Online επισειπημαηολογία με ςποζηήπιξη ηος ζςζηήμαηορ iargue

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΧΝ ζηελ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ: ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΔ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑ & ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΧΝ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ Θεόδωρος Κεχαγιάς Online επισειπημαηολογία με ςποζηήπιξη ηος ζςζηήμαηορ iargue (System iargue supports online argumentation) Δπηβιέπσλ: ΣΑΤΡΟ ΓΖΜΖΣΡΗΑΓΖ Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Γηπισκαηηθή Δξγαζία πνπ ππνβάιιεηαη ζην πιαίζην ηεο κεξηθήο εθπιήξσζεο ησλ απαηηήζεσλ γηα ηελ απφθηεζε Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο ζηελ Πιεξνθνξηθή κε εμεηδίθεπζε ζηε Καηεχζπλζε «Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο & Δπηθνηλσληψλ ζηελ Δθπαίδεπζε» ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ, 2011

2 Ζ ΣΡΗΜΔΛΖ ΔΞΔΣΑΣΗΚΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ <ΣΑΤΡΟ ΓΗΜΗΣΡΙΑΓΗ>, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο, Α.Π.Θ. <ΘΡΑΤΒΟΤΛΟ ΣΙΑΣΟ>, Λέθηνξαο, Α.Π.Θ. <ΒΑΙΛΔΙΑΓΗ ΝΙΚΟΛΑΟ >, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο, Α.Π.Θ. Ζ έγθξηζε ηεο Γηπισκαηηθήο απηήο Δξγαζίαο απφ ην Σκήκα Πιεξνθνξηθήο ηνπ Αξηζηνηέιεηνπ Παλεπηζηήκηνπ Θεζζαινλίθεο δελ ππνδειψλεη ηελ απνδνρή ησλ γλσκψλ ηνπ ζπγγξαθέα. (Νόμος 5343/32, άρθρο 202, παρ. 2) ii

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο online επηρεηξεκαηνινγίαο κέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο επηρεηξεκαηνινγίαο iargue. Γη απηφ ην ιφγν πξαγκαηνπνηήζεθε κία ζπλεξγαηηθή εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα, ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ελφο κεηαπηπρηαθνχ καζήκαηνο ηνπ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. Σν iargue είλαη έλα είλαη έλα δηαδηθηπαθφ ζχζηεκα επηρεηξεκαηνινγίαο (Bouyias et al, 2007), ην νπνίν κπνξεί λα ππνζηεξίμεη δξαζηεξηφηεηεο ηέηνηνπ είδνπο. Οη εθπαηδεπφκελνη πνπ ζπκκεηείραλ, απάληεζαλ ζπλεξγαηηθά ζε ζεσξεηηθέο εξσηήζεηο θαη πξνζπάζεζαλ λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ, εθαξκφδνληαο ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003), ζχκθσλα κε ην νπνίν θάζε επηρείξεκα απνηειείηαη απφ ηε ζέζε, ηα δεδνκέλα θαη ηελ αηηηνιφγεζε. Ζ δνκή ησλ εξγαζηψλ ζηεξίρηεθε ζην κνληέιν επηρεηξεκαηνινγίαο ηεο Leitão (2000), ζχκθσλα κε ην νπνίν ππάξρνπλ ηξεηο ηχπνη επηρεηξεκάησλ: επηρεηξήκαηα, αληεπηρεηξήκαηα θαη ηειηθά επηρεηξήκαηα. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο, έγηλε θαηαγξαθή ησλ δειψζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ, εθαξκφδνληαο ην Think Aloud Protocol. ηφρνο ηεο κεζφδνπ είλαη λα αλαγλσξηζηνχλ γλσζηηθέο θαη κεηαγλσζηηθέο δηαδηθαζίεο, πνπ ππάξρνπλ ζε δηαθνξεηηθέο ζεκαηηθέο πεξηνρέο. Πξφθεηηαη γηα έλα παξαγσγηθφ ηξφπν ζθέςεο, ν νπνίνο βνεζά ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν αλαπηχζζνπλ δηάθνξα ζέκαηα νη εθπαηδεπφκελνη (Duncker, 1945). Οη Ericsson & Simon (1993), ππνζηήξημαλ φηη ε ηερληθή Think Aloud, είλαη κία έγθπξε κέζνδνο γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Ζ παξνχζα δξαζηεξηφηεηα πξαγκαηνπνηήζεθε ζχγρξνλα θαη απφ απφζηαζε. Οη εθπαηδεπφκελνη ζπλεξγάζηεθαλ ζε νκάδεο ησλ δχν αηφκσλ. Ο θάζε έλαο εξγαδφηαλ κπξνζηά ζην δηθφ ηνπ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, απνκνλσκέλνο ζε έλα απφ ηα εξγαζηήξηα ηνπ Σκήκαηνο, ππφ ηελ επίβιεςε ελφο εθπαηδεπηή. Ζ επηθνηλσλία γηλφηαλ κε κελχκαηα, ηα νπνία ππνβάιινληαλ ζην θφξνπκ ηνπ ζπζηήκαηνο. Σν ζχζηεκα παξείρε βνήζεηα ζρεηηθά κε ηελ ζχληαμε ελφο επηρεηξήκαηνο, θαζψο θαη γηα ηελ αιιεινπρία ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Ζ βνήζεηα ζε θάπνηα θάζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απνζπξφηαλ, έηζη ψζηε νη ζπκκεηέρνληεο λα πξνζπαζήζνπλ λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ, ρσξίο ηελ χπαξμή ηεο θαη απηφ απνηειεί ζηνηρείν πξνο αμηνιφγεζε. Ζ εμαζζέληζε (fade out) αλαθέξεηαη ζηελ κείσζε ηεο ππνζηήξημεο πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο, κε ζθνπφ λα κπνξέζνπλ λα δηαρεηξίδνληαη κφλνη ηνπο πιένλ ηηο θαηαζηάζεηο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε κία δξαζηεξηφηεηα ρσξίο θαζνδήγεζε. πγθεθξηκέλα ζηελ αξρή ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ζεσξείηαη θαιφ λα ππάξρεη ε αλάινγε θαζνδήγεζε, παξνρή νδεγηψλ θαη εθπαίδεπζε, πξηλ νη εθπαηδεπφκελνη ξπζκίδνπλ κφλνη ηνπο ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Slavin, 1996), ρσξίο φκσο απηφ λα ζεκαίλεη πσο πξέπεη λα ππάξμεη ππεξβνιηθή θαζνδήγεζε (overscripting) (Cohen, 1994; Dillenbourg, 2002). ηα πιαίζηα ηεο έξεπλαο, πξαγκαηνπνηήζεθε κία κειέηε πεξίπησζεο γηα 1 νκάδα απφ ηηο 7 πνπ ζπκκεηείραλ. Ο πξψηνο ρξήζηεο κείσζε ηελ απφδνζή ηνπ κεηά ηελ απφζπξζε ηεο ππνζηήξημεο, ελψ απάληεζε πην ζσζηά ζηα εξσηήκαηα ειέγρνπ πνπ εκθαλίζηεθαλ ζηελ νζφλε ηνπ. Αληηζέησο, ν δεχηεξνο ρξήζηεο είρε θαιχηεξε επίδνζε απφ ηνλ ζπλεξγάηε ηνπ σο πξνο ηελ απφζπξζε ηεο ππνζηήξημεο. πγθεθξηκέλα ππέβαιε έλα επηρείξεκα κεηξίνπ επηπέδνπ σο πξνο ην κνληέιν επηρεηξεκαηνινγίαο, ελψ αξγφηεξα αλέβαζε ηελ απφδνζή ηνπ ζε πςεινχ επηπέδνπ επηρείξεκα. Σέινο, ν δεχηεξνο ρξήζηεο απάληεζε νξζά κφλν ζηνλ έλα απφ ηνπο ηξεηο ειέγρνπο, έλαληη ηνπ πξψηνπ ρξήζηε πνπ απάληεζε νξζά ζε δχν απφ ηνπο ηξεηο ειέγρνπο. iii

4 EXECUTIVE SUMMARY This paper aims to examine the field of online argumentation using system iargue. For this purpose a collaborative educational acitivity was relished, in the frame of teaching a postgraduate course of Department of Information technology of Aristotle University of Thessaloniki. iargue is an online argumentation system (Bouyias et al, 2007), able to support that kind of activities. Participators, answered collaborativily in theoretical questions, trying to apply Toulmin s (1958, 2003) model. According to this model, a well structured argument consists of a claim, data and finally a warrant. The structure of conversation was based in Leitão's (2000) model of argumentation, that makes use of three types of arguments: arguments, counterarguments and final arguments. Statements of participators were recorded, applying Think Aloud Protocol, at the duration of the activity. Purpose of this method is to investigate cognitive and metacognitive processes, that exist in different fields. It is a productive way of thought, that helps in the comprehension of way students develop various subjects (Duncker, 1945). Ericson & Simon (1993) supported that Think Aloud Protocol is a valid method to investigate cognitive processes. The present activity was a synchronous one and realised by distance. Students made teams of two individuals. Each one used different computer, isolated in one if the laboratories of the Department, under the supervision of an instructor. Students communicated using the forum of the system. The system provided help with regard to the structure of an argument, as well as for the succession of argumentation. In some phase of the activity, help was faded out, so that participators to communicate without help. Fading and its consequences is a matter of evaluation. Fading is about decrease of support to the students and it aims to help them learn how to participate in an activity without support on their own. Supporting and training must exist at the beginning of the activity (Slavin, 1996), but this doesn t mean that there should be overscripting (Cohen, 1994; Dillenbourg, 2002). For the achievement of the objectives of the paper, a case study was performed about 1 of the 7 teams that took place in the activity. Fading had bad efect on the first user, because his performance was redusedm, as his arguments had medium quality, with respect to the model of argumentation. He had better performance with regard to peer monitoring, because he answered correctly twice out of the three times at control questions. On the other hand, second user had better performance after fading, but she answered wrongly at control questions about the model of arguementation. iv

5 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Δπραξηζηψ ζεξκά ηνλ επηβιέπνληα ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο, θ. ηαχξν Γεκεηξηάδε, Δπίθνπξν Καζεγεηή ηνπ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο Α.Π.Θ., ε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ ππήξμε άθξσο ζεκαληηθή γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο, θαζψο επίζεο θαη ηνλ ππνςήθην δηδάθηνξα θ. Ησάλλε Μπνχγηα, ν νπνίνο βνήζεζε ηα κέγηζηα ζε φιε ηελ δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Οθείισ επίζεο λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ, πνπ κε ζηεξίδεη ζε φιε ηελ δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ. Υσξίο ηε ζηήξημε ηνπο, ζε φινπο ηνπο ηνκείο, δε ζα είρε γίλεη ηίπνηα. Δπραξηζηίεο αμίδεη θαη ε Υαξά. Κεραγηάο Θεφδσξνο Φεβξνπάξηνο 2011 Θεζζαινλίθε v

6 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ... 1 ΛΙΣΑ ΔΙΚΟΝΩΝ... 3 ΛΙΣΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΔΙΑΓΩΓΗ ΓΔΝΗΚΑ ΓΗΑΡΘΡΩΖ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΗ ΜΑΘΗΗ & ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΑ ΔΝΑΡΙΑ ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ Βαζηθά ζηνηρεία ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο Μνξθέο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Πιενλεθηήκαηα & Μεηνλεθηήκαηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Σερληθέο αχμεζεο πηζαλνηήησλ παξαγσγηθψλ δηαδξάζεσλ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ ΜΔ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΤΠΟΛΟΓΗΣΖ (COMPUTER- SUPPORTED COLLABORATIVE LEARNING CSCL) Θεσξεηηθφ ππφβαζξν Δπηζθφπεζε δηδαθηηθψλ κνληέισλ Σερλνινγηθά πεξηβάιινληα θαη εξγαιεία ππνζηήξημεο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο ΔΝΑΡΗΑ ΤΝΔΡΓΑΗΑ (COLLABORATION SCRIPTS) Δηζαγσγή Καζνξηζκφο ησλ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο Πιαίζην νξηζκνχ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο ρεδηαζηηθέο δηαζηάζεηο ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ Παξαδείγκαηα ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ & ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΗ ONLINE ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Θεσξεηηθφ ππφβαζξν Argumentation theory (Θεσξία επηρεηξεκαηνινγίαο) Ζ αλάπηπμε ηεο δηαιεθηηθήο ηθαλφηεηαο Μάζεζε κέζσ ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο χλνςε: επηρεηξεκαηνινγία θαη κάζεζε ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΣΑ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΑ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε παηρλίδηα δηαιφγνπ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο αλαζέηνληαο ξφινπο Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ππνινγηζηέο Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε θαηαζθεπή ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηνλ ηνκέα ησλ επηζηεκψλ ΑΠΟΚΣΖΖ ΓΝΩΖ ΣΖ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Δηζαγσγή Μεκνλσκέλα επηρεηξήκαηα Αιιεινπρία επηρεηξεκάησλ ελάξηα γηα θαηαζθεπή γλψζεο

7 4. ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΡΓΑΛΔΗΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ iargue Δηζαγσγή Αξρηηεθηνληθή ηνπ ζπζηήκαηνο Αμηνιφγεζε ηεο επρξεζηίαο ηνπ iargue ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ & ΔΛΔΓΥΟ ΤΝΔΡΓΑΣΗ ΜΟΡΦΔ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ Modeling (Πξνηππνπνίεζε - Μνληεινπνίεζε) Coaching (Καζνδήγεζε) Scaffolding (Τπνζηήξημε) Fading (Απφζπξζε Τπνζηήξημεο) PEER MONITOR (ΔΛΔΓΥΟ ΤΝΔΡΓΑΣΖ) Μάζεζε πξφζσπν κε πξφζσπν Μάζεζε κέζσ ππνινγηζηή ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ Γεληθά Τιηθφ ρεδηαζκφο ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ - ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Απνηειέζκαηα ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΑΝΑΦΟΡΔ ΞΔΝΟΓΛΩΔ ΔΛΛΖΝΟΓΛΩΔ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ ΑΚΡΩΝΤΜΑ ΓΛΩΑΡΗΟ ΔΝΑΡΗΟ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ iargue THINK ALOUD PROTOCOL

8 ΛΙΣΑ ΔΙΚΟΝΩΝ ΔΗΚΟΝΑ 1. ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΧΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΧΝ ΓΗΑ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΑΠΟ ΑΠΟΣΑΖ (ΠΖΓΖ: ΚΟΜΖ Κ.Α., 2006). 15 ΔΗΚΟΝΑ 2. ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΜΔ ΒΑΖ ΣΟΝ ΥΧΡΟ ΚΑΗ ΣΟ ΥΡΟΝΟ ΣΧΝ ΑΛΛΖΛΔΠΗΓΡΑΔΧΝ (ΠΖΓΖ: ΓΖΜΖΣΡΗΑΓΖ Κ.Α., 2007) ΔΗΚΟΝΑ 3. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ BELVEDERE ΔΗΚΟΝΑ 4. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ BETTERBLETHER ΔΗΚΟΝΑ 5. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ MODELLINGSPACE ΔΗΚΟΝΑ 6. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ SYNERGO ΔΗΚΟΝΑ 7. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ CSILE ΔΗΚΟΝΑ 8. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ KNOWLEDGE FORUM ΔΗΚΌΝΑ 9. ARGUEGRAPH SCRIPT: ΦΑΖ 1 (ΠΖΓΖ: 31 ΔΗΚΟΝΑ 10. ARGUEGRAPH SCRIPT: ΦΑΖ 2 (ΠΖΓΖ: 31 ΔΗΚΟΝΑ 11. ARGUEGRAPH SCRIPT: ΦΑΖ 3 (ΠΖΓΖ: 32 ΔΗΚΟΝΑ 12. ARGUEGRAPH SCRIPT: ΦΑΖ 4.1 (ΠΖΓΖ: 32 ΔΗΚΟΝΑ 13. ARGUEGRAPH SCRIPT: ΦΑΖ 4.2 (ΠΖΓΖ: 32 ΔΗΚΟΝΑ 14. ΣΟ ΜΟΝΣΔΛΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΧΝ ΣΟΤ TOULMIN (2003) ΔΗΚΟΝΑ 15. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ IBIS ΔΗΚΟΝΑ 16. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ COHERE ΔΗΚΟΝΑ 17. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ARGUMED ΔΗΚΟΝΑ 18. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ CONVINCE ME ΔΗΚΟΝΑ 19. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ARAUCARIA ΔΗΚΟΝΑ 20. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΥΡΖΖ ΣΟΤ DUNES ΔΗΚΟΝΑ 21. ΣΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΣΟΤ IARGUE ΜΔ ΣΟ ΦΟΡΟΤΜ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ (1), ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΥΖ ΣΟΤ ΔΝΑΡΗΟΤ (2), ΣΟ ΜΗΚΡΟ - ΔΝΑΡΗΟ (3) ΚΑΗ ΣΑ ΠΑΡΑΓΔΗΓΜΑΣΑ (4) ΔΗΚΟΝΑ 22. ΑΡΥΗΣΔΚΣΟΝΗΚΖ ΣΟΤ IARGUE ΔΗΚΟΝΑ 23. ΣΜΖΜΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΔΝΑΡΗΟΤ ΣΟΤ IARGUE ΔΗΚΟΝΑ 24. ΑΝΑΛΤΖ ΣΧΝ ΤΣΑΣΗΚΧΝ ΣΟΤ IARGUE ΔΗΚΟΝΑ 25. ZONE OF PROXIMAL DEVELOPMENT ( ZPD), VYGOTSKY (1992) ΔΗΚΟΝΑ 26. ΑΠΟΤΡΖ ΒΟΖΘΔΗΑ (FADING) ΔΗΚΟΝΑ 27. ΣΤΠΟΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟ ΔΗΚΟΝΑ 28. ΜΟΝΣΔΛΟ TOULMIN. ΘΔΖ ΓΔΓΟΜΔΝΑ ΛΟΓΟ ΔΗΚΟΝΑ 29. ΜΖΝΤΜΑ ΔΛΔΓΥΟΤ

9 ΛΙΣΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΗΝΑΚΑ 1. ΓΗΓΑΚΣΗΚΑ ΜΟΝΣΔΛΑ ΜΤΤ (ΠΖΓΖ: ΚΑΡΑΑΒΒΗΓΖ, 2006) ΠΗΝΑΚΑ 2. ΣΤΠΟΗ ΓΗΑΚΡΗΖ ΣΧΝ ΔΝΑΡΗΧΝ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΠΗΝΑΚΑ 3. ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΑ SCRIPTS ΓΗΑ ΜΑΘΖΖ ΜΔΧ ΤΠΟΛΟΓΗΣΖ ΠΗΝΑΚΑ 4. ΑΠΟΚΣΖΖ ΓΝΧΖ Χ ΠΡΟ (Α) ΣΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ, (Β) ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΠΗΝΑΚΑ 5. ΔΠΗΠΔΓΑ ΛΔΚΣΗΚΧΝ ΓΗΑΣΤΠΧΔΧΝ ΚΑΗ ΤΝΔΠΔΗΔ ΣΖΝ ΑΠΟΓΟΖ ΣΖ ΜΑΘΖΖ. BANNERT & MENGELKAMP (2008) ΠΗΝΑΚΑ 6. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΣΟΤ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟΤ THINK ALOUD & ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΠΗΝΑΚΑ 7. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 1 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (1-25 ) ΠΗΝΑΚΑ 8. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 1 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (26-50 ) ΠΗΝΑΚΑ 9. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 1 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (51-75 ) ΠΗΝΑΚΑ 10. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 1 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (76-99 ) ΠΗΝΑΚΑ 11. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 2 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (1-25 ) ΠΗΝΑΚΑ 12. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 2 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (26-50 ) ΠΗΝΑΚΑ 13. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 2 ΟΤ ΥΡΖΣΖ (51-75 ) ΠΗΝΑΚΑ 14. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ ΔΝΔΡΓΔΗΧΝ ΣΟΤ 2 ΟΤ ΥΡΖΣΖ ( )

10 1. ΔΙΑΓΩΓΗ 1.1. ΓΔΝΗΚΑ Ζ ηερλνινγία θαη εηδηθφηεξα ε πιεξνθνξηθή κε ηελ ηαρχηαηε αλάπηπμε ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ δηαδξακαηίδεη πξσηαξρηθφ ξφιν ζηε δεκηνπξγία ηεο παγθφζκηαο θνηλφηεηαο. Σν δηαδίθηπν θαη νη εθαξκνγέο ηνπ, θαηέρνπλ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ θαη πιένλ θαηαιπηηθφ ξφιν απφ φιεο ηηο άιιεο εθαξκνγέο ηεο ζχγρξνλεο πιεξνθνξηθήο αθνχ θαηάθεξαλ λα εθκεδελίζνπλ ηα εκπφδηα ησλ απνζηάζεσλ, ησλ ζπλφξσλ, ησλ δηαθνξεηηθψλ αληηιήςεσλ θαη λα θέξνπλ ηνπο αλζξψπνπο πην θνληά ηνλ έλαλ ζηνλ άιινλ κε φπνηα πξνβιήκαηα θαη ζπλέπεηεο, ζπλεπάγεηαη απηή ε πξνζέγγηζε. Ζ εμέιημε ησλ εθαξκνγψλ πιεξνθνξηθήο θαη δηαδηθηχνπ άλνημε λένπο νξίδνληεο ζε πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο θνηλσληθψλ αιιειεπηδξάζεσλ φπσο ε νηθνλνκία, θαη νη εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο. Ζ ελζσκάησζε ηνπ ηερλήκαηνο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ε απνθξπζηάιισζε ηνπ απφ ηνλ άλζξσπν (Μαξκαξάο & Ναζαλαήι, 2008), ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάπηπμε ζεσξεηηθψλ κνληέισλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηε λφεζε θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηε κάζεζε ζαλ κία ζπιινγηθή δξαζηεξηφηεηα, ήξζε λα εκπινπηίζεη ηνλ εχπιαζην θφζκν ηεο πιεξνθνξηθήο θαη επέηξεςε ηε κεηαηξνπή, κεηεμέιημε ή θαη πξνζαξκνγή δηαθφξσλ ρξήζεσλ ζε εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο. Ζ επηρεηξεκαηνινγία είλαη ε δηαδηθαζία φπνπ δχν ή πεξηζζφηεξα άηνκα θάλνπλ δηάινγν αληηπαξαζέηνληαο επηρεηξήκαηα. Ο ξφινο ηεο είλαη δηηηφο. Πξψηνλ, νη εθπαηδεπφκελνη ζπδεηψληαο θαη πξνζπαζψληαο λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ ζρεηηθά κε ην πηα δεδνκέλα ζπλάδνπλ κε ηελ ζεσξία, απνθηνχλ γλψζε επί ηνπ ζέκαηνο γηα ην νπνίν ζπδεηνχλ θαη επίζεο απνθηνχλ δεμηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο (Andriessen et al, 2003a). Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε (collaborative learning) είλαη ε απφ θνηλνχ εξγαζία πάλσ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα, κε ηξφπν πνπ λα πξνσζείηαη ε αηνκηθή βειηίσζε κέζσ ηεο νκαδηθήο βειηίσζεο. Ζ ελεξγή ζπκκεηνρή ηνπ αηφκνπ ζε κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ κάζεζε δηακέζνπ ηεο επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε απνθέξεη θέξδνο ζε θάζε άηνκν κε ρξήζε ησλ πφξσλ ηεο νκάδαο (McConnell, 1994). χκθσλα κε ηνλ Dillenbourg (1999), κε ηνλ φξν πλεξγαηηθή Μάζεζε ελλννχκε κία εθπαηδεπηηθή θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία «δχν ή πεξηζζφηεξνη» άλζξσπνη «καζαίλνπλ θάηη» ή πξνζπαζνχλ λα κάζνπλ θάηη «ζπιινγηθά». Ζ πλεξγαηηθή Μάζεζε Με Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή (Computer-Supported Collaborative Learning - CSCL), απνηειεί έλα απφ ηα πην αλαπηπζζφκελα πεδία ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα θέξεη ηνλ εθπαηδεπφκελν πην θνληά κε ηε γλψζε, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη πσο ηνπ δίλεηαη απιφρεξα, αιιά παξέρνληαο εξεζίζκαηα έηζη ψζηε λα δξαζηεξηνπνηεζεί θαη λα ηελ απνθηήζεη. θνπφο ηεο ΜΤΤ είλαη λα ππνζηεξίμεη (scaffold) ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ψζηε λα κάζνπλ απνηειεζκαηηθά ελψ ζπλεξγάδνληαη (Stahl et al, 2006). Ο Toulmin (1958, 2003) ππνζηεξίδεη φηη ηα απιά επηρεηξήκαηα είλαη δπλαηφλ λα αμηνινγεζνχλ κφλν ζε ζρέζε κε ην γλσζηηθφ πεδίν ζην νπνίν αλαθέξνληαη. Πξφηεηλε έλα κνληέιν ζην νπνίν ην επηρείξεκα απνηειείηαη απφ έμη κέξε: δεδνκέλα, ηζρπξηζκφο (ζέζε), δηεπθξίλεζε (ιφγνο, αηηηνινγία), ελαιιαθηηθή πξφηαζε, δεδνκέλα πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ αμία ηνπ ηζρπξηζκνχ θαη ηέινο δηάςεπζε επί ηνπ αξρηθνχ ηζρπξηζκνχ. ηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ εθθξάζηεθαλ αξθεηέο ακθηβνιίεο σο πξνο ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ κνληέινπ, γηα ηελ ρξήζε ηνπ απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη πξνηάζεθαλ πην πεξηεθηηθά κνληέια, ηα νπνία ζπκθσλνχλ ελ κέξεη κε ην αξρηθφ κνληέιν ηνπ Toulmin. Σα βαζηθφηεξα ζηνηρεία απφ ην νπνίν είλαη ε ζέζε, ηα δεδνκέλα θαη ε αηηηνινγία. ε απηφ ην ζπκπέξαζκα ζπκθσλνχλ θαη άιιεο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο (Kollar et al, 2006; McNeill et al, 2004; Marttunen & Laurinen, 2001), νη νπνίεο αλαθέξνπλ φηη έλα επηρείξεκα 5

11 απνηειείηαη απφ ηξία κέξε: δεδνκέλα, ηζρπξηζκφο θαη ιφγνο ή δηθαηνιφγεζε. Μία άιιε εξεπλεηηθή πξνζπάζεηα αλαθέξεη πσο ην κνληέιν επηρεηξεκαηνινγίαο, απνηειείηαη απφ ηνλ ηζρπξηζκφ, ηνλ ή ηνπο ιφγνπο (πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ) θαη απφ ηνπο φξνπο (πνπ πεξηνξίδνπλ νπζηαζηηθά ηελ εγθπξφηεηα ηνπ ηζρπξηζκνχ) Stegmann et al, 2007). Τπάξρνπλ δχν πξνζεγγίζεηο, ζρεηηθά κε ηελ απφθηεζε γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο. Πέξα ινηπφλ απφ εθείλνπο ηνπο εξεπλεηέο πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ αμηνιφγεζε ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, βάζε ησλ δνκηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ (Toulmin, 1958, 2003; Stein & Albro, 2001; Stegmann et al, 2007), ππάξρνπλ θαη εθείλνη, νη νπνίνη αλαιχνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία βάζε ηεο αιιεινπρίαο ησλ επηρεηξεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε Leitão (2000), πξφηεηλε έλα κνληέιν ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο, ζην νπνίν αλαθέξεη ηξεηο ηχπνπο επηρεηξεκάησλ: επηρεηξήκαηα, αληεπηρεηξήκαηα θαη ηειηθά επηρεηξήκαηα θαη ππνζηήξημε πσο απηφ ην κνληέιν επηρεηξεκαηνινγίαο, επηδξά ζεηηθά ζηελ ζπλεξγαηηθή απφθηεζε γλψζεο απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο, νη νπνίνη επεμεξγάδνληαη βαζχηεξα ην γλσζηηθφ αληηθείκελν, ελψ παξάιιεια εμνηθεηψλνληαη κε ην ζθεπηηθφ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Δπίζεο, νη Andriessen et al, (2003a) ππνζηεξίδνπλ φηη ε ζχγθξηζε θαη ε αληηπαξάζεζε δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζπγθξνχζεηο γλσζηηθνχ ή θνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Ζ εθαξκνγή ινηπφλ απηψλ ησλ κνληέισλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, απνηειεί πξφθιεζε θαη επθαηξία γηα λέα έξεπλα ΓΗΑΡΘΡΩΖ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ Ζ εξγαζία δνκείηαη ζε θεθάιαηα σο εμήο: ην Κεθάιαην 1 αλαθέξνληαη θάπνηα γεληθά εηζαγσγηθά ζηνηρεία γηα ηελ εξγαζία θαη ε δηάξζξσζή ηεο. ην Κεθάιαην 2 αλαθέξνληαη νξηζκέλα βαζηθά ζηνηρεία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο θαη παξνπζηάδνληαη δηάθνξεο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο. Αλαιχνληαη νη κνξθέο πνπ απηή κπνξεί λα πάξεη θαζψο θαη ηα ζεκαληηθφηεξα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο. Δπίζεο παξνπζηάδνληαη δηάθνξεο ηερληθέο αχμεζεο πηζαλνηήησλ παξαγσγηθψλ δηαδξάζεσλ. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο κε Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή (ΜΤΤ) θαη γίλεηαη επηζθφπεζε δηάθνξσλ δηδαθηηθψλ κνληέισλ. Παξάιιεια, παξνπζηάδνληαη νξηζκέλα ηερλνινγηθά πεξηβάιινληα θαη εξγαιεία ππνζηήξημεο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο. Σέινο, γίλεηαη αλαθνξά ζε δηάθνξεο πηπρέο ησλ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο, ελψ αλαθέξνληαη θαη νξηζκέλα παξαδείγκαηα. ην Κεθάιαην 3 αλαιχεηαη ε επηρεηξεκαηνινγία, θαζψο θαη ε ζπλεξγαηηθή online επηρεηξεκαηνινγία. Δπηπιένλ, παξνπζηάδεηαη ε ζεσξία ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, φπσο θαη αξθεηέο κειέηεο ζρεηηθέο κε ηελ κάζεζε κέζσ ηεο ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο. Αλαιχνληαη δηάθνξεο πεξηπηψζεηο φπνπ ε επηρεηξεκαηνινγία κπνξεί λα ππνζηεξηρηεί ζηα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα. Σν ζεκαληηθφηεξν ζηνηρείν ηνπ θεθαιαίνπ, είλαη ε αλάιπζε δχν πξνζεγγίζεσλ, ζρεηηθά κε ηελ απφθηεζε γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο. Οξηζκέλνη εξεπλεηέο πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ αμηνιφγεζε ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, βάζε ησλ δνκηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ, ελψ άιινη αλαιχνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία βάζε ηεο αιιεινπρίαο ησλ επηρεηξεκάησλ. ρεηηθά κε ηελ πξψηε πεξίπησζε, πξνηείλεηαη ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003), φπνπ έλα ζσζηά δνκεκέλν επηρείξεκα απνηειείηαη απφ ζέζε, δεδνκέλα θαη αηηηνιφγεζε, ελψ γηα ηελ δεχηεξε πεξίπησζε πξνηείλεηαη ην κνληέιν ηεο (Leitão, 2000), φπνπ νη εθπαηδεπφκελνη γξάθνπλ επηρεηξήκαηα, αληεπηρεηξήκαηα θαη ηειηθά επηρεηξήκαηα. Σέινο παξνπζηάδνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα εμσηεξηθά θαη ηα εζσηεξηθά ζελάξηα. 6

12 ην Κεθάιαην 4 γίλεηαη επηζθφπεζε δηάθνξσλ εξγαιείσλ επηρεηξεκαηνινγίαο θαη πξνηείλεηαη ε ρξήζε ηνπ iargue, ελφο δηαδηθηπαθνχ ζπζηήκαηνο επηρεηξεκαηνινγίαο. Αλαιχεηαη ε αξρηηεθηνληθή ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηέινο παξνπζηάδνληαη ζεσξεηηθά ζηνηρεία γηα ην πξσηφθνιιν Think Aloud, φπνπ ν ρξήζηεο κηιάεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη ζρνιηάδεη ηηο θηλήζεηο πνπ θάλεη κέζα ζην ζχζηεκα. ην Κεθάιαην 5, παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηηο κνξθέο ππνζηήξημεο πξνο ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο, θαζψο θαη ηελ απφζπξζή ηεο. Δπίζεο γίλεηαη αλαθνξά ζηνλ έιεγρν κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ζηελ δηδαζθαιία απφ θνηλνχ. ην Κεθάιαην 6, παξνπζηάδεηαη ε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα κε ηε ρξήζε ηνπ ζπζηήκαηνο iargue. Αλαιχνληαη δηάθνξα ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηε δνκή θαη ηελ νξγάλσζε ηεο θαη ηέινο παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ε κεζνδνινγία αμηνιφγεζεο ησλ απνηειεζκάησλ. ην Κεθάιαην 7 αλαθέξνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο εξγαζίαο θαη πξνηείλνληαη θαηεπζχλζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα. ην Κεθάιαην 8 παξνπζηάδεηαη ε μελφγισζζε θαη ειιελφγισζζε βηβιηνγξαθία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζπγγξαθή ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. ην Κεθάιαην 9 (Παξαξηήκαηα) παξνπζηάδνληαη ειιεληθά θαη μελφγισζζα αθξψλπκα, γισζζάξη κε φξνπο απφ ηα αγγιηθά ζηα ειιεληθά, δίλνληαη νη γξαπηέο νδεγίεο πνπ δφζεθαλ ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηέινο παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ην πξσηφθνιιν Think Aloud. 7

13 2. ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΗ ΜΑΘΗΗ & ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΑ ΔΝΑΡΙΑ 2.1. ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ Βαζηθά ζηνηρεία ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Ζ πλεξγαηηθή Μάζεζε (Collaborative Learning CL) είλαη ε απφ θνηλνχ εξγαζία πάλσ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζέκα, κε ηξφπν πνπ λα πξνσζείηαη ε αηνκηθή κάζεζε κέζσ ησλ ζπλεξγαηηθψλ δηεξγαζηψλ. Οη εθπαηδεπηέο φπσο θαη νη εθπαηδεπφκελνη είλαη ελεξγνί ζπκκέηνρνη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Ζ γλψζε δελ είλαη θάηη πνπ παξαδίδεηαη ππφ ηε κνξθή δηάιεμεο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο αιιά πξνθχπηεη απφ ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ζε δηαδηθαζίεο φπσο ε νκαδηθή ζπιινγή θαη αμηνιφγεζε πιεξνθνξηψλ, ν επνηθνδνκεηηθφο δηάινγνο θαη ε νκαδηθή ιήςε απνθάζεσλ. Ζ πλεξγαηηθή Μάζεζε (Collaboration, νξηδφληηνο θαηακεξηζκφο εξγαζίαο) καδί κε ηε χκπξαμε (Cooperation, θάζεηνο θαηακεξηζκφο εξγαζίαο) απνηεινχλ ηα δχν ζθέιε ηεο γεληθφηεξεο κεζφδνπ νκαδηθήο κάζεζεο (group-based learning). χκθσλα κε ηνλ Dillenbourg (1999), κε ηνλ φξν πλεξγαηηθή Μάζεζε ελλννχκε κία εθπαηδεπηηθή θαηάζηαζε θαηά ηελ νπνία «δχν ή πεξηζζφηεξνη» άλζξσπνη «καζαίλνπλ θάηη» ή πξνζπαζνχλ λα κάζνπλ θάηη «ζπιινγηθά». Δθαξκφδνληαο ηε κέζνδν ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο ζηε καζεηηθή θνηλφηεηα, δηαπηζηψλνπκε φηη πξφθεηηαη γηα ηελ νξγάλσζε ηεο ηάμεο ζε κηθξέο νκάδεο κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγηθή ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ γηα κεγηζηνπνίεζε ηεο δηθήο ηνπο κάζεζεο, αιιά θαη ηεο κάζεζεο ησλ άιισλ κειψλ ηεο νκάδαο. Μέζσ ησλ ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ηνπο αλαηίζεληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, ηα κέιε ηεο νκάδαο επηδηψθνπλ απνηειέζκαηα ηα νπνία είλαη επσθειή γηα ηνπο ίδηνπο, αιιά θαη γηα ηα άιια κέιε ηεο νκάδαο (Johnson et al, 1990). Ο McConnell (1994) πεξηγξάθεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε απνθέξεη θέξδνο ζε θάζε άηνκν κε ρξήζε ησλ πφξσλ ηεο νκάδαο. Ηζρπξίδεηαη φηη ε ζπλεξγαηηθή κάζεζε απνηειεί πεγή πνιχηηκσλ απνηειεζκάησλ πνπ δελ έρνπλ αθφκα δηαπηζησζεί ζηελ αθαδεκατθή θαη ζηε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε θαη παξέρεη απμεκέλε ηθαλφηεηα ζηελ νκαδηθή εξγαζία, απηνπεπνίζεζε, θ.ιπ. Ο McConnell εθηηκά επίζεο φηη θάπνηνο κέζσ ηεο δεκνζηνπνίεζεο ηεο γλψζεο ηνπ απνθηά θαιχηεξε αληίιεςε ζρεηηθά κε έλα αληηθείκελν. Ζ ρξήζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο παξνπζηάδεη ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία έρνπλ ζεκαληηθή ζπλεηζθνξά ζηε δηακφξθσζε κίαο λέαο θνπιηνχξαο θαη λννηξνπίαο (Slavin, 1990; 1995). Σα θπξηφηεξα απφ απηά είλαη ηα εμήο: Αύξηζη αςηοεκηίμηζηρ: ζην πιαίζην ηεο θνηλφηεηαο κάζεζεο, ηα κέιε ηεο εξγάδνληαη κε θνηλφ ζηφρν θαη πξνθαζνξηζκέλνπο ξφινπο. Απηφ ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε αηζζήκαηνο θνηλήο επζχλεο, αιιεινυπνζηήξημεο θαη θαιιηέξγεηαο ελφο θηιηθνχ θιίκαηνο πνπ ελζαξξχλεη ηε κάζεζε. Έλα ηέηνην πιαίζην επλνεί ηελ θνηλσληθνπνίεζε ησλ αηφκσλ θαη κπνξεί λα έρεη ηδηαίηεξα επεξγεηηθέο επηδξάζεηο ζηα κέιε εθείλα πνπ γηα δηάθνξνπο ιφγνπο (π.ρ. κεησκέλε απηνεθηίκεζε) δηζηάδνπλ λα εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο. Δπιπλέον κίνηηπα μάθηζηρ: είλαη γλσζηφ φηη νη άλζξσπνη αηζζάλνληαη ηελ αλάγθε λα δνπλ ζε θνηλσληθέο νκάδεο. Παηδηά θαη έθεβνη ζρεκαηίδνπλ κηθξέο νκάδεο κε θνηλνχο ζηφρνπο (παηρλίδη, δηαζθέδαζε) θαη απφ απηή ηε ζπλχπαξμε αληινχλ κεγάιε ζπλαηζζεκαηηθή ηθαλνπνίεζε. Ζ νξγάλσζε, επνκέλσο, ησλ καζεηψλ ή/θαη επαγγεικαηηψλ ζε θνηλφηεηεο κάζεζεο κε ζηφρν ηε ζπλεξγαζία γηα ηελ επίηεπμε θνηλψλ ζηφρσλ είλαη απφιπηα πξνζαξκνζκέλε ζηε θχζε θαη ζηηο αλάγθεο ηνπο, ελψ αληίζεηα ε 8

