Βιοηθική Αρχές Νομοθεσίας

Transcript

1 Βιοηθική Αρχές Νομοθεσίας ο Εξάμηνο Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Ρυθμιστικό Πλαίσιο Κυκλοφορίας Προϊόντων Υγείας Καλλυντικά Φάρμακα Φάρμακα Φυτικής Προέλευσης & Συμπληρώματα Διατροφής Ιατροτεχνολογικός Εξοπλισμός και In Vitro Διαγνωστικά Ηθική της Έρευνας & Ρυθμιστικό Πλαίσιο Έρευνα σε Πειραματόζωα Έρευνα σε Ανθρώπους Ασφάλεια Φαρμάκων Φαρμακοεπαγρύπνηση Υλικοεπαγρύπνηση Φαρμακευτικό Δίκαιο, Πλαίσιο Λειτουργίας Φαρμακείων Δεοντολογία Φαρμακευτικού Επαγγέλματος Γενετική & Ηθική

2 Φαρμακοεπαγρύπνηση & Υλικοεπαγρύπνηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ «Βιοηθική Αρχές Νομοθεσίας» 2016 Γρηγόρης Β. Σιβολαπένκο Αναπλ. Καθηγητής, Εργαστήριο Φαρμακοκινητικής, Δ/ντης Τμήμα Φαρμακευτικής, Πανεπιστήμιο Πατρών

3 Προϊόντα στο Χώρο της Υγείας Όλα τα προϊόντα που προορίζονται για χρήση στον άνθρωπο, κατηγοριοποιούνται και υπόκεινται σε (παρόμοιες) διαδικασίες έρευνας, ανάπτυξης και έγκρισης κυκλοφορίας μέσω των οποίων διασφαλίζεται η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους Φάρμακα πρωτότυπα/ γενόσημα-generics/ βιοομοειδή-biosimilars/ μη συνταγογραφούμενα-otc/ διαγνωστικά/ προληπτικά-εμβόλια/ ραδιοφάρμακα Παραδοσιακά φάρμακα φυτικής προέλευσης Καλλυντικά (οδοντιατρικά προϊόντα) Συμπληρώματα διατροφής Ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός Ιατροτεχνολογικά προϊόντα Ενεργά εμφυτεύσιμα In vitro διαγνωστικά

4 Προϊόντα στο Χώρο της Υγείας: νομικό & ρυθμιστικό πλαίσιο Η έρευνα, η ανάπτυξη και η κυκλοφορία προϊόντων της υγείας υπόκειται σε ένα πολύπλοκο και αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο καθορίζεται από: Νόμους (laws) Εγκυκλίους Κανονισμούς (regulations), Αποφάσεις (decisions) Οδηγίες (directives) Ρυθμιστικές Αρχές (regulatory authorities) EMA, FDA Κατευθυντήριες γραμμές (guidelines, note for guidance, NtAs) Προτάσεις, εισηγήσεις, συστάσεις (concept papers, points to consider, recommendations, position papers, reflection papers, public statements, Q&A documents) Κανόνες Ορθής Πρακτικής (GxPs) Διακηρύξεις, ψηφίσματα, συνελεύσεις, κώδικες (declarations, resolutions, conventions, codes)

5 Η Ασφάλεια στο Χώρο της Υγείας Η ασφάλεια είναι πρωταρχικό μέλημα της κοινωνίας σε ό,τι αφορά στη χρήση προϊόντων στο χώρο της υγείας Στο χώρο της υγείας, ό,τι έρχεται σε επαφή με τον άνθρωπο (ασθενή και υγιή) ελέγχεται πρωτίστως από πλευράς ασφάλειας και παράλληλα τεκμηριώνεται η αποτελεσματικότητα (όφελος του ατόμου και του πληθυσμού) Ο έλεγχος ασφάλειας είναι συνεχής: ξεκινά όταν ένα νέο δραστικό συστατικό ή άλλο προϊόν του χώρου της υγείας βρίσκεται υπό έρευνα, συνεχίζει κατά τη διάρκεια της κυκλοφορίας του, και σταματά μόνο όταν το φάρμακο ή άλλο προϊόν του χώρου της υγείας αποσυρθεί από τη κυκλοφορία.

6 Φάρμακο: ορισμός Κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που εμφανίζεται να έχει θεραπευτικές ή προφυλακτικές ιδιότητες για τις ασθένειες ανθρώπων ή κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να χορηγηθεί σε ανθρώπους, με σκοπό είτε να αποκατασταθούν, να διορθωθούν ή να τροποποιηθούν φυσιολογικές λειτουργίες με την άσκηση φαρμακολογικής, ανοσολογικής ή μεταβολικής δράσης, είτε να γίνει ιατρική διάγνωση. (Οδηγία 2001/83/ΕΚ εναρμόνιση: Δ.ΥΓ3α/Γ.Π , ΦΕΚ ΤΒ ) Κυκλοφορεί κατόπιν έγκρισης από αρμόδιες αρχές (Άδεια Κυκλοφορίας, Κάτοχος Άδειας Κυκλοφορίας-ΚΑΚ/Marketing Authorisation Holder-ΜΑΗ) Διανέμεται σε τυποποιημένη μορφή, με φύλλο οδηγιών χρήσης και περίληψη χαρακτηριστικών προϊόντος

7 Φάρμακο: Ασφάλεια Τα φάρμακα εγκρίνονται για κυκλοφορία με δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας από κλινικές μελέτες. Ένα νέο δραστικό συστατικό για να κυκλοφορήσει, θα έχει δοκιμασθεί (με κλινικές μελέτες φάσης Ι, ΙΙ & ΙΙΙ) σε ένα σχετικά μικρό αριθμό ασθενών, που κυμαίνεται κατά μέσο όρο ανάμεσα στους ασθενείς. Η έρευνα για κάθε νέο φάρμακο δεν σταματάει με τη κυκλοφορία του. Το φάρμακο παρακολουθείται καθ όλη τη διάρκεια μέχρι την απόσυρσή του όσον αφορά τόσο στην αποτελεσματικότητα αλλά κυρίως στην ασφάλειά του. Ο έλεγχος ασφάλειας οργανώνεται και καθοδηγείται από αρμόδιες αρχές με κινητήριο μοχλό τους επιστήμονες υγείας, τις φαρμακευτικές εταιρείες και τους ασθενείς. Η συνεχής παρακολούθηση της ασφάλειας ενός φαρμάκου γίνεται μέσω: του συστήματος της φαρμακοεπαγρύπνησης (1), του συστήματος διαχείρισης κινδύνου (2), μέσω μηπαρεμβατικών (ή/και παρεμβατικών) μετεγκριτικών κλινικών μελετών, επιδημιολογικών μελετών (3), αλλά και μέσω των αναλύσεων πληθυσμιακής φαρμακοκινητικής και μετα-αναλύσεων κλινικών μελετών.

