Κεφάλαιο 6. Αναδίπλωση και ευκαμψία

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κεφάλαιο 6. Αναδίπλωση και ευκαμψία"

Transcript

1 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ευκαμψία

2 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και Ευκαμψία Εικόνα 6.1 Μια πολυπεπτιδική αλυσίδα είναι εκτεταμένη και εύκαμπτη στην αδίπλωτη, αποδιαταγμένη κατάσταση, ενώ είναι σφαιρική και συμπαγής στη διπλωμένη, φυσική της δομή. Σημαντικές Έννοιες: «Ευπλαστη σφαίρα»:όταν η πολυπεπτιδική αλυσίδα έχει υιοθετήσει τα στοιχεία της 2ταγούς δομής (α-ιέλικες, β-πτυχώσεις) αλλά παρουσιάζει «χαλαρότερη» 3D δομή, απ ότι στην φυσική της κατάσταση. Πρωτεϊνική Αναδίπλωση: Κατά την πρωτεϊνική αναδίπλωση προκύπτει μια συγκεκριμένη 3D δομή από την 1D δομή της πολυπεπτιδικής αλυσίδας, δηλ. της ακολουθίας των αμινοξέων. Δυναμική Πρωτεϊνών: Μια πρωτείνη στην φυσικής της κατάσταη δεν είναι στατική, αλλά όλα τα στοιχεία της επιτελούν διαρκώς μικρές κινήσεις στον χώρο. Αυτές αντιστοιχούν είτε σε ταλαντώσεις μεμονομένων ατόμων είτε σε συλλογικές κινήσεις ομάδων ατόμων.

3 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και Ευκαμψία Εικόνα 6.2 Ηκατάστασητης«εύπλαστης σφαίρας» (molten globule state) αποτελεί σημαντικό ενδιάμεσο στο μονοπάτι αναδίπλωσης καθώς μια πολυπεπτιδική αλυσίδα μεταπίπτει από μια αδίπλωτη στη διπλωμένη της δομή. Η «εύπλαστη σφαίρα» έχει μεγάλο μέρος από τη δευτεροταγή δομή της φυσικής κατάστασης, αλλά είναι λιγότερο συμπαγής από τη φυσική δομή και οι κατάλληλες αλληλεπιδράσεις πακεταρίσματος, στο εσωτερικό της πρωτεΐνης, δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί.

4 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση, Ευκαμψία & Ενέργεια Υπάρχουν δύο κύριοι παράγοντες που συνεισφέρουν στην ενεργειακή διαφορά μετάξύ της διπλωμένης και της αποδιατεταγμένης κατάστασης: η Ενθαλπία και ηεντροπία Ενθαλπία: Προέρχεται από την ενέργεια των μη-ομοιοπολικών αλληλεπίδράσεων μεταξύ των ατόμων της πολυπεπτιικής αλυσίδας, όπως αλληλεπίδράσεις van der Waals, δεσμούς-η, και ιοντικές αλληλεπιδράσεις. Είναι ισχυρότερες στην φυσική απ ότι στην αποδιαταγμένη κατάσταση. Εντροπία: Σύμφωνα με τον 2 ο νόμο της θερμοδυναικής: απαιτείται ενέργεια για να δημιουργηθεί τάξη. Η αποδιαταγμένη διαμόρφωση είναι ευνοϊκότερη εντροπικά. Όταν η πρωτΐνη αναδιπλώνεται, το κόστος της μετάβασης από την αδίπλωστη στην αναδιπλωμένη μορφή είναι να μειωθεί η εντροπία (να γίνει λιγότερο αρνητική). Ελεύθερη Ενέργεια: Είναι η ολική διαφορά ενέργειας ανάμεσα σε αποδιαταγμένη ακι αναδιπλωμένη μορφή της πρωτεΐνης και αντιστοιχεί στην διαφορά μεταξύ των ενθαλπικών και εντροπικών διαφορών μεταξύ φυσικ ςη ακι αποδιαταγμένης κατάστασης.

5 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση, Ευκαμψία & Ενέργεια ΔG = ΔΗ Τ.ΔS Όπου ΔG η διαφορά ελέυθερης ενέργειας Gibbs, ΔΗ η διαφορά της ενθαλπίας, Τ η θερομκρασίς και ΔS η διαφοιρά της εντροπίας ανάμεσα σε φυσικής και αποδιαταγμένη μορφή. Οι Παράγοντες οι οποίοι επηρρεάζουν την πρωτεϊνικής συταθερότητα είναι: (α) σταθερότητα της φυσικής κατάστασης, (β) του ευνοϊκού πακεταρίσματος των υδρόφοβων πλευρικών ομάδων στο εσωτερικό των πρωτεϊνών, (γ) των δισουλφιδικών γεφυρών και των εσωτερικών δεσμών-η καιγεφυρώνάλατος+/- (δ) των πλευρικών ομάδων οι οποίες αντισταθμίζουν την διπολίκή ροπή των ελίκων.

6 Κεφάλαιο 6 Το παράδοξο τoυ Levinthal Cyrus Levinthal: Το 1968 έδειξε ότι με έναν απλό υπολογισμό ένα πρωτεϊνικό μόριο δεν είναι δυνατόν να εξερευνά όλες τις πιθανές διαμορφώσει τις οποίες μπορεί να υιοθετήσει, μέχρι να παγώσει Στην κατάσταση χαμηλότερης ενέργειας η οποία αντιστοιχεί στην φυσική διαμόρφωση της πρωτεΐνης. Εάν κάθε πεπτιδική ομάδα/αλυσίδα μπορεί να υιοθετήσει μόνο τρεις πιθανές στερεοδιατάξεις, τις επιτρεπτές περιοχές α, β και L του διαγράμματος Ramachandran, κι ότι μεταβαίνει από την μια στερεοδιάταξη στην άλλη στο συντομότερο δυνατό χρόνο, σε 1 picosecond (10-12 sec), τότε μια πολυπεπτιδική αλυσίδα 150 καταλοίπων θα είχε = πιθανές διαμορφώσεις. Για την διερεύνηση όλων αυτών των διαμορφώσεων απαιτείται χρόνος ίσος με χρόνια (10 56 sec), ενώ στην πραγματικότηατ ο χρόνο αυτός είναι sec.

7 Κεφάλαιο 6 Παγίδευση Μονοπατιού Αναδίπλωσης Παγίδευση του Μονοπατιού Αναδίπλωσης: Για να ολοκληρώνεται η αναδίπλωση μιας πρωτεϊνικής ακολουθίας σε διάστημα μεταξύ0.1 και 1000 sec, πρέπει η πορεία αναδίπλωσης να κατευθύνεται με κάποιο τρόπο ακολουθώντας ένα μονοπάτι ασταθών ενδιαμέσων, προκειμένου να αποφύγει το ψάξιμο ενός μεγάλου αριθμού άσχετων διαμορφώσεων. Η παγίδευση του μονοπατιού αναδίπλωσης επιτυγχάνεται μέσω (α) συσσωμάτωσης των ενδιαμέσων διαμορφώσεων μέσω αλληλεπίδρασης εκετεθειμένων υδρόφοβων αλληλεπιδράσεων (β) δημιουργίας των δισουλφιδικών δεσμών, και (γ) ισομερείωση των καταλοίπως της προλίνης

8 Κεφάλαιο 6 Ενδιάμεσα στάδια της πορείας αναδίπλωσης Οι «εύπλαστες σφαίρες» είναι ενδιάμεσα της πορεία αναδίπλωσης. Τα στάδια της πορείας αυτής μπορούν να διακριθούν ως εξής: «Εύπλαστη σφαίρα». Είναι το ταχύτερο στάδια της πορείας ανδίπλωσης όπου: (α) Δημιουργούνται τα στοιχεια 2ταγούς δομής (β) Υπάρχει μεγάλη κινητικότηατ των εσωτερικών πλευρικών ομάδων. (γ) Στοιχεία όπως οι βρόγχοι και άλλα στοιχεία της επιφανειακής δομής παραμένουν αδίπλωτα Σχηματισμός στοιχείων δευτεροταγούς δομής φυσικής μορφής. Σχηματίζεται μια σχετικά σταθερή δομή η οποία όμως απέχει από την ΤΕΛΙΚΗ ΔΟΜΗ. Σχηματισμός ΤΕΛΙΚΗΣ ΔΟΜΗΣ μέσω ανάπτυξης ισχυρών αλληλεπιδράσεων σε ολόκληρη την πρωτεΐνη.

9 Κεφάλαιο 6 Ενδιάμεσα στάδια της πορείας αναδίπλωσης Εικόνα 6.3 Ηαδίπλωτηκατάσταση είναι ένα σύνολο ενός μεγάλου αριθμού μορίων με διαφορετικές διαμορφώσεις, U1 Un, οι οποίες υφίστανται γρήγορες αλληλομετατροπές. Η «εύπλαστη σφαίρα» είναι ένα σύνολο δομικά συγγενών μορίων, Μ1...Μm, που αλληλομετατρέπονται γρήγορα και αλλάζουν αργά προς μία και μοναδική διαμόρφωση, τη διπλωμένη κατάσταση F. Κατά την πορεία αναδίπλωσης, η πρωτεΐνη προχωράει από μια υψηλής ενέργειας αδίπλωτη κατάσταση σε μια χαμηλής ενέργειας φυσική δομή. Η μετατροπή από την κατάσταση «εύπλαστης σφαίρας» σε μια διπλωμένη κατάσταση είναι αργή και περνάει από μια υψηλής ενέργειας μεταβατική κατάσταση, Τ.