14 απνκφλσζή ηνπο παξαβηάδεη ηηο έκθπηεο ηάζεηο ηνπο γηα επηθνηλσλία θαη αιιειεπίδξαζε. Γηα ηνπο παξαπάλσ ιφγνπο ε εξγαζία ησλ αηφκσλ ζην πιαίζην κίαο θνηλφηεηαο κάζεζεο κπνξεί απφ κφλε ηεο λα απνηειέζεη ηζρπξφ θίλεηξν γηα κάζεζε. Πποώθηζη διαπολιηιζμικών ζσέζεων και ανάπηςξη δεξιοηήηων: επαθή κε δηαθνξεηηθέο θνπιηνχξεο, ηδενινγίεο, θαζψο θαη αλάπηπμε δεμηνηήησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ νξγάλσζε θαη ηελ εξγαζία ζην πιαίζην νκάδσλ. Δίλαη ζαθέο φηη βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο είλαη ε νκάδα. Χο νκάδα, νξίδεηαη έλα νξγαλσκέλν ππνζχλνιν κε δχν ή πεξηζζφηεξα κέιε, πνπ ζπλδένληαη κε θνηλά ελδηαθέξνληα, βξίζθνληαη ζε άκεζε επηθνηλσλία, αλαπηχζζνπλ ζηελέο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο, έρνπλ θνηλή ζπλείδεζε, αλαγλσξίδνπλ νξηζκέλνπο δεζκεπηηθνχο θαλφλεο ζπκπεξηθνξάο θαη επηδηψθνπλ κε πξνζπκία θνηλνχο ζηφρνπο (Καλάθεο, 1987). Μία νκάδα, γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο, πξέπεη λα απνηειείηαη απφ δχν σο έμη άηνκα. Απηφ βέβαηα δελ ζεκαίλεη φηη θηηάρλνληαο κία ηέηνηα νκάδα έρνπκε απηφκαηα θαη ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα. Γηα λα επηηεπρζεί απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαζία ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ρψξα θάπνηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο, ηα νπνία ζχκθσλα κε ηνπο Johnson et al, (1990) είλαη: Κοινόρ ζηόσορ: γηα λα ππάξρεη ζπλεξγαηηθή πξνζπάζεηα πξέπεη λα ππάξρεη ν θνηλφο καζεζηαθφο ζηφρνο, ην νκαδηθφ απνηέιεζκα. Αλληλεπίδπαζη ππόζωπο με ππόζωπο: δελ κπνξεί λα λνεζεί ζπλεξγαζία, αλ δελ ππάξρεη κία ζπλερήο αιιειεπίδξαζε ησλ κειψλ ηεο νκάδαο. Ζ αιιειεπίδξαζε εθδειψλεηαη σο ακνηβαία βνήζεηα, ακνηβαίνο επεξεαζκφο, ελίζρπζε θαη ελζάξξπλζε, πξνζθνξά γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ, αληαιιαγή πιηθνχ θαη αλαηξνθνδφηεζε θ.ά. Αλληλεξάπηηζη: ε έλλνηα ηεο αιιειεμάξηεζεο είλαη ην θιεηδί ηεο επηηπρίαο ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο. Αιιειεμάξηεζε ππάξρεη φηαλ ε νκάδα γηα λα επηηχρεη ην έξγν ηεο ρξεηάδεηαη θαη εμαζθαιίδεη ηε ζπκβνιή ηνπ θάζε κέινπο ηεο. Αιιά θαη αληίζηξνθα, θάζε κέινο ηεο νκάδαο επηηπγράλεη ην ζηφρν ηνπ κφλν αλ θαη ηα ππφινηπα κέιε ηεο νκάδαο επηηχρνπλ ηνπο δηθνχο ηνπο ζηφρνπο. Κοινωνικέρ δεξιόηηηερ: νη εθπαηδεπφκελνη πνπ δελ θαηέρνπλ βαζηθέο θνηλσληθέο δεμηφηεηεο δπζθνιεχνληαη λα επηηχρνπλ πςειήο πνηφηεηαο ζπλεξγαζία. Γη απηφ ζα πξέπεη λα δηδάζθνληαη ζε απηνχο νη απαξαίηεηεο δεμηφηεηεο, φπσο ε έθθξαζε δηαθσλίαο, ε απνδνρή ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο θαη ε άζθεζε εγεηηθνχ ξφινπ, πξηλ λα εληαρζνχλ ζηελ νκάδα. Πποζωπική εςθύνη: ν κεγαιχηεξνο θίλδπλνο γηα λα απνηχρεη ε πλεξγαηηθή Μάζεζε είλαη φηαλ αθεζεί έλα κέινο λα θπξηαξρήζεη ζηελ νκάδα θαη λα επηβάιιεη ηελ άπνςή ηνπ ή λα ππνβάιιεη ηηο ιχζεηο θαη ηηο απαληήζεηο. ηελ πεξίπησζε απηή ηα άιια κέιε φρη κφλν δελ σθεινχληαη αιιά ζπλήζσο αδξαλνπνηνχληαη θαη νπηζζνδξνκνχλ. Ηδηαίηεξε κέξηκλα ρξεηάδεηαη ψζηε θάζε κέινο λα θαζίζηαηαη πξνζσπηθά ππεχζπλν γηα ηελ επηηπρία ηεο νκάδαο. Απηφ επηηπγράλεηαη αλ εμαζθαιηζηεί ε ζεηηθή αιιειεμάξηεζε πνπ αλαθέξζεθε πην πάλσ Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο Ο Putman (1998) δηαθξίλεη ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο: Δννοιολογική πποζέγγιζη: είλαη ε κφλε απφ ηηο ηέζζεξηο πνπ ππνζηεξίδεη φηη φια ηα ζπζηαηηθά ζηνηρεία είλαη απαξαίηεηα λα ζπλππάξρνπλ φηαλ επηδηψθεηαη απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαηηθή κάζεζε, γη απηφ θαη ζεσξείηαη ε κφλε ακηγήο κνξθή ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο (Johnson & Johnson, 1989). χκθσλα κε ηε ζεσξία, νη νκάδεο είλαη δπλακηθέο νληφηεηεο φπνπ ε αιιειεμάξηεζε κεηαμχ ησλ κειψλ κπνξεί λα δηαθέξεη, αιιά ε αιιαγή ζηε ζηάζε ελφο κέινπο επεξεάδεη ζεκαληηθά ηε ζηάζε ηνπ θάζε κέινπο ηεο νκάδαο. 9

15 Παξάιιεια ε αλάγθε ησλ κειψλ λα επηδηψμνπλ θνηλνχο ζθνπνχο πεγάδεη απφ κία εζσηεξηθή δχλακε. Ζ ζπλεξγαζία, είλαη εθείλε ε κνξθή αιιειεπίδξαζεο, ε νπνία πξνσζεί ηε ζεηηθή αιιειεμάξηεζε θαη δηεπθνιχλεη ηε κάζεζε κεηαμχ ησλ αηφκσλ. Γηα ηελ ελζάξξπλζε ηεο ζεηηθήο αιιειεμάξηεζεο, πνπ ζεσξείηαη ην θπξίαξρν ζπζηαηηθφ ζηελ ελλνηνινγηθή πξνζέγγηζε, πξνηείλεηαη ε δηαλνκή ξφισλ ελίζρπζεο θαη δηαζχλδεζεο ζηνπο καζεηέο φπσο ηνπ αλαγλψζηε θεηκέλσλ, ηνπ θαηαγξαθέα, ηνπ παξνπζηαζηή, ηνπ εληζρπηή ηεο ζπκκεηνρηθήο πξνζπάζεηαο, ηνπ ειεγθηή ηνπ ηη θαηαλνήζεθε, θ.ν.θ. Θα πξέπεη σζηφζν λα ζεκεησζεί, φηη νη ξφινη πνπ πξνηείλνληαη δελ πξέπεη λα έρνπλ κφληκνπο θαηφρνπο, αιιά λα ελαιιάζζνληαη ψζηε φινη νη καζεηέο λα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα αιιειεπηδξνχλ κέζα απφ δηαθνξεηηθνχο ξφινπο. Σα πιενλεθηήκαηά ηεο ελλνηνινγηθήο πξνζέγγηζεο είλαη ε έληνλα πξνθαινχκελε ζεηηθή αιιειεμάξηεζε κεηαμχ ησλ κειψλ, ε μεθάζαξε κεζνδνινγία πνπ πξνηείλεηαη γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζρεηηθήο ζεσξίαο θαη ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ζε φιεο ηηο εθπαηδεπηηθέο βαζκίδεο θαη ζε φια ηα εθπαηδεπηηθά αληηθείκελα (Johnson & Johnson, 1989). Χο κεηνλεθηήκαηα, κπνξνχλ λα αλαθεξζνχλ, ν αξθεηφο ρξφλνο πξνεηνηκαζίαο ηνπ καζήκαηνο θαη ε δπζθνιία πνπ ζπλαληά θαλείο λα ζπλδπάζεη φια ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο (Kagan, 1990). Γομική πποζέγγιζη: αλαθέξεηαη ζηε δπλαηφηεηα νξγάλσζεο ελαιιαθηηθψλ ζρεκάησλ (δνκψλ) νξγάλσζεο ησλ καζεηψλ (Kagan, 1990). Ζ δνκηθή πξνζέγγηζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, βαζίδεηαη ζε δηαθνξεηηθέο ζηξαηεγηθέο πνπ ν Kagan νλνκάδεη δνκέο. Οη δνκέο πεξηιακβάλνπλ κία ζεηξά βεκάησλ, κε ζπκπεξηθνξέο πνπ πξνδηαγξάθνληαη ζε θαζέλα απ απηά. Πην ζπγθεθξηκέλα, νη δνκέο αλαθέξνληαη ζηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηνπ καζήκαηνο θαη φρη ζην είδνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Δλψ δειαδή, νη δξαζηεξηφηεηεο αθνξνχλ ζπγθεθξηκέλα αληηθείκελα θαη δε κπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ, νη δνκέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηνχληαη επαλεηιεκκέλα, ζε νπνηνδήπνηε ζέκα θαη ζε δηαθνξεηηθά ζεκεία ελφο καζήκαηνο. Δπίζεο, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα θηλείηαη κέζα ζην ίδην ην κάζεκα, απφ ηε κία δνκή ζηελ άιιε αλάινγα κε ηνπο ζηφρνπο πνπ έρεη θαη έηζη λα επηρεηξεί κία πνιπδνκηθή κάζεζε πνπ παξαθηλεί ηνπο καζεηέο πξνζθέξνληαο ηνπο ελαιιαζζφκελεο θαη δπλακηθέο ζπλεξγαηηθέο εκπεηξίεο (Kagan, 1990). χκθσλα κε ηνπο ππνζηεξηθηέο ηεο δνκηθήο πξνζέγγηζεο, γηα ηελ επηηπρία εθαξκνγήο ηεο ζην ζρνιείν, απαηηνχληαη δχν θχξηα ζηνηρεία, ε ζεηηθή αιιειεμάξηεζε θαη ε πξνζσπηθή ππεπζπλφηεηα (Ziegler, 1981). Ο απνηειεζκαηηθφο ζρεδηαζκφο ησλ καζεκάησλ, πξνυπνζέηεη κία δηαθνξεηηθή επηινγή δνκψλ γηα θάζε έλαλ απφ ηνπο ηξεηο ζηφρνπο κάζεζεο, ηνλ γλσζηηθφ, ηνλ θπζηθφ θαη ηνλ θνηλσληθφ. Οη δνκέο είλαη αλεμάξηεηεο απφ ην αληηθείκελν δηδαζθαιίαο, γη απηφ θαη ην θχξην πιενλέθηεκά ηνπο είλαη ε επειημία ηνπο, ε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε φιεο ηηο εθπαηδεπηηθέο βαζκίδεο θαη ν κηθξφο ρξφλνο πξνεηνηκαζίαο (Kagan, 1990). Αληίζεηα, έρνπλ θαηεγνξεζεί απφ κεξίδα ζεσξεηηθψλ ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο γηα ηελ επηθαλεηαθή πξνζέγγηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ζπλεξγαζίαο (Stevens & Slavin, 1995). Μία δνκή πνπ δηεπθνιχλεη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, είλαη ε «Jigsaw» (Ziegler, 1981). ηελ «Jigsaw» δνκή, δίδνληαη ζηηο νκάδεο ζέκαηα ηα νπνία ρσξίδνληαη ζε ππνζέκαηα. Σα κέιε ηεο θάζε νκάδαο αζθνχληαη θαη εηδηθεχνληαη ζηα δηάθνξα ππνζέκαηα, θαη ζπλαληψληαη κε ηα κέιε ησλ άιισλ νκάδσλ πνπ εηδηθεχνληαη ζην ίδην αληηθείκελν. Μεηά ηε κάζεζε, νη εηδηθνί πηα ζην θάζε αληηθείκελν επηζηξέθνπλ ζηελ αξρηθή ηνπο νκάδα γηα λα δηδάμνπλ ζηα κέιε ηεο απηφ ην νπνίν γλσξίδνπλ θαιά, θαη λα δηδαρζνχλ απφ άιινπο εηδηθνχο ηα ππφινηπα ππνζέκαηα. Ζ ζπδήηεζε ζε θχθιν κεηά ην ηέινο ηνπ καζήκαηνο, ζρεηηθά κε έλα ζέκα πνπ πξνηείλεη ν δάζθαινο, ή ε ζπλεξγαζία ζε νκάδεο πνπ δηαδνρηθά αιιάδνπλ ζχλζεζε, απνηεινχλ δχν άιια παξαδείγκαηα δνκψλ πνπ πξνάγνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε (Kagan, 1990). Η πποζέγγιζη αναλςηικού ππογπάμμαηορ: πξνηείλεη εηδηθά ζρεδηαζκέλα καζήκαηα, αλάινγα κε ηελ ηάμε (εθπαηδεπηηθή βαζκίδα) θαη εηδηθά εθπαηδεπηηθά αληηθείκελα πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηε κνξθή ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο (Slavin, 1996). Πξφθεηηαη γηα κία αξθεηά ηππνπνηεκέλε κνξθή ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ε νπνία φκσο έρεη ηδηαίηεξα 10

16 ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ αθαδεκατθή επίδνζε ησλ καζεηψλ φηαλ εθαξκνζηεί ζσζηά. Ζ ζεσξεηηθή απηή εθδνρή έρεη ηε βάζε ηεο ζηε ζεσξία ηεο ζπκπεξηθνξηθήο κάζεζεο (Slavin, 1996). Πξνυπφζεζε γηα ηε ζσζηή εθαξκνγή ηεο είλαη ε χπαξμε δχν ζπζηαηηθψλ ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ε πξνζσπηθή ππεπζπλφηεηα θαη ε νκαδηθή πξφνδνο, ε νπνία επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηελ επίηεπμε νκαδηθψλ ζηφρσλ. Οη ππνζηεξηθηέο απηήο ηεο πξνζέγγηζεο, δίλνπλ ηδηαίηεξε έκθαζε ζην ζχζηεκα ακνηβήο ζε νκαδηθφ αιιά θαη ζε αηνκηθφ επίπεδν (Hansell & Slavin, 1981; Stevens & Slavin, 1995) Έηζη, νη καζεηέο εξγάδνληαη καδί γηα λα θεξδίζνπλ αλαγλψξηζε, βαζκνχο, βξαβεία, θαη άιινπο δείθηεο νκαδηθήο πξνφδνπ. Οη ακνηβέο πξνφδνπ κπνξνχλ λα απνδίδνληαη θαη μερσξηζηά ζε θάζε κέινο ηεο νκάδαο γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ, εληζρχνληαο έηζη ηελ πξνζσπηθή ππεπζπλφηεηα ηνπ θάζε καζεηή. ηε δηαδηθαζία κάζεζεο, δε ζεσξείηαη απαξαίηεην φια ηα κέιε λα κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ πξαγκαηηθά ην έλα ην άιιν, ή λα εξγαζζνχλ καδί. Θεσξείηαη, σζηφζν, ζεκαληηθή ε αληίιεςε φισλ ησλ κειψλ φηη ηα απνηειέζκαηα είλαη ζπλάξηεζε ηεο αιιειεπίδξαζήο (Slavin, 1983) Ζ αληίιεςε απηή, είλαη αξθεηή γηα λα παξαθηλήζεη ηνπο καζεηέο λα εκπιαθνχλ ζε ζπκπεξηθνξέο πνπ βνεζνχλ ζηελ πξφνδν ηεο νκάδαο. ηα πιενλεθηήκαηα ησλ κεζφδσλ πνπ ζηεξίδνληαη ζ απηήλ ηελ πξνζέγγηζε ζπγθαηαιέγνληαη ε κεζνδνινγηθή εγθπξφηεηά ηνπο θαη ε επθνιία εθαξκνγήο ηνπο, ην πςειφ ελδηαθέξνλ πνπ πξνθαινχλ ζηνπο καζεηέο (Slavin, 1996), ελψ σο αξλεηηθφ ζηνηρείν ηνπο θαηαινγίδεηαη ε έκθαζε ζηα εμσηεξηθά θίλεηξα, ε νπνία κπνξεί λα ζέζεη ζε αδξάλεηα ην πξαγκαηηθφ ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ γηα ζπλεξγαζία καζεηψλ (Cohen, 1994; Johnson & Johnson, 1989). Η πποζέγγιζη ζύνθεηηρ οδηγίαρ: εζηηάδεη ζηελ νκαδηθή εξγαζία σο ζηξαηεγηθή γηα ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο θαη αθαδεκατθήο αλάπηπμεο ησλ καζεηψλ (Cohen, 1994). ε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο, ε πξνζέγγηζε απηή είλαη ε ιηγφηεξν απαηηεηηθή ζηε ρξήζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ελψ πξνηείλεηαη γηα φιεο ηηο ζρνιηθέο βαζκίδεο. Ζ έκθαζε δίδεηαη ζηελ ίδηα ηε θχζε ηνπ θαζήθνληνο, πνπ πξέπεη λα έρεη νκαδηθφ ραξαθηήξα, θαη ζηελ αιιειεπίδξαζε πνπ απηή πξνθαιεί. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηελ εχξεζε ιχζεο ζε πξφβιεκα κε αλνηρηφ ηέινο πνπ επηδέρεηαη πνιιέο ζσζηέο απαληήζεηο θαη πνπ ζπρλά απαηηεί πςειέο πλεπκαηηθέο ηθαλφηεηεο ζε κία εηεξνγελή ηάμε. Γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο, νη καζεηέο πξέπεη λα αληαιιάμνπλ πιεξνθνξίεο, λα κεηψζνπλ ηηο αληηπαξαζέζεηο, λα ζεβαζηνχλ ηηο απφςεηο ησλ άιισλ, λα αμηνινγήζνπλ ηηο πξνηάζεηο ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο, θαη κέζα απφ απηή ηε δηαδηθαζία λα αιιειεπηδξάζνπλ έληνλα θνηλσληθά. Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ νκαδηθνχ ζηφρνπ θαη γηα ηελ επίδεημε ππεπζπλφηεηαο, νη καζεηέο έρνπλ ξφινπο φπσο δηαρεηξηζηήο πιηθνχ, ελαξκνληζηήο ηζνξξνπηζηήο ησλ αληηζέζεσλ, άηνκν πνπ δηαζέηεη πεγέο, ζπληνληζηήο ηεο ζπδήηεζεο πνπ πξνθχπηεη, θ.ν.θ. Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο πξνζέγγηζεο είλαη ε απφξξηςε θάζε είδνπο βξαβείνπ θαη εμσηεξηθήο ακνηβήο, θαζψο ηα βξαβεία εληζρχνπλ κφλν ηα εμσηεξηθά θίλεηξα θαη απεηινχλ ηε δηάξθεηα ηεο παξαθίλεζεο, πνπ είλαη θαη ην δεηνχκελν ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Βξαβείν, ζχκθσλα κε ηελ πξνζέγγηζε απηή, είλαη ε ίδηα ε επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ (Cohen & Lotan, 1997). Σν θχξην πιενλέθηεκά ηεο πξνζέγγηζεο ζχλζεηεο νδεγίαο είλαη ε εγξήγνξζε ησλ γλσζηηθψλ κεραληζκψλ θαη ε πςειή αιιειεπίδξαζε (Cohen, 1994), ελψ ζηα κεηνλεθηήκαηά ηεο ζπγθαηαιέγνληαη ν πξνθαινχκελνο ζφξπβνο, ε ρξνληθή θαζπζηέξεζε ζηελ πινπνίεζε ηνπ αθαδεκατθνχ ζηφρνπ θαη ν αξθεηφο ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηε κέζνδν (Stevens & Slavin, 1995) Μνξθέο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Ζ πλεξγαηηθή Μάζεζε κπνξεί λα πάξεη δηάθνξεο κνξθέο (Κνπηζειίλε & Θενθηιίδεο, 1998; Παπαθσλζηαληίλνπ, 2007): 11

17 ςνεπγαηική επίδοζη: ν εθπαηδεπηήο παξνπζηάδεη ηε καζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα θαη νη εθπαηδεπφκελνη εξγάδνληαη νκαδηθά γηα λα ηελ αθνκνηψζνπλ, αληαιιάζνληαο ηδέεο θαη δεμηφηεηεο κεηαμχ ηνπο. Οη νκάδεο παξακέλνπλ ίδηεο ζε νιφθιεξε ηε δξαζηεξηφηεηα. ςνεπγαηική ζςναπμολόγηζη: νη εθπαηδεπφκελνη εξγάδνληαη ζε νκάδεο ησλ πέληε ή έμη αηφκσλ. Κάζε κέινο ηεο νκάδαο αλαιακβάλεη λα γίλεη εηδηθφο ζε έλα ζέκα ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη έπεηηα λα θαζνδεγήζεη ηα ππφινηπα κέιε ζε απηή. ηφρνο είλαη λα βνεζήζεη ν έλαο ηνλ άιιν ψζηε ε νκάδα λα κάζεη κέζσ ηεο ζπλεξγαζίαο ηα επηκέξνπο ζέκαηα ψζηε λα νινθιεξψζεη ηε δξαζηεξηφηεηα. Ομαδική διεπεύνηζη: νη εθπαηδεπφκελνη είλαη αλεμάξηεηνη, αθνχ είλαη απφ κφλνη ηνπο ππεχζπλνη γηα ην ηη ζα κάζνπλ θαη πσο ζα ην νξγαλψζνπλ γηα λα ην κάζνπλ. Γη απηφ δηαιέγνπλ ηα επηκέξνπο ζέκαηα, θαζνξίδνπλ ηνπο ζηφρνπο, ζπδεηνχλ θαη εξγάδνληαη γηα λα παξνπζηάζνπλ ηελ αλαθνξά ηεο νκάδαο. Ανηιπαπάθεζη ζε ομάδερ: θάζε νκάδα ρσξίδεηαη ζε δεχγε, φπνπ ην έλα είλαη ππεχζπλν γηα ηα ππέξ θαη ην άιιν γηα ηα θαηά ελφο ζέκαηνο. Απηφο ν ηξφπνο εξγαζίαο βνεζά ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα κάζνπλ θαιχηεξα, αθνχ κέζσ ηεο έξεπλαο δξαζηεξηνπνηνχληαη θαιχηεξα γηα ηε ζπγθέληξσζε ησλ απαξαίηεησλ πιεξνθνξηψλ. Όζν αθνξά ηελ αμηνιφγεζε, νπνηαδήπνηε θαη αλ είλαη ε κνξθή ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο, γίλεηαη θπξίσο κέζα ζε θάζε νκάδα κε ηελ αληαιιαγή απφςεσλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο γηα ην πψο κπνξεί λα γίλεη πην απνδνηηθή ε εξγαζία ηνπο. Δπηπιένλ, γίλεηαη αμηνιφγεζε ηεο εξγαζίαο ηεο νκάδαο απφ ηνλ εθπαηδεπηή, ελψ κέζα απφ ζπδήηεζε νη εθπαηδεπφκελνη θαηαζέηνπλ ηηο απφςεηο ηνπο θαη αζθνχλ ζρεηηθή θξηηηθή. Σέινο, ν θάζε εθπαηδεπφκελνο ζπκπιεξψλεη αηνκηθά θξηηήξηα αμηνιφγεζεο πνπ αθνξνχλ ηφζν ζηελ επίδνζή ηνπ φζν θαη ζηε ζπκβνιή ηνπ ζην έξγν ηεο νκάδαο, (Καλάθεο, 1987) Πιενλεθηήκαηα & Μεηνλεθηήκαηα ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο Έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο είλαη ε ζπκβνιή ηεο ζηελ αλάπηπμε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο, κε ηε ζπλεπαθφινπζε αλάπηπμε ησλ αηζζεκάησλ αιιεινβνήζεηαο, εκπηζηνζχλεο, ζπλεξγαζίαο (ζπδήηεζε θαη επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο) κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο. πκβάιιεη επίζεο θαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αηζζήκαηνο ηεο ζεηηθήο αιιειεμάξηεζεο, αθνχ ε επηηπρία ηεο νκάδαο εμαξηάηαη απφ ηελ επηηπρία θάζε κέινπο ηεο, θαη αληίζηξνθα. Ζ αλάπηπμε απηψλ ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ βνεζνχλ ζηε δεκηνπξγία θνηλσληθψλ πξνζψπσλ θαη φρη πξνζψπσλ θιεηζκέλσλ ζηνλ εαπηφ θαη ηε κνλαμηά ηνπο. Δπίζεο γίλεηαη θαιχηεξε ρξήζε ηνπ δηδαθηηθνχ ρξφλνπ. Διαηηψλνληαη νη αληαγσληζηηθέο δνκέο, αθνχ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ κεηψλεηαη ν αληαγσληζκφο θαη εληζρχεηαη ε ζπλεξγαζία. Αλάπηπμε ηνπ αηζζήκαηνο ηεο αλεμαξηεζίαο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, αθνχ νη νκάδεο έρνπλ ςειφηεξν βαζκφ απηνλνκίαο. Διεπζεξψλεηαη κε απηφ ηνλ ηξφπν ν εθπαηδεπηηθφο, ν νπνίνο κπνξεί λα δηαζέζεη ηνλ ρξφλν ηνπ πην επνηθνδνκεηηθά. Αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθήο επζχλεο, αθνχ ν καζεηήο επηδηψθεη λα κάζεη ν ίδηνο θαη ειέγρεη αλ ηα ππφινηπα κέιε καζαίλνπλ. Αχμεζε ηεο απηνπεπνίζεζεο, αθνχ ηψξα πηα ν καζεηήο είλαη ελεξγφ κέινο κίαο νκάδαο κε άπνςε θαη κε πξνζθνξά γηα ηελ επίηεπμε ηνπ θνηλνχ ζηφρνπ. Όια ηα κέιε κπνξνχλ λα αθνκνηψζνπλ ζθέςεηο, ιχζεηο θαη πξνηάζεηο απφ ηα ππφινηπα κέιε, θάηη πνπ βνεζάεη ζηε κάζεζε θαη ηελ θαηάθηεζε ηεο γλψζεο πην γξήγνξα. Έρεη παξαηεξεζεί φηη κε ηε ρξήζε ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο αλαπηχζζεηαη κία ζεηηθφηεξε ζηάζε ησλ καζεηψλ απέλαληη ζην κάζεκα (θίλεηξν γηα κάζεζε) αιιά θαη απέλαληη ζην δάζθαιν. 12

18 Θα κπνξνχζακε γεληθά λα ζπλνςίζνπκε ηα νθέιε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο ζηα παξαθάησ (Κφκεο θ.α., 2006): Δλεξγή κάζεζε. Δθηελέζηεξε επεμεξγαζία ηεο πιεξνθνξίαο. Απαηηείηαη νη ζπνπδαζηέο λα θαηαβάινπλ ζεκαληηθή λνεηηθή πξνζπάζεηα. Γπλαηφηεηα αλάπηπμεο δεμηνηήησλ θξηηηθήο ζθέςεο (critical thinking), επηθνηλσλίαο θαη ζπληνληζκνχ. πλεηδεηνπνίεζε κεραληζκψλ νηθνδφκεζεο ηεο γλψζεο. Αχμεζε ηεο ηθαλφηεηαο επίιπζεο πξνβιεκάησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Πνηνηηθφηεξεο θαη θαιχηεξα ηεθκεξησκέλεο ιχζεηο, νη νπνίεο πξνθχπηνπλ χζηεξα απφ ψξηκε ζθέςε θαη επνηθνδνκεηηθφ δηάινγν. Σα κεηνλεθηήκαηα ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο δελ έρνπλ λα θάλνπλ κε απηή θαζαπηή ηε κέζνδν, αιιά κε ηελ εθαξκνγή ηεο. Έηζη, ζαλ πξψην πξφβιεκα αλαθέξεηαη ην ρξνλνβφξν ηεο δηαδηθαζίαο. Απηφ ην πξφβιεκα δεκηνπξγείηαη ιφγσ ηνπ φηη δελ ππάξρεη ζπζηεκαηηθή εθαξκνγή ηεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο απφ ηελ είζνδν ησλ παηδηψλ ζην δεκνηηθφ ζρνιείν, ψζηε ζηηο κεγαιχηεξεο ηάμεηο λα έρνπλ ήδε νη καζεηέο ηηο απαξαίηεηεο ζπλεξγαηηθέο δεμηφηεηεο πνπ ζα ηνπο επηηξέπνπλ λα εξγάδνληαη αμηνπνηψληαο πιήξσο ηνλ ρξφλν ηνπο ζην δηδαθηηθφ έξγν θαη φρη ζηελ εθκάζεζε ζπλεξγαηηθψλ δεμηνηήησλ. Απηφ ζπλεπάγεηαη θφξην εξγαζίαο γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ πνπ ζα ηελ εθαξκφζεη, γηαηί πξέπεη λα εηνηκάδεη θάζε κέξα ηνπο ζηφρνπο θάζε νκάδαο, θαζψο θαη ηνπο ζηφρνπο γηα θάζε κέινο ηεο νκάδαο. Οη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζα ηελ εθαξκφζνπλ, ρξεηάδνληαη αξρηθή επηκφξθσζε θαη ζπλερή ππνζηήξημε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εθαξκνγήο ηεο, είηε ζε πιηθά θαη κέζα είηε ζε ελδνυπεξεζηαθή επηκφξθσζε. Σέινο, δελ ππάξρεη έηνηκν πιηθφ, φπσο γηα παξάδεηγκα βηβιία, πιηθά, ή άιια κέζα πνπ λα ρξεζηκεχνπλ ζαλ βάζε γηα ηελ δεκηνπξγία ζπλεξγαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Σα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ παξνχζα επηζθφπεζε πξνέξρνληαη απφ ηηο εμήο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο: Slavin (1990, 1995), Κνπηζειίλε & Θενθηιίδεο (1998), Κφκεο θ.α. (2006), Παπαθσλζηαληίλνπ (2007) Σερληθέο αχμεζεο πηζαλνηήησλ παξαγσγηθψλ δηαδξάζεσλ Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε πεξηγξάθεη κία θαηάζηαζε ζηελ νπνία ηδηαίηεξεο κνξθέο δηάδξαζεο, κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ, αλακέλεηαη λα εκθαληζηνχλ, θάηη ην νπνίν ζα πξνθαινχζε ηνπο κεραληζκνχο κάζεζεο, αιιά δελ ππάξρεη θακία εγγχεζε φηη νη αλακελφκελεο δηαδξάζεηο ζα εκθαληζηνχλ πξαγκαηηθά. Άξα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ ηξφπνη γηα λα απμεζεί ε πηζαλφηεηα φηη κεξηθνί ηχπνη δηάδξαζεο λα εκθαληζηνχλ. Ο Dillenbourg (1999) πξνηείλεη νξηζκέλεο ηερληθέο γηα αχμεζε ησλ πηζαλνηήησλ λα ζπκβνχλ παξαγσγηθέο δηαδξάζεηο. Απηέο νη ηερληθέο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο: Καθοπιζμόρ ηηρ απσικήρ καηάζηαζηρ: Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα έλαλ πξψην, θαη ηνλ πην απιφ ίζσο, ηξφπν γηα λα απμεζνχλ νη πηζαλφηεηεο λα εκθαληζηνχλ κεξηθνί ηχπνη δηαδξάζεσλ. εκαληηθφ πξνβιεκαηηζκφ γηα ηνπο θαζεγεηέο, νη νπνίνη πξνζπαζνχλ λα δηνξγαλψζνπλ έλα κάζεκα (θάηη ην νπνίν ζαθψο ζα έρεη επίπησζε ζηελ ζπλεξγαζία θαη ζηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε), δεκηνπξγεί κία ζεηξά εξσηεκάησλ ζηα νπνία ζα πξέπεη λα απαληήζνπλ απφ ηελ αξρή. Σα εξσηήκαηα απηά ζρεηίδνληαη γηα παξάδεηγκα κε ην πιήζνο ησλ ζπκκεηερφλησλ, ην θχιιν ηνπο, κε ηα θξηηήξηα κε βάζε ηα νπνία ζα γίλεη ε επηινγή (πρ. επίπεδν γλψζεσλ) θιπ. Σα παξαπάλσ θαη κία ζεηξά απφ πνιιά αθφκε εξσηήκαηα, 13