8 Η Διαδικασία Έρευνας & Ανάπτυξης Φαρμάκων Προκλινική απόφαση 1η δόση σε άνθρωπο 1η κατάθεση 1η έγκριση Έρευνα Αρχικό στάδιο ανάπτυξης Τελικό στάδιο ανάπτυξης Marketing Κλινική αξιολόγηση Φαρμακοεπαγρύπνηση Σύστημα διαχείρισης κινδύνου Διάρκεια (μέση τιμή) 4,2 έτη 1,3 έτη 5,8 έτη Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διάρκεια US FDA: 1,0 έτος μετεγκριτικών κλινικών EU EMA: 1,4 έτη μελετών MHW Ιαπωνίας: 1,8 έτη Αρ. δραστικών μορίων Πηγή: CMR Int R&D Factbook

9 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία

10 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση (pharmacovigilance) Αφορά σε: Φάρμακα (πρωτότυπα, γενόσημα-generics, βιοομοειδήbiosimilars, μη συνταγογραφούμενα-otc, θεραπευτικά, διαγνωστικά, προληπτικά-εμβόλια, ραδιοφάρμακα, ομοιοπαθητικά, παραδοσιακά φυτικής προέλευσης) Σχετίζεται με τη συνεχή παρακολούθηση του προφίλ ασφάλειας κάθε εγκεκριμένου προς κυκλοφορία φαρμάκου, και έχει ως στόχο την ανίχνευση, αξιολόγηση, κατανόηση και/ή πρόληψη των ανεπιθύμητων ενεργειών Νομοθετείται από αυστηρούς και καλά καθορισμένους κανόνες Έχουν θεσμοθετηθεί διαδικασίες επαγρύπνησης έτσι ώστε ι) να προστατεύεται συνεχώς η υγεία και η ασφάλεια των ασθενών, ιι) να γίνεται ασφαλής χρήση των προϊόντων και ιιι) να ενημερώνονται άμεσα όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission).

11 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Το πλαίσιο που αφορά στη συνεχή παρακολούθηση της ασφάλειας των φαρμάκων. «Η επιστήμη και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την ανίχνευση, αξιολόγηση, κατανόηση και πρόληψη των ανεπιθύμητων ενεργειών ή όποιου άλλου προβλήματος που σχετίζεται με τα φάρμακα» (ΠΟΥ). Η φαρμακοεπαγρύπνηση γίνεται με μια διαδικασία συλλογής και αξιολόγησης αναφορών σχετικών με την ασφάλεια των φαρμάκων. Η συγκέντρωση πληροφοριών γίνεται από: αναφορές επαγγελματιών υγείας ή καταναλωτών (αφορά: κοινωνικό σύνολο), και από: κλινικές μελέτες/βιβλιογραφία (αφορά: φαρμακευτικές εταιρείες) Με τη φαρμακοεπαγρύπνηση επιτυγχάνεται η ανίχνευση σπάνιων ΑΕ (<1%), ή αλληλοεπιδράσεις φαρμάκων, ή επιδράσεις από μακροχρόνια χορήγηση ή μακροχρόνιες επιδράσεις, ή ΑΕς σε υποπληθυσμούς.

12 Ανεπιθύμητο Συμβάν Ανεπιθύμητη Ενέργεια: ορισμοί Ανεπιθύμητο Συμβάν (adverse event, GCP 1.2) Κάθε ανεπιθύμητη από ιατρική άποψη εκδήλωση σε ασθενή ή σε συμμετέχοντα σε κλινική μελέτη στον οποίο χορηγείται φαρμακευτικό προϊόν, η οποία δεν παρουσιάζει αναγκαστικά αιτιολογική συσχέτιση με τη θεραπεία αυτή. Ανεπιθύμητες αντιδράσεις κατά ή/και μετά την χρήση. Αντιδράσεις που οφείλονται σε υπερδοσολογία, κακή χρήση, διακοπή της λήψης, εθισμό, ευαισθησία ή τοξικότητα. Φαινομενικά μη σχετιζόμενες ασθένειες ή επιδείνωση της προϋπάρχουσας νόσου. Τραυματισμούς ή ατυχήματα που υποπτευόμαστε ότι έχουν σχέση με τη χρήση. Μη φυσιολογικά ευρήματα κατά τον κλινικό έλεγχο και τη φυσική εξέταση. Παθολογικές εργαστηριακές τιμές που απαιτούν παρέμβαση ή περαιτέρω διερεύνηση. Έλλειψη αποτελεσματικότητας. Εκδηλώσεις αλληλεπίδρασης. Αντιδράσεις μετά από ενδομήτρια έκθεση ή χρήση κατά τη γαλουχία Συμβάντα ως συνέπεια ιατρικού λάθους Ανεπιθύμητη Ενέργεια (adverse reaction, GCP 1.1) Μία απόκριση σε ένα φάρμακο που είναι επιβλαβής και ακούσια (όπως αναθεωρήθηκε στη κοινοτική οδηγία 2010/84/EU, και εναρμονίστηκε με την Δ.ΥΓ3α/Γ.Π , ΦΕΚ ΤΒ ). Πηγή: 2001/20/EC , ΔΥΓ/89292/ , ΔΥΓ 83657/05, ΔΥΓ3α/οικ.82161/

