Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος

Transcript

1 Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος Κλειώ Π.Μαυραγάνη

2 Σύνοψη I. Γενικές αρχές καρδιαγγειακού συστήματος- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς Η καρδιά ως αντλία Χαρακτηριστικά της αιματικής και λεμφικής ροής V. Καρδιαγγειακοί ρυθμιστικοί μηχανισμοί VI. Ειδικά συστήματα κυκλοφορίας

3 Σύνοψη I. Γενικές αρχές- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς Η καρδιά ως αντλία Χαρακτηριστικά της αιματικής και λεμφικής ροής V. Καρδιαγγειακοί ρυθμιστικοί μηχανισμοί VI. Ειδικά συστήματα κυκλοφορίας

4 Καρδιαγγειακό σύστημα Καρδιά = Αντλία Αίμα = μεταφορικό μέσο Αγγεία = Οδοί

5 Καρδιά-Βασικές ανατομικές αρχές

6 Διαδρομή της ροής του αίματος μέσω του καρδιοαγγειακού συστήματος Άνω και κάτω κοίλη φλέβα Πνευμονικές φλέβες Δεξιός κόλπος Αριστερός κόλπος Τριγλώχινα βαλβίδα Δεξιά κοιλία Πνευμονική βαλβίδα Στέλεχος πνευμονικής αρτηρίας Πνευμονικές αρτηρίες Μιτροειδής βαλβίδα Αριστερή κοιλία Αορτική Βαλβίδα Αορτή

7 Κυρίαρχος ρόλος καρδιαγγειακού συστήματος Διατήρηση της ομοιόστασης Claude Bernard, 19oς αιώνας

8 Πώς το καρδιαγγειακό σύστημα συμβάλλει στην ομοιόσταση; Κατανομή διαλυτών αερίων και άλλων μορίων απαραίτητων για τη θρέψη, την αύξηση του οργανισμού καθώς επίσης και την επιδιόρθωση βλαβών Ταχεία χημική σηματοδότηση των κυττάρων μέσω ορμονών ή νευροδιαβιβαστών Αποβολή θερμότητας Μεσολάβηση φλεγμονωδών αντιδράσεων και αντιδράσεων άμυνας του ξενιστή έναντι εισβαλλόντων μικροοργανισμών

9 Σύνοψη I. Γενικές αρχές- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς Η καρδιά ως αντλία Χαρακτηριστικά της αιματικής και λεμφικής ροής V. Καρδιαγγειακοί ρυθμιστικοί μηχανισμοί VI. Ειδικά συστήματα κυκλοφορίας

10 Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς Ηλεκτροκαρδιογράφημα Κοινές αρρυθμίες Ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλαγές στο έμφραγμα του μυοκαρδίου Ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλαγές και διαταραχές στην καρδιακή λειτουργία μετά από αλλαγές στη συγκέντρωση των ιόντων των σωματικών υγρών

12 Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς Στόχος «γένεση μιας διεγερτικής ηλεκτρικής ώσης (δυναμικού ενεργείας) που αποσκοπεί στη συντονισμένη σύσπαση εκατομμυρίων μυοκαρδιακών κυττάρων» (κόλποι κοιλίες)

13 Εκπόλωση της κυτταροπλασματικής μεμβράνης H αρχική διέγερση ενός κυττάρου καταλήγει σε διέγερση των λοιπών Συστολή του καρδιακού μυός

14 Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς

15 Ποια είναι η σειρά της διεγέρσεως;

16 Πώς γίνεται η γένεση δυναμικού ενέργειας στα μυοκαρδιακά κύτταρα;

17 Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς Xαρακτηριστικά μυοκαρδιακών κυττάρων - αυτοδιεγερσιμότητα ή αυτοματία - άγονται απευθείας από κύτταρο σε κύτταρο - έχουν μεγάλη διάρκεια (αποφυγή συγχώνευσης δύο ανεξάρτητων διεγέρσεων)

18 Νa + Ca ++ Γένεση ηλεκτρικού δυναμικού κατά μήκος της μεμβράνης K ΕΚΠΟΛΩΣΗ Κατά την ηρεμία η εξωτερική επιφάνεια της μεμβράνης είναι θετική και η εσωτερική επιφάνεια αρνητική- Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην ηρεμία, η αντλία Κ + επιτρέπει τη διέλευση ιόντων Κ + προς το εξωτερικό του κυττάρου- Κατά την εκπόλωση η οποία μεσολαβείται από την είσοδο ιόντων Νa + ή Ca ++, το εσωτερικό της μεμβράνης θετικοποιείται

