλ ηελ απόδνζε ηνπο. Σην ηξίην θεθάιαην επηθεληξώλεηε ε ζεκαζία ηεο πιεξνθνξίαο θαη ζην πσο νη επηρεηξήζεηο εμαξηνύληαη από απηήλ. Σην ηέηαξην θεθάιαην γίλεηαη θαηαλνεηό πώο νη νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνύλ ηηο βάζεηο δεδνκέλσλ γηα λα επηηύρνπλ ηνπο ζηόρνπο ηνπο θαη ηαπηόρξνλα δεκηνπξγείηαη ε Βάζε Δεδνκέλσλ ηεο εθαξκνγήο καο. Σην πέκπην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο ηεο Visual Basic 6.0. Σην έθην θεθάιαην αλαπηύζζεηε θαη ζρεδηάδεηε βήκα βήκα ην πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα ηεο εθαξκνγήο καο, κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηεο Microsoft Access θαη ηεο Visual Basic 6.0. Καη ηέινο, ζην έβδνκν θεθάιαην, παξνπζηάδνληαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ κπνξνύλ λα πξνθύςνπλ από ην πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα ηεο επηρείξεζεο. Σελίδα 6 από 93

8 1. Η Έννοια ηος Σςζηήμαηορ Σηελ δεθαεηία ηνπ 40 εξεπλεηέο από όινπο ηνπο επηζηεκνληθνύο ηνκείο (ηε βηνινγία, ηα καζεκαηηθά, ηε θηινζνθία) άξρηζαλ λα αλαγλσξίδνπλ όηη θάζε αληηθείκελν (νληόηεηα) κπνξεί λα ζεσξεζεί σο κέξνο ελόο κεγαιύηεξνπ όινπ. Τν γεγνλόο απηό δελ κεηώλεη ηελ ζεκαζία ηεο αηνκηθόηεηαο κίαο νληόηεηαο, αιιά κεηαηνπίδεη ην ελδηαθέξνλ από ην κέξνο ζην όιν. Η πξνζέγγηζε απηή ζεκειίσζε έλα λέν ηξόπν ζθέςεο πνπ νλνκάζηεθε ζεσξία ησλ ζπζηεκάησλ. Ο ηξόπνο απηόο ζθέςεο έρεη άκεζε επίδξαζε ζηελ αληίιεςε πνπ έρνπκε γηα ηνλ θόζκν. Νένη θιάδνη ησλ επηζηεκώλ αλαπηύρζεθαλ βαζηζκέλνη ζηελ ζεσξία ησλ ζπζηεκάησλ: νη Επηρεηξεζηαθέο Έξεπλεο, ε Δηνίθεζε Επηρεηξήζεσλ, θαη ε Αλάιπζε Σπζηεκάησλ είλαη νξηζκέλνη από απηνύο. Τν θεθάιαην απηό αλαπηύζζεη ηελ έλλνηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Με ηνλ όξν Σύζηεκα κπνξεί λα νξηζζεί κηα ζεηξά από ζπζρεηηδόκελα ζηνηρεία ηα νπνία εθηεινύλ θάπνηα δξαζηεξηόηεηα, ιεηηνπξγία ή εξγαζία. Τα ζηνηρεία απηά κπνξεί λα είλαη όληα, πιηθά, ηδέεο, αμίεο θαη άιια. Έηζη, ηα ζηνηρεία πνπ απνηεινύλ έλα ζύζηεκα είλαη ζαθώο θαζνξηζκέλα, όπσο επίζεο θαζνξηζκέλε είλαη θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ θαζελόο από απηά θαη ν επηκέξνπο αληηθεηκεληθόο ζθνπόο ηνπ.( Χαξάκεο Γ.1994) Τα δηάθνξα κέξε ελόο ζπζηήκαηνο, είλαη κε ηε ζεηξά ηνπο ζπζηήκαηα ζε κηθξόηεξε θιίκαθα, αιιά απνηεινύλ ππνζπζηήκαηα ηνπ αξρηθνύ ζπζηήκαηνο. Σε θάζε πεξίπησζε, έλα ζύζηεκα είλαη ππεξζύζηεκα θάπνησλ ζπζηεκάησλ αιιά απνηειεί ηαπηόρξνλα ππνζύζηεκα θάπνηνπ άιινπ ζπζηήκαηνο. Κάζε ζύζηεκα δέρεηαη είζνδν (input), ηελ νπνία κε ηελ βνήζεηα επεμεξγαζηώλ (processing) ηελ κεηαζρεκαηίδεη ζε έμνδν (output). Η αιιειεπίδξαζε θαη ε αιιειεμάξηεζε, κεηαμύ ησλ δηάθνξσλ ζπζηεκάησλ, επηηπγράλεηαη όηαλ έλα ζύζηεκα ρξεζηκνπνηεί ζαλ είζνδν ηελ έμνδν θάπνησλ άιισλ ζπζηεκάησλ. Σπλήζσο ππάξρεη θάπνηνο ν νπνίνο είλαη ππεύζπλνο γηα ηελ ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθώλ κε ην ζύζηεκα.(παπνπηδήο Ι. θαη Γηαλλαθόπνπινο Δ. 2003) Σελίδα 7 από 93

9 1.Η Έλλνηα ηνπ Σπζηήκαηνο 1.1. Είδη και Καηηγοπίερ ηος Σςζηήμαηορ Τα ζπζηήκαηα κπνξνύλ λα ρσξηζηνύλ ζε ηξείο θαηεγνξίεο: Τα κεηθηά ζπζηήκαηα, είλαη ζπζηήκαηα εθ ησλ νπνίσλ ηα ζηνηρεία είλαη άλζξσπνη θαη πιηθά κέζα. Γηα παξάδεηγκα, έλαο νξγαληζκόο παξαγσγήο πξντόλησλ, απνηειεί ζύζηεκα, ηνπ νπνίνπ ηα ζηνηρεία είλαη άλζξσπνη θαη πιηθά κέζα. Τν ίδην ηζρύεη γηα έλα νξγαληζκό παξνρήο ππεξεζηώλ, όπσο είλαη ην λνζνθνκείν, ην δεκνηηθό ζρνιείν θαη άιινη θνξείο. Επίζεο, κεηθηό ζύζηεκα είλαη θαη έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα, δηόηη ζ απηό έλα ζεκαληηθό ζηνηρείν ηνπ είλαη νη ρξήζηεο. Τα θπζηθά ζπζηήκαηα είλαη ηα ζπζηήκαηα, εθ ηνλ νπνίσλ, έλαο νπνηνζδήπνηε δσληαλόο (θπζηθόο) νξγαληζκόο απνηειεί θπζηθό ζύζηεκα. Ο άλζξσπνο ζαλ νληόηεηα απνηειεί ηελ ηειεηόηεξε κνξθή θπζηθνύ ζπζηήκαηνο. Τα ηερλεηά ζπζηήκαηα, όπνπ έλα κεράλεκα πνπ απνηειείηαη κόλν από πιηθά κέζα ζεσξείηαη ηερλεηό ζύζηεκα. Όπσο γηα παξάδεηγκα έλα ξνκπόη ή έλαο ειεθηξνληθόο ππνινγηζηήο είλαη έλα ηερλεηό ζύζηεκα.(πόιιαιεο Γ. θαη Γηαλλαθόπνπινο Δ. θαη Παπνπηδήο Ι. 2004) Με βάζε ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά, ηα ζπζηήκαηα θαηαηάζζνληαη ζε πέληε θαηεγνξίεο, ελώ δελ απνθιείεηαη θάπνην ζύζηεκα λα αλήθεη ζε πεξηζζόηεξν από κία θαηεγνξία. Οη θαηεγνξίεο ινηπόλ είλαη ε εμήο: Τα αηηηνθξαηηθά ζπζηήκαηα Τα πηζαλά ζπζηήκαηα Τα θιεηζηά ζπζηήκαηα Τα αλνηρηά ζπζηήκαηα Τα επζηαζή ζπζηήκαηα Τα αηηηνθξαηηθά ζπζηήκαηα, ραξαθηεξίδνληαη σο απηά, όπνπ νη εθξνέο καο δίλνπλ βέβαηε πξόβιεςε γεγνλόησλ θαη ηα ζηνηρεία ηνπο είλαη ζε απζηεξά θαζνξηζκέλε ζρέζε κεηαμύ ηνπο. Η κεραλή ηνπ απηνθηλήηνπ, ν ειεθηξνληθόο ππνινγηζηήο, ηα βηνκεραληθά ξνκπόη αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ αηηηνθξαηηθώλ ζπζηεκάησλ. Σε αληίζεζε κε ηα αηηηνθξαηηθά, ηα πηζαλά ζπζηήκαηα, παξέρνπλ αβέβαηνη πξόβιεςε γεγνλόησλ. Τα θπζηθά θαη κεηθηά ζπζηήκαηα αλήθνπλ ζε απηή ηελ θαηεγνξία. Η αθξηβήο πξόβιεςε γεγνλόησλ ζ έλαλ αλζξώπηλν νξγαληζκό, όπσο είλαη ε αζζέλεηα, είλαη αδύλαηε, όπσο αδύλαηε είλαη θαη ε πξόβιεςε γεγνλόησλ ζ έλα εκπνξηθό θαηάζηεκα ηε ζηηγκή πνπ κέζα ζ απηό βξίζθνληαη άλζξσπνη κε άγλσζηεο δηαζέζεηο θαη πξνζέζεηο. Σελίδα 8 από 93

10 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Κιεηζηά ζπζηήκαηα, είλαη ηα ζπζηήκαηα ηα νπνία έξρνληαη ζε επαθή κε ην πεξηβάιινλ ηνπο κόλν κέζα από ηελ ηππηθή δηαδηθαζία εηζόδνπεμόδνπ πνπ ηνπο εμαζθαιίδεη κόλν κηα ζύληνκε δηάξθεηα δσήο. Σε αληίζεζε, ηα αλνηρηά ζπζηήκαηα έρνπλ άηππε αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ ηνπο, πξνζαξκνζκέλα ζε λέα δεδνκέλα θαη απαηηήζεηο εμαζθαιίδνληαο κεγαιύηεξν θύθιν δσήο. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο απνηεινύλ αληηθείκελν απηνύ ηνπ δνθηκίνπ, ζην βαζκό κάιηζηα πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ηερλνινγία ειεθηξνληθώλ ππνινγηζηώλ κε ηε γλσζηή εθξεθηηθή εμέιημε. Τα ζπζηήκαηα απηά αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ αλνηρηώλ ζπζηεκάησλ. Τέινο ηα επζηαζή ζπζηήκαηα, ραξαθηεξίδνληαη ηα ζπζηήκαηα ζηα νπνία γίλεηαη ν έιεγρόο ηεο παξαγόκελεο εθξνήο. Τα ζπζηήκαηα παξαγσγήο αλήθνπλ ζ απηή ηελ θαηεγνξία ζπζηεκάησλ. (Παπνπηδήο Ι. θαη Γηαλλαθόπνπινο Δ. 2004) 1.2. Κπιηήπια αξιολόγηζηρ Σςζηημάηων Τα ζπζηήκαηα αμηνινγνύληαη κε βάζε δύν θξηηήξηα: ηεο παξαγσγηθόηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο. Η παξαγσγηθόηεηα ή απνδνηηθόηεηα (efficiency) είλαη νη είζνδνη πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηόρσλ (εμόδσλ). Απνηειεζκαηηθόηεηα (effectiveness) από ηελ άιιε κεξηά, είλαη ν βαζκόο επίηεπμεο ησλ ζσζηώλ ζηόρσλ. Οη έλλνηεο απηέο μερσξίδνληαη σο εμήο : Απνδνηηθόηεηα= Κάλσ ζσζηά απηό πνπ θάλσ Απνηειεζκαηηθόηεηα= Απηό πνπ θάλσ είλαη ζσζηό Η γεληθή ζεσξία ησλ ζπζηεκάησλ είλαη έλα επηζηεκνληθό πεδίν πνπ αζρνιείηαη κε ηελ αλάιπζε, ηνλ ζρεδηαζκό θαη ηελ βειηίσζε ησλ ζπζηεκάησλ θαη ζπλδπάδεη πνιινύο άιινπο ηνκείο επηζηεκώλ ζε κία θαζνιηθή κειέηε ησλ ζπζηεκάησλ. Θα πξέπεη λα ηνληζηεί όηη θάζε ζύζηεκα είλαη έλα ελλνηνινγηθό πιαίζην, πνπ νξίδεηαη από έλαλ άλζξσπν (παξαηεξεηή) θαη δελ ππάξρεη από κόλν ηνπ. Ο παξαηεξεηήο ζεσξεί θάηη σο ζύζηεκα γηα θάπνην ιόγν θαη ν ιόγνο απηόο θαζνξίδεη ηνλ νξηζκό ηνπ ζπζηήκαηνο. Επηπιένλ, δύν παξαηεξεηέο πνπ κειεηνύλ κία θαηάζηαζε γηα ηνλ ίδην ιόγν, κπνξεί λα νξίζνπλ ην ίδην ζύζηεκα δηαθνξεηηθά. Απηό γίλεηαη γηαηί θάζε άηνκν επεξεάδεηαη από ηηο γλώζεηο ηνπ, ηελ θνζκνζεσξία ηνπ θαη ηα ινηπά. Αιιά ζα πξέπεη λα ηνληζηεί όηη εθόζνλ θάζε νξηζκόο είλαη ινγηθά ζπλεπήο (δειαδή δελ Σελίδα 9 από 93

11 1.Η Έλλνηα ηνπ Σπζηήκαηνο πεξηέρεη εζσηεξηθέο αληηθάζεηο) δελ ππάξρεη «ζσζηόο» θαη «ιάζνο» νξηζκόο ελόο ζπζηήκαηνο.(χαξάκεο Γ.1994) Σελίδα 10 από 93

12 2. Πληποθοπιακά Σςζηήμαηα Έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα (information system) κπνξεί λα νξηζηεί ηερληθά σο έλα ζύλνιν αιιεινζρεηηδόκελσλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία ζπιιέγνπλ (ή αλαθηνύλ), επεμεξγάδνληαη, απνζεθεύνπλ, θαη δηαλέκνπλ πιεξνθνξίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηνλ έιεγρν ζε έλαλ νξγαληζκό. Πέξα από ηελ ππνζηήξημε ζηε ιήςε απνθάζεσλ, ζην ζπληνληζκό, θαη ζηνλ έιεγρν, ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα κπνξνύλ επίζεο λα βνεζνύλ ηα ζηειέρε θαη ην πξνζσπηθό ζηελ αλάιπζε πξνβιεκάησλ, ζηελ απεηθόληζε ζύλζεησλ ζεκάησλ, θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πξντόλησλ. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ζεκαληηθνύο αλζξώπνπο, ηύπνπο θαη πξάγκαηα κέζα ζηνλ νξγαληζκό ή ζην πεξηβάιινλ γύξσ ηνπ. Με ηνλ όξν πιεξνθνξία ελλννύκε δεδνκέλα ηα νπνία έρνπλ δηακνξθσζεί έηζη ώζηε λα απνθηνύλ λόεκα θαη λα είλαη ρξήζηκα ζηνπο αλζξώπνπο. Σε αληίζεζε, ηα δεδνκέλα είλαη ξνέο πξσηνγελώλ ζηνηρείσλ πνπ αληηπξνζσπεύνπλ γεγνλόηα, πνπ ζπκβαίλνπλ ζε νξγαληζκνύο ή ζην θπζηθό πεξηβάιινλ, πξηλ απηά νξγαλσζνύλ θαη δηεπζεηεζνύλ ζε κνξθή θαηαλνεηή θαη ρξήζηκε ζηνπο αλζξώπνπο. (Kenneth C. and Jane P.,2011) Ίζσο έλα παξάδεηγκα, θαλεί ρξήζηκν γηα ηελ δηάθξηζε αλάκεζα ζε πιεξνθνξίεο θαη δεδνκέλα. Οη ηακεηαθέο κεραλέο ησλ βηβιηνπσιείσλ θαηαγξάθνπλ εθαηνκκύξηα δεδνκέλα, όπσο ηνπο ξαβδνθώδηθεο πνπ πεξηγξάθνπλ ην θάζε βηβιίν. Απηά ηα δεδνκέλα κπνξνύλ λα αζξνηζηνύλ θαη λα αλαιπζνύλ γηα λα δώζνπλ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο, όπσο είλαη ν ζπλνιηθόο αξηζκόο βηβιίσλ από θάπνην ζπγθεθξηκέλν ζέκα πνπ πνπιήζεθαλ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν βηβιηνπσιείν, ή νη ζπγγξαθείο βηβιίσλ πνπ θηλνύληαη πην γξήγνξα ζε εθείλν ην βηβιηνπσιείν ή ζε κηα πεξηνρή πσιήζεσλ ή ην ζπλνιηθό πνζό πνπ δαπαλήζεθε γηα θάζε ζπγγξαθέα ζην ζπγθεθξηκέλν θαηάζηεκα ή ηελ πεξηνρή πσιήζεσλ. Τξείο είλαη νη δξαζηεξηόηεηεο κε ηηο νπνίεο έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα παξάγεη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδεηαη ν νξγαληζκόο γηα λα παίξλεη απνθάζεηο, λα ειέγρεη ιεηηνπξγίεο, λα αλαιύεη πξνβιήκαηα θαη λα δεκηνπξγεί λέα πξντόληα ή ππεξεζίεο. Απηέο νη δξαζηεξηόηεηεο είλαη ε είζνδνο, ε επεμεξγαζία θαη ε έμνδνο όπσο αλαθέξακε θαη ζην πξώην θεθάιαην. Η είζνδνο (input) ζπιιακβάλεη ή ζπιιέγεη πξσηνγελή δεδνκέλα κέζα από ηνλ νξγαληζκό ή από ην εμσηεξηθό πεξηβάιινλ ηνπ. Η επεμεξγαζία (processing) κεηαηξέπεη απηήλ ηελ πξσηνγελή είζνδν ζε κηα Σελίδα 11 από 93

13 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα πην θαηαλνεηή κνξθή. Η έμνδνο (output) κεηαθέξεη ηηο επεμεξγαζκέλεο πιεξνθνξίεο ζηνπο αλζξώπνπο ή ζηηο δξαζηεξηόηεηεο πνπ ζα ηηο ρξεζηκνπνηήζνπλ. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ρξεηάδνληαη επίζεο αλαπιεξνθόξεζε (feedback), ε νπνία είλαη ε έμνδνο πνπ επηζηξέθεη ζηα θαηάιιεια κέιε ηνπ νξγαληζκνύ γηα λα ηα βνεζήζεη λα αμηνινγήζνπλ ή λα δηνξζώζνπλ ηε θάζε ηεο εηζόδνπ.(kenneth C. and Jane P. 2011, Παπνπηδήο Ι. θαη Γηαλαθόπνπινο Γ. 2003) Εικόνα 1 Οι λειηοςπγίερ ενόρ πληποθοπιακού ζςζηήμαηορ Αλ θαη ζηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηείηαη ε ηερλνινγία ππνινγηζηώλ γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ πξσηνγελώλ δεδνκέλσλ θαη ηελ κεηαηξνπή ηνπ ζε θαηαλνεηέο πιεξνθνξίεο, πξέπεη λα γίλεη ζαθήο ε δηάθξηζε κεηαμύ ησλ ππνινγηζηώλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ ηνπο από ηε κηα θαη ηνπ πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο από ηελ άιιε. Οη ειεθηξνληθή ππνινγηζηέο θαη ηα ζρεηηθά πξνγξάκκαηα ινγηζκηθνύ είλαη ε ηερληθή ππνδνκή, ηα εξγαιεία θαη ηα πιηθά ησλ ζύγρξνλσλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ. Οη ππνινγηζηέο πξνζθέξνπλ ηνλ εμνπιηζκό γηα ηελ απνζήθεπζε θαη ηελ επεμεξγαζία πιεξνθνξηώλ. Τα πξνγξάκκαηα ησλ ππνινγηζηώλ, ην ινγηζκηθό, είλαη δέζκεο εληνιώλ ιεηηνπξγίαο πνπ θαηεπζύλνπλ θαη ειέγρνπλ ηελ επεμεξγαζία ζηνπο ππνινγηζηέο. Η γλώζε ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγνύλ νη ππνινγηζηέο θαη ηα πξνγξάκκαηα ηνπο είλαη πνιύ ζεκαληηθή γηα ηε ζρεδίαζε ιύζεσλ ζε νξγαλσηηθά πξνβιήκαηα, αιιά νη ππνινγηζηέο είλαη κόλν έλα κέξνο ηνπ πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο.(kenneth C. and Jane P.2011) Αο πάξνπκε θαη πάιη γηα παξάδεηγκα ην βηβιηνπσιείν. Τν βηβιηνπσιείν απνηειείηαη από άπεηξα βηβιία. Ο βηβιηνπώιεο πξέπεη λα ηα απνζεθεύζεη, λα ηα ηαμηλνκήζεη θαη λα ηα ηνπνζεηήζεη κε ηέηνην ηξόπν, έηζη ώζηε, λα κπνξεί λα αλαδεηά πιεξνθνξίεο αλά πάζα ζηηγκή γηα θάζε βηβιίν πνπ ηνλ ελδηαθέξεη. Οη ππνινγηζηέο θαη ηα πξνγξάκκαηα ηνπο είλαη ηα βηβιία Σελίδα 12 από 93

14 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο ησλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ, αιιά από κόλα ηνπο δελ κπνξνύλ λα παξάγνπλ ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρεη αλάγθε έλαο νξγαληζκόο, όπσο ηελ ύπαξμε ή όρη ελόο βηβιίνπ. Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, ζα πξέπεη πξώηα λα θαηαλνήζνπκε ηα πξνβιήκαηα πνπ απηά πξννξίδνληαη λα ιύζνπλ Καηηγοπίερ Πληποθοπιακών Σςζηημάηυν Έλαο νξγαληζκόο ή επηρείξεζε, γηα λα ιεηηνπξγήζεη έρεη αλάγθε από πιεξνθνξίεο θαη από κηα απνηειεζκαηηθή νξγάλσζε. Οη δύν απηέο έλλνηεο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλεο. Η νξγαλσηηθή δνκή ηνπ νξγαληζκνύ δείρλεη ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν δηαηξνύληαη νη δξαζηεξηόηεηεο ζε κνλάδεο, ηκήκαηα θιπ. Η δηαρείξηζε ελόο νξγαληζκνύ γίλεηαη κε ηελ ρξήζε ζπζηεκάησλ θαη δηαδηθαζηώλ κε θπξίαξρν ξόιν ηνπ πιεξνθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο ην νπνίν παξέρεη ζηνηρεία θαη ππνζηεξίδεη όιεο ηηο δηαδηθαζίεο. Οη πιεξνθνξίεο βνεζνύλ ηα πςειά πθηζηάκελα ηκήκαηα λα αζθνύλ εμνπζία ζηα θαηώηεξα ηκήκαηα ηεο επηρείξεζεο. Τν πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηε δηνίθεζε ηνπ νξγαληζκνύ, ζπκβάιινληαο ζηελ ιήςε ζσζηώλ θαη βειηησκέλσλ απνθάζεσλ θαη παξεκβαίλνληαο ζε όια ηα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο κηα απόθαζεο.(γεκεηξηάδεο A. 2001) Ο ξόινο ησλ πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ γίλεηαη πην θαηαλνεηόο κε ηελ παξαθάησ νξγαλσηηθή ππξακίδα ελόο νξγαληζκνύ ή επηρεηξήζεηο. Η ππξακίδα πεξηιακβάλεη ηέζζεξα βαζηθά επίπεδα, ζε ζρέζε κε ην εξγαζηαθό πξνθίι ηνπ πξνζσπηθνύ. Σ απηά ηα επίπεδα αληηζηνηρνύλ αλάινγα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Εικόνα 2 Οπγανυηική πςπαμίδα Σελίδα 13 από 93