13 Ανεπιθύμητο Συμβάν Ανεπιθύμητη Ενέργεια: ορισμοί Μη Αναμενόμενη Ανεπιθύμητη Ενέργεια (unexpected adverse reaction) Η ανεπιθύμητη ενέργεια της οποίας η φύση ή/και η σοβαρότητα ή/και το αποτέλεσμα/έκβαση δεν συμφωνεί με τις υπάρχουσες πληροφορίες για το προϊόν, σύμφωνα με την περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος (ή το εγχειρίδιο του ερευνητή για προϊόν σε κλινική έρευνα). Πηγή: 2001/20/EC , ΔΥΓ/89292/ , ΔΥΓ 83657/05 *EudraLex Volume 9A

14 Ανεπιθύμητο Συμβάν Ανεπιθύμητη Ενέργεια: ορισμοί Σοβαρή Ανεπιθύμητη Ενέργεια/Συμβάν (serious adverse reaction, GCP 1.50) Κάθε ανεπιθύμητη από ιατρική άποψη εκδήλωση ή ανεπιθύμητη αντίδραση η οποία ανεξάρτητα από τη δόση: Θέτει σε κίνδυνο τη ζωή (τοξικότητα IV) ή επιφέρει θάνατο (τοξικότητα V) Απαιτεί νοσοκομειακή νοσηλεία ή παράταση της υφιστάμενης νοσοκομειακής νοσηλείας Οδηγεί σε μόνιμη ή σημαντική αναπηρία/ανικανότητα ή εκφράζεται με συγγενή ανωμαλία/διαμαρτία διαπλάσεως Αποτελεί «σημαντικό ιατρικό συμβάν*» (important medical event) σύμφωνα με τη κρίση του επαγγελματία υγείας Πηγή: 2001/20/EC , ΔΥΓ/89292/ , ΔΥΓ 83657/05 *EudraLex Volume 9A

15 Σημαντικό Ιατρικό Συμβάν (important medical event) Σημαντικό Ιατρικό Συμβάν: Κάθε συμβάν το οποίο μπορεί σύμφωνα με την κρίση του ιατρού να θέσει σε κίνδυνο τον ασθενή, ή να απαιτήσει παρέμβαση για να προληφθεί κάποια από τις αναφερόμενες στις Σοβαρές Ανεπιθύμητες Ενέργειες εκβάσεις (πχ θάνατος, νοσηλεία στο νοσοκομείο κλπ). Παραδείγματα: Εντατική θεραπεία στο σπίτι για βρογχόσπασμο αλλεργικής αιτιολογίας, σπασμοί που δεν οδηγούν σε νοσηλεία, ανάπτυξη εξάρτησης Κάθε πιθανή μετάδοση λοιμογόνου παράγοντα μέσω ιατρικού προϊόντος θεωρείται επίσης σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια Πηγή: EudraLex Volume 9A

16 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Πότε γίνεται: Οι διαδικασίες φαρμακοεπαγρύπνησης ισχύουν από τη στιγμή που ένα φάρμακο λαμβάνει άδεια κυκλοφορίας μέχρι και περίπου 3 χρόνια μετά την ανάκληση της άδειας κυκλοφορίας (ενδεικτικά). Τι θα πρέπει να αναφέρεται: Όλες οι ανεπιθύμητες ενέργειες. Ποιες οι ελάχιστες πληροφορίες για την αναφορά: ένας ασθενής ένα ύποπτο προϊόν μια ανεπιθύμητη ενέργεια μια πηγή αναφοράς

17 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Από ποιόν γίνονται οι αναφορές: Επαγγελματίες υγείας (ιατροί, φαρμακοποιοί, νοσηλευτές, κ.α.) Ν.2519/1997 «...Κάθε νοσηλευτής, γιατρός ή άλλος υπεύθυνος νοσηλευτηρίου υποχρεούται να ενημερώνει εγγράφως και με το ταχύτερο δυνατό μέσο τον ΕΟΦ για κάθε περιστατικό σοβαρής ή απροσδόκητης ανεπιθύμητης ενέργειας ή βλάβης της υγείας, το οποίο είναι πιθανόν να προκλήθηκε από τη χορήγηση φαρμακευτικού προϊόντος» Ασθενείς, καταναλωτές (οι αναφορές αυτές διασταυρώνονται με επαγγελματίες υγείας) Φαρμακευτικές εταιρείες (εντός 15 ημερών για σοβαρή ΑΕ και εντός 90 ημερών για μη σοβαρή ΑΕ και σε περιοδικές επικαιροποιημένες εκθέσεις για την ασφάλεια (ΠΕΕΑ) με στατιστική και επιστημονική ανάλυση όλων των δεδομένων ασφαλείας) Σε ποιόν γίνονται οι αναφορές: ΕΟΦ, Τμήμα Ανεπιθύμητων Ενεργειών Φαρμακευτική Εταιρεία, Τμήμα Φαρμακοεπαγρύπνησης. Παρέχει καθοδήγηση για τις σωστές ενέργειες και τελικά ενημερώνει τον ΕΟΦ (εμμέσως, μέσω της ευρωπαϊκής βάσης)

18 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία ΑΕ (Ασθενής) Επαγγελματίας Υγείας Κίτρινη Κάρτα ΕΟΦ Εταιρεία (Ημέρα 0) EudraVigilance Σοβαρά ΑΣ, εντός 15 ημερών Μη σοβαρά AΣ, εντός 90 ημερών

19 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Πως γίνονται οι αναφορές: ΕΟΦ: Ταχυδρομικά/Φαξ/Ηλεκτρονικά «Κίτρινη» Κάρτα (Ν. 2519: «εγγράφως») Φαρμακευτική Εταιρεία: με οποιδήποτε τρόπο, π.χ. ακόμη και τηλεφωνικά ή μέσω Ιατρικού Επισκέπτη Που βρίσκει κανείς την «κίτρινη» κάρτα: (e-kk) Τηλ. ΕΟΦ , Φαξ: Εθνικό Συνταγολόγιο Φαρμακεία, Ιατρικά Συνέδρια Βάσεις δεδομένων: EudraVigilance: κεντρική βάση δεδομένων στοιχείων φαρμακοεπαγρύπνησης στην ΕΕ Εισαγωγή δεδομένων από φαρμακευτικές εταιρείες και αρχές (ΕΟΦ) Όλα τα στοιχεία καλύπτονται από πλήρη ανωνυμία.