19 Δυναμικά ενέργειας κολπικών και κοιλιακών μυϊκών κυττάρων (ταχέα) Eκπόλωση: οφείλεται στη διάνοιξη διαύλων Νa + Φάση 0: ταχεία εκπόλωση Φάση 1: αρχική επαναπόλωση Φάση 2: φάση οροπεδίου (plateau) Φάση 3: επαναπόλωση Φάση 4: δυναμικό ηρεμίας

20 Δυναμικά ενέργειας βηματοδοτικών κυττάρων (βραδέα) F-δίαυλοι, T-δίαυλοι: εισροή Νa + και Ca ++ αντίστοιχα ουδός διέγερσης των βηματοδοτικών κυττάρων (-40mV) L-channels(long-lasting) THERE S net sodium in at negative membrane potentials f-channels(funny) or h-channels (hyperpolarization) T-channels(transient) Eκπόλωση δυναμικού ενεργείας: οφείλεται στη διάνοιξη διαύλων Ca ++ (L-channels)

21 Eπίδραση συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού συστήματος στον φλεβόκομβο Νορεπινεφρίνη (β1 υποδοχείς) επιτάχυνση f-διαύλων Νa + επιτάχυνση διάνοιξης διαύλων Ca ++ (μέσω camp) Ακετυλοχολίνη (Μ 2 μουσκαρινικοί υποδοχείς) διάνοιξη ειδικών διαύλων K + επιβράδυνση διάνοιξης διαύλων Ca ++ (μέσω camp)

22 Πώς γίνεται η σύσπαση των μυοκαρδιακών κυττάρων;

23 Μυοκαρδιακά κύτταρα-ιστολογικά χαρακτηριστικά

24 Affected by epinephrine ( ) and ACh ( ) Είσοδος Ca 2+ κατά τη φάση plateau του δυναμικού ενεργείας των μυοκαρδιακών κυττάρων 1 Ca 2+ out for 3 Na + in Inhibited by digitalis & ouabain; indirectly Na + /Ca 2+ exchange [Ca 2+ ] in Ca 2+ Υποδοχείς ρυανοδίνης Υποδοχείς διυδροπυριδίνης

25 Σύζευξη διέγερσης- συστολής

26

27

28

29 Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς

31 ΗΚΓ ΗΚΓ δεν καταγράφει τις αλλαγές σε μεμονωμένα κύτταρα αλλά σύνολο αλλαγών. Μέτρηση ρευμάτων που δημιουργούνται στο εξωκυττάριο υγρό από τις αλλαγές στο σύνολο των μυοκαρδιακών κυττάρων. Η φυσιολογική διάδοση της ώσης τροποποιείται από παθήσεις των μυοκαρδιακών κυττάρων. Πληροφορίες για ηλεκτρική δραστηριότητα

32 Ηλεκτροκαρδιογράφημα: ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς

33 Το φυσιολογικό ΗΚΓ Ρ: κύμα εκπόλωσης που ξεκινά από το φλεβόκομβο και διαδίδεται στους κόλπους ΡR: Σύντομη ισοηλεκτρική γραμμή, το ερέθισμα ταξιδεύει στο κολποκοιλιακό κόμβο και στο δεμάτιο του His QRS: κοιλιακή εκπόλωση, τα μεσοδιαστήματα μεταξύ τους δίνουν το κοιλιακό ρυθμό ST: οι κοιλίες είναι σε φάση εκπόλωσης Τ: κοιλιακή επαναπόλωση

34 Ηλεκτροκαρδιογράφημα: πώς λαμβάνεται; Απαγωγές (12) - μετωπιαίο επίπεδο: 6 άκρων (3 απλές + 3 ενισχυμένες) - εγκάρσιο επίπεδο: 6 προκάρδιες

35

36 ΕΚΠΟΛΩΣΗ Κατά την ηρεμία η εξωτερική επιφάνεια της μεμβράνης είναι θετική και η εσωτερική επιφάνεια αρνητική- Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην ηρεμία, η αντλία Κ + επιτρέπει τη διέλευση ιόντων Κ + προς το εξωτερικό του κυττάρου- Κατά την εκπόλωση η οποία μεσολαβείται από την είσοδο ιόντων Νa + ή Ca ++, το εσωτερικό της μεμβράνης θετικοποιείται

37

38 Απαγωγές των άκρων (απλές, διπολικές) Κατεύθυνση ρεύματος προς το θετικό ηλεκτρόδιο= θετικό έπαρμα

39 Upward deflection on the ECG- is produced when electrical impulses travel towards a positive electrode. Downward deflection on the ECG- is produced when electrical impulses travel towards a negative electrode. Flat line (isoelectric line)- is produced when there is no electrical spread through the heart, or if the electrical forces are equal.