15 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα Σηπαηηγικό επίπεδο (Strategic level) Πεξηιακβάλεη ηα Δπηηειηθά Γηνηθεηηθά Σηειέρε (Senior Managers) ηα νπνία αζρνινύληαη κε ηε ράξαμε ζηξαηεγηθήο ηεο επηρείξεζεο. Σην επίπεδν απηό αληηζηνηρνύλ ηα Σηπαηηγικά ζςζηήμαηα (Strategic Systems) ηα νπνία βνεζνύλ ηα επηηειηθά δηνηθεηηθά ζηειέρε λα πξνζαξκόζνπλ καθξνπξόζεζκα ην εζσηεξηθό πεξηβάιινλ ηεο επηρείξεζεο ζηηο κεηαβνιέο ηνπ εμσηεξηθνύ πεξηβάιινληνο. Σην επίπεδν απηό αλήθνπλ θπξίσο ηα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ. Διοικηηικό επίπεδο (Management level) Σ απηό ην επίπεδν αλήθνπλ ηα Μεζαία Γηνηθεηηθά Σηειέρε (Middle Managers) ηα νπνία είλαη επηθνξηηζκέλα κε ηελ επζύλε ηεο δηεθπεξαίσζεο ησλ πξνγξακκάησλ θαη ζρεδίσλ ησλ επηηειηθώλ δηνηθεηηθώλ ζηειερώλ. Τα Διοικηηικά Σςζηήμαηα (Management Systems) εμππεξεηνύλ ηνπο ρξήζηεο απηνύ ηνπ επηπέδνπ ζε ζρέζε κε ηε δηαρείξηζε, ηνλ έιεγρν, ηε ιήςε ησλ απνθάζεσλ θαη ηηο δηνηθεηηθέο δξαζηεξηόηεηεο. Γνυζηικό επίπεδο (Knowledge level) Απηό ην επίπεδν πεξηιακβάλεη εμεηδηθεπκέλα ζηειέρε θαη ην πξνζσπηθό αζρνιείηαη κε ηελ δηαρείξηζε δεδνκέλσλ (data workers) θαη ηα Γνυζηικά Σςζηήμαηα (Knowledge Systems) βνεζνύλ ζηελ ελζσκάησζε θαη εθαξκνγή ησλ λέσλ γλώζεσλ ζε νιόθιεξε ηελ επηρείξεζε. Λειηοςπγικό επίπεδο (Operational level) Πεξηιακβάλεη ηα ιεηηνπξγηθά Γηεθπεξαησηηθά Γηνηθεηηθά Σηειέρε (Operational Managers) ηα νπνία αζρνινύληαη κε ηελ δηεθπεξαίσζε ησλ θαζεκεξηλώλ εξγαζηώλ ηεο επηρείξεζεο. Τα Λειηοςπγικά Σςζηήμαηα (Operational Systems) ζηεξίδνπλ απηά ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε αλαθνξηθά κε ηηο θαζεκεξηλέο δνζνιεςίεο ηεο επηρείξεζεο θαη παξέρνπλ επαξθή πιεξνθόξεζε. (Γεκεηξηάδεο Α. 2001, Γθξίηδαιεο Γ. 1989) Σελίδα 14 από 93

16 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο 2.2. Τύποι Πληποθοπιακών Σςζηημάηυν Δπεηδή ππάξρνπλ δηαθνξεηηθά ζπκθέξνληα, εηδηθεύζεηο θαη επίπεδα ζε έλαλ νξγαληζκό, ππάξρνπλ θαη δηαθνξεηηθά είδε ζπζηεκάησλ. Γελ ππάξρεη έλα ζύζηεκα πνπ λα κπνξεί λα παξάγεη κόλν ηνπ όιεο ηηο πιεξνθνξίεο πνπ έρεη αλάγθε έλαο νξγαληζκόο. Σηελ πξαγκαηηθόηεηα νη κεγάιεο θαη νη κεζαίεο επηρεηξήζεηο έρνπλ ρηιηάδεο πξνγξάκκαηα ππνινγηζηώλ θαη εθαηνληάδεο δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα. Αθόκα θαη νη κηθξέο εηαηξίεο έρνπλ αξθεηά δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα, όπσο έλα ζύζηεκα γηα λα πξαγκαηνπνηνύλ δηαθεκηζηηθέο εθζηξαηείεο, έλα ζύζηεκα γηα λα παξαθνινπζνύλ ηηο δηαθεκίζεηο πνπ έρνπλ βάιεη, έλα ζύζηεκα γηα λα παξαθνινπζνύλ ηνπο πξνκεζεπηέο θαη νύησ θαζεμήο. Θα πξνζπαζήζνπκε λα πεξηγξάςνπκε όια ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα από δύν δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο: ηε ιεηηνπξγηθή άπνςε πνπ πξνζδηνξίδεη ηα ζπζηήκαηα κε βάζε ηελ θύξηα επηρεηξεκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπο θαη ηελ ππνζηεξηθηηθή άπνςε, ε νπνία πξνζδηνξίδεη ηα ζπζηήκαηα κε βάζε ηηο βαζηθέο νξγαλσζηαθέο νκάδεο ηηο νπνίεο εμππεξεηνύλ Τα Σςζηήμαηα από Λειηοςπγική Άποτη Θα αξρίζνπκε λα πεξηγξάθνπκε ηα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηώληαο κηα ιεηηνπξγηθή νπηηθή γσλία, επεηδή απηή είλαη ε πην απιή πξνζέγγηζε θαη κάιηζηα επεηδή έηζη είλαη ην πηζαλόηεξν λα ζπλαληήζνπκε αξρηθά ηα ζπζηήκαηα ζε κία επηρείξεζε. Τα ιεηηνπξγηθά ζπζηήκαηα ήηαλ ηα πξώηα είδε ζπζηεκάησλ πνπ αλέπηπμαλ νη επηρεηξήζεηο. Τα ζπζηήκαηα απηά βξίζθνληαλ ζε ζπγθεθξηκέλα ηκήκαηα, όπσο ινγηζηήξην, κάξθεηηλγθ θαη πσιήζεηο, παξαγσγή θαη αλζξώπηλνη πόξνη. Αο εμεηάζνπκε από πην θνληά ηα ζπζηήκαηα από απηήλ ηε ιεηηνπξγηθή ζθνπηά. Σςζηήμαηα πυλήζευν και μάπκεηινγκ Η ιεηηνπξγία ησλ πσιήζεσλ θαη ηνπ κάξθεηηλγθ είλαη ππεύζπλε γηα ηελ πώιεζε ησλ πξντόλησλ ή ησλ ππεξεζηώλ ηεο επηρείξεζεο. Τν κάξθεηηλγθ αζρνιείηαη κε ηνλ εληνπηζκό ησλ πειαηώλ γηα ηα πξντόληα ή ηηο ππεξεζίεο ηεο εηαηξείαο, κε ην πξνζδηνξηζκό ησλ επηζπκηώλ ή ησλ αλαγθώλ ηνπο, κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό θαη ηελ αλάπηπμε πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ πνπ ηθαλνπνηνύλ ηηο αλάγθεο απηέο, θαζώο θαη κε ηελ δηαθήκηζε θαη ηελ πξνώζεζε απηώλ ησλ πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ. Οη πσιήζεηο αζρνινύληαη κε ηελ επαθή κε ηνπο πειάηεο, κε ηελ πώιεζε ησλ Σελίδα 15 από 93

17 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ, ηελ ιήςε παξαγγειηώλ θαη ηελ παξαθνινύζεζε κεηά ηελ πώιεζε. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ ππνζηεξίδνπλ απηέο ηηο δξαζηεξηόηεηεο. Τα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ βνεζνύλ ηα αλώηεξα ζηειέρε λα παξαθνινπζνύλ ηηο ηάζεηο πνπ δεκηνπξγνύλ επθαηξίεο γηα θαηλνύξηα πξντόληα θαη πσιήζεηο, λα ππνζηεξίδνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκό λέσλ πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ θαη λα παξαθνινπζνύλ ηελ απόδνζε ησλ αληαγσληζκώλ. Τα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ βνεζνύλ ηα κεζαία ζηειέρε, ππνζηεξίδνληαο ηελ έξεπλα αγνξάο θαη αλαιύνληαο ηηο εθζηξαηείεο δηαθήκηζεο θαη πξνώζεζεο θαη ηελ απόδνζε ησλ πσιήζεσλ. Τέινο, ηα ζπζηήκαηα πσιήζεσλ θαη κάξθεηηλγθ βνεζνύλ ηα επηρεηξεζηαθά ζηειέρε ζηνλ εληνπηζκό θαη ζηελ επαθή κε ππνςήθηνπο πειάηεο, ζηελ παξαθνινύζεζε πσιήζεσλ, ζηελ επεμεξγαζία παξαγγειηώλ θαη ζηελ ππνζηήξημε ζηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηώλ.(kenneth C. and Jane P. 2011, Γηακαληόπνπινο Γ. 2003) Σςζηήμαηα καηαζκεςήρ και παπαγυγήρ Η ιεηηνπξγία ηεο θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο επζύλεηαη γηα ηελ πξαγκαηηθή παξαγσγή ησλ πξντόλησλ ή ησλ ππεξεζηώλ ηεο επηρείξεζεο. Τα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο αζρνινύληαη κε ηνλ πξνγξακκαηηζκό, ηελ αλάπηπμε θαη ηελ ζπληήξεζε ησλ παξαγσγηθώλ εγθαηαζηάζεσλ, κε ηνλ θαζνξηζκό ησλ ζηόρσλ παξαγσγήο, κε ηελ απόθηεζε, ηελ απνζήθεπζε θαη ηελ δηαζεζηκόηεηα ησλ πιηθώλ ηεο παξαγσγήο θαη κε ηνλ ρξνλνπξνγξακκαηηζκό ηνπ εμνπιηζκνύ, ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ησλ πιηθώλ θαη ηεο εξγαζίαο πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ηειηθώλ πξντόλησλ. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο ππνζηεξίδνπλ όιεο απηέο ηηο δξαζηεξηόηεηεο. Τα αλώηεξα ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο πνπ αζρνινύληαη κε ηνπο καθξνπξόζεζκνπο παξαγσγηθνύο ζηόρνπο ηεο επηρείξεζεο, όπσο ε επηινγή ηνπνζεζηώλ γηα λέεο εγθαηαζηάζεηο ή ην αλ ζα πξαγκαηνπνηεζνύλ ή όρη επελδύζεηο ζε λέα παξαγσγηθή ηερλνινγία. Τα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο γηα κεζαία ζηειέρε αλαιύνπλ θαη παξαθνινπζνύλ ην θόζηνο θαη ηνπο πόξνπο θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο. Τα επηρεηξεζηαθά ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ εθηειεζηηθά ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο πνπ αζρνινύληαη κε ηελ θαηάζηαζε ησλ εξγαζηώλ παξαγσγήο. Τα πεξηζζόηεξα ζπζηήκαηα θαηαζθεπήο θαη παξαγσγήο ρξεζηκνπνηνύλ θάπνην είδνο ζπζηήκαηνο ειέγρνπ απνζεκάησλ. Τα δεδνκέλα γηα θάζε Σελίδα 16 από 93

18 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο είδνο πνπ βξίζθεηαη ζε απόζεκα, όπσο ν αξηζκόο ησλ κνλάδσλ πνπ αλαιώζεθαλ ιόγσ κηαο απνζηνιήο ή πώιεζεο ή ν αξηζκόο ησλ κνλάδσλ πνπ αλαπιεξώζεθαλ κε παξαγγειία ή επηζηξνθέο, εηζάγνληαη κε ζάξσζε ή κε πιεθηξνιόγεζε ζην ζύζηεκα. Τν πξσηεύνλ αξρείν απνζήθεο πεξηέρεη ηα βαζηθά δεδνκέλα γηα θάζε είδνο, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ν κνλαδηθόο θσδηθόο είδνπο, ε πεξηγξαθή ηνπ, ε πνζόηεηα ζε απόζεκα, ε πνζόηεηα ζε εθθξεκνύζεο παξαγγειίεο θαη ην ζεκείν αλαπαξαγγειίαο. Οη εηαηξείεο κπνξνύλ νπζηαζηηθά λα ππνινγίδνπλ θαηά εθηίκεζε ηνλ αξηζκό ησλ ηεκαρίσλ αλαπαξαγγειίαο ή λα ρξεζηκνπνηνύλ έλαλ ηύπν ππνινγηζκνύ ηεο ιηγόηεξεο δαπαλεξήο πνζόηεηαο αλαπαξαγγειίαο, ε νπνία νλνκάδεηαη νηθνλνκηθή πνζόηεηα παξαγγειίαο (economic order quantity).(kenneth C. and Jane P. 2011, Γηακαληόπνπινο Γ. 2003) Σςζηήμαηα σπημαηοοικονομικήρ διασείπιζηρ λογιζηηπίος Η ιεηηνπξγία ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθώλ είλαη ππεύζπλε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθώλ ζηνηρείσλ ηνπ ελεξγεηηθνύ, όπσο κεηξεηά, κεηνρέο, νκόινγα θαη άιιεο επελδύζεηο κε ζθνπό λα κεγηζηνπνηεί ηελ απόδνζε ηνπο. Δίλαη επίζεο επηθνξηηζκέλε κε ηε δηαρείξηζε ηεο θεθαιαηνπνίεζεο ηεο επηρείξεζεο (αλεύξεζε λέσλ νηθνλνκηθώλ πόξσλ κε ηελ έθδνζε λέσλ κεηνρώλ, νκνινγηαθώλ δαλείσλ ή κε άιιεο κνξθέο δαλεηζκνύ). Πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηώλεηαη αλ ε επηρείξεζε απνιακβάλεη ηελ θαιύηεξε δπλαηή απόδνζε από ηηο επελδύζεηο ηεο, ε ιεηηνπξγία ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθώλ ρξεηάδεηαη κεγάιε πνζόηεηα πιεξνθνξηώλ από πεγέο εθηόο ηεο επηρείξεζεο. Τν ινγηζηήξην έρεη ηελ επζύλε ηεο ηήξεζεο θαη ηεο δηαρείξηζεο ησλ νηθνλνκηθώλ βηβιίσλ θαη ζηνηρείσλ ηεο επηρείξεζεο όπσο εηζπξάμεηο, πιεξσκέο, απνζβέζεηο, κηζζνδνζία όπνπ θαηαγξάθνληαη νη ρξεκαηηθέο ξνέο ηεο. Η ρξεκαηννηθνλνκηθή δηαρείξηζε θαη ην ινγηζηήξην αληηκεησπίδνπλ ζπλαθή πξνβιήκαηα: π.ρ. πώο λα παξαθνινπζνύλ ηα νηθνλνκηθά δηαζέζηκα θαη ηηο ρξεκαηηθέο ξνέο. Τα ζπζηήκαηα δίλνπλ απαληήζεηο ζε πξνβιήκαηα όπσο: Πνην είλαη ην ηξέρνλ ύςνο ησλ δηαζεζίκσλ; Πνηα ζηνηρεία ππάξρνπλ γηα πιεξσκέο, εηζπξάμεηο, κηζζνδνζία θαη άιιεο ρξεκαηηθέο ξνέο; Τα αλώηεξα ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ ζπζηήκαηα ρξεκαηννηθνλνκηθώλ θαη ινγηζηεξίνπ γηα λα θαζνξίδνπλ ηνπο καθξνπξόζεζκνπο επελδπηηθνύο ζηόρνπο ηεο επηρείξεζεο θαη λα πξαγκαηνπνηνύλ καθξνπξόζεζκεο πξνβιέςεηο ηεο νηθνλνκηθήο απόδνζεο ηεο. Τα κεζαία ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ ζπζηήκαηα γηα λα επηβιέπνπλ θαη λα ειέγρνπλ ηνπο νηθνλνκηθνύο πόξνπο ηεο επηρείξεζεο. Τα επηρεηξεζηαθά ζηειέρε Σελίδα 17 από 93

19 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνύλ ζπζηήκαηα ρξεκαηννηθνλνκηθώλ θαη ινγηζηεξίνπ γηα λα παξαθνινπζνύλ ηηο ρξεκαηηθέο ξνέο ηεο επηρείξεζεο κέζσ ζπλαιιαγώλ όπσο έθδνζε επηηαγώλ, πιεξσκέο ζε πξνκεζεπηέο, αλαθνξέο ρξενγξάθσλ θαη εηζπξάμεηο.(kenneth C. and Jane P. 2011, Γηακαληόπνπινο Γ. 2003) Σςζηήμαηα ανθπώπινυν πόπυν Η ιεηηνπξγία ησλ αλζξώπηλσλ πόξσλ έρεη ηελ επζύλε ηεο πξνζέιθπζεο, αλάπηπμεο θαη δηαηήξεζεο ηνπ πξνζσπηθνύ ηεο επηρείξεζεο. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα αλζξώπηλσλ πόξσλ ππνζηεξίδνπλ δξαζηεξηόηεηεο όπσο ηελ αλεύξεζε ππνςεθίσλ ππαιιήισλ, ηελ ηήξεζε νινθιεξσκέλσλ ζηνηρείσλ γηα ην ππάξρνλ πξνζσπηθό θαη ηε δεκηνπξγία πξνγξακκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ηνπ πξνζσπηθνύ. Τα ζπζηήκαηα αλζξώπηλσλ πόξσλ βνεζνύλ ηα αλώηεξα ζηειέρε λα πξνζδηνξίδνπλ αλάγθεο ζε πξνζσπηθό (δεμηόηεηεο, κνξθσηηθό επίπεδν, θαηεγνξίεο ζέζεσλ, αξηζκόο ζέζεσλ εξγαζίαο θαη θόζηνο) γηα ηελ επηηπρία ησλ καθξνπξόζεζκσλ ζρεδίσλ ηεο επηρείξεζεο. Τα κεζαία ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ ηα ζπζηήκαηα αλζξώπηλσλ πόξσλ γηα λα παξαθνινπζνύλ θαη λα αλαιύνπλ ηηο πξνζιήςεηο, ηελ ηνπνζέηεζε θαη ηηο ακνηβέο ηνπ πξνζσπηθνύ. Τα επηρεηξεζηαθά ζηειέρε ρξεζηκνπνηνύλ ηα ζπζηήκαηα αλζξώπηλσλ πόξσλ γηα λα παξαθνινπζνύλ ηηο πξνζιήςεηο θαη ηηο ηνπνζεζίεο ηνπ πξνζσπηθνύ ηεο επηρείξεζεο.(kenneth C. and Jane P. 2011, Γηακαληόπνπινο Γ. 2003,) Τα Σςζηήμαηα από Υποζηηπικηική Άποτη Αλ θαη ε ιεηηνπξγηθή νπηηθή γσλία είλαη πνιύ ρξήζηκε γηα λα θαηαλνήζνπκε πώο ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα εμππεξεηνύλ ζπγθεθξηκέλεο ιεηηνπξγίεο, απηή ε νπηηθή γσλία δελ καο ιέεη πσο ηα ζπζηήκαηα βνεζνύλ ηνπο κάλαηδεξ λα δηνηθνύλ ηελ επηρείξεζε. Δδώ ρξεηαδόκαζηε κηα νπηηθή γσλία πνπ λα εμεηάδεη ηα ζπζηήκαηα από ηελ πιεπξά ησλ δηαθόξσλ επηπέδσλ ζηειερώλ θαη ησλ ηύπσλ απνθάζεσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ. Κάζε κία από ηηο ηξεηο βαζηθέο ζηειερηθέο νκάδεο πνπ πεξηγξάςακε πξνεγνπκέλσο, ρξεζηκνπνηεί δηαθνξεηηθό ηύπν ζπζηεκάησλ γηα λα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα δηνηθεζεί ε εηαηξεία. Σελίδα 18 από 93

20 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Σςζηήμαηα Επεξεπγαζίαρ Σςναλλαγών Τα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ (transaction Processing Systems, TPS), εμππεξεηνύλ ην ιεηηνπξγηθό επίπεδν ηνπ νξγαληζκνύ, δειαδή ην θαηώηεξν επίπεδν ηεο δηνηθεηηθήο ππξακίδαο. Σην επίπεδν απηό νη εξγαζίεο πνπ πξαγκαηνπνηνύληαη θαη νη απνθάζεηο πνπ ιακβάλνληαη είλαη θαιά δνκεκέλεο θαη πεξηέρνπλ κηθξό βαζκό επηθηλδπλόηεηαο. Τα επηρεηξεκαηηθά ζηειέρε ρξεηάδνληαη ζπζηήκαηα πνπ λα παξαθνινπζνύλ ηηο βαζηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαη ζπλαιιαγέο ηνπ νξγαληζκνύ, όπσο πσιήζεηο, εηζπξάμεηο, θαηαζέζεηο ζε κεηξεηά, κηζζνδνζία, πηζησηηθέο απνθάζεηο ή ηε ξνή ησλ πιηθώλ ζε έλα εξγνζηάζην. Τα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ παξέρνπλ ηηο πιεξνθνξίεο ηνπ είδνπο απηνύ. Τν ζύζηεκα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ είλαη έλα κεραλνγξαθεκέλν ζύζηεκα, ην νπνίν εθηειεί θαη θαηαγξάθεη ηξέρνπζεο ζπλαιιαγέο ξνπηίλαο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε δηεμαγσγή ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηόηεηαο, όπσο θαηαρώξηζε παξαγγειηώλ πσιήζεσλ, κηζζνδνζία, ηήξεζε ζηνηρείσλ πξνζσπηθνύ ή απνζηνιήο πξντόλησλ θαη άιια. Βαζηθόο ζθνπόο ησλ ζπζηεκάησλ ζην επίπεδν απηό είλαη λα απαληνύλ ζε εξσηήζεηο ξνπηίλαο θαη λα παξαθνινπζνύλ ηε ξνή ησλ ζπλαιιαγώλ κέζα ζηνλ νξγαληζκό. Πόζα ηεκάρηα ππάξρνπλ ζε απόζεκα; Τη ζπλέβε κε ηα νθέιε ηνπ θ. Ισάλλε θηι. Γηα λα απαληεζνύλ ηέηνηεο εξσηήζεηο, νη πιεξνθνξίεο πξέπεη ζε γεληθέο γξακκέο λα είλαη εύθνια δηαζέζηκεο, ελεκεξσκέλεο θαη αθξηβείο. Τα ζηειέρε ρξεηάδνληαη ηα TPS γηα λα παξαθνινπζνύλ ηελ θαηάζηαζε ησλ εζσηεξηθώλ ιεηηνπξγηώλ θαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην εμσηεξηθό πεξηβάιινλ. Τα TPS είλαη επίζεο νη θύξηεο πεγέο πιεξνθνξηώλ γηα ηνπο άιινπο ηύπνπο ζπζηεκάησλ. Σήκεξα ηα πεξηζζόηεξα ζπζηήκαηα ηεο θαηεγνξίαο απηήο ιεηηνπξγνύλ ζε online κνξθή επεμεξγαζίαο. Τα ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ζπλαιιαγώλ είλαη πνιιέο θνξέο ηόζν απαξαίηεηα ζε κία επηρείξεζε, ώζηε ε αζηνρία ηνπο γηα ιίγεο ώξεο κπνξεί λα ζεκαίλεη ην ζάλαην κηα εηαηξείαο θαη ίζσο άιισλ εηαηξεηώλ πνπ ζπλδένληαη κε απηήλ.(kenneth C. and Jane P. 2011, Γεκεηξηάδεο Α. 2003) Σελίδα 19 από 93

21 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα Πληποθοπιακά Σςζηήμαηα Διοίκηζηρ Με ηνλ όξν πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο (Management Information Systems, MIS) πξνζδηνξίδεη κηα ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ πνπ εμππεξεηνύλ ηα κεζαία ζηειέρε ηνπ νξγαληζκνύ. Τα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο (MIS) εθνδηάδνπλ ηα κεζαία ζηειέρε κε αλαθνξέο γηα ηελ ηξέρνπζα απόδνζε ηνπ νξγαληζκνύ. Οη πιεξνθνξίεο απηέο ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηελ παξαθνινύζεζε θαη ηνλ έιεγρν ηεο επηρείξεζεο θαζώο θαη γηα ηελ πξόβιεςε ηεο κειινληηθήο απόδνζεο. Τα MIS εμππεξεηνύλ θαηά θύξην ιόγν ηα κεζαία ζηειέρε πνπ ελδηαθέξνληαη γηα εβδνκαδηαία, κεληαία θαη εηήζηα απνηειέζκαηα, αλ θαη νξηζκέλα MIS δίλνπλ ηελ δπλαηόηεηα ζηνπο κάλαηδεξ λα δηεξεπλνύλ θαη λα βιέπνπλ εκεξήζηα αθόκα θαη σξηαία δεδνκέλα αλ ρξεηάδεηαη. Τα MIS ζε γεληθέο γξακκέο δίλνπλ απαληήζεηο ζε εξσηήκαηα ξνπηίλαο ηα νπνία έρνπλ πξνζδηνξηζηεί εθ ησλ πξνηέξσλ θαη ππάξρεη πξνθαζνξηζκέλε δηαδηθαζία γηα ηελ απάληεζε ηνπο. Τα πεξηζζόηεξα MIS ρξεζηκνπνηνύλ απιέο ξνπηίλεο, όπσο αζξνίζεηο θαη ζπγθξίζεηο, θαη όρη εμειηγκέλα καζεκαηηθά κνληέια ή πξνεγκέλεο ζηαηηζηηθέο ηερληθέο. Τα MIS ζεσξνύληαη επηηπρεκέλα ζηελ παξνρή δεδνκέλσλ γηα δνκεκέλεο θαη εκη-δνκεκέλεο απνθάζεηο. Δπίζεο ιεηηνπξγνύλ ηθαλνπνηεηηθά γηα ηελ αλάθηεζε θαη απνζήθεπζε κεγάισλ πνζνηήησλ από αλαιπηηθά δεδνκέλα, πνπ αθνξνύλ δηαδηθαζίεο ζπλαιιαγώλ. Παξέρνπλ πιενλεθηήκαηα όπσο, ππνζηήξημε ησλ ιεηηνπξγηώλ επεμεξγαζίαο κεγάινπ όγθνπ δεδνκέλσλ, δηεπθόιπλζε ζηελ ιήςε απνθάζεσλ, αμηνπνίεζε θαη ζηήξημε ησλ ζπζηεκάησλ ηνπ νξγαληζκνύ θαη απηνκαηνπνίεζε ελόο ζεκαληηθνύ αξηζκνύ δηαδηθαζηώλ. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Γεκεηξηάδεο Α. 2003) Σςζηήμαηα Υποζηήπιξηρ Αποθάζευν Τα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο απνθάζεσλ (Decision Support Systems, DSS) ζε αληίζεζε κε ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα δηνίθεζεο (MIS) ππνζηεξίδνπλ ηελ ιήςε απνθάζεσλ πνπ δελ είλαη ξνπηίλαο από ηα κεζαία ζηειέρε. Δζηηάδνληαη ζε πξνβιήκαηα πνπ είλαη κνλαδηθά θαη αιιάδνπλ γξήγνξα, θαη γηα ηα νπνία δελ κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί πιήξσο εθ ησλ πξνηέξσλ ε δηαδηθαζία εμεύξεζεο ιύζεο. Αλ θαη ηα DSS ρξεζηκνπνηνύλ εζσηεξηθέο πιεξνθνξίεο από ηα ζπζηήκαηα TPS θαη MIS, ζπρλά δέρνληαη πιεξνθνξίεο θαη από εμσηεξηθέο Σελίδα 20 από 93