10 Κεφάλαιο 6 Ενδιάμεσα στάδια της πορείας αναδίπλωσης Ποιά είναι η δύναμη που οδηγεί μια τυχαία προσανατολισμένη πολυπεπτι δική αλυσίδα να ανδιπλωθεί στην φυσική 3D δομή της??? Δεσμοί-Η: Υπάρχουν στην αποδιαταγμένη μορφή και συνεπώς έχουν χαμηή ενεργειακή συνεισφορά στην ελέυθερη ενέργεια. Υδρόφοβες αλληλεπιδράσεις πλευρικών ομάδων οι οποίες προκαλούν μεγάλη αλλαγή στην ελεύθερη ενέργεια ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: (α) το 2 ο σενάριο μειώνει τον αριθμό των πιθανών διαμορφώσεων προς διερεύνησ (β) προκαλεί θάψιμο των πλευρικών ομάδων αλλά και των -ΝΗ/-CO ομάδων της κύριας αλυσίδας, γεγονός που προκαλεί απώλεια δεσμών-η με το Η2Ο ΑΛΛΑ ως αντιστάθμιση σε αυτήν την απώλεια υπάρχει η δημιουργία δεσμών-η μεταξύ των -ΝΗ/-CO ομάδων και συνεπως Δημιουργία των στοιχείων 2ταγούς δομής.

11 Κεφάλαιο 6 Απλά και πολλαπλά μονοπάτια ανδίπλωσης Εικόνα 6.4 Σχηματικό διάγραμμα της δομής του ενζύμου barnase, το οποίο αναδιπλώνεται σε μία αντιπαράλληλη β- πτυχωτή επιφάνεια πέντε κλώνων (μπλε) και δύο α-έλικες (κόκκινο).

12 Κεφάλαιο 6 Απλά και πολλαπλά μονοπάτια ανδίπλωσης Εικόνα 6.5 (a) Μερικές πρωτεΐνες, όπως η barnase, αναδιπλώνονται μέσω ενός κύριου μονοπατιού, ενώ άλλες αναδιπλώνονται μέσω πολλαπλών μονοπατιών. (b) Η αναδίπλωση του ενζύμου λυσοζύμη προχωράει μέσω δύο τουλάχιστον διαφορετικών μονοπατιών.

13 Κεφάλαιο 6 Απλά και πολλαπλά μονοπάτια ανδίπλωσης Εικόνα 6.6 Σχηματικό διάγραμμα της δομής του ενζύμου λυσοζύμη, το οποίο αναδιπλώνεται σε δύο επικράτειες. Η μία επικράτεια αποτελείται ουσιαστικά από α-έλικες, ενώ η δεύτερη επικράτεια περιλαμβάνει μια αντιπαράλληλη β- πτυχωτή επιφάνεια τριών κλώνων και δύο α-έλικες. Υπάρχουν τρεις δισουλφιδικοί δεσμοί (πράσινο), δύο στην α-ελικοειδή επικράτεια και ένας στη δεύτερη επικράτεια.

14 Κεφάλαιο 6 Δισουλφιδικοί Δεσμοί και Αναδίπλωση Εικόνα 6.7 (a) Σχηματικό διάγραμμα της δομής της BPTI. Οι τρεις δισουλφιδικοί δεσμοί είναι πράσινοι, οι β-κλώνοι είναι μπλεκαιοια-έλικες είναι κόκκινες. (b) Το μονοπάτι αναδίπλωσης της ΒPΤΙ σύμφωνα με τον Creighton. Ηαδίπλωτη πρωτεΐνη έχει έξι κατάλοιπα κυστεΐνης σε ανηγμένη κατάσταση. Το κύριο ενδιάμεσο έχει ένα δισουλφιδικό δεσμό μεταξύ των καταλοίπων 30 και 51. Απόαυτότοενδιάμεσο προκύπτουν άλλα ενδιάμεσα που περιλαμβάνουν από δύο δισουλφιδικούς δεσμούς, κανένας εκ των οποίων δεν υπάρχει στηφυσικήδομή. Σύμφωνα με τον Creighton, αυτά τα ενδιάμεσα είναι απαραίτητα για τη δημιουργία του επόμενου ενδιαμέσου που περιλαμβάνει δύο δισουλφιδικούς δεσμούς, τους και 5-55, οι οποίοι παραμένουν και στη φυσική δομή. Σε αυτό το τελευταίο ενδιάμεσο σχηματίζεται γρήγορα και ο τρίτος δισουλφιδικός δεσμός, 14-38, της φυσικής δομής.

15 Κεφάλαιο 6 Δισουλφιδικοί Δεσμοί και Αναδίπλωση Ευνοικοί και μη παράγοντες στον σχηματισμό Δισουλφιδικών δεσμών. ΕυνοικήθέσηκαταλοίπωςCys: εκτεθειμένες στην επιφάνεια του μορίου, όπως στις περιπτώσεις που βρίσκονται σε α-έλικα Μη ευνοική θέση καταλοίπων Cys: διευθέτηση σε ευέλικτα τμήματα όπως οι θηλιές. Μη ευνοική θέση καταλοίπων Cys: διευθέτηση στο εσωτερικό διπλωμένων ενδιαμέσων και σε υδρόφοβους πυρήνες.

16 Κεφάλαιο 6 Δισουλφιδικοί Δεσμοί και Αναδίπλωση Εικόνα 6.8 Σχηματικό διάγραμμα του ενζύμου DsbA, το οποίο καταλύει τη δημιουργία και την επαναδιευθέτηση δισουλφιδικών δεσμών. Το ένζυμο αναδιπλώνεται σε δύο επικράτειες, μία επικράτεια που περιλαμβάνει πέντε α-έλικες (πράσινο) και μία δεύτερη που έχει δομή παρόμοια με αυτήν της θειορεδοξίνης (μενεξεδί). Η αμινοτελική επέκταση (μπλε) δεν είναι παρούσα στη θειορεδοξίνη. (Προσαρμοσμένη από τους J. L. Martin et al., Nature 365: , 1993.)

17 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ισομερίωση καταλοίπων προλίνης Εικόνα 6.9 (a) Οι πεπτιδικές ομάδες μπορούν να υιοθετήσουν δύο διαφορετικές στερεοδιατάξεις, την trans και τη cis. Στην trans-μορφή οι ομάδες C=O και N-H διευθετούνται προς αντίθετες κατευθύνσεις, ενώ στη cis-μορφή διευθετούνται προς την ίδια κατεύθυνση. Για τα περισσότερα πεπτίδια η trans-μορφή είναι περίπου φορές πιο σταθερή από τη cis-μορφή. (b) Όταν το δεύτερο κατάλοιπο σε ένα πεπτίδιο είναι η προλίνη, η trans-μορφή είναι μόνο περίπου τέσσερις φορές πιο σταθερή από τη cis-μορφή. Πεπτίδια με cis-προλίνη συναντώνται σε πολλές πρωτεΐνες.

18 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ισομερίωση καταλοίπων προλίνης Εικόνα 6.10 Σχηματικό διάγραμμα της δομής της πρωτεΐνης κυκλοφιλίνης, μιας προλυλο-πεπτιδικής ισομεράσης που καταλύει τη μετατροπή πεπτιδίων προλίνης μεταξύ της cis- και transστερεοδιάταξης. Ηπρωτεΐνη αναδιπλώνεται σε ένα αντιπαράλληλο β-βαρέλι οκτώ κλώνων (μπλε), με δύο α-έλικες στο εξωτερικό. Το ενεργό κέντρο, το οποίο εντοπίστηκε από την πρόσδεση ενός τετραπεπτιδίου που περιείχε προλίνη (πράσινο), βρίσκεται στο εξωτερικό του β-βαρελιού. (Προσαρμοσμένη από τους J. Kallen et al., Nature 353: , 1991.)

19 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ρόλος Μοριακών Σαπερόνων Εικόνα 6.11 Σχηματικό διάγραμμα του μορίου της σαπερονίνης GroEL, ως κυλίνδρου, με 14 υπομονάδες διευθετημένες σε δύο δακτυλίους των 7 υπομονάδων ο καθένας. Ο χώρος που καταλαμβάνεται από μία υπομονάδα χρωματίζεται με κόκκινο και η οπή στο εσωτερικό του κυλίνδρου με μπλε.

20 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ρόλος Μοριακών Σαπερόνων Εικόνα 6.12 (a) Σχηματικό διάγραμμα μιας υπομονάδας της GroEL. Η πολυπεπτιδική αλυσίδα αναδιπλώνεται σε τρεις επικράτειες. Η ισημερινή επικράτεια (πράσινο), που περιλαμβάνει 10 α-έλικες, είναι η μεγαλύτερη. Στο σχηματισμό της εμπλέκονται τόσο η αμινοτελική όσο και η καρβοξυτελική περιοχή. Η ακραία επικράτεια (μπλε), η οποία είναι ένα β- σάντουιτς που περιβάλλεται από α-έλικες, σχηματίζεται από τη μεσαία περιοχή της πολυπεπτιδικής αλυσίδας. Οι δύο συνδετικές περιοχές που βρίσκονται μεταξύ της ισημερινής και της ακραίας επικράτειας δημιουργούν μια μικρή ενδιάμεση επικράτεια (μοβ) που περιλαμβάνει τρεις α-έλικες. (b) Σχηματικό διάγραμμα στο οποίο απεικονίζεται

21 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ρόλος Μοριακών Σαπερόνων Εικόνα 6.13 Μοντέλα του μορίου GroEL σε δύο διαφορετικές λειτουργικές καταστάσεις. Τα μοντέλα αυτά βασίζονται στην τρισδιάστατη επανασύσταση εικόνων ηλεκτρονικής μικροσκοπίας. Μια μεγάλη αλλαγή στη διαμόρφωση της GroEL συμβαίνει όταν συνδεθεί η GroES με το ATP. Το μόριο της GroES συνδέεται με έναν από τους δακτυλίους της GroEL και κλείνει την κεντρική κοιλότητα. Ο κεντρικός δακτύλιος της GroEL γίνεται μεγαλύτερος και η κοιλότητα σ αυτό το τμήμα του κυλίνδρου διευρύνεται. (Προσαρμοσμένη από τους S. Chen et al., Nature 371: , 1994.)