40 Ενισχυμένες απαγωγές άκρων (μονοπολικές)

41

42 Προκάρδιες απαγωγές (μονοπολικές)

43 Ποια είναι η σειρά της διεγέρσεως;

44 Η συσχέτιση της συστολής των κόλπων και κοιλιών προς τα επάρματα του ECG

45 P έπαρμα - κόλπους QRS- έπαρμα κοιλίες T-έπαρμα - επαναπόλωση

46

47 Η μορφολογία των επαρμάτων στις 12 απαγωγές

48 Τι «βλέπουν» οι απαγωγές Ι Αριστερή πλάγια κοιλία ΑΠΑΓΩΓΕΣ ΑΚΡΩΝ avr ΠΡΟΚΑΡΔΙΕΣ ΑΠΑΓΩΓΕΣ V1 Μεσοκοιλιακό διάφραγμα V4 Αριστερά πρόσθια κοιλία ΙΙ Κατώτερο τμήμα αριστεράς κοιλίας avl Αριστερή πλάγια κοιλία V2 Μεσοκοιλιακό διάφραγμα V5 Αριστερή πλάγια κοιλία ΙΙΙ Κατώτερο τμήμα αριστεράς κοιλίας avf Κατώτερο τμήμα αριστεράς κοιλίας V3 Αριστερά πρόσθια κοιλία V6 Αριστερή πλάγια κοιλία

49 Τι «βλέπουν» οι απαγωγές

50

51 Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς Δομή και λειτουργία του συστήματος αγωγής της καρδιάς Ηλεκτροκαρδιογράφημα Καρδιακές αρρυθμίες Ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλαγές στο έμφραγμα του μυοκαρδίου Ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλαγές και διαταραχές στην καρδιακή λειτουργία μετά από αλλαγές στη συγκέντρωση των ιόντων των σωματικών υγρών

52 Καρδιακές αρρυθμίες Α. Διαταραχές στην έναρξη της ηλεκτρικής ώσης (επίταση της φυσιολογικής αυτοματίας ή διαταραχή αυτοματίας) Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης

53 Καρδιακές αρρυθμίες Α. Διαταραχές στην παραγωγή της ηλεκτρικής ώσης Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης

54 Α. Διαταραχές στην παραγωγή της ηλεκτρικής ώσης ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΡΥΘΜΟΙ ΦΛΕΒΟΚΟΜΒΟΥ - Φλεβοκομβική ταχυκαρδία (συγκίνηση, άσκηση, πυρετός..) - Φλεβοκομβική βραδυκαρδία (ύπνος, σύνδρομο υπερευαίσθητου καρωτιδικού κόλπου) - Φλεκομβική αναπνευστική αρρυθμία σε νέα άτομα ( εισπνοή, εκπνοή) - Σύνδρομο νοσούντος φλεβόκομβου ΕΚΤΟΠΑ ΚΕΝΤΡΑ - έκτοπα βηματοδοτικά κέντρα κολποκοιλιακός κόμβος: 45 παλμοί/min δεμάτιο Ηis/ ίνες Purkinje: παλμοί/min Aσυστολία>1min εγκεφαλική ισχαιμία (Σύνδρομο Αdams-Stokes) - έκτοπες εστίες εκπόλωσης από τους κόλπους από τις κοιλίες - έκτακτες κολπικές συστολές - παροξυσμική κολπική ταχυκαρδία - κολπικός πτερυγισμός παλμούς/min - κολπική μαρμαρυγή παλμοί/min - έκτακτες κοιλιακές συστολές - παροξυσμική κοιλιακή ταχυκαρδία - κοιλιακή μαρμαρυγή (θανατηφόρος αρρυθμία!!)