22 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο πεγέο, όπσο ηηο ηξέρνπζεο ηηκέο κεηόρσλ ή ηηο ηηκέο πξντόλησλ ησλ αληαγσληζηώλ. Τα ζπζηήκαηα απηά πξνζθέξνπλ πνηθηιία κνληέισλ αλάιπζεο δεδνκέλσλ ή κπνξνύλ λα ζπλνςίδνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο δεδνκέλσλ ζε κνξθή πνπ είλαη δπλαηόλ λα αλαιπζεί από απηνύο πνπ παίξλνπλ ηηο απνθάζεηο. Τα DSS είλαη ζρεδηαζκέλα έηζη ώζηε νη ρξήζηεο λα κπνξνύλ λα δνπιεύνπλ απεπζείαο καδί ηνπο. Τα ζπζηήκαηα απηά πεξηιακβάλνπλ ινγηζκηθό πνπ είλαη ζαθώο θηιηθό πξνο ηνλ ρξήζηε. Σηα πιενλεθηήκαηα ησλ DSS εληάζζνληαη ε δπλαηόηεηα επίιπζεο πνιύπινθσλ πξνβιεκάησλ θαη ππνζηήξημεο αληίζηνηρσλ απνθάζεσλ, ε δπλαηόηεηα δνθηκήο δηάθνξσλ ζηξαηεγηθώλ κε πνηθίια ραξαθηεξηζηηθά θαη ε βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ηεο δηνίθεζεο κέζσ ηεο γξήγνξεο ιήςεο απνθάζεσλ. Τα DSS πνιιέο θνξέο απνθαινύληαη θαη ζπζηήκαηα επηρεηξεκαηηθήο επθπΐαο (business intelligence systems), επεηδή εζηηάδνληαη ζην λα βνεζνύλ ηνπο ρξήζηεο λα ιακβάλνπλ θαιύηεξεο επηρεηξεκαηηθέο απνθάζεηο. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Γεκεηξηάδεο Α. 2003) Σςζηήμαηα Υποζηήπιξηρ διοίκηζηρ Τα ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο δηνίθεζεο (Executive Support Systems, ESS) βνεζνύλ ηα αλώηεξα ζηειέρε λα παίξλνπλ απνθάζεηο. Τα ESS αληηκεησπίδνπλ κε ηεηξηκκέλεο απνθάζεηο πνπ απαηηνύλ θξίζε, αμηνιόγεζε θαη δηαίζζεζε, επεηδή δελ ππάξρεη πξνζπκθσλεκέλε δηαδηθαζία γηα ηελ επίηεπμε ηεο ιύζεο. Τα ESS δεκηνπξγνύλ έλα γεληθεπκέλν ππνινγηζηηθό θαη επηθνηλσληαθό πεξηβάιινλ πνπ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε κεηαβαιιόκελε ζπζηνηρία πξνβιεκάησλ. Τα ESS είλαη ζρεδηαζκέλα ώζηε λα ελζσκαηώλνπλ δεδνκέλα γηα εμσηεξηθά γεγνλόηα, όπσο κηα λέα θνξνινγηθή λνκνζεζία ή δεδνκέλα γηα ηνπο αληαγσληζηέο, αιιά επίζεο αληινύλ ζπλνπηηθέο πιεξνθνξίεο από εζσηεξηθά MIS θαη DSS. Φηιηξάξνπλ, ζπλνςίδνπλ, παξαθνινπζνύλ θξίζηκα δεδνκέλα, παξνπζηάδνληαο εθείλα πνπ έρνπλ κεγαιύηεξε ζεκαζία γηα ηα αλώηεξα ζηειέρε. Τα ESS παξνπζηάδνπλ γξαθηθά θαη δεδνκέλα από πνιιέο πεγέο κέζα από κηα δηαζύλδεζε πνπ είλαη εύθνιν λα ρξεζηκνπνηεζεί από ηα αλώηεξα ζηειέρε. Σπρλά νη πιεξνθνξίεο πξνζθέξνληαη ζηα δηεπζπληηθά ζηειέρε κέζα από κηα πύιε (portal), νη νπνία ρξεζηκνπνηεί δηαζύλδεζε Ιζηνύ γηα λα παξνπζηάδεη νινθιεξσκέλν θαη εμαηνκηθεπκέλν επηρεηξεκαηηθό πεξηερόκελν. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Γεκεηξηάδεο Α. 2003) Σελίδα 21 από 93

23 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα Εικόνα 3 Αλληλεξάπηηζη μεηαξύ ζςζηημάηυν Τα ζπζηήκαηα πνπ κόιηο πεξηγξάςακε βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε, όπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθόλα 3. Τα TPS θαηά θαλόλα απνηεινύλ ηελ θύξηα πεγή δεδνκέλσλ γηα ηα άιια ζπζηήκαηα, ελώ ηα ζπζηήκαηα ESS είλαη θαηά θύξην ιόγν απνδέθηεο δεδνκέλσλ από ηα ζπζηήκαηα ρακειόηεξνπ επηπέδνπ. Οη άιινη ηύπνη ζπζηεκάησλ κπνξνύλ επίζεο λα αληαιιάζνπλ δεδνκέλα κεηαμύ ηνπο. Αληαιιαγή δεδνκέλσλ κπνξεί επίζεο λα γίλεηε θαη κεηαμύ ησλ ζπζηεκάησλ πνπ εμππεξεηνύλ δηαθνξεηηθνύο ιεηηνπξγηθνύο ηνκείο.(kenneth C. and Jane P., 2011, Γεκεηξηάδεο Α, 2001) 2.3. Σςζηήμαηα Επισειπηζιακήρ Κλίμακαρ Όηαλ ζθεθηνύκε ηνπο δηάθνξνπο ηύπνπο πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ πνπ κόιηο πεξηγξάςακε, ζα κπνξνύζε θαλείο λα αλαξσηεζεί πσο κπνξεί κηα επηρείξεζε λα δηαρεηξίδεηαη όιεο ηηο πιεξνθνξίεο όισλ απηώλ ησλ δηαθνξεηηθώλ ζπζηεκάησλ θαη πόζν δαπαλεξό είλαη λα δηαηεξεί ε εηαηξεία ηόζα πνιιά δηαθνξεηηθά πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Μπνξεί επίζεο λα αλαξσηεζεί θαλείο πσο απηά ηα δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα κπνξνύλ λα κνηξάδνληαη πιεξνθνξίεο θαη πώο κπνξνύλ νη κάλαηδεξ θαη νη εξγαδόκελνη λα ζπληνλίδνπλ ηελ εξγαζία ηνπο. Όιεο απηέο νη εξσηήζεηο είλαη πξαγκαηηθά εύζηνρεο θαη απνηεινύλ πξνθιήζεηο γηα ηηο επηρεηξήζεηο ζήκεξα. Σελίδα 22 από 93

24 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Επισειπηζιακέρ Εθαπμογέρ Οη επηρεηξήζεηο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ απνθηνύλ όιν θαη πεξηζζόηεξα δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα εθ ησλ νπνίσλ ζηόρνο ηνπο είλαη λα θαηαθέξνπλ λα ηα θάλνπλ λα ζπλεξγαζηνύλ κεηαμύ ηνπο σο έλα εληαίν ζύζηεκα. Υπάξρνπλ αξθεηέο ιύζεηο γηα λα αληηκεησπίζνπλ απηό ην πξόβιεκα. Μία ιύζε είλαη λα πινπνηεζνύλ επισειπηζιακέρ εθαπμογέρ (enterprise applications), πνπ είλαη ζπζηήκαηα πνπ εθηείλνληαη ζε πεξηζζόηεξνπο από έλα ιεηηνπξγηθνύο ηνκείο, εζηηάδνληαη ζηελ εθηέιεζε επηρεηξεκαηηθώλ δηεξγαζηώλ ζε επηρεηξεζηαθή θιίκαθα θαη πεξηιακβάλνπλ όια ηα επίπεδα ζηειερώλ. Οη επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο βνεζνύλ ηηο επηρεηξήζεηο λα γίλνπλ πεξηζζόηεξν επέιηθηεο θαη παξαγσγηθέο ζπληνλίδνληαο ζηελόηεξα ηηο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο ηνπο θαη νινθιεξώλνληαο νκάδεο δηεξγαζηώλ έηζη ώζηε λα εζηηάδνληαη ζηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ πόξσλ θαη ζηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηώλ. Υπάξρνπλ ηέζζεξηο βαζηθέο επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο: ηα επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ζρέζεσλ κε ηνπο πειάηεο θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο γλώζεσλ. Κάζε κία από απηέο ηηο επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο ελζσκαηώλεη έλα ζπλαθέο ζύλνιν ιεηηνπξγηώλ θαη επηρεηξεκαηηθώλ δηεξγαζηώλ κε ζηόρν ηε βειηίσζε ηεο απόδνζεο ηνπ νξγαληζκνύ ζην ζύλνιν. Επισειπηζιακά ζςζηήμαηα Έλαο κεγάινο νξγαληζκόο θαηά θαλόλα δηαζέηεη πνιιά δηαθνξεηηθά είδε πιεξνθνξηαθώλ ζπζηεκάησλ πνπ είραλ δεκηνπξγεζεί κε άμνλα δηαθνξεηηθέο ιεηηνπξγίεο, νξγαλσζηαθά επίπεδα θαη επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο θη έηζη δελ κπνξνύλ λα αληαιιάζζνπλ απηόκαηα πιεξνθνξίεο. Οη κάλαηδεξ πηζαλόλ λα δπζθνιεύνληαη πνιύ λα ζπγθεληξώζνπλ ηα δεδνκέλα πνπ ρξεηάδνληαη πξνθεηκέλνπ λα έρνπλ κηα ζθαηξηθή, ζπλνιηθή εηθόλα ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ νξγαληζκνύ. Γηα παξάδεηγκα, νη πσιεηέο, ηε ζηηγκή πνπ ηνπνζεηνύλ κηα παξαγγειία, κπνξεί λα κελ είλαη ζε ζέζε λα γλσξίδνπλ αλ ηα είδε πνπ παξήγγεηιαλ βξίζθνληαη ή όρη ζε απόζεκα, νη πειάηεο δελ κπνξνύλ λα παξαθνινπζνύλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο, ελώ ην ηκήκα παξαγσγήο δελ κπνξεί λα επηθνηλσλήζεη εύθνια κε ην ηκήκα νηθνλνκηθώλ πξνθεηκέλνπ λα πξνγξακκαηίζεη ηε λέα παξαγσγή. Απηόο ν θαηαθεξκαηηζκόο ησλ δεδνκέλσλ βιάπηεη ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα θαη ηελ απόδνζε ηνπ νξγαληζκνύ. Τα επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα (enterprise systems), πνπ είλαη επίζεο γλσζηά θαη σο ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο (enterprise resource planning, Σελίδα 23 από 93

25 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα ERP) ιύλνπλ ην πξόβιεκα ζπγθεληξώλνληαο δεδνκέλα από δηάθνξεο θνκβηθέο επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο ζηελ θαηαζθεπή θαη παξαγσγή, ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά θαη ην ινγηζηήξην, ηηο πσιήζεηο θαη ην κάξθεηηλγθ θαη ηνπο αλζξώπηλνπο πόξνπο θαη απνζεθεύεη ηα δεδνκέλα ζε έλα εληαίν θεληξηθό απνζεηήξην δεδνκέλσλ. Απηό δίλεη ηε δπλαηόηεηα ζε πιεξνθνξίεο πνπ πξνεγνπκέλσο ήηαλ θαηαθεξκαηηζκέλεο ζε δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα λα ρξεζηκνπνηνύληαη από θνηλνύ ζε όιε ηελ έθηαζε ηεο εηαηξείαο θαη ηα δηαθνξεηηθά ηκήκαηα ηεο επηρείξεζεο λα ζπλεξγάδνληαη ζηελόηεξα κεηαμύ ηνπο. Τα επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα επηηαρύλνπλ ηελ κεηάδνζε πιεξνθνξηώλ ζε νιόθιεξε ηελ εηαηξεία, δηεπθνιύλνληαο ηηο επηρεηξήζεηο λα ζπληνλίδνπλ ηηο θαζεκεξηλέο ηνπο δξαζηεξηόηεηεο. Όηαλ έλαο πειάηεο ηνπνζεηεί κηα παξαγγειία, ηα δεδνκέλα ξένπλ απηόκαηα ζε άιια ηκήκαηα ηεο εηαηξείαο πνπ επεξεάδνληαη από απηά. Η πξάμε ηεο παξαγγειίαο εηδνπνηεί ηελ απνζήθε λα επηιέμεη ηα παξαγγειζέληα πξντόληα θαη λα πξνγξακκαηίζεη ηελ απνζηνιή. Η απνζήθε ελεκεξώλεη ην εξγνζηάζην λα αλαπιεξώζεη ην είδνο πνπ αλαιώζεθε. Τν ινγηζηήξην εηδνπνηείηαη λα ζηείιεη ηηκνιόγην ζηνλ πειάηε. Οη ππάιιεινη εμππεξέηεζεο πειαηώλ παξαθνινπζνύλ ηελ πνξεία ηεο παξαγγειίαο ζε θάζε βήκα ώζηε λα ελεκεξώλνπλ ηνπο πειάηεο γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ παξαγγειηώλ ηνπο. Τα επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα παξέρνπλ ζηηο εηαηξείεο ηελ επειημία λα αληαπνθξίλνληαη γξήγνξα ζε αηηήκαηα πειαηώλ θαη παξάιιεια λα παξάγνπλ θαη λα δηαηεξνύλ ζε απόζεκα κόλν όζα ρξεηάδνληαη γηα λα ηθαλνπνηήζνπλ ηηο ππάξρνπζεο παξαγγειίεο. Η ηθαλόηεηα λα απμεζνύλ νη επαθξηβείο θαη έγθαηξεο απνζηνιέο πξντόλησλ, λα ειαρηζηνπνηεζεί ην θόζηνο θαη λα απμεζεί ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηώλ, απμάλεη ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Παπαζαλαζίνπ Δ. 2008) Σςζηήμαηα διασείπιζηρ εθοδιαζηικήρ αλςζίδαρ Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (supply chain management (SCM) systems) βνεζνύλ ηηο επηρεηξήζεηο λα δηαρεηξίδνληαη ηηο ζρέζεηο κε ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο. Τα ζπζηήκαηα απηά παξέρνπλ πιεξνθνξίεο πνπ βνεζνύλ ηνπο πξνκεζεπηέο, ηηο εηαηξίεο αγνξώλ, ηνπο δηαλνκείο θαη ηηο εηαηξείεο εθνδηαζκνύ λα κνηξάδνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο παξαγγειίεο, ηελ παξαγσγή, ηα επίπεδα απνζεκάησλ θαη ηελ παξάδνζε πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ, έηζη ώζηε λα κπνξνύλ λα ζπγθεληξώλνπλ πξώηεο ύιεο, λα παξάγνπλ θαη λα παξαδίδνπλ απνηειεζκαηηθά ηα πξντόληα θαη ηηο ππεξεζίεο. Ο απώηεξνο ζηόρνο είλαη Σελίδα 24 από 93

26 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο λα θηάλεη ε θαηάιιειε πνζόηεηα ησλ πξντόλησλ ηνπο από ηελ πεγή ηνπο ζην ζεκείν θαηαλάισζεο, ζην ειάρηζην ρξόλν θαη κε ην ρακειόηεξν θόζηνο. Αλ ζε κηα εηαηξεία θαη ζην δίθηπν ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, δελ έρνπλ ηηο αθξηβείο πιεξνθνξίεο, θαηά πάζα πηζαλόηεηα ζα θαηαιήμνπλ κε ππεξβνιηθά απνζέκαηα, αλαθξηβή πξνγξάκκαηα παξαγσγήο θαη ππεξβάζεηο ζηνλ ρξνλνπξνγξακκαηηζκό. Η αληθαλόηεηα απνηειεζκαηηθήο δηαθίλεζεο ησλ πξντόλησλ κέζσ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο απμάλεη ην θόζηνο θαη ππνβαζκίδεη ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηώλ. Τα ζπζηήκαηα απηά απμάλνπλ ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο κεηώλνληαο ηηο δαπάλεο δηαθίλεζεο θαη παξαγσγήο ησλ πξντόλησλ θαη δίλνληαο ζηνπο κάλαηδεξ ηε δπλαηόηεηα λα παίξλνπλ θαιύηεξεο απνθάζεηο ζρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε θαη ηνλ ρξνλνπξνγξακκαηηζκό ησλ πξνκεζεηώλ, ηεο παξαγσγήο θαη ηεο δηαλνκήο. Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο απνηεινύλ έλαλ ηύπν δηεπηρεηξεζηαθνύ ζπζηήκαηνο δεδνκέλνπ όηη απηνκαηνπνηνύλ ηε ξνή πιεξνθνξηώλ πέξα από ηα ζύλνξα ηνπ νξγαληζκνύ. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Παπαζαλαζίνπ Δ. 2008) Σςζηήμαηα διασείπιζηρ ζσέζευν με ηοςρ πελάηερ Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ζρέζεσλ κε ηνπο πειάηεο (customer relationship management (CRM) systems) βνεζνύλ ηηο εηαηξείεο λα δηαρεηξίδνληαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο πειάηεο ηνπο. Τα ζπζηήκαηα CRM παξέρνπλ πιεξνθνξίεο κε ζηόρν ηνλ ζπληνληζκό όισλ ησλ επηρεηξεκαηηθώλ δηεξγαζηώλ πνπ αθνξνύλ ηνπο πειάηεο ζηνπο ηνκείο ησλ πσιήζεσλ, ηνπ κάξθεηηλγθ θαη ηεο εμππεξέηεζεο, ώζηε λα βειηηζηνπνηνύληαη ηα έζνδα, ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηώλ θαη ηε ζπγθξάηεζε ηνπο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο βνεζνύλ ηηο επηρεηξήζεηο λα εληνπίδνπλ, λα πξνζειθύνπλ θαη λα δηαηεξνύλ ηνπο πην επηθεξδείο πειάηεο, λα πξνζθέξνπλ θαιύηεξε εμππεξέηεζε ζηνπο ππάξρνληεο πειάηεο θαη λα απμάλνπλ ηηο πσιήζεηο ηνπο. Σην παξειζόλ, νη δηεξγαζίεο κηαο εηαηξείαο ζηνπο ηνκείο ησλ πσιήζεσλ, ηεο εμππεξέηεζεο πειαηώλ θαη ηνπ κάξθεηηλγθ ρσξίδνληαλ ζηεγαλά. Τα ηκήκαηα απηά κνηξάδνληαλ ιηγνζηέο νπζηαζηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο πειάηεο. Οξηζκέλεο πιεξνθνξίεο γηα έλα ζπγθεθξηκέλν πειάηε κπνξεί λα απνζεθεύνληαλ νξγαλσκέλα ζην ινγαξηαζκό ηνπ πξνζώπνπ απηνύ ζηελ εηαηξεία. Άιιεο πιεξνθνξίεο γηα ηνλ ίδην πειάηε κπνξεί λα βξίζθνληαλ νξγαλσκέλεο αλά πξντόληα πνπ είραλ αγνξαζηεί. Γελ ππήξρε ηξόπνο λα ελνπνηεζνύλ όιεο απηέο νη πιεξνθνξίεο ώζηε λα πξνθύςεη κηα ελνπνηεκέλε ζεώξεζε ηνπ πειάηε ζε όιε ηελ έθηαζε ηεο εηαηξείαο. Σελίδα 25 από 93

27 2. Πιεξνθνξηαθά Σπζηήκαηα Τα εξγαιεία CRM πξνζπαζνύλ λα επηιύζνπλ ην πξόβιεκα απηό ελνπνηώληαο ηηο ζρεηηθέο κε ηνλ πειάηε δηεξγαζίεο ηεο επηρείξεζεο θαη ζπλδπάδνληαο πιεξνθνξίεο ηνπ πειάηε από πνιιαπινύο δηαύινπο επηθνηλσλίαο όπσο ην ηειέθσλν, ην ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν, ηηο αζύξκαηεο ζπζθεπέο, ηα ζεκεία ιηαληθήο πώιεζεο ή ηνλ Ιζηό. Οη ιεπηνκεξείο θαη αθξηβείο γλώζεηο γηα ηνπο πειάηεο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο βνεζνύλ ηηο εηαηξείεο λα απμάλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ εθζηξαηεηώλ κάξθεηηλγθ πνπ πξαγκαηνπνηνύλ θαη λα πξνζθέξνπλ θαιύηεξε πνηόηεηα εμππεξέηεζεο θαη ππνζηήξημεο ζηνπο πειάηεο. (Kenneth C. and Jane P. 2011, Παπαζαλαζίνπ Δ. 2008) Σςζηήμαηα διασείπιζηρ γνώζευν Η αμία ησλ πξντόλησλ θαη ησλ ππεξεζηώλ κηαο εηαηξείαο βαζίδεηαη όρη κόλν ζηνπο πιηθνύο πόξνπο ηεο αιιά επίζεο θαη ζε άπινπο πόξνπο γλώζεσλ. Οξηζκέλεο εηαηξείεο κπνξνύλ λα απνδίδνπλ θαιύηεξα από άιιεο, επεηδή δηαζέηνπλ θαιύηεξεο γλώζεηο ζρεηηθά κε ην πώο λα δεκηνπξγνύλ, λα παξάγνπλ θαη λα παξαδίδνπλ πξντόληα θαη ππεξεζίεο. Απηέο νη εηαηξηθέο γλώζεηο είλαη δύζθνιν λα αληηγξαθνύλ, έρνπλ κνλαδηθό ραξαθηήξα θαη κπνξνύλ λα αμηνπνηεζνύλ θαη λα αλαδεηρζνύλ ζε καθξνπξόζεζκν ζηξαηεγηθό όθεινο. Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο γλώζεσλ (knowledge management system, KMS) ζπιιέγνπλ όιεο ηηο ζρεηηθέο γλώζεηο θαη εκπεηξίεο ηεο επηρείξεζεο θαη ηηο θαζηζηνύλ δηαζέζηκεο νπνηεδήπνηε θαη νπνπδήπνηε ρξεηάδνληαη γηα λα ππνζηεξίμνπλ επηρεηξεκαηηθέο δηεξγαζίεο θαη δηνηθεηηθέο απνθάζεηο. Δπίζεο ζπλδένπλ ηελ εηαηξεία κε εμσηεξηθέο πεγέο γλώζεσλ. Τα KMS ππνζηεξίδνπλ δηεξγαζίεο γηα ηελ απόθηεζε, απνζήθεπζε, δηαλνκή θαη εθαξκνγή γλώζεσλ, θαζώο θαη δηεξγαζίεο γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ γλώζεσλ θαη ηελ ελζσκάησζε ηνπο ζηελ επηρείξεζε. Πεξηιακβάλνπλ επηρεηξεζηαθήο εκβέιεηαο ζπζηήκαηα γηα ηελ δηαρείξηζε θαη δηαλνκή εγγξάθσλ, γξαθηθώλ παξαζηάζεώλ θαη άιισλ αληηθεηκέλσλ ςεθηαθήο γλώζεο, ζπζηήκαηα γηα ηελ δεκηνπξγία εηαηξηθώλ θαηαιόγσλ κε ηηο γλώζεηο ππαιιήισλ ηα νπνία δηεπθνιύλνπλ ηε δεκηνπξγία γλώζεσλ. Άιιεο εθαξκνγέο δηαρείξηζεο γλώζεσλ είλαη ηα έκπεηξα ζπζηήκαηα, πνπ θσδηθνπνηνύλ ηηο γλώζεηο εκπεηξνγλσκόλσλ ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, ηα νπνία κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ από άιια κέιε ηνπ νξγαληζκνύ θαη ηα εξγαιεία γηα ηελ αλαθάιπςε γλώζεσλ πνπ αλαγλσξίδνπλ πξόηππα θαη ζεκαληηθέο ζρέζεηο ζε κεγάια ζύλνια δεδνκέλσλ.(kenneth C. and Jane P. 2011, Παπαζαλαζίνπ Δ. 2008) Σελίδα 26 από 93