22 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ρόλος Μοριακών Σαπερόνων Εικόνα 6.14 (a) Σχηματικό διάγραμμα του μορίου της GroES. Επτά υπομονάδες αλληλεπιδρούν για να σχηματίσουν ένα δακτύλιο που έχει την ίδια συμμετρία με καθέναν από τους δακτυλίους του μορίου GroEL. Δύο βρόχοι προεξέχουν από τον πυρήνα της υπομονάδας (πράσινο). Οέναςαπό αυτούς (κίτρινος) είναι εύκαμπτος και βρίσκεται εξωτερικά του δακτυλίου. Αυτός ο βρόχος είναι υδρόφοβος και αλληλεπιδρά με το μόριο της GroEL στο σύμπλοκο GroEL-GroES. Ο άλλος βρόχος (κόκκινος) καλύπτει την κεντρική κοιλότητα της GroEL όταν είναι προσδεδεμένη η GroES. (b) Σχηματικό διάγραμμα της δομής μιας υπομονάδας της GroES. Ο πυρήνας της δομής της υπομονάδας είναι ένα β-βαρέλι (πράσινο) που περιλαμβάνει δύο ανατιπαράλληλες β-πτυχωτές επιφάνειες πακεταρισμένες η μία απέναντι από την άλλη. Ο κινητός βρόχος (κίτρινος) είναι εύκαμπτος και ο επάνω βρόχος με δομή β-φουρκέτας καλύπτει το κεντρικό τμήμα του επταμελούς δακτυλίου του μορίου της GroES. (Προσαρμοσμένη από τους J. F. Hunt et al., Nature, 379: 37-45, 1996.)

23 Κεφάλαιο 6 Αναδίπλωση και ρόλος Μοριακών Σαπερόνων Εικόνα 6.15 Πιθανός λειτουργικός κύκλος του μορίου GroEL-GroES. (a) Ένα αδίπλωτο πρωτεϊνικό μόριο (κίτρινο) προσδένεται στο ένα άκρο του συμπλόκου GroEL-ADP (κόκκινο), ενώ στο άλλο άκρο του συμπλόκου είναι προσδεδεμένη η GroES (πράσινο). (b και c) Η GroES απελευθερώνεται από την trans-θέση και επανασυνδέεται μαζί με ATP στη cis-θέση (ανοιχτό κόκκινο) της GroEL. (d) Καθώς η πρωτεΐνη διπλώνεται ή ξεδιπλώνεται μέσα στην κεντρική κοιλότητα, λαμβάνει χώρα υδρόλυση του ΑTP. (e) Δέσμευση και υδρόλυση ΑTP στην trans-θέση απαιτούνται για την απελευθέρωση της GroES και του πρωτεϊνικού μορίου. (f) Ένα νέο αδίπλωτο πρωτεϊνικό μόριο μπορεί τώρα να δεσμευτεί στην GroEL. (Προσαρμοσμένη από τους M. Mayhew et al., Nature 379: , 1996.)

24 Κεφάλαιο 6 ΚυτταρικόςκύκλοςκαιαλλαγέςστηνδιαμόρφωσηΚινασών Εικόνα 6.16 (a) Οι πέντε φάσεις ενός τυπικού ευκαρυωτικού κυτταρικού κύκλου. Κατά τη διάρκεια της φάσης Μ σταματά η ανάπτυξη, και το κύτταρο διαιρείται. ΟδιπλασιασμόςτουDNA περιορίζεται στη φάση S. ΗφάσηG1 είναι το μεσοδιάστημα μεταξύ των φάσεων M και S. Ηφάση G2 είναι το μεσοδιάστημα μεταξύ των φάσεων S και Μ. Τα κύτταρα που δε διαιρούνται εισέρχονται στη στατική φάση, G0. (b) ΗρύθμισητωνCDKs με την αποικοδόμηση της κυκλίνης. Παρουσιάζονται δύο μόνο τύποι συμπλόκων κυκλίνης-cdk, ο ένας πυροδοτεί τη φάση S και ο άλλοςτηφάσημ. Και στις δύο περιπτώσεις, ηενεργοποίησητουcdk απαιτεί την πρόσδεση κυκλίνης και η απενεργοποίησή του εξαρτάται Protein Structure από- Ακαδημαϊκές την αποικοδόμηση κυκλίνης. (Προσαρμοσμένη από τους B. Alberts et al., Essential Cell Biology, ΕκδόσειςNew 2007 York: Garland Publishing, 1998.)

25 Κεφάλαιο 6 ΚυτταρικόςκύκλοςκαιαλλαγέςστηνδιαμόρφωσηΚινασών Εικόνα 6.17 (a) Σχηματικό διάγραμμα της δομής της κυκλινο-εξαρτώμενης κινάσης CDK2. Το μόριο αναδιπλώνεται σε δύο επικράτειες. Η αμινοτελική επικράτεια περιλαμβάνει μία β- πτυχωτή επιφάνεια πέντε κλώνων και μία α- έλικα που έχει την αμινοξική αλληλουχία PSTAIRE (κόκκινο), ηοποίαείναιυψηλά συντηρημένη σε όλες τις πρωτεϊνικές κινάσες. Η καρβοξυτελική επικράτεια είναι κυρίως α- ελικοειδής και περιέχει έναν εύκαμπτο βρόχο που ονομάζεται βρόχος-t (κίτρινο). Αυτός ο βρόχος περιλαμβάνει ένα κατάλοιπο θρεονίνης που είναι φωσφορυλιωμένο στο ενεργό ένζυμο. (b) Σχηματικό διάγραμμα της δομήςενόςτμήματοςτηςκυκλίνηςα. Η δομήπεριλαμβάνειδύοπολύ όμοιες επικράτειες (κόκκινη και μπλε). Η δομή αυτής της επικράτειας ονομάζεται αναδίπλωση κυκλίνης (cyclin fold) καιπεριλαμβάνειπέντε α-έλικες. Η αμινοτελικήεπικράτεια(κόκκινο) έχει μία αμινοξική αλληλουχία που είναι συντηρημένη σε όλες τις κυκλίνες και ονομάζεται πλαίσιο κυκλίνης. (c) Σχηματικό διάγραμμα της δομής του ενεργού συμπλόκου μεταξύ του CDK2 (μπλε) και του τμήματος της κυκλίνης Α (πράσινο). Το πλαίσιο κυκλίνης (έλικες 2-6) αλληλεπιδρά με την έλικα PSTAIRE (σκούρο κόκκινο) και το βρόχο-τ (κίτρινο) του CDK2. Η δομή τηςκυκλίνηςα σ αυτό το σύμπλοκο είναι ίδια με τη δομή της ελεύθερης κυκλίνης Α, ενώ αυτή του CDK2 έχει υποστεί μεγάλες αλλαγές στη διαμόρφωση που περιλαμβάνουν την έλικα PSTAIRE, το βρόχο-t και τη θέση δέσμευσης του ΑΤP (ανοιχτό κόκκινο). (Προσαρμοσμένη από τους P. D. Jeffrey et al., Nature 379: 37-45, 1995.)

26 Κεφάλαιο 6 ΚυτταρικόςκύκλοςκαιαλλαγέςστηνδιαμόρφωσηΚινασών Εικόνα 6.18 ΗέλικαPSTAIRE υφίσταται μια μεγάλη αλλαγή της διαμόρφωσής της όταν το CDK2 δεσμεύεται στην κυκλίνη Α. Στην ανενεργή ελεύθερη CDK2 (κίτρινο), το κατάλοιπο Glu 51 είναι μακριά από το ενεργό κέντρο. Με τη δέσμευση της κυκλίνης Α στο CDK2 ηέλικαpstaire (μπλε) περιστρέφεται κατά 90 και η θέση της αλλάζει, έτσι ώστε το Glu 51 να τοποθετηθεί στο ενεργό κέντρο. (Προσαρμοσμένη από τους P. D. Jeffrey et al., Nature 376: , 1995.)

27 Κεφάλαιο 6 ΚυτταρικόςκύκλοςκαιαλλαγέςστηνδιαμόρφωσηΚινασών Εικόνα 6.19 Σχηματικό διάγραμμα που δείχνει τις αλλαγές στη διαμόρφωσης της CDK2 κατά την πρόσδεση κυκλίνης. (a) Στην ανενεργή μορφή, ηέλικαpstaire (κόκκινο) προσανατολίζεται, έτσι ώστε το Glu 51 να κατευθύνεται μακριά από τη θέση δέσμευσης του ΑΤP (μοβ), ενώ ο βρόχος-t φράζει τη θέση πρόσδεσης του υποστρώματος και εμποδίζει έτσι τις πρωτεΐνες ναδεσμευτούνστο CDK2. (b) Στο ενεργό σύμπλοκο κυκλίνης-cdk2, ηέλικαpstaire επαναπροσανατολίζεται, έτσι ώστε το Glu 51 να κατευθύνεται προς το ενεργό κέντρο και να σχηματίζει γέφυρα άλατος με ένα άλλο κατάλοιπο που εμπλέκεται στην κατάλυση, τη Lys 33. Η διαμόρφωση του βρόχου-t έχει αλλάξει δραστικά, και ένα από τα κατάλοιπά του, το Αsp 145, λειτουργεί ως υποκαταστάτης του ατόμου του Mg του ενεργού κέντρου. Η θέση πρόσδεσης του υποστρώματος είναι τώρα ανοιχτή, πρωτεΐνες μπορούν να δεσμευτούν και το σύμπλοκο κυκλίνης-cdk2 μπορεί να φωσφορυλιώσει κατάλοιπα Ser/Thr και να ενεργοποιήσει μ αυτόν τον τρόπο τις δεσμευμένες πρωτεΐνες.

28 Κεφάλαιο 6 ΚυτταρικόςκύκλοςκαιαλλαγέςστηνδιαμόρφωσηΚινασών Εικόνα 6.20 Χωροπληρωτικό διάγραμμα στο οποίο απεικονίζονται οι δομικές αλλαγές που υφίσταται το CDK2 κατά τη δέσμευση της κυκλίνης. (a) Το ενεργό κέντρο βρίσκεται σε μια σχισμή μεταξύ της αμινοτελικής επικράτειας (μπλε) και της καρβοξυτελικής επικράτειας (μοβ). Στην ανενεργή μορφή, αυτή η θέση φράζεται από το βρόχο-t. (b) Στην ενεργή μορφή της CDK2 με προσδεδεμένη κυκλίνη, οβρόχος-t έχει αλλάξει δομή, το ενεργό κέντρο είναι ανοιχτό και διαθέσιμο και η Thr 160 είναι διαθέσιμη για φωσφορυλίωση.