20 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία

21 1. Eudravigilance: post authorisation module (EVPM)

22 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Κάτοχος Άδειας Κυκλοφορίας (marketing authorisation holder): Θα πρέπει να διαβεβαιώνει ότι έχει ικανό σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης και διαχείρισης κινδύνου (risk management), έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η υπευθυνότητα και η νομική ευθύνη για τα προϊόντα του, αλλά και να διασφαλίζεται ότι λαμβάνεται κάθε δυνατό μέτρο προστασίας. Αρμόδιες Εθνικές Αρχές Κρατών Μελών ΕΕ: Είναι υπεύθυνες για τη παρακολούθηση των διαδικασιών της φαρμακοεπαγρύπνησης για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα που χορηγούνται σε ασθενείς στη χώρα τους. Έχουν συστήσει σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης, με σκοπό να συλλέγονται και να αξιολογούνται πληροφορίες σχετικές με το κίνδυνο/όφελος των φαρμακευτικών προϊόντων. Επιτηρούν συνεχώς το προφίλ ασφάλειας των φαρμάκων και λαμβάνουν μέτρα όπου χρειάζεται. Επιτηρούν τους υπεύθυνους κυκλοφορίας ότι συμμορφώνονται με τις αρχές και τους νόμους σχετικά με φαρμακοεπαγρύπνηση και διαχείριση κινδύνου. Διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες διαχέονται τόσο στα κράτη μέλη της ΕΕ, όσο και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων ΕΜΑ (μέσω EudraVigilance). Διεξάγουν επιθεωρήσεις του συστήματος φαρμακοεπαγρύπνησης.

23 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (European Medicines Agency ΕΜΑ): Το ΕΜΑ είναι άμεσα αρμόδιο για τα προϊόντα με κεντρική άδεια κυκλοφορίας. Το ΕΜΑ συντονίζει την επιτήρηση των φαρμακευτικών προϊόντων με άδεια κυκλοφορίας εντός της ΕΕ, παρέχει συμβουλές σχετικές με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής και αποτελεσματική χρήση των φαρμάκων, εξασφαλίζει την εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών και νόμων γύρω από τη φαρμακοεπαγρύπνηση. Η επιτροπή του ΕΜΑ για φάρμακα για ανθρώπινη χρήση (Committee for Human Medicinal Products, CHMP) είναι υπεύθυνη για τη διατύπωση γνωμοδοτήσεων σχετικά με ερωτήματα/θέματα που αφορούν στα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση.

24 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ΕΜΑ: Η ομάδα εργασίας φαρμακοεπαγρύπνησης του ΕΜΑ (Pharmacovigilance Working Party, PVWP) συνεργάζεται με την CHMP, παρέχει συμβουλές σχετικές με την ασφάλεια των φαρμάκων, διερευνά τις ανεπιθύμητες ενέργειες, συμβάλει στην εξακρίβωση, στην εκτίμηση και στην αντιμετώπιση προβλημάτων, καθώς και εισηγείται νέα μέτρα σχετικά με την ασφαλή χρήση των φαρμάκων. Με τον Κανονισμό 1235/2010/ΕΚ, ιδρύθηκε και η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης αξιολόγησης κινδύνου (Pharmacovigilance Risk Assessment Committee PRAC) η οποία είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση και την παρακολούθηση των ζητημάτων ασφάλειας για τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση. Οι συστάσεις της PRAC λαμβάνονται υπόψη: από την CHMP σε ό,τι αφορά στα φάρμακα με κεντρική άδεια κυκλοφορίας και σε ειδικές διαδικασίες «διαιτησίας» εντός της ΕΕ για τα φάρμακα, από το δίκτυο των εθνικών αρχών για τα φάρμακα με εθνικές άδειες κυκλοφορίας σε κράτη μέλη της ΕΕ.

25 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία Αποτελέσματα και συνέπειες των αναφορών: Ο ΕΟΦ ή η εταιρεία ενδέχεται να επικοινωνήσει με τον επαγγελματία υγείας για να ζητήσει περισσότερες πληροφορίες (αν τα στοιχεία στην αναφορά δεν είναι πλήρη). Ο ΕΟΦ ή η εταιρεία θα επικοινωνήσει με τον επαγγελματία υγείας (εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία επικοινωνίας) σε περίπτωση που γίνει αναφορά από ασθενή/καταναλωτή (μη επαγγελματία υγείας). Δεν υπάρχουν αρνητικές συνέπειες για τον επαγγελματία υγείας ή τον ασθενή/καταναλώτη εάν αναφέρει ανεπιθύμητη ενέργεια. Νομικά, υπάρχουν κυρώσεις εάν ο επαγγελματίας υγείας δεν αναφέρει την ανεπιθύμητη ενέργεια. Ενημέρωση από τον ΕΜΑ και στη συνέχεια από τις εθνικές αρμόδιες αρχές κρατών μελών (συμπ. ΕΟΦ), με ανακοινώσεις στον τύπο/ηλεκτρονικές πύλες ή επιστολές στους επαγγελματίες υγείας ( direct health care professional communication ) από τις εθνικές αρχές ή τους ΚΑΚ. Αλλαγές στην Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προϊόντος (summary of product characteristics, SPC) και στο Φύλλο Οδηγιών Χρήσης του Προϊόντος (patient information leaflet, PIL) με τροποποιήσεις ή περιορισμούς στη χρήση. Αναστολή Άδειας Κυκλοφορίας.