28 3. Η Πληποθοπία ζηην Επιχείπηζη Η επηρείξεζε αιιειεπηδξά κε ην πεξηβάιινλ ηεο θαη κε ηηο ζπλαιιαγέο, ελώ ε εζσηεξηθή ηεο ιεηηνπξγία βαζίδεηαη ζηνπο κεηαζρεκαηηζκνύο ησλ εηζξνώλ ζε εθξνέο κε ηηο δηεξγαζίεο. Οπζηαζηηθά ε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο απνηειεί έλα δηαξθή κεηαζρεκαηηζκό πιηθώλ θαη πιώλ ζε ρξήκα θαη αληίζηξνθα. Όκσο ε παξαθνινύζεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο γίλεηαη κε ηε παξαθνινύζεζε ησλ πιεξνθνξηαθώλ ζηνηρείσλ ηα νπνία δεκηνπξγνύληαη από απηνύο ηνπο κεηαζρεκαηηζκνύο. Γηα παξάδεηγκα, ε πώιεζε ελόο βηβιίνπ απνηειεί κεηαζρεκαηηζκό ηνπ βηβιίνπ ζε ρξήκα. Απηόο ν κεηαζρεκαηηζκόο παξάγεη πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία όπσο είλαη ην ηηκνιόγην, ην δειηίν απνζηνιήο θαη ηα δειηία παξάδνζεο θαη παξαιαβήο. Καηά ζπλέπεηα ε πιεξνθνξία απνηειεί κέζν θαηαγξαθήο θαη κέζν κειέηεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο. Σπκπεξαίλνπκε όηη ε πνξεία ηεο εμέιημεο κηαο επηρείξεζεο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκό από ηελ πνηόηεηα θαη πνζόηεηα ησλ δηαηηζέκελσλ πιεξνθνξηώλ, θαζώο θαη από ηελ πνηόηεηα θαη πνζόηεηα ησλ επεμεξγαζηώλ ζηηο νπνίεο απηέο ππόθεηληαη πξνθεηκέλνπ λα παξαρζεί ε απαηηνύκελε πιεξνθόξεζε.(κηνπληνύδεο Δ. 2002) 3.1. Δεδομένα, Πληποθοπίερ, Πληποθόπηζη Γλσξίδνπκε όηη ε πιεξνθόξεζε βαζίδεηαη ζηηο πιεξνθνξίεο θαη νη πιεξνθνξίεο ζηα δεδνκέλα. Τη είλαη όκσο δεδνκέλν ή πιεξνθνξία; Τν δεδνκέλν (Data) είλαη έλα γλσζηό γεγνλόο ή κηα κε επεμεξγαζκέλε εηθόλα (πρ 29/3/2013 είλαη έλα δεδνκέλν ην νπνίν εθθξάδεη κηα εκεξνκελία). Όηαλ επεμεξγαδόκαζηε θάπνην δεδνκέλν κπνξεί λα ιάβεη κηα κνξθή πεξηζζόηεξν εμεηδηθεπκέλε θαη ελλννύκε όηη ε εκεξνκελία 29/3/2013 κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζηελ παξαιαβή ελόο βηβιίνπ ή ζηελ πώιεζε ηνπ. Δλώ ε πιεξνθνξία (information) είλαη ην απνηέιεζκα ηεο επεμεξγαζίαο ηεο ζύλζεζεο ησλ δεδνκέλσλ. Έηζη από ηα δεδνκέλα παξάγεηαη ε πξσηνγελή πιεξνθνξία «Η παξαιαβή ή ε πώιεζε ηνπ βηβιίνπ Χ έγηλε ζηηο 29/3/2013». Σπλεπώο από ηα πξώηα δεδνκέλα παξάγεηαη ε πξσηνγελήο πιεξνθνξία, ελώ ε επεμεξγαζία πιεξνθνξηώλ δεκηνπξγεί πιεξνθνξίεο αλώηεξνπ επηπέδνπ (δεπηεξνγελείο, ηξηηνγελείο θιπ ) ελίδα 27 από 93

29 3. Η Πιεξνθνξία ζηελ Δπηρείξεζε Η πιεξνθόξεζε απνηειεί ηε ζπλνιηθή εηθόλα ηελ νπνία παξέρεη έλα ζύλνιν πιεξνθνξηώλ. Όζν απηό ην ζύλνιν πιεξνθνξηώλ είλαη κεγαιύηεξν θαη αμηνπνηήζηκν, ηόζν ε πιεξνθόξεζε είλαη θαιύηεξε. Εικόνα 4 Διάγπαμμα Δεδομένων-Πληποθοπίαρ-Πληποθόπηζηρ Καηαιήγνπκε όηη ε πνηόηεηα ηεο πιεξνθόξεζεο εμαξηάηαη από ηελ πνζόηεηα θαη από ηελ πνηόηεηα Γεδνκέλσλ θαη Δπεμεξγαζηώλ. (Λανπόδεο Β. 1998) 3.2. Ιδιόηηηερ Δεδομένων Γηα λα παξάγεη θάπνην δεδνκέλν πιεξνθόξεζε ζα πξέπεη λα αλήθεη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο: Έγθαηξν (timely) : Αλ ην δεδνκέλν είλαη δηαζέζηκν θαηά ηε ζηηγκή ηελ νπνία απαηηεί ν ρξήζηεο ηνπ (π.ρ. ζε θάπνηα νξηζκέλε ρξνληθή ζηηγκή λα είλαη γλσζηέο νη πσιήζεηο ηνπ βηβιηνπσιείνπ) Δπίθαηξν (opportune): Αλ ην δεδνκέλν αλαθέξεηαη ζε ρξνλνινγία ε νπνία απαηηείηαη από ην ρξήζηε ηνπ (π.ρ. απαηηνύληαη δεδνκέλα ηα νπνία αθνξνύλ ην ηδίξν ηνπ βηβιηνπσιείνπ κεηαμύ δπν ζπγθεθξηκέλσλ εκεξνκεληώλ). Αθξηβέο (accurate): Καηά πόζν ην ζπγθεθξηκέλν δεδνκέλν αληαπνθξίλεηαη ζηελ αληηθεηκεληθή πξαγκαηηθόηεηα. Ο βαζκόο ηεο αθξίβεηαο απμάλεηαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ηα δεδνκέλα είλαη απνηειέζκαηα κεηξήζεσλ ή θαηαγξαθήο κε ηε βνήζεηα αμηόπηζησλ θαη αληηθεηκεληθώλ κεζόδσλ, ελώ κεηώλεηαη όηαλ ηα δεδνκέλα είλαη ελίδα 28 από 93

30 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο απνηέιεζκα εθηηκήζεσλ ή πξνζεγγίζεσλ. Σηηο πεξηζζόηεξεο πεξηπηώζεηο θαζνξίδνπκε θάπνην θξηηήξην κε ην νπνίν ειέγρεηαη ε αθξίβεηα ηνπ δεδνκέλνπ θαζώο είλαη δύζθνιν λα πξνζεγγίζνπκε απόιπηα ηελ αληηθεηκεληθή ηνπ πξαγκαηηθόηεηα. Γηα παξάδεηγκα «ην βηβιίν Χ αξέζεη ζηνλ αλαγλώζηε» ζα πξέπεη λα ζπλνδεύεηαη από ην αλάινγν θξηηήξην ην νπνίν θαζνξίδεη πόηε ην βηβιίν ζεσξείηαη όηη αξέζεη ζηνλ αλαγλώζηε όπσο βαζηθό θξηηήξην απνηειεί ν αξηζκόο πσιήζεσλ ηνπ βηβιίνπ. Καζαξό ή ζαθέο (clear): Τν δεδνκέλν δελ πξέπεη λα πεξηέρεη αζάθεηεο. Γηα παξάδεηγκα ην δεδνκέλν ηδίξνο ήηαλ πεξίπνπ Χ επξώ είλαη αζαθέο, ελώ ην δεδνκέλν ν ηδίξνο ήηαλ Χ είλαη ζαθέο, αλεμάξηεηα από ηελ αθξίβεηα ηνπ δεδνκέλνπ. Καηάιιειν (fit): Καηά πόζν ην δεδνκέλν αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε ηνπ (κνξθή γλώξηκε ζην ρξήζηε, γιώζζα θαηαλνεηή από ηνλ ρξήζηε). Πεξηεθηηθό (comprehensive): Σε όζν ην δπλαηόλ ιηγόηεξν έθηαζε λα παξνπζηάδεη ηα ζηνηρεία πνπ ρξεηάδεηαη ν ρξήζηεο ηνπ. Πιήξεο (complete): Αλ ην δεδνκέλν πεξηέρεη όια ηα ζηνηρεία ηα νπνία απαηηεί ν ρξήζηεο ηνπ. Απξνθάιππην (anbiased): Καηά πόζν ην δεδνκέλν δελ εμαξηάηαη από ηνλ ππνθεηκεληζκό. Απνηειεί ζεκαληηθό παξάγνληα γηα δεδνκέλα παξαγόκελα από εθηηκήζεηο. Πξνζηηό (accessible): Πόζν εύθνια έρεη πξόζβαζε ζην δεδνκέλν ν ρξήζηεο. Δπαιεζεύζηκν (verifiable): Αλ ππάξρεη ε δπλαηόηεηα επαιήζεπζεο ηεο αθξίβεηαο ηνπ δεδνκέλνπ. (Λανπόδεο Β 1998, Κηνπληνύδεο Δ. 2002) Πξέπεη λα ιάβνπκε ππ όςηλ καο όηη ν βαζκόο εθπιήξσζεο ησλ ηδηνηήησλ ησλ δεδνκέλσλ εμαξηάηαη: Από ηε θύζε ηνπ δεδνκέλνπ όηη άιια δεδνκέλα είλαη επαιεζεύζηκα θαη άιια όρη. ελίδα 29 από 93

31 3. Η Πιεξνθνξία ζηελ Δπηρείξεζε Από ηε ζθνπηκόηεηα ηνπ δηνηθεηηθνύ θνξέα θαζώο άιια δεδνκέλα πξέπεη λα είλαη πην πξνζηηά θαη άιια όρη. Από ηηο ππνθεηκεληθέο δπλαηόηεηεο εθείλσλ νη νπνίνη ζπιιέγνπλ, αμηνινγνύλ θαη ρξεζηκνπνηνύλ ηα δεδνκέλα. Από ηηο αληηθεηκεληθέο δπλαηόηεηεο ηνπ δηνηθεηηθνύ θνξέα. (Γεκεηξηαδεο Α. 2001) 3.3. Επεξεπγαζία Δεδομένων Η δνκή ηεο πιεξνθόξεζεο κε εθθίλεζε από ηα δεδνκέλα γίλεηαη κε ηηο επεμεξγαζίεο (Processing). Γηα παξάδεηγκα ζε κηα εηαηξία βηβιηνπσιείνπ ν δηεπζπληήο πσιήζεσλ αλαζέηεη ζην ηκήκα έξεπλαο αγνξάο λα ηνπ παξέρεη πιεξνθόξεζε ζρεηηθά κε ηηο ηηκέο ησλ αληαγσληζηηθώλ εηαηξηώλ ηεο γηα παξόκνηα πξντόληα. Γηα λα θαηαθέξνπκε λα επεμεξγαζηνύκε θαη λα αμηνπνηήζνπκε ζσζηά όια ηα δεδνκέλα, πξέπεη λα αθνινπζήζνπκε κηα θαζνξηζκέλε δηαδηθαζία, ε νπνία πεξηγξάθεηαη παξαθάησ. Πξώηα από όια πξέπεη λα μεθηλήζνπκε από ηελ ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ. Η ζπιινγή δεδνκέλσλ (Data Capture) είλαη ε δηαδηθαζία κε ηελ νπνία δηαηίζεληαη δεδνκέλα ζε θάπνηνλ απνδέθηε ιακβάλνληαο ηα από ηελ πεγή ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ε ζπιινγή δεδνκέλσλ κπνξεί λα έρεη ζαλ πεγή ηα ξάθηα έθζεζεο βηβιίσλ ζε θάπνηα επηιεγκέλα βηβιηνπσιεία. Γηα λα ζπιιέμνπκε ηα δεδνκέλα ζα πξέπεη λα επηζθεθηνύκε θάζε επηιεγκέλν βηβιηνπσιείν θαη λα θαηαγξάςνπκε ηα δεδνκέλα (όπσο θσδηθόο βηβιίνπ, θσδηθόο εηαηξίαο, ηηκή βηβιίνπ θαη άιια) ζε εηδηθά έληππα θαη ζηελ γιώζζα ηελ νπνία έρνπκε πξνεπηιέμεη θαη είλαη θαηαλνεηή ζε καο. Σηελ ζπλέρεηα ηα δεδνκέλα θσδηθνπνηνύληαη, απηό ζεκαίλεη όηη εθθξάδνληαη ζε θάπνηα γιώζζα κε ηελ βνήζεηα θάπνηνπ ζπληαθηηθνύ. (Γεκεηξηάδεο Α. 2001) Με ηελ κεηαθνξά ηνπο ζην ηκήκα έξεπλαο θαη αγνξάο απνθσδηθνπνηνύληαη δειαδή εθθξάδνληαη ζε γιώζζα θαηαλνεηή γηα ηα άηνκα ηα νπνία ζα ηα ρξεζηκνπνηήζνπλ ζηελ ζπλέρεηα. Γηα ηε κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ επηιέγεηαη έλα κέζν κεηαθνξάο. Σπρλά απηό ην κέζν γίλεηαη αηηία απώιεηαο κέξνπο ή νιόθιεξνπ ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δεδνκέλσλ. Έηζη γηα παξάδεηγκα αλ ζπιιέγνπκε πιεξνθνξίεο κέζν ηειεθώλνπ (ην κέζν κεηαθνξάο είλαη ε ηειεθσληθή γξακκή) νη πιεξνθνξίεο απηέο κπνξνύλ λα δηαζηξεβισζνύλ εμαηηίαο ηνπ ζνξύβνπ θαη ηεο παξακόξθσζεο ηνπ ζήκαηνο ηεο ηειεθσληθήο γξακκήο. Αλ ζαλ κέζν ελίδα 30 από 93

32 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο κεηαθνξάο ρξεζηκνπνηείηαη ην ραξηί, απηό κπνξεί λα πγξαζεί, λα θαεί, λα ραζεί θαη ηα ινηπά.(γεκεηξηάδεο Α. 2001) Η επαιήζεπζε (Verification) ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί επεμεξγαζία κε ηελ νπνία πηζηνπνηείηαη ε αθξίβεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δεδνκέλσλ. Όηαλ ππάξρεη πηζαλόηεηα αιινίσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ δεδνκέλσλ, εθαξκόδεηαη ε επαιήζεπζε ε νπνία ζπλδέεηαη ζηελά κε ηε δπλαηόηεηα πξόζβαζεο ζηηο πεγέο πιεξνθόξεζεο (πξνζηηόηεηα δεδνκέλσλ). Τν ακέζσο επόκελν βήκα είλαη ε θαηεγνξηνπνίεζε (Classification), ε νπνία επεμεξγάδεηαη ην ζύλνιν ησλ δεδνκέλσλ. Μέζα από απηήλ ηελ επεμεξγαζία ηα δεδνκέλα δηαηξνύληαη ζε ππνζύλνια κε βάζε θάπνηα θξηηήξηα. Έηζη ζην παξάδεηγκα πνπ αλαθέξακε, αλ ηα βηβιία δηαθξίλνληαη ζε γεληθώλ γλώζεσλ θαη εθπαηδεπηηθά ηόηε ην ζύλνιν ηνλ δεδνκέλσλ ρσξίδεηαη ζε δύν θαηεγνξίεο δεδνκέλσλ κε θξηηήξην ηελ κνξθή ηνπο. Σηελ ζπλέρεηα, ε επεμεξγαζία ηεο δηάηαμεο (Sort) βνεζάεη ζηελ ηεξάξρεζε ησλ δεδνκέλσλ κε βάζε θάπνηα θξηηήξηα. Γειαδή, θάζε δεδνκέλν έρεη ζπγθεθξηκέλε ζέζε ζην ζύλνιν ζε ζρέζε κε ην πξνεγνύκελν θαη ην επόκελν. Σηελ ζπλέρεηα ζα πξέπεη λα γίλεη ζύλνςε θαη ππνινγηζκόο. Απηέο νη δύν επεμεξγαζίεο αλαθέξνληαη ζηελ παξαγσγή είηε πξσηνγελώλ πιεξνθνξηώλ από δεδνκέλα, είηε πιεξνθνξηώλ αλώηεξνπ επηπέδνπ από πιεξνθνξίεο θαηώηεξνπ επηπέδνπ. Η ζύλνςε (Summary) παξάγεη πιεξνθνξίεο ζπλαζξνίδνληαο ή ζπγθξίλνληαο δεδνκέλα ή πιεξνθνξίεο θαηώηεξνπ επηπέδνπ. Ο ππνινγηζκόο (Calculation) παξάγεη πιεξνθνξίεο κε βάζε θάπνην ηύπν ππνινγηζκνύ (αιγόξηζκνο).(γεκεηξηάδεο Α. 2001, Λανπόδεο Β. 1992) Έπεηηα πνιύ ζεκαληηθό ζηάδην είλαη ε απνζήθεπζε θαη ε αλάθηεζε ησλ δεδνκέλσλ. Απηέο νη δύν επεμεξγαζίεο δεδνκέλσλ ζπλδένληαη ζηελά κεηαμύ ηνπο, δεδνκέλνπ όηη ε ηαρύηεηα αλάθηεζεο ησλ δεδνκέλσλ εμαξηάηαη από ηνλ ηξόπν απνζήθεπζεο ηνπο. Η απνζήθεπζε δεδνκέλσλ (Data Store) αλαθέξεηαη ζηελ ηνπνζέηεζε ηνπο ζε θάπνην θνξέα κε ζηόρν λα ρξεζηκνπνηεζνύλ κε ηνλ θαιύηεξν δπλαηό ηξόπν κειινληηθά. Οη ζηόρνη απνζήθεπζεο κπνξεί λα είλαη: Η απιή θύιαμε δεδνκέλσλ ηα νπνία ζπάληα επαλαρξεζηκνπνηνύληαη (αξρεία πεξαζκέλσλ ρξήζεσλ) Η θύιαμε ελ ελεξγεία δεδνκέλσλ κε κηθξή ζπρλόηεηα ρξήζεο (π.ρ. ζηνηρεία πειάηε, ππαιιήισλ θ.η.ι.) ελίδα 31 από 93

33 3. Η Πιεξνθνξία ζηελ Δπηρείξεζε Η θύιαμε ελ ελεξγεία δεδνκέλσλ κε κεγάιε ζπρλόηεηα ρξήζεο (θαξηέιεο νηθνλνκηθώλ ζπλαιιαγώλ πειαηώλ θ.η.ι.) Η θύιαμε δεδνκέλσλ κε ηζηνξηθό ραξαθηήξα, ρξεζίκσλ γηα ζηαηηζηηθέο επεμεξγαζίεο (νηθνλνκηθά ζηνηρεία πεξαζκέλσλ εηώλ θ.η.ι.) Η θύιαμε δεδνκέλσλ ζαλ εθεδξηθά αζθάιεηαο. Ο βαζηθόο ζηόρνο ηεο απνζήθεπζεο είλαη ε δηαζθάιηζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ε δεκηνπξγία ζπζηήκαηνο επίθαηξεο, έγθαηξεο θαη νξζήο πιεξνθόξεζεο. Σπκπεξαίλνπκε όηη ε απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ βξίζθεηαη ζε ζηελή ζρέζε κε ηελ άζθεζε κηαο απνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο. Οη ζηαηηζηηθέο κειέηεο, ν ζρεδηαζκόο, ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ, ν εληνπηζκόο αδύλακσλ ζεκείσλ ηεο ζηξαηεγηθήο θαη ηαθηηθήο ηεο επηρείξεζεο πξνβιέςεηο, έιεγρνο θ.η.ι. έρνπλ ζαλ θύξηα βάζε ηα δεδνκέλα ησλ αξρείσλ. Καζώο ηα δεδνκέλα απνηεινύλ πεξηνπζηαθό ζηνηρείν ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο γηα ηελ επηρείξεζε, ε απνζήθεπζε ηνπο ζα πξέπεη λα εμεηάδεηαη κε κεγάιε πξνζνρή δηόηη απνηειεί πεγή θόζηνπο αιιά θαη σθέιεηαο. Η κειέηε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο απνζήθεπζεο βαζίδεηαη ζηε κειέηε ησλ ζηόρσλ νη νπνίνη επηδηώθνληαη, ησλ απαηηήζεσλ, ησλ πιηθώλ, νηθνλνκηθώλ θαη νξγαλσηηθώλ δπλαηνηήησλ ηεο επηρείξεζεο, ηεο εθπαίδεπζεο σο ππαιιήισλ θ.ιπ.(γεκεηξηάδεο Α. 2001, Λανπόδεο Β. 1992) Τν ηειεπηαίν βήκα ην νπνίν είλαη εμίζνπ ζεκαληηθό γηα λα ηεξκαηίζνπκε ηελ δηαδηθαζία ηεο επεμεξγαζίαο, είλαη ε αλαπαξαγσγή θαη ε κεηάδνζε ησλ δεδνκέλσλ. Η αλαπαξαγσγή (Reproduction) ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί επεμεξγαζία κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη αληίγξαθα απηώλ ησλ δεδνκέλσλ. Η κεηάδνζε (Transmission) ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί επεμεξγαζία κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε γεσγξαθηθή κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ. Η κεηάδνζε απαηηεί: Έλα πνκπό (transmitter), ν νπνίνο απνζηέιιεη ηα δεδνκέλα Έλα θσδηθνπνηεηή (coder), ν νπνίνο θσδηθνπνηεί ηα δεδνκέλα γηα ηε κεηαβίβαζε ηνπο αλάινγα κε ηνλ ηξόπν κεηάδνζεο Έλα κέζν κεηάδνζεο (transmission medium), δηακέζνπ ηνπ νπνίνπ ζα δηαθηλεζνύλ ηα δεδνκέλα. Έλα απνθσδηθνπνηεηή (decoder) ν νπνίνο επαλαθέξεη ηα δεδνκέλα ζηελ αξρηθή ηνπο κνξθή. Έλα δέθηε (receiver), ν νπνίνο απνδέρεηαη ηα δεδνκέλα. Σηελ πεξίπησζε ακθίδξνκεο κεηάδνζεο θαηά ηελ νπνία δηαδνρηθά ν πνκπόο γίλεηαη δέθηεο θαη αληίζηνηρα ν δέθηεο γίλεηαη πνκπόο ε κεηάδνζε ελίδα 32 από 93