19 νδεγνχλ ζε κία πιεζψξα ζπλδπαζκψλ, νη νπνίνη επηδξνχλ αλάινγα ζηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο «παξαγσγηθψλ δηαδξάζεσλ» κε ζπλέπεηα λα γίλεηαη δχζθνινο ν θαζνξηζκφο ηεο αξρηθήο θαηάζηαζεο, έηζη ψζηε λα είλαη ζίγνπξε ε εκθάληζε «παξαγσγηθψλ δηαδξάζεσλ». Δθαπμογή διδακηικού ζεναπίος: Απηή ε πξνζέγγηζε ηείλεη λα κεηαηξέςεη ηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε ζε κέζνδν. Θα πξέπεη λα νξηζηνχλ ξφινη, δξαζηεξηφηεηεο, δηαδξάζεηο θαη πεγέο κάζεζεο έηζη ψζηε λα δεκηνπξγεζνχλ νη αληηθξνπφκελεο δηαδξάζεηο αλάκεζα ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη επεηδή νη εθπαηδεπφκελνη αξθεηέο θνξέο έρνπλ ζπκπιεξσκαηηθέο γλψζεηο, απηή ε πξνζέγγηζε απαηηεί πιεζψξα δηαδξάζεσλ. Καθοπιζμόρ κανόνων αλληλεπίδπαζηρ μεηαξύ ηων μελών: Ο θαζεγεηήο κπνξεί λα θαζνξίζεη ηνπο θαλφλεο αιιειεπίδξαζεο γηα ηελ ζπλεξγαζία πξφζσπν κε πξφζσπν (πρ. φινη πξέπεη λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ). ην CSCL γηα παξάδεηγκα κπνξεί λα ζρεδηαζηεί έηζη ε εθαξκνγή κε ηελ νπνία ζα ζπλεξγάδνληαη νη καζεηέο, ψζηε λα πεξηιακβάλεη νξηζκέλα πξνθαζνξηζκέλα θνπκπηά. Απηά ηα θνπκπηά κπνξνχλ λα είλαη είηε κία ζπγθεθξηκέλε θξάζε επηθνηλσλίαο επηρεηξεκαηνινγίαο είηε λα μεθηλνχλ ηελ πξφηαζε κε θάπνην ζπγθεθξηκέλν ηξφπν θαη ζηε ζπλέρεηα ν καζεηήο λα πξνζζέηεη ην θείκελν ηνπ. Έλεγσορ και πύθμιζη ηων διαδπάζεων: Ο θαζεγεηήο ζπκκεηέρεη ζηε δηαδηθαζία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο κε ην ξφιν ηνπ βνεζνχ. Δηδηθά αλ ν αξηζκφο ησλ κειψλ ηεο δηαδηθαζίαο είλαη κεγάινο, ηφηε απηφο ν ξφινο είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο. Ο ξφινο ηνπ βνεζνχ δελ είλαη λα ππνδείμεη ην ζσζηφ (γη απηφ δελ ιέγεηαη θαζεγεηήο αιιά βνεζφο) ή λα πεη πνηα κέιε έρνπλ δίθην, αιιά λα δψζεη θάπνηα βνήζεηα κε ηε κνξθή πιεξνθνξίαο, έηζη ψζηε λα θαηεπζχλεη ηνπο καζεηέο πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε. ην CSCL εηδηθφηεξα, ν βνεζφο ρξεηάδεηαη εηδηθά εξγαιεία γηα λα παίμεη απηφ ην ξφιν θαη λα ειέγμεη ηηο δηαδξάζεηο πνπ γίλνληαη ζε δηαθνξεηηθά κέξε θαη ρξφλν ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΜΑΘΖΖ ΜΔ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΤΠΟΛΟΓΗΣΖ (COMPUTER-SUPPORTED COLLABORATIVE LEARNING CSCL) Θεσξεηηθφ ππφβαζξν Ζ πλεξγαηηθή Μάζεζε Με Τπνζηήξημε Τπνινγηζηή (ΜΤΤ), πνπ ζηα αγγιηθά απνδίδεηαη σο Computer-Supported Collaborative Learning (CSCL), απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πην δπλακηθά αλαπηπζζφκελνπο θιάδνπο ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο, ν νπνίνο κειεηά θαη πεξηιακβάλεη ηφζν ην ζεσξεηηθφ (ςπρνινγηθφ θαη παηδαγσγηθφ) πιαίζην ηεο ζπλεξγαζίαο, φζν θαη ηηο ηερλνινγίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ νκαδηθή εξγαζία, ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ αιιειεπίδξαζε, θαζψο θαη ην πψο απηέο ζπλεηζθέξνπλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (Brown & Campione, 1996; Vosniadou, 1996). Έξεπλεο (Johnson et al, 1985, 1986; Κφκεο θ.α., 2006) έρνπλ δείμεη φηη νη Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο & Δπηθνηλσληψλ ζηελ Δθπαίδεπζε (ΣΠΔ-Δ), θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηα ζπζηήκαηα ζπλεξγαζίαο κέζσ ππνινγηζηψλ κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ θαη λα δηεπθνιχλνπλ νκαδηθέο δηαδηθαζίεο θαη δπλακηθέο, κε ηέηνην ηξφπν πνπ δελ κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ κέζσ ηεο επηθνηλσλίαο πξφζσπν-κε-πξφζσπν (face-to-face), ρσξίο φκσο απηφ λα ζπλεπάγεηαη ηελ αληηθαηάζηαζε ηεο αλζξψπηλεο επηθνηλσλίαο. O Stahl πξφζθαηα παξνπζίαζε ηε δηθή ηνπ θνηλσληθή ζεσξία, ζπλζέηνληαο ηδέεο πνπ βγαίλνπλ ζηελ επηθάλεηα κέζα απφ δηαξθείο δηαιφγνπο ζρεηηθά κε καζεζηαθά ζέκαηα, γηα ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε ππνζηήξημε ππνινγηζηή ε νπνία νλνκάδεηαη «θνηλσληθή ζεσξία ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο κε ππνζηήξημε ππνινγηζηή (social theory of CSCL) (Stahl, 2002; 2004). Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα, ηα νπνία αλαθέξνληαη ζαλ πζηήκαηα Τπνζηήξημεο πλεξγαηηθήο Μάζεζεο κε Τπνινγηζηή θαη ηα νπνία ππνζηεξίδνπλ ηε πλεξγαηηθή Μάζεζε (Dimitracopoulou & Petrou, 2003). Ζ 14

20 ζπλεξγαηηθή κάζεζε ππνζηεξηδφκελε απφ ππνινγηζηέο κειεηά θαη πεξηιακβάλεη ηφζν ηε ζεσξεηηθή πιεπξά, φζν θαη ηηο αληίζηνηρεο ηερλνινγίεο θαη πψο απηέο επεξεάδνπλ ηε κάζεζε. Αξρηθά ηα ζπζηήκαηα CSCL βαζίζηεθαλ ζε ζπζηήκαηα CSCW (Computer Supported Cooperative Work) ηα νπνία πξνζδηνξίδνληαη σο «νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα γηα ζπλεξγαζία κε ηε ρξήζε ππνινγηζηψλ ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη απφ νκάδεο ζπλεξγαδφκελσλ αηφκσλ» (Findley, 1987). Αλ θαη ηα δχν ζπζηήκαηα είλαη παξαπιήζηα ππάξρεη κεηαμχ ηνπο κία νπζηψδεο δηαθνξά πνπ είλαη ν ζηφρνο ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο. Γηα ηα CSCL ν ζηφρνο είλαη ε κάζεζε ελψ γηα ηα CSCW είλαη ε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Οη κεραληζκνί θαη ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηα δχν απηά ζπζηήκαηα ππνζηήξημεο ηεο ζπλεξγαζίαο είλαη ίδηα, αιιάδεη φκσο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη αθνχ ε ρξήζε ησλ CSCL ζπζηεκάησλ ζπλδπάδεηαη κε δηδαθηηθέο θαη παηδαγσγηθέο κεζνδνινγίεο. Σα ζπζηήκαηα ζπλεξγαζίαο κέζσ ππνινγηζηψλ έρνπλ ζαλ ζηφρν λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο ρξήζηεο ηνπο ψζηε λα αιιειεπηδξάζνπλ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ θαιχηεξα θαη απνηειεζκαηηθφηεξα. Ζ ζχγρξνλε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο είλαη ζε ζέζε λα ππνζηεξίμεη ζχλζεηεο νκαδηθέο δηαδηθαζίεο πνπ δε κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηελ πξφζσπν κε πξφζσπν επηθνηλσλία, ρσξίο φκσο απηφ λα ζεκαίλεη φηη έξρεηαη λα αληηθαηαζηήζεη ηελ αλζξψπηλε επηθνηλσλία. Ζ ζπλεξγαζία κέζσ ππνινγηζηψλ είλαη κία κέζνδνο βαζηζκέλε ζε: Πνιινχο καζεηέο πνπ εξγάδνληαη ζηνλ ίδην ζηαζκφ εξγαζίαο. Οκάδεο καζεηψλ. Μεκνλσκέλνπο καζεηέο πνπ εξγάδνληαη ζε απνκαθξπζκέλνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Δικόνα 1. Δξέλιξη ηων ηεσνολογιών για ηλεκηπονική ζςνεπγαζία από απόζηαζη (πηγή: Κόμηρ κ.α., 2006) Γχν απφ ηα βαζηθφηεξα θξηηήξηα ηαμηλφκεζεο ηεο ειεθηξνληθήο ζπλεξγαζίαο είλαη ν «ηφπνο» θαη ν «ρξφλνο» πνπ εθηειείηαη ε εξγαζία. Τπάξρνπλ ινηπφλ νη κνξθέο ζχγρξνλεο θαη αζχγρξνλεο ζπλεξγαζίαο θαη εληφο ηνπ ίδηνπ ρψξνπ ή απφ απφζηαζε. 15

21 Δικόνα 2. Σαξινόμηζη με βάζη ηον σώπο και ηο σπόνο ηων αλληλεπιδπάζεων (πηγή: Γημηηπιάδηρ κ.α., 2007) Δπηζθφπεζε δηδαθηηθψλ κνληέισλ Παξά ηα πνιχ ππνζρφκελα εκπεηξηθά απνηειέζκαηα, ε έξεπλα ζπληζηά φηη ε επηηπρήο θαη απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ηεο ΜΤΤ ζηελ εθπαίδεπζε εμαξηάηαη απφ ηερληθνχο, νξγαλσηηθνχο θαη παηδαγσγηθνχο παξάγνληεο (Lipponen, 1999). ηφρνο ηεο ελφηεηαο απηήο είλαη λα αλαδείμεη ηα δηάθνξα δηδαθηηθά κνληέια, πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί θαη εθαξκνζηεί ζηνλ ηνκέα ηεο ΜΤΤ. Οη παηδαγσγηθνί παξάγνληεο ινηπφλ, γηα ηνπο νπνίνπο νπζηαζηηθά γίλεηαη ιφγνο, Οη παηδαγσγηθνί παξάγνληεο πεξηιακβάλνπλ κεηαμχ άιισλ (α) θαηάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο θαη (β) θαηάιιειε δηδαθηηθή-καζεζηαθή πξνζέγγηζε. Αλαθνξηθά κε ην πξψην, πξνθχπηεη εξεπλεηηθά φηη ε θχζε θαη ην είδνο ηεο εθηεινχκελεο δξαζηεξηφηεηαο έρεη θαζνξηζηηθή ζεκαζία γηα ηε ΜΤΤ (Arvaja et al, 2000). Αλαθνξηθά κε ην δεχηεξν, ε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηε ρξήζε ηεο ΜΤΤ ηφζν απφ ηελ άπνςε ηνπ θξίζηκνπ ξφινπ πνπ ζα πξέπεη λα δηαδξακαηίζεη ν εθπαηδεπηηθφο (Järvellä et al, 2004; Rasku-Puttonen et al, 2000) φζν θαη απφ ηελ αληίιεςε γηα ηε κάζεζε ε νπνία ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζπληζηά εμαηξεηηθά θξίζηκν παξάγνληα επηηπρίαο (Lipponen & Lallimo, 2004). Ζ αληίιεςε γηα ηε κάζεζε θαζνξίδεη ην πψο ζα πξνζεγγηζηεί ε γλψζε, ην πνηνο ζα είλαη ν ξφινο ηεο ηερλνινγίαο θαη ησλ ινηπψλ δηακεζνιαβεηηθψλ εξγαιείσλ θαζψο επίζεο θαη ν ξφινο ησλ εκπιεθφκελσλ θνηλσληθψλ άιισλ. Σα θχξηα κνληέια ζηνλ ηνκέα ηεο ΜΤΤ παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1. Πίνακαρ 1. Γιδακηικά μονηέλα ΜΤΤ (πηγή: Καπαζαββίδηρ, 2006) Μονηέλο Δκππόζωποι Γιδακηική Πποζέγγιζη Σεσνολογία Ανάπηςξη Γνώζηρ Scardamalia, Bereiter, Woodruff επαλαδφκεζε δηαιφγνπ ηάμεο επαλα-αλαθάιπςε CSILE, Forum Knowledge 16

22 επηζηεκνληθήο ζεσξίαο Πποοδεςηική Hakkarainen, Lehtinen, επαλαδφκεζε Γιεπεύνηζη Lipponen δηαιφγνπ ηάμεο επαλα-αλαθάιπςε επηζηεκνληθήο ζεσξίαο κεζνδνινγία επηζηεκνληθήο δηεξεχλεζεο ύνθεζη Γνώζηρ Linn, Bell, Hoadley ε εηζαγσγή λέσλ ηδεψλ θαη ε δηαρείξηζε ηνπο νδεγεί ζηε δηακφξθσζε ζπλεθηηθψλ ηδεψλ CSILE, Knowledge Forum, FLE KIE Μονηέλο Δκππόζωποι Γιδακηική Πποζέγγιζη Σεσνολογία Γημιοςπγία Γνώζηρ Lipponen, Hakkarainen επαλαδφκεζε δηαιφγνπ ηάμεο επαλα-αλαθάιπςε επηζηεκνληθήο ζεσξίαο κεζνδνινγία επηζηεκνληθήο δηεξεχλεζεο δηεπξπλφκελε κάζεζε Κοινωνική Θεωπία Stahl εμέηαζε θνηλσληθψλ ΜΤΤ αιιειεπηδξάζεσλ δηακέζνπ: ηερλνπξγεκάησλ, θαηάζηαζεο, λνήκαηνο, εξκελείαο, δηαπξαγκάηεπζεο - - Παξφηη παξνπζηάδνληαη πέληε δηαθνξεηηθά κνληέια κφλν ηα ηξία πξψηα είλαη θχξηα δηδαθηηθά κνληέια εθ ησλ νπνίσλ έλα είλαη ην πξψην ηζηνξηθά δηδαθηηθφ (Αλάπηπμε Γλψζεο) θαη ηα άιια δχν βαζηθέο παξαιιαγέο ηνπ (Πξννδεπηηθή Γηεξεχλεζε θαη χλζεζε Γλψζεο). Δπίζεο ηα δχν ηειεπηαία κνληέια απνηεινχλ πνιχ πξφζθαηεο, ρξνληθά, πξνζεγγίζεηο πξνο κία επέθηαζε ησλ πξνγελέζηεξσλ κνληέισλ. Σέινο, παξά ην γεγνλφο φηη ηα ζπγθεθξηκέλα κνληέια νπζηαζηηθά απνηεινχλ πξνζεγγίζεηο κάζεζεο ηα ζεσξνχκε δηδαθηηθά κνληέια. Απηφ ζπκβαίλεη επεηδή φια ηα κνληέια απαξηίδνληαη απφ έλα ππξήλα επηζηεκνινγηθψλ αληηιήςεσλ γηα ηε κάζεζε ν νπνίνο θαη κεηνπζηψλεηαη ζε δηδαθηηθή πξαθηηθή Σερλνινγηθά πεξηβάιινληα θαη εξγαιεία ππνζηήξημεο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο ην πιαίζην ησλ ζπζηεκάησλ ζπλεξγαζίαο, έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα πνιιά ηερλνινγηθά πεξηβάιινληα θαη εξγαιεία πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε πλεξγαηηθή Μάζεζε, ζηφρνο ησλ νπνίσλ είλαη ε απφθηεζε γλψζεσλ, ε αηνκηθή δηεξεχλεζε θαη ε αλάπηπμε θξηηηθψλ θαη θνηλσληθψλ ηθαλνηήησλ κέζα απφ κία παηδαγσγηθή δηαδηθαζία ζπλεξγαζίαο θαη κάζεζεο, (Anderson & Jackson, 2000; Αβνχξεο & Κφκεο, 2003). 17

23 Σα ζπζηήκαηα απηά δηαθξίλνληαη ζε ζπζηήκαηα ππνινγηζηψλ γηα ζχγρξνλε θαη γηα αζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε. ηελ πξψηε θαηεγνξία αλήθνπλ ην Belvedere, ην BetterBlether, ην ModellingSpace, ην Synergo θιπ, ελψ ζηελ δεχηεξε ην CoVis, ην CSILE (ην κεηαγελέζηεξν Knowledge Forum), ην KIE (θαη ην κεηέπεηηα WISE) θιπ. Σα ζπζηήκαηα απηά απνζθνπνχλ ζηελ ππνζηήξημε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο ζπλεξγαηηθήο αιιειεπίδξαζεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Παξφιν πνπ, ηα ζπζηήκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε δηαθνξνπνηνχληαη ζεκαληηθά σο πξνο ηνπο ζηφρνπο ηνπο απφ ηα ππφινηπα ζπζηήκαηα ζπλεξγαζίαο, νη κεραληζκνί θαη ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ ζπλελλφεζε είλαη νη ίδηνη. Απηφ πνπ αιιάδεη είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηνχληαη απηνί νη κεραληζκνί, φηαλ ζπλδπαζηνχλ θαηάιιεια κε δηδαθηηθέο θαη παηδαγσγηθέο κεζνδνινγίεο. Σα ζπζηήκαηα ππνινγηζηψλ γηα ζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε επηηξέπνπλ ηε ζχγρξνλε ζπλεξγαζία κέζσ γξαπηήο επηθνηλσλίαο ή/θαη κε ρξήζε ελφο δηακνηξαζκέλνπ ρψξνπ εξγαζίαο. Σν Belvedere (Suthers et al, 1997) είλαη έλα αλαπαξαζηαζηαθφ εξγαιείν γηα ηελ απφθηεζε ζπλεξγαηηθψλ δεμηνηήησλ δηεξεχλεζεο πάλσ ζε πξαγκαηηθά επηζηεκνληθά πξνβιήκαηα. Δληάζζεηαη ζηελ θαηεγνξία εθείλσλ ησλ καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ πνπ δηακεζνιαβνχλ ζπλεξγαηηθέο καζεζηαθέο αιιειεπηδξάζεηο, θαη παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηξφπνπο δηαζχλδεζεο θαη αληαιιαγήο ηεο αλαδπφκελεο γλψζεο κέζσ ελφο θαηάιιεινπ εξγαιείνπ. Δίλαη εκθαλέο φηη ε δηεπηθάλεηα ηνπ Belvedere θαη νη κεραληζκνί ζπλεξγαζίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί κνηάδνπλ πνιχ κε ηα εξγαιεία επηρεηξεκαηνινγίαο. Σν BetterBlether επηηξέπεη ηε ζχγρξνλε ζπλεξγαζία κέζσ γξαπηήο επηθνηλσλίαο θαη ππνζηεξίδεη ην δνκεκέλν δηάινγν κεηαμχ ηνπ δαζθάινπ θαη κηθξψλ νκάδσλ (2-4 άηνκα), απφ παηδηά πνπ ζπλεξγάδνληαη είηε κέζσ ελδνδηθηχνπ είηε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαη έρεη ζρεδηαζηεί κε ζθνπφ λα δηεπθνιχλεη θαη λα πξνάγεη ηηο ηθαλφηεηεο επηθνηλσλίαο κίαο νκάδαο εθπαηδεπφκελσλ (Robertson et al, 1998). Σν ModellingSpace θαη ην Synergo, είλαη ζπλεξγαηηθά πεξηβάιινληα πνπ επηηξέπνπλ ηε ζχγρξνλε επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία ζε έλα θαηαλεκεκέλν ρψξν εξγαζίαο, γηα ηελ αλάπηπμε κνληέισλ ζε επηκέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. Δπηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία νκάδσλ εξγαζίαο πνπ εξγάδνληαη κε ζχγρξνλν ή αζχγρξνλν ηξφπν, κε ηελ πξννπηηθή ηεο δεκηνπξγίαο θνηλνηήησλ κάζεζεο (Dimitracopoulou & Komis, 2004, Avouris et al, 2004). Δπίζεο δχλαηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο γλσζηηθά εξγαιεία αθνχ ππνζηεξίδνπλ ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, ηελ αληαιιαγή ηδεψλ θαη ηελ απφ θνηλνχ ρξήζε εξγαιείσλ θαη αληηθεηκέλσλ. Σέινο είλαη δπλαηφ λα ππνζηεξίμνπλ ην ζρεκαηηζκφ θνηλνηήησλ κάζεζεο θαη λα επλνήζνπλ ηε δεκηνπξγία θνηλνηήησλ πξαθηηθήο. Δικόνα 3. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ Belvedere 18

24 Δικόνα 4. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ BetterBlether Δικόνα 5. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ ModellingSpace 19

25 Δικόνα 6. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ Synergo Σα ζπζηήκαηα ππνινγηζηψλ γηα αζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε επηηξέπνπλ ηελ ζχγρξνλε ζπλεξγαζία ησλ ρξεζηψλ κε ηε βνήζεηα ηνπ Γηαδηθηχνπ. Παξαδείγκαηα ζπζηεκάησλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ αζχγρξνλε ζπλεξγαηηθή κάζεζε είλαη ην CoVis, ην CSILE ην CSILE (ην κεηαγελέζηεξν Knowledge Forum), ην KIE (θαη ην κεηέπεηηα WISE) θιπ. Σν CoVis Project (CoVis) παξέρεη ζηνπο καζεηέο έλα ζχλνιν απφ εξγαιεία ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο (ηειεδηάζθεςε κέζσ βίληεν, δπλαηφηεηα δηακνηξαζκνχ εθαξκνγψλ ινγηζκηθνχ θαη εθηέιεζε ηνπο απφ απφζηαζε ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, εξγαιεία νπηηθνπνίεζεο ησλ πιεξνθνξηψλ, θιπ.) κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ φκνησλ κε εθείλεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη επηζηήκνλεο. Ζ εθαξκνγή, ε νπνία δεκηνπξγήζεθε ζην Northwestern University (Pea, 1993), είλαη κία δηακνηξαζκέλε βάζε δεδνκέλσλ ππεξκέζσλ, ζρεδηαζκέλε λα παξέρεη έλα πιαίζην ζηήξημεο καζεηψλ νη νπνίνη αθνινπζνχλ κία ζπλεξγαηηθή αλαδήηεζε πιεξνθνξίαο. Ζ βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζπλεξγαηηθνχ ζεκεησκαηάξηνπ είλαη λα επηηξέπεη ζην δάζθαιν λα παξαθνινπζεί θαη λα θαζνδεγεί ηε δηαδηθαζία κάζεζεο. Σν CSILE (Computer Supported Intentional Learning Environment) (Brett & Oliver, 1991) αλαπηχρζεθε ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 ζην Ontario Institute for Studies in Education. Σν ζχζηεκα πξνσζεί έλα κνληέιν ηάμεο βαζηζκέλν ζηελ ελεξγή νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο, πνπ επεθηείλεη ηελ αηνκηθή θαη εζσηεξηθή κάζεζε ζην επίπεδν ηνπ ζπλφινπ. Δικόνα 7. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ CSILE 20

26 Σν Knowledge Forum, ζην πιαίζην νηθνδφκεζεο κίαο θνηλφηεηαο κάζεζεο, πξνζθέξεη εξγαιεία γηα ηελ αλάπηπμε βάζεσλ δεδνκέλσλ απφ επηκέξνπο θνηλφηεηεο θαη ηε δπλαηφηεηα δηακνηξαζκνχ ηνπο κε άιιεο αληίζηνηρεο θνηλφηεηεο. Δπηπξφζζεηα, παξέρεη εξγαιεία επηθνηλσλίαο, αλάπηπμεο δηθηχσλ ελλνηψλ θαη πνιιαπιήο ζεψξεζεο ησλ δεδνκέλσλ ηεο βάζεο (Κφκεο θ.α., 2006). Σν KIE (Knowledge Integration Environment) έρεη σο ζηφρν ηε δεκηνπξγία θαη ηε βειηίσζε αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηε θπζηθή πνπ αλαθέξεηαη ζηελ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ ηάμε θαη ην WISE (Web-based Inquiry Science Environment) (Linn et al, 2004) είλαη έλα καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ζην νπνίν νη καζεηέο κειεηνχλ ππνζέζεηο πνπ αθνξνχλ ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, θαη ηηο αλαιχνπλ κε βάζε ηηο ηξέρνπζεο επηζηεκνληθέο κεζφδνπο θαη εξγαιεία. Δικόνα 8. Σο πεπιβάλλον ςνεπγαηικήρ Μάθηζηρ Knowledge Forum 2.3. ΔΝΑΡΗΑ ΤΝΔΡΓΑΗΑ (COLLABORATION SCRIPTS) Δηζαγσγή Ο φξνο «script» ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ζηε «ζεσξία ηνπ ζρήκαηνο» (schema theory), ζην εξεπλεηηθφ πεδίν ηεο Γλσζηηθήο Φπρνινγίαο, απφ ηνπο Schank & Abelson (1977), ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην ζελάξην είλαη κία λνεηηθή έλλνηα, ε νπνία αλαπαξηζηά ηνλ ηξφπν πνπ θάπνηνο αληηιακβάλεηαη ηνπο ξφινπο, ηα αληηθείκελα θαη ηηο ελέξγεηεο, φηαλ βξίζθεηαη ζε κία ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε. χκθσλα κε απηή ηελ αληίιεςε, ηα scripts απνηεινχληαη απφ κεηαβιεηέο γηα ηα άηνκα θαη ηα αληηθείκελα, πνπ παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζε ηέηνηεο θαηαζηάζεηο. Σα scripts παξέρνπλ ζηα άηνκα πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πψο ιεηηνπξγνχλ απηέο νη κεηαβιεηέο κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ script. Δηδηθφηεξα, δίλνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο θηλήζεηο πνπ πξέπεη λα θάλεη θάζε άηνκν κέζα ζην script. Απηφ νδεγεί ζηελ πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ησλ πιεξνθνξηψλ θαη κεηψλεη ηελ αλάγθε γηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ αηφκσλ. χκθσλα κε ηνπο O Donnell & Dansereau (1992), ην ζπλεξγαηηθφ ζελάξην είλαη έλα ζχλνιν απφ νδεγίεο πνπ θαζνξίδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα κέιε κίαο νκάδαο πξέπεη λα αιιειεπηδξάζνπλ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ γηα ηελ επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο, θαζνξίδνληαο ηηο δξαζηεξηφηεηεο, ηε δηάξθεηά ηνπο, ην ξφιν ηνπ θάζε εθπαηδεπφκελνπ ζηελ νκάδα θαη άιιεο ζρεηηθέο παξακέηξνπο ηεο ζπλεξγαζίαο. Σα ζελάξηα ζπλεξγαζίαο (collaboration scripts) είλαη δηδαθηηθά ζελάξηα φπνπ θαζνξίδνληαη νη αιιειεπηδξάζεηο θαη αλακέλεηαη λα απνηειέζνπλ ηνλ θεληξηθφ κεραληζκφ κάζεζεο. Οπζηαζηηθά απνηεινχλ εξγαιεία γηα ηελ αχμεζε ηεο πηζαλφηεηαο φηη νη απαξαίηεηεο 21

27 παξαγσγηθέο αιιειεπηδξάζεηο ζα ζπκβνχλ κεηαμχ ησλ κειψλ κίαο νκάδαο, (Γεκεηξηάδεο, 2009). Γηεπθνιχλνπλ ηηο θνηλσληθέο θαη γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, δηακνξθψλνληαο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη εθπαηδεπφκελνη αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο. Πξνθεηκέλνπ φκσο λα απνθηήζνπλ ζπγθεθξηκέλε δνκή, απαηηείηαη ε ελζσκάησζε ζηνηρείσλ απφ ηελ πιεξνθνξηθή, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ ςπρνινγία. Ζ επηηπρία ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, εμαξηάηαη απφ ηελ απνηειεζκαηηθή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Όηαλ νη καζεηέο δελ έρνπλ θαζνδήγεζε, ζπαλίσο αιιειεπηδξνχλ απνδνηηθά, απεπζχλνληαο εξσηήζεηο, εμεγψληαο θαη δηθαηνινγψληαο ηελ άπνςή ηνπο (Barron, 2003). ηφρνο ησλ ζπλεξγαηηθψλ scripts είλαη λα εληζρχζνπλ ηελ ζπλεξγαηηθή κάζεζε, δνκψληαο ηνλ ηξφπν αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Σα ζπλεξγαηηθά scripts θαζνξίδνπλ δηάθνξεο καζεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, αλαζέηνπλ ξφινπο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη είλαη ζρεδηαζκέλα έηζη ψζηε λα πξνθαιέζνπλ ηελ εκθάληζε θνηλσληθψλ θαη γλσζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, πνπ δχζθνια ζα εκθαλίδνληαη ρσξίο ηελ χπαξμή ηνπο. Ηδηαίηεξα ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνλ ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο θαη εηδηθφηεξα ζην πεδίν ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο (computersupported collaborative learning - CSCL). Με ηε βνήζεηα ησλ ππνινγηζηψλ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζείηαη ε ζέζε θαη νη θηλήζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ, λα πξνηξέπνληαη νη καζεηέο λα εκπιαθνχλ ζε ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα παξέρνληαη επηπιένλ πιεξνθνξίεο φηαλ απηφ είλαη αλαγθαίν. Σν ίδην script κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί φζεο θνξέο ρξεηάδεηαη θαη κε δηαθνξεηηθφ αξηζκφ αηφκσλ, αλαιφγσο πάληα ηηο απαηηήζεηο ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Βέβαηα ππάξρεη ην πξφβιεκα φηη ην ίδην script δε κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε άιιν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ, νχηε λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί ζε δηαθνξεηηθφ πιαίζην. Σα CSCL Scripts ζηνρεχνπλ ζην λα ππνζηεξίμνπλ ηηο δηαδηθαζίεο κάζεζεο βνεζψληαο ζηε δφκεζε ησλ δηαδξάζεσλ. Οη Dillenbourg & Jermann (2007) εμήγεζαλ ηελ έλλνηα script ιέγνληαο φηη πεξηγξάθεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη ζπνπδαζηέο πξέπεη λα ζπλεξγαζηνχλ. Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε δηαλνκή αξκνδηνηήησλ ή θαηαλνκή ξφισλ, κε ξφινπο πνπ ελαιιάζζνληαη, κε θάζεηο εξγαζίεο, κε παξαδνηέα ηα νπνία νθείινπλ λα παξαδίδνπλ νη καζεηέο θιπ. χκθσλα κε ηνπο Kollar et al, (2006) ηα CSCL Scripts απνηεινχληαη απφ 5 ζηνηρεία: (α) ηφρνη κάζεζεο, (β) Σχπνο δξαζηεξηφηεηαο, (γ) Αιιεινπρία, (δ) Καηαλνκή ξφισλ θαη (ε) Σχπνο αλαπαξάζηαζεο. Δηδηθφηεξα έλα ζπλεξγαηηθφ script κπνξεί λα πεξηγξαθεί σο έλα εθπαηδεπηηθφ κέζν, πνπ παξέρεη νδεγίεο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα ηνπο ζηφρνπο. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη είλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζνχλ, έπεηηα απφ κία ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ, νη νπνίεο αλαηίζεληαη ξεηά ή φρη ζε ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο. Οη δξαζηεξηφηεηεο ζε έλα script κπνξεί λα δηαζπαζηνχλ ζε κηθξφηεξεο, ελψ ηα scripts ελδέρεηαη λα δηαθέξνπλ σο πξνο ηνλ βαζκφ ζηνλ νπνίν παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο. Οη (Dillenbourg, 2004a; Kobbe et al, 2007), αλαθέξνπλ φηη θάζε ζπλεξγαηηθφ ζελάξην νξίδεηαη σο κία αθνινπζία απφ θάζεηο, θάζε κία απφ ηηο νπνίεο έρεη ηηο παξαθάησ πέληε (5) βαζηθέο ηδηφηεηεο: Σε δξαζηεξηφηεηα πνπ νη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα εθηειέζνπλ. Σε ζχλζεζε ηεο νκάδαο. Σελ θαηαλνκή ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Σν επίπεδν ηεο αιιειεπίδξαζεο. Σε ζπλνιηθή δηάξθεηα ηεο θάζεο. Οη Kollar et al, (2006) έθαλαλ δηάθξηζε αλάκεζα ζε εμσηεξηθά θαη εζσηεξηθά scripts (ελφηεηα 3.3.4). Μία αθφκα δηάθξηζε είλαη ζε: (α) κάθξν-ζελάξηα (macro-scripts) θαη (β) 22

28 κίθξν-ζελάξηα (micro-scripts) (Dillenbourg & Jermann, 2006). Σα κάθξν-ζελάξηα είλαη κία παηδαγσγηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ δφκεζε ηεο αιιειεπίδξαζεο (απεπζχλνληαη ζηελ νξγάλσζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απφ πάλσ πξνο ηα θάησ) κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα, δίλνληαο έκθαζε ζηελ νξγάλσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζηελ ππνζηήξημε πνπ παξέρεηαη ζηνλ δάζθαιν ζρεηηθά κε ηελ εθαξκνγή ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ κάζεζεο. Σα κίθξν-ζελάξηα απεπζχλνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ νξγάλσζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απφ θάησ πξνο ηα πάλσ θαη απνηεινχλ κία ςπρνινγηθή πξνζέγγηζε, δίλνληαο έκθαζε ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη ζηελ παξνρή βνήζεηαο, έηζη ψζηε λα ζπκκεηέρνπλ ζε δηαδηθαζίεο θνηλσληθνχ θαη γλσζηηθνχ ραξαθηήξα, φπνπ ζα καζαίλνπλ ζπλεξγαηηθά. ηα νπνία επηθεληξψλνληαη ζε κία πην ςπρνινγηθή πξννπηηθή, παξέρνληαο ππνζηήξημε ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο γηα ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζνχλ νη θνηλσληθνγλσζηηθέο ηνπο δεμηφηεηεο (Dillenbourg & Tchounikine, 2007). Πίνακαρ 2. Σύποι διάκπιζηρ ηων ζεναπίων ζςνεπγαζίαρ Μάκπο και Μίκπο scripts Μάθξν πξφθεηηαη γηα παηδαγσγηθά κνληέια Μίθξν πξφθεηηαη γηα δηαινγηθά κνληέια Δξωηεπικά Δζωηεπικά scripts Δμσηεξηθά πξφθεηηαη γηα ην παηδαγσγηθφ ζελάξην ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ νη καζεηέο Δμσηεξηθά πξφθεηηαη γηα ην παηδαγσγηθφ ζελάξην ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ νη καζεηέο Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν νη εθπαηδεπφκελνη ζπλεξγάδνληαη, δηαθέξεη απφ ηνλ ηξφπν ζπλεξγαζίαο πνπ επηζπκεί ν θαζεγεηήο. Οη εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη απνηέιεζκα ηεο αιιειεπίδξαζεο ηξηψλ ηχπσλ ζελαξίσλ (Dillenbourg, 2004a): Σν ιδανικό (ideal) ζελάξην απνηειεί έλα ζχλνιν ζπκπεξηθνξψλ πνπ ππαγνξεχνληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηή ή ην πεξηβάιινλ. Σν νοηηικό (mental) ζελάξην απνηειεί ηε λνεηηθή αλαπαξάζηαζε πνπ ε νκάδα θαηαζθεπάδεη απφ ηελ ππαγφξεπζε ηνπ εθπαηδεπηή. Πεξηιακβάλεη ηφζν ην πψο θάζε κέινο ηεο νκάδαο θαηαλνεί ηνλ ξφιν ηνπ ζηε ζπλεξγαζία, φζν θαη ην πψο ζπλνιηθά ε νκάδα θαηαζθεπάδεη κία θνηλή αλαπαξάζηαζε ηεο ζπλεξγαηηθήο δηαδηθαζίαο. Σν ππαγμαηικό (actual) ζελάξην αλαθέξεηαη ζηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ εκπιέθεηαη ηειηθά ε νκάδα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλεξγαζίαο. Ζ δηάθξηζε αλάκεζα ζηνπο ηξεηο ηχπνπο ζελαξίνπ (ideal, mental & actual) γίλεηαη γηαηί ππάξρεη πάληα ε πηζαλφηεηα νη καζεηέο λα ζπλεξγαζηνχλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κε πνιχ δηαθνξεηηθφ ηξφπν απφ εθείλν πνπ έρεη ζθεθηεί ν δάζθαινο. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν εθπαηδεπφκελνη αληηιακβάλνληαη ηε ζπλεξγαζία, δηαθνξνπνηείηαη απφ ηνλ ηξφπν πνπ ηελ αληηιακβάλεηαη ν εθπαηδεπηήο. Ζ ζπγθεθξηκέλε ινηπφλ δηάθξηζε γίλεηαη πξνθεηκέλνπ λα πεξηγξαθνχλ νη θαηαζηάζεηο θαη ηα ζηάδηα ελφο script απφ ηελ ζχιιεςε ηνπ απφ ηνλ εθπαηδεπηή κέρξη ηελ θαηαλφεζή ηνπ θαη ηελ πξαθηηθή ηνπ εθαξκνγή απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Καηά ην ζρεδηαζκφ ελφο script ζα πξέπεη λα δνζεί κεγάιε πξνζνρή ψζηε λα κελ ππάξμεη δηάθξηζε κεηαμχ ideal & actual script, ηέηνηα πνπ λα ππνβαζκίζεη ηελ πνηφηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο. Οη ιφγνη είλαη νη παξαθάησ: Intelligibility: Σν ζελάξην πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξν πνιχπινθν θαη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν πξνζηηφ θαη θαηαλνεηφ, ψζηε λα κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί έλα λνεηηθφ ζελάξην. Degree of coercion: Ο βαζκφο ειεπζεξίαο ησλ θηλήζεσλ πνπ αθήλεη ην ζελάξην ζηνπο καζεηέο, ρξεηάδεηαη λα ππάξρεη παξέρεη ηζνξξνπία ζρεηηθά κε ηελ θαζνδήγεζε ψζηε ε πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ ζελαξίνπ λα πξνζνκνηάδεη κε ηελ ηδεαηή θαη ηδαληθή εηθφλα ηνπ 23