26 1. Φαρμακοεπαγρύπνηση μετά την Έγκριση και κατά την Κυκλοφορία: περιοδικές εκθέσεις ασφάλειας Περιοδική Επικαιροποιημένη Έκθεση για την Ασφάλεια ΠΕΕΑ- (Periodic Safety Update Report PSUR): Έκθεση όπου αναφέρονται όλες οι ανεπιθύμητες ενέργειες οι οποίες έχουν αναφερθεί από όλες τις πηγές σε όλες τις χώρες (κίτρινη κάρτα, βιβλιογραφία, κλινικές μελέτες, κ.λ.π.). Υποβάλλεται από τον Κάτοχο Άδειας Κυκλοφορίας σε κεντρικό αποθετήριο (PSUR repository) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε 6 μήνες από τη λήψη της Άδειας Κυκλοφορίας μέχρις ότου τεθεί το φάρμακο σε κυκλοφορία. Όταν το φάρμακο είναι σε κυκλοφορία, κάθε 6 μήνες για τα πρώτα 2 χρόνια, κατόπιν ετησίως για τα επόμενα 2 χρόνια, και στη συνέχεια ανά 3-ετία. Οι ΚΑΚ γενοσήμων φαρμάκων ή φαρμάκων καθιερωμένης χρήσης ή ομοιοπαθητικών φαρμάκων ή παραδοσιακών φαρμάκων φυτικής προέλευσης υποβάλλουν ΠΕΕΑ μόνο σε περίπτωση που αυτό απαιτηθεί από μια αρμόδια αρχή ή όταν αυτή η υποχρέωση έχει οριστεί ως όρος της άδεια κυκλοφορίας.

27 Παρακολούθηση Φαρμάκων Μετά την Έγκριση

28 Παρακολούθηση Φαρμάκων Μετά την Έγκριση Φάρμακα υπό Πρόσθετη Παρακολούθηση Η ΕΕ εισήγαγε μια νέα διαδικασία επισήμανσης προϊόντων που βρίσκονται υπό ιδιαίτερα στενή παρακολούθηση από τις ρυθμιστικές αρχές. Αυτά τα φαρμακευτικά προϊόντα υπόκεινται σε «πρόσθετη παρακολούθηση». Τα φαρμακευτικά προϊόντα «υπό πρόσθετη παρακολούθηση» έχουν ένα μαύρο ανεστραμμένο τρίγωνο, το οποίο εμφανίζεται στο Φύλλο Οδηγιών Χρήσης και στην Περίληψη Χαρακτηριστικών του Προϊόντος (όχι στην εξωτερική συσκευασία). Εφαρμόζεται από το Φθινόπωρο του Όταν ένα φάρμακο έχει χαρακτηρισθεί με το μαύρο τρίγωνο, αυτό σημαίνει ότι παρακολουθείται πιο εντατικά από τα άλλα φάρμακα. Το μαύρο τρίγωνο δίνει τη δυνατότητα να εντοπιστούν γρήγορα τα φάρμακα που υπόκεινται σε «πρόσθετη παρακολούθηση». Οι επαγγελματίες υγείας αλλά και οι ασθενείς ενθαρρύνονται να αναφέρουν εικαζόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες με φάρμακα που έχουν το μαύρο τρίγωνο.

29 Παρακολούθηση Φαρμάκων Μετά την Έγκριση Φάρμακα υπό Πρόσθετη Παρακολούθηση Καθεστώς «πρόσθετης παρακολούθησης» για ένα φάρμακο εφαρμόζεται στις εξής περιπτώσεις: Φάρμακο με νέο δραστικό συστατικό που έλαβε άδεια έγκρισης μετά την 1/1/2011 Φαρμακευτικό προϊόν βιολογικής προέλευσης με περιορισμένη εμπειρία μετεγκριτικά Φάρμακα στα οποία έχει δοθεί άδεια κυκλοφορίας υπό περιορισμούς (conditional approval), ή είναι εγκεκριμένα υπό εξαιρετικές περιστάσεις (exceptional circumstances). Φάρμακα για τα οποία έχουν ζητηθεί επιπρόσθετες μελέτες ασφάλειας. Όποια φαρμακευτικά προϊόντα κριθούν από την Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης Αξιολόγησης Κίνδύνου (PRAC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, ότι θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο κατάλογο των υπό πρόσθετη παρακολούθηση προϊόντων. Τον Απρίλιο 2013 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων εξέδωσε τον πρώτο κατάλογο των «υπό πρόσθετη παρακολούθηση» φαρμάκων, ο οποίος και αξιολογείται μηνιαίως από την PRAC. Ένα φάρμακο παραμένει στο κατάλογο των «υπό πρόσθετη παρακολούθηση» προϊόντων για 5 χρόνια ή λιγότερο αν η PRAC αποφασίσει την απόσυρσή του από το σχετικό κατάλογο νωρίτερα.

30 Η Διαδικασία Έρευνας & Ανάπτυξης Φαρμάκων Προκλινική απόφαση 1η δόση σε άνθρωπο 1η κατάθεση 1η έγκριση Έρευνα Αρχικό στάδιο ανάπτυξης Τελικό στάδιο ανάπτυξης Marketing Κλινική αξιολόγηση Φαρμακοεπαγρύπνηση Σύστημα διαχείρισης κινδύνου Διάρκεια (μέση τιμή) 4,2 έτη 1,3 έτη 5,8 έτη Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διάρκεια US FDA: 1,0 έτος Μετεγκριτικών Κλινικών EU EMA: 1,4 έτη Μελετών MHW Ιαπωνίας: 1,8 έτη Αρ. δραστικών μορίων Πηγή: CMR Int R&D Factbook

31 2. Σύστημα διαχείρισης κινδύνου

32 2. Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνου Ένα σύνολο δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων φαρμακοεπαγρύπνησης που αποσκοπούν στην ανίχνευση, το χαρακτηρισμό, την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των κινδύνων που συνδέονται με ένα φάρμακο, συμπεριλαμβανομένης της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των εν λόγω δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων. Δ.ΥΓ3α/ΓΠ32221/

33 2. Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνου Το Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνου (Risk Management System RMS) για ένα φάρμακο περιγράφεται στο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνου (Risk Management Plan RMP), το οποίο καταθέτει ο Κάτοχος Άδειας Κυκλοφορίας στις Αρμόδιες Αρχές. To Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνου περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες: 1. Χαρακτηρισμός του προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου (τι γνωρίζουμε και τι δεν γνωρίζουμε). 2. Σχεδιασμός των δραστηριοτήτων Φαρμακοεπαγρύπνησης που αποσκοπούν στο χαρακτηρισμό των γνωστών κινδύνων, στον εντοπισμό νέων κινδύνων και στην αύξηση της γνώσης μας για το προφίλ ασφαλείας του φαρμάκου. 3. Σχεδιασμός και εφαρμογή των Ενεργειών Ελαχιστοποίησης Κινδύνου καθώς και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας αυτών. Δ.ΥΓ3α/ΓΠ32221/ και GVP Module V