34 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο απηή απνηειεί επηθνηλσλία (communication) κεηαμύ δέθηε θαη πνκπνύ.(γεκεηξηάδεο, 2001, Λανπόδεο Β. 1992) 3.4. Ροή Δεδομένων ζηην Επιχείπηζη Τα ππάξρνληα δεδνκέλα ζηελ επηρείξεζε δηαηξνύληαη ζε δύν θαηεγνξίεο: Τα Γπλακηθά ή Κπθινθνξνύληα (Dynamic), ηα νπνία θπθινθνξνύλ από ηκήκα ζε ηκήκα εξγαζίαο. Τα Σηαηηθά ή Αξρεηνζεηεκέλα (Stationery), ηα νπνία παξακέλνπλ απνζεθεπκέλα ζε θάπνην θνξέα. Τα δπλακηθά δεδνκέλα μεθηλνύλ ηνλ θύθιν δσήο ηνπο, είηε εηζεξρόκελα από ην εμσηεξηθό ηεο επηρείξεζεο, είηε παξαγόκελα ζε θάπνην εξγαζηαθό ηκήκα ηεο επηρείξεζεο. Καηά ηνλ θύθιν δσήο ηνπο κπνξεί λα θπθινθνξνύλ από ηκήκα ζε ηκήκα, λα ππόθεηληαη ζε επεμεξγαζίεο, λα παξάγνπλ λέα δεδνκέλα θαη λα κεηαηξέπνληαη ζε ζηαηηζηηθά δεδνκέλα. Η νινθιήξσζε ηνπ θύθινπ ηεο δσήο ησλ δεδνκέλσλ γίλεηαη, είηε κε ηελ έμνδν ηνπο από ηελ επηρείξεζε, είηε κε ηελ θαηαζηξνθή ηνπο. Δλώ ηα ζηαηηθά δεδνκέλα απνηεινύλ ηελ θαηάιεμε θάπνησλ δπλακηθώλ δεδνκέλσλ. Απνηεινύλ αξρεηνζεηεκέλα δεδνκέλα, δειαδή δεδνκέλα νξγαλσκέλα ζε αξρεία. Τα αξρεία θαηαηάζζνληαη ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ην πεξηερόκελν ηνλ δεδνκέλσλ θαη ηελ ιεηηνπξγηθόηεηα ηνπο.(γθξίηδαιεο Γ. 1989) Ωο πξνο ην πεξηερόκελν ησλ δεδνκέλσλ ηα νπνία πεξηέρνπλ, ηα αξρεία δηαθξίλνληαη ζε: Κύξηα (Masters), όηαλ πεξηέρνπλ δεδνκέλα ηα νπνία κεηαβάιινληαη ζπρλόηεξα πνηνηηθά παξά πνζνηηθά (π.ρ. ζηνηρεία πειαηώλ, πξνκεζεπηώλ, ηηκώλ θ.ιπ.) Κηλήζεσλ (Transactions), όηαλ πεξηέρνπλ δεδνκέλα ηαρέσο πνζνηηθά κεηαβαιιόκελα ζην ρξόλν (ηηκνιόγηα, απνδείμεηο, ζπλαιιαγέο πειαηώλ, πξνκήζεηεο θ.ιπ.) Ιζηνξηθά (Historical), όηαλ πεξηέρνπλ δεδνκέλα ηα νπνία δελ αθνξνύλ ηξέρνπζα ρξήζε Παξακέηξσλ (Parameters), όηαλ πεξηέρνπλ γεληθέο παξακέηξνπο ιεηηνπξγίαο ηεο επηρείξεζεο (ινγηζηηθό ζρέδην, εζσηεξηθνί θαλνληζκνί, πξόηππα δηαδηθαζηώλ, ζρέδηα εγθαηαζηάζεσλ, θ.ιπ.) Ωο πξνο ηε ιεηηνπξγηθόηεηα ηνπο ηα αξρεία θαηαηάζζνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: ελίδα 33 από 93

35 3. Η Πιεξνθνξία ζηελ Δπηρείξεζε Μόληκα (Permanent), όηαλ ε παξνπζία ηνπο απαηηείηαη δηαξθώο θαηά ηελ ηξέρνπζα ρξήζε (αξρεία πειαηώλ, πξνκεζεπηώλ, πιηθώλ, `ζπλαιιαγώλ, θ.ιπ.) Πξόζθαηξα (Temporary), όηαλ δεκηνπξγνύληαη γηα λα παίμνπλ θάπνην ελδηάκεζν ξόιν θαη κεηά θαηαζηξέθνληαη ()π.ρ. θαηάινγνη πσιήζεσλ ελόο κελόο, ινγηζηηθή εηθόλα γηα θάπνην ρξνληθό δηάζηεκα ρξήζεο θ.ιπ.) Χεηξηζκνύ (Handling), ηα νπνία δεκηνπξγνύληαη εηδηθά γηα ιόγνπο επθνιίαο Αληίγξαθα Αζθάιεηαο (Back up), ηα νπνία απνηεινύλ θαη εθεδξηθά αληίγξαθα ησλ αξρείσλ ηεο επηρείξεζεο γηα ιόγνπο αζθάιεηαο (απώιεηα ησλ πξνηύπσλ).(γεκεηξηάδεο, 2001, Γθξίηδαιεο Γ. 1989) ελίδα 34 από 93

36 4. Σπζηήκαηα Βάζεωλ Γεδνκέλωλ Μηα βάζε δεδνκέλσλ είλαη κηα κεγάιε, εμαθνινπζεηηθή, ελνπνηεκέλε ζπιινγή από δπλακηθά δεδνκέλα πνπ πξνζθέξεη ιεηηνπξγίεο γηα πεξηγξαθή, εγθαηάζηαζε, έιεγρν θαη πξόζβαζε ζε απηά ηα δεδνκέλα. Με ηνλ όξν κεγάιε ελλννύκε όηη ε θύξηα κλήκε ελόο ππνινγηζηή δελ αξθεί γηα λα θξαηήζεη ηα δεδνκέλα, ελώ αληίζεηα ρξεηάδεηαη γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπο βνεζεηηθή κλήκε, όπσο γηα παξάδεηγκα νη ζθιεξνί δίζθνη. Δμαθνινπζεηηθή ζεκαίλεη όηη ηα δεδνκέλα δηαηεξνύληαη γηα πνιύ πεξηζζόηεξν ρξνληθό δηάζηεκα από ηηο εθαξκνγέο πνπ ιεηηνπξγνύλ πάλσ ηνπο, αιιά αθόκα θαη από ηα πιηθά ζηα νπνία απνζεθεύνληαη. Δπίζεο κπνξνύλ λα επηδνύλ από θαηαξξεύζεηο πιηθνύ ε ινγηζκηθνύ. Με ηνλ όξν ελνπνηεκέλε, ελλννύκε όηη ε ζπιινγή απηή ησλ δεδνκέλσλ απνηειεί αληηθείκελν ελδηαθέξνληνο πνιιώλ δηαθνξεηηθώλ ρξεζηώλ θαη νκάδσλ ρξεζηώλ. Καη ηέινο ιέγνληαο δπλακηθά αλαθεξόκαζηε ζε εθείλα ηα δεδνκέλα, ηα νπνία δελ παξακέλνπλ ρξνληθά ζηαζεξά θαη αλαιινίσηα, δειαδή αιιάδνπλ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ από ιεηηνπξγίεο ρξεζηώλ ή αλαβαζκίζεηο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. (Παπαδεκεηξίνπ Σ. 2007) Πξηλ από ηελ αλάπηπμε ςεθηαθώλ βάζεσλ δεδνκέλσλ, νη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνύζαλ κεγάια θηβώηηα αξρεηνζέηεζεο γεκάηνπο κε ληνζηέ, όπνπ απνζήθεπαλ πιεξνθνξίεο γηα ζπλαιιαγέο, πειάηεο, πξνκεζεπηέο, απνζέκαηα θαη εξγαδνκέλνπο. Δπίζεο ρξεζηκνπνηνύζαλ θαηαιόγνπο πνπ είραλ ζπληαρζεί κε επηκνλή αληηπαξαβνιή θαη είραλ δαθηπινγξαθεζεί κε ην ρέξη, ζπλνςίδνληαο γξήγνξα ηηο πιεξνθνξίεο ησλ αξρείσλ. Πεξηηηό λα πνύκε όηη νη βάζεηο δεδνκέλσλ ζε ραξηί είλαη εμαηξεηηθά αλαπνηειεζκαηηθέο θαη όηη ε ζπληήξεζε ηνπο είλαη δαπαλεξή. Σπρλά αθόκα πεξηέρνπλ αλαθξηβή δεδνκέλα, είλαη αξγέο θαη δπζρεξαίλνπλ ηελ έγθαηξε αλαδήηεζε ησλ πιεξνθνξηώλ. Μία βάζε δεδνκέλσλ ζε ππνινγηζηή έρεη ηελ ηθαλόηεηα λα ζπλδέεη γξήγνξα έλα ζύλνιν αξρείσλ κε έλα άιιν, πξάγκα ην νπνίν είλαη ζρεδόλ αδύλαην ζε κία βάζε δεδνκέλσλ ζε ραξηί. (Σθνύξιαο Φ.1997 Οληόηεηεο θαη Ιδηόηεηεο Αο μεθηλήζνπκε λα ζρεδηάδνπκε ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηεο εθαξκνγήο καο. Θέινπκε λα ζρεδηάζνπκε κηα βάζε δεδνκέλσλ ε νπνία ζα καο παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηα βηβιία ηα νπνία έρνπκε ζηελ επηρείξεζε καο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο έρνπλ λα θάλνπλ κε ηνπο ζπγγξαθείο, ην ηίηιν ησλ Σειίδα 35 από 93

37 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ βηβιίσλ θαη ηνλ εθδνηηθό νίθν πνπ ηα δεκνζηεύεη. Κάζε κία από απηέο ηηο γεληθεπκέλεο θαηεγνξίεο πνπ αληηπξνζσπεύνπλ έλα πξόζσπν, έλαλ ηόπν ή έλα πξάγκα, γηα ην νπνίν απνζεθεύνπκε θαη δηαηεξνύκε πιεξνθνξίεο νλνκάδεηαη νληόηεηα (entity). Κάζε νληόηεηα έρεη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, πνπ νλνκάδνληαη ηδηόηεηεο. Γηα παξάδεηγκα, ε νληόηεηα Publisher έρεη ζπγθεθξηκέλεο ηδηόηεηεο, όπσο ην όλνκα ηνπ εθδνηηθνύ νίθνπ, ηε δηεύζπλζε ηνπ, ηελ πόιε θαη ην ηειέθσλν. Η νληόηεηα Title έρεη ηδηόηεηεο όπσο ηνλ ηίηιν ηνπ βηβιίνπ, ην έηνο έθδνζεο ηνπ, ην ISBN (κνλαδηαία ηηκή), ηoλ εθδνηηθόο νίθν πνπ ην δεκνζηεύεη, ηελ ηηκή ηνπ, ηνλ αξηζκό ζειίδσλ, ηελ πνζόηεηα ηνπ απνζέκαηνο πνπ έρνπκε παξαγγείιεη, ηε πνζόηεηα ησλ πσιεζέλησλ βηβιίσλ, ην ππάξρνλ απόζεκα πνπ έρνπκε ζηελ απνζήθε καο θαη ηέινο ην ζπλνιηθό θέξδνο ελόο βηβιίνπ. (Kenneth C. and Jane P.2011, Ξέλνο Μ θαη Φξηζηνδνπιάθεο Γ. 2000) Δηθόλα 5 Ο πίλαθαο Publisher ηεο εθαξκνγήο καο Μνληέια Βάζεωλ Γεδνκέλωλ Υπάξρνπλ ηξία βαζηθά κνληέια πνπ έρνπλ επηθξαηήζεη ζηηο βάζεηο δεδνκέλσλ, ην ηεξαξρηθό, ην δηθηπσηό θαη ην ζρεζηαθό. Τν ηεξαξρηθό κνληέιν (hierarchical) έρεη κηα ηεξαξρηθή δνκή πνπ ζπκίδεη δέλδξν. Οη νληόηεηεο κνηάδνπλ κε απνιήμεηο από θιαδηά δέλδξσλ θαη ηνπνζεηνύληαη ζε επίπεδα ηεξαξρίαο. Τα θιαδηά παξηζηάλνπλ ηηο ζπζρεηίζεηο αλάκεζα ζηηο νληόηεηεο. Από κία νληόηεηα πνπ βξίζθεηαη ζ έλα αλώηεξν επίπεδν εθθηλνύλ πνιιά θιαδηά, θαζέλα από ηα νπνία θαηαιήγεη ζε κηα νληόηεηα πνπ βξίζθεηαη ζ έλα ρακειόηεξν επίπεδν. Αιιά ζε θάζε νληόηεηα πνπ βξίζθεηαη ζ έλα ρακειόηεξν επίπεδν αληηζηνηρεί κία θαη κόλν κηα νληόηεηα πνπ βξίζθεηαη ζ έλα αλώηεξν επίπεδν. Τν κνληέιν απηό ήηαλ ην πξώην πνπ εκθαλίζζεθε αιιά ζήκεξα ζεσξείηαη δύζρξεζην θαη μεπεξαζκέλν. Σειίδα 36 από 93

38 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Σην δηθηπσηό (network) κνληέιν, ηα ζηνηρεία ηνπνζεηνύληαη ζ έλα επίπεδν ηεξαξρίαο, αιιά θάζε ζηνηρείν κπνξεί λα ζπζρεηηζζεί κε πνιιά ζηνηρεία είηε ζ έλα θαηώηεξν ή ζ έλα αλώηεξν επίπεδν. Τν ζρεζηαθό (relational) κνληέιν είλαη ην κνληέιν πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε θαη ζηελ εθαξκνγή καο. Τν ζρεζηαθό κνληέιν έρεη επηθξαηήζεη ζήκεξα ζηελ αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ θαζώο δηαζέηεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα σο πξνο ηα άιια δύν θαη νη βάζεηο δεδνκέλσλ πνπ ζρεδηάδνληαη ζύκθσλα κ απηό απνθαινύληαη ζρεζηαθέο (relational database). Με ηηο ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ δηαζέηνπκε έλαλ ζαθή, απιό θαη εύθνια θαηαλνεηό ηξόπν γηα λα κπνξέζνπκε λα αλαπαξαζηήζνπκε θαη λα δηαρεηξηζηνύκε ηα δεδνκέλα καο.(ξέλνο Μ. θαη Φξηζηνδνπιάθεο Γ. 2000) Οξγάλωζε Γεδνκέλωλ ζε Σρεζηαθή Βάζε Γεδνκέλωλ Αλ απνζεθεύακε απηέο ηηο πιεξνθνξίεο ζε αξρείν εγγξαθώλ ζε ραξηί, θαηά πάζα πηζαλόηεηα ζα είρακε έλα θάθειν γηα θάζε νληόηεηα θαη ηηο ηδηόηεηεο ηεο. Σε έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα, ε βάζε δεδνκέλσλ νξγαλώλεη ηα δεδνκέλα πεξίπνπ κε ηνλ ίδην ηξόπν, ζπγθεληξώλνληαο καδί ζπλαθή δεδνκέλα. Η ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλωλ (relational database) είλαη ν θνηλόηεξνο ηύπνο βάζεο δεδνκέλσλ ζήκεξα. Οη ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ νξγαλώλνπλ ηα δεδνκέλα ζε πίλαθεο δύν δηαζηάζεσλ (νη νπνίνη νλνκάδνληαη ζρέζεηο) κε ζηήιεο θαη γξακκέο. Κάζε πίλαθαο πεξηέρεη δεδνκέλα γηα κία νληόηεηα θαη ηηο ηδηόηεηεο ηεο. Σπλήζσο, ππάξρεη έλαο πίλαθαο γηα θάζε επηρεηξεκαηηθή νληόηεηα. Έηζη, ζην πην ζηνηρεηώδεο επίπεδν, ζα έρνπκε έλα πίλαθα γηα ηνπο ζπγγξαθείο, έλα πίλαθα γηα ηνπο ηίηινπο ησλ βηβιίσλ θαη έλα πίλαθα γηα ηνπο εθδνηηθνύο νίθνπο ησλ βηβιίσλ. Αο δνύκε πσο νξγαλώλνληαη ηα δεδνκέλα γηα ηνπο εθδόηεο θαη γηα ηνπο ηίηινπο ζε κηα ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ. Ο πίλαθαο Publisher πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθόλα 5, απνηειείηαη από έλα πιέγκα κε ζηήιεο θαη κε γξακκέο δεδνκέλσλ. Κάζε επηκέξνπο ζηνηρείν δεδνκέλσλ γηα έλαλ εθδόηε, όπσο ην όλνκα ηνπ εθδνηηθνύ νίθνπ (Name_Publisher), ε δηεύζπλζε ηνπ (Address), ε πόιε (City) θαη ην ηειέθσλν ηνπ (Phone), απνζεθεύεηαη σο έλα μερσξηζηό πεδίν (field) ζηνλ πίλαθα Publisher. Κάζε πεδίν αληηπξνζσπεύεη κηα ηδηόηεηα ηεο νληόηεηαο Publisher. Τα πεδία κηαο ζρεζηαθήο βάζεο δεδνκέλσλ νλνκάδνληαη επίζεο ζηήιεο. Η δνκή πνπ δίλεη πιεξνθνξίεο γηα έλαλ κεκνλσκέλν εθδόηε πνπ ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην πίλαθα, νλνκάδεηαη γξακκή. Οη γξακκέο Σειίδα 37 από 93

39 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ αλαθέξνληαη θνηλώο σο εγγξαθέο (records) ή, ζε πνιύ ηερληθή νξνινγία, ζπζηνηρίεο (tuples). Πξνζέρνπκε όηη ππάξρεη έλα πεδίν ζηνλ πίλαθα απηόλ ην PublisherID. Τν πεδίν απηό πξνζδηνξίδεη κε κνλαδηθό ηξόπν θάζε εγγξαθή, έηζη πνπ ε εγγξαθή λα κπνξεί λα αλαθηεζεί, λα ελεκεξσζεί ή λα ηαμηλνκεζεί. Τν πεδίν απηό νλνκάδεηαη πεδίν θιεηδί. Κάζε πίλαθαο κηα ζρεζηαθήο βάζεο δεδνκέλσλ έρεη έλα πεδίν πνπ νξίδεηαη σο πξωηεύνλ θιεηδί (primary key) ηνπ. Απηό ην θιεηδί είλαη ην κνλαδηθό αλαγλσξηζηηθό όισλ ησλ πιεξνθνξηώλ νπνηαζδήπνηε γξακκήο ηνπ πίλαθα. Τν πξσηεύνλ θιεηδί δελ επηηξέπεη λα επαλαιεθζεί αιινύ.(μόζρνπ Δ. 2009, Ξέλνο Μ. θαη Φξηζηνδνπιάθεο Γ. 2000, Kenneth C. and Jane P. 2011) Θα κπνξνύζακε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην όλνκα ηνπ εθδόηε σο πεδίν θιεηδί. Ωζηόζν, αλ δύν δηαθνξεηηθνί εθδόηεο έρνπλ ην ίδην όλνκα (θάηη πνπ δελ απνθιείεηαη λα ζπκβεί θάπνηε) ην όλνκα ηνπ εθδόηε δελ ζα πξνζδηνξίδεη κε κνλαδηθό ηξόπν ηνλ θαζέλα ηνπο, νπόηε είλαη απαξαίηεην λα δεκηνπξγεζεί έλα εηδηθό αλαγλσξηζηηθό πεδίν γηα ην ζθνπό απηό. Γηα παξάδεηγκα, αο πνύκε όηη έρνπκε δύν εθδόηεο κε ηελ ίδηα επσλπκία «Κιεηδάξηζκνο» αιιά ε κία έρεη έδξα ηεο ηελ Αζήλα ελώ ε άιιε ηελ Θεζζαινλίθε. Θα είλαη πνιύ εύθνιν λα ηηο κπεξδέςνπκε. Αλ όκσο ε θάζε κηα έρεη έλαλ κνλαδηθό PublisherID, απνηξέπεηαη ε ζύγρπζε.(μόζρνπ Δ., 2009) Μέρξηο ζηηγκήο, ν πίλαθαο Publisher δελ πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηίηινπο ησλ βηβιίσλ ηα νπνία ππάξρνπλ ζην βηβιηνπσιείν. Ο ηίηινο (Title) είλαη κηα μερσξηζηή νληόηεηα από ηνλ Publisher, ηα δε πεδία πνπ πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηίηινπο πξέπεη λα απνζεθεύνληαη ζε έλα μερσξηζηό πίλαθα Title. Σπλεπώο δελ κπνξνύκε λα θξαηάκε ηηο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο ηίηινπο ησλ βηβιίσλ ζην ίδην πίλαθα όπσο θαη ηνλ Publisher. Αλ ην θάλακε απηό, θάζε γξακκή ηνπ πίλαθα ζα πεξηείρε ηηο ηδηόηεηεο ηόζν ηνπ Title όζν θαη γηα ηνπ Publisher. Δπεηδή όκσο έλαο εθδόηεο κπνξεί λα εθδώζεη πεξηζζόηεξα από έλα βηβιία, ν πίλαθαο απηόο ζα ρξεηάδνληαλ πνιιέο επηπιένλ γξακκέο γηα θάζε επηκέξνπο εθδόηε, ώζηε λα θαίλνληαη όια ηα βηβιία πνπ εθδίδεη ν ζπγθεθξηκέλνο εθδόηεο. Πξέπεη ινηπόλ λα δεκηνπξγεζεί έλαο μερσξηζηόο πίλαθαο, ν Title, γηα λα απνζεθεύζεη απηά ηα πεδία θαη έηζη λα ιπζεί απηό ην πξόβιεκα. Σειίδα 38 από 93

40 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Δηθόλα 6 Ο πίλαθαο Title ηεο εθαξκνγήο καο Ο πίλαθαο Title πξέπεη λα πεξηέρεη επίζεο έλα αθόκα πεδίν, ηνλ PublisherID, έηζη ώζηε λα γλσξίδνπκε ηνλ εθδόηε θάζε βηβιίνπ. Γελ είλαη αλάγθε λα επαλαιακβάλνπκε δηαξθώο όιεο ηηο πιεξνθνξίεο γηα θάζε εθδόηε ζε θάζε εγγξαθή ηνπ πίλαθα Title. Δπεηδή έρνπκε ζπκπεξηιάβεη ζηνλ πίλαθα Title ην πεδίν PlublisherID, κπνξνύκε λα αλαδεηήζνπκε ηα ππόινηπα δεδνκέλα θάζε εθδόηε ζηα πεδία ηνπ πίλαθα Publisher. Πξνζέρνπκε όηη ην πεδίν PlublisherID εκθαλίδεηαη ζην πίλαθα Publisher θαη ζηνλ πίλαθα Title. Σηνλ πίλαθα Publisher, ην PlublisherID είλαη ην πξσηεύνλ θιεηδί. Όηαλ ην πεδίν PlublisherID εκθαλίδεηαη ζην πίλαθα Title, νλνκάδεηαη μέλν ή δεπηεξεύνλ θιεηδί (foreign key) θαη είλαη νπζηαζηηθά έλα πεδίν πνπ παξαπέκπεη θαη επηηξέπεη ηελ αλαδήηεζε δεδνκέλσλ γηα ηνλ εθδόηε ελόο ζπγθεθξηκέλνπ βηβιίνπ. Πξνζέρνπκε επίζεο όηη ν πίλαθαο Title έρεη θη απηόο ην δηθό ηνπ πεδίν κε ην ISBN, κε ηνλ νπνίν πξνζδηνξίδεηαη θαηά έλα κνλαδηθό ηξόπν θάζε ηίηιν βηβιίνπ. Τν θιεηδί απηό δελ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζύλδεζε ηνπ πίλαθα Title κε ην πίλαθα Publisher, αιιά κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζύλδεζε ησλ ηίηισλ κε κηα άιιε ελόηεηα.( Siblerchatz A. and Korth H and Sudarshans, 2009) Γεκηνπξγία Σρέζεωλ Τώξα πνπ έρνπκε αλαιύζεη ηα δεδνκέλα ζε έλα πίλαθα Publisher θαη ζε έλα πίλαθα Title, πξέπεη λα βεβαησζνύκε όηη θαηαιαβαίλνπκε ηελ ζρέζε κεηαμύ ηνπο. Μηα ζρεκαηηθή αλαπαξάζηαζε πνπ νλνκάδεηαη δηάγξακκα νληνηήηωλ ζρέζεωλ (entity-relationship diagram),ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ γηα λα δηεπθξηλίζεη ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ησλ πηλάθσλ. Η ζεκαληηθόηεξε πιεξνθνξία πνπ δίλεη έλα δηάγξακκα νληνηήησλ ζρέζεσλ είλαη ν ηξόπνο κε ηνλ νπνίν ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο Σειίδα 39 από 93