29 αιιά νη θαλφλεο θαζνδήγεζεο λα κελ θνπξάδνπλ θαη επηπιένλ λα κελ θαηαπηέδνπλ ηελ θπζηνινγηθή ιεηηνπξγία ηεο ζπλεξγαζίαο. Fitness: Σέινο, πξέπεη λα γίλεηαη ζαθήο δηάθξηζε θαη ηαηξηαζηή δηαλνκή ησλ ξφισλ, κε ζθνπφ ην θάζε άηνκν λα αμηνπνηεζεί ζηελ θαηάιιειε ζέζε. πκπεξαζκαηηθά, γηα λα κεησζεί ε απφζηαζε κεηαμχ ηδαληθνχ θαη πξαγκαηηθνχ ζελαξίνπ ζα πξέπεη ε θάζε δξαζηεξηφηεηα λα νξγαλψλεηαη κε πξνζνρή θαη νη νδεγίεο πνπ δίλνληαη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα είλαη ζαθείο θαη θαηαλνεηέο Καζνξηζκφο ησλ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο χκθσλα κε ηνπο Dillenbourg (2002), Dillenbourg & Jermann (2006), Kollar et al, (2006) θαη Kollar et al, (2007), ν θαζνξηζκφο ησλ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο γίλεηαη βάζε ησλ ζπζηαηηθψλ θαη ησλ κεραληζκψλ. Σα ζπζηαηηθά ησλ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο είλαη ηα άηνκα ηα νπνία ζπκκεηέρνπλ ζε έλα script, νη δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο παίξλνπλ κέξνο, νη ξφινη, νη πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ θαη ηέινο νη νκάδεο πνπ ζπγθξνηνχλ. Πην αλαιπηηθά: ςμμεηέσονηερ: Ο φξνο ζπκκεηέρνληεο αλαθέξεηαη ζηα άηνκα πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην script. Σα scripts ζπλήζσο έρνπλ ηελ αλάγθε απφ ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ ζπκκεηερφλησλ ή απφ αξηζκφ πνιιαπιάζην ελφο άιινπ ζπζηαηηθνχ, πρ. δχν άηνκα γηα θάζε θείκελν (πεγή). εκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδνπλ θαη άιια ζηνηρεία, φπσο νη γλψζεηο ησλ αηφκσλ ζε έλα ζεκαηηθφ πεδίν. Γηα παξάδεηγκα ην ArgueGraph script (Jermann & Dillenbourg, 1999) εθαξκφδεηαη ζε ζπκκεηέρνληεο κε δηαθνξεηηθέο απφςεηο, ελψ ην Universanté script (Dillenbourg & Jermann, 2006) ζε ζπκκεηέρνληεο κε δηαθνξεηηθφ ππφβαζξν γλψζεσλ. Γπαζηηπιόηηηερ: Σν είδνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηνλ ηχπν θαη ηνλ βαζκφ κάζεζεο θαηά πεξίπησζε (King, 2006). Οη δξαζηεξηφηεηεο αλάινγα κε ην είδνο ηνπο, κπνξνχλ λα δηαζπαζηνχλ ζε κηθξφηεξεο ή λα εληαρζνχλ ζε κεγαιχηεξεο. Γηα παξάδεηγκα ε ζπδήηεζε, κπνξεί λα δηαζπαζηεί ζε παξνρή εμεγήζεσλ, ζε θαηαζθεπή επηρεηξεκάησλ θαη αληεπηρεηξεκάησλ, ζε εξσηήζεηο θιπ. Αληηζέησο ν έιεγρνο κίαο αλαθνξάο απφ θάπνηνλ γηα ιάζε, κπνξεί λα γεληθεπηεί ζαλ δήηεζε βνήζεηαο. Δπίζεο αλάινγα κε ην είδνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ππάξρεη θαη ε αληίζηνηρε ππνζηήξημε (scaffolding). Αλ νη καζεηέο είλαη εμεηδηθεπκέλνη ζε έλα ζέκα, ηφηε δε ρξεηάδνληαη ηδηαίηεξε ππνζηήξημε, αληίζεηα κε έλα ζέκα ζην νπνίν είλαη αξράξηνη. ηαδηαθά βέβαηα ε παξνρή ππνζηήξημεο κπνξεί λα εμαζζελήζεη, ελψ νη καζεηέο γίλνληαη πην εηδηθνί. Σέινο νη δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα πεξηγξαθνχλ απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο. Γηα παξάδεηγκα είλαη δηαθνξεηηθή ε θξάζε «γξάςηκν κίαο πεξίπησζεο κειέηεο» απφ ηε θξάζε «εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ζε κία κειέηε πεξίπησζεο». Ζ πξψηε δηαηχπσζε ππνδειψλεη ηνλ ηξφπν θαη ην απνηέιεζκα ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ελψ ε δεχηεξε είλαη πην ρξήζηκν γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα εκθαλέο ζην ArgueGraph script φπνπ ε δξαζηεξηφηεηα ηεο ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ζα κπνξνχζε λα ζεκαίλεη παξάζεζε πξνζσπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ή επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο, αιιά νπζηαζηηθά ν ζηφρνο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ είλαη ε θαηαζθεπή επηρεηξεκάησλ θαη ε παξνρή εμεγήζεσλ απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο γηα ηηο απφςεηο ηνπο. Ρόλοι: Οπζηαζηηθά νη ξφινη ζηα ζπλεξγαηηθά scripts αλαθέξνληαη ζε ζπκκεηέρνληεο, ζηνπο νπνίνπο αλαζέηνληαη ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη δηαηίζεληαη ζπγθεθξηκέλεο πεγέο. Δπίζεο ζπλδένληαη κε ππνρξεψζεηο, πξνλφκηα θαη πξνζδνθίεο. Γηα παξάδεηγκα ν θξηηηθφο λνκηκνπνηείηαη λα θξηηηθάξεη ηε δνπιεηά άιισλ καζεηψλ, έρεη ην δηθαίσκα λα κηιά εηιηθξηλά, είλαη ππνρξεσκέλνο λα δηθαηνινγεί ηελ θξηηηθή ηνπ θαη αλακέλεηαη λα επηζεκάλεη παξαιείςεηο θαη ηξφπνπο βειηίσζεο. Δπεηδή νη ξφινη είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο κάζεζεο, ζπλεζίδεηαη ν ηίηινο ηνπο λα καξηπξά θαη ην αληηθείκελφ ηνπο. Γηα παξάδεηγκα ζην MURDER script ν αθξναηήο είλαη 24

30 απηφο πνπ αθνχεη απηφλ πνπ επηζεκαίλεη ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ πνπ δηάβαζε. Δπίζεο νη ζπκκεηέρνληεο ζηα ζπλεξγαηηθά scripts, κπνξνχλ λα ππνζέζνπλ έλα ε πεξηζζφηεξνπο ξφινπο αλά πάζα ζηηγκή, θαζψο θαη λα ηνπο αληαιιάμνπλ κεηαμχ ηνπο. Βέβαηα ππάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο φπνπ δελ έρεη αλαηεζεί θαλέλαο ξφινο, έηζη ψζηε λα απνθεπρζεί ε ιαλζαζκέλε επηινγή ξφισλ απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Απηφ γίλεηαη, γηαηί ηδηαίηεξα ζηηο κηθξέο νκάδεο δελ είλαη επηζπκεηφ λα αλαιάβεη θάπνηνο, απηνβνχισο, ην ξφιν ηνπ εγέηε. Πηγέρ: Οη πεγέο πεξηιακβάλνπλ εηθνληθά ή θπζηθά αληηθείκελα, πνπ κπνξνχλ λα δηαηεζνχλ ζηνπο ζπκκεηέρνληεο ησλ scripts, πρ. βηβιία ή ζχλδεζκνη ζην δηαδίθηπν. Μεξηθέο πεγέο κπνξνχλ λα είλαη πξνθαζνξηζκέλα αληηθείκελα πνπ πξνζθέξνπλ πιεξνθφξεζε (πρ. δηαδηθηπαθνί ηφπνη, επηζηεκνληθά άξζξα θιπ), ιεηηνπξγηθφηεηα (πρ. ππνινγηζηέο ηζέπεο, online ιεμηθά θιπ), ελψ ππάξρνπλ θαη πεγέο πνπ κπνξεί λα δεκηνπξγεζνχλ ή λα ηξνπνπνηεζνχλ κέζα ζην script (επεμεξγάζηκα πξντφληα, πρ. έλα εξσηεκαηνιφγην ή γξαπηέο ζεκεηψζεηο). Οη πεγέο απνηεινχλ ζπρλά έλα θνηλφ αληηθείκελν ην νπνίν ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ φινη νη ζπκκεηέρνπλ θαη γη απηφ ηνλ ιφγν πξνθαινχλ αιιειεπηδξάζεηο. Ομάδερ: Οη νκάδεο ζπλήζσο απνηεινχληαη απφ κία ή πεξηζζφηεξεο κηθξφηεξεο νκάδεο. Οη ζπκκεηέρνληεο νκαδνπνηνχληαη βάζε δηάθνξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ φπσο θχιν, ειηθία εζληθφηεηα θιπ. Δπίζεο θαηαλέκνληαη βάζε ηνπ επηζπκεηνχ αξηζκνχ αηφκσλ ή ηεο ζχλζεζεο ηεο νκάδαο. Οη ζπκκεηέρνληεο κπνξνχλ λα είλαη κέιε δηαθνξεηηθψλ ή αθφκε θαη επηθαιππηφκελσλ νκάδσλ. Οη κεραληζκνί βνεζνχλ ζην λα πεξηγξαθεί ε θχζε ησλ scripts. Καηαξρήλ νη δξαζηεξηφηεηεο, νη ξφινη θαη πεγέο θαηαλέκνληαη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο (θαηαλνκή ζηφρνπ). Έλα άιιν δήηεκα είλαη πσο νη ζπκκεηέρνληεο θαηαλέκνληαη αλάκεζα ζηα γθξνππ (ζρεκαηηζκφο νκάδσλ). Σέινο ζεκαληηθφ ζηνηρείν απνηειεί θαη ην πψο θαηαλέκνληαη ηα ζπζηαηηθά θαη νη νκάδεο ζηε δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ (αιιεινπρία). Πην αλαιπηηθά: Καηανομή ζηόσος: Κχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ scripts είλαη ε θαηαλνκή ηνπ ζηφρνπ, έηζη ψζηε λα παξέρνληαη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο κφλν νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε αληαιιαγή γλψζεο κεηαμχ ηνπο. Οη ζχλζεηεο δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα θαηαλεκεζνχλ κε ηέηνην ηξφπν, έηζη ψζηε έλαο αξράξηνο λα ζπκκεηέρεη ζε κία γλσζηηθή δξαζηεξηφηεηα, ελψ έλαο άιιν ζε κία κεηαγλσζηηθή δξαζηεξηφηεηα ππνζηεξηθηηθνχ ραξαθηήξα. ηελ θαηαλνκή ζηφρνπ εθαξκφδεηαη ζπλήζσο ην εμήο ζελάξην: ζε θάζε ζηνηρείν ελφο ζπζηαηηθνχ ηνπ script (πρ. ζηνπο ξφινπο), αληηζηνηρίδεηαη έλα ζηνηρείν ελφο άιινπ ζπζηαηηθνχ (πρ. ζπκκεηέρνληεο). Τπάξρνπλ φκσο θαη πεξηπηψζεηο, φπνπ ε θαηαλνκή ηνπ ζηφρνπ γίλεηαη πην ζχλζεηε, γηαηί θάζε ζπκκεηέρνληαο έρεη δηαθνξεηηθφ ξφιν ζε θάζε νκάδα. σημαηιζμόρ ομάδων: ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ηα θξηηήξηα είλαη ν αξηζκφο ησλ γθξνππ αλά ηάμε, ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ αλά γθξνππ, ή έλαο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δχν θξηηεξίσλ. Τπάξρνπλ βέβαηα θαη scripts φπνπ εθαξκφδνληαη πην πεξίπινθα θξηηήξηα, φπσο ε ζχλζεζε ηεο νκάδαο ή ε ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ νκάδσλ. Αλληλοςσία: ηα ζπλεξγαηηθά scripts παξέρνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηε ζεηξά κε ηελ νπνία πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ νη δξαζηεξηφηεηεο. πρλά δηαηξνχληαη ζε θάζεηο, θάηη ην νπνίν βνεζά ζην λα γίλνληαη εχθνια νη αλαθνξέο απφ ηνπο καζεηέο θαη ηνπο θαζεγεηέο, θαζψο επίζεο θαη ζηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ρξφλνπ. Σα scripts δελ πεξηνξίδνληαη ζε κία γξακκηθή αθνινπζία δξαζηεξηνηήησλ, αιιά ππάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο βξφγρσλ ή δηαθιαδψζεσλ. Άιιεο ηερληθέο αιιεινπρίαο είλαη ε δηάζρηζε, ε πεξηζηξνθή θαη ε εμαζζέληζε. Με ηελ δηαδηθαζία ηεο δηάζρηζεο ρξεζηκνπνηείηαη θάζε θνξά κφλν έλα ζηνηρείν ελφο ζπλφινπ, κε ηα άιια λα παξακεξίδνληαη, κε ζηφρν λα δνζεί ε επθαηξία ζηνπο ζπκκεηέρνληεο λα εμαζθεζνχλ ζηηο ίδηεο δξαζηεξηφηεηεο, ζε δηαθνξεηηθά θάζε θνξά ζηνηρεία. Με ηελ πεξηζηξνθή επηηπγράλεηαη ε ζπκκεηνρή θάζε καζεηή ζε θάζε δξαζηεξηφηεηα. Ζ εμαζζέληζε αλαθέξεηαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ 25

31 πξνζηίζεληαη (fade in) ή αθαηξνχληαη (fade out) ζε έλα script θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα απμεζεί βαζκηαία ή λα κεησζεί ν βαζκφο ππνζηήξημεο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο Πιαίζην νξηζκνχ ζελαξίσλ ζπλεξγαζίαο χκθσλα ηνπο Dillenbourg & Jermann (2006) ππάξρνπλ ηέζζεξα δηαθνξεηηθά θιηκαθνχκελα επίπεδα αθεξεκέλεο έλλνηαο (abstraction) γηα ηνλ νξηζκφ ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ: ρήκαηα ελαξίνπ (Script Schemata) ην πςειφηεξν επίπεδν βξίζθνληαη ηα ρήκαηα ελαξίνπ (Script Schemata). Έλα ζρήκα ζελαξίνπ είλαη κία αθεξεκέλε έλλνηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ην ζρεδηαζηηθφ ζπιινγηζκφ ηεο δνκήο ελφο ζελαξίνπ (θαη ηηο νκνηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζελαξίσλ, πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία) κέζσ ηνπ νπνίνπ ην ζελάξην αλακέλεηαη λα πξνθαιέζεη ζπγθεθξηκέλεο αιιειεπηδξάζεηο. χκθσλα κε ηνπο Dillenbourg & Jermann (2006), ηξεηο είλαη νη θπξηφηεξνη ηξφπνη νξγάλσζεο ησλ ζρεκάησλ script: Jigsaw schema: Πξφθεηηαη γηα ην πην δηαδεδνκέλν ζρήκα (Aronson et al, 1978). Κάζε κέινο ηεο νκάδαο έρεη πξφζβαζε κφλν ζε έλα ηκήκα ηεο πιεξνθνξίαο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο (Aronson et al, 1978). Καλέλα άηνκν δε κπνξεί κφλν ηνπ λα ιχζεη έλα πξφβιεκα ζε απηφ ην ζρήκα. Ζ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζρήκαηνο είλαη φηη θάζε κέινο ηεο νκάδαο γίλεηαη εηδηθφο ζε έλα θνκκάηη ηεο πιεξνθνξίαο, απφ ην ζχλνιν ηεο πιεξνθνξίαο πνπ παξέρεηαη ζηελ νκάδα. Έηζη επηηπγράλεηαη ε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο. Οξηζκέλεο παξαιιαγέο ηνπ script είλαη νη εμήο: ζπγθξφηεζε νκάδσλ πνπ έρνπλ ζπκπιεξσκαηηθή γλψζε (Hoppe & Ploetzner, 1999), ζπγθξφηεζε νκάδσλ κε άηνκα πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθφ ππφβαζξν γλψζεσλ (Hermann et al, 2001) ή κε άηνκα πνπ παίδνπλ ζπκπιεξσκαηηθνχο ξφινπο (Dillenbourg, 2002). Conflict schema: Σν ζπγθεθξηκέλν ζρήκα βαζίδεηαη ζηελ πξφθιεζε έληνλεο επηρεηξεκαηνινγίαο (argumentation) κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο, είηε δεκηνπξγψληαο δεπγάξηα εθπαηδεπνκέλσλ κε αληηθξνπφκελεο (conflicting) απφςεηο (Dillenbourg & Jermann, 2003), είηε παξέρνληαο ζηα δεπγάξηα αληηθξνπφκελα ζηνηρεία, είηε δεηψληαο ηνπο λα παίμνπλ αληηθξνπφκελνπο ξφινπο. Reciprocal schema: Απηή ε κέζνδνο ησλ Palincsar & Brown (1984) είρε σο ζηφρν λα βνεζήζεη αξράξηνπο θαη παηδηά λα απνθηήζνπλ ηθαλφηεηεο θαηαλφεζεο ηνπ θεηκέλνπ πνπ δηαβάδνπλ. Ο θαζεγεηήο αξρηθά αλαιχεη ζηελ ηάμε ηηο δηαδηθαζίεο ηεο εμέηαζεο θαη ησλ εξσηήζεσλ, ηεο απνζαθήληζεο θαη δηεπθξίλεζεο, ηεο πεξίιεςεο θαη ηέινο ηεο πξφβιεςεο. Αθνχ αλαιχζεη ηνλ ζσζηφ ηξφπν εθαξκνγήο απηψλ ησλ δηαδηθαζηψλ, νη εθπαηδεπφκελνη ρσξίδνληαη ζε κηθξέο νκάδεο δηαθνξεηηθνχ κεγέζνπο. Έλαο θάζε θνξά είλαη ν δάζθαινο ηνπ γθξνππ θαη φινη καδί πξνζπαζνχλ λα εθαξκφζνπλ ηηο παξαπάλσ δηαδηθαζίεο. Ο θαζεγεηήο ζηε ζπλέρεηα θαζνδεγεί ηελ ηάμε θαη αλ φια βαίλνπλ θαιψο, εγθαηαιείπεη ην ξφιν ηεο δηδαζθαιίαο έηζη ψζηε λα ηνλ αλαιάβνπλ νη εθπαηδεπφκελνη. Οη ηέζζεξεηο απηέο ζηξαηεγηθέο ζέηνπλ ηηο βάζεηο γηα ηελ δηεμαγσγή ζπδήηεζεο γηα ην θείκελν πνπ ζα δηαβάζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη. Ο καζεηήο, πνπ έρεη αλαιάβεη ην ξφιν ηνπ δαζθάινπ ηεο νκάδαο, απεπζχλεη εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ην θείκελν. Έπεηηα ε νκάδα ζπδεηά θαη δηαηππψλεη λέεο εξσηήζεηο, πξηλ ν καζεηήο δάζθαινο ζπλνςίζεη ηα ζεκαληηθφηεξα ζηνηρεία ηνπ θεηκέλνπ. Αλ θάπνηνο δηαθσλεί κε θάηη, ηφηε φινη δηαβάδνπλ μαλά ην θείκελν απφ ηελ αξρή θαη ζπδεηνχλ μαλά ηα επίκαρα ζεκεία, έσο φηνπ ζπκθσλήζνπλ. ην ηέινο νη καζεηέο θάλνπλ πξνβιέςεηο γηα ηε ζπλέρεηα ηνπ θεηκέλνπ. Όιε ε δηαδηθαζία κπνξεί λα δηαξθέζεη αξθεηέο βδνκάδεο. Κιάζεηο ελαξίνπ (Script Classes) Έλα επίπεδν ρακειφηεξα βξίζθνληαη νη Κιάζεηο ελαξίνπ (Script Classes). Μία θιάζε ζελαξίνπ κπνξεί λα θαηαζθεπαζηεί απφ έλα ζρήκα ζελαξίνπ. Ζ θιάζε ελφο ζελαξίνπ 26

32 θαιχπηεη κία ζεηξά απφ ζελάξηα πνπ αλαπαξηζηνχλ απνδεθηέο παξαιιαγέο ηνπ πξνηχπνπ. Γηα παξάδεηγκα, ην ArgueGraph script έρεη πξφηππν ην Conflict schema, ελψ ην Universante script έρεη πξφηππν ην Jigsaw schema. ηηγκηφηππα ελαξίνπ (Script Instances) Έλα επίπεδν ρακειφηεξα βξίζθνληαη ηα ηηγκηφηππα ελαξίνπ (Script Instances). Πξφθεηηαη γηα έλα ζελάξην πνπ έρεη «παγψζεη» ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πεξηερφκελν. ε απηφ ην επίπεδν, ιακβάλνληαη θάπνηεο ζρεδηαζηηθέο απνθάζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα, πσο ηα ζπλεξγαηηθά ζελάξηα εθαξκφδνληαη θαη πσο νη εθπαηδεπφκελνη θαζνδεγνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζελαξίνπ ρεδηαζηηθέο δηαζηάζεηο ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ Σα ζπλεξγαηηθά ζελάξηα κπνξνχλ λα δηαθνξνπνηεζνχλ βάζε ησλ παξαθάησ ζρεδηαζηηθψλ δηαζηάζεσλ (Dillenbourg, 2004a): Βαθμόρ καηάημηζηρ (Granularity): Ο βαζκφο θαηάηκεζεο ελφο script αλαθέξεηαη ζην κέγεζνο ηνπ θαηακεξηζκνχ (grain size) κίαο δξαζηεξηφηεηαο θαη θαζνξίδεηαη απφ ηελ δηάξθεηα θαη ην κέγεζνο ηνπ θαηακεξηζκνχ ησλ ππν-εξγαζηψλ ηνπ script. Ζ δηάξθεηα ζπλήζσο θπκαίλεηαη απφ 20 ιεπηά έσο έλα εμάκελν. ε έλα αδξά θαηαλεκεκέλν (coarse grain) script, θάζε θάζε πεξηιακβάλεη κία ζπγθεθξηκέλε εξγαζία, ε νπνία κπνξεί λα δηαξθέζεη κεξηθέο βδνκάδεο. Αληίζεηα, ζε έλα script κε ιεπηνκεξή θαηάηκεζε εξγαζηψλ (finest grain) θηάλνπκε ζε έλα αλψηεξν επίπεδν έθθξαζεο. Βαθμόρ καθοδήγηζηρ (ελεςθεπίαρ) (Degree of Coersion): Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ηνλ βαζκφ ειεπζεξίαο ησλ θηλήζεσλ πνπ αθήλεη ην ζελάξην ζηνπο καζεηέο. Κάπνηα script αλαγθάδνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα επηηχρνπλ ζπγθεθξηκέλεο ππν-εξγαζίεο, ελψ άιια απιά ηνπο παξαθηλνχλ. Βαθμόρ Δλέγσος (Locus of Control): Αθνξά ηνλ δηδαθηηθφ ζηφρν ελφο script. Όηαλ έλα script είλαη απιά κία δηδαθηηθή κέζνδνο ή έλα παηρλίδη ηφηε έρεη σο ζηφρν ν εθπαηδεπφκελνο απιά λα πάξεη κέξνο ζε απηφ. Αληίζεηα, ππάξρνπλ scripts πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ θαηαλφεζε θαη εκβάζπλζε απφ ηνλ εθπαηδεπφκελν. Βαθμόρ Γενίκεςζηρ (Degree of Generality): Ο βαζκφο γελίθεπζεο αλαθέξεηαη ζην βαζκφ πνπ έλα script κπνξεί λα γεληθεπηεί ψζηε λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη ζε άιιεο πεξηπηψζεηο κάζεζεο. Ο βαζκφο γελίθεπζεο δελ πεξηνξίδεηαη απφ θιαζζηθά επηζηεκνληθά φξηα (δειαδή έλα script πνπ είλαη θαιφ γηα ηα καζεκαηηθά δελ ζεκαίλεη φηη δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηηο θνηλσληθέο επηζηήκεο), αιιά απφ ηε ζπλάθεηα ησλ αιιειεπηδξάζεσλ πνπ ην script πξφθεηηαη λα ελεξγνπνηήζεη Παξαδείγκαηα ζπλεξγαηηθψλ ζελαξίσλ Βαζηθή έλλνηα ηεο εξγαζίαο είλαη ε επηρεηξεκαηνινγία. Απηφ ζπλεπάγεηαη πσο ηα παξαδείγκαηα πνπ πξφθεηηαη λα αλαθεξζνχλ θηλνχληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. Οξηζκέλα ινηπφλ ζπλεξγαηηθά scripts γηα κάζεζε κέζσ ππνινγηζηή είλαη ηα εμήο: Ζ πξνζέγγηζε ησλ Baker & Lund (1997) Ζ πξνζπάζεηα απηή εθαξκφζηεθε ζε έλα θαηαλεκεκέλν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ, πνπ ζηνρεχεη ζηελ εθκάζεζε θεηκέλνπ. πκκεηέρνπλ δχν άηνκα θαη έρνπλ σο κέζσ επηθνηλσλίαο έλα εξγαιείν chat θαη έλα δηακνηξαδφκελν ρψξν δηαγξακκάησλ θπζηθήο, έρνληαο σο ζηφρν ηελ θαηαζθεπή ελφο κνληέινπ ελεξγεηαθήο αιπζίδαο. ηνπο εθπαηδεπφκελνπο δίλεηαη κία ζπζθεπή θπζηθήο θαη έλα θείκελν, φπνπ παξνπζηάδνληαη νη θχξηεο έλλνηεο ηνπ πξνβιήκαηνο. Σν πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο πεξηιακβάλεη έλαλ αξηζκφ θνπκπηψλ, ηεζζάξσλ θαηεγνξηψλ, ζηα νπνία ππάξρνπλ αξρηθέο πξνηάζεηο γηα λα δηεπθνιχλνπλ ηελ επηθνηλσλία. Ζ πξψηε 27

33 θαηεγνξία θνπκπηψλ πεξηέρεη πξνηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαζθεπή ηεο ελεξγεηαθήο αιπζίδαο ζην δηακνηξαδφκελν δηάγξακκα (πρ. «Πηζηεχσ φηη»). Ζ δεχηεξε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηξφπνπο επηθνηλσλίαο, πνπ βνεζνχλ ζηελ επίηεπμε ζπκθσλίαο (πρ. «ΟΚ»). Ζ ηξίηε θαηεγνξία ζρεδηάζηεθε έηζη, ψζηε λα δηαρεηξίδεηαη ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ (πρ. «απφ πνην ζεκείν μεθηλάκε;») θαη ηα ππφινηπα θνπκπηά πξννξίδνληαη γηα ελέξγεηεο θαηά ηε δηάξθεηα θάπνηαο δξαζηεξηφηεηαο (πρ. «Γηάβαζε ηηο ζεκεηψζεηο!»). Δπίζεο ππάξρνπλ θαη θνπκπηά, κέζσ ησλ νπνίσλ ελεξγνπνηνχληαη νιφθιεξεο πξνηάζεηο (πρ. «πκθσλείο;») θαη ε πξφηαζε εκθαλίδεηαη απεπζείαο ζηνλ δηακνηξαδφκελν ρψξν, ελψ θνπκπηά κε εκηηειείο πξνηάζεηο πξέπεη πξψηα λα αληηγξαθνχλ ζηελ νζφλε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ, ν νπνίνο πξέπεη λα ηηο νινθιεξψζεη θαη έπεηηα λα κεηαθεξζνχλ ζηνλ δηακνηξαδφκελν ρψξν. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη είλαη νη εμήο δχν: πξψηνλ λα γίλεη θαηαλνεηή ε έλλνηα ηεο ελεξγεηαθήο αιπζίδαο θαη δεχηεξνλ λα εμνηθεησζνχλ κε ηξφπνπο επηθνηλσλίαο φπσο γηα παξάδεηγκα ην chat, φπνπ θπξηαξρεί ν αδφκεηνο ιφγνο. Οη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ script είλαη δχν: πξψηνλ νη εθπαηδεπφκελνη δίλνπλ εμεγήζεηο θαη επεμεξγάδνληαη ηα δεδνκέλα θαη δεχηεξνλ ην εξγαιείν ηνπο νδεγεί ζην λα ζπληνλίδνπλ ηηο ελέξγεηέο ηνπο κέζσ ησλ θνπκπηψλ πνπ δηαζέηεη. Ζ κέζνδνο δε παξέρεη ζαθείο νδεγίεο γηα ηε ζεηξά ησλ δξαζηεξηνηήησλ, παξφια απηά ηα δηαζέζηκα θνπκπηά δίλνπλ ηνλ ηφλν ηεο αιιεινπρίαο. Σν script δελ απαηηεί λα αλαιάβνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ξφινπο νη εθπαηδεπφκελνη, ελψ ζρεηηθά κε ηνλ ηχπν ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, νη νδεγίεο δίλνληαη γξαπηά κέζσ ησλ θνπκπηψλ ηα νπνία παξαπέκπνπλ ζε ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο. Ζ πξνζέγγηζε ησλ Hron et al, (1997) Ζ πξνζέγγηζε απηή αθνξά δπάδεο πνπ ζπλεξγάδνληαη πάλσ ζε έλα θείκελν. ηνπο εθπαηδεπφκελνπο δίλνληαη ιαλζαζκέλα γξαθηθά δηαγξάκκαηα βηνινγίαο θαη δεηείηαη λα εληνπίζνπλ ηα ιάζε, ρξεζηκνπνηψληαο έλα εξγαιείν ρεηξηζκνχ γξαθηθψλ δηαγξακκάησλ. Αξρηθά, ην ζχζηεκα ζηέιλεη έλα κήλπκα ζηνλ έλαλ εθπαηδεπφκελν θαη ηνπ δεηά λα θάλεη κία πξψηε πξνζέγγηζε γηα ηελ επηδηφξζσζε ηνπ δηαγξάκκαηνο. Ο εθπαηδεπφκελνο γξάθεη ηελ πξφηαζε θαη ηελ ζηέιλεη ζηνλ ζπλεξγάηε ηνπ θαη ρξεζηκνπνηψληαο ην θνπκπί «πκθσλείο;», ξσηψληαο ηνλ έηζη αλ ζπκθσλεί κε ηελ πξφηαζή ηνπ. Απηφκαηα εκθαλίδεηαη έλα παξάζπξν ζηελ νζφλε ηνπ ζπλεξγάηε κε απηφ ην κήλπκα. ε πεξίπησζε πνπ δηαθσλεί, ζπληάζζεη έλα θείκελν κε ηελ δηθή ηνπ πξφηαζε, φπνπ εμεγεί ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο δηαθσλεί ζέηνληαο δηάθνξα επηρεηξήκαηα. Ο πξψηνο εθπαηδεπφκελνο νθείιεη λα δηαβάζεη ηελ πξφηαζε πνπ ηνπ έζηεηιε ν δεχηεξνο εθπαηδεπφκελνο θαη λα αλαθέξεη αλ ζπκθσλεί ή δηαθσλεί. Απηή ε δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη, έσο φηνπ επηηεπρζεί ζπκθσλία θαη έπεηηα ην δηάγξακκα, παίξλεη ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη νη εμήο δχν: πξψηνλ λα απνθηήζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη γλψζεηο ζρεηηθά κε ην δήηεκα ηεο βηνινγίαο πνπ εμεηάδνπλ θαη δεχηεξνλ λα απνθηήζνπλ δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο ρξεζηκνπνηψληαο online εξγαιεία. Οη εθπαηδεπφκελνη εκπιέθνληαη ζε δξαζηεξηφηεηεο επεμήγεζεο, ζρνιηαζκνχ θαη ζπληνληζκνχ ησλ ελεξγεηψλ. Οη πξψηεο δχν δξαζηεξηφηεηεο δελ θαζνξίδνληαη κε ζαθήλεηα, ζε αληίζεζε κε εθείλε ηνπ ζπληνληζκνχ πνπ είλαη αξθεηά δνκεκέλε θαη πξνθαζνξηζκέλε κέζσ δηάθνξσλ θνπκπηψλ. Ζ αιιεινπρία ησλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη ζαθήο, θαζψο δειψλεηαη ξεηά φηη νη εθπαηδεπφκελνη νθείινπλ πξψηα λα πξνηείλνπλ ηη απαηηείηαη γηα ηελ δηφξζσζε ηνπ δηαγξάκκαηνο θαη έπεηηα λα δεηήζνπλ απφ ηνλ ζπλεξγάηε ηνπο λα ζπκθσλήζεη. Σν πεξηβάιινλ εμάιινπ επηηξέπεη ηνλ ηειηθφ ζρεδηαζκφ ηνπ δηαγξάκκαηνο, κφλν αλ επέιζεη ζπκθσλία κεηαμχ ηνπ δεπγαξηνχ. Οη ξφινη λαη κελ θαηαλέκνληαη ξεηά, αιιά δελ ηνπο έρνπλ απνδνζεί ζπγθεθξηκέλα νλφκαηα, ελψ επίζεο πξνβιέπεηαη θαη ελαιιαγή ξφισλ φηαλ νινθιεξσζεί ν πξψηνο γχξνο ζπλνκηιίαο. ρεηηθά κε ηνλ ηχπν αλαπαξαζηάζεσλ, δίλνληαη ζαθείο γξαπηέο νδεγίεο, είηε κέζσ θνπκπηψλ είηε κέζσ κελπκάησλ πνπ δίλεη ην ζχζηεκα γηα λα ελεκεξψζεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο γηα κία ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα. Ζ πξνζέγγηζε Learning Protocol ησλ Pfister & Mühlpfordt (2002) 28