29 Κεφάλαιο 6 Δέσμευση πεπτιδίων στην καλμοδουλίνη Εικόνα 6.21 Σχηματικό διάγραμμα στο οποίο παρουσιάζονται οι αλλαγές στη διαμόρφωση της καλμοδουλίνης κατά την πρόσδεση πεπτιδίου. (a) Στην ελεύθερη μορφή του το μόριο της καλμοδουλίνης έχει σχήμα που μοιάζειμεβαράκιγυμναστικής. Αποτελείται από δύο επικράτειες (κόκκινη και πράσινη), καθεμία από τις οποίες έχει δύο μοτίβα EF hand με δεσμευμένο ασβέστιο (κίτρινο). (b) Στη μορφή που περιέχει δεσμευμένο πεπτίδιο (μπλε), ησυνδετικήα-έλικα έχει σπάσει, και τα δύο άκρα του μορίου έχουν πλησιάσει μεταξύ τους φτιάχνοντας ένα σφαιρικό συμπαγές σύμπλοκο. Ηεσωτερική δομή κάθε επικράτειας παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη. Το δεσμευμένο πεπτίδιο προσδένεται σαν α-έλικα.

30 Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση Εικόνα 6.22 Σχηματικό διάγραμμα της δομής της οβαλβουμίνης στο οποίο φαίνεται το μοτίβο αναδίπλωσης σερπίνης (serpin fold). Ηδομή αποτελείται από ένα συμπαγές σώμα τριών αντιπαράλληλων β-πτυχωτών επιφανειών, των Α, ΒκαιC, που περιβάλλονται από α-έλικες. Η πολυπεπτιδική αλυσίδα είναι χρωματισμένη σε τμήματα, ξεκινώντας από το αμινοτελικό άκρο με τη σειρά πράσινο, μπλε, κίτρινο, κόκκινο και ροζ, για να διευκολύνει την παρακολούθηση της πορείας της αλυσίδας. Η κόκκινη περιοχή αντιστοιχεί στο βρόχο του ενεργού κέντρου των σερπινών, ο οποίος στην οβαλβουμίνη εκτείνεται σαν χερούλι έξω από το κύριο σώμα της δομής. (Προσαρμοσμένη από τους R. W. Carrell et al., Structure 2: , 1994.)

31 Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση Εικόνα 6.23 Σχηματικό διάγραμμα στο οποίο φαίνονται οι βρόχοι του ενεργού κέντρου (κόκκινα) στους τρεις τύπους σερπινών. (a) Στην ενεργή μορφή ο βρόχος προεξέχει από το κύριο τμήμα του μορίου έτοιμος να αλληλεπιδράσει με το ενεργό κέντρο μιας πρωτεάσης σερίνης. Τα πρώτα λίγα κατάλοιπα του βρόχου σχηματίζουν ένα μικρό β-κλώνο, ο οποίος παρεμβάλλεται μεταξύ των κλώνων β5 και β15 της β-πτυχωτής επιφάνειας Α. (b) Ως αποτέλεσμα της αναστολής των πρωτεασών, οι σερπίνες πρωτεολύονται στην άκρη της περιοχής του βρόχου που αλληλεπιδρά με το ενεργό κέντρο. Στην πρωτεολυμένη μορφή, το αμινοτελικό άκρο του βρόχου παρεμβάλλεται μεταξύ των β-κλώνων 5 και 15 και σχηματίζει ένα μακρύ β-κλώνο (κόκκινο) στη μέση της β- πτυχωτής επιφάνειας. (c) Στην πιο σταθερή μορφή, τη λανθάνουσα, που είναι ανενεργή, το αμινοτελικό τμήμα του βρόχου σχηματίζει ένα παρεμβαλλόμενο β-κλώνο, όπως στην πρωτεολυμένη μορφή, και τα εναπομείναντα κατάλοιπα δημιουργούν ένα βρόχο στο άλλο άκρο της β-πτυχωτής επιφάνειας. (Προσαρμοσμένη από τους R. W. Carrell et al., Structure 2: , 1994.)

32 Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση Εικόνα 6.24 Η λειτουργία του ενζύμου φωσφοφρουκτοκινάση. (a) H φωσφοφρουκτοκινάση είναι ένα ένζυμο-κλειδί στο μονοπάτι της γλυκόλυσης, τη διάσπαση της γλυκόζης σε πυροσταφυλικό. Ένα από τα τελικά προϊόντα του μονοπατιού, το φωσφοενολοπυροσταφυλικό, είναι αλλοστερικός αναδραστικός αναστολέας αυτού του ενζύμου, και το ΑDP είναι ενεργοποιητής. (b) Η φωσφοφρουκτοκινάση καταλύει τη φωσφορυλίωση της 6- φωσφορικής φρουκτόζης με ΑΤP, για να δώσει 1,6- διφωσφορική φρουκτόζη. (c) Το φωσφογλυκολικό, που έχει δομή παρόμοια με το φωσφοενολοπυροσταφυλικό, είναι επίσης αναστολέας του ενζύμου.

33 Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση Εικόνα 6.25 Σχηματικό διάγραμμα της δομής ενός διμερούς της φωσφοφρουκτοκινάσης. Κάθε πολυπεπτιδική αλυσίδα αναδιπλώνεται σε δύο επικράτειες (μπλε - κόκκινη και πράσινη - καφέ), καθεμία από τις οποίες έχει δομή α/β. Οι έλικες ονομάζονται από Α μέχριμκαιοιβ-κλώνοι από 1 έως 11, ξεκινώντας από το αμινοτελικό άκρο της μιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας και αντίστοιχα από το Α έως το Μ και από το 1 έωςτο11 γιατηδεύτερη πολυπεπτιδική αλυσίδα.οι θέσεις πρόσδεσης του υποστρώματος και των μορίων-τελεστών σημειώνονται με γκρι χρώμα. Ηθέσητουτελεστήτηςμιας υπομονάδας συνδέεται με το ενεργό κέντρο της άλλης υπομονάδας του διμερούς μέσω του βρόχου 6-F μεταξύ της έλικας F και του κλώνου 6. (Προσαρμοσμένη από τους T. Schirmer and P. R. Evans, Nature 343: , 1990.)

34 Εικόνα 6.26 Η τεταρτοταγής δομή της φωσφοφρουκτοκινάσης. (a) Οι τέσσερις υπομονάδες είναι ανά ζεύγη διευθετημένες σε δύο διμερή Α-Β (μπλε) και C-D (κόκκινο ή πράσινο). Οι αλληλεπιδράσεις των υπομονάδων εντός των διμερών είναι εκτεταμένες και στενές, ενώ και τα δύο διμερή είναι χαλαρά πακεταρισμένα, το ένα σε σχέση με το άλλο, και οι επαφές Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση πακεταρίσματος είναι διαφορετικές στις καταστάσεις R και Τ. Ο σχετικός προσανατολισμός των διμερών στις καταστάσεις Τ (κόκκινο περίγραμμα του διμερούς C-D) και R (πράσινο περίγραμμα) διαφέρει κατά μία στροφή 7. (b) Τα διμερή είναι κοντά μεταξύ τους στην κατάσταση Τ και υπάρχουν άμεσοι υδρογονικοί δεσμοί μεταξύ δύο κλώνων, από τους οποίους ο ένας προέρχεται από το Α-Β διμερές και ο άλλος από το C-D διμερές (πράσινο). Οι υδρογονοδεσμοί παρουσιάζονται με κίτρινο χρώμα. (c) Τα διμερή είναι περισσότερο απομακρυσμένα στην κατάσταση R και υπάρχει κενό μεταξύ των δύο β-κλώνων από τα δύο διμερή, το οποίο καλύπτεται με μόρια νερού (κόκκινο). Αυτά τα μόρια νερού σχηματίζουν γέφυρες μεταξύ των διμερών συμμετέχοντας σε υδρογονοδεσμούς με ομάδες C=O και N-H των δύο β-κλώνων.

35 Κεφάλαιο 6 Ευκαμψία και Αναδίπλωση Εικόνα 6.27 Αλλαγές στη διαμόρφωση του ενεργού κέντρου της φωσφοφρουκτοκινάσης. (a) Στην ενεργή κατάσταση R η φωσφορική ομάδα του υποστρώματος, 6-φωσφορική φρουκτόζη, F6P (κόκκινο), σχηματίζειμιαγέφυραάλατοςμεένα κατάλοιπο αργινίνης, την Arg 162, που ανήκει σε μια μικρή α-έλικα (πορτοκαλί). Αυτή η γέφυρα άλατος συνεισφέρει σημαντικά στο να προωθηθεί η δέσμευση του υποστρώματος στο ένζυμο. (b) Στην ανενεργή κατάσταση Τ η έλικα είναι μερικώς ξετυλιγμένη και ο προσανατολισμός της έχει αλλάξει, έτσι ώστε η Αrg 162 να κατευθύνεται μακριά από τη θέση πρόσδεσης του υποστρώματος. Αντίθετα, ένααρνητικάφορτισμένοκατάλοιπο γλουταμικού, το Glu 161, κατευθύνεται προς τη θέση δέσμευσης της φωσφορικής ομάδας του υποστρώματος. Απωστικέςδυνάμειςμεταξύτων αρνητικών φορτίων του Glu 161 και του φωσφορικού της F6P εμποδίζουν τη δέσμευση και έχουν ως αποτέλεσμα την ελάττωση κατά χίλιες φορές της συγγένειας για την F6P όταν το ένζυμο είναι στην κατάσταση Τ, σε σύγκριση με την κατάσταση R.