34 3. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια (μετεγκριτικών) μη-παρεμβατικών κλινικών μελετών

35 Κλινικές μελέτες Παρεμβατικές κλινικές δοκιμές (interventional trials, microdosing Phase 0, Phase I-III & IV) Μη-Παρεμβατικές κλινικές μελέτες (non-interventional studies, Phase IV & V, post-marketing surveillance, registry, PASS, PAES) (Παρεμβατικές ή μη-παρεμβατικές) επιδημιολογικές μελέτες (epidemiologic studies)

36 Μη-παρεμβατικές Κλινικές Μελέτες: ορισμός Μελέτη κατά την οποία το ή τα φαρμακευτικά προϊόντα συνταγογραφούνται ως συνήθως, σύμφωνα με τους όρους που προβλέπονται στην άδεια κυκλοφορίας. Η ένταξη του ασθενούς σε συγκεκριμένη θεραπευτική στρατηγική δεν αποφασίζεται εκ των προτέρων από το πρωτόκολλο μελέτης, αλλά καθορίζεται από την τρέχουσα ιατρική πρακτική, η δε απόφαση για τη χορήγηση του φαρμακευτικού προϊόντος διαχωρίζεται σαφώς από την απόφαση για τη συμμετοχή του ασθενούς στη μελέτη. Στους ασθενείς δεν πρέπει να εφαρμόζονται επιπρόσθετες διαδικασίες διάγνωσης ή παρακολούθησης, για δε την ανάλυση των συλλεγόμενων δεδομένων πρέπει να εφαρμόζονται επιδημιολογικές μέθοδοι. ΔΥΓ3/89292/ ΦΕΚ 1973/ , Κοινοτική Οδηγία 2001/20

37 Μη-παρεμβατικές Κλινικές Μελέτες ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 284, ΧΟΛΑΡΓΟΣ Γραφείο Α Αντιπροέδρου Χολαργός Αρ. Πρωτ Διευκρινιστική Εγκύκλιος για τις μη παρεμβατικές μελέτες Προς (Πίνακα Αποδεκτών).. Διευκρινίζουμε τα ακόλουθα: Η ΚΥΑ ΔΥΓ3/89292/2003 «περί κλινικών μελετών», με την οποία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία 2001/20/ΕΕ, ρητά ορίζει την έννοια της μη παρεμβατικής μελέτης και την εξαιρεί από το πεδίο εφαρμογής της. Σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα, με έναυσμα τη νέα κοινοτική νομοθεσία και μέχρι την εφαρμογή της, δηλαδή του Κανονισμού 1235/2010 (τροποποίηση του Καν. 726/2004) και της Οδηγίας 2010/84/ΕΕ (τροποποίηση της Οδηγ. 2001/83/ΕΕ ως προς την Φαρμακοεπαγρύπνηση), διευκρινίζεται ότι ο μοναδικός τύπος μη παρεμβατικών μελετών που υποβάλλονται εφεξής στον ΕΟΦ είναι οι μη παρεμβατικές μετεγκριτικές μελέτες ασφαλείας ή αποτελεσματικότητας που επιβάλλονται από την Αρμόδια Αρχή είτε κατά την χορήγηση άδειας κυκλοφορίας είτε μεταγενέστερα και οι οποίες υπόκεινται σε προηγούμενη έγκριση του ΕΟΦ. Στον υποβαλλόμενο φάκελο προς έγκριση θα περιέχονται όλα τα δικαιολογητικά που προβλέπονται από την Εγκύκλιο του ΕΟΦ υπ αριθμ / , η οποία πλέον θα εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο για τις μη παρεμβατικές μετεγκριτικές μελέτες ασφαλείας ή αποτελεσματικότητας, ο δε φάκελος προς έγκριση θα συνοδεύεται επιπλέον από τα ακόλουθα δικαιολογητικά.

38 Μη-παρεμβατικές μετεγκριτικές μελέτες ασφάλειας & αποτελεσματικότητας Για τη διερεύνηση του προφίλ ασφαλείας ενός φαρμάκου διεξάγονται μετεγκριτικές μελέτες ασφαλείας, Post-Αuthorisation Safety Studies (PASS), ενώ για θέματα αποτελεσματικότητας διεξάγονται μελέτες αποτελεσματικότητας, Post-Authorisation Efficacy Studies (PAES). Ορισμός PASS: Οποιαδήποτε μελέτη σχετικά με ένα εγκεκριμένο φάρμακο, που διεξάγεται με σκοπό την ανίχνευση, το χαρακτηρισμό ή την ποσοτικοποίηση ενός κινδύνου ασφάλειας, την επιβεβαίωση του προφίλ ασφάλειας του φαρμάκου ή τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων διαχείρισης του κινδύνου. Ορισμός PAES: Οποιαδήποτε μελέτη σχετικά με ένα εγκεκριμένο φάρμακο, που διεξάγεται σε περίπτωση που έχουν εντοπιστεί θέματα σε σχέση με ορισμένες πτυχές της αποτελεσματικότητας του φαρμάκου και τα οποία μπορούν να επιλυθούν μόνο μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου στην αγορά. Οι μελέτες ρυθμίζονται από το Κανονισμό 1235/10 και τη Κοινοτική Οδηγία 2010/84. Οι PASS/PAES διεξάγονται κατά πρωτοβουλία της εταιρείας ή μετά από απαίτηση των Αρχών και μπορεί αν είναι μη-παρεμβατικές ή παρεμβατικές