34 Οη Pfister & Mühlpfordt (2002) ζρεδίαζαλ έλα ζπλεξγαηηθφ script ην νπνίν βαζίδεηαη ζε έλα εξγαιείν ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο κέζσ chat, γηα νκάδεο ηξηψλ έσο πέληε αηφκσλ θαη ελφο θαζεγεηή. Σα ζέκαηα κε ηα νπνία αζρνιήζεθαλ νη ζπκκεηέρνληεο πξνέξρνληαη απφ ην ρψξν ηεο γεσινγίαο θαη ηεο θηινζνθίαο. Σν πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο πεξηιακβάλεη ηξεηο ηξφπνπο δνκεκέλεο αιιειεπίδξαζεο. Πξψηνλ ε δηεπαθή δεηά απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα θαζνξίζνπλ ζε πην κήλπκα αλαθέξνληαη, ζρεδηάδνληαο έλα βέινο πξνο ην ζπγθεθξηκέλν. Γεχηεξνλ, πξέπεη λα θαζνξίζνπλ ηη είδνο κελχκαηνο ζα ζηείινπλ ζηνλ δηακνηξαδφκελν ρψξν επηθνηλσλίαο, επηιέγνληαο απφ έλα κελνχ πνπ εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ηνπο έλαλ απφ ηνπο εμήο ηξεηο ηξφπνπο πξνηάζεσλ: εξψηεζε, εμήγεζε ή ζρφιην. Όηαλ νη εθπαηδεπφκελνη θάλνπλ ηηο δχν πξψηεο επηινγέο, είλαη ζε ζέζε λα ζπληάμνπλ έλα κήλπκα θαη λα ην ζηείινπλ ζηνλ δηακνηξαδφκελν ρψξν. Σξίηνλ, ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο νξίδεη ηε ζεηξά κε ηελ νπνία ζα γξάθνπλ νη ζπκκεηέρνληεο. Σν ζχζηεκα παξέρεη γξαπηέο πιεξνθνξίεο ζε έλα μερσξηζηφ παξάζπξν, ζρεηηθά κε ηε ζεηξά κε ηελ νπνία ζα ζπκκεηέρνπλ νη εθπαηδεπφκελνη ζηελ δξαζηεξηφηεηα, κπινθάξνληαο παξάιιεια ην πεξηβάιινλ επηθνηλσλίαο ησλ ππφινηπσλ. ε πεξίπησζε πνπ έλαο εθπαηδεπφκελνο θαηεγνξηνπνηεί κία ζπλεηζθνξά ζαλ εξψηεζε, κπινθάξνληαη ηα παξάζπξα επηθνηλσλίαο φισλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα απάληεζε κφλν ζηνλ θαζεγεηή. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη νη εμήο δχν: πξψηνλ ε εθκάζεζε βαζηθψλ ελλνηψλ γεσινγίαο θαη θηινζνθίαο, κέζσ ηεο ζπδήηεζεο πνπ γίλεηαη πάλσ ζε δηάθνξα θείκελα θαη δεχηεξνλ ν θαιχηεξνο ζπληνληζκφο ηεο ζπδήηεζεο κε ζηφρν λα γίλεη πην νπζηψδεο. Οη εθπαηδεπφκελνη εκπιέθνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο δξαζηεξηνηήησλ. Πξψηνλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πςεινχ επηπέδνπ δφκεζεο, φπσο εξψηεζε, εμήγεζε θαη ζρνιηαζκφο, αλ θαη δελ ηνπο δίλνληαη νδεγίεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν δφκεζεο ηεο θάζε πξφηαζεο. Γεχηεξνλ εκπιέθνληαη ζε δξαζηεξηφηεηεο ζπληνληζκνχ, φπσο γηα παξάδεηγκα ν ζρεδηαζκφο βέινπο αλάκεζα ζην κήλπκά ηνπο θαη ζην κήλπκα ζην νπνίν αλαθέξνληαη. Ζ αιιεινπρία επηηπγράλεηαη κέζσ ηνπ γεγνλφηνο φηη νη εθπαηδεπφκελνη κηινχλ ζεηξηαθά, εθηφο απφ ηελ πεξίπησζε φπνπ θ θαζεγεηήο ξσηά θάηη. Παξφια απηά, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα επηιέμνπλ νη ίδηνη πνηνλ ηχπν πξφηαζεο επηζπκνχλ λα ζπληάμνπλ. Οη ξφινη δελ είλαη ξεηά θαζνξηζκέλνη, αλ θαη ππνλννχληαη απφ ηνπο ηχπνπο ησλ πξνηάζεσλ. Τπάξρνπλ άηππα ινηπφλ νη ξφινη απηνχ πνπ ξσηά, απηνχ εμεγεί θαη απηνχ ζρνιηάδεη, ρσξίο φκσο λα δίλνληαη νδεγίεο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο πνηνλ ξφιν λα επηιέγνπλ θάζε θνξά. ρεηηθά κε ηνλ ηχπν ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, ην script δίλεη γξαπηέο νδεγίεο ζρεηηθά κε ηελ ζεηξά κε ηελ νπνία κηινχλ νη εθπαηδεπφκελνη θαη ζρεηηθά κε ηνπο ηξεηο ηχπνπο κελπκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ. Δπίζεο ρξεζηκνπνηνχληαη βέιε γηα ηελ ζπζρέηηζε ησλ κελπκάησλ κεηαμχ ηνπο. Ζ ζεηξά κε ηελ νπνία κηινχλ νη εθπαηδεπφκελνη, επηηπγράλεηαη κπινθάξνληαο ηα παξάζπξα επηθνηλσλίαο ησλ ππνινίπσλ, αλ θαη απηφ δελ δειψλεηαη ξεηά. Ζ πξνζέγγηζε CaMILE ησλ Guzdial & Turns (2000) Οη Guzdial & Turns (2000) ζρεδίαζαλ έλα ζπλεξγαηηθφ script ην νπνίν βαζίδεηαη ζε έλα θφξνπκ επηθνηλσλίαο, φπνπ κπνξεί λα ζπκκεηέρεη άπεηξνο αξηζκφο εθπαηδεπνκέλσλ. Σν script ιεηηνπξγεί βάζεη ηξηψλ ζρεδηαζηηθψλ αξρψλ. Πξψηνλ πεξηέρεη νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ζπδήηεζεο, κε ζηφρν λα επηηχρεη έλα πςειφ επίπεδν δηαθάλεηαο. Γηα παξάδεηγκα, γηα θάζε κήλπκα δίλεηαη ν ηχπνο (λέα ηδέα, δηάςεπζε θιπ), ν ζπληάθηεο θαη ε εκεξνκελία δεκνζίεπζεο ηνπ. Γεχηεξνλ, ν εθπαηδεπφκελνο δχλαηαη λα επηιέμεη ηη ηχπν κελχκαηνο ζέιεη λα ζπληάμεη, απφ ηνπο εμήο πέληε ηχπνπο: λέα ηδέα, δηάςεπζε, αλαζεψξεζε, ζρφιην ή εξψηεζε. Δπίζεο, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επηινγήο πξνηάζεσλ παξαίλεζεο γηα πεξαηηέξσ ππνζηήξημε (πρ. «Πξνηείλσ..»). Σξίηνλ νη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ ζηα κελχκαηά ηνπο ζπλδέζκνπο απφ ην δηαδίθηπν. πλδέζκνπο κπνξνχλ λα θαηαρσξήζνπλ ηφζν νη εθπαηδεπφκελνη φζν θαη ν εθπαηδεπηήο θαη κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ αθνξκή γηα έλα λέν ζέκα ζπδήηεζεο (thread). Οη καζεζηαθνί ζηφρνη ηνπ CaMILE (Collaborative and Multimedia Interactive Learning Environment) δελ είλαη ξεηά θαζνξηζκέλνη. Ο θαζεγεηήο κπνξεί λα θαηεπζχλεη ηε ζπδήηεζε πξνο πνιιέο πιεπξέο, αλ θαη ε δνκή ηνπ script θαζνξίδεη φηη ν θχξηνο ξφινο ηνπ είλαη λα ππνζηεξίδεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηελ πξνζπάζεηαο ηνπο γηα απφθηεζε γλψζεο πάλσ ζην 29

35 εθάζηνηε ζέκα. Ο θχξηνο ζθνπφο απηήο ηεο πξνζέγγηζεο είλαη λα γίλεη κία, φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν, νπζηψδεο ζπδήηεζε. Οη θχξηεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ script είλαη ε εμήγεζε, ε δηάςεπζε θαη ε εξψηεζε. Δπηπιένλ, ν εθπαηδεπφκελνο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη πξνηάζεηο παξαίλεζεο γηα λα ππνζηεξίμεη πεξαηηέξσ ηε ζέζε ηνπ. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ην ζχζηεκα απνθηά πην δνκεκέλν ραξαθηήξα, ζρεηηθφ κε ηελ εθάζηνηε δξαζηεξηφηεηα. Ζ πξνζέγγηζε ησλ Guzdial & Turns (2000) δελ πεξηιακβάλεη ζαθείο νδεγίεο, γηα ην πφηε πξέπεη λα επηιέμνπλ νη εθπαηδεπφκελνη θάπνηα δξαζηεξηφηεηα, αθφκα θαη γηα ην αλ πξέπεη λα ζπληάμνπλ έλα κήλπκα. Λφγσ ηελ πξνθαζνξηζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ, νη ξφινη ησλ εθπαηδεπνκέλσλ είλαη νπζηαζηηθά απηφο ηνπ ζπληάθηε κελπκάησλ θαη ηνπ ζρνιηαζηή. Σέινο, ζρεηηθά κε ηνλ ηχπν ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, νη νδεγίεο παξέρνληαη ζε γξαπηή κνξθή. Δπηπιένλ ν θαζεγεηήο κπνξεί λα δψζεη πεξηζζφηεξεο νδεγίεο είλαη πξνθνξηθά είηε ζε γξαθηθή κνξθή. Πίνακαρ 3. ςνεπγαηικά scripts για μάθηζη μέζω ςπολογιζηή Γενικά Baker θαη Lund Hron et al Learning Protocol ησλ Pfister & Mühlpfordt CaMILE ησλ Guzdial θαη Turns Δπισειπημαηολογίαρ ArgueGraph Script Construction of Argumentation Sequences Script Argument Construction Script MURDER ArgueGraph Script ηφρνο ηνπ ζπλεξγαηηθνχ ζελαξίνπ ArgueGraph (Jermann & Dillenbourg, 1999) είλαη νη εθπαηδεπφκελνη, λα ηεθκεξηψζνπλ ηηο επηινγέο ηνπο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο, θαζψο θαη λα ζπζρεηίζνπλ ηηο επηινγέο ηνπο κε ηελ αλάινγε ζεσξία. Πξφθεηηαη γηα έλα κάθξν script, θεληξηθή ηδέα ηνπ νπνίνη είλαη ε δεκηνπξγία δεπγαξηψλ καζεηψλ γηα λα ζπκκεηέρνπλ ζε κία δξαζηεξηφηεηα επηρεηξεκαηνινγίαο. Οη καζεηέο εκπιέθνληαη ζε ηξία επίπεδα δξαζηεξηνηήησλ: αηνκηθά, νκάδα, ηάμε. Ο θαζεγεηήο παξάγεη έλα εξσηεκαηνιφγην πνιιαπιψλ επηινγψλ θαη θαζνξίδεη ηηκέο X θαη Y, νη νπνίεο ζα αζξνηζηνχλ γηα λα αλαπαξαζηήζνπλ ηελ άπνςε ησλ καζεηψλ ζε κία γξαθηθή παξάζηαζε δχν δηαζηάζεσλ. Σν script πεξηιακβάλεη πέληε θάζεηο: Φάζη 1: Κάζε καζεηήο απαληά ζε έλα online εξσηεκαηνιφγην γηα ζπγθεθξηκέλα δεηήκαηα θάζε θνξά. Γηα θάζε επηινγή, γξάθεη θαη έλα επηρείξεκα ζε έλα πιαίζην θεηκέλνπ. Φάζη 2: Σν ζχζηεκα παξάγεη έλα γξάθν, φπνπ ηνπνζεηνχληαη φινη νη καζεηέο αλάινγα κε ηηο απαληήζεηο ηνπο. Οη δχν άμνλεο ζπλδένληαη κε ηηο απαληήζεηο ησλ καζεηψλ θαη ε ζέζε ηνπο, είλαη ην άζξνηζκα απηψλ ησλ ηηκψλ. Οη καζεηέο ζπδεηνχλ αλεπίζεκα ζρεηηθά κε ηνλ γξάθν. Σν ζχζηεκα ή ν θαζεγεηήο ζρεκαηίδεη δεπγάξηα καζεηψλ, επηιέγνληαο καζεηέο κε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν αληίζεηεο απφςεηο. Φάζη 3: Σα δεπγάξηα απαληνχλ καδί μαλά ην ίδην εξσηεκαηνιφγην ηεο θάζεο 1 θαη παξέρνπλ γηα θάζε επηινγή θαη έλα ζρεηηθφ επηρείξεκα. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα λα δηαβάζνπλ, αλ ην επηζπκνχλ, ηηο απαληήζεηο πνπ είραλ δψζεη ζηελ θάζε 1. θνπφο είλαη λα ζπκθσλήζνπλ ζε κία θνηλή απάληεζε. Φάζη 4: Γηα θάζε εξψηεζε, ην ζχζηεκα ππνινγίδεη ηελ θαηαλνκή ησλ απαληήζεσλ πνπ δίλνληαη αηνκηθά (θάζε 1) θαη ζπλεξγαηηθά (θάζε 3). Ο θαζεγεηήο ρξεζηκνπνηεί απηά ηα δεδνκέλα θαηά ηε δηάξθεηα κίαο πξφζσπν κε πξφζσπν επηθνηλσλίαο. Σν ζχλνιν ησλ επηρεηξεκάησλ θαιχπηεη ιίγν πνιχ ην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο, αιιά είλαη απνιχησο αδφκεην. Ο ξφινο ηνπ θαζεγεηή είλαη λα νξγαλψζεη απηά ηα επηρεηξήκαηα ζε ζπγθξνηεκέλεο ζεσξίεο, λα ηα ζπζρεηίζεη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν θαη νπζηαζηηθά λα δνκήζεη γλψζε. 30

36 Φάζη 5: Κάζε καζεηήο γξάθεη κία ζχλζεζε ησλ επηρεηξεκάησλ πνπ ζπγθεληξψζεθαλ γηα κία ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Σν θείκελν πξέπεη λα ζπληαρζεί ζχκθσλα κε ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν πνπ παξνπζίαζε ν θαζεγεηήο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θάζεο 4 θαη ρξεζηκνπνηείηαη νπζηαζηηθά γηα αμηνιφγεζε. Δικόνα 9. ArgueGraph script: Φάζη 1 (πηγή: Δικόνα 10. ArgueGraph script: Φάζη 2 (πηγή: 31

37 Δικόνα 11. ArgueGraph script: Φάζη 3 (πηγή: Δικόνα 12. ArgueGraph script: Φάζη 4.1 (πηγή: Δικόνα 13. ArgueGraph script: Φάζη 4.2 (πηγή: 32

38 The Construction of Argumentation Sequences Script Σν Construction of Argumentation Sequences script (Stegmann et al, 2004) βαζίζηεθε ζηελ καθξν-θαηαζθεπή ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο (Leitão, 2000). Σν script πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηελ θαηαζθεπή γλψζεο κέζσ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, ηδηαίηεξα κέζσ ηεο ελίζρπζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο. Βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ είλαη ε αληαιιαγή αιιεινπρίαο κελπκάησλ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, κέζσ ησλ νπνίσλ αλαπηχζζνληαη ηα επηρεηξήκαηα. The Argument Construction Σν Argument Construction script (Stegmann et al, 2004) βαζίζηεθε ζηελ κηθξν-θαηαζθεπή ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο (Toulmin, 1958; 2003). Απηή απνηειείηαη απφ έλα αμίσκα, κία εγγχεζε θαη πεξηνξηζκνχο/πξνυπνζέζεηο. Σν script πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηελ θαηαζθεπή γλψζεο κέζσ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, ηδηαηηέξα κέζσ ηεο ελίζρπζεο ηεο πνηφηεηαο ηεο. Βαζηθή ιεηηνπξγία ηνπ είλαη ε αληαιιαγή κελπκάησλ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, κέζσ ησλ νπνίσλ αλαπηχζζνληαη ηα επηρεηξήκαηα. MURDER Script MURDER είλαη ε ζπληνκνγξαθία ησλ ιέμεσλ Mood, Understanding, Recall, Detection, Elaboration θαη Review (δηάζεζε, θαηαλφεζε, αλάθιεζε, θαζνξηζκφο, επεμεξγαζία θαη επαλάιεςε). Οη καζεηέο καζαίλνπλ αλά δεπγάξηα απφ έλα γξαπηφ θείκελν. Ο έλαο ζπλνςίδεη ηα ζεκαληηθφηεξα ζεκεία θαη ν άιινο αθνχεη. Έρνληαο ηε δηάζεζε γηα δηάβαζκα, θάζε έλαο δηαβάδεη έλα θείκελν κε ζηφρν λα ην θαηαλνήζεη. Ο πξψηνο ζπλνςίδεη απηά πνπ δηάβαζαλ θαη ν αθξναηήο βξίζθεη ιάζε θαη παξαιείςεηο. Καηφπηλ θαη νη δχν επεμεξγάδνληαη απηφ πνπ δηάβαζαλ, έρνληαο αιιάμεη ζην κεηαμχ ξφινπο. ην ηέινο θαη νη δχν θάλνπλ επαλάιεςε φζσλ δηάβαζαλ (Dansereau et al, 1979; O Donnell, 1999). Οη καζεζηαθνί ζηφρνη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ script είλαη νη εμήο: Πξψηνλ νη εθπαηδεπφκελνη απνθηνχλ γλψζε δηαβάδνληαο έλα θείκελν θαη δεχηεξνλ καζαίλνπλ παξάιιεια ζηξαηεγηθέο εθκάζεζεο απφ θείκελν. Απηέο νη ζηξαηεγηθέο είλαη είηε γλσζηηθέο φπσο ε εμήγεζε, είηε κεηαγλσζηηθέο φπσο ν έιεγρνο. Γηακέζνπ απηψλ ησλ ζηξαηεγηθψλ, απμάλαηε ε εκπινθή ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε γλσζηηθέο θαη κεηαγλσζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Έπεηηα ε αιιεινπρία ησλ δξαζηεξηνηήησλ ξπζκίδεηαη απφ ηηο δηαθνξεηηθέο θάζεηο, ηηο νπνίεο πεξηιακβάλεη ην script. Ζ ζεηξά ησλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη πξνθαζνξηζκέλε θαη δε κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο, ζηνπο νπνίνπο δίλνληαη ζπγθεθξηκέλνη ξφινη. Οη ζπκκεηέρνληεο κάιηζηα ελαιιάζζνληαη ξφινπο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ script. Όζνλ αθνξά ηνλ ηχπν αλαπαξαζηάζεσλ άιιεο θνξέο δίλνληαη πξηλ ηελ πξψηε θάζε ζπλεξγαζίαο, ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο δίλνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ script. 33

39 3. ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ & ΤΝΔΡΓΑΣΙΚΗ ONLINE ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ 3.1. ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Θεσξεηηθφ ππφβαζξν Αξρηθά πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί ε δηαθνξά αλάκεζα ζην επηρείξεκα θαη ζηελ επηρεηξεκαηνινγία. Οη φξνη επηρείξεκα θαη επηρεηξεκαηνινγία αλαθέξνληαη αληίζηνηρα ζην πξντφλ θαη ζηελ δηαδηθαζία. Σν άηνκν θαηαζθεπάδεη έλα επηρείξεκα γηα λα ππνζηεξίμεη έλα ηζρπξηζκφ. Ζ δηαδηθαζία φπνπ δχν ή πεξηζζφηεξα άηνκα θάλνπλ δηάινγν αληηπαξαζέηνληαο επηρεηξήκαηα, κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο επηρεηξεκαηνινγία, δηαθξίλνληαο ηελ απφ ην επηρείξεκα. Πάλησο, ε αλαθνξά ζην επηρείξεκα σο πξντφλ, ππνδειψλεη φηη πξφθεηηαη γηα ηελ εμέιημε ηνπ ηζρπξηζκνχ κέζα ζε έλα πιαίζην παξάζεζεο ζηνηρείσλ θαη ηζρπξηζκψλ πνπ αληηηίζεληαη ζηνπο αξρηθνχο ηζρπξηζκνχο, θάηη ην νπνίν ην θαζηζηά κέξνο ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, πεξηπιέθνληαο νπζηαζηηθά ηηο δχν έλλνηεο (Billig, 1987; Kuhn, 1991). ηε ζεσξία ηνπ δηαιφγνπ επηρείξεκα ζεσξείηαη κία θίλεζε ζε έλα δηάινγν φπνπ δχν ζπκκεηέρνληεο ζπδεηνχλ καδί (Walton, 2000). Οη εθπαηδεπηηθέο κειέηεο έδεημαλ φηη ε θαηαζθεπή επηρεηξεκάησλ (Voss & Wiley, 1997; Wiley & Voss, 1999; Zohar & Nemet, 2002) θαη ε ζπκκεηνρή ζε δηαδηθαζίεο επηρεηξεκαηνινγίαο (Mason 1998, 2001), εληζρχνπλ ηελ ελλνηνινγηθή θαηαλφεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ελφο ζέκαηνο, ηφζν γηα παηδηά ζρνιηθήο ειηθίαο φζν θαη γηα θνηηεηέο. Δληνχηνηο, έρνπλ εληνπηζηεί αδπλακίεο ζηα επηρεηξήκαηα ησλ εθήβσλ θαη ησλ ζρεηηθά λέσλ ελήιηθσλ, νη νπνίνη δπζθνιεχνληαη λα θαηαζθεπάζνπλ θαιά δνκεκέλα επηρεηξήκαηα θαη λα δηαθξίλνπλ ηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία απφ ηελ επεμήγεζε, έηζη ψζηε λα ππνζηεξίμνπλ ζσζηφηεξα ηα επηρεηξήκαηά ηνπο (Brem & Rips, 2000; Kuhn, 1991, 2001b; Kuhn et al, 1997; Perkins, 1985; Voss & Means, 1991). Οη θνηηεηέο αληηζέησο ζεσξνχληαη ηθαλνί ζηελ αμηνιφγεζε επηρεηξεκάησλ (Rips, 2002). Σα ζπλεξγαηηθά scripts κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηελ απφθηεζε γλψζεο θαη ζηελ επηρεηξεκαηνινγία. Σα απνηειέζκαηα κπνξεί λα πνηθίινπλ θαη είλαη αλάινγα ηεο γλψζεο ηνπ θάζε εθπαηδεπφκελνπ ζηνλ ηνκέα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Κάζε εθπαηδεπφκελνο εμάιινπ, δελ έρεη ην ίδην επίπεδν γλψζεσλ, ελψ ηα εζσηεξηθά scripts δηαθέξνπλ απφ εθπαηδεπφκελν ζε εθπαηδεπφκελν. Αξθεηέο κειέηεο έδεημαλ φηη νη εθπαηδεπφκελνη δπζθνιεχνληαη ζηελ ζπδήηεζε επηζηεκνληθψλ ζεκάησλ, ηδηαίηεξα ζηελ ζπζρέηηζε δεδνκέλσλ κε ηε ζεσξία (Sandoval, 2003; Bell, 2004). Δπίζεο έρνπλ πξφβιεκα λα ζπκκεηέρνπλ ζε επνηθνδνκεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Πνιιά επηρεηξήκαηα δελ απνθξνχνληαη απφ αληεπηρεηξήκαηα, ιφγσ ηεο δπζθνιίαο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Δηδηθφηεξα, αλ δελ ππνζηεξίδνληαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, απνηπγράλνπλ λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ νπζηαζηηθά, κε απνηέιεζκα λα κελ απνθηνχλ ηελ επηζπκεηή εμνηθείσζε κε ηελ επηρεηξεκαηνινγία. Ζ ρακεινχ επηπέδνπ επηρεηξεκαηνινγία εμάιινπ, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πεξηνξηζκέλε επεμεξγαζία ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη φπσο είλαη θπζηθφ, ζε απφθηεζε γλψζεο ρακεινχ επηπέδνπ. Τπάξρεη κία ζεηξά δξαζηεξηνηήησλ, νη νπνίεο επηθέξνπλ θαιχηεξα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ζηα πεδία ησλ γλσζηηθήο θαη εθπαηδεπηηθήο ςπρνινγίαο (Cohen, 1994; King, 2006; Webb & Palincsar, 1996), ζηηο νπνίεο βαζίδνληαη ηα ζπλεξγαηηθά scripts,. Οξηζκέλεο απφ απηέο ηηο δξαζηεξηφηεηεο είλαη ε επεμεξγαζία, ε επεμήγεζε, ε επηρεηξεκαηνινγία θαη νη εξσηήζεηο. Δηδηθφηεξα, ε επηρεηξεκαηνινγία πεξηιακβάλεη ηελ δηαηχπσζε ησλ επηρεηξεκάησλ ή ησλ ηζρπξηζκψλ θαη ηελ αηηηνιφγεζή ηνπο κε ζηνηρεία. Σα επηρεηξήκαηα ζηνρεχνπλ, πέξαλ ηνπ λα πείζνπλ θάπνηνλ άιινλ γηα κία ζέζε κε ηελ νπνία δε ζπκθσλεί απφιπηα, ζην λα πξνσζήζνπλ 34

40 ηηο εμεγήζεηο θαη λα βνεζήζνπλ ζηελ βαζχηεξε θαηαλφεζε ελφο ζέκαηνο (Baker, 2003). Οη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα αηηηνινγνχλ ηα επηρεηξήκαηά ηνπο κε έγθπξεο εμεγήζεηο, βαζηζκέλεο ζηε γλψζε πνπ έρνπλ ήδε απνθηήζεη. Πξνθεηκέλνπ λα δηαηππψζνπλ ηζρπξά επηρεηξήκαηα, νθείινπλ λα ακθηζβεηήζνπλ ηελ ίδηα ηνπο ηε γλψζε θαη λα ςάμνπλ γηα πηζαλά ιάζε θαη παξαιείςεηο. Οη εθπαηδεπφκελνη, φηαλ ζπκκεηέρνπλ ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ρξεζηκνπνηνχλ επηρεηξήκαηα θαη αληεπηρεηξήκαηα, πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε ζπδήηεζε (Leitão, 2000). Ζ επηρεηξεκαηνινγία έρεη δχν πιεπξέο, ηελ θαηαλφεζε θεηκέλνπ θαη ηνλ δηάινγν, νη νπνίεο απνηεινχλ πξφθιεζε γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Καηαξρήλ, νη καζεηέο ηείλνπλ λα κελ δηαθξίλνπλ ηνπο ηζρπξηζκνχο θαη ηα ζεσξεηηθά ζηνηρεία, απφ ηα δεδνκέλα πνπ ηα ππνζηεξίδεη. Γηα παξάδεηγκα, είλαη πηζαλφ λα αγλνήζνπλ ή αληηζέησο λα πξνζπαζήζνπλ λα εξκελεχζνπλ αλαιεζή δεδνκέλα, πξνθεηκέλνπ λα ππεξαζπίζνπλ έλα ιαλζαζκέλν ηζρπξηζκφ (Kuhn, 1989). Ο Kuhn (1989) ππνζηεξίδεη επίζεο φηη νη καζεηέο δπζθνιεχνληαη λα δηαθξίλνπλ θαη ζπλεπψο λα ζπζρεηίζνπλ ηε ζεσξία κε ηα δεδνκέλα θαη απηή ηνπο ε αδπλακία, επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ δπλαηφηεηά ηνπο λα ζπκκεηέρνπλ ζε δηαδηθαζίεο επηρεηξεκαηνινγίαο, φπνπ κάιηζηα θαινχληαη λα αμηνινγήζνπλ ηελ ζρέζε αλάκεζα ζηνπο ηζρπξηζκνχο θαη ζηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία. Οη Hogan & Maglienti (2001) πξνρσξνχλ έλα βήκα παξαπέξα θαη ππνζηεξίδνπλ φηη νη καζεηέο ίζσο δελ είλαη ζε ζέζε λα θξίλνπλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο δηάθξηζεο ηεο ζεσξίαο απφ ηα δεδνκέλα. Τπνζηεξίδνπλ φηη νη καζεηέο ζηεξίδνπλ ηα επηρεηξήκαηά ηνπο είηε ζηελ ζπλεθηηθφηεηά ηνπο είηε ζην θαηά πφζν αιεζνθαλή είλαη ηα δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, θαη γη απηφ δελ δίλνπλ ηελ αλάινγε βαξχηεηα ζηελ δηάθξηζε αλάκεζα ζηε ζεσξία θαη ηα δεδνκέλα. Άξα ινηπφλ απνηειεί πξφθιεζε ε ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ θαη ε ελζάξξπλζε ηνπο γηα ζπκκεηνρή ζε δξαζηεξηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, βνεζψληαο ηνπο λα εθηηκήζνπλ ηελ πξαγκαηηθή αμία ησλ δεδνκέλσλ θαη ηνλ βαζκφ ζηνλ νπνία ηνπο σθεινχλ ζηελ θαηαλφεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Γεχηεξνλ, νη παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ζε κία ηάμε ζπρλά εκπνδίδνπλ ηνλ νπζηαζηηθφ δηάινγν. Γηα παξάδεηγκα, κία ζπλεζηζκέλε πξαθηηθή εληφο ηεο ηάμεο είλαη ν θαζεγεηήο λα απεπζχλεη κία εξψηεζε ζην ζχλνιν ηεο ηάμεο, θάπνηνο καζεηήο λα απαληά θαη ηέινο ν θαζεγεηήο ζρνιηάδεη απηή ηελ απάληεζε (Mehan, 1979), εκπνδίδνληαο θαηά ζπλέπεηα ηνλ δηάινγν κεηαμχ ησλ καζεηψλ (Lemke, 1990). Δπηπιένλ, απηφ ην ζηπι αιιειεπίδξαζεο νχηε επηηξέπεη νχηε απαηηεί απφ ηνπο καζεηέο λα ζπλεξγάδνληαη θαη λα ζπδεηνχλ κεηαμχ ηνπο (Lemke, 1990). Μία δεχηεξε ινηπφλ πξφθιεζε, είλαη ε ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ έηζη ψζηε λα ζπλδένπλ ηελ δηθή ηνπο γλψζε κε ησλ ππνινίπσλ. Λχζε γηα ηηο δχν απηέο πξνθιήζεηο, απνηειεί ε ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ απαηηνχλ ηελ ζπλεξγαζία θαη ηνλ ζρνιηαζκφ εθαηέξσζελ ησλ ηδεψλ, θάηη ην νπνίν παξέρεη ην θαηάιιειν πιαίζην γηα ηνλ ζπζρεηηζκφ κεηαμχ ζεσξίαο θαη δεδνκέλσλ (Driver et al, 2000; Duschl, 2000; Hogan & Maglienti, 2001). Πξνθεηκέλνπ ινηπφλ λα εληζρπζνχλ ηέηνηνπ ηχπνπ αιιειεπηδξάζεηο, απαηηνχληαη δξαζηεξηφηεηεο φπνπ ζα είλαη ππνρξεσηηθή ε ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, θάηη πνπ ζα έρεη αληίθηππν ζηελ ζπζρέηηζε ησλ δεδνκέλσλ κε ηε ζεσξία (Hatano & Inagaki, 1991; Herrenkohl & Guerra, 1998; Hogan & Corey, 2001; Osborne et al, 2004). Σέινο, ζχκθσλα κε ηνπο Stegmann et al, (2007), νη δηαδηθηπαθέο ζπδεηήζεηο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπκκεηέρνπλ ζε θαηαζηάζεηο επηρεηξεκαηνινγίαο, αιιά ζπάληα δηαηππψλνπλ ζσζηά δνκεκέλα επηρεηξήκαηα θαη γεληθφηεξα δελ απνθνκίδνπλ ηδηαίηεξα νθέιε απφ ηα ζπκκεηνρή ηνπο. Οη αξράξηνη δε δηαηππψλνπλ θαηεγνξεκαηηθά ηα επηρεηξήκαηά ηνπο θαη δελ είλαη ζε ζέζε λα ζέζνπλ αληεπηρεηξήκαηα, εκπνδίδνληαο νπζηαζηηθά ηελ απφθηεζε γλψζεο ζε αηνκηθφ επίπεδν. Έρεη απνδεηρηεί φηη ηα ζελάξηα πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ππνινγηζηέο, είλαη ζε ζέζε λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζε δηαδηθηπαθέο ζπδεηήζεηο. Μπνξνχλ λα θαλνχλ ηδηαίηεξα ρξήζηκα ζε ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε θαηαζθεπή επηρεηξεκάησλ, ε ππνζηήξημε ησλ εθπαηδεπφκελσλ ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα αηηηνινγήζνπλ ηα επηρεηξήκαηά ηνπο θαη ηέινο ζηελ δφκεζε δηαδηθαζηψλ επηρεηξεκαηνινγίαο, νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ επηρεηξήκαηα θαη αληεπηρεηξήκαηα. 35

41 3.1.2 Argumentation theory (Θεσξία επηρεηξεκαηνινγίαο) Ζ ζεσξία ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο αζρνιείηαη κε ηελ αλαπαξαγσγή, ηελ αλάιπζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο (Van Eemeren et al, 2002). Ο ζηφρνο είλαη λα θαζνξηζηνχλ θξηηήξηα γηα ηελ αξηηφηεηα ελφο επηρεηξήκαηνο. Ζ πεξηγξαθή θαη ε αμηνιφγεζε ησλ επηρεηξεκάησλ ππήξμε αλέθαζελ έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα δεηήκαηα ηεο επηζηήκεο. Ο Αξηζηνηέιεο δηέθξηλε δηάθνξα είδε επηρεηξεκαηνινγίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο δηδαθηηθήο, ηεο δηαιεθηηθήο, ηεο εμέηαζεο θαη ηεο επηζεηηθήο. Γηα ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα ε κειέηε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο απφ ηνπο επηζηήκνλεο εζηηάζηεθε ζηελ κειέηε ηεο δνκήο ελφο επηρεηξήκαηνο. Οη επηζηήκνλεο πξνζπάζεζαλ λα ζρεκαηίζνπλ ηελ «γξακκαηηθή» ελφο ζσζηνχ επηρεηξήκαηνο, αλαινγηθά κε κία ζσζηή ζπληαθηηθά πξφηαζε. Δληνχηνηο, ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε κειέηε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο έρεη απνθηήζεη πην εκπεηξηθφ θαη επηζηεκνληθφ ραξαθηήξα, θαη ε γξακκαηηθή πξνζέγγηζε δελ ζπλάδεη αθξηβψο κε ηνλ ηξφπν πνπ ηα επηρεηξήκαηα παξνπζηάδνληαη ζηνλ ζπλεξγαηηθφ δηάινγν. Οη Van Eemeren & Grootendorst (1999) αλαθέξνπλ φηη ην πξφηππν απνηπγράλεη λα ζπκπεξηιάβεη θαη ηηο δχν πιεπξέο πνπ παίξλνπλ κέξνο ζηελ επηρεηξεκαηνινγία: πεξηιακβάλεη κφλν απηή ηνπ ππνζηεξηθηή θαη φρη ηνπ αληηηηζέκελνπ. Δπίζεο ην πξφηππν δελ ζεσξεί ηελ επηρεηξεκαηνινγία ζαλ έλα κέζν δηαιφγνπ. Οη επηζηήκεο κάζεζεο ξίρλνπλ ην βάξνο ζηνπο επηζηήκνλεο πνπ αληηιακβάλνληαη ηελ επηρεηξεκαηνινγία ζαλ ηχπν δηαιφγνπ θαη παξακεξίδνπλ ηελ γξακκαηηθή ηεο δνκή (Andriessen, 2006). Γηα παξάδεηγκα νη επίζεκα δηαιεθηηθνί (Barth & Krabbe, 1982) πεξηγξάθνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία σο έλα δηάινγν αλάκεζα ζε έλαλ ππνζηεξηθηή θαη έλαλ αληηηηζέκελν γχξσ απφ κία θεληξηθή ζέζε. Οη πξαγκα-δηαιεθηηθνί (Van Eemeren & Grootendorst, 1992; 1999) εμεγνχλ ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπ ππνζηεξηθηή θαη ηνπ αληηηηζεκέλνπ απφ ηελ άπνςε ησλ ζπλζεθψλ πνπ απαηηνχληαη γηα λα ζεσξεζεί κία ζπδήηεζε νπζηαζηηθή, παξά απφ ηε κεξηά ελφο debate. χκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ δηαιφγνπ (Walton, 2000), πεξηγξάθνληαη έμη ηχπνη δηαιφγνπ (πεηζψ/πεπνίζεζε, έξεπλα, δηαπξαγκάηεπζε, πιεξνθνξία/αλαδήηεζε, εμέηαζε θαη αληηπαξάζεζε ή πξνζσπηθή ζχγθξνπζε απφςεσλ), νη νπνίνη ρξεζηκεχνπλ σο πξφηππν γηα λα ηνληζηεί πσο έλα επηρείξεκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζπλεξγαηηθά. Ο δηάινγνο μεθηλά κε κία αξρηθή πξφηαζε θαη έπεηηα αθνινπζνχλ δεπγάξηα πξνηάζεσλ. Ζ ζεσξία δηαιφγνπ πξνηείλεη φηη νη καζεηέο νη νπνίνη επηρεηξεκαηνινγνχλ κε ζθνπφ λα κάζνπλ, δελ πξνζπαζνχλ πξψηηζηα λα πείζνπλ ν έλαο ηνλ άιινλ, αιιά ζπκκεηέρνπλ ζε ζπλεξγαηηθέο αλαδεηήζεηο. Ο Baker (2004) πξνζδηφξηζε ηέζζεξηο κεραληζκνχο κάζεζεο πνπ ζπλδένληαη πηζαλψο κε ηελ απνηειεζκαηηθή επηρεηξεκαηνινγία πνπ έρεη σο ζηφρν ηελ κάζεζε. Αλαιπηηθά πξφθεηηαη γηα ηνπο εμήο: Λεπηομεπήρ αναπαπάζηαζη ηηρ γνώζηρ: Οη αξράξηνη πνπ θάλνπλ ιεπηνκεξή ηελ εμήγεζε ζηα επηρεηξήκαηά ηνπο, παξνπζηάδνπλ καζεζηαθά νθέιε (Chi & VanLehn, 1991). Ζ επηρεηξεκαηνινγία παξέρεη πνιιέο επθαηξίεο γηα εξκελεία, θαη ε πξνεηνηκαζία κίαο αηηηνιφγεζεο ελζαξξχλεη ηελ αληαλάθιαζε πνπ ζπρλά νδεγεί ζε απνηειεζκαηηθφηεξε κάζεζε. Δννοιολογική αλλαγή: Ζ ζπδήηεζε κίαο εξψηεζεο κπνξεί λα εθθξάζεη ακθηβνιία γηα ηηο αξρηθέο παξεξκελείεο. Ο ελλνηνινγηθφο κεηαζρεκαηηζκφο ππνζηεξίδεηαη απφ ηελ επηρεηξεκαηνινγία. ςνεπγαηική επεξεπγαζία ηηρ νέαρ γνώζηρ: ηελ επηρεηξεκαηνινγία, νη αξράξηνη εξγάδνληαη απφ θνηλνχ γηα ηελ απφθηεζε λέαο γλψζεο. Ζ δηαπξνζσπηθή θχζε ηεο ιεθηηθήο αιιειεπίδξαζεο, βνεζά ζηελ ππνζηήξημε ηεο αηνκηθήο κάζεζεο. 36