ΓΩΝΙΕΣ φ, ψ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΠΕΠΤΙΔΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ

ΓΩΝΙΕΣ φ, ψ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΠΕΠΤΙΔΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΓΩΝΙΕΣ φ, ψ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΕΠΤΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΥΠΕΠΤΙΔΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ φ φ Ccarbonyl n Ccarbonyl n N Cα n Ccarbonyl n-1 Cα n N φ Ccarbonyl n-1 ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΓΩΝΙΑΣ ψ φ ψ Ccarbonyl n N (Ca

Διαβάστε περισσότερα

οµή και Αναδίπλωση πρωτεϊνών

οµή και Αναδίπλωση πρωτεϊνών οµή και Αναδίπλωση πρωτεϊνών Νηφόρου Κατερίνα Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Οµάδα Μοριακής Καρκινογένεσης, Εργ/ριο Ιστολογίας-Εµβρυολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών Σηµασία των πρωτεϊνών Ενζυµική κατάλυση Μεταφορά

Διαβάστε περισσότερα

Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών

Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών Πρωτεϊνικό δίπλωμα Oι στόχοι μιας πρωτεΐνης όταν διπλωθεί είναι: 1. H xαμηλή ενέργεια διαμόρφωσης του κάθε αμινοξέος 2. Να επιτευχθούν υδρογονικοί δεσμοί από πολικά αμινοξέα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 Δομές β: Τρεις Κατηγορίες

Κεφάλαιο 5 Δομές β: Τρεις Κατηγορίες Κεφάλαιο 5 β-δομές Κεφάλαιο 5 Δομές β: Τρεις Κατηγορίες Οι β-επικράτειες είναι οι δομές οι οποίες αποτελούν την δεύτερη μεγάλη ομάδα πρωτεϊνικών επικρατειών. Η ομάδα αυτή παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. α/β-δομές

Κεφάλαιο 4. α/β-δομές Κεφάλαιο 4 α/β-δομές Κεφάλαιο 4 Δομές α/β: Τρείς τύποι αναδίπλωσης Οι α/β-επικράτειες είναι οι δομές οι οποίες συναντώνται συχνότερα στις πρωτεϊνικές δομές. Αποτελούνται από μία κεντρική παράλληλη ή μεικτή

Διαβάστε περισσότερα

Δομικές κατηγορίες πρωτεϊνών

Δομικές κατηγορίες πρωτεϊνών 3-1 Κεφάλαι ο Δομικές κατηγορίες πρωτεϊνών 3.1. α-δομές πρωτεϊνών Οι α-έλικες είναι δομικά στοιχεία που μπορούν να σχηματίσουν πολλές κατηγορίες στερεοδομών και με πολλές διαφορετικές λειτουργίες. Εκτός

Διαβάστε περισσότερα

Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών

Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών Δευτεροταγής Δομή Πρωτεϊνών Πρωτεϊνικό δίπλωμα Η κινητήρια δύναμη για την αναδίπλωση μιας πρωτεΐνης είναι η επίτευξη των εξής: 1. xαμηλή ενέργεια διαμόρφωσης του κάθε αμινοξέος 2. δημιουργία μιας συμπαγούς

Διαβάστε περισσότερα

Το ένζυμο Καρβοξυπεπτιδάση Α έχει τα εξής χαρακτηριστικά

Το ένζυμο Καρβοξυπεπτιδάση Α έχει τα εξής χαρακτηριστικά Το ένζυμο Καρβοξυπεπτιδάση Α έχει τα εξής χαρακτηριστικά Είναι απλή πολυπεπτιδική αλυσίδα 307 αμινοξέων Είναι συμπαγής και έχει σχήμα ελλειψοειδές διαστάσεων 50 x 42 x 38 A Περιέχει περιοχές α-έλικος 38%

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και λειτουργία πρωτεϊνών. Το κύριο δομικό συστατικό των κυττάρων. Το κύριο λειτουργικό μόριο

Δομή και λειτουργία πρωτεϊνών. Το κύριο δομικό συστατικό των κυττάρων. Το κύριο λειτουργικό μόριο Δομή και λειτουργία πρωτεϊνών Το κύριο δομικό συστατικό των κυττάρων. Το κύριο λειτουργικό μόριο Πρωτεΐνες Κύριο συστατικό κυττάρου Δομικοί λίθοι αλλά και επιτελεστές λειτουργίας κυττάρου ένζυμα, μεταφορά,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική της τρισδιάστατης δομής πρωτεϊνών

Αρχιτεκτονική της τρισδιάστατης δομής πρωτεϊνών Αρχιτεκτονική της τρισδιάστατης δομής πρωτεϊνών Βασίλης Προμπονάς, PhD Ερευνητικό Εργαστήριο Βιοπληροφορικής Τμήμα Βιολογικών Επιστημών Νέα Παν/πολη, Γραφείο B161 Πανεπιστήμιο Κύπρου Ταχ.Κιβ. 20537 1678,

Διαβάστε περισσότερα

και χρειάζεται μέσα στο ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. ενζύμων κύτταρο τρόπους

και χρειάζεται μέσα στο ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. ενζύμων κύτταρο τρόπους Για να εξασφαλιστεί η σωστή και αρμονική έκφραση των ενζύμων μέσα στο κύτταρο χρειάζεται ρύθμιση εναρμόνιση των διαφόρων ενζυμικών δραστηριοτήτων. και Η εναρμόνιση αυτή επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Μοτίβα πρωτεϊνικής δομής

Κεφάλαιο 2. Μοτίβα πρωτεϊνικής δομής Κεφάλαιο 2 Μοτίβα πρωτεϊνικής δομής Εικόνα 2.1 Το μοντέλο του Kendrew για τη δομή χαμηλής διακριτικότητας της μυοσφαιρίνης όπως φαίνεται από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Οι επιμήκεις περιοχές αντιπροσωπεύουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ ΠPΩTEINEΣ Οι πρωτεΐνες παίζουν σημαντικό ρόλο σε όλες σχεδόν τις βιολογικές διεργασίες. H σημασία τους φαίνεται στις παρακάτω περιπτώσεις: 1. Κατάλυση (πχ. ένζυμα) 2. Μεταφορά

Διαβάστε περισσότερα

1. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων

1. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων 1. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων Το αντικείμενο των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των βιομορίων καλύπτει ένα τεράστιο σύνολο περιπτώσεων με αποτελέσματα από βιολογικές, βιοχημικές και βιοφυσικές μελέτες που

Διαβάστε περισσότερα

Δομικές επικράτειες Τάξης α/β (α/β επικράτειες)

Δομικές επικράτειες Τάξης α/β (α/β επικράτειες) Δομικές επικράτειες Τάξης α/β (α/β επικράτειες) Oι επικράτειες τάξης α/β Oι επικράτειες τάξης α/β χαρακτηρίζονται από την επανάληψη μοτίβων β-α-β. Oι δομές που προκύπτουν, κατά κανόνα αποτελούνται από

Διαβάστε περισσότερα

Οι πρωτεΐνες συμμετέχουν σε όλες τις κυτταρικές λειτουργίες

Οι πρωτεΐνες συμμετέχουν σε όλες τις κυτταρικές λειτουργίες Οι πρωτεΐνες συμμετέχουν σε όλες τις κυτταρικές λειτουργίες Γένωμα vs Πρωτέωμα Όλη η αλληλουχία βάσεων στο DNA Τι είναι δυνατόν Συγκεκριμένο Στατικό Οι πρωτεΐνες που κωδικοποιούνται από το γένωμα Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ Είδαμε τους μηχανισμούς με τους οποίους καταλύονται οι χημικές/βιολογικές αντιδράσεις (θα επανέλθουμε αν έχουμε χρόνο) Θα εξετάσουμε δύο παραδείγματα ενζύμων και του

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική Bιολογία ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 3 (7/3/2012) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ.

Kυτταρική Bιολογία ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ ΔIAΛEΞΗ 3 (7/3/2012) Δρ. Xρήστος Παναγιωτίδης, Τμήμα Φαρμακευτικής Α.Π.Θ. Kυτταρική Bιολογία ΔIAΛEΞΗ 3 (7/3/2012) ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ AΣ ΘYMHΘOYME Στην προηγούμενη διάλεξη μιλήσαμε για τη χημική σύσταση των κυττάρων και για τα βιολογικά πολυμερή που αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. Φατούρος Ιωάννης Αναπληρωτής Καθηγητής

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. Φατούρος Ιωάννης Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Φατούρος Ιωάννης Αναπληρωτής Καθηγητής Θέματα Διάλεξης Δομή, αριθμός και διαχωρισμός των αμινοξέων Ένωση αμινοξέων με τον πεπτιδικό δεσμό για τη δημιουργία πρωτεΐνης Λειτουργίες των πρωτεϊνών

Διαβάστε περισσότερα

Μικρά αμινοξέα. Βιοχημεία Ι Β-3

Μικρά αμινοξέα. Βιοχημεία Ι Β-3 Βιοχημεία Ι Β-2 Μικρά αμινοξέα Βιοχημεία Ι Β-3 Aλειφατικά αμινοξέα Βιοχημεία Ι Β-4 Ιμινοξύ Βιοχημεία Ι Β-5 Αρωματικά αμινοξέα Βιοχημεία Ι Β-6 Βιοχημεία Ι Β-7 Η Tyr και η Trp απορροφούν στα 280nm-έτσι μετράται

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Το δίπλωμα των πρωτεϊνών Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή Η πλειονότητα των πρωτεϊνών διπλώνει σε μία μοναδική τρισδιάστατη δομή βιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγικές ρύθμισης Oι μεταβολικές πορείες, όπως και η κυκλοφοριακή κίνηση ρυθμίζονται από σήματα. Η CTP, το τελικό προϊόν μιας πορείας πολλών βημάτων, ελέγχει τη ροή των αντιδράσεων σύνθεσής

Διαβάστε περισσότερα

Δομή πρωτεϊνών: Τριτοταγής διαμόρφωση της δομής

Δομή πρωτεϊνών: Τριτοταγής διαμόρφωση της δομής Δομή πρωτεϊνών: Τριτοταγής διαμόρφωση της δομής - Αναφέρεται στην αναδίπλωση της πολυπεπτιδικής αλυσίδας πάνω στον εαυτό της και στο τελικό σχήμα που θα πάρει στο χώρο -Σ αυτή τη διαμόρφωση σημαντικό ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Ζήτηµα 1ο 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α.