41 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ δύν πίλαθεο. Οη πίλαθεο κηαο ζρεζηαθήο βάζεο δεδνκέλσλ κπνξεί λα έρνπλ κεηαμύ ηνπο έλα πξνο έλα (one-to-one), έλα πξνο πνιιά (one-tomany) ή πνιιά πξνο πνιιά (many-to many) ζρέζε.(παπαδεκεηξίνπ Σ. 2007, Παπαδάθεο θαη Φαηδεκπέξεο Ν. 2003) Η ζρέζε κεηαμύ ησλ νληνηήησλ Publisher θαη Title ζηελ βάζε δεδνκέλσλ καο είλαη κηα ζρέζε έλα πξνο πνιιά: θάζε εθδόηεο κπνξεί λα εθδίδεη πεξηζζόηεξα από έλα βηβιία, αιιά θάζε βηβιίν έρεη έλα κόλν εθδόηε. Γηα θάζε εγγξαθή ζηνλ πίλαθα Publisher, κπνξεί λα ππάξρνπλ πνιιέο ζρεηηθέο εγγξαθέο ζην πίλαθα Title. Δηθόλα 7 Η ζρέζε ηνπ πίλαθα Publisher θαη ηνπ Title Η Δηθόλα 7 δείρλεη πσο απεηθνλίδεηαη απηή ε ζρέζε έλα πξνο πνιιά ζε έλα δηάγξακκα νληνηήησλ-ζρέζεσλ. Τα νξζνγώληα αληηπξνζσπεύνπλ νληόηεηεο. Οη γξακκέο πνπ ζπλδένπλ ηα νξζνγώληα αληηπξνζσπεύνπλ ζρέζεηο. Μηα γξακκή πνπ ζπλδέεη δύν νληόηεηεο θαη μεθηλάεη κε ην αξηζκό 1 θαη θαηαιήγεη ζην ζύκβνιν ηνπ απείξνπ ( ), δειώλεη κία ζρέζε έλα πξνο έλα. Σρέζε έλα πξνο πνιιά ζα βιέπακε επίζεο, αλ ζέιακε λα πξνζζέζνπκε ζηε βάζε δεδνκέλσλ καο έλα πίλαθα γηα ηνπο ζπγγξαθείο, δηόηη έλαο εθδόηεο εμππεξεηεί πνιινύο ζπγγξαθείο. Ο πίλαθαο Author ζα πεξηέρεη ηα πεδία AuthorID, Name_Author θαη Birth_Year. Σειίδα 40 από 93

42 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Δηθόλα 8 Ο πίλαθαο Author ηεο εθαξκνγήο καο Δπεηδή έλαο ζπγγξαθήο κπνξεί λα αθνξά πνιινύο ηίηινπο βηβιίνπ από πνιινύο εθδνηηθνύο νίθνπο, ελώ έλαο ηίηινο βηβιίνπ κπνξεί λα ππάξμεη πνιιέο θνξέο από δηάθνξνπο ζπγγξαθείο θαη εθδνηηθνύο νίθνπο. Έηζη δεκηνπξγείηαη κηα ζρέζε πνιιά πξνο πνιιά αλάκεζα ζηνπο πίλαθεο Author θαη Title. Οπνηεδήπνηε ππάξρεη κηα ζρέζε πνιιά πξνο πνιιά ζε δύν πίλαθεο, είλαη απαξαίηεην απηνί νη πίλαθεο λα ζπλδεζνύλ κε έλα πίλαθα πνπ ελώλεη απηέο ηηο πιεξνθνξίεο. Η δεκηνπξγία ελόο ρσξηζηνύ πίλαθα γηα θάζε γξακκή ζπγγξαθέα ζα εμππεξεηνύζε απηό ην ζθνπό. Απηόο ν πίλαθαο ζπρλά νλνκάδεηαη πίλαθαο έλσζεο (join table) ή ζρέζε ηνκήο (intersection relation). Ο πίλαθαο έλσζεο πεξηέρεη δύν πεδία κόλν, ην ISBN ηνπ βηβιίνπ θαη ην AuthorID, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε ζπλδέζεη κε ηνπο πίλαθεο Title θαη Author. (Kenneth C. and Jane P. 2011) Δηθόλα 9 Ο πίλαθαο έλωζεο ηεο εθαξκνγήο καο Η δηαδηθαζία ελόο ζσζηνύ ζρεδηαζκνύ πνιύπινθσλ νκάδσλ δεδνκέλσλ ώζηε λα ειαρηζηνπνηνύληαη ηα πιενλάδνληα δεδνκέλα θαη νη δύζρξεζηεο πνιπζήκαληεο ζρέζεηο, θαη λα απμάλεηαη ε ζηαζεξόηεηα θαη ε επειημία, νλνκάδεηαη θαλνληθνπνίεζε (normalization). Μηα βάζε δεδνκέλσλ πνπ Σειίδα 41 από 93

43 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ έρεη ζρεδηαζηεί θαη θαλνληθνπνηεζεί ζσζηά είλαη εύθνιν λα ζπληεξεζεί θαη ειαρηζηνπνηεί ηα επαλαιακβαλόκελα δεδνκέλα.(παπαδεκεηξίνπ Σ. 2007) Τα ζπζηήκαηα ζρεζηαθώλ βάζεσλ δεδνκέλσλ πξνζπαζνύλ λα επηβάινπλ θαλόλεο αθεξαηόηεηαο αλαθνξώλ (referential integrity), ώζηε λα εμαζθαιηζηεί όηη νη ζρέζεηο κεηαμύ ζπλδεδεκέλσλ πηλάθσλ παξακέλνπλ ζπλεπείο. Όηαλ έλαο πίλαθαο έρεη έλα μέλν θιεηδί πνπ παξαπέκπεη ζε έλαλ άιινλ πίλαθα, δελ πξέπεη λα πξνζζέζνπκε εγγξαθή ζηνλ πίλαθα κε ην μέλν θιεηδί, εθηόο θαη αλ ππάξρεη αληίζηνηρε εγγξαθή ζηνλ ζπλδεκέλν πίλαθα.(kenneth C. and Jane P. 2011) Δηθόλα 10 Γηάγξακκα νληνηήηωλ-ζρέζεωλ γηα ηελ βάζε δεδνκέλωλ ηεο εθαξκνγήο καο Απηό πνπ είλαη ζεκαληηθό γηα νπνηαδήπνηε επηρείξεζε, είηε κηθξή είηε κεγάιε, είλαη λα έρεη έλα θαιό κνληέιν δεδνκέλσλ πνπ λα πεξηιακβάλεη όιεο ηεο ηηο νληόηεηεο θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ηνπο, έλα κνληέιν νξγαλσκέλν έηζη ώζηε λα είλαη εύθνιε ε πξόζβαζε ζηα δεδνκέλα γηα αλαθνξέο θαη αλάιπζε Σπζηήκαηα Γηαρείξηζεο Βάζεωλ Γεδνκέλωλ Τν ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ (database management system, DBMS) είλαη έλα εηδηθνύ ηύπνπ ινγηζκηθό γηα ηελ δεκηνπξγία, ηελ απνζήθεπζε, ηελ νξγάλσζε θαη ηελ πξνζπέιαζε ζε κηα βάζε δεδνκέλσλ. Τν Microsoft Access, ην νπνίν ρξεζηκνπνηνύκε θαη ζηελ εθαξκνγή καο, είλαη έλα ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ γηα επηηξαπέδηα ζπζηήκαηα, ελώ ηα DB2, Oracle Database, θαη Microsoft SQL Server είλαη ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ γηα κεγάια ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα θαη κεζαίνπο ππνινγηζηέο. Τν MySQL είλαη έλα δεκνθηιέο Σειίδα 42 από 93

44 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ αλνηρηνύ πεγαίνπ θώδηθα, ελώ ην Oracle Database Lite είλαη έλα ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ γηα κηθξέο ππνινγηζηηθέο ζπζθεπέο ρεηξόο. Όια απηά ηα πξντόληα είλαη ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ. Τν DBMS απαιιάζζεη ηνλ ηειηθό ρξήζηε ή ηνλ πξνγξακκαηηζηή από ην θαζήθνλ λα θαηαλνεί πνπ θαη πώο απνζεθεύνληαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ηα δεδνκέλα, δηόηη δηαρσξίδεη ηε ινγηθή πξνβνιή ησλ δεδνκέλσλ από ηελ πιηθή ηνπο πξνβνιή. Η ινγηθή πξνβνιή παξνπζηάδεη ηα δεδνκέλα έηζη όπσο ζα ηα αληηιακβάλνληαλ νη ηειηθνί ρξήζηεο ή νη εηδηθνί ηεο επηρείξεζεο, ελώ ε πιηθή πξνβνιή δείρλεη πώο νξγαλώλνληαη θαη δηαξζξώλνληαη ζηελ πξαγκαηηθόηεηα ηα δεδνκέλα ζε έλα πιηθό κέζν απνζήθεπζεο, όπσο έλαο ζθιεξόο δίζθνο. Τν ινγηζκηθό δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ θαζηζηά ηελ πιηθή βάζε δεδνκέλσλ δηαζέζηκε γηα πνιιέο θαη δηάθνξεο ινγηθέο πξνβνιέο πνπ ρξεηάδνληαη νη ρξήζηεο. Γηα παξάδεηγκα, ζηε βάζε δεδνκέλσλ ηεο εθαξκνγήο καο, ν βηβιηνπώιεο γηα ηηο παξνρέο πνπ δηαζέηεη ρξεηάδεηαη κηα πξνβνιή πνπ λα απαξηίδεηαη από όλνκα ηνπ ζπγγξαθέα, ηνλ ηίηιν ηνπ βηβιίνπ, ην θσδηθό θαη ηνλ εθδόηε ηνπ βηβιίνπ. Τα δεδνκέλα γηα απηή ηελ πξνβνιή είλαη απνζεθεπκέλα ζε κία εληαία βάζε δεδνκέλσλ, όπνπ είλαη πην εύθνιν γηα ηνλ νξγαληζκό λα ηα δηαρεηξίδεηαη. (Siblerchatz A. and Korth H. and Sudarshans, 2009) Πξάμεηο ζε κία Σρεζηαθή Βάζε Σε κηα ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ, νη πίλαθεο είλαη εύθνιν λα ζπλδπαζηνύλ ώζηε λα παξνπζηάζνπλ ηα δεδνκέλα πνπ έρνπλ αλάγθε νη ρξήζηεο, ππό ηνλ όξν όηη νπνηνηδήπνηε δύν πίλαθεο έρνπλ έλα θνηλό ζηνηρείν δεδνκέλσλ. Αο ππνζέζνπκε όηη ζέινπκε ζηελ βάζε δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζακε λα βξνύκε ηνπο εθδόηεο πνπ ζα κπνξνύζαλ λα καο εθνδηάζνπλ κε βηβιία πνπ έρνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Έηζη ρξεηαδόκαζηε πιεξνθνξίεο από δύν πίλαθεο, ην πίλαθα Publisher θαη ηνλ πίλαθα Title. Παξαηεξνύκε όηη απηνί νη δύν πίλαθεο έρνπλ έλα θνηλό ζηνηρείν δεδνκέλσλ ην PublisherID. Σε κηα ζρεζηαθή βάζε δεδνκέλσλ, ρξεζηκνπνηνύληαη ηξεηο βαζηθέο πξάμεηο γηα ηελ παξαγσγή ρξήζηκσλ ζπλόισλ δεδνκέλσλ: επηινγή, πξνβνιή θαη έλσζε. Η πξάμε ηεο επηινγήο (select) δεκηνπξγεί έλα ππνζύλνιν ην νπνίν απνηειείηαη από εθείλεο ηηο εγγξαθέο ελόο αξρείνπ πνπ ηθαλνπνηνύλ νξηζκέλα θξηηήξηα. Η επηινγή, κε άιια ιόγηα δεκηνπξγεί Σειίδα 43 από 93

45 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ έλα ππνζύλνιν γξακκώλ πνπ ηθαλνπνηνύλ νξηζκέλα θξηηήξηα. Σην παξάδεηγκα καο ζέινπκε από ηνλ πίλαθα Title, λα επηιέμνπκε εθείλεο ηηο εγγξαθέο (γξακκέο) ησλ νπνίσλ ν ηίηινο ηνπ βηβιίνπ λα είλαη πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα. Η πξάμε ηεο έλσζεο (join) ζπλδπάδεη ζρεζηαθνύο πίλαθεο θαη πξνζθέξεη ζηνλ ρξήζηε πεξηζζόηεξεο πιεξνθνξίεο από απηέο πνπ είλαη δηαζέζηκεο ζηνπο επηκέξνπο πίλαθεο. Γειαδή ζέινπκε λα ελώζνπκε ηνλ πιένλ πεξηνξηζκέλν πίλαθα Title κε ηνλ πίλαθα Publisher γηα λα θαηαιήμνπκε ζε έλαλ λέν πίλαθα. Η πξάμε ηεο πξνβνιήο (project) δεκηνπξγεί έλα ππνζύλνιν πνπ απνηειείηαη από νξηζκέλεο ζηήιεο ελόο πίλαθα, θάηη πνπ επηηξέπεη ζην ρξήζηε λα δεκηνπξγεί λένπο πίλαθεο νη νπνίνη ζα πεξηέρνπλ κόλν ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ρξεηάδνληαη. Αο πνύκε όηη από ηνλ λέν πίλαθα ζέινπκε λα εμάγνπκε ηηο ζηήιεο ISBN, PublisherID, Name_Publisher, Address θ.η.ι.(kenneth C. and Jane P. 2011, Παπαδάθεο Σ. θαη Φαηδεκπέξεο Ν. 2003) Γπλαηόηεηεο ηωλ Σπζηεκάηωλ Γηαρείξηζεο Βάζεωλ Γεδνκέλωλ. Έλα ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ πεξηέρεη δπλαηόηεηεο θαη εξγαιεία γηα ηελ νξγάλσζε, δηαρείξηζε θαη πξνζπέιαζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Οη πην ζεκαληηθέο είλαη ε δπλαηόηεηα νξηζκνύ δεδνκέλσλ, ην ιεμηθό δεδνκέλσλ θαη ε γιώζζα ρεηξηζκνύ δεδνκέλσλ. Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ δηαζέηνπλ ηελ δπλαηόηεηα νξηζκνύ δεδνκέλωλ (data definition), κε ηελ νπνία πξνζδηνξίδνπλ ηε δνκή ησλ πεξηερνκέλσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα δεκηνπξγεζνύλ πίλαθεο βάζεσλ δεδνκέλσλ θαη λα νξηζηνύλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πεδίσλ ζε θάζε πίλαθα. Οη πιεξνθνξίεο γηα ηε βάζε δεδνκέλσλ ηεθκεξηώλνληαη ζην ιεμηθό δεδνκέλωλ (data dictionary). Τν ιεμηθό δεδνκέλσλ είλαη έλα απηνκαηνπνηεκέλν ή ρεηξόγξαθν αξρείν, ην νπνίν απνζεθεύεη νξηζκνύο ησλ ζηνηρείσλ δεδνκέλσλ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπο. Η Microsoft Access έρεη κηα ππνηππώδε δπλαηόηεηα ιεμηθνύ δεδνκέλσλ πνπ παξνπζηάδεη πιεξνθνξίεο γηα ην όλνκα, ηελ πεξηγξαθή, ην κέγεζνο, ηνλ ηύπν, ηε κνξθή θαη άιιεο ηδηόηεηεο θάζε πεδίνπ ζε έλα πίλαθα. (Kenneth C. and Jane P. 2011) Σειίδα 44 από 93

46 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Γακηαλήο Δηθόλα 11 Χαξαθηεξηζηηθά ιεμηθνύ δεδνκέλωλ ηνπ Access Δξωηήκαηα θαη Αλαθνξέο Τν ζύζηεκα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ πεξηιακβάλνπλ εξγαιεία γηα ηελ πξόζβαζε θαη ηνλ ρεηξηζκό πιεξνθνξηώλ ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. Τα πεξηζζόηεξα ζπζηήκαηα DBMS έρνπλ κηα εηδηθεπκέλε γιώζζα πνπ νλνκάδεηαη γιώζζα ρεηξηζκνύ δεδνκέλωλ (data manipulation language), ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξνζζήθε, αιιαγή δηαγξαθή θαη αλάθηεζε δεδνκέλσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ. Η γιώζζα απηή πεξηέρεη δηαηαγέο πνπ επηηξέπνπλ ζηνπο ηειηθνύο ρξήζηεο λα εμάγνπλ δεδνκέλα από ηε βάζε δεδνκέλσλ γηα λα ηθαλνπνηνύλ ηα αηηήκαηα πιεξνθόξεζεο θαη λα αλαπηύζζνπλ εθαξκνγέο. Η πην δηαδεδνκέλε γιώζζα ρεηξηζκνύ δεδνκέλσλ ζήκεξα είλαη ε Γνκεκέλε Γιώζζα Δξσηεκάησλ (Structured Query Language), ή SQL.Παξαθάησ δίλεηαη ε ζύληαμε κηαο ζπγθεθξηκέλεο αιθαξηζκεηηθήο κεηαβιεηήο SQL_String <Όλνκα _πεδίνπ> <θελό> <Σπλζήθε> <θελό> <Τηκή αλαδήηεζεο> Όπνπ ην <Όλνκα_πεδίνπ> αληηζηνηρεί ζε όλνκα ηνπ πεδίνπ ηνπ πίλαθα ηεο βάζεηο δεδνκέλσλ πνπ έρνπκε δεκηνπξγήζεη, ε <Σπλζήθε> αληηζηνηρεί ζε ηειεζηέο ζύγθξηζεο θαη ηέινο ε <Τηκή αλαδήηεζεο> αληηζηνηρεί ζηελ Σειίδα 45 από 93

47 4. Σπζηήκαηα Βάζεσλ Γεδνκέλσλ ηηκή πνπ ζέινπκε λα βξνύκε ε νπνία είλαη είηε αξηζκεηηθή είηε αιθαξηζκεηηθή. Η Microsoft Access ρξεζηκνπνηεί ηελ SQL γηα λα κπνξνύλ νη ρξήζηεο λα αλαθηήζνπλ ηηο πιεξνθνξίεο από ηελ βάζε δεδνκέλσλ, αιιά πξνζθέξεη θηόιαο έλα ζύλνιν θηιηθό πξνο ηνπο ρξήζηεο εξγαιείσλ γηα ηε δηαηύπσζε εξσηεκάησλ ζηηο βάζεηο δεδνκέλσλ θαη ηελ νξγάλσζε ησλ δεδνκέλσλ ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ζε πην επηκειεκέλεο αλαθνξέο. Η Microsoft Access έρεη δπλαηόηεηεο πνπ βνεζνύλ ηνπο ρξήζηεο λα δεκηνπξγνύλ εξσηήκαηα πξνζδηνξίδνληαο ηνπο πίλαθεο θαη ηα πεδία πνπ ζέινπλ θαη ηα απνηειέζκαηα, θαη ζηελ ζπλέρεηα επηιέγνληαο ηηο γξακκέο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ πνπ ηθαλνπνηνύλ ζπγθεθξηκέλα θξηηήξηα. Οη ελέξγεηεο απηέο κπνξνύλ κε ηελ ζεηξά ηνπο λα κεηαθξαζηνύλ ζε δηαηαγέο SQL.Τα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο βάζεσλ δεδνκέλσλ δηαζέηνπλ θαηά θαλόλα δπλαηόηεηεο γηα ηε δεκηνπξγία αλαθνξώλ, έηζη πνπ ηα ελδηαθεξόκελα δεδνκέλα λα κπνξνύλ λα παξνπζηάδνληαη κε πην δηαξζξσκέλε θαη επηκειεκέλε κνξθή από όηη ζα ήηαλ δπλαηό κε ηα εξσηήκαηα κόλν. (Παπαδεκεηξίνπ Σ. 2007, Kenneth C. and Jane P. 2011) Σειίδα 46 από 93

48 5. Visual Basic 6.0 Επεηδή ηα δεδνκέλα απνηεινύλ ζεκαληηθνύο πόξνπο ηνπ νξγαληζκνύ, είλαη αλαγθαία ε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ πεξηβάιινληνο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηνπο. Έλα ηέηνην πεξηβάιινλ πξέπεη λα παξέρεη ηε δπλαηόηεηα απνηειεζκαηηθήο αληηκεηώπηζεο ησλ απαηηήζεσλ ησλ ρξεζηώλ ζε ζέκαηα όπσο: ε γξήγνξε πξνζπέιαζε ησλ δεδνκέλσλ θαη ε αλάθηεζε ηνπο ζηελ επηζπκεηή κνξθή, ε αληίζηνηρε δηθαηνδνζία, ε δηαηήξεζε ηεο αθεξαηόηεηαο, ζπλέπεηαο, εκπηζηεπηηθόηεηαο θαη αζθάιεηαο ησλ δεδνκέλσλ, ε αλάθακςε ησλ δεδνκέλσλ ζε πεξηπηώζεηο θαθνύ ρεηξηζκνύ ή βιάβεο θαη επθνιία αλάπηπμε θαη ζπληήξεζεο πξνγξακκάησλ εθαξκνγώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ηελ βάζε δεδνκέλσλ. Σην πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα πνπ ζα δεκηνπξγήζνπκε γηα λα κπνξέζνπκε λα δηαρεηξηζηνύκε ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηνπ βηβιηνπσιείνπ πην εύθνια, πην γξήγνξα θαη πην απνηειεζκαηηθά, ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ Visual Basic 6.0. Η Visual Basic 6.0 είλαη ην πξώην νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ αλάπηπμεο εθαξκνγώλ πνπ δεκηνύξγεζε ηηο πξνϋπνζέζεηο γηα εύθνιν θαη δεκηνπξγηθό πξνγξακκαηηζκό ζην πεξηβάιινλ ησλ Windows. Οη δπλαηόηεηεο θαη ηα εξγαιεία πξνγξακκαηηζκνύ πνπ πξνζθέξεη, επηηξέπνπλ ζε έλα πξνγξακκαηηζηή λα δεκηνπξγήζεη πνιύ εύθνια θαη ζε ζύληνκν ρξνληθό δηάζηεκα, δπλακηθέο εθαξκνγέο αλάινγεο κε απηέο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζην πεξηβάιινλ ησλ Windows. Οη εθαξκνγέο ηεο Visual Basic 6.0 ραξαθηεξίδνληαη από ηε θηιηθόηεηα πνπ δηαθξίλεη ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο ηνπο, αθνύ είλαη δπλαηό λα πεξηέρνπλ όια ηα γλσζηά ζηνηρεία πνπ απνηεινύλ ην γξαθηθό πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο ησλ Windows. Όκσο ην ζηνηρείν πνπ ζίγνπξα ζα θαηαπιήμεη έλαλ πξνγξακκαηηζηή ηεο Visual Basic 6.0 είλαη ην εύρξεζην πεξηβάιινλ πξνγξακκαηηζκνύ ηεο.(δεκόπνπινο Γ. 2002) Αλ θάπνηνο πξνγξακκαηηζηήο ήζειε από ηα παιηά λα αλαπηύμεη δηθέο ηνπ εθαξκνγέο ζηα Windows, ρξεζηκνπνηώληαο ηελ εξγαιεηνζήθε Αλάπηπμεο Λνγηζκηθνύ ησλ Microsoft Windows (software Development kit-sok), ηόηε ζα δηαπίζησλε όηη πέξα από ηνλ πνιύ ρξόλν πνπ πξέπεη λα θαηαλαιώζεη γηα λα θαηαλνήζεη απηό ην όξγαλν, ζα πξέπεη λα θαηαλαιώζεη θαη πνιύ ρξόλν γηα ηελ αλάπηπμε ησλ εθαξκνγώλ, γξάθνληαο πάξα πνιύ κεγάια πξνγξάκκαηα (ζειίδεο νιόθιεξεο θώδηθα), ρξεζηκνπνηώληαο πνιιά αξρεία. Αλ δε ήζειε θαη δηαζπλδέζεηο κε γξαθηθά ηόηε ε δσή ηνπ γηλόηαλ Σελίδα 47 από 93