42 Αςξανόμενη εκθοπά λόγος: Ζ επηρεηξεκαηνινγία ππνρξεψλεη ηνπο αξραξίνπο λα δηαηππψζνπλ κε αθξίβεηα εξσηήζεηο θαη δειψζεηο, θαη ε εθθνξά ιφγνπ κεηαζρεκαηίδεηαη θαη βαζαίλεη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ επηρεηξήκαηνο Ζ αλάπηπμε ηεο δηαιεθηηθήο ηθαλφηεηαο Ζ επηρεηξεκαηνινγία δεκηνπξγεί ηνλ ζεκηηφ ζηφρν ηεο θαηαλφεζεο ησλ επηρεηξεκάησλ απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Σα παηδηά απφ πνιχ κηθξή ειηθία αληηιακβάλνληαη ηνπο βαζηθνχο θαλφλεο ελφο επηρεηξήκαηνο (Stein & Albro, 2001; Stein & Miller, 1993). Ζ δπλαηφηεηα πνπ έρεη θάζε άηνκν λα ζπληάζζεη ιεπηνκεξή θαη νξζνινγηθά επηρεηξήκαηα, βειηηψλεηαη κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ. Βέβαηα ηα άηνκα δείρλνπλ πεξηζζφηεξε θαηαλφεζε γηα ηα δηθά ηνπο επηρεηξήκαηα, παξά γηα ηνπ ζπλνκηιεηή ηνπο. Δπίζεο γλσξίδνπλ πεξηζζφηεξα γηα ηηο αδπλακίεο ησλ άιισλ παξά γηα ηηο δηθέο ηνπο (Stein & Bernas, 1999). Οη δηαλνεηηθέο δνκέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα γίλνπλ θαηαλνεηά ηα επηρεηξήκαηα ζρεηίδνληαη κε εθείλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα γίλνπλ θαηαλνεηέο νη θνηλσληθέο ζπγθξνχζεηο θαη νη δξάζεηο νη νπνίεο είλαη ζηνρεπφκελεο ζε έλα ζηφρν. Μία ζχγθξνπζε κπνξεί λα δηαδξακαηηζηεί, έηζη ψζηε λα γίλεη επίδεημε ηεο δπλαηφηεηαο ελφο αηφκνπ λα επηρεηξεκαηνινγήζεη ζσζηά. Σν ζέκα είλαη λα απνθηήζεη ην άηνκν ηελ ηθαλφηεηα λα δηαπξαγκαηεχεηαη επνηθνδνκεηηθά, κε ζηφρν ηελ πξνζσπηθή θαη δηαπξνζσπηθή επηηπρία θαη φρη εηο βάξνο ησλ άιισλ (Stein & Albro, 2001). Απηφ έρεη άκεζε ζρέζε κε ηνπο καζεζηαθνχο ζηφρνπο, επεηδή ε επηρεηξεκαηνινγία απνδίδεη πεξηζζφηεξν φηαλ δελ είλαη αληαγσληζηηθή (Andriessen, 2006) Μάζεζε κέζσ ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζπιινγηζκνχ θαη ηεο αηηηνιφγεζεο ηα άηνκα πξνρσξνχλ απφ ηελ γλψζε πνπ έρεη απνθηεζεί ζε ζπκπεξάζκαηα (Voss & Means, 1991). Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνλ ζπιινγηζκφ έρνπλ παξφκνηα δνκή κε έλα επηρείξεκα, θαη εθαξκφδνληαη ηα ίδηα θξηηήξηα γηα λα αμηνινγήζνπλ ηελ νξζφηεηα ηνπ ζπκπεξάζκαηνο φπσο εθαξκφδεηαη γηα λα αμηνινγήζεη έλα άηππν επηρείξεκα. Οη δεμηφηεηεο ζπιινγηζκνχ αλαπηχζζνληαη κέζσ ηεο εθκάζεζεο δνκψλ επηρεηξεκαηνινγίαο (Means & Voss, 1996). Ζ επηρεηξεκαηνινγία έρεη ζεηηθή επίδξαζε ζηελ απνζήθεπζε γλψζεο ζηε κλήκε θαη ζηελ πξφζβαζε ζηε γλψζε, θαζψο θαη ζηελ αλάπηπμε λνεηηθψλ πξνηχπσλ. Μέζσ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο βνεζείηαη νπζηαζηηθά ε επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ε κάζεζε. Οη επηζηήκεο κάζεζεο έρνπλ δείμεη φηη ε ζπλεξγαζία κέζα ζηελ ηάμε, σθειεί ηελ αηνκηθή κάζεζε. Απηφ ηζρχεη ηδηαίηεξα γηα ηελ δηαιεθηηθή νκηιία. Γηα παξάδεηγκα νη Kuhn et al, (1997) δήηεζαλ απφ καζεηέο θαη ελήιηθνπο λα γξάςνπλ κία έθζεζε γηα ηελ ζαλαηηθή πνηλή θαη χζηεξα ηνπο έβαιαλ λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ γηα ην ίδην δήηεκα γηα έλα δηάζηεκα κεξηθψλ εβδνκάδσλ. Ζ δηαδηθαζία γηλφηαλ ζε δεπγάξηα κε δηαθνξεηηθνχο ζπκκεηέρνληεο θάζε θνξά θαη θάζε δηαδηθαζία επηρεηξεκαηνινγίαο δηαξθνχζε ιεπηά. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ε ζπλερήο ζπδήηεζε κε δηαθνξεηηθά άηνκα θαη νη δηαθνξεηηθνί δηάινγνη πνπ γίλνληαλ θάζε θνξά, ελίζρπζε ην δηάινγν κε δχν πιεπξέο (παξά ην κνλφπιεπξν). Δπίζεο ππήξμαλ ζεηηθά απνηειέζκαηα γηα ηα ιεηηνπξγηθά θαη ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα, έλαληη ησλ κε ιεηηνπξγηθψλ. Οη Reznitskaya et al, (2001) εθάξκνζαλ ηε κέζνδν ηνπ ζπλεξγαηηθνχ ζπιινγηζκνχ, κε ζηφρν λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπ δεκνηηθνχ λα γίλνπλ πην απνδνηηθά ζηνλ ηνκέα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Σα παηδηά κέζσ απηήο ηεο κεζφδνπ δεκηνπξγνχλ ζρήκαηα επηρεηξεκαηνινγίαο, δειαδή δνκέο γλψζεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηρεηξεκαηνινγία θαη ηελ νκηιία. Έλα ηέηνην ζρήκα βνεζά ζηελ αλάθηεζε ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα επηρεηξήκαηα, δηεπθνιχλεη ζηελ δεκηνπξγία θαη ζηελ δηφξζσζε ελφο επηρεηξήκαηνο, θαη ηέινο 37

43 βνεζά ζηε δεκηνπξγία αληεπηρεηξεκάησλ, θαζψο θαη ζηελ εχξεζε ιαζψλ ζηα επηρεηξήκαηα ησλ άιισλ. Οη καζεηέο ηεο πέκπηεο ηάμεο ηνπ δεκνηηθνχ ζπκκεηείραλ ζην πείξακα. Γηα πέληε βδνκάδεο (δχν θνξέο θάζε βδνκάδα) νη καζεηέο ζπδεηνχζαλ ζε κηθξά γθξνππ γηα ακθηιεγφκελα δεηήκαηα. Απφ ηνπο καζεηέο δεηήζεθε λα πάξνπλ ζέζε γηα δηάθνξα δεηήκαηα, ιέγνληαο κία κηθξή ηζηνξία θάζε θνξά, επηρεηξεκαηνινγψληαο θαη ππνζηεξίδνληαο νπζηαζηηθά ηηο απφςεηο ηνπο. Ο θαζεγεηήο ηνπο ζπκβνχιεπε θαη ηνπο ππνζηήξηδε, ελψ νη καζεηέο έζεηαλ επηρεηξήκαηα θαη αληεπηρεηξήκαηα δεηψληαο εμεγήζεηο απφ ηνπο ζπλνκηιεηέο ηνπο. ην ηέινο ηεο δξαζηεξηφηεηαο, νη καζεηέο ζπκκεηείραλ θαη ζε κία 15-ιεπηε ζπδήηεζε κέζσ ίληεξλεη. Ζ κάζεζε αμηνινγήζεθε κε ηελ αλάιπζε ελφο θεηκέλνπ πνπ πξνήιζε απφ ηελ επηρεηξεκαηνινγία θαη βαζηδφηαλ ζε έλα πξαγκαηηθφ ζελάξην. Οπζηαζηηθά αμηνινγήζεθαλ ηα επηρεηξήκαηα, ηα αληεπηρεηξήκαηα θαη νη αληηθξνχζεηο. Οη καζεηέο νη νπνίνη ζπκκεηείραλ ζηελ δηαδηθαζία ηνπ ζπλεξγαηηθνχ ζπιινγηζκνχ έγξαςαλ θαιχηεξεο εθζέζεηο απφ εθείλνπο πνπ δελ ζπκκεηείραλ (Reznitskaya et al, 2001). Οη Keefer et al, (2000) κειέηεζαλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία κέζα ζε κία ηάμε φπνπ γηλφηαλ ζπδεηήζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηα ηάμεο. Ζ θεληξηθή ηνπο ηδέα ήηαλ φηη νη πξνηάζεηο θαη ηα επηρεηξήκαηα κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο ρξένο θάζε ζπκκεηέρνληα ζην δηάινγν, ζε πεξίπησζε πνπ πξέπεη λα ππεξαζπίζεη ηε ζέζε ηνπ (Grice, 1975; Walton & Krabbe, 1995). Κάζε κνξθή ζπδήηεζεο ή δηαιφγνπ έρεη έλα ζεκείν έλαξμεο, θαη ηνπο ζηφρνπο θάζε ζπκκεηέρνληα. Πάληα ππάξρεη ε πηζαλφηεηα νη ζπκκεηέρνληαο λα αιιάμνπλ ζηφρν θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δηαιφγνπ, αιιάδνληαο θαη ηε κνξθή ηνπ δηαιφγνπ παξάιιεια. Ο πην θαηάιιεινο ηχπνο δηαιφγνπ γηα κία ζπδήηεζε, ν νπνίνο εζηηάδεη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο ζπδήηεζεο, νλνκάδεηαη θξηηηθή ζπδήηεζε. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο κνξθήο δηαιφγνπ είλαη ηα εμήο ηέζζεξα: (1) έλαξμε απφ κία δηαθνξά ηεο άπνςεο, (2) χπαξμε ζηφρνπ θαη θαηαλφεζε δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ, (3) επηθξάηεζε ησλ πην πεηζηηθψλ επηρεηξεκάησλ θαη (4) ν ζηφρνο θάζε ζπκκεηέρνληα είλαη λα πείζεη ηνπο άιινπο θαη λα κνηξαζηεί ηε γλψζε. Έλαο δεχηεξνο ηχπνο δηαιφγνπ νλνκάδεηαη επεμεγεκαηηθή έξεπλα θαη έρεη ηα εμήο ηέζζεξα ραξαθηεξηζηηθά: (1) ε ζπδήηεζε μεθηλά κε κία έιιεηςε γλψζεο, (2) ν ζηφρνο είλαη ε απφθηεζε νξζήο γλψζεο, (3) ν ζηφρνο επηηπγράλεηαη απφ ζπλερφκελα βήκαηα θαη (4) ν ζηφρνο ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη ε ζχγθιηζε ζε έλα θνηλφ ζπκπέξαζκα. Καηάιιειν εξγαιείν γηα ηελ ελίζρπζε ηεο κάζεζεο, ηδηαίηεξα φηαλ είλαη βαζηζκέλε ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ, είλαη ε ζπλεξγαηηθή επηρεηξεκαηνινγία (Wecker & Fischer, 2008). Ζ πξνζέγγηζε απφ εθπαηδεπηηθήο απφςεσο ηεο ζπλεξγαζίαο, αλαπηχρζεθε σο έλα είδνο ππνζηήξημεο θνηλσληθνχ θαη γλσζηηθνχ ραξαθηήξα, έηζη ψζηε λα αληηκεησπίζεη απνηειεζκαηηθά ηελ έιιεηςε ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο θαη έρεη απνδεηρζεί φηη είλαη ηδηαίηεξα επηηπρεκέλε ζηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο χλνςε: επηρεηξεκαηνινγία θαη κάζεζε Αξθεηνί άλζξσπνη δπζθνιεχνληαη λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ απνδνηηθά. Γελ κπνξνχλ λα δηαρσξίζνπλ ηε ζεσξία απφ ηα επηρεηξήκαηα θαη δελ αλαιχνπλ ηηο ελαιιαθηηθέο ζέζεηο (Andriessen, 2006). Δπεηδή ην θνηλσληθφ θφζηνο γηα κία θαιή ζρέζε είλαη κάιινλ πςειφ, νη άλζξσπνη δελ ηείλνπλ λα ππνζηεξίδνπλ ζηηο θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο δελ αηζζάλνληαη άλεηα. Βέβαηα ππάξρεη θαη κία δηαθνξά θηινζνθίαο αλάινγα κε ηνλ πνιηηηζκφ θάζε ρψξαο. ηα δπηηθά θξάηε νη καζεηέο πξέπεη λα ζπκβαδίζνπλ κε απηέο ηηο εμειίμεηο πεξηζζφηεξν απφ ιηγφηεξν αλεπηπγκέλα θξάηε. Ζ επηρεηξεκαηνινγία πνπ έρεη ζαλ ζηφρν ηε κάζεζε, ρξεηάδεηαη λα ελζσκαησζεί ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ θαηαλφεζε ελφο αληηθεηκέλνπ θαη ζηελ δηακνίξαζε ηεο απνθηεζείζεο γλψζεο. 38

44 Όηαλ ε κάζεζε ζεσξείηαη σο δηαδηθαζία ηεο ελεξγνχ δφκεζεο ηνπ ζπλεξγαηηθνχ ηχπνπ γλψζεο, ηφηε κπνξεί λα ζεσξεζεί σο απνηέιεζκα δηαδηθαζηψλ επηρεηξεκαηνινγίαο. χκθσλα κε ηνλ Andriessen (2006): Ζ επηρεηξεκαηνινγία ζα έρεη νπζηαζηηθά απνηειέζκαηα ζηνπο καζεηέο φηαλ ππάξρεη ππνζηήξημε. Δηδηθφηεξα ζα πξέπεη λα εκπιέθνληαη νη καζεηέο ζε πεηξάκαηα, ηα νπνία δηαξθνχλ γηα έλα εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα, φπνπ ζα επηρεηξεκαηνινγνχλ γηα ζπγθεθξηκέλα αληηθείκελα κάζεζεο. Ζ ρξήζε εξγαιείσλ έρεη ακθηιεγφκελα απνηειέζκαηα. Απφ ηε κία ηα απνηειέζκαηα ζπλάδνπλ κε ηελ επηρεηξεκαηνινγία ζηελ πξνθνξηθή επηθνηλσλία, ελψ απφ ηελ άιιε ππάξρεη πεξηζψξην ππνζηήξημεο, κε ζηφρν λα επεθηαζεί ε πξνθνξηθή θαηάζηαζε θαη λα πεξάζεη ε επηρεηξεκαηνινγία ζε άιια ζηάδηα. Οη καζεηέο είλαη πην απνδνηηθνί φηαλ ζπλεξγάδνληαη πξφζσπν κε πξφζσπν, παξά κέζσ ππνινγηζηή. Ζ γλσξηκία κε θάπνην ινγηζκηθφ θαη ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα εμνηθείσζε καδί ηνπ, έρεη αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Ζ ρξήζε ελφο εξγαιείνπ εμαξηάηαη ελ κέξεη απφ ην είδνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Ζ θχζε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο δηαθέξεη ζε θάζε θάζε κίαο ζχλζεηεο δξαζηεξηφηεηαο. Δμάιινπ έρεη απνδεηρζεί φηη νη καζεηέο αληηιακβάλνληαη θάζε θάζε ζαλ μερσξηζηή δξαζηεξηφηεηα, άξα ε κεηαθνξά γλψζεο απφ θάζε ζε θάζε είλαη αξθεηά πεξηνξηζκέλε. Δηδηθφηεξα ζηηο ζχλζεηεο δξαζηεξηφηεηεο, είλαη απαξαίηεην λα είλαη γλσζηφ απφ ηελ αξρή αλ επηηξέπεηαη ε κεηαθνξά γλψζεο αλάκεζα ζηηο θάζεηο ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ ΣΑ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΑ Ζ ηερλνινγία, θαη εηδηθφηεξα ν ηνκέαο ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο (computer-supported collaborative learning - CSCL), έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ππνζηεξίμεη ηελ επηρεηξεκαηνινγία. Τπάξρνπλ αξθεηά ινγηζκηθά ηα νπνία βνεζνχλ ηνπο καζεηέο λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ κε ηε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή. Απηνχ ηνπ είδνπο ηα ινγηζκηθά παξέρνπλ νξηζκέλεο δνκέο γηα ηνλ δηάινγν, δίλνληαο ξφινπο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη παξέρνληαο δηάθνξνπο ηξφπνπο γηα ηελ θαηαζθεπή ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ επηρεηξεκάησλ. Ο Andriessen (2006) δηέθξηλε πέληε πεξηπηψζεηο φπνπ ε επηρεηξεκαηνινγία κπνξεί λα ππνζηεξηρηεί ζηα ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα: (1) κε παηρλίδηα δηαιφγνπ, (2) αλαζέηνληαο ξφινπο, (3) ζηε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ππνινγηζηέο, (4) κε θαηαζθεπή ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ θαη (5) ζηνλ ηνκέα ησλ επηζηεκψλ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε παηρλίδηα δηαιφγνπ Ζ ζεσξία πνπ αληηιακβάλεηαη ην δηάινγν σο παηρλίδη, πξνζπαζεί λα δνκήζεη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ ζπκκεηερφλησλ ζχκθσλα κε φξνπο θαη πεξηνξηζκνχο (Levin & Moore, 1980). Ο Mackenzie (1979) δεκηνχξγεζε ην παηρλίδη DC. Πξφθεηηαη γηα έλα παηρλίδη επηρεηξεκαηνινγίαο γηα ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, πνπ επέηξεπε ζηνλ ρξήζηε λα επηιέμεη αλάκεζα ζε κεξηθέο θηλήζεηο (εξψηεζε, δήισζε, πξφθιεζε, επίιπζε ελφο πξνβιήκαηνο θαη απφζπξζε) θαη λα πιεθηξνινγήζεη ην ζρεηηθφ θείκελν. Σν ζχζηεκα ζηε ζπλέρεηα αμηνινγνχζε ηελ ζπλεηζθνξά ηνπ ρξήζηε, ζχκθσλα κε κία πξνθαζνξηζκέλε ιίζηα θαλφλσλ. Δπίζεο νη McAlister et al, (2004) δεκηνχξγεζαλ ην παηρλίδη AcademicTalk, πνπ ππνζηεξίδεη ηε ζχγρξνλε ζπλνκηιία κεηαμχ ζπκκεηερφλησλ. Κάζε ζπκκεηέρσλ επηιέγεη απφ κία πξνθαζνξηζκέλε ιίζηα εηζαγσγηθψλ πξνηάζεσλ θαη έπεηηα ζπκπιεξψλεη ηε ζπλέρεηα ηεο πξφηαζεο. Οη εηζαγσγηθέο πξνηάζεηο, ζρεδηάζηεθαλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία. ε απηφ ην παηρλίδη νη καζεηέο πξνεηνηκάδνληαη γηα κία ζπδήηεζε 39

45 δηαβάδνληαο θάπνην πιηθφ, έπεηηα παίξλνπλ κέξνο ζηε ζπδήηεζε θαη ηειηθά ππάξρεη κία θάζε εκπέδσζεο θαη ζχλνςεο ησλ θπξηφηεξσλ επηρεηξεκάησλ ηεο ζπδήηεζεο. Σν AcademicTalk ζπγθξίζεθε κε έλα άιιν εξγαιείν πνπ επηηξέπεη ηελ online ζπδήηεζε, αιιά ρσξίο ππνζηήξημε. Σα πξνθαηαξθηηθά απνηειέζκαηα απφ έλα γθξνππ 22 καζεηψλ έδεημε φηη νη καζεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην AcademicTalk αλέπηπμαλ πην εχθνια ηηο ζέζεηο ηνπο θαη απέδσζαλ θαιχηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Αληηζέησο, νη καζεηέο ζε έλα θαλνληθφ chat δελ επηδφζεθαλ ζε έληνλε επηρεηξεκαηνινγία, παξά κφλν ζε αληαιιαγή απφςεσλ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο αλαζέηνληαο ξφινπο ε έλα κεηαπηπρηαθφ κάζεκα ζηελ επηθνηλσλία κέζσ ππνινγηζηή, νη Pilkington & Walker (2003) δήηεζαλ απφ ηνπο καζεηέο λα πηνζεηήζνπλ έλαλ ξφιν επηρεηξεκαηνινγίαο αλάκεζα ζε ηξεηο, νη νπνίνη βαζίδνληαη ζε εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα θαη δείρλνπλ φηη φηαλ νη καζεηέο σζνχληαη λα επηιέμνπλ έλαλ απφ απηνχο, εκθαλίδνληαη θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζηελ επηρεηξεκαηνινγία (Mercer et al, 1999). Πην ζπγθεθξηκέλα νη ξφινη είλαη νη εμήο: Ρόλορ ππώηορ: Οη καζεηέο πξνθαινχλ ηνπο άιινπο λα παξέρνπλ ζηνηρεία γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ άπνςή ηνπο θαη πξνβαίλνπλ ζε ελαιιαθηηθέο ιχζεηο (πρ. «φρη επεηδή», ή «λαη, αιιά»). Ρόλορ δεύηεπορ: Οη καζεηέο δεηνχλ δηεπθξηλήζεηο. Ρόλορ ηπίηορ: Οη καζεηέο παξέρνπλ πιεξνθνξίεο είηε απηνβνχισο είηε απαληψληαο ζε κία εξψηεζε. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ φηη ππάξρνπλ ζεηηθά απνηειέζκαηα απφ ην παηρλίδη ησλ ξφισλ ζην νπνίν εκπιέθνληαη νη καζεηέο Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ππνινγηζηέο Οη Andriessen et al, (2003b) κειέηεζαλ ην ξφιν ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή θάλνληαο έλα πείξακα ζε θνηηεηέο παλεπηζηεκίνπ. Οη θνηηεηέο εξγάζηεθαλ ζε δεπγάξηα γηα λα γξάςνπλ έλα γξάκκα ζηηο ηνπηθέο αξρέο ζρεηηθά κε ηηο ζπκβάζεηο εξγαζίαο, επηρεηξεκαηνινγψληαο ππέξ ησλ ζπκβάζεσλ είηε ανξίζηνπ είηε νξηζκέλνπ ρξφλνπ, παίξλνληαο ηε ζέζε ηφζν ησλ εξγαδνκέλσλ φζν θαη ησλ εξγνδνηψλ. Δπηθνηλψλεζαλ κε ειεθηξνληθά κέζα θαη θπξίσο κε έλα δηακνηξαδφκελν επεμεξγαζηή θεηκέλνπ. ηνλ θάζε θνηηεηή δφζεθαλ ηξία δηαθνξεηηθά αξρηθά επηρεηξήκαηα πξηλ ηελ έλαξμε ηεο ζπδήηεζεο. Οη εξεπλεηέο θαηφπηλ αμηνιφγεζαλ ηα επηρεηξήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηελ online ζπδήηεζε θαη ζην ζπλεξγαηηθφ θείκελν. Γηα θάζε δήηεκα, εμέηαζαλ πφηε ζπδεηήζεθε, ζε πφζε έθηαζε θαη αλ ζπκπεξηιήθζεθε ζην θείκελν. Απηνχ ηνπ είδνπο ε αλάιπζε ηνπο νδήγεζε ζην ζπκπέξαζκα πσο ε ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή θεηκέλνπ έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: (1) παξαγσγή πεξηερνκέλνπ, αλαθνξά ζε δηάθνξα δεηήκαηα ζην chat, (2) ζπγγξαθή θεηκέλνπ απφ ηα δεηήκαηα ζηα νπνία έγηλε αλαθνξά ζην chat θαη (3) νινθιήξσζε γξαπηνχ θεηκέλνπ. Οη δηαπξαγκαηεχζεηο δηαθξίζεθαλ απφ ηε ιεηηνπξγία ηνπο (ζε επίπεδν πιεξνθνξίαο ή επηρεηξεκάησλ) θαη ην βαζκφ επεμεξγαζίαο ηνπο (ειάρηζηνο, κέηξηνο θαη ιεπηνκεξήο). Οη δηαπξαγκαηεχζεηο κε κηθξφ βαζκφ επεμεξγαζίαο πεξηέιαβαλ ηελ πξφηαζε ζε έλα επηρείξεκα ην νπνίν ζα ζπκπεξηιακβαλφηαλ ζην ηειηθφ θείκελν. ηηο κέηξηεο δηαπξαγκαηεχζεηο ππήξμε παξαπάλσ επεμεξγαζία ζαλ κία κηθξή επεμήγεζε ή επηπιένλ ππνζηήξημε πνπ παξείρε έλαο απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη ηέινο ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο κε ιεπηνκεξή βαζκφ επεμεξγαζίαο ππήξμε επηρεηξεκαηνινγία θαη απφ ηη δχν πιεπξέο ησλ ζπκκεηερφλησλ, φπνπ θάζε θνηηεηήο πξφηεηλε θαη ζρνιίαδε ιεπηνκεξψο θάζε επηρείξεκα. 40

46 Σν 77,3% ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ δελ θαηέιεμαλ ζε ζπκθσλία. Σα επηρεηξήκαηα πνπ δφζεθαλ αξρηθά ζηνπο θνηηεηέο, απνηέιεζαλ κφλν έλα κηθξφ κέξνο ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ, αλ θαη θάζε θνηηεηήο είρε ιάβεη δηαθνξεηηθά. Σα πεξηζζφηεξα επηρεηξήκαηα ηέζεθαλ γηα λα ππεξαζπηζηνχλ νη θνηηεηέο ηηο απφςεηο ηνπο. Οη ιεπηνκεξείο δηαπξαγκαηεχζεηο ήηαλ κφιηο ην 10,2% ηνπ ζπλφινπ ησλ ζπδεηήζεσλ. ηελ πεξίπησζε πνπ δελ αμηνπνηήζεθαλ ηα επηρεηξήκαηα πνπ δφζεθαλ αξρηθά ζηνπο θνηηεηέο, ηφηε ην πνζνζηφ ησλ ιεπηνκεξψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ αλέξρεηαη ζην 37% κε 52%, αλάινγα κε ηε κνξθή δηαιφγνπ Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε θαηαζθεπή ελλνηνινγηθψλ ραξηψλ Αξθεηά ινγηζκηθά ρξεζηκνπνηνχλ ηελ εμειηγκέλε ηερλνινγία ησλ γξαθηθψλ γηα λα αλαπαξαζηήζνπλ ηα βήκαηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Γηα παξάδεηγκα ην CHENE (Chaines ENErgetiques: Tiberghien & De Vries, 1997) ππνζηήξηδε δχν καζεηέο, νη νπνίνη πξνζπαζνχζαλ λα θαηαζθεπάζνπλ ζπλεξγαηηθά έλα ειεθηξνληθφ θχθισκα. Δπίζεο ην C- CHENE (Collaborative Chaines ENErgetiques ), ην νπνίν παξείρε θνπκπηά δηαιφγνπ γηα πιεζψξα θηλήζεσλ, φπσο γηα ζπκθσλία, γηα δηαθσλία, γηα δηαρείξηζε ηνπ επηρεηξήκαηνο θιπ (Baker & Lund, 1997). Παξφκνην ήηαλ θαη ην CONNECT (Baker, 2004), ην νπνίν έδεηρλε θάζε θίλεζε πνπ έθαλε θάζε καζεηήο, απφ ηνπο δχν ζπκκεηέρνληεο, θαη παξείρε επίζεο θνπκπηά δηαιφγνπ. Παξφκνην κε ηα παξαπάλσ ήηαλ θαη ην Belvedere. ηφρνο απηνχ ηνπ εξγαιείνπ ήηαλ λα ππνζηεξίμεη καζεηέο ιπθείνπ θαη θπξίσο λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε δεηήκαηα επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο. Σα δηαγξάκκαηα πνπ πξνέθππηαλ ήηαλ πνιχπινθα. Πάλησο ε έξεπλα έδεημε φηη ην ελδηαθέξνλ δελ είλαη ζηα δηαγξάκκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ επηρεηξεκαηνινγία, αιιά ζηηο ζπδεηήζεηο πνπ έθαλαλ νη καζεηέο φηαλ ζπλεξγάδνληαλ ζε έλαλ ππνινγηζηή (Suthers, 2003). Οη Munneke et al, (2003) ζχγθξηλαλ ηα απνηειέζκαηα ηεο θαηαζθεπήο δηαγξακκάησλ αηνκηθά θαη πξηλ θαη θαηά ηε δηάξθεηα κίαο ειεθηξνληθήο ζπδήηεζεο. ηφρνο ηεο εξγαζίαο πνπ αλέζεζαλ ζηνπο καζεηέο, ήηαλ ε ζπγγξαθή ζπλεξγαηηθά ελφο θεηκέλνπ ζρεηηθά κε ηνπο γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα νξγαληζκνχο, ρξεζηκνπνηψληαο ην εξγαιείν VCRI (Virtual Collaborative Research Institute: Jaspers & Erkens, 2002). Σν εξγαιείν VCRI απνηεινχηαλ απφ ηέζζεξα δηαθνξεηηθά παξάζπξα: (1) ζχγρξνλν chat, (2) ρψξνο γηα θάζε καζεηή φπνπ ζα θξαηά ηηο ζεκεηψζεηο ηνπ, (3) έλαο επεμεξγαζηήο θεηκέλνπ γηα ζπλεξγαηηθή ζπγγξαθή θαη (4) έλα ζπλεξγαηηθφ δηάγξακκα. Αξρηθά θαηαζθεπάζηεθαλ ηα δηαγξάκκαηα αηνκηθά, ζηα πιαίζηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ησλ καζεηψλ γηα ηελ ζπδήηεζε θαη παξνπζηάζηεθαλ νη αξρηθέο απφςεηο καδί κε επηρεηξήκαηα ππνζηήξημεο ή αληεπηρεηξήκαηα δηαγξακκαηηθά. Έπεηηα ηα ζέκαηα ζπδεηήζεθαλ απφ θνηλνχ θαη ηα αηνκηθά δηαγξάκκαηα ήηαλ δηαζέζηκα λα αλαιπζνχλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θάζεο ηεο ζπλεξγαζίαο, φπνπ νη ζπκκεηέρνληεο ζπδεηνχζαλ θαη έγξαςαλ ζπλεξγαηηθά έλα θείκελν ζρεηηθά κε ην ζέκα ηεο ζπδήηεζεο. Έπεηηα αθνινχζεζε ε ζπλεξγαηηθή θαηαζθεπή δηαγξάκκαηνο, φπνπ νη ζπκκεηέρνληεο ζπδήηεζαλ γηα ην ζέκα, αθνχ πξψηα είραλ δηαβάζεη ζρεηηθά, θαη θαηαζθεχαζαλ ζπλεξγαηηθά έλα δηάγξακκα. Οξηζκέλα ζεκαληηθά απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ήηαλ ηα εμήο: Σα αηνκηθά δηαγξάκκαηα δηέθεξαλ αξθεηά κεηαμχ ηνπο θαη, φπσο ήηαλ αλακελφκελν, ππήξραλ πεξηζζφηεξα επηρεηξήκαηα ππέξ παξά ελαληίνλ. Δπίζεο, ρξεζηκνπνηνχληαλ ζαλ πεγέο πιεξνθφξεζεο γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ζπλεξγαηηθψλ δηαγξακκάησλ. Τπήξραλ πεξηζζφηεξα επηρεηξήκαηα, δηαςεχζεηο θαη κεγαιχηεξε ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ επηρεηξεκάησλ ζην θείκελν παξά ζηα δηαγξάκκαηα θαη ζηηο δχν θάζεηο. Γεληθφηεξα νη ζπκκεηέρνληεο δε ζπδεηνχζαλ ζρεηηθά κε ηα επηρεηξήκαηά ηνπο, αιιά δέρνληαλ ν έλαο ηα επηρεηξήκαηα ηνπ άιινπ απξφζθνπηα. Γελ παξνπζηάζηεθαλ δειαδή θαηλφκελα έληνλσλ αληηπαξαζέζεσλ, άξα ηα δηαγξάκκαηα δελ δηαδξακάηηζαλ 41