55 Aναπνευστική αρρυθμία

56 Έκτοπα κολπικά κέντρα

57 Κολπικές αρρυθμίες: Συνέπειες και αντιμετώπιση Περιστασιακές κολπικές έκτακτες συστολές: συνήθως στερούνται παθολογικής σημασίας Παροξυσμική κολπική ταχυκαρδία και πτερυγισμός ταχύς κοιλιακός ρυθμός μικρός χρόνος διαστολής για την πλήρωση των κοιλιών μείωση καρδιακής παροχής Βαγοτονικοί χειρισμοί (πίεση βολβών των οφθαλμών/μάλαξη καρωτιδικών κόλπων Διέγερση πνευμονογαστρικού αγωγή στις μυικές ίνες και κολποκοιλιακό κόμβο ανάταξη ταχυκαρδίας, μετατροπή κολπικού πτερυγισμού σε φλεβοκομβικό ρυθμό Δαχτυλίτιδα: καταστολή κοιλιακής αγωγής ταχείας κοιλιακής απόκρισης στην περίπτωση της κολπικής μαρμαρυγής Κολπική μαρμαρυγή: πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων στους κόλπους ( κίνδυνος θρομβοεμβολικής νόσου έναρξη αντιθρομβωτικής αγωγής)

58 Έκτοπα κοιλιακά κέντρα

59 Φαινόμενο επανεισόδου (reentry) 1. Aυξημένο μήκος διαδρομής 2. Ελαττωμένη ταχύτητα αγωγής 3. Βράχυνση ανερέθιστης περιόδου

60 Σύνδρομο μακρού QT Επιμηκυσμένο QT διάστημα ανομοιογενής επαναπόλωση κοιλιών κινδύνου κοιλιακών αρρυθμιών και αιφνιδίου θανάτου Αίτια: α. συγγενή (μεταλλάξεις γονιδίων) διαταραχές διαύλων K+ και Να+ β.φάρμακα, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, ισχαιμία του μυοκαρδίου

61 Σύνδρομο μακρού QT-Γενετικές διαταραχές

62 Σύνδρομο μακρού QT-ΗΚΓ ευρήματα

63 Καρδιακές αρρυθμίες Α. Διαταραχές στην παραγωγή της ηλεκτρικής ώσης Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης -Παρεμπόδιση -Ευόδωση

64 Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης- Παρεμπόδιση Ι. Kολποκοιλιακός Κόμβος Κολποκοιλιακός αποκλεισμός -1 ου βαθμού: PR, όλα τα ερεθίσματα άγονται -2ου βαθμού: 2:1, 3:1-3ου βαθμού (πλήρης): σύνδρομο Αdams-Stokes ΙΙ. Περιφερικά του κόμβου (His) Αριστερό/δεξιό σκέλος Πρόσθια ή οπίσθια δέσμη αριστερού σκέλους (ημιαποκλεισμός ή δεσμικός αποκλεισμός)

65 Ι. Κολποκοιλιακός αποκλεισμός- Είδη

66 ΙΙ. Αποκλεισμός δεματίου Ηis

67 Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης- Παρεμπόδιση-ΗΚΓ ευρήματα

68 Β. Διαταραχές στην αγωγή της ηλεκτρικής ώσης- Επιτάχυνση-ΗΚΓ ευρήματα Σύνδρομο Wolff-Parkinson White: παρουσία έκτοπης σύνδεσης (δεμάτιο Κent) ταχύτερη αγωγή ερεθίσματος πρώιμη διέγερση κοιλιών Σύνδρομο Lown-Ganong-Levine: έκτοπο δεμάτιο απευθείας αγωγή ερεθίσματος από τους κόλπους στις κοιλίες με παράκαμψη του κολποκοιλιακού κόμβου

69 Αρρυθμίες-Βασικές αρχές θεραπείας Φαρμακευτική επιβράδυνση της ταχύτητας μετάδοσης του ερεθίσματος στο σύστημα αγωγιμότητας και στο μυοκάρδιο (στόχοι: δίαυλοι Κ, Na, Ca) Καταστροφή των οδών επανεισόδου με καθετήρα ραδιοσυχνοτήτων

71 Έμφραγμα του μυοκαρδίου

72 Έμφραγμα του μυοκαρδίου-ηκγ ευρήματα Φυσιολογική πρώιμη όψιμη προχωρημένη πολύ προχωρημένη Πρώιμη: ώρες Όψιμη: πολλές ώρες-μέρες Προχωρημένη: πολλές μέρεςεβδομάδες Πολύ προχωρημένη: μήνες-χρόνια

73 Πώς εξηγείται η μορφολογία των επαρμάτων στο έμφραγμα του μυοκαρδίου; «Ρεύμα βλάβης»

74

76

77

78