49 5. Visual Basic 6.0 δύζθνιε, θαη νη εθαξκνγέο αξγνύζαλ πνιύ. Επίζεο ε απνζθαικάησζε (debugging) ήηαλ αξθεηά ρξνλνβόξα. Με ηελ Visual Basic 6.0 δε ρξεηάδεηαη επνκέλσο λα γξάθνπκε δεθάδεο γξακκέο θώδηθα γηα λα εκθαλίζνπκε έλα πιαίζην δηαιόγνπ ή έλα θνπκπί επηινγήο. Οη πην πάλσ δπζθνιίεο παξακεξίδνληαη κε πνιύ επηηπρία όηαλ ρξεζηκνπνηήζεη θαλείο ηελ Visual Basic 6.0. Σηελ πξαγκαηηθόηεηα ε Visual Basic είλαη κηα κεγάιε εξγαιεηνζήθε κέζα ζηελ νπνία ζα βξίζθνληαη άθζνλα κέζα πξνγξακκαηηζκνύ. Τα κέζα απηά πνπ παξέρεη ην βαζηθό όξγαλν (γιώζζα) ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ πνπ ζα ηα ρξεζηκνπνηήζνπκε, ζπκπιεξώλνπλ ηα πξνγξακκαηηζηηθά εξγαιεία θαηά έλα θαληαζηηθά απιό ηξόπν, έηζη ώζηε ε δεκηνπξγία ελόο παξαζύξνπ ζην κέγεζνο πνπ ζέιεη θάπνηνο, ή ελόο πιαηζίνπ θεηκέλνπ, θνπκπηά ειέγρνπ, ζύλζεηα πιαίζηα θ.ιπ. λα γίλνληαη ακέζσο κε ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ εξγαιείνπ θαη νινθιεξώλνληαη κε ιίγεο (ζπρλά ειάρηζηεο ) γξακκέο θώδηθα. (Δεκόπνπινο Γ. 2002) Επνκέλσο κπνξνύκε λα πνύκε όηη ε Visual Basic 6.0 είλαη κηα γιώζζα πξνγξακκαηηζκνύ ή θαιύηεξα έλα ζύζηεκα ζηνηρείσλ ινγηζκηθνύ (εθαξκνγώλ) πνπ πξνζθέξεη ηνλ ζθειεηό γηα ηηο εθαξκνγέο καο αλ ζέινπκε λα πεξηέρνληαη όια ηα βαζηθά ζηνηρεία πνπ απαηηνύληαη γηα ηε θαηαζθεπή ελόο παξαζπξηθνύ πξνγξάκκαηνο Το Πεπιβάλλον Ανάπηςξηρ ηηρ Visual Basic 6.0 Όηαλ εθθηλήζνπκε ηελ Visual Basic 6.0 ζα εκθαληζζεί ζηελ νζόλε ην παξάζπξν δηαιόγνπ ηεο Εηθόλαο 12. Τν παξάζπξν δηαιόγνπ απηό πεξηέρεη δηάθνξα εηθνλίδηα ηα νπνία κπνξνύκε λα επηιέμνπκε θαζώο θαη ηξεηο θαξηέιεο: New, Existing θαη Recent. Οη θαξηέιεο Existing θαη Recent ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα αλνίμνπκε ππάξρνληα projects ηεο Visual Basic. Η θαξηέια New επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία ελόο λένπ project. Όζν αθνξά ηα εηθνλίδηα ηεο θαξηέιαο New απηό ην νπνίν είλαη θσηηζκέλν είλαη ην εηθνλίδην Standard Exe. To επηιέγνπκε ή απιά θάλνπκε θιηθ ζην Open πξνθεηκέλνπ λα αλνίμεη έλα λέν project ηεο Visual Basic. Σελίδα 48 από 93

50 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Εικόνα 12 Το παπάθςπο διαλόγος New Project Όηαλ αξρίζεη έλα λέν project εκθαλίδεηαη ζηελ νζόλε ην Πεπιβάλλον Ανάπηςξηρ (Development Environment) ηεο Visual Basic 6.0. Τν πεξηβάιινλ απηό παξνπζηάδεηαη ζηελ Εηθόλα 13. Τν πεξηβάιινλ αλάπηπμεο απνηειείηαη από ηα αθόινπζα ηκήκαηα: ηε γξακκή ηίηισλ (title bar) ηε γξακκή κελνύ (menu bar) ηε γξακκή εξγαιείσλ (toolbar) ηε θόξκα (form) ηελ εξγαιεηνζήθε (toolbox) ην παξάζπξν εμεξεύλεζεο project (Project Explorer Window) ην παξάζπξν ηδηνηήησλ (Project Window) ην παξάζπξν δηάηαμεο θόξκαο (Form Layout Window) Σελίδα 49 από 93

51 5. Visual Basic 6.0 Εικόνα 13 Το Πεπιβάλλον Ανάπηςξηρ ηηρ Visual Basic Η γξακκή ηίηισλ δείρλεη ην όλνκα ηνπ project θαη ην όηη είκαζηε ζε θάζε ζρεδηαζκνύ πξνγξάκκαηνο (Design mode). Υπάξρνπλ δύν θάζεηο θαηά ηελ αλάπηπμε ελόο project: ε θάζε ηεο εθηέιεζεο (Run mode) θαη ε θάζε ηεο παύζεο (Break mode). Η γξακκή κελνύ έρεη δηάθνξεο επηινγέο νη νπνίεο θαζηζηνύλ δπλαηή ηε δεκηνπξγία ελόο project. Η γξακκή εξγαιείσλ πεξηέρεη εηθνλίδηα ηα νπνία αληηθαζηζηνύλ ηηο πην βαζηθέο επηινγέο ηνπ κελνύ. Η θόξκα είλαη ν ρώξνο όπνπ ζα ζρεδηαζζεί ε εθαξκνγή. Η δεκηνπξγία ηνπ πεξηβάιινληνο επηθνηλσλίαο κε ην ρξήζηε ηεο εθαξκνγήο. Τν παξάζπξν εμεξεύλεζεο project παξέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηα αξρεία ηα νπνία ρξεζηκνπνηνύληαη ζηελ εθαξκνγή. Τν παξάζπξν ηδηνηήησλ επηηξέπεη ξύζκηζε ησλ ηηκώλ ησλ ηδηνηήησλ ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ηέινο, ην παξάζπξν δηάηαμεο θόξκαο παξνπζηάδεη ηελ εηθόλα ηεο νζόλεο κε ηελ ηξέρνπζα θόξκα. Η πάλσ γξακκή ηνπ πεξηβάιινληνο αλάπηπμεο ηεο Visual Basic 6.0 είλαη ε γξακκή κελνύ. Η γξακκή απηή είλαη παξόκνηα κε ηα ζπλήζε κε κελνύ εθαξκνγώλ ησλ Windows. Η γξακκή κελνύ παξνπζηάδεηαη ζηελ Εηθόλα 14.(Αγγέιε Φ. 2000) Σελίδα 50 από 93

52 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Εικόνα 14 Η γπαμμή μενού ηηρ Visual Basic Σην αξηζηεξό ηεο κέξνο βξίζθεηαη ην κελνύ File από ην νπνίν κπνξνύκε λα αλνίμνπκε έλα ήδε ππάξρνλ project ή λα δεκηνπξγήζνπκε έλα λέν. Επίζεο κπνξνύκε λα πξνζζέζνπκε ή λα αθαηξέζνπκε έλα project ην νπνίν ζπλδέεηαη κε έλα άιιν project. Επηπιένλ κπνξνύκε λα απνζεθεύζνπκε έλα project ην νπνίν ζπλδέεηαη κε έλα άιιν project ή κηα θόξκα θαη ηέινο λα εθηππώζνπκε έλα project ή λα δεκηνπξγήζνπκε έλα εθηειέζηκν αξρείν (κε ηελ θαηάιεμε.exe). Οη επηινγέο ηνπ κελνύ File παξνπζηάδνληαη ζηελ Εηθόλα 15.(Halvorson M. 2011) Εικόνα 15 Οι επιλογέρ ηος μενού File Μεηά ην κελνύ File βξίζθεηαη ην κελνύ Edit από ην νπνίν θάλνπκε ηηο ζπλήζεηο εξγαζίεο ηνπ Clipboard, όπσο απνθνπή, αληηγξαθή θαη επηθόιιεζε. Επίζεο ην κελνύ Edit παξέρεη δπλαηόηεηεο εύξεζεο (Find) πξνθεηκέλνπ λα θάλνπκε αλαδήηεζε θάπνηνπ ηκήκαηνο θεηκέλνπ κέζα ζε κηα δηαδηθαζία, κηα κνλάδα θώδηθα ή έλα νιόθιεξν project. Από ην κελνύ View κπνξνύλ λα εκθαλίδνληαη δηάθνξα ζηνηρεία θαη εξγαιεία ηνπ πεξηβάιινληνο αλάπηπμεο, όπσο κηα θόξκα κηα κνλάδα Σελίδα 51 από 93

53 5. Visual Basic 6.0 θώδηθα, παξάζπξα ηνπ πεξηβάιινληνο αλάπηπμεο ή δηάθνξα άιια βνεζεηηθά εξγαιεία. Τν κελνύ project επηηξέπεη λα πξνζζέζνπκε ή λα αθαηξέζνπκε θόξκεο, κνλάδεο θώδηθα, ζειίδεο ηδηνηήησλ, κεραληζκνύο ρξήζηε ή ελζσκαησκέλνπο κεραληζκνύο ηεο Visual Basic 6.0 θαζώο θαη αλαθνξέο OLE. Οη επηινγέο Format αλαθέξνληαη ζην κέγεζνο θαη ζηελ εκθάληζε ησλ κεραληζκώλ θαη ησλ θνξκώλ. Τν κελνύ Debug επηηξέπεη ηελ απνζθαικάησζε ησλ εθαξκνγώλ κε ηε ρξήζε εμεηδηθεπκέλσλ εξγαιείσλ, ηελ παξαηήξεζε ησλ κεηαβνιώλ ηνπ θώδηθα θαηά ηελ εθηέιεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο κε ηελ ρξήζε εμεηδηθεπκέλσλ παξαζύξσλ θαζώο θαη ηελ εθηέιεζε, ηελ παύζε θαη ηελ δηαθνπή ηεο εθηέιεζεο κηαο εθαξκνγήο. Τν κελνύ Run επηηξέπεη ηελ εθθίλεζε θαη ηνλ ηεξκαηηζκό ησλ εθαξκνγώλ θαζώο θαη ηε δηαθνπή ζην κέζν ηεο εθηέιεζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη επηινγέο Break θαη Resume είλαη ρξήζηκεο γηα ηελ απνζθαικάησζε. Τν κελνύ Query παξέρεη δπλαηόηεηα εηδηθεπκέλσλ εξγαζηώλ εξσηεκάησλ ζε βάζεηο δεδνκέλσλ. Από ην κελνύ Tools κπνξνύκε λα πξνζζέζνπκε δηαδηθαζίεο ή λα ζέζνπκε ηδηόηεηεο κηα δηαδηθαζίαο, λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ Menu Editor ή λα επηιέμνπκε Options θαη λα ζέζνπκε ηηο δηθέο καο επηινγέο ζην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο. Τν κελνύ Adds-Ins πεξηέρεη πξόζζεηα βνεζήκαηα, όπσο Visual Data Manager θαη ν Adds-Ins Manager. Τν κελνύ Windows παξέρεη δπλαηόηεηεο επηινγέο γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ παξαζύξσλ ζηελ επηθάλεηα εξγαζίαο όπσο ζε παξάζεζε ε επηθάιπςε. Επίζεο ε ιίζηα παξαζύξσλ ζην θάησ κέξνο ηνπ κελνύ εκθαλίδεη ηα αλνηρηά παξάζπξα ηεο ηξέρνπζαο εθαξκνγήο. Τέινο ην κελνύ Help παξέρεη βνήζεηα κε δηάθνξνπο ηξόπνπο όηαλ ηε δεηήζνπκε θαηά ηελ δηάξθεηα αλάπηπμεο κηαο εθαξκνγήο.(αγγέιε Φ. 2000, Halvorson M. 2004) Κάησ αθξηβώο από ηε γξακκή ηνπ κελνύ βξίζθεηαη ε γξακκή ησλ εξγαιείσλ. Η γξακκή απηή παξνπζηάδεηαη ζηελ Εηθόλα 16. Σελίδα 52 από 93

54 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Εικόνα 16 Η γπαμμή ηων επγαλείων ηηρ Visual Basic Η γξακκή ησλ εξγαιείσλ πεξηέρεη κε κηα ζεηξά από εηθνλίδηα ηα νπνία είλαη εμεηδηθεπκέλα γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ιεηηνπξγία ηνπ θαζέλα. Ο πίλαθαο παξνπζηάδεη ζπλνπηηθά ηε ρξήζε ηνπ θαζέλα εηθνληδίνπ. Εικονίδιο Ονομαζία Πεπιγπαθή Add Standard Exe Add Form Πξνζζέηεη έλα Standard EΦΕ Project Πξνζζέηεη κηα θαηλνύξηα θόξκα Menu Editor Open Project Εθθηλεί ην Menu Editor Αλνίγεη έλα ήδε ππάξρνλ project Save Project Απνζεθεύεη ην ηξέρνλ ζηνλ Code Editor γηα απνθνπή κέξνπο ηνπ Project Cut Φξεζηκνπνηείηαη ζην Code Editor γηα απνθνπή κέξνπο θώδηθα Copy Φξεζηκνπνηείηαη γηα αληηγξαθή κέξνπο θώδηθα Paste Φξεζηκνπνηείηαη γηα επηθόιιεζε ελόο ηκήκαηνο ζηνλ θώδηθα Find Undo Redo Start Φξεζηκνπνηείηαη γηα αλεύξεζε ραξαθηήξα ή ζεηξά από ραξαθηήξεο Φξεζηκνπνηείηαη γηα αθύξσζε απηνύ πνπ θάλακε πξνεγνπκέλσο Φξεζηκνπνηείηαη γηα επαλαθνξά απηνύ πνπ αθπξώζακε πξνεγνπκέλσο Εθηειεί ηξέρνλ Project Break Δηαθόπηεη ηελ εθηέιεζε ηνπ project πξνθεηκέλνπ λα ειέγμνπκε γηα ππάξρνληα ιάζε End Σηακαηά ηελ εθηέιεζε ηνπ project Σελίδα 53 από 93

55 5. Visual Basic 6.0 Project Explorer Properties Windows Form Layout Window Object Bowser Toolbox Data View Window Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε ην παξάζπξν ηνπ project Explorer Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε ην παξάζπξν ηδηνηήησλ Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε ην παξάζπξν δηάηαμεο θόξκαο Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε πιεξνθνξίεο γηα ηα δηαζέζηκα αληηθείκελα Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε ηελ εξγαιεηνζήθε Εκθαλίδεη ζηελ νζόλε έλα παξάζπξν ζην νπνίν κπνξνύκε λα δνύκε θάπνηνπο ηύπνπο βάζεσλ δεδνκέλσλ Εικόνα 17 Η σπήζη ηων εικονιδίων ηηρ γπαμμήρ επγαλείων Σην θέληξν ηνπ πεξηβάιινληνο αλάπηπμεο ππάξρεη ε θόξκα θαη πάλσ ζε απηή δεκηνπξγείηαη ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο κε ην ρξήζηε κηαο εθαξκνγήο. Τν αληηθείκελν απηό είλαη βαζηθό γηα ηε δεκηνπξγία θάζε project ηεο Visual Basic 6.0 θαζόηη ηα άιια αληηθείκελα ηνπνζεηνύληαη πάλσ ζε απηό θαηά ηε ζρεδίαζε ηεο εθαξκνγήο. Τν παξάζπξν ηεο θόξκαο παξνπζηάδεηαη ζηελ Εηθόλα 18. Τν παξάζπξν απηό έρεη κία γξακκή ηίηινπ ε νπνία πεξηέρεη ην όλνκα ηεο θόξκαο. Σηελ εηθόλα ην όλνκα απηό είλαη Form1. Σην δεμηό άθξν ηεο ππάξρνπλ ηα ηππηθά εηθνλίδηα ειέγρνπ Windows γηα ζκίθξπλζε (minimize), κεγέζπλζε (maximize) θαη έμνδν (exit) από ηελ θόξκα. Η θόξκα επίζεο έρεη έλα πιέγκα από ηειείεο ην νπνίν βνεζάεη ζηελ ηνπνζέηεζε θαη επζπγξάκκηζε ησλ αληηθεηκέλσλ ζε απηή. Είλαη δπλαηόλ λα πξνζηεζνύλ επηπιένλ θόξκεο ζε έλα project θάλνληαο θιηθ ζηελ επηινγή Add Form ζην κελνύ Project.(Αγγέιε Φ. 2000) Σελίδα 54 από 93

56 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Εικόνα 18 Η θόπμα ηηρ Visual Basic Φξεζηκνπνηνύκε κηα άδεηα θόξκα πξνθεηκέλνπ λα ζρεδηάζνπκε ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο κηαο εθαξκνγήο. Τα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνύκε γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ πεξηβάιινληνο επηθνηλσλίαο είλαη κεραληζκνί (controls) νη νπνίνη ηνπνζεηνύληαη πάλσ ζηελ θόξκα θαη ζπλδένληαη κε απηή. Η εξγαιεηνζήθε πεξηιακβάλεη ηα νπηηθά αληηθείκελα ηα νπνία ηνπνζεηνύληαη ζηε θόξκα πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζεί ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο κηαο εθαξκνγήο. Τα εξγαιεία απηά ή νπηηθά αληηθείκελα νλνκάδνληαη κεραληζκνί (controls). Η εξγαιεηνζήθε ε νπνία εκθαλίδεηαη ζπλήζσο ζην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο παξνπζηάδεηαη ζηελ Εηθόλα 19 θαη πεξηέρεη θάπνηνπο ελζσκαησκέλνπο κεραληζκνύο. Υπάξρνπλ όκσο θαη άιινη κεραληζκνί ζηελ Visual Basic 6.0 νη νπνίνη κπνξνύλ λα ελζσκαησζνύλ ζηελ εξγαιεηνζήθε. Εάλ έλα εξγαιείν δελ είλαη νξαηό κπνξεί λα ηνπνζεηεζεί ζηελ εξγαιεηνζήθε κε ηελ εληνιή View Toolbox από ηελ γξακκή κελνύ ή θάλνληαο θιηθ ζην εηθνλίδην Toolbox ζηελ γξακκή εξγαιείσλ γηα λα ην εκθαλίζεη.(αγγέιε Φ. 2000, Halvorson M. 2004) Σελίδα 55 από 93

57 5. Visual Basic 6.0 Εικόνα 19 Η επγαλειοθήκη με ηοςρ πποζαπμοζμένοςρ μησανιζμούρ. Η κεραληζκνί ηεο εξγαιεηνζήθεο είλαη εμεηδηθεπκέλνη γηα θάπνηα εξγαζία. Σην πίλαθα αθνινπζεί κηα ζπλνπηηθή πεξηγξαθή ησλ κεραληζκώλ. Εικονίδιο Ονομαζία Πεπιγπαθή Δείθηεο Φξεζηκνπνηείηαη όηαλ ζέινπκε λα επηιέμνπκε έλα άιιν κεραληζκό ή λα κεηαθηλήζνπκε έλαλ άιινλ κεραληζκό ζηελ νζόλε Πιαίζην Εηθόλαο Εθηππώλεη ζηελ νζόλε κηα εηθόλα. Φξεζηκνπνηείηαη ζηε ζρεδίαζε γξαθηθώλ θαη αληαπνθξίλεηαη ζε ζπκβάληα Μεραληζκόο Εκθαλίδεηαη ζηελ νζόλε θείκελν εηηθέηαο Πιαίζην θεηκέλνπ Εκθαλίδεηαη ζηελ νζόλε θείκελν θαη επηπιένλ επηηξέπεη ηελ είζνδν θεηκέλνπ Μεραληζκόο πιαίζην Σπκπεξηιακβάλεη άιινπο κεραληζκνύο κέζα ζην πιαίζην Πιήθηξν εληνιήο Αληαπνθξίλεηαη ζε ζπκβάληα Πιαίζην ειέγρνπ Πιήθηξν επηινγήο Σύλζεην πιαίζην Πιαίζην ιίζηαο Ειέγρεηαη εάλ είλαη ελεξγό ή αλελεξγό Επηηξέπεη κηα επηινγή από νκάδα επηινγώλ Είλαη ζπλδπαζκόο πιαηζίνπ θεηκέλνπ θαη πιαηζίνπ ιίζηαο Εκθαλίδεη κηα ιίζηα από ηκήκαηα θεηκέλνπ Σελίδα 56 από 93

58 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Καηαθόξπθε ξάβδνο θύιηζεο Οξηδόληηα ξάβδνο θύιηζεο Φξνλνκεηξεηήο Φξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό κηα ηηκήο. Λεηηνπξγεί ζαλ απμνκεησηήο κε έλα αξρηθό θαη έλα ηειηθό ζεκείν ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη όισλ ησλ ελδηάκεζσλ ηηκώλ Φξεζηκνπνηείηαη γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό κηα ηηκήο. Λεηηνπξγεί κε παξόκνην ηξόπν ηεο θαηαθόξπθεο ξάβδνπ θύιηζεο Πξνζδηνξίδεη ην ρξόλν κεηαμύ ησλ ζπκβάλησλ Λίζηα κνλάδσλ απνζήθεπζεο Εκθαλίδεη κηα ιίζηα κε ηηο κνλάδεο απνζήθεπζεο δεδνκέλσλ ηνπ ζπζηήκαηνο Πιαίζην ιίζηαο Εκθαλίδεη κηα ιίζηα κε ηνπο θαηαιόγνπο θαηαιόγνπ (directories) Πιαίζην ιίζηαο Εκθαλίδεη κηα ιίζηα ησλ αξρείσλ αξρείσλ Μεραληζκόο Φξεζηκνπνηείηαη γηα ην ζρεδηαζκό ζρεκάησλ ζρήκαηνο Μεραληζκόο Φξεζηκνπνηείηαη γηα ην ζρεδηαζκό γξακκώλ γξακκήο Μεραληζκόο Εθηππώλεη κηα εηθόλα ζηελ νζόλε Εηθόλαο Μεραληζκόο Παξέρεη ζύλδεζε κε κηα βάζε δεδνκέλσλ δεδνκέλσλ Μεραληζκόο OLE Φξεζηκνπνηείηαη γηα ιεηηνπξγίεο OLE (Object Linking and Embedding) Εικόνα 20 Οι μησανιζμοί ηηρ επγαλειοθήκηρ Οη κεραληζκνί απηνί ειέγρνπλ ηελ αληαπόθξηζε ηνπ project ζηα ζπκβάληα όπσο γηα παξάδεηγκα έλα θιηθ ηνπ πνληηθηνύ. Οη κεραληζκνί δηαζέηνπλ ζπγθεθξηκέλεο ηδηόηεηεο νη νπνίεο κπνξνύλ λα ξπζκηζηνύλ από ην παξάζπξν ησλ ηδηνηήησλ ή από εγγξαθή θώδηθα. Επίζεο θάζε κεραληζκόο κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζε ζπγθεθξηκέλα ζπκβάληα. Οη κεραληζκνί ηνπνζεηνύληαη ζηε θόξκα κε δύν ηξόπνπο. Ο πην απιόο ηξόπνο είλαη λα θάλνπκε δηπιό θιηθ πάλσ ζην κεραληζκό θαη απηόο ηνπνζεηείηαη απηόκαηα ζηε θόξκα έρνληαο ην πξνεπηιεγκέλν ηνπ κέγεζνο. Έλαο άιινο ηξόπνο είλαη λα θάλνπκε έλα θιηθ πάλσ ζην κεραληζκό, λα ηνπνζεηήζνπκε ηνλ δξνκέα ζην ζεκείν πνπ ζέινπκε λα ηνπνζεηεζεί ζηελ θόξκα θαη ζηε ζπλέρεηα λα ηνλ ζρεδηάζνπκε ζηηο δηαζηάζεηο πνπ ζέινπκε θξαηώληαο «παηεκέλν» ην αξηζηεξό πιήθηξν ηνπ πνληηθηνύ.(αγγέιε Φ. 2000, Halvorson M. 2004, Craig J. and Webb J. 1998) Όηαλ αξρίδνπκε έλα λέν πξόγξακκα ζηελ Visual Basic 6.0 νπζηαζηηθά αξρίδνπκε έλα θαηλνύξην project. Κάζε project κπνξεί λα πεξηέρεη πεξηζζόηεξεο από κία θόξκεο θαζώο θαη πεξηζζόηεξα από έλα ηκήκαηα θώδηθα (modules) πνπ ζπλδένληαη κε απηό. Σην παξάζπξν απηό εκθαλίδεηαη κηα ιίζηα κε όια ηα ηκήκαηα ηα νπνία ζπλδένληαη κε ην Σελίδα 57 από 93

59 5. Visual Basic 6.0 project. Πην ζπγθεθξηκέλα, εδώ κπνξνύκε λα βιέπνπκε ηνλ θώδηθα ν νπνίνο θάλεη έλα αληηθείκελν λα αληαπνθξίλεηαη ζηα ζπκβάληα, λα βιέπνπκε έλα αληηθείκελν ή λα βιέπνπκε ηνπο θαθέινπο νη νπνίνη είλαη ηκήκαηα ελόο project. Η Εηθόλα 21 παξνπζηάδεη ην παξάζπξν εμεξεύλεζεο project όπνπ εκθαλίδεηαη ην ηξέρνλ project(project1) θαη κηα θόξκα (Form1) πνπ ζπλδέεηαη κε απηό. Εάλ ππάξρνπλ πεξηζζόηεξεο θόξκεο ή άιια ηκήκαηα θώδηθα ζην project ζα εκθαλίδνληαη επίζεο ζην παξάζπξν απηό. Σην πάλσ αξηζηεξό κέξνο ηνπ παξαζύξνπ απηνύ, ζηε γξακκή ησλ ηίηισλ, ππάξρνπλ ηξία εηθνλίδηα. Τν αξηζηεξό από ηα εηθνλίδηα απηά επηηξέπεη ηελ εκθάληζε ηνπ θώδηθα ελώ ην κεζαίν είλαη ππεύζπλν γηα ηελ παξνπζίαζε ελόο αληηθεηκέλνπ. Τν δεμηόηεξν επηηξέπεη ηελ εκθάληζε ησλ θαθέισλ πνπ ζπλδένληαη κε έλα Project. Τν ηειεπηαίν απηό εηθνλίδην είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθό όηαλ δηαρεηξηδόκαζηε project ηα νπνία πεξηέρνπλ πνιιέο θόξκεο θαη πνιιά ηκήκαηα θώδηθα (modules). Εικόνα 21 Παπάθςπο εξεπεύνηζηρ project (Project Explorer Window) Σηελ πεξίπησζε απηή όιεο νη θόξκεο ηνπνζεηνύληαη ζε έλα θάθειν θαη όια ηα ηκήκαηα θώδηθα ζε έλα άιιν θάθειν. Τα εηθνλίδηα απηά επηηξέπνπλ ηελ νξγάλσζε ησλ ζηνηρείσλ ηνπ project κε ηελ κνξθή δέλδξνπ (tree), ε νπνία επηηξέπεη ηελ εκθάληζε όισλ ησλ ζπζηαηηθώλ ζηνηρείσλ θαθέισλ. Εάλ ην παξάζπξν εμεξεύλεζεο project δελ εκθαλίδεηαη γηα θάπνην ιόγν ζηελ νζόλε κπνξνύκε λα ην εκθαλίζνπκε κε ηελ επηινγή View Project Explorer ή θάλνληαο θιηθ ζην εηθνλίδην ηνπ Project Explorer. Επηπιένλ εάλ δελ ην ζέινπκε λα εκθαλίδεηαη ζηελ νζόλε κπνξνύκε λα επηιέμνπκε Tools Σελίδα 58 από 93