39 Κανονισμός 1235/10/EC

40 Κανονισμός 1235/10/EC

41 Οδηγία 2010/84/EC

42 Οδηγία 2010/84/EC

43 Οδηγία 2010/84/EC

44 Οδηγία 2010/84/EC

45 Μη-παρεμβατικές Κλινικές Μελέτες: Post Authorisation Safety & Efficacy Studies (PASS & PAES) Προοπτικές μελέτες Μελέτες επιβεβαίωσης ασφάλειας ή/και αποτελεσματικότητας που «επιβάλλονται» (Οδηγία 2010/84/EU & Κανονισμός 1235/2010) στον κάτοχο άδειας κυκλοφορίας από τις αρχές (συμπ. CP, DCP, MRP, εθνική διαδικασία, 22a/2010/84/EU) ως «όρος» για τη κυκλοφορία του φαρμάκου Αποτελούν συνέχεια των εισηγήσεων EMEA/127318/2007(March2007) και της κατευθυντήριας οδηγίας EMEA NtA, Vol.2A, Ch.4, April 2006, περί «υπο όρους» έγκριση κυκλοφορίας (conditional approval) Provisional/conditional MA: Διαδικασία εγκρίσεως κυκλοφορίας φαρμάκου 2 σταδίων: αρχικά μία προσωρινή έγκριση όταν ο λόγος οφέλους/κινδύνου δεν έχει εντελώς καθορισθεί, η οποία ακολουθείται από τη πλήρη έγκριση Η διαδικασία αυτή προτείνεται για απειλητικές για τη ζωή νόσους, για «ορφανά» φάρμακα και για άλλες σοβαρές καταστάσεις μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο όταν υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις στους τομείς: risk management, pharmacovigilance & biomarker validation

46 Μη-παρεμβατικές Κλινικές Μελέτες: Post Authorisation Safety & Efficacy Studies (PASS & PAES) Οι μέλετες μπορούν να γίνουν και «εθελοντικά» από τους MAHs (107m/2010/84/EU) Ο ορισμός, ο σκοπός και διαδικασίες των PASS καθορίζονται επαρκώς στον Κανονισμό 1235/2010 (τροποποιεί τον 726/2004) και της Οδηγίας 2010/84EU (τροποποιεί την 2001/83/EC) Δεν υπάρχουν επαρκείς αναφορές και παραμένει «ασαφής» ο χώρος των PAES Πρόκειται για πολυκεντρικές και πολυεθνικές μελέτες Ακολουθείται εγκεκριμένο πρωτόκολλο, το φάρμακο συνταγογραφείται και η στατιστική ανάλυση ακολουθεί επιδημιολογικές μεθόδους Οδηγίες για τη διεξαγωγή PASS: Good Pharmacovigilance Practice Module VIII

47 3. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια μετεγκριτικών μη-παρεμβατικών κλινικών μελετών Μη-Παρεμβατικές Μετεγκριτικές Κλινικές Μελέτες (non-interventional post marketing studies) (αρ. 2γ, 2001/20/ΕΕ) Μελέτες όπου η αγωγή συνταγογραφείται σύμφωνα με την εγκεκριμένη οδηγία χρήσης, οι ασθενείς δεν επιλέγονται με κάποια κριτήρια, δεν απαιτούνται επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις ή χειρισμοί. Υποκατηγορίες μη-παρεμβατικών κλινικών μελετών (αρ. 1.15, 2001/83/ΕΚ) μελέτες παρατήρησης, μετεγκριτικές ασφάλειας, φαρμακοοικονομίας, επιδημιολογικές, κ.λ.π. Τρόπος καταγραφής δεδομένων ασφάλειας Περιγράφεται με σαφήνεια και ακρίβεια στο πρωτόκολλο χρήσης. Υπεύθυνος καταγραφής δεδομένων ασφάλειας Ο ερευνητής υποχρεούται να αναφέρει στον Χορηγό της Μελέτης κάθε δεδομένο ασφάλειας σύμφωνα με ό,τι περιγράφει κάθε φορά το πρωτόκολλο.

48 3. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια μετεγκριτικών μη-παρεμβατικών κλινικών μελετών Σύστημα αναφορών: ο Χορηγός της μελέτης είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση, την επικοινωνία και την αναφορά στις αρμόδιες αρχές Εσπευσμένες αναφορές (Εγκ. ΕΟΦ & Good pharmacovigilance Practices Modules VI & VIII) Οι σοβαρές ΑΕς αναφέρονται από τον χορηγό εντός 15 ημερών και οι μη σοβαρές ΑΕς εντός 90 ημερών (ηλεκτρονικά, για ΑΕς που συμβαίνουν στην Ελλάδα αυτήν τη στιγμή απαιτείται υποβολή μόνο των σοβαρών ΑΕ απευθείας στο Post Authorisation Module της ευρωπαϊκής βάσης EudraVigilance) Περιοδικές αναφορές Ετήσιες αναφορές προόδου (στον ΕΟΦ) Τελική αναφορά εντός 60 ημερών από τη λήξη της μελέτης (στον ΕΟΦ) ΕΠΠΑ

49 3. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια μετεγκριτικών μη-παρεμβατικών κλινικών μελετών Έντυπο CIOMS I (κοινό πρότυπο για την αναφορά ΑΕ μεταξύ οργανισμών παγκοσμίως. Η EudraVigilance μπορεί επίσης να εμφανίζει τα δεδομένα των αναφορών στη βάση σε μορφή CIOMS I)

50 4. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια (προ-εγκριτικών) παρεμβατικών κλινικών μελετών

51 4. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια παρεμβατικών κλινικών μελετών Κατηγοριοποίηση Ανεπιθύμητων Συμβάντων Σοβαρότητα Σοβαρό ή μη-σοβαρό Συσχέτιση Σχετιζόμενο ή μη-σχετιζόμενο AΣ Προσδοκιμότητα Αναμενόμενο ή μη-αναμενόμενο Δριμύτητα/ένταση Ελαφρά, Μέτρια, Βαριά