47 νπζηαζηηθφ ξφιν ζηελ αλάιπζε ησλ επηρεηξεκάησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Σέινο ν ζηφρνο ηεο ζπγγξαθήο ελφο ζπλεξγαηηθνχ θεηκέλνπ, εκπφδηζε ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα ζπδεηήζνπλ ζε βάζνο ην ζέκα Τπνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ζηνλ ηνκέα ησλ επηζηεκψλ Σα επηρεηξήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηεί ν άλζξσπνο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ, δηαθέξνπλ απφ απηά πνπ απαηηνχληαη ζηηο επηζηήκεο, φπνπ πξέπεη λα είλαη πην πνιχπινθα. Σα ζσζηά επηρεηξήκαηα βαζίδνληαη ζηελ γλψζε γχξσ απφ ην ζέκα, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη απηφ είλαη αξθεηφ. Οη Goldman et al, (2004) ρξεζηκνπνίεζαλ ην εξγαιείν Knowledge Forum, δεκνζηνπνηψληαο ηελ γλψζε ησλ κεκνλσκέλσλ καζεηψλ θαη ησλ κηθξψλ νκάδσλ καζεηψλ. Οπζηαζηηθά έηζη δηλφηαλ ε αθνξκή γηα λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο πην πνιχπινθεο ηθαλφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Οη καζεηέο είραλ ζηε δηάζεζή ηνπο εξγαιεία πνπ ππνζηήξηδαλ ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ αμηνιφγεζε επηζηεκνληθψλ επηρεηξεκάησλ, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαλ πξνζεγγίζεηο γηα ηελ ζεσξία, ηελ κέζνδν θαη γηα ηνπο ζηφρνπο. Ο ξφινο ηνπ θαζεγεηή ζε απηήλ ηελ δηαδηθαζία ήηαλ ππνζηεξηθηηθφο. Ζ επηρεηξεκαηνινγία θαη ε ζπδήηεζε απνηεινχλ ηηο θηλεηήξηεο κεραλέο ζηηο θπζηθέο επηζηήκεο. Ζ επηρεηξεκαηνινγία ππνζηεξίδεη ηηο ζεσξεηηθέο αλαδεηήζεηο θαη, πνπ πεξηιακβάλεη ην ηαίξηαζκα ησλ ζηνηρείσλ κε ηε ζεσξία. Ζ επηρεηξεκαηνινγία ζηηο επηζηήκεο βνεζά ηνπο καζεηέο λα κάζνπλ ηφζν γηα επηζηεκνληθέο πξαθηηθέο, φζν θαη γηα ην πεξηερφκελν ηεο επηζηήκεο πνπ κειεηνχλ ΑΠΟΚΣΖΖ ΓΝΩΖ ΣΖ ΤΝΔΡΓΑΣΗΚΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Δηζαγσγή Ζ ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη κία βαζηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αζθείηαη απφ εθπαηδεπφκελνπο, νη νπνίνη ζπκκεηέρνπλ ζε ζπλεξγαηηθά καζεζηαθά πεξηβάιινληα έξεπλαο. Οη εθπαηδεπφκελνη ζπδεηψληαο θαη πξνζπαζψληαο λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ ζρεηηθά κε ην πνηα δεδνκέλα ζπλάδνπλ κε ηελ ζεσξία, απνθηνχλ δεμηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, θαζψο θαη γλψζε επί ηνπ ζέκαηνο γηα ην νπνίν ζπδεηνχλ. Ζ δηαηχπσζε ελφο επηρεηξήκαηνο, απαηηεί ηελ δηθαηνιφγεζε ηνπ κε ζηνηρεία θαη απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ δηεχξπλζε ηεο γλψζεο (Chi, Bassok, Lewis, Reimann & Glaser, 1989). Γεληθφηεξα ππάξρνπλ δχν πξνζεγγίζεηο, ζρεηηθά κε ηελ απφθηεζε γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο. Οξηζκέλνη εξεπλεηέο πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ αμηνιφγεζε ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, βάζε ησλ δνκηθψλ ζπζηαηηθψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ (Toulmin, 1958, 2003; Stein & Albro, 2001; Stegmann et al, 2007). Ζ θαηαζθεπή κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ ηνλίδεη ηηο ηδηαίηεξεο πηπρέο ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ιεπηνκεξήο αλάιπζε ελφο ιφγνπ (Van Eemeren 2003; Voss et al, 1983). Άιινη αλαιχνπλ ηελ επηρεηξεκαηνινγία βάζε ηεο αιιεινπρίαο ησλ επηρεηξεκάησλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα βάζε ησλ επηρεηξεκάησλ, ησλ αληεπηρεηξεκάησλ θαη ησλ απαληήζεσλ (Leitão, 2000; Resnick et al, 1993) Μεκνλσκέλα επηρεηξήκαηα ρεηηθά κε ηελ πξψηε πξνζέγγηζε, ην εγρεηξίδην επηρεηξεκαηνινγίαο ηνπ Toulmin (1958, 2003), κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ αμηνιφγεζε είηε πξνθνξηθψλ είηε γξαπηψλ επηρεηξεκάησλ (Cobb, 2002; Bell & Linn, 2000), θαζψο θαη σο κέζν δηδαζθαιίαο γηα ηελ δεκηνπξγία νινθιεξσκέλσλ επηρεηξεκάησλ (Carr, 2003; McNeill et al, 2004). Σν κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζε εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο ζρεηηθά κε ηελ επηρεηξεκαηνινγία (Clark et al, 2007; Kuhn, 1991; Leitão, 2000; Means & Voss, 1996). Θεσξείηαη σο κία ελαιιαθηηθή ιχζε γηα ηνλ απιφ θαζεκεξηλφ ηξφπν κε ηνλ νπνίν 42

48 ζπλνκηινχλ νη άλζξσπνη, φπνπ κεξηθέο θνξέο ηα επηρεηξήκαηα παξακέλνπλ αλεθπιήξσηα ζε θάπνην βαζκφ θαη δε κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ. Οη Driver et al, (2000) θαηέιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ε δεκηνπξγία νινθιεξσκέλσλ επηρεηξεκάησλ, νδεγεί ζε πιεξέζηεξε επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ζε κεγαιχηεξε απφθηεζε γλψζεο επί ηνπ ζέκαηνο. χκθσλα κε ην κνληέιν Toulmin (1958, 2003) θάζε επηρείξεκα απνηειείηαη απφ έμε κέξε: Data: Έλα επηρείξεκα βαζίδεηαη ζε δεδνκέλα. Claim: Πεξηέρεη ζπλήζσο έλαλ ηζρπξηζκφ, κε ηνλ νπνίν ν νκηιεηήο εθθξάδεη ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ. Warrant: Δλδέρεηαη λα πεξηέρεη κία δηεπθξίληζε, ζρεηηθά κε ηα ζηνηρεία πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ. Backing: Γηα λα ηνληζηεί ε αμία ηνπ ηέηαξηνπ ζπζηαηηθνχ, ην επηρείξεκα κπνξεί λα πεξηέρεη κία ελαιιαθηηθή πξφηαζε, πνπ κπνξεί λα είλαη κία αλαθνξά ζε έλα γεληθφ θαλφλα. Qualifier: Έλα επηρείξεκα κπνξεί λα πεξηέρεη επηπιένλ δεδνκέλα πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ αμία ηνπ ηζρπξηζκνχ. Rebuttal: Σέινο κπνξεί λα πεξηέρεη κία δηάςεπζε, κε ηελ νπνία λα θαζνξίδνληαη νη φξνη θάησ απφ ηνπο νπνίνπο δελ αιεζεχεη ν ηζρπξηζκφο. Δικόνα 14. Σο μονηέλο επισειπημάηων ηος Toulmin (2003) Σα ηξία βαζηθφηεξα ζηνηρεία ινηπφλ απφ ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) είλαη ηα εμήο: data, warrant θαη claim. ε απηφ ην ζπκπέξαζκα ζπκθσλνχλ θαη άιιεο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο (Kollar et al, 2006; McNeill et al, 2004; Marttunen & Laurinen, 2001), νη νπνίεο αλαθέξνπλ φηη έλα επηρείξεκα απνηειείηαη απφ ηξία κέξε: δεδνκέλα, ηζρπξηζκφο θαη ιφγνο ή δηθαηνιφγεζε. ην κνληέιν απηφ ηα απιά επηρεηξήκαηα, είλαη δπλαηφλ λα αμηνινγεζνχλ κφλν ζε ζρέζε κε ην γλσζηηθφ πεδίν ζην νπνίν αλαθέξνληαη. Γηα απηφ ην ιφγν ν Toulmin (1958, 2003) δηέθξηλε αξθεηά ζπζηαηηθά ελφο επηρεηξήκαηνο, νξηζκέλα εθ ησλ νπνίσλ είλαη πξναηξεηηθά. Βεβαία αθξηβψο επεηδή ππάξρνπλ αξθεηά ζπζηαηηθά, ηα νπνία κε θάπνην ηξφπν ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο, ην κνληέιν δε ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο. Δπίζεο έρνπλ εθθξαζηεί ακθηβνιίεο σο πξνο ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ κνληέινπ, γηα ηελ ρξήζε ηνπ απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο (Voss & Van Dyke, 2001) θαη έρεη ππνζηεξηρηεί πσο έλα πην απιφ κνληέιν, ίζσο ήηαλ πεξηζζφηεξν θαηάιιειν. Οη Stegmann et al, (2007) πξνηείλνπλ έλα απινπνηεκέλν κνληέιν, ζπγθξηηηθά κε εθείλν ηνπ Toulmin (1958, 2003), ην νπνίν απνηειείηαη απφ ηνλ ηζρπξηζκφ, ηνλ ή ηνπο ιφγνπο (πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ) θαη απφ ηνπο φξνπο (πνπ πεξηνξίδνπλ νπζηαζηηθά ηελ 43

49 εγθπξφηεηα ηνπ ηζρπξηζκνχ). Ο ηζρπξηζκφο εθθξάδεη ηε ζέζε ζε έλα επηρείξεκα. Σα ζηνηρεία εθείλα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ ζην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) είλαη ηα δεδνκέλα (data), ε δηεπθξίληζε (warrant) θαη ε ελαιιαθηηθή πξφηαζε (backing), φπνπ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ππνζηεξίδνληαη απφ ηνπο ιφγνπο θαη πεξηνξίδνληαη απφ ηνπο φξνπο πνπ πξέπεη λα ηεξεί γηα λα είλαη έγθπξνο. ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) έλα επηρείξεκα κπνξεί λα πεξηέρεη επηπιένλ ην ζπζηαηηθφ qualifier, ην νπνίν πεξηνξίδεη ηνλ ηζρπξηζκφ θαη κία δηάςεπζε (rebuttal), κε ηελ νπνία λα θαζνξίδνληαη νη φξνη θάησ απφ ηνπο νπνίνπο δελ αιεζεχεη ν ηζρπξηζκφο. ηελ παξνχζα πξνζέγγηζε ηα δχν απηά ζπζηαηηθά αληηθαζηζηψληαη απφ ηνπο φξνπο. Απηά ηα δχν κνληέια δελ απαληνχλ ζην εξψηεκα ζρεηηθά κε ην πνηα ε ζρέζε αλάκεζα ζηελ πνηφηεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ζηελ θαηαζθεπή γλψζεο. Ζ κία άπνςε ππνζηεξίδεη φηη δελ είλαη πάληνηε απαξαίηεην λα ρξεζηκνπνηνχληαη πιήξε επηρεηξήκαηα, ηα νπνία ζα απνηεινχληαη απφ φια ηα ζπζηαηηθά. Γηα παξάδεηγκα ζε έλα debate φπνπ νη ππνςήθηνη δηαθφξσλ πνιηηηθψλ παξαηάμεσλ παξαζέηνπλ ηηο απφςεηο ηνπο θαη πξνζπαζνχλ λα πείζνπλ ην θνηλφ, δελ ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε ρξεζηκνπνίεζε δηάςεπζεο ζηελ ίδηα ηνπο ηελ άπνςε. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ίζσο είλαη ρξήζηκν γηα ηνπο αξράξηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα κπνξνχλ λα πξνζδηνξίζνπλ ηα φξηα ησλ ηζρπξηζκψλ θαη ησλ αληεπηρεηξεκάησλ. Οη Walton & Krabbe (1995) πξφηεηλαλ έλα κνληέιν ηεζζάξσλ ηχπσλ δηαιφγνπ, ην νπνίν αξγφηεξα επεθηάζεθε απφ ηνπο Keefer et al, (2000). Οη ηέζζεξηο ηχπνη δηαιφγνπ είλαη νη εμήο: (α) θξηηηθή ζπδήηεζε, (β) επεμεγεκαηηθή έξεπλα, (γ) εξηζηηθή ζπδήηεζε θαη (δ) δηάινγνο ζπλαίλεζεο. Τπνζηήξημαλ φηη πξφθεηηαη γηα ηδαληθνχο κνλαδηθνχο ηχπνπο, αιιά παξφια απηά ζπγρένληαη κεηαμχ ηνπο ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Γηα παξάδεηγκα ε απφθηεζε γλψζεο είλαη ν θπξηφηεξνο ζηφρνο ηεο επεμεγεκαηηθήο έξεπλαο. Δμάιινπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ίδηνπ ηχπνπ δηαιφγνπ, δχν εθπαηδεπφκελνη ππνζηεξίδνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, φπσο ζα έθαλαλ άιισζηε θαη ζηελ θξηηηθή ζπδήηεζε. χκθσλα κε ηνπο Keefer et al, (2000) ε ζπλεξγαηηθή επηρεηξεκαηνινγία ζεσξείηαη σο επεμεγεκαηηθή έξεπλα. ε απηφ ηνλ ηχπν δηαιφγνπ, ην αλψηεξν επίπεδν δφκεζεο ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ, ζρεηίδεηαη κε ηελ βαζχηεξε γλσζηηθή επεμεξγαζία. Ζ παξνρή ιφγσλ θαη αηηηνιφγεζεο (Baker, 2003) θαη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηζρπξηζκψλ θαη ιφγσλ, εμεηάδνληαο πηζαλέο ελαιιαθηηθέο ιχζεηο (Kuhn et al, 1997; Spiro & Jehng 1990), κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ θαηαζθεπή ηεο γλψζεο θαη λα ζπζρεηηζηεί κε ηελ βαζχηεξε γλσζηηθή επεμεξγαζία. Ο Baker (2003) βξίζθεη νκνηφηεηεο κεηαμχ ηεο ππνζηήξημεο ελφο ηζρπξηζκνχ θαη ηεο απηφ εμήγεζεο (Chi et al, 1989). Παξνκνίσο, ε ηππηθή δνκή ελφο κεκνλσκέλνπ επηρεηξήκαηνο κπνξεί λα ζεσξεζεί σο δείθηεο ηεο απηφ αμηνιφγεζεο. Οη ηζρπξηζκνί, πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ιφγνπο, κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο απηφ εμεγήζεηο, πνπ έρνπλ πςειφ βαζκφ δφκεζεο. Δπίζεο νη φξνη πνπ ηίζεληαη αλάκεζα ζηνπο ηζρπξηζκνχο θαη ηνπο ιφγνπο, δείρλνπλ ηελ ζπνπδαηφηεηα ησλ ελαιιαθηηθψλ (απηφ) εμεγήζεσλ, νη νπνίεο έρνπλ πςειφ βαζκφ δφκεζεο. Ζ βαζχηεξε ινηπφλ γλσζηηθή επεμεξγαζία, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεγαιχηεξε απφθηεζε γλψζεο Αιιεινπρία επηρεηξεκάησλ Αλαθνξηθά κε ηελ δεχηεξε πξνζέγγηζε, ε Leitão (2000), πξφηεηλε έλα κνληέιν ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο, ζην νπνίν αλαθέξεη ηξεηο ηχπνπο επηρεηξεκάησλ: επηρεηξήκαηα, αληεπηρεηξήκαηα θαη ηειηθά επηρεηξήκαηα. Arguments: Έλα επηρείξεκα πεξηιακβάλεη έλαλ ηζρπξηζκφ, πνπ είλαη πξηλ ή κεηά απφ κία αηηηνιφγεζε. Counterarguments: Έλα αληεπηρείξεκα κπνξεί λα κεηαηνπίζεη ηε ζπδήηεζε πξνο άιιε θαηεχζπλζε, λα θαηαξξίςεη ηελ αμία ηνπ αξρηθνχ επηρεηξήκαηνο θαη λα ρξεζηκνπνηεζεί ζαλ κέζν ακθηζβήηεζεο ηεο ζπλνρήο κεηαμχ ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ επηρεηξήκαηνο (πρ. λα ακθηζβεηήζεη ην γεγνλφο φηη ηα δεδνκέλα ππνζηεξίδνπλ ηνλ ηζρπξηζκφ). 44

50 Integrative Argument: Σα ηειηθά επηρεηξήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα δηάθνξνπο ιφγνπο. Μπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ σο απφξξηςε ηνπ αληεπηρεηξήκαηνο, λα ζπκθσλνχλ κε νξηζκέλα κέξε ηνπ αληεπηρεηξήκαηνο, λα είλαη πεξηεθηηθέο πεξηιακβάλνληαο κέξε ηφζν ηνπ επηρεηξήκαηνο φζν θαη ηνπ αληεπηρεηξήκαηνο θαη ηέινο λα θαηαξξίπηνπλ ηειείσο ην αξρηθφ επηρείξεκα. Ζ Leitão (2000) ηζρπξίδεηαη φηη απηή ε δνκή ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο κε ηα ηξία κέξε, ππνζηεξίδεη ηε ζπλεξγαηηθή απφθηεζε γλψζεο, νδεγψληαο ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο ζε βαζχηεξε επεμεξγαζία ηνπ πεξηερνκέλνπ, ελψ παξάιιεια βνεζά θαη ζηελ εμνηθείσζε κε ην ζθεπηηθφ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Δπίζεο ππνζηεξίδεη φηη νη εθπαηδεπφκελνη ίζσο εζσηεξηθεχζνπλ απηή ηε δηαδηθαζία, απνθηψληαο ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφζνπλ απηή ηελ ηαθηηθή αθφκα θαη ζε πεξηπηψζεηο φπνπ δε ηνπο παξέρεηαη ηθαλνπνηεηηθή ππνζηήξημε θαη εθηελείο πιεξνθνξίεο. Ζ θαηαζθεπή νινθιεξσκέλσλ αθνινπζηψλ επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ζπλεπψο ε θαηαζθεπή απηνχ ηνπ είδνπο ηεο πεξίπινθεο αλαπαξάζηαζεο γλψζεο, ζρεηίδεηαη κε βαζχηεξεο γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο (Leitão, 2000). Οη Andriessen et al, (2003a) ππνζηεξίδνπλ φηη ε ζχγθξηζε θαη ε αληηπαξάζεζε δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζπγθξνχζεηο γλσζηηθνχ ή θνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Σέηνηνπ είδνπο ζπγθξνχζεηο εκθαλίδνληαη, φηαλ νη εθπαηδεπφκελνη έρνπλ απνθιίλνπζεο απφςεηο. Σα αληεπηρεηξήκαηα ινηπφλ κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε ζπγθξνχζεηο, ελψ νη ζπγθιίλνπζεο απφςεηο, ή αιιηψο ηειηθέο απαληήζεηο, κπνξεί λα απνηειέζνπλ ηελ αθνξκή γηα ηελ επίιπζε ησλ ζπγθξνχζεσλ (Nastasi & Clements, 1992). Ζ Leitão (2000) ππνζηεξίδεη φηη ην αληεπηρείξεκα δελ πξέπεη αλαγθαζηηθά λα είλαη αληίζεην ηνπ επηρεηξήκαηνο, άξα δελ είλαη ζίγνπξν φηη ζα νδεγεί πάληνηε ζε ζπγθξνχζεηο. Δλδέρεηαη απιψο λα παξνπζηάδεη κία δηαθνξεηηθή νπηηθή ηνπ ίδηνπ ζέκαηνο θαη λα δηεπξχλεη ηελ θαηαλφεζε ηνπ ζέκαηνο. Έλα αληεπηρείξεκα ινηπφλ, κπνξεί λα νδεγήζεη ηνλ εθπαηδεπφκελν λα αλαιχζεη δηαθνξεηηθέο πξννπηηθέο ελφο ζέκαηνο, λα ζπγθξίλεη δηάθνξεο πηζαλέο ιχζεηο θαη λα απνθαζίζεη πηα είλαη ε θαιχηεξε. Πίνακαρ 4. Απόκηηζη γνώζηρ ωρ ππορ (α) ηο πεπιεσόμενο, (β) ηην επισειπημαηολογία ςγγπαθέαρ Πεπιεσόμενο Δπισειπημαηολογία Toulmin (1958, 2003) Andriessen et al, (2003a) Driver et al, (2000) Stegmann et al, (2007) Σα απιά επηρεηξήκαηα, είλαη δπλαηφλ λα αμηνινγεζνχλ κφλν ζε ζρέζε κε ην γλσζηηθφ πεδίν ζην νπνίν αλαθέξνληαη. Οη εθπαηδεπφκελνη ζπδεηψληαο θαη πξνζπαζψληαο λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ ζρεηηθά κε ην πηα δεδνκέλα ζπλάδνπλ κε ηελ ζεσξία, απνθηνχλ γλψζε επί ηνπ ζέκαηνο γηα ην νπνίν ζπδεηνχλ. Πιεξέζηεξε επεμεξγαζία θαη αλάιπζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Μεγαιχηεξε απφθηεζε γλψζεο επί ηνπ ζέκαηνο. Σν κνληέιν δελ απαληά ζην εξψηεκα ζρεηηθά κε ην πνηα ε ζρέζε αλάκεζα ζηελ πνηφηεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ζηελ θαηαζθεπή γλψζεο. Έρνπλ εθθξαζηεί ακθηβνιίεο σο πξνο ηελ θαηαιιειφηεηα ηνπ κνληέινπ, γηα ηελ ρξήζε ηνπ απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Δπίζεο απνθηνχλ δεμηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. - Σν κνληέιν δελ απαληά ζην εξψηεκα ζρεηηθά κε ην πνηα ε ζρέζε αλάκεζα ζηελ πνηφηεηα ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ζηελ θαηαζθεπή γλψζεο. Keefer et al, (2000) Σν αλψηεξν επίπεδν δφκεζεο - 45

51 Leitão (2000) ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ, ζρεηίδεηαη κε ηελ βαζχηεξε γλσζηηθή επεμεξγαζία, ε νπνία κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεγαιχηεξε απφθηεζε γλψζεο. Σν κνληέιν νδεγεί ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο ζε βαζχηεξε επεμεξγαζία ηνπ πεξηερνκέλνπ. Βνεζά ζηελ εμνηθείσζε κε ην ζθεπηηθφ ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ελάξηα γηα θαηαζθεπή γλψζεο Δμσηεξηθά Scripts Δμσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο Σα ζπλεξγαηηθά scripts κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο, ζηελ απφθηεζε γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο (O Donnell & Dansereau, 1992). Δίλαη ζχλζεηα εθπαηδεπηηθά εξγαιεία, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, θάλνληαο ρξήζε πιεζψξαο εθπαηδεπηηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ. Γηα παξάδεηγκα ρξεζηκνπνηνχληαη παξαηλέζεηο θαη ππελζπκίζεηο (King, 1998), γξαθηθέο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ ζηπι αιιειεπίδξαζεο (Stegmann et al, 2004) ή πξνγξακκαηίδνληαη, ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο, νη δηεπαθέο επηθνηλσλίαο ζην πεδίν ηνπ CSCL (computer-supported collaborative learning) (Baker & Lund, 1997). Σέηνηα ζπλεξγαηηθά scripts πεξηιακβάλνπλ ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο εκπιέθνληαη νη εθπαηδεπφκελνη, θαζνξίδνπλ ηελ αιιεινπρία ζρεηηθά κε ην πφηε εθηειείηαη ε θάζε δξαζηεξηφηεηα θαη αλαζέηνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζπλεξγαηηθνχο ξφινπο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο, κε ηνπο νπνίνπο νξίδεηαη πνηνο ζπκκεηέρεη ζε θάζε δξαζηεξηφηεηα (Kollar et al, 2003). Απηά ηα scripts νλνκάδνληαη εμσηεξηθά, επεηδή δελ απνηεινχλ απφ ηελ αξρή κέξνο ησλ γλσζηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, αιιά παξνπζηάδνληαη ζην εμσηεξηθφ ηνπο πεξηβάιινλ (Perkins, 1993). Σν είδνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ εμαξηάηαη απφ ηελ θαηεχζπλζε πξνο ηελ νπνία ζηνρεχεη ην script, ην νπνίν ζρεδηάδεηαη βάζεη ηεο ζρέζεο αλάκεζα ζην επηζπκεηφ καζεζηαθφ απνηέιεζκα θαη ζηηο ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Δίλαη ζαθέο φηη νη πεξηνξηζκνί πνπ πεξηγξάθνληαη απφ ηηο νδεγίεο ησλ scripts, πξέπεη λα είλαη ιεηηνπξγηθνί θαη λα βνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζρεηηθά κε ηελ επίηεπμε ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ. Οη πνιινί απζηεξνί πεξηνξηζκνί, ελδέρεηαη λα απνηξέςνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα εκπιαθνχλ ζε δξαζηεξηφηεηεο, αθφκα θαη αλ είλαη ζρεηηθέο κε ηελ έθβαζε ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ (Pea, 2004). Γηα παξάδεηγκα νη Weinberger et al, (2004), απέδεημαλ φηη έλα ζπλεξγαηηθφ script ζρεηηθφ κε ηελ γλψζε ή ηελ επηζηεκνινγία, ην νπνίν παξείρε παξαηλέζεηο θαη νδεγίεο ζρεηηθέο κε ην καζεζηαθφ πιηθφ, είρε ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ ελλνηνινγηθή εθκάζεζε (Teasley, 1997), αιιά είρε αξλεηηθά απνηειέζκαηα ζηε ζπλεηζθνξά γλψζεο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Αληηζέησο, ζε έλα script θνηλσληθνχ ραξαθηήξα, φπνπ ν εθπαηδεπφκελνο είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλνο κε ηελ ζπκκεηνρή ησλ ππνινίπσλ, ππήξμαλ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηε ζπλεηζθνξά γλψζεο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, αιιά αξλεηηθά ζηελ ελλνηνινγηθή εθκάζεζε. ρεηηθά κε ηελ άπνςε φηη ηα ζπλεξγαηηθά scripts κπνξνχλ λα απνηεινχληαη απφ δηαθνξεηηθά κεηαμχ ηνπο ζπζηαηηθά κε πνιχ ζπγθεθξηκέλα απνηειέζκαηα, έξρεηαη ζε αληίζεζε ε άπνςε φηη αξθεί λα γίλεηαη αμηνιφγεζε δηαθνξεηηθψλ εηδψλ καζεζηαθψλ απνηειεζκάησλ, έηζη ψζηε λα πξνζδηνξηζηεί ζαθέζηεξα πνηα ζπζηαηηθά επεξεάδνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηηο νδεγίεο ζε έλα εμσηεξηθφ ζπλεξγαηηθφ script. Δζσηεξηθά Scripts Δζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο Βέβαηα ε ζπλεξγαηηθή επηρεηξεκαηνινγία δελ βαζίδεηαη κφλν ζε εμσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο. Οη εθπαηδεπφκελνη δηαζέηνπλ εζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο, ηηο νπνίεο έρνπλ απνθηήζεη απφ πξνεγνχκελεο εκπεηξίεο ζε δξαζηεξηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. ηε γλσζηηθή ςπρνινγία, νη Schank & Abelson (1977), ζεσξνχλ φηη ηα scripts πεξηιακβάλνπλ θνηλή γλψζε ζρεηηθά κε θαζεκεξηλά γεγνλφηα. Γηα παξάδεηγκα, νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη είλαη εμνηθεησκέλνη κε ην script ηνπ «εζηηαηνξίνπ», φπνπ αθνινπζείηαη κία ζπγθεθξηκέλε ζεηξά γεγνλφησλ: πξψηα πεγαίλνπλ ζην εζηηαηφξην, έπεηηα θάζνληαη ζε έλα ηξαπέδη, 46

52 πεξηκέλνπλ ην ζεξβηηφξν λα ηνπο θέξεη ηνλ θαηάινγν, δίλνπλ παξαγγειία, πεξηκέλνπλ ην θαγεηφ λα έξζεη, ηξψλε ην θαγεηφ, θιπ. Δπίζεο θάλνπλ ιφγν θαη γηα «πξνζσπηθά» scripts, φπνπ ν θαζέλαο έρεη ζπγθεθξηκέλε άπνςε γηα έλα ζέκα θαη απηή κπνξεί λα κελ είλαη θνηλή γηα φινπο. Παξνκνίσο κε ηελ έλλνηα «πξνζσπηθά scripts» πνπ φξηζαλ νη Schank & Abelson (1977), κπνξεί λα νξηζηεί φηη νη εζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο απνηεινχλ έλα ζχλνιν δηαδηθαζηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γλψζε θαη ηε κάζεζε, νη νπνίεο βνεζνχλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ρεηξίδνληαη δηάθνξεο θαηαζηάζεηο θαη νπζηαζηηθά ζην πψο αληαπνθξίλνληαη ζε δξαζηεξηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Κάζε εθπαηδεπφκελνο δηαζέηεη δηαθνξεηηθέο εζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο θαη ζε δηαθνξεηηθφ βαζκφ δφκεζεο, έηζη ινηπφλ δελ έρνπλ φινη ηηο ίδηεο γλψζεηο γηα ην πψο λα ζπκπεξηθέξνληαη ζε θαηαζηάζεηο επηρεηξεκαηνινγίαο. Κάπνηνη ελδέρεηαη λα γλσξίδνπλ φηη νη ιφγνη θαη νη εμεγήζεηο πξέπεη λα νξίδνληαη ξεηά ζηα επηρεηξήκαηα, ελψ άιινη φρη. Άξα θάπνηνη, ιφγσ ηεο πξφηεξεο γλψζεο ηνπο, κπνξνχλ λα αληηθξνχζνπλ ηα επηρεηξήκαηα ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπο κε αληεπηρεηξήκαηα. Αληηζέησο άιινη πξνζπαζνχλ λα βξνπλ κία θνηλή δίνδν, ζηνρεχνληαο ζηελ ζχγθιηζε ησλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ. Ζ επηρεηξεκαηνινγία απνηειεί κέξνο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ησλ αλζξψπσλ, νη νπνίνη δηαζέηνπλ δηαθνξεηηθέο εζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο, αλάινγα κε θάπνην ζέκα, θαη εκθαλίδνπλ δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά ζε θαηαζηάζεηο επηρεηξεκαηνινγίαο. Δπίζεο νη δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ ζηα «πξνζσπηθά» scripts ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, ζπλεπάγνληαη δηαθνξεηηθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπήο γλψζεο κέζσ ζπλεξγαηηθήο επηρεηξεκαηνινγίαο. Γηα παξάδεηγκα, έλαο εθπαηδεπφκελνο πνπ δηαζέηεη πςεινχ επηπέδνπ «πξνζσπηθφ» script γηα ηελ θαηαζθεπή γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο, κπνξεί λα επεμεξγαζηεί ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ην καζεζηαθφ πιηθφ θαη λα απνθηήζεη πεξηζζφηεξε γλψζε ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν, απφ έλαλ εθπαηδεπφκελν κε ιηγφηεξεο ζηξαηεγηθέο δεμηφηεηεο ζρεηηθά κε ην πψο λα εκπιέθεηαη ζηελ θαηαζθεπή γλψζεο κέζσ επηρεηξεκαηνινγίαο. Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη δηαρσξηζκφο απφ ηα ζπλεξγαηηθά scripts πνπ παξέρνπλ πιεξνθνξίεο ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ, νη Kollar & Fischer (2004) νλφκαζαλ εζσηεξηθά scripts, ηηο εζσηεξηθέο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δηαζέηεη θάζε εθπαηδεπφκελνο. 47

53 4. ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ 4.1. ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΔΡΓΑΛΔΗΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Έλα απφ ηα πιένλ δεκνθηιή ζέκαηα ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ ζην ρψξν ηεο πιεξνθνξηθήο είλαη ε εμέιημε απφ ην παξαδνζηαθφ Web 1.0 ζην Web 2.0. Ζ ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ ζε νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο πξνζδίδεη ηδηαίηεξε ζεκαζία ζε απηή ηελ εμέιημε. Οη ρξήζηεο, είηε πξφθεηηαη γηα ηδηψηεο, είηε γηα επηρεηξήζεηο, νξγαληζκνχο, εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, θιπ. ζηαδηαθά ελεκεξψλνληαη γηα ηα ζηνηρεία θαη ηηο ηερλνινγίεο πνπ ζπληζηνχλ ην Web 2.0 θαη επσθεινχληαη απφ ηα πιενλεθηήκαηά ηνπ. Δμαηηίαο ηεο ξαγδαίαο πξνφδνπ ινηπφλ πνπ παξαηεξείηαη ζηνλ ηνκέα ηεο πιεξνθνξηθήο, έρνπλ αλαπηπρζεί αξθεηά εξγαιεία γηα online επηρεηξεκαηνινγία, αιιά θαη δηάθνξα εξγαιεία ή ινγηζκηθά, ησλ νπνίσλ ε ρξήζε πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ θαη ραξαθηεξηζηηθά επηρεηξεκαηνινγίαο. Οξηζκέλα απφ απηά αλαιχνληαη παξαθάησ. Σα εξγαιεία επηρεηξεκαηνινγίαο ππνζηεξίδνπλ ηελ αλάπηπμε, δφκεζε, θαηαγξαθή θαη αληαιιαγή επηρεηξεκάησλ θαηά ηε δηάξθεηα δηαδηθαζηψλ ζπδήηεζεο ζεκάησλ θαη ιήςεο απνθάζεσλ. IBIS Έλα θαιφ παξάδεηγκα εξγαιείσλ επηρεηξεκαηνινγίαο είλαη ε νηθνγέλεηα εξγαιείσλ πνπ αλαπηχρζεθαλ γηα ηελ ππνζηήξημε ελφο κνληέινπ επηρεηξεκαηνινγίαο ην νπνίν απνθαιείηαη IBIS (Issue-Based Information System). ην IBIS (Kunz & Rittel, 1970) δεκηνπξγείηαη κία ηεξαξρηθή δνκή γηα έλα ζθεπηηθφ αηηηνιφγεζεο ηεο απφθαζεο πνπ ιήθζεθε. Οξίδεηαη έλα αξρηθφ δήηεκα (issue), ην νπνίν αληηπξνζσπεχεη ην θχξην πξφβιεκα ή εξψηεκα κε ην νπνίν ζρεηίδεηαη έλα επηρείξεκα, θαη ζηε ζπλέρεηα παξαηίζεληαη δηάθνξεο ζέζεηο (positions) ζαλ πηζαλέο απνθάζεηο γηα ην αξρηθφ δήηεκα. ηε ζπλέρεηα, θάζε ζέζε ππνζηεξίδεηαη ή αληηθξνχεηαη απφ επηρεηξήκαηα (arguments), απφ ηα νπνία εγείξνληαη δεπηεξεχνληα δεηήκαηα, θαη έηζη δεκηνπξγείηαη κία ηεξαξρηθή δνκή απφ δεηήκαηα, ζέζεηο, επηρεηξήκαηα θαη ππν-δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κεηαμχ ηνπο. Ζ δνκή απηή ππνζηεξίδεηαη γξαθηθά απφ έλα απφ ηα γλσζηφηεξα εξγαιεία ηεο νηθνγέλεηαο IBIS, ην εξγαιείν gibis (graphical IBIS) (Conklin & Begeman, 1989). Cohere Πξφθεηηαη γηα έλα δηαδηθηπαθφ εξγαιείν ραξηνγξάθεζεο γλψζεο, ην νπνίν επηηξέπεη ζην ρξήζε λα δεη θαη λα δεκηνπξγήζεη ράξηεο κε έλλνηεο. Μία απφ ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ, είλαη φηη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα αλάιπζε επηρεηξεκαηνινγίαο (Buckingham Shum, 2008). Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν αλαπαξηζηψληαη ηα δηάθνξα ζηνηρεία, είλαη ε δεκηνπξγία ηδεψλ θαη ζπλδέζεσλ κεηαμχ ηνπο, έηζη ψζηε λα αλαπαξαζηαζεί ην πψο ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο νη ηδέεο. Οη ηδέεο κπνξνχλ λα πάξνπλ δηάθνξεο κνξθέο, φπσο γηα παξάδεηγκα εξψηεζε, απάληεζε, ππέξ ή θαηά θαη απηφ θαζνξίδεηαη απφ ηνλ ρξήζηε. Οη ζπλδέζεηο κπνξνχλ λα πάξνπλ ζεηηθή, νπδέηεξε ή αξλεηηθή κνξθή. ARGUMED Απηφ ην ζχζηεκα, εθαξκφδεη έλα πην επίζεκν κνληέιν επηρεηξεκαηνινγίαο, πην νινθιεξσκέλν θαη εμεηδηθεπκέλν ζπγθξηηηθά κε ην Cohere θαη απεπζχλεηαη θπξίσο ζηηο λνκηθέο επηζηήκεο. Βνεζά ηνλ ρξήζηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο ηεο θαηαζθεπήο επηρεηξεκάησλ, θαζψο θαη ηεο αμηνιφγεζήο ηνπο, δεδνκέλνπ φηη έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θαζνξίδεη ηε δηαιεθηηθή ζέζε ησλ επηρεηξεκάησλ (Verheij, 1999; 2005). Σν ARGUMED ππνζηεξίδεη ηε ρξήζε δειψζεσλ (φηαλ ν ρξήζηεο θάλεη κία ππφζεζε ή απιά αλαθέξεη θάηη ζρεηηθά κε θάπνην δήηεκα) θαη ζπλδέζκσλ (ππνζηεξηθηηθνχ θαη κε πεξηερνκέλνπ, θαζψο θαη ζπγθιηλνπζψλ θαη ζπλδεδεκέλσλ κεηαμχ ηνπο), δίλνληαο έηζη ηε 48