Διαβάστε περισσότερα

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 Ζήτηµα 1ο Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001 1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική Στερεών στις Πρωτεΐνες

Φυσική Στερεών στις Πρωτεΐνες Φυσική Στερεών στις Πρωτεΐνες Νίκος Απ. Παπανδρέου Τ.Ε.Ι. Πειραιά Φεβρουάριος 2010 Ένα ελικοϊδές μονοπάτι Χημική δομή μίας πρωτεΐνης Μήκος αλυσίδας ~30 έως ~1000 αµινοξέα Συνολικός αριθµός ατόµων έως ~

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 5 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο καθαρό νερό β. σε οποιοδήποτε υδατικό διάλυµα γ. µόνο σε υδατικά

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Δομές τάξης α

Κεφάλαιο 3. Δομές τάξης α Κεφάλαιο 3 Δομές τάξης α Κεφάλαιο 3 Δομές Τάξης α: Σπειρωμένα Σπειράματα Εικόνα 3.1 Σχηματικό διάγραμμα της δομής ενός σπειρωμένου σπειράματος α-ελίκων. Δύο α-έλικες συμπλέκονται και σταδιακά τυλίγονται

Διαβάστε περισσότερα

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) 1 Παραδείγματα εξωκυτταρικού στρώματος. Στιβάδες επιθηλιακών κυττάρων στηρίζονται σε μια λεπτή στιβάδα εξωκυτταρικού στρώματος που ονομάζεται βασικός υμένας. Κάτω από τον βασικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ 1. Σε ποια μορφή της αιμοσφαιρίνης συνδέεται το 2,3, BPG, ποιο είναι το ηλεκτρικό του φορτίο, με

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Οι δομικοί λίθοι

Κεφάλαιο 1. Οι δομικοί λίθοι Κεφάλαιο 1 Οι δομικοί λίθοι Κεφάλαιο 1 Οι Δομικοί Λίθοι των Πρωτεϊνών Εικόνα 1.1 Η αμινοξική αλληλουχία μιας πρωτεϊνικής πολυπεπτιδικής αλυσίδας ονομάζεται πρωτοταγής δομή. Διαφορετικές περιοχές της αλληλουχίας

Διαβάστε περισσότερα

Διαλέξεις Χημείας Αγγελική Μαγκλάρα, PhD Εργαστήριο Κλινικής Χημείας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Διαλέξεις Χημείας Αγγελική Μαγκλάρα, PhD Εργαστήριο Κλινικής Χημείας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Διαλέξεις Χημείας -2014 Αγγελική Μαγκλάρα, PhD Εργαστήριο Κλινικής Χημείας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 1. Κατάταξη 2. Λειτουργίες 1. Πεπτιδικές ορμόνες 3. Πεπτιδικός δεσμός 1. Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Φυσικοχηµείας και Βιοφυσικής

Στοιχεία Φυσικοχηµείας και Βιοφυσικής Στοιχεία Φυσικοχηµείας και Βιοφυσικής Β. Φαδούλογλου 2008 Στοιχεία Φυσικοχηµείας και Βιοφυσικής Εργαστήρια Βιβλίο Εξετάσεις Ύλη Στοιχεία Φυσικοχηµείας και Βιοφυσικής Εργαστήρια Βιβλίο Εξετάσεις Ύλη Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 92 στοιχεία στο φλοιό της Γης 27 απαραίτητα για τη ζωή H, Ο, Ν, C αποτελούν το 96% κ.β S, Ca, P, Cl, K, Na, Mg αποτελούν το 4% κ.β. Fe, I Ιχνοστοιχεία αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Συνδυάζοντας το πρώτο και το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα προκύπτει ότι:

Συνδυάζοντας το πρώτο και το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα προκύπτει ότι: Συνδυάζοντας το πρώτο και το δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα προκύπτει ότι: Για να είναι μια αντίδραση αυθόρμητη, πρέπει η μεταβολή της ελεύθερης ενέργειας της αντίδρασης να είναι αρνητική. Η μεταβολή της

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηµα: Κίνηση πρωτεινών

Μάθηµα: Κίνηση πρωτεινών Μάθηµα: Κίνηση πρωτεινών ιάλεξη 1:Σύνθεση πρωτεινών- Ριβόσωµα Κώστας Τοκατλίδης Η σύνθεση πρωτεινών απαιτεί την µετάφραση αλληλουχίας νουκλεοτιδίων σε αλληλουχία αµινοξέων Οι συνθετάσες των αµινοακυλο-trna

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Καταβολισμός Αναβολισμός

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Καταβολισμός Αναβολισμός Η Βιοενεργητική έχει ως αντικείμενο της τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν την ενέργεια, για να υλοποιούν τις δραστηριότητες της ζωής. ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Το σύνολο των φυσικοχημικών

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτεινική αναδίπλωση

Πρωτεινική αναδίπλωση Πρωτεινική αναδίπλωση Η αμινοξική αλληλουχία καθορίζει την τριτοταγή δομή - Οι πληροφορίες για τη βιολογικά δραστική στερεοδιάταξη είναι κωδικοποιημένες στην αμινοξική αλληλουχία Ριβονουκλεάση- Anfinsen,

Διαβάστε περισσότερα

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι πολυμερείς ουσίες με κυρίαρχο και πρωταρχικό ρόλο στη ζωή. Πρωτεΐνες είναι οι ουσίες που κυρίως δομούν και λειτουργούν τους οργανισμούς. Λέγονται και λευκώματα λόγω του λευκού

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα ιάλεξης ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. ιαχωρισµός Αµινοξέων

Θέµατα ιάλεξης ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ. ιαχωρισµός Αµινοξέων MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ - ΕΝΖΥΜΑ Θέµατα ιάλεξης οµή, αριθµός και διαχωρισµός των αµινοξέων Ένωση αµινοξέων µε τον πεπτιδικό δεσµό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Βιολογία ΙI Κυτταρική Επικοινωνία Διδάσκοντες: Σ. Γεωργάτος, Θ. Τζαβάρας, Π. Κούκλης, Χ. Αγγελίδης Υπεύθυνος μαθήματος: Σ. Γεωργάτος Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Δομικές επικράτειες Τάξης β (β-επικράτειες)

Δομικές επικράτειες Τάξης β (β-επικράτειες) Δομικές επικράτειες Τάξης β (β-επικράτειες) Βασικές τοπολογίες β-μοτίβων Η δομή των δομικών επικρατειών τάξης β κυριαρχείται από μοτίβα β- κλώνων σε διάφορες τοπολογίες. Οι β-κλώνοι είναι στην πλειοψηφία

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαια 8 ο Ένζυμα και κατάλυση

Κεφάλαια 8 ο Ένζυμα και κατάλυση Κεφάλαια 8 ο Ένζυμα και κατάλυση Τα ένζυμα είναι βιομόρια που μεσολαβούν στους χημικούς μετασχηματισμούς και στη μετατροπή της ενέργειας Κύρια χαρακτηριστικά τους η ισχύς και η εξειδίκευση Πλέον θα τα

Διαβάστε περισσότερα

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΘΕΜΑ 1o 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: Η σταθερά Κ w στους 25 ο C έχει τιµή 10-14 : α. µόνο στο καθαρό νερό β. σε οποιοδήποτε υδατικό διάλυµα γ. µόνο σε

Διαβάστε περισσότερα

2.1 Εισαγωγή. 2.1 Εισαγωγή. 2.2 Το εσωτερικό των ϖρωτεϊνών είναι υδρόφοβο. 2.3 Η α-έλικα αϖοτελεί ένα σηµαντικό στοιχείο. τη δευτεροταγή δοµή

2.1 Εισαγωγή. 2.1 Εισαγωγή. 2.2 Το εσωτερικό των ϖρωτεϊνών είναι υδρόφοβο. 2.3 Η α-έλικα αϖοτελεί ένα σηµαντικό στοιχείο. τη δευτεροταγή δοµή Κεφάλαιο 2 2.1 Εισαγωγή 2.2 Το εσωτερικό των ϖρωτεϊνών είναι υδρόφοβο 2.3 Η α-έλικα αϖοτελεί ένα σηµαντικό στοιχείο της δευτεροταγούς δοµής 2.4 Η α-έλικα έχει διϖολική ροϖή 2.5 Κάϖοια αµινοξέα ϖροτιµώνται

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Αναγνώριση. 5.1. Εισαγωγή. 5.2. Σταθερές σύνδεσης και αποχωρισµού. [A][B] k d = ----------- [AB] [ΑΒ] k i = ---------- [Α][Β] Κεφάλαιο

Μοριακή Αναγνώριση. 5.1. Εισαγωγή. 5.2. Σταθερές σύνδεσης και αποχωρισµού. [A][B] k d = ----------- [AB] [ΑΒ] k i = ---------- [Α][Β] Κεφάλαιο Κεφάλαιο 5-1 5 Μοριακή Αναγνώριση 5.1. Εισαγωγή Ένα από τα σηµαντικότερα χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισµών είναι ότι τα µακροµόρια που περιέχουν κάνουν πολύ εξειδικευµένες αλληλεπιδράσεις µε άλλα

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων

Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων Αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιομορίων Το αντικείμενο των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των βιομορίων καλύπτει ένα τεράστιο σύνολο περιπτώσεων με αποτελέσματα από βιολογικές, βιοχημικές και βιοφυσικές μελέτες που δεν

Διαβάστε περισσότερα

Η πεπτιδυλοτρανσφεράση είναι τό ενζυμο το οποίο καταλύει τον σχηματισμό του πεπτιδικού δεσμού.το ενζυμο διερευνάται εντατικά τα τελευταία 30 χρόνια και εχουν αναπτυχθεί ποικίλες απόψεις οσον αφορά την

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

Χαρακτηριστικά της δομής της Μυοσφαιρίνης

Χαρακτηριστικά της δομής της Μυοσφαιρίνης Χαρακτηριστικά της δομής της Μυοσφαιρίνης Η μυοσφαιρίνη είναι ενα εξαιρετικά συμπαγές μόριο.οι διαστάσεις είναι 45Χ35Χ25 Α και υπαρχει πολύ λίγος αδειος χώρος στο εσωτερικό τού μορίου Γυρω στα 75% της