52 4. Φαρμακοεπαγρύπνηση κατά τη διενέργεια παρεμβατικών μελετών Τρόπος καταγραφής δεδομένων ασφάλειας Περιγράφεται με σαφήνεια και ακρίβεια στο πρωτόκολλο χρήσης. Γίνεται στο Έντυπο Καταγραφής Περιστατικού (CRF) Υπεύθυνος καταγραφής δεδομένων ασφάλειας (Εγκύκλιος ΕΟΦ ) Ο ερευνητής είναι υπεύθυνος για τη καταγραφή των δεδομένων ασφάλειας σύμφωνα με ό,τι περιγράφει κάθε φορά το πρωτόκολλο. Τα σοβαρά Ανεπιθύμητα Συμβάντα πρέπει να αναφέρονται στο χορηγό εντός 24 ωρών. Διαδικασία αναφορών (Εγκύκλιος ΕΟΦ , Art /20/EC) Εσπευσμένες αναφορές: Ύποπτες απροσδόκητες σοβαρές ΑΕς (Suspected Unexpected Serious Adverse Reactions-SUSARs) αναφέρονται εντός: 15 ημερών εκτός αν σχετίζονται με θάνατο/απειλή για τη ζωή, οπότε εντός 7 ημερών, ηλεκτρονικά (Eudravigilance Clinical Trial Module-EVCTM), Περιοδικές αναφορές (στον ΕΟΦ): Όλα τα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάντα (συμπ. και SUSARs) σε Development Safety Update Report (DSUR). Όλα τα SUSARs σε εξαμηνιαία έκθεση.

53 Προϊόντα στο Χώρο της Υγείας: επαγρύπνηση Φάρμακα - Φαρμακοεπαγρύπνηση πρωτότυπα/ γενόσημα-generics/ βιοομοειδή-biosimilars/ μη συνταγογραφούμενα-otc/ διαγνωστικά/ προληπτικά-εμβόλια/ ραδιοφάρμακα Παραδοσιακά φάρμακα φυτικής προέλευσης Καλλυντικά - Κοσμετοεπαγρύπνηση (cosmetovigilance Κανονισμός (ΕΚ) 1223/2009) Περιλαμβάνονται π.χ. οδοντιατρικά προϊόντα Ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός Υλικοεπαγρύπνηση Ιατροτεχνολογικά προϊόντα Ενεργά εμφυτεύσιμα In vitro διαγνωστικά Συμπληρώματα διατροφής - Έλεγχος Ποιότητας (quality complaint in SOPs)

54 5. Υλικοεπαγρύπνηση 4. ΥΛΙΚΟΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ Ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός Ιατροτεχνολογικά προϊόντα (Οδηγία 93/42/ΕΟΚ όπως έχει τροποποιηθεί) Ενεργά εμφυτεύσιμα (Οδηγία 90/385/ΕΟΚ όπως έχει τροποποιηθεί) In vitro διαγνωστικά (Οδηγία 98/79/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί)

55 5. Υλικοκοεπαγρύπνηση μετά την έγκριση κυκλοφορίας Από ποιόν γίνονται οι αναφορές: Όπως και στη φαρμακοεπαγρύπνηση: επαγγελματίες υγείας, ασθενείς, φαρμακευτική εταιρεία, κατασκευαστής Σε ποιόν γίνονται οι αναφορές: Όπως και στη φαρμακοεπαγρύπνηση: ΕΟΦ (φαρμακευτική εταιρεία) Πως γίνονται οι αναφορές: Παρόμοια με τη φαρμακοεπαγρύπνηση: ΕΟΦ (ταχυδρομικά/φαξ, «Λευκή» Κάρτα, τηλεφωνικά), φαρμακευτική εταιρεία (τηλεφωνικά, ιατρικός επισκέπτης) αλλά δεν υπάρχει κεντρική ευρωπαϊκή βάση δεδομένων (όπως η EudraVigilance) Που βρίσκει κανείς τη «λευκή» κάρτα: Τηλ. ΕΟΦ , Φαξ: Εταιρείες που εμπορεύονται ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, επιστημονικά συνέδρια

56 5. Υλικοκοεπαγρύπνηση μετά την έγκριση κυκλοφορίας ΑΣ (Χρήστης) Επαγγελματίας Υγείας Εταιρεία (Ημέρα 0) Λευκή Κάρτα Λευκή Κάρτα ΕΟΦ Σοβαρά περιστατικά, εντός 10 ημερών Απειλητικά για τη δημόσια υγεία περιστατικά, εντός 2 ημερών

57 5. «Λευκή» Κάρτα

58 5. Υλικοκοεπαγρύπνηση μετά την έγκριση κυκλοφορίας Τι θα πρέπει να αναφέρεται στον ΕΟΦ: Όλα τα «σοβαρά» περιστατικά (incidents) που αφορούν σε ασθενή ή χρήστη, ακόμη και ο κίνδυνος εμφάνισης σοβαρού περιστατικού από ανεπάρκεια στην επισήμανση ή στις οδηγίες χρήσης, ή το οποίο απεφεύχθη λόγω έγκαιρης παρέμβασης. Συμπεριλαμβάνονται ανακριβή αποτελέσματα εξετάσεων που οδήγησαν σε λάθος κλινικό χειρισμό. Υπευθυνότητα διανομέα, κατόχου σήματος-ce, αρμόδιας αρχής: Όπως και στη φαρμακοεπαγρύπνηση. Συνέπειες αναφορών: Όπως και στη φαρμακοεπαγρύπνηση. Σχετική νομοθεσία και οδηγίες: ΦΕΚ 542/ & κείμενο «Λευκής» Κάρτας ΕΟΦ Guidelines on Medical Devices Vigilance System, MEDDEV rev 8 ΕΟΦ: «Υλικοεπαγρύπνηση. Σύνοψη υποχρεώσεων κατασκευαστών και χρηστών ιατροτεχνολογικών προϊόντων» Έκδοση 1.0/Απρίλιος 2010

59 (Φαρμακο-Υλικο) Επαγρύπνηση: Συμπέρασμα Η επαγρύπνηση αποτελεί ένα Παγκόσμιο σύστημα συλλογής αναφορών, καταγραφής και αξιολόγησης ανεπιθύμητων αναφορών με σκοπό τη λήψη κατάλληλων μέτρων. Το σύστημα της επαγρύπνησης βασίζεται στη συνεργασία παρά στη νομοθεσία.