60 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Options, λα θάλνπκε θιηθ ζηελ ζέζε Docking θαη λα απνεπηιέμνπκε ηελ επηινγή Project Explorer Object browser.(craig J. and Webb J. 1998) Κάησ από ην παξάζπξν εμεξεύλεζεο έξγνπ ππάξρεη ην παξάζπξν ηδηνηήησλ. Τν παξάζπξν απηό εκθαλίδεη ηηο ηδηόηεηεο ηνπ αληηθεηκέλνπ ην νπνίν έρεη ηελ εζηίαζε (focus). Με άιια ιόγηα εκθαλίδεη ηηο ηδηόηεηεο ηνπ αληηθεηκέλνπ ην νπνίν είλαη ελεξγό ηε ζηηγκή απηή. Κάζε αληηθείκελν έρεη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά, όπσο ρξώκα θαη κέγεζνο. Επίζεο έρεη θάπνηα άιια ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία δελ επεξεάδνπλ κόλν ηελ εκθάληζε ηνπ αληηθεηκέλνπ αιιά θαη ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζπκπεξηθέξεηαη. Οη ηδηόηεηεο ηνπ θάζε αληηθεηκέλνπ ην νπνίν ηνπνζεηείηαη ζηελ θόξκα κπνξνύλ λα ξπζκηζηνύλ από ην παξάζπξν απηό. Σηελ Εηθόλα 22 παξνπζηάδεηαη κέξνο ηνπ παξαζύξνπ ηδηνηήησλ ηεο θόξκαο. Σην πάλσ κέξνο ηεο Εηθόλαο 22 εκθαλίδεηαη ην όλνκα ηεο θόξκαο Form1 καδί κε ηελ ιέμε Properties. Τν όλνκα ηεο θόξκαο επίζεο εκθαλίδεηαη ζην ακέζσο πην θάησ παξάζπξν καδί κε ηνλ ηύπν ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ ζηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε είλαη Form. Όηαλ ππάξρνπλ άιια αληηθείκελα ζηε θόξκα, έλα θιηθ ζην πξνο ηα θάησ βέινο ησλ ξάβδσλ θύιηζεο ηνπ παξαζύξνπ πνπ βξίζθεηαη ην όλνκα ηεο θόξκαο εκθαλίδεη κηα ιίζηα κε ηα νλόκαηα ησλ αληηθεηκέλσλ απηώλ. Κάλνληαο θιηθ ζε έλα από απηά κπνξνύλ λα εκθαληζηνύλ νη ηδηόηεηεο ηνπ ζην παξάζπξν ησλ ηδηνηήησλ. Εικόνα 22 Το παπάθςπο ιδιοηήηων Σελίδα 59 από 93

61 5. Visual Basic 6.0 Οη ηδηόηεηεο κπνξνύλ λα εκθαληζζνύλ αιθαβεηηθά (Alphabetic) ή θαηά θαηεγνξία (Categorized) αλάινγα κε ηελ επηινγή πνπ θάλνπκε ζηηο θαξηέιεο νη νπνίεο βξίζθνληαη θάησ από ην όλνκα ηνπ αληηθεηκέλνπ. Η πξνεπηιεγκέλε ηαμηλόκεζε ησλ ηδηνηήησλ είλαη ε αιθαβεηηθή. Σηελ θαηά θαηεγνξία ηαμηλόκεζε, νη ηδηόηεηεο κπνξνύλ λα νκαδνπνηεζνύλ ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηελ εκθάληζε (Appearance), ηελ ζπκπεξηθνξά (Behavior) θαη ηε ζέζε (Position) ηνπ αληηθεηκέλνπ. Όια ηα αληηθείκελα έρνπλ πξνεπηιεγκέλεο ηδηόηεηεο νη νπνίεο εκθαλίδνληαη απηόκαηα ζην παξάζπξν ησλ ηδηνηήησλ. Πξνθεηκέλνπ λα αιιάμνπκε κηα ηδηόηεηα αληηθεηκέλνπ πξέπεη λα ην επηιέμνπκε θάλνληαο θιηθ ζε απηό. Σηε ζπλέρεηα κε ηηο ξάβδνπο θύιηζεο ηνπ παξαζύξνπ ησλ ηδηνηήησλ, βξίζθνπκε ηελ ηδηόηεηα ηελ νπνία ζέινπκε λα αιιάμνπκε. Κάλνπκε θιηθ ζηελ ζηήιε πνπ ζέινπκε λα αιιάμνπκε γηα λα ελεξγνπνηεζεί θαη πιεθηξνινγνύκε ηε λέα ηηκή(αγγέιε Φ. 2000, Halvorson M. 2004) Η ηδηόηεηα Name πξνζδηνξίδεη ην όλνκα κε ην νπνίν ην αληηθείκελν ζα αλαθέξεηαη ζην θώδηθα ηεο Visual Basic 6.0. Τν όλνκα ελόο αληηθείκελνπ γηα ηελ ηδηόηεηα Name πξέπεη λα αξρίδεη κε γξάκκα θαη κπνξεί λα απνηειείηαη από 40 ραξαθηήξεο ην πνιύ. Μπνξεί λα πεξηέρεη αξηζκνύο θαη ππνγξακκηζκέλνπο ραξαθηήξεο αιιά δελ πξέπεη λα πεξηέρεη ζεκεία ζηίμεο ή θελά. Καιό ζα είλαη λα είλαη κλεκνληθό θαη λα ππελζπκίδεη ην ζθνπό ηνπ project. Επίζεο ην όλνκα πξέπεη λα πξνζδηνξίδεη ηνλ ηύπν ηνπ αληηθεηκέλνπ ζην νπνίν αλαθέξεηαη. Η Microsoft έρεη αλαπηύμεη κηα ζεηξά από πξνζέκαηα ηα νπνία αληηζηνηρνύλ ζηνπο ηύπνπο ησλ αληηθεηκέλσλ. Γηα παξάδεηγκα frm είλαη γηα αληηθείκελν θόξκαο, cmd γηα πιήθηξν εληνιήο, lbl γηα εηηθέηα. Τν όλνκα ηνπ πξνζέκαηνο ζπλήζσο γξάθεηαη κε κηθξά γξάκκαηα θαη ην πξώην γξάκκα ηνπ κλεκνληθνύ κέξνπο ηνπ νλόκαηνο κε θεθαιαίν. Καηά ζπλέπεηα έλα ζσζηό όλνκα γηα ηελ πξώηε καο θόξκα ζα κπνξνύζε λα είλαη frmform1. Η ηδηόηεηα Caption επηηξέπεη ηελ αιιαγή ηνπ ηίηινπ πνπ εκθαλίζηεθε ζην πάλσ κέξνο ηεο θόξκαο όηαλ πξόθεηηαη γηα ην αληηθείκελν ηεο θόξκαο. Γεληθά, ε ηηκή ηεο ηδηόηεηαο Caption είλαη ην θείκελν γηα ην νπνίν ην αληηθείκελν εκθαλίδεη ζην ρξήζηε. Γηα παξάδεηγκα αληί γηα ηελ εθηύπσζε ηνπ πξνεπηιεγκέλνπ ηίηινπ Form1 ζηελ θόξκα κπνξνύκε λα ηνπνζεηήζνπκε έλα δηαθνξεηηθό ηίηιν ζην αληηθείκελν απηό αιιάδνληαο ην πεξηερόκελν ηεο ηδηόηεηαο Caption. Η ηδηόηεηα Border Style επηηξέπεη ηελ αιιαγή ηεο εκθάληζεο ελόο αληηθεηκέλνπ. Γηα παξάδεηγκα εάλ ζέινπκε λα αιιάδνπκε ηα πεξηζώξηα ηεο θόξκαο κπνξνύκε λα θάλνπκε θιηθ ζηηο ηξέρνπζεο επηινγέο πξνθεηκέλνπ λα επηιέμνπκε άιιεο ή λα θάλνπκε θιηθ ζην πξνο ηα θάησ βέινο γηα λα Σελίδα 60 από 93

62 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο αλνίμεη ε ιίζηα ησλ έμη δηαζέζηκσλ επηινγώλ γηα ηελ ηδηόηεηα απηή. Με ηξόπν παξόκνην γίλεηαη ε ξύζκηζε ησλ ηηκώλ θαη ησλ άιισλ ηδηνηήησλ θαηά ην ρξόλν ηνπ ζρεδηαζκνύ.(αγγέιε Φ. 2000) Τν ηειεπηαίν παξάζπξν δεμηά θαη θάησ ζηελ νζόλε είλαη ην παξάζπξν δηάηαμεο θόξκαο. Τν παξάζπξν απηό εκθαλίδεη ηελ εηθόλα κηαο νζόλεο ππνινγηζηή κε ην όλνκα ηεο ηξέρνπζαο θόξκαο ζε απηή. Σηελ Εηθόλα 21 παξνπζηάδεηαη ην παξάζπξν απηό. Με ην πνληίθη κπνξνύκε λα κεηαθηλήζνπκε ηε θόξκα πξνθεηκέλνπ λα ειέγρνπκε πνπ ζα εκθαληζζεί ην project όηαλ ην εθηειέζνπκε. Εικόνα 23 Το παπάθςπο διάηαξηρ θόπμαρ Τα παξάζπξα κπνξνύκε λα ηα κεηαθηλήζνπκε, λα ηνπο αιιάμνπκε ην κέγεζνο ή λα ηα θιείζνπκε. Μπνξνύκε λα ηα εκθαλίζνπκε μαλά από ηα εηθνλίδηα ηεο γξακκήο εξγαιείσλ ή από ηελ εληνιή View ηεο γξακκήο κελνύ. Τν παξάζπξν ηνπ θώδηθα είλαη ην ζεκείν ζην νπνίν κπνξνύκε λα γξάςνπκε ηηο εληνιέο Visual Basic. Πξνθεηκέλνπ λα αλνίμνπκε ην παξάζπξν απηό γηα κηα θόξκα κπνξνύκε λα θάλνπκε δηπιό θιηθ πάλσ ζηε θόξκα. Επίζεο κπνξνύκε λα θάλνπκε θιηθ ζην Project Explorer θαη ζηε ζπλέρεηα λα θάλνπκε θιηθ ζην View Code ή λα επηιέμνπκε από ην κελνύ View- Code. Αλνίγεη έλα παξάζπξν παξόκνην κε απηό πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ Εηθόλα 24. Τν αληηθείκελν πνπ παξνπζηάδεηαη ζην παξάζπξν απηό είλαη ε θόξκα θαη ην όλνκα ηνπ είλαη Form. Η δηαδηθαζία είλαη ε Form_ Load (). Ο ηίηινο ηεο θόξκαο είλαη ν πξνεπηιεγκέλνο ηίηινο Form1, επεηδή δελ θάλακε θακία αιιαγή ζην όλνκα ηεο θόξκαο.(craig J. and Webb J. 1998) Σελίδα 61 από 93

63 5. Visual Basic 6.0 Εικόνα 24 Παπάθςπο Κώδικα Τν παξάζπξν ηνπ θώδηθα πεξηέρεη δύν εληνιέο. Η πξώηε ζπλδπάδεη ην όλνκα ηνπ αληηθεηκέλνπ κε ην όλνκα ηεο δηαδηθαζίαο ζπκβάλησλ (Form_ Load ()). Σηελ εληνιή απηή ε ιέμε Load () είλαη έλα ζπκβάλ. Τν ζπκβάλ πξαγκαηνπνηείηαη όηαλ θνξηώλεηαη κηα θόξκα. Εάλ ππνζέζνπκε όηη ζέινπκε λα αιιάμνπκε ην ζπκβάλ Load() ζε ζπκβάλ Click() ε πξώηε εληνιή ζα γίλεη : Private Sub Form Click(). Τν ζπκβάλ απηό ελεξγνπνηείηαη κε ην θιηθ ηνπ πνληηθηνύ. Σηελ πεξίπησζε απηή ην παξάζπξν ηνπ θώδηθα ζα είλαη όπσο ζηελ Εηθόλα 25. Εικόνα 25 Το παπάθςπο κώδικα με δύο διαδικαζίερ ζςμβάνηων Σελίδα 62 από 93

64 Πηπρηαθή εξγαζία ηεο Γθαγθαιίδνπ Δακηαλήο Η ηειεπηαία εληνιή είλαη ε εληνιή End Sub ε νπνία δειώλεη ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο ζπκβάησλ. Μεηαμύ ησλ δύν απηώλ εληνιώλ ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί ν θώδηθαο πνπ ζα θάλεη ηε δηαδηθαζία ζπκβάλησλ λα έρεη θάπνην λόεκα. Κάζε εθαξκνγή κε ηελ Visual Basic 6.0 νξίδεηαη θαη απνζεθεύεηαη ζαλ έλα project. Έλα project απνηειείηαη από κία ζπιινγή αξρείσλ. Τα αξρεία απηά πεξηιακβάλνπλ ηκήκαηα θώδηθα (modules) αληηθείκελα (objects) θαη έλα κνλαδηθό αξρείν κε ηελ απόιεμε.vbp κε ην νπνίν γίλεηαη αλαθνξά ζε όιν ην project. Μπνξνύκε λα πνύκε όηη έλα project απνηειείηαη από ζπλδπαζκό αληηθεηκέλσλ θαη νδεγηώλ γηα ην πώο νθείινπλ λα ζπκπεξηθέξνληαη ηα αληηθείκελα.(αγγέιε Φ. 2000) Έλα project ηεο Visual Basic 6.0 έρεη πάληα θάπνηα αξρεία ηα νπνία ζπλδένληαη κε απηό. Κάζε project έρεη έλα αξρείν ην νπνίν έρεη ηελ απόιεμε.vbp θαη ην ιηγόηεξν έλα αξρείν ηεο θόξκαο πνπ ζπλδέεηαη κε ην project ην νπνίν έρεη ηελ απόιεμε.frm. Εάλ ην project έρεη πεξηζζόηεξεο από κία θόξκεο ζα πξέπεη λα ππάξρεη έλα αξρείν κε ηελ απόιεμε.frm γηα θάζε θόξκα. Εάλ ε θόξκα έρεη εηθόλεο, εθηόο από ηα αξρεία κε ηελ απόιεμε.frm ζα πξέπεη λα ππάξρεη έλα αθόκε αξρείν θόξκαο ζε δπαδηθή κνξθή κε ηελ απόιεμε.frx. Τα project κπνξεί λα πεξηέρνπλ θαη αξρεία θώδηθα κε ηελ απόιεμε.bas. Έλαο άιινο ηύπνο αξρείσλ πνπ δεκηνπξγείηαη από ηελ Visual Basic είλαη ην αξρείν Workspace κε ηελ απόιεμε.vbw. Απηό ην αξρείν θξαηά πιεξνθνξίεο γηα ηα αλνηρηά παξάζπξα πνπ αθήλνπκε όηαλ θάλνπκε exit από ηε Visual Basic γηα λα ζπλερίζνπκε από ην ίδην ζεκείν πνπ ζηακαηήζακε όηαλ εθθηλήζνπκε μαλά ηε Visual Basic. Σην Πίλαθα 26 παξνπζηάδνληαη δηάθνξα ηύπνη αξρείσλ πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ζε έλα project κε ηηο απνιήμεηο ηνπο. Τύπορ απσείος Απόληξη Πεπιγπαθή Basic Module.bas Γηα ηελ απνζήθεπζε θάζε module θώδηθα Class Module.cls Γηα ηελ απνζήθεπζε θάζε Class Module Form Module.frm Γηα ηελ απνζήθεπζε θάζε θόξκαο Binary.frx Γηα ηελ απνζήθεπζε θάζε εηθόλαο Log.log Αξρείν γηα δηαρείξηζε ιαζώλ θνξηώκαηνο Resource.res Αξρείν γηα απνζήθεπζε δπαδηθώλ θαη αιθαξηζκεηηθώλ δεδνκέλσλ Project.vbp Γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπ project Workspace.vbw Γηα ηελ απνζήθεπζε ηεο πεξηνρήο εξγαζίαο Εικόνα 26 Τύποι απσείων Visual Basic Σελίδα 63 από 93

65 5. Visual Basic 6.0 Όηαλ μεθηλάκε κηα λέα εθαξκνγή ζηε Visual Basic 6.0 αλνίγνπκε έλα λέν project. Η επηινγή File ζηε γξακκή κελνύ πεξηέρεη έμη εληνιέο νη νπνίεο έρνπλ ζρεδηαζζεί γηα ηελ δηαρείξηζε λέσλ θαη ήδε ππαξρόλησλ projects. Οη εληνιέο απηέο είλαη νη αθόινπζέο: New Project. Δεκηνπξγεί έλα λέν project. Εάλ πξνζπαζήζνπκε λα επεμεξγαζζνύκε έλα άιιν project ε εληνιή απηή καο πξνηείλεη λα ην απνζεθεύζνπκε. Σηελ ζπλέρεηα θιείλεη ην ηξέρνλ project θαη καο επηηξέπεη λα αλνίμνπκε έλα λέν. Open Project. Αλνίγεη έλα απνζεθεπκέλν project. Πξηλ ην αλνίμεη καο ξσηά εάλ ζέινπκε λα απνζεθεύζνπκε ην ηξέρνλ project. Add Project. Αλνίγεη έλα απνζεθεπκέλν project θαη ην πξνζζέηεη ζε έλα άιιν ην νπνίν ππάξρεη ήδε. Remove Project. Αλνίγεη έλα απνζεθεπκέλν project από κία νκάδα project. Save Project As. Απνζεθεύεη ην ηξέρνλ project ζην δίζθν κε θάπνην άιιν όλνκα. Η επηινγή απηή απαηηεί έλα λέν όλνκα. Επίζεο καο ξσηά εάλ ζέινπκε λα απνζεθεύζνπκε θάζε θόξκα ή module ην νπνίν ζπζρεηίδεηαη κε ην project. Γηα θάζε θόξκα ή module πξέπεη λα δώζνπκε έλα όλνκα ην νπνίν λα είλαη δηαθνξεηηθό από ην πξνεπηιεγκέλν form1.frm. Δηαθνξεηηθά ζα ην απνζεθεύζεη κε ην όλνκα form1.frm. Επίζεο εάλ αιιάμνπκε ηα νλόκαηα ηεο θόξκαο ή ησλ module ρσξίο λα μαλαθάλνπκε Save, ην αξρείν ηνπ project δελ ζα κπνξεί λα ηα βξεη θαη λα ηα εθηειέζεη θαηάιιεια. Save Project. Απνζεθεύεη ην ηξέρνλ project ζην δίζθν. Απηή ε επηινγή απνζεθεύεη όιεο ηηο θόξκεο θαη ηα Modules ζε δηαθνξεηηθά αξρεία. Επίζεο δεκηνπξγεί έλα αξρείν κε ηελ απόιεμε.vbp. Εάλ ην project απνζεθεύεηαη γηα πξώηε θνξά ε εληνιή απηή ζα δεηήζεη λα εηζάγνπκε ην όλνκα ηνπ project.(δεκόπνπινο Γ. 2002, Σπκεσλίδεο θαη Γθνύκαο 2012) Σελίδα 64 από 93

66 6. Αλάπηπμε ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ Σπζηήκαηνο Βηβιηνπωιείνπ κε ηελ ρξήζε ηεο Microsoft Access θαη ηεο Visual Basic 6.0 Θα επηρεηξήζνπκε λα θηηάμνπκε έλα πιεξνθνξηαθό ζύζηεκα γηα ηελ θαιύηεξε δηαρείξηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ελόο βηβιηνπσιείνπ. Δθόζνλ έρνπκε δεκηνπξγήζεη, κε ηελ βνήζεηα ηεο Microsoft Access,ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηνπ βηβιηνπσιείνπ ζύκθσλα κε ην θεθάιαην 4, ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ Visual Basic 6.0 γηα ηελ δεκηνπξγήζνπκε ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο ηεο εθαξκνγήο. Ξεθηλάκε αλνίγνληαο ηελ Visual Basic γηα ηε δεκηνπξγία ελόο λένπ project, θαη επηιέγνπκε ην είδνο ηεο εθαξκνγήο λα είλαη Standard EXE, ην νπνίν όπσο έρνπκε πξναλαθέξεη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ δεκηνπξγία κηαο πιήξεο εθαξκνγήο ζε πεξηβάιινλ Windows πνπ βαζίδνληαη ζε θόξκεο (παξάζπξα). Ο κεραληζκόο Data Manager Η Visual Basic είλαη εθνδηαζκέλε κε ην κεραληζκό Microsoft Jet database engine ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηεί θαη ε Microsoft Access γηα ηελ δεκηνπξγία βάζεσλ δεδνκέλσλ. Η Visual Basic παξέρεη ηελ δπλαηόηεηα δεκηνπξγίαο βάζεσλ δεδνκέλσλ κε ηελ ρξήζε ηνπ ελζσκαησκέλνπ εξγαιείνπ Visual Data Manager ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δεκηνπξγία ελόο πίλαθα βάζεο δεδνκέλσλ. Γηα λα δεκηνπξγήζνπκε ηελ βάζε δεδνκέλσλ ηνπ βηβιηνπσιείνπ πνπ από εδώ θαη πέξα ζα ηελ απνθαινύκε BooksTables ζα πξέπεη λα αθνινπζήζνπκε ηελ παξαθάησ δηαδηθαζία: 1. Από ηελ γξακκή κελνύ επηιέγνπκε Add-Ins θαη έπεηηα Visual Data Manager γηα λα εθθηλήζνπκε ηελ Visual Data Manager. 2. Σηελ ζπλέρεηα θάλνπκε θιηθ ζην File, New, Microsoft Access θαη επηιέγνπκε ηελ έθδνζε Version 7.0 MDB. Δκθαλίδεηαη έλα παξάζπξν δηαιόγνπ κε ηίηιν «Select Microsoft Access to Create». Σην ζεκείν απηό πιεθηξνινγνύκε ην όλνκα ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ηελ νπνία ζα δεκηνπξγήζνπκε πνπ είλαη ε BooksTables.mdb θαη ζην ηέινο θάλνπκε θιηθ ζην Save. Σειίδα 65 από 93

67 6. Αλάπηπμε ηνπ Πιεξνθνξηαθνύ Σπζηήκαηνο Βηβιηνπσιείνπ κε ηελ ρξήζε ηεο Microsoft Access θαη ηεο Visual Basic 6.0 Θα εκθαληζζεί έλα παξάζπξν βάζεο δεδνκέλσλ κε ην όλνκα ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ζηελ γξακκή ηίηινπ όπσο παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθόλα 27. Σην αξηζηεξό ηνπ ηκήκα είλαη ην παξάζπξν Database Window, θαη ζην δεμηό ηνπ ηκήκα ην παξάζπξν SQL Statement. Σην παξάζπξν βάζεο δεδνκέλσλ ππάξρεη κηα ιίζηα ηδηνηήησλ. Εηθόλα 27 Τν παξάζπξν βάζεο δεδνκέλωλ Ο πίλαθαο Author είλαη έλαο κέξνο ηεο βάζεο δεδνκέλσλ ηνπ βηβιηνπσιείνπ BooksTables. 3. Κάλνπκε δεμί θιηθ ζην παξάζπξν Database θαη επηιέγνπκε New Table γηα λα αξρίζνπκε ην λέν πίλαθα. Δκθαλίδεηαη ην παξάζπξν Table Structure ην νπνίν παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθόλα 28 όπνπ ζα πξέπεη λα θαζνξίζνπκε ηα πεδία ησλ εγγξαθώλ ηνπ πίλαθα. Σειίδα 66 από 93