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραση και άλλων παραγόντων στην Αλλοστερική συμπεριφορά της Αιμοσφαιρίνης

Επίδραση και άλλων παραγόντων στην Αλλοστερική συμπεριφορά της Αιμοσφαιρίνης Επίδραση και άλλων παραγόντων στην Αλλοστερική συμπεριφορά της Αιμοσφαιρίνης Καθώς το οξυγόνο χρησιμοποιείται στους ιστούς παράγεται CO2 το οποίο πρέπει να μεταφερθεί πίσω στους πνεύμονες ή τα βράγχια

Διαβάστε περισσότερα

Δοµή και ιδιότητες του DNA

Δοµή και ιδιότητες του DNA Δοµή και ιδιότητες του DNA Βακτηριακό χρωµόσωµα ευκαρυωτικό χρωµόσωµα και χρωµατίνη 28/02/2014 1 Tο βακτηριακό γονιδίωµα περιέχεται σε ένα κυκλικό DNA µήκους 1300 µm εντός του βακτηριακού κυττάρου που

Διαβάστε περισσότερα

Aναδίπλωση και επεξεργασία των πρωτεϊνών

Aναδίπλωση και επεξεργασία των πρωτεϊνών Aναδίπλωση και επεξεργασία των πρωτεϊνών Aναδίπλωση και επεξεργασία των πρωτεϊνών Πρωτεϊνοσύνθεση: τελευταίο στάδιο της ροής της γενετικής πληροφορίας * Αλληλουχία νουκλεοτιδίων DNA Μεταγραφή - Μετάφραση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΡΟΦΗ Λίπη Πολυσακχαρίτες Γλυκόζη κι άλλα σάκχαρα Πρωτεΐνες Αμινοξέα Λιπαρά Οξέα Γλυκόλυση Πυροσταφυλικό Οξύ Ακέτυλο-oA Αλυσίδα μεταφοράς ηλεκτρονίων / Οξειδωτική φωσφορυλίωση

Διαβάστε περισσότερα

Το δίπλωµα των πρωτεϊνών Μοριακοί ακόλουθοι Ανωµαλίες στο δίπλωµα Ασθένειες

Το δίπλωµα των πρωτεϊνών Μοριακοί ακόλουθοι Ανωµαλίες στο δίπλωµα Ασθένειες 7-1 Κεφάλαιο 7 Το δίπλωµα των πρωτεϊνών Μοριακοί ακόλουθοι Ανωµαλίες στο δίπλωµα Ασθένειες 7.1. Το δίπλωµα των πρωτεϊνών 7.1.1. Εισαγωγή Η πλειονότητα των πρωτεϊνών διπλώνει σε µία µοναδική τρισδιάστατη

Διαβάστε περισσότερα

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ)

Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) Εξωκυττάριο στρώμα (ΕΣ) 1 Παραδείγματα εξωκυτταρικού στρώματος. Στιβάδες επιθηλιακών κυττάρων στηρίζονται σε μια λεπτή στιβάδα εξωκυτταρικού στρώματος που ονομάζεται βασικός υμένας. Κάτω από τον βασικό

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι νουκλεϊκών οξέων

Τύποι νουκλεϊκών οξέων Τύποι νουκλεϊκών οξέων DNA ένας τύπος, μια λειτουργία RNA - 4 τύποι, 4 λειτουργίες Ριβοσωμικό RNA Αγγελιαφόρο RNA Μεταφορικό RNA Καταλυτικό RNA Βιοχημεία Ι Δ-1 Βιοχημεία Ι Δ-2 3 5 φωσφοδιεστερικός δεσμός

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 10 ΤΟ ΟΠΕΡΟΝΙΟ (σελ )

Κεφάλαιο 10 ΤΟ ΟΠΕΡΟΝΙΟ (σελ ) Κεφάλαιο 10 ΤΟ ΟΠΕΡΟΝΙΟ (σελ. 387-417) Ένα ρυθμιστικό γονίδιο κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που δρα σε μια θέση-στόχο πάνω στο DNA και ρυθμίζει την έκφραση ενός άλλου γονιδίου. Στον αρνητικό έλεγχο, μία trans-δραστική

Διαβάστε περισσότερα

Δομή των μυϊκών κυττάρων.

Δομή των μυϊκών κυττάρων. Δομή των μυϊκών κυττάρων. Οι μύες αποτελούνται από δεμάτια μεγάλων κυττάρων (που ονομάζονται μυϊκά κύτταρα ή μυϊκές ίνες). Κάθε μυϊκή ίνα περιέχει πολλά μυϊκά ινίδια, δηλαδή δεμάτια ινιδίων ακτίνης και

Διαβάστε περισσότερα

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 21 : Υποκινητές και Ενισχυτές

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 21 : Υποκινητές και Ενισχυτές Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 21 : Υποκινητές και Ενισχυτές Εικόνα 21.1 Ένα τυπικό γονίδιο που µεταγράφεται από την RNA πολυµεράση ΙΙ έχει έναν υποκινητή ο οποίος εκτείνεται ανοδικά από τη θέση έναρξης της µεταγραφής.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) : ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνσης Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 3 η Ενότητα ΔΕΣΜΟΙ Δημήτριος Λαμπάκης ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΟΜΗ Μεμονωμένα άτομα: Μόνο τα ευγενή αέρια

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 22 : Η ενεργοποίηση της µεταγραφής

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 22 : Η ενεργοποίηση της µεταγραφής Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 22 : Η ενεργοποίηση της µεταγραφής Εικόνα 22.1 Η γονιδιακή έκφραση ελέγχεται κυρίως κατά την έναρξη της µεταγραφής και σπάνια στα επόµενα στάδια της γονιδιακής έκφρασης, παρόλο που ο έλεγχος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ (άσκηση 7 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Δομές (Διαμορφώσεις) Πρωτεινικών μορίων

Δομές (Διαμορφώσεις) Πρωτεινικών μορίων Δομές (Διαμορφώσεις) Πρωτεινικών μορίων Πρωτοταγής δομή (αλληλουχία αμινοξέων) Δευτεροταγής δομή Η διάταξη της πεπτιδικής αλυσίδας στον χωρο αυτής καθ αυτής (χωρίς να ληφθούν υπ όψη οι ομάδες R) Τριτοταγής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Ο κυτταρικός κύκλος. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Ο κυτταρικός κύκλος Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΕΙΚΟΝΑ 16.1 Οι φάσεις του κυτταρικού κύκλου. Ο κύκλος διαίρεσης των περισσότερων ευκαρυωτικών κυττάρων χωρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗ 19-21 -10681 210 3824614 210 3847670 www.irakleitos.gr ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β') ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ρύθμιση της μετάφρασης. Η μετάφραση του mrna της φερριτίνης ρυθμίζεται από τη διαθεσιμότητα σιδήρου

Ρύθμιση της μετάφρασης. Η μετάφραση του mrna της φερριτίνης ρυθμίζεται από τη διαθεσιμότητα σιδήρου Ρύθμιση της μετάφρασης Η μετάφραση του mrna της φερριτίνης ρυθμίζεται από τη διαθεσιμότητα σιδήρου Ρύθμιση της μετάφρασης 2. Πρόσδεση πρωτεϊνικών καταστολέων σε αλληλουχίες της 3 περιοχής, στη μη-μεταφραζόμενη

Διαβάστε περισσότερα

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΟΡΙΑΚΩΝ ΔΟΜΩΝ

BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΟΡΙΑΚΩΝ ΔΟΜΩΝ BIOXHMEIA, TOMOΣ I ΠANEΠIΣTHMIAKEΣ EKΔOΣEIΣ KPHTHΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΟΡΙΑΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΟΡΙΑΚΩΝ ΔΟΜΩΝ ΜΟΡΙΑΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ 1: ΧΩΡΟΠΛΗΡΩΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ (SPACE-FILLING) 1: ΧΩΡΟΠΛΗΡΩΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ (SPACE-FILLING)

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΘΕΜΑ 1 ο 1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ): ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ:

Διαβάστε περισσότερα

οµικά στοιχεία βιοµορίων

οµικά στοιχεία βιοµορίων 2-1 Κεφάλαιο 2 οµικά στοιχεία βιοµορίων 2.1. ιαστάσεις των Βιοµορίων Οι διαστάσεις των βιοµορίων κυµαίνονται από µερικά Ångströms (10-10 m) έως µερικές εκατοντάδες Ångströms (10-8 m). (εικόνα 2.1, 2.2)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ (ΑΜΦ) ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: Hb, είναι τετραμερής πρωτείνη. ΜΕΤΑΠΤΩΣΗ ΑΠΟ Τ <=> R

ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ (ΑΜΦ) ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: Hb, είναι τετραμερής πρωτείνη. ΜΕΤΑΠΤΩΣΗ ΑΠΟ Τ <=> R ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ (ΑΜΦ) ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ: Hb, είναι τετραμερής πρωτείνη. ΜΕΤΑΠΤΩΣΗ ΑΠΟ Τ R ΔΕΟΞΥΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ ΟΞΥΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ (Σταθερότητα, χαμηλή συγγένεια για Ο2Εύκαμπτη, υψηλή συγγένεια για Ο2) Λόγο των

Διαβάστε περισσότερα

Κοζάνογλου Αικατερίνη Βιολόγος Συνεργάτης ΕΚΦΕ

Κοζάνογλου Αικατερίνη Βιολόγος Συνεργάτης ΕΚΦΕ ΜΟΝΤΕΛΑ DNA ΚΑΙ ΝΟΥΚΛΕΟΣΩΜΑΤΩΝ κοπός 1. Να παρατηρήσουν τη δομή του DNA στο χώρο. 2. Να διαπιστώσουν από ποια επιμέρους τμήματα αποτελούνται οι αλυσίδες του DNA και πως συνδέονται μεταξύ τους. 3. Να παρατηρήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Καθηγητής Εμμανουήλ Μ. Παπαμιχαήλ

Διδάσκων: Καθηγητής Εμμανουήλ Μ. Παπαμιχαήλ Τίτλος Μαθήματος: Ενζυμολογία Ενότητα: Εισαγωγή Διδάσκων: Καθηγητής Εμμανουήλ Μ. Παπαμιχαήλ Τμήμα: Χημείας 8 1. EIΣAΓΩΓH Tα ένζυμα είναι οι καταλύτες της ζώσης ύλης. Καταλύουν τις χημικές αντιδράσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Κυτταρική ρύθμιση. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Κυτταρική ρύθμιση. Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 Κυτταρική ρύθμιση Ακαδημαϊκές Εκδόσεις 2011 Το κύτταρο-μια Μοριακή Προσέγγιση 1 ΕΙΚΟΝΑ 15.1 Μηχανισμοί διακυτταρικής σηματοδότησης. Η διακυτταρική σηματοδότηση μπορεί να συμβαίνει είτε απευθείας

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΛΥΣΗΣ, ΓΛΥΚΟΝΕΟΓΕΝΕΣΗ & ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ

ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΛΥΣΗΣ, ΓΛΥΚΟΝΕΟΓΕΝΕΣΗ & ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΛΥΣΗΣ, ΓΛΥΚΟΝΕΟΓΕΝΕΣΗ & ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΛΥΚΟΖΗΣ Σύνοψη: Ρύθμιση Γλυκόλυσης Στάδια γλυκόλυσης 1 ο Στάδιο: Δέσμευση & ενεργοποίηση γλυκόζης Εξοκινάση 6-Φωσφορική Γλυκόζη (-ΑΤΡ), Iσομεράση

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 7: Μοριακή Δομή

Διάλεξη 7: Μοριακή Δομή Μεμονωμένα άτομα: Μόνο τα ευγενή αέρια Μόρια: Τα υπόλοιπα άτομα σχηματίζουν μόρια Γιατί; Διότι η ολική ενέργεια ενός ευσταθούς μορίου είναι μικρότερη από την ολική ενέργεια των μεμονωμένων ατόμων που αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών

Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών 9-1 Κεφάλαιο 9 Η κυτταρική µετατόπιση των πρωτεϊνών Εισαγωγή Στο κύτταρο η έκφραση των πρωτεϊνών γίνεται από µόνο ένα τύπο ριβοσώµατος (εκτός των µιτοχονδριακών και των χλωροπλαστικών που µοιάζουν µε αυτά

Διαβάστε περισσότερα

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2. BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Ι. ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ ΙΙ. ΧΗΜΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΙΙΙ. ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ. Fibrous - extended shape, insoluble (e.g. keratin, collagen, elastin) Globular

ΔΟΜΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ. Fibrous - extended shape, insoluble (e.g. keratin, collagen, elastin) Globular ΔΟΜΕΣ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ Fibrous - extended shape, insoluble (e.g. keratin, collagen, elastin) Globular - compact shape, water soluble (e.g. myoglobin, trypsin) Membranous - often multidomain one lipid soluble

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημικά στοιχεία που συνθέτουν τους οργανισμούς Ο C, το H 2, το O 2 και το N 2 είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς σε ποσοστό 96% κ.β. Γιατί; Συμμετέχουν σε σημαντικό βαθμό στη σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μοριακή Αναγνώριση Ηλίας Ηλιόπουλος Εργαστήριο Γενετικής, Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 1 Μοριακή Αναγνώριση Με τον όρο μοριακή αναγνώριση περιγράφουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. 4 DNA, RNA και η ροή των γενετικών πληροφοριών

Κεφ. 4 DNA, RNA και η ροή των γενετικών πληροφοριών Κεφ. 4 DNA, RNA και η ροή των γενετικών πληροφοριών Η οικογενειακή ομοιότητα, οφείλεται στα κοινά γονίδια. Τα γονίδια πρέπει να εκφραστούν για να έχουν αποτέλεσμα, και η έκφραση αυτή ρυθμίζεται από πρωτεΐνες.

Διαβάστε περισσότερα

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 02 : Χημική σύσταση κυττάρων- Δομή και λειτουργίες πρωτεϊνών. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Κυτταρική Βιολογία. Ενότητα 02 : Χημική σύσταση κυττάρων- Δομή και λειτουργίες πρωτεϊνών. Παναγιωτίδης Χρήστος Τμήμα Φαρμακευτικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κυτταρική Βιολογία Ενότητα 02 : Χημική σύσταση κυττάρων- Δομή και λειτουργίες πρωτεϊνών Παναγιωτίδης Χρήστος ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Κεντρικό δόγμα της βιολογίας

Κεντρικό δόγμα της βιολογίας Κεντρικό δόγμα της βιολογίας DNA RNA Πρωτεΐνη Μεταγραφή Σύνθεση (μονόκλωνου) RNA από ένα δίκλωνο μόριο DNA κυρίως με τη βοήθεια του ενζύμου RNA πολυμεράση Το προϊόν της μεταγραφής ονομάζεται πρωτογενές

Διαβάστε περισσότερα

Kυτταρική$Bιολογία$ ΔIAΛEΞΗ(6! (21!&!23/3/2012)! ΣΥΝΘΕΣΗ,(ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ,( ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ(&(ΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ( ΤΩΝ(ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ(

Kυτταρική$Bιολογία$ ΔIAΛEΞΗ(6! (21!&!23/3/2012)! ΣΥΝΘΕΣΗ,(ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ,( ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ(&(ΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ( ΤΩΝ(ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ( Kυτταρική$Bιολογία$ ΔIAΛEΞΗ(6! (21!&!23/3/2012)! ΣΥΝΘΕΣΗ,(ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ,( ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ(&(ΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ( ΤΩΝ(ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ( ( Τα(κύρια(σημεία(της(σημερινής( διάλεξης(είναι(τα(παρακάτω:( Aποκωδικοποίηση(του(mRNA,(γενετικός(κώδικας,((

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc Utopia Publishing, All rights reserved

Κεφάλαιο 4. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc Utopia Publishing, All rights reserved Κεφάλαιο 4 Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. Οι νόμοι της Θερμοδυναμικής 1 ος Νόμος της θερμοδυναμικής (αρχή διατήρησης της ενέργειας) Η ενέργεια δεν δημιουργείται ούτε καταστρέφεται Αλλάζει μορφή

Διαβάστε περισσότερα

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του 1)ελεύθερο Pi (inorganic phosphate) 2)προσαρτηµένο ως φωσφορική οµάδα πάνω σε κάποιο µόριο το συµβολίζουµε ως

Διαβάστε περισσότερα

Σύμφωνα με τις απόψεις που σήμερα επικρατούν η διαδικασία της έναρξης μπορεί να διαιρεθεί σε πέντε στάδια Διάσταση του 80S Ριβοσώματος στη 60S και την 40S υπομοναδα Φόρτιση του 40S S eif-3 συμπλέγματος

Διαβάστε περισσότερα

.CH 3 COOH + NH 4 α) CH 3 CN + 2H 2 O H + β) CH CH + H 2 O CH 3 CH=O γ) CH 3 NH 2 + H 2 O CH 3 NH OH -. α) Α: CH 3 CH=CH 2

.CH 3 COOH + NH 4 α) CH 3 CN + 2H 2 O H + β) CH CH + H 2 O CH 3 CH=O γ) CH 3 NH 2 + H 2 O CH 3 NH OH -. α) Α: CH 3 CH=CH 2 www.romvos.edu.gr ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 04 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 XHMEIA ΒΙΟXHMEIA ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. Η σωστή απάντηση είναι το γ. Α2. Η σωστή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΨΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (ΣΑΚΧΑΡΩΝ) ΓΛΥΚΟΛΥΣΗ Ι

ΠΕΨΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (ΣΑΚΧΑΡΩΝ) ΓΛΥΚΟΛΥΣΗ Ι ΠΕΨΗ & ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ (ΣΑΚΧΑΡΩΝ) ΓΛΥΚΟΛΥΣΗ Ι Σύνοψη: Πέψη, αποικοδόμηση & μεταβολισμός υδατανθράκων Δομή & βιολογική σημασία της γλυκόζης Δομή υδατανθρακών τροφής Πέψη υδατανθρακών τροφής Αμυλάση

Διαβάστε περισσότερα

Ενέργεια. Τι είναι η ενέργεια; Ενέργεια είναι η ικανότητα επιτέλεσης έργου ή η αιτία της εµφάνισης των φυσικών, χηµικών και βιολογικών φαινοµένων.

Ενέργεια. Τι είναι η ενέργεια; Ενέργεια είναι η ικανότητα επιτέλεσης έργου ή η αιτία της εµφάνισης των φυσικών, χηµικών και βιολογικών φαινοµένων. Ενέργεια Τι είναι η ενέργεια; Ενέργεια είναι η ικανότητα επιτέλεσης έργου ή η αιτία της εµφάνισης των φυσικών, χηµικών και βιολογικών φαινοµένων. Είναι απαραίτητη; Η ενέργεια είναι απαραίτητη για τους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 Σύνθεση πρωτεϊνών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 Σύνθεση πρωτεϊνών ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 Σύνθεση πρωτεϊνών Αφού είδαμε πως το DNA αντιγράφεται και μεταγράφεται, τώρα θα εξετάσουμε τη διαδικασία με την παράγονται οι πρωτεϊνες Στην ουσία θα πρέπει να συνδυαστεί ο κώδικας δύο βιβλιοθηκών,

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής.

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ανόργανη Χημεία. Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Ανόργανη Χημεία Ενότητα 8 η : Υγρά, Στερεά & Αλλαγή Φάσεων Οκτώβριος 2018 Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής Πολικοί Ομοιοπολικοί Δεσμοί & Διπολικές Ροπές 2 Όπως έχει

Διαβάστε περισσότερα

Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7

Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7 Εξερευνώντας την Εξέλιξη Κεφάλαιο 7 Εξερευνώντας την Εξέλιξη Σχέση μεταξύ αλληλουχίας αμινοξέων, δομής και λειτουργίας πρωτεϊνών Καταγωγή από έναν κοινό πρόγονο Εξελικτική Συγγένεια/Προέλευση Δύο ομάδες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: καταλύτες

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. 1.4 Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χημικές εξισώσεις σωστά συμπληρωμένες: καταλύτες ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 27 ΜΑΪΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ (ΚΥΚΛΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ) ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ

Διαβάστε περισσότερα