54 δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ελφο δέληξνπ δνκεκέλσλ επηρεηξεκάησλ. Βάζε ησλ ζπλδέζκσλ, ην ζχζηεκα κπνξεί λα ππνινγίζεη απηφκαηα ηε δηαιεθηηθή ζέζε ησλ δειψζεσλ, θάηη ην νπνίν δειψλεηαη κε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ ρξσκάησλ θαη ζεκαδηψλ. Convince Me Δίλαη έλα εξγαιείν γηα ηελ θαηαζθεπή θαη αλάιπζε επηρεηξεκάησλ θαη έρεη ζρεδηαζηεί έηζη ψζηε λα δηδάμεη ηνλ ζπιινγηζκφ επηζηεκνληθνχ ηχπνπ. Δίλαη βαζηζκέλν ζηε ζεσξία ηεο επεμεγεκαηηθήο ζπλνρήο θαη ζην ζρεηηθφ πξφηππν δηαζχλδεζεο ECHO (Thagard, 1989; 2000). Σν κνληέιν απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ρξήζηεο λα απνθαζίζνπλ ηελ αιεζνθάλεηα ησλ επηρεηξεκάησλ ηνπο. ην δίθηπν δηαζχλδεζεο ηνπ Thagard, νη θφκβνη αληηπξνζσπεχνπλ ηηο πξνηάζεηο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα είλαη απνδεηθηηθέο θαη ππνζεηηθέο, ελψ νη ζπλδέζεηο κεηαμχ απηψλ ησλ θφκβσλ αληηπξνζσπεχνπλ ηε ζπλνρή κεηαμχ ησλ πξνηάζεσλ. Κάζε θφκβνο έρεη κία αμία, βάζε ηνπ αξηζκνχ πνπ έρεη, ελψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πνιινί θφκβνη λα ζπλδεζνχλ κέζσ έκκεζσλ ζπλδέζεσλ. ην ECHO, ε ελεξγνπνίεζε ησλ θφκβσλ ελεκεξψλεηαη παξάιιεια: έλαο θφκβνο πνπ ζπλδέεηαη κε έλαλ άιιν (ελεξγνπνηεκέλν) θφκβν κε κία εληζρπηηθή ζχλδεζε, απμάλεη ην πνζνζηφ ελεξγνπνίεζεο, ελψ έλαο θφκβνο πνπ ζπλδέεηαη κε κία αλαζηαιηηθή ζχλδεζε, κεηψλεη ην πνζνζηφ ελεξγνπνίεζεο. Οη ηηκέο πνπ παξάγνληαη θαη' απηφ ηνλ ηξφπν αληηπξνζσπεχνπλ εάλ ε ζέζε ελφο θφκβνπ είλαη απνδεθηή ή φρη. Σα δηαγξάκκαηα πνπ θαηαζθεπάδνληαη κέζσ ηνπ Convince Me απνηεινχληαη απφ ηέηνηα δίθηπα ησλ θφκβσλ, ζηα νπνία νη θφκβνη κπνξνχλ λα έρνπλ δχν ηχπνπο: ζηνηρεία ή ππνζέζεηο. Οη επεμεγεκαηηθέο ή αληηθαηηθέο ζρέζεηο αληηπξνζσπεχνληαη σο έκκεζεο ζπλδέζεηο κεηαμχ απηψλ ησλ θφκβσλ. Σέινο, κφλν νη δειψζεηο κπνξνχλ λα ππνζηεξηρζνχλ θαη λα επηηεζνχλ, ελψ νη ζπλδέζεηο φρη. Σν εξγαιείν παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε ζρεηηθά κε ηελ αιεζνθάλεηα ησλ ζπκπεξαζκάησλ ησλ ρξεζηψλ, θαζψο δχλαηαη λα πξνβιέπεη ηηο αμηνινγήζεηο ησλ ππνζέζεσλ ησλ ρξεζηψλ, βάζεη ησλ δηαγξακκάησλ. Ζ ελεξγνπνίεζε ησλ θφκβσλ ζε έλα δίθηπν πνπ έρεη ήδε δεκηνπξγεζεί, ελεκεξψλεηαη παξάιιεια, θαη νη ηηκέο πνπ παξάγνληαη γηα ηηο δειψζεηο, δείρλνπλ ην πφζν είλαη αιεζνθαλήο ε θάζε δήισζε. Araucaria Απηφ ην ζχζηεκα έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα ππνζηεξίμεη δηαγξακκαηηθέο δηαδηθαζίεο, γηα παηδαγσγηθνχο θαη εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο. Πξνζθέξεη ππνζηήξημε γηα δηάθνξα πξφηππα επηρεηξεκαηνινγίαο (Reed & Rowe, 2004) θαη είλαη ζε ζέζε λα πξνζθέξεη κεηάθξαζε κεηαμχ ηνπο (Reed & Rowe, 2007). Σα επηρεηξήκαηα δεκηνπξγνχληαη κέζσ ηεο επηινγήο θεηκέλνπ. Οη δειψζεηο (πξφηαζε, ζθέςε, ζπκπεξάζκαηα) αλαγλσξίδνληαη, γίλνληαο έληνλεο (ππνγξακκίδνληαο θιπ). Κάζε δήισζε κπνξεί λα ζπζρεηηζηεί κε πεξηζζφηεξνπο απφ έλαλ ζπκκεηέρνληεο θαη θάζε θφκβνο, θαζψο θαη θάζε ππνζηεξηθηηθφ βέινο, κπνξεί λα έρεη κία αξηζκεηηθή αμία. Ζ αμηνιφγεζε γίλεηαη απφ ηνλ ρξήζηε θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί πξνθεηκέλνπ λα αλαπαξαζηαζεί ε εκπηζηνζχλε ζε κία πξνυπφζεζε ή ζε έλα ζπκπέξαζκα. Σν Araucaria ππνζηεξίδεη επίζεο ηε ρξήζε ζρεκάησλ επηρεηξεκαηνινγίαο. Ο ρξήζηεο κπνξεί λα "θνξηψζεη" έλα ήδε ππάξρνλ ζχλνιν ζρεκάησλ, ην νπνίν απνηειείηαη απφ έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ ζρεκάησλ, ή λα δεκηνπξγήζεη ηα δηθά ηνπ. Κάζε ζρήκα κπνξεί λα αλαηεζεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ηνπ δηαγξάκκαηνο, ην νπνίν ζθηαγξαθείηαη κε έλα ρξψκα. Με ηα ζρήκαηα, κπνξεί λα δεηρζεί ε πεγή ησλ δεδνκέλσλ ελφο επηρεηξήκαηνο θαη λα δνζεί έηζη κία γεληθή εηθφλα ησλ εξσηήζεσλ, πνπ κπνξεί λα εξσηεζνχλ πξνθεηκέλνπ λα αμηνινγεζεί ε ηζρχο ηνπ επηρεηξήκαηνο. DUNES Σν DUNES (Dialogic Argumentative and Negotiation Educational Software) ζηφρεπε ζηελ θαηαζθεπή ελφο ρψξνπ ζπδήηεζεο, ν νπνίνο ζα ραξαθηεξίδεη ηνπο δπλακηθνχο ράξηεο επηρεηξεκαηνινγίαο ( Σν έξγν μεθίλεζε ζηηο αξρέο ηνπ 2002 θαη δηήξθεζε 30 κήλεο. Ο ρψξνο ζπδήηεζεο, είρε σο ζηφρν λα ππνζηεξίμεη ηελ επεμεξγαζία δηαθφξσλ ζελαξίσλ ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ζπκπεξηιακβάλνληαο ηελ ιήςε απνθάζεσλ, ηελ 49

55 επνηθνδνκεηηθή επηρεηξεκαηνινγηθή ζπδήηεζε θιπ. Σν εξγαιείν πεξηιακβάλεη ηξία βαζηθά ζπζηαηηθά, ηελ δηαδηθηπαθή πχιε OASIS, ην εξγαιείν PASEO, πνπ πξνζθέξεη εξγαιεία ζχγρξνλεο επηθνηλσλίαο θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηέινο ην εξγαιείν DIGALO, ην νπνίν αθνξά ηελ γξαθηθή αλαπαξάζηαζε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο θαη ησλ ζπδεηήζεσλ. Δικόνα 15. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος IBIS Δικόνα 16. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος Cohere 50

56 Δικόνα 17. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος ARGUMED Δικόνα 18. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος Convince Me 51

57 Δικόνα 19. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος Araucaria Δικόνα 20. Σο πεπιβάλλον σπήζηρ ηος DUNES 4.2. iargue Δηζαγσγή Σν iargue είλαη έλα δηαδηθηπαθφ ζχζηεκα επηρεηξεκαηνινγίαο (Bouyias et al, 2007), ην νπνίν κπνξεί λα ππνζηεξίμεη πξνζαξκνζηηθά ηελ εμαζζέληζε ηεο ππνζηήξημεο πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο (Bouyias et al, 2008), θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα επίγλσζεο ηεο παξαθνινχζεζεο κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Οη ζπκκεηέρνληεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα 52

58 ρξεζηκνπνηψληαο ην iargue, λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ online θαη λα ζπκκεηέρνπλ νπζηαζηηθά ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Δικόνα 21. Σο πεπιβάλλον ηος iargue με ηο θόποςμ επισειπημαηολογίαρ (1), ηην πεπιοσή ηος ζεναπίος (2), ηο μίκπο - ζενάπιο (3) και ηα παπαδείγμαηα (4) Ζ θχξηα νζφλε ηνπ iargue απνηειείηαη απφ δχν κέξε, ηελ πεξηνρή φπνπ βξίζθεηαη ην θφξνπκ επηρεηξεκαηνινγίαο θαη απφ εθείλν ην θνκκάηη φπνπ πεξηγξάθεηαη ην ζελάξην ηεο δξαζηεξηφηεηαο. ηε κελ πξψηε πεξηνρή, εκθαλίδνληαη ηα post ησλ εθπαηδεπνκέλσλ, ηα νπνία είλαη θαηεγνξηνπνηεκέλα ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003), ελψ ζηελ δεχηεξε πεξηνρή πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ ζχκθσλα κε ην ζελάξην. ηα δεμηά ηεο θχξηα νζφλεο, ππάξρεη ε πεξηνρή φπνπ πεξηγξάθεηαη ην κίθξν - ζελάξην, ην νπνίν είλαη ρξσκαηηζκέλν πξάζηλν, έηζη ψζηε λα δίλεηαη έκθαζε ζην γεγνλφο φηη πξέπεη ε δηαδηθαζία λα γίλεη θηήκα ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ, θαζψο αξγφηεξα ζα απνζπξζεί ε ππνζηήξημε. Σέινο, δίλνληαη παξαδείγκαηα, επίζεο ζηα δεμηά ηεο θχξηαο νζφλεο. Αλάινγα πάληα κε ηε θάζε ζηελ νπνία βξίζθεηαη ε δξαζηεξηφηεηα, ην ζελάξην κπνξεί λα ρσξίδεηαη ζε κέξε ηα νπνία κπνξνχλ λα εμαζζελνχλ ρσξηζηά. Γηα παξάδεηγκα κία ζρεδίαζε κπνξεί λα απνηειείηαη απφ ηξία κέξε. ην πξψην επίπεδν (επίπεδν 0), φπνπ πεξηιακβάλνληαη γεληθέο νδεγίεο ζρεηηθά κε ηελ θάζε ηεο δξαζηεξηφηεηαο θαη απηφ δελ απνζχξεηαη πνηέ. ην δεχηεξν επίπεδν (επίπεδν 1), φπνπ πεξηγξάθεηαη ν ηξφπνο δφκεζεο ησλ κεκνλσκέλσλ επηρεηξεκάησλ, ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) θαη ηέινο ζην ηξίην επίπεδν (επίπεδν 2), φπνπ πεξηγξάθεηαη ε ζεηξά (αιιεινπρία) πνπ πξέπεη λα αθνινπζνχλ ηα επηρεηξήκαηα Αξρηηεθηνληθή ηνπ ζπζηήκαηνο Απηφ ην ζχζηεκα είλαη νπζηαζηηθά κία αξρηηεθηνληθή ηξηψλ επηπέδσλ, ηα νπνία είλαη: επίπεδν δεδνκέλσλ, επίπεδν εθαξκνγήο θαη επίπεδν παξνπζίαζεο. Απηά ηα επίπεδα απνηεινχληαη απφ ηα παξαθάησ ζπζηαηηθά: Σκήκα δηαρείξηζεο (administration component) Δπηηξέπεη ηελ δηαρείξηζε ηνπ θαηαιφγνπ ησλ εγγξακκέλσλ ρξεζηψλ θαη ησλ ζηνηρείσλ εγγξαθήο ηνπο. Αλ έλαο ρξήζηεο εγγξάθεηαη σο εθπαηδεπηηθφο, ηφηε ην ζχζηεκα ελεξγνπνηεί έλα ζχλνιν εξγαιείσλ αλάιπζεο πνπ επεμεγνχλ ηελ εμέιημε ηεο επηρεηξεκαηνινγίαο. Όια ηα δεδνκέλα απνζεθεχνληαη ζην ηκήκα απνζήθεπζεο πεξηερνκέλνπ, ην νπνίν είλαη αξκφδην γηα ηελ απνζήθεπζε ηνπο ζε θαηάιιειεο βάζεηο δεδνκέλσλ. Σκήκα ζπλεξγαζίαο (collaboration component) 53

59 Απνηειείηαη απφ έλα ζχλνιν εξγαιείσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο. Απηά ηα εξγαιεία κπνξνχλ λα είλαη θφξνπκ (forum) επηρεηξεκαηνινγίαο ή έλα ηκήκα ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ ή έλα εξγαιείν ζπλνκηιίαο (chat). Σν θφξνπκ επηρεηξεκαηνινγίαο πξνζθέξεη κεξηθά ζηνηρεία απεηθφληζεο, φπσο γηα παξάδεηγκα κία ελδεηθηηθή εηθφλα γηα θάζε ηχπν επηρεηξήκαηνο. Σα δεδνκέλα απφ φια ηα εξγαιεία ζπλεξγαζίαο απνζεθεχνληαη ζην ηκήκα απνζήθεπζεο πεξηερνκέλνπ. Δικόνα 22. Απσιηεκηονική ηος iargue Σκήκα δηαρείξηζεο ζελαξίνπ (script management component) Σν ζπζηαηηθφ απηφ ππνζηεξίδεη έλαλ επέιηθην κεραληζκφ ππνζηήξημεο θαη πεξηέρεη κία κνλάδα (module) νξγάλσλ ειέγρνπ ηεο ζπλεξγαζίαο, ε νπνία παίξλεη αλαηξνθνδφηεζε απφ ην εξγαιείν ζπλεξγαζίαο πνπ βξίζθεηαη ζε ρξήζε, φπσο γηα παξάδεηγκα ην θφξνπκ επηρεηξεκαηνινγίαο. χκθσλα κε ηελ θαηάζηαζε απφζπξζεο, ε κνλάδα ειέγρνπ ελεξγνπνηεί θαη ζπγρξνλίδεη ηελ κνλάδα απφζπξζεο ηεο ππνζηήξημεο θαη ηελ κνλάδα ειέγρνπ ησλ ζπκκεηερφλησλ. Ζ κνλάδα απφζπξζεο είλαη αξκφδηα γηα ηελ εμαζζέληζε ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπ ζελαξίνπ, ζηελ νζφλε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Ζ κνλάδα ειέγρνπ ησλ ζπκκεηερφλησλ είλαη αξκφδηα γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ελφο ζπλφινπ παξαηλέζεσλ (prompts) πξνο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο πνπ ζπλεξγάδνληαη, πξνθεηκέλνπ λα πξνθιεζεί ν έιεγρνο ησλ ζπλεηζθνξψλ ηνπο. 54

60 Δικόνα 23. Σμήμα διασείπιζηρ ζεναπίος ηος iargue Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ζρεδίαζεο ησλ θάζεσλ ελφο ζελαξίνπ κπνξνχκε λα απνζχξνπκε ηελ παξνρή ππνζηήξημεο θαη βνήζεηαο πξνο ηνπο εθπαηδεπνκέλνπο ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν επηζπκνχκε. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε θάζε πεξηέρεη έλα κίθξν-ζελάξην, ην νπνίν ππνηίζεηαη φηη ζα εζσηεξηθνπνηήζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη θαη κπνξεί λα απνζπξζεί. Καηφπηλ κπνξνχκε λα εηζαγάγνπκε ην θείκελν κε ηελ πεξηγξαθή ηεο θάζεο θαη λα ξπζκίζνπκε ηηο ιεπηνκέξεηεο ηεο απφζπξζεο (θαηάζηαζε-κέγεζνο, ρξφλνο θαη έιεγρνο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ). Πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη κεγαιχηεξε επειημία ζηελ απφζπξζε, κπνξνχκε λα θαζνξίζνπκε αλ ζα απνζπξζεί νιφθιεξν ην θείκελν ακέζσο ή βαζκηαία. Γηα λα εθαξκφζνπκε βαζκηαία ηελ απφζπξζε, πξέπεη λα πεξηγξάςνπκε ην θείκελν ηεο πεξηγξαθήο ηεο θάζεο ζε κηθξφηεξα κέξε, ηα νπνία νλνκάδνληαη επίπεδα. Κάζε επίπεδν είλαη έλα είδνο κίθξν-ζελαξίνπ, πνπ ππφθεηηαη ζην ίδην κέγεζνο απφζπξζεο, φπσο θαη ε θάζε ζηελ νπνία αλήθεη. Σν ζχζηεκα νπζηαζηηθά βνεζά έλαλ εθπαηδεπηηθφ λα πεξηγξάςεη κε επθνιία κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία απνηειείηαη απφ δηάθνξεο θάζεηο, νη νπνίεο επαλαιακβάλνληαη βάζε ελφο κεραληζκνχ επαλάιεςεο (repetition mechanism). ε θάζε θάζε ν εθπαηδεπφκελνο έρεη ζπγθεθξηκέλν ξφιν θαη πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο είλαη αηνκηθέο ή ζπλεξγαηηθέο. Όηαλ κία θάζε πεξηιακβάλεη ζηνηρεία ηα νπνία πξέπεη λα θαηαλνεζνχλ απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο (κίθξν-ζελάξην), ην ζχζηεκα ελεξγνπνηεί ην κεραληζκφ απφζπξζεο ηεο ππνζηήξημεο (fading mechanism), έηζη ψζηε λα θαζνξηζηνχλ νη αληίζηνηρνη παξάκεηξνη. Οη Bouyias et al, (2008) δηέθξηλαλ ηέζζεξηο θαηαζηάζεηο απφζπξζεο: Καηάζηαζε κε απφζπξζεο (no fading), Δπηινγή απφ ηνλ ρξήζηε γηα ηνλ βαζκφ ηεο απφζπξζεο (userselectable), Καηάζηαζε πξνζσξηλήο απφζπξζεο (temporal) θαη Απφζπξζε ππφ φξνπο (conditional). Οη θαηαζηάζεηο απφζπξζεο θαζνξίδνληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηή θαηά ηε δηάξθεηα δεκηνπξγίαο ηνπ ζελαξίνπ. Σν ζχζηεκα, ηέινο, εθαξκφδεη έλα κεραληζκφ πεξηζηξνθήο (rotation mechanism), έηζη ψζηε λα ελαιιάζζεη ηνπο ξφινπο πνπ αλαηίζεληαη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα ν κεραληζκφο απφζπξζεο ηεο ππνζηήξημεο κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί ζε ηέζζεξα πηζαλέο θαηαζηάζεηο απφζπξζεο, νη νπνίεο πεξηγξάθνληαη παξαθάησ: Καηάζηαζη μη απόζςπζηρ (no fading): ε απηφ ηελ θαηάζηαζε, φια ηα ζηνηρεία ηνπ κίθξν-ζελαξίνπ είλαη πάληα νξαηά γηα ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Αλ ε θάζε πεξηγξάθεηαη ζε επίπεδα, ππάξρεη ε επηινγή "θιεηδψκαηνο" ηνπ ζελαξίνπ ζε έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν. Δπιλογή από ηον σπήζηη για ηον βαθμό ηηρ απόζςπζηρ (user-selectable): ε απηή ηελ θαηάζηαζε, απνθαζίδνπλ νη εθπαηδεπφκελνη πφηε δελ ρξεηάδνληαη ηελ ππνζηήξημε. Τπάξρεη πηζαλφηεηα ν εθπαηδεπφκελνο λα ζεσξεί πεξηηηή ηελ παξνρή ππνζηήξημεο, δεδνκέλνπ φηη κπνξεί ήδε λα έρεη εζσηεξηθνπνηήζεη ηελ επηζπκεηή γλψζε ή λα είλαη ήδε εμνηθεησκέλνο κε ην ζελάξην. Καηά ζπλέπεηα, κπνξεί λα απελεξγνπνηήζεη ηελ παξνρή ππνζηήξημεο. Βέβαηα, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα αλ ν εθπαηδεπφκελνο ρξεηάδεηαη μαλά 55

61 ππνζηήξημε, λα ηελ ρξεζηκνπνηήζεη, δεκηνπξγψληαο νπζηαζηηθά κία θαηάζηαζε επαλαθνξάο ηεο ππνζηήξημεο (fade in). Καηάζηαζη πποζωπινήρ απόζςπζηρ (temporal): ε απηή ηελ θαηάζηαζε, θαζνξίδεηαη ην ρξνληθφ ζεκείν ζην νπνίν ζα απνζχξεηαη ε ππνζηήξημε ζε θάζε θάζε ηνπ ζελαξίνπ. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη εθπαηδεπφκελνη ζα έρνπλ ππνζηήξημε γηα ηελ ίδηα ρξνληθή δηάξθεηα θάζε θνξά πνπ ζπλδένληαη ζην ζχζηεκα. Αλ ην ζελάξην πεξηγξάθεηαη ζε επίπεδα, ηφηε ε απφζπξζε ζα εθαξκφδεηαη ζην αληίζηνηρν ρξνληθφ ζεκείν θάζε επηπέδνπ ηνπ κίθξν - ζελαξίνπ. Απόζςπζη ςπό όποςρ (conditional): ε απηή ηελ θαηάζηαζε θαζνξίδεηαη ζχκθσλα κε πνηνπο φξνπο ζα γίλεη απφζπξζε ηεο ππνζηήξημεο. Γηα παξάδεηγκα, αλ ν εθπαηδεπφκελνο ζπλδεζεί 3 θνξέο, ηφηε απφ ηελ ηέηαξηε θαη κεηά λα απνζχξεηαη ε ππνζηήξημε. Έλα άιιν παξάδεηγκα είλαη "επηρεηξήκαηα=2", θάηη πνπ ζεκαίλεη φηη ην ζχζηεκα κεηξά ηα επηρεηξήκαηα πνπ θάλεη ν εθπαηδεπφκελνο θαη ζην ηξίην επηρείξεκα, ζα απνζχξεηαη ε ππνζηήξημε. Όηαλ ελεξγνπνηείηαη κία απφ ηηο δχν ηειεπηαίεο επηινγέο, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ελεξγνπνίεζεο ηνπ κεραληζκνχ ειέγρνπ κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη φζν πην ζχληνκα εθαξκφδεηαη ε απφζπξζε, ηφηε ην ηκήκα ζπλεξγαζίαο ζα ελεξγνπνηεί ην κεραληζκφ ειέγρνπ θαη ζα εκθαλίδεηαη ζηελ νζφλε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ κία παξαίλεζε, ε νπνία ζα ηνλ πξνηξέπεη λα ειέγμεη ηελ νξζφηεηα ηνπ επηρεηξήκαηνο ηνπ ζπλεξγάηε ηνπ. Γηα λα είλαη ιεηηνπξγηθφο ν κεραληζκφο ειέγρνπ, πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ δηάθνξεο παξαηλέζεηο θαη ην ζχζηεκα ζα επηιέγεη ηπραία πνηα ζα δείμεη ζηελ νζφλε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Με βάζε ηελ αξρηηεθηνληθή πνπ πεξηγξάθεθε έρεη αλαπηπρζεί έλα ζχζηεκα, ζην νπνίν έρεη ελζσκαησζεί έλα πεξηβάιινλ γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη έλα γηα ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο θαη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Κάζε έλα απφ ηα δχν απηά πεξηβάιινληα, ελεξγνπνηνχληαη αλάινγα κε ην πνηνο ζπλδέεηαη θαη ην επίπεδν πξφζβαζεο πνπ έρεη ζην ζχζηεκα. Δικόνα 24. Ανάλςζη ηων ζςζηαηικών ηος iargue Αμηνιφγεζε ηεο επρξεζηίαο ηνπ iargue Καηά ηε δηάξθεηα ηεο εθπαίδεπζεο, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ζπζηεκαηηθή παξαηήξεζε κέζσ αξρείσλ, κέζσ ελφο παξαηεξεηή ή κέζσ ιεθηηθψλ κεζφδσλ. Οη ιεθηηθέο κέζνδνη είλαη νη κφλεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ παξαθνινχζεζε ησλ θηλήζεσλ ηνπ εθπαηδεπφκελνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κάζεζεο, ελψ νη άιιεο δχν κέζνδνη αθνξνχλ άκεζα ηε ζπκπεξηθνξά, άξα απαηηείηαη λα αλαιπζνχλ απφ ηνλ εξεπλεηή. χκθσλα κε ηνλ Preece (1990), ε επρξεζηία νξίδεηαη σο: έλα «κέηξν ηεο επθνιίαο κε ηελ νπνία έλα ζχζηεκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί, ηεο αζθάιεηαο, ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο ηνπ, θαζψο επίζεο θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ρξεζηψλ απέλαληη ζ 56

62 απηφ». Μία απφ ηηο ηερληθέο αμηνιφγεζεο ηεο επρξεζηίαο ηνπ iargue είλαη ην πξσηφθνιιν Think Aloud, φπνπ ν ρξήζηεο κηιάεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Οξηζκέλα ζεκαληηθά ζηνηρεία ηνπ είλαη ηα εμήο: Εεηείηαη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα ιέλε απηφ πνπ ζθέθηνληαη θαηά ηε δηάξθεηα επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο. Γηα παξάδεηγκα θαινχληαη λα αλαθέξνπλ πνπ θνηηάλε ζηελ νζφλε, ηη θάλνπλ, πψο αηζζάλνληαη, ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Γελ είλαη απαξαίηεην λα δίλνπλ εμεγήζεηο γηα ηηο θηλήζεηο θαη ηηο απνθάζεηο ηνπο. Υξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο ςπρνινγίαο. ηφρνο ηεο κεζφδνπ είλαη λα αλαγλσξηζηνχλ γλσζηηθέο θαη κεηαγλσζηηθέο δηαδηθαζίεο, πνπ ππάξρνπλ ζε δηαθνξεηηθέο ζεκαηηθέο πεξηνρέο. Έρεη βέβαηα δερηεί πνιχ θξηηηθή απφ ηελ αξρή ηεο εθαξκνγήο ηεο (Afflerbach, 2000; Crutcher, 1994; Nisbett & Wilson 1977; Payne, 1994; Russo et al, 1989). Ζ θξηηηθή πνπ δέρεηαη ε κέζνδνο επηθεληξψλεηαη ζε δχν ζεκεία. Σν πξψην είλαη ην ζέκα ηεο ηθαλφηεηαο ηεο άκεζεο αληίδξαζεο ηεο κεζφδνπ. Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη είλαη αλ ν ηξφπνο ηεο ζθέςεο αιιάδεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεζφδνπ, επεηδή ην λα ιέεη θαλείο απηφ πνπ ζθέθηεηαη θαηαλαιψλεη πφξνπο απφ ην γλσζηηθφ ηνπ ζχζηεκα, νη νπνίνη ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ αιιηψο γηα ηνλ αξρηθφ ζηφρν. Σν δεχηεξν πξφβιεκα έρεη λα θάλεη κε ηελ πιεξφηεηα ησλ ιεθηηθψλ κεζφδσλ, αλ δειαδή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεζφδνπ ράλεηαη θαζφινπ πιεξνθνξία. Ζ ρξήζε ηερληθψλ θαηαγξαθήο ηεο νκηιίαο σο κέζν αμηνιφγεζεο ηνπ επηπέδνπ ηεο γλψζεο, είλαη δηαδεδνκέλε απφ παιηά. Ο ςπρνιφγνο Karl Duncker (1945) πεξηέγξαςε ηελ ηερληθή Think Aloud, σο έλα παξαγσγηθφ ηξφπν ζθέςεο, ν νπνίνο βνεζά ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν αλαπηχζζνπλ δηάθνξα ζέκαηα νη εθπαηδεπφκελνη. Οη Ericsson & Simon (1993), ππνζηήξημαλ φηη ε ηερληθή Think Aloud, είλαη κία έγθπξε κέζνδνο γηα ηελ δηεξεχλεζε ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Ζ κέζνδνο ζπιιέγεη δεδνκέλα απφ ηελ βξαρππξφζεζκε κλήκε ησλ ρξεζηψλ θαη έρεη ηφζν πιενλεθηήκαηα φζν θαη κεηνλεθηήκαηα. Ζ ζπιινγή δεδνκέλσλ απφ ηε βξαρππξφζεζκε κλήκε είλαη πξνηηκφηεξε, επεηδή νη ζθέςεηο πνπ παξάγνληαη ζηε καθξνπξφζεζκε κλήκε δελ απνηεινχλ, θαηά κία έλλνηα, πξψηε χιε γηαηί έρνπλ ήδε ππνζηεί θάπνηα επεμεξγαζία. Οη Ericsson & Simon (1993) ππνζηήξημαλ φηη κφιηο ε πιεξνθνξία πεξλά ζηε καθξνπξφζεζκε κλήκε, δελ απνηειεί αμηφπηζην ζηνηρεία γηα ηελ πεξηγξαθή ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Αληηζέησο, ε ζπιινγή δεδνκέλσλ ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν κπνξεί λα απνβεί πξνβιεκαηηθή γηαηί ε νκηιία, θαηά γεληθή νκνινγία, ζηεξείηαη ζπλνρήο θαη δνκήο ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο. Ίζσο είλαη πξνηηκφηεξν λα ζπκπιεξψζνπλ νη εθπαηδεπφκελνη έλα εξσηεκαηνιφγην, κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο κεζφδνπ. Ζ Branch (2000) ππνζηήξημε φηη ην γλσζηηθφ θνξηίν πνπ παξάγεηαη απφ ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ηελ νκηιία, κπνξεί λα είλαη δχζθνιν λα επεμεξγαζηεί γηα νξηζκέλα ζέκαηα. Ζ Branch (2000) θαη νη Fonteyn et al, (1993) δηαπίζησζαλ φηη νη εξσηήζεηο δηαδηθαζηηθνχ ηχπνπ ζε δηάθνξα ζέκαηα, παξείραλ ρξήζηκεο πιεξνθνξίεο, νη νπνίεο δηεπθφιπλαλ ηελ θαηαλφεζε θαη ηελ εξκελεία ησλ δεδνκέλσλ ηεο κεζφδνπ Think Aloud. Ζ δηαδηθαζία εθαξκνγήο ηεο κεζφδνπ δηαθξίλεηαη απφ ηελ εθαξκνγή δχν βεκάησλ. Γεληθά ν εξεπλεηήο απνθεχγεη λα απνζπά ηελ πξνζνρή ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ θαηά ηε δηάξθεηα επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο. ε πεξίπησζε πνπ ν εθπαηδεπφκελνο δελ ζρνιηάζεη ηηο θηλήζεηο ηνπ γηα αξθεηά δεπηεξφιεπηα, ηφηε ηνλ πξνηξέπεη λα ζπλερίζεη λα ζρνιηάδεη. Απηνχ ηνπ ηχπνπ νη παξαηλέζεηο, λαη κελ ελζαξξχλνπλ ηνλ εθπαηδεπφκελν λα εθαξκφζεη ηελ ηερληθή αιιά δελ πξνζζέηνπλ επηπιένλ ζηνηρεία ή ηδέεο ζε απηά πνπ ζθνπεχεη λα πεη. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο κεζφδνπ, εθαξκφδεηαη ην δεχηεξν βήκα ηεο δηαδηθαζίαο, φπνπ ηίζεληαη ζηνλ εθπαηδεπφκελν νξηζκέλεο εξσηήζεηο. Οη απαληήζεηο ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ, δελ απνηεινχλ βαζηθά δεδνκέλα, φπσο απηά πνπ πξνέθπςαλ θαηά ην πξψην βήκα, αιιά κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζπκπιεξσκαηηθά. Απηέο νη εξσηήζεηο κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ ηδηαίηεξα, ζε εθείλνπο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο πνπ πζηεξνχλ έλαληη άιισλ θαη δελ κπνξνχλ λα «θζάζνπλ» ην επηζπκεηφ γλσζηηθφ επίπεδν ζρεηηθά κε ηελ ηερληθή, θαηά ηε δηάξθεηα επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο. 57

63 Σν κνληέιν ησλ Ericsson & Simon (1993) πξνηείλεη ηξεηο ηχπνπο ιεθηηθψλ δεδνκέλσλ. ην πξψην επίπεδν βξίζθεηαη ε κέζνδνο Σalk Αloud, ζην δεχηεξν ε Σhink Αloud θαη ζην ηξίην επίπεδν ηνπνζεηνχληαη ιεθηηθέο δηαδηθαζίεο, νη νπνίεο πεξηιακβάλνπλ νπζηαζηηθά δηαδηθαζίεο πνπ πξνεγνχληαη ηεο ηειηθήο ιεθηηθήο δηαηχπσζεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ελδνζθφπεζε. Ζ δηαθνξά πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηηο κεζφδνπο, είλαη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ιακβάλνληαη νη ιεθηηθέο δηαηππψζεηο. Απηφ ην κνληέιν ζεσξεί φηη ε γλσζηηθή αξρηηεθηνληθή ηνπ αλζξψπνπ, δειαδή ε κλήκε ηνπ, απνηειείηαη απφ δηαθνξεηηθά κέξε. ηελ αηζζεηήξηα κλήκε (sensory register), ε πιεξνθνξία θσδηθνπνηείηαη θαη απνζεθεχεηαη ζε ζχληνκε κνξθή. Έλα κεγάιν κέγεζνο ηεο πιεξνθνξίαο ράλεηαη θαηεπζείαλ θαη κφλν έλα κηθξφ κέξνο δεδνκέλσλ απνζεθεχεηαη ζηελ βξαρππξφζεζκε κλήκε (short term memory), ην κέγεζνο ηεο νπνίαο είλαη κηθξφ ζε κέγεζνο θαη δελ δχλαηαη λα απνζεθεχζεη πιεξνθνξία γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Ζ πιεξνθνξία πνπ επεμεξγάδεηαη, απνζεθεχεηαη ζηε καθξνπξφζεζκε κλήκε (long-term memory). Δθεί απνζεθεχεηαη ε πιεξνθνξία πνπ δε ρξεζηκνπνηείηαη άκεζα. χκθσλα κε απηφ ην γλσζηηθφ κνληέιν, κφλν ην πεξηερφκελν ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο κπνξεί λα γίλεη ιεθηηθή αλαπαξάζηαζε, ελψ ην πεξηερφκελν ηεο καθξνπξφζεζκε κλήκεο ζα πξέπεη πξψηα λα κεηαθεξζεί ζηελ βξαρππξφζεζκε. Πην αλαιπηηθά ηα ηξία επίπεδα ιεθηηθψλ δηαηππψζεσλ είλαη ηα εμήο: Δπίπεδο ππώηο: Ο εθπαηδεπφκελνο ιέεη ην θσδηθνπνηεκέλν πεξηερφκελν ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο ηνπ θσλαρηά, ρσξίο ηδηαίηεξε πξνζπάζεηα ή άιιεο δηαδηθαζίεο. Με απηφ ηνλ ηξφπν, ε επίηεπμε ηνπ αξρηθνχ ζηφρνπ, δελ επεξεάδεηαη θαζφινπ. Οη Ericsson & Simon (1993) νλφκαζαλ απηή ηε κέζνδν Talk Aloud. Δπίπεδο δεύηεπο: Σν πεξηερφκελν ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο πξέπεη λα θσδηθνπνηεζεί πξνθνξηθά, έηζη ψζηε λα κπνξεί λα αλαιπζεί. Απηή ε δηαδηθαζία απαηηεί ρξφλν, έρνληαο σο απνηέιεζκα λα απαηηείηαη πεξηζζφηεξνο ρξφλνο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ παχζεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζθέςεο. Σν φλνκα πνπ έδσζαλ ζε απηή ηε κέζνδν ήηαλ Think Aloud. Δπίπεδο ηπίηο: Ο εθπαηδεπφκελνο πξέπεη λα αλαιχζεη δηεμνδηθά ηηο ζθέςεηο ηνπ ή ηηο θηλήζεηο ηνπ, άξα απαηηνχληαη επηπιένλ δηαδηθαζίεο, πέξαλ ησλ ιεθηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Απηφ νδεγεί ζε κεγαιχηεξν ρξφλν επεμεξγαζίαο, ελψ κπνξεί θαη λα νδεγήζεη ζηελ αιιαγή ησλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Ζ πιεξνθνξία απφ ηε καθξνπξφζεζκε κλήκε πξέπεη λα αλαζπξζεί θαη λα ζπγθξηζεί κε ην πεξηερφκελν ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο, έηζη ψζηε λα εληνπηζηνχλ νη δηαθνξέο. Δπηπιένλ πξέπεη λα θηιηξάξνληαη νη απνθάζεηο, ζρεηηθά κε ην αλ ε πιεξνθνξία ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο πξέπεη λα αλαπαξαζηαζεί ιεθηηθά. Γεδνκέλνπ φηη ε δηαηχπσζε δελ είλαη απιά κία θσδηθνπνίεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο βξαρππξφζεζκεο κλήκεο, αιιά απαηηεί απηέο νη πιεξνθνξίεο λα ζπλδεζνχλ κε ηηο πξνεγνχκελεο ζθέςεηο ηνπ εθπαηδεπφκελνπ, απηφ ζα έρεη επηπηψζεηο ζηελ επίηεπμε ηνπ αξρηθνχ ζηφρνπ. Πίνακαρ 5. Δπίπεδα λεκηικών διαηςπώζεων και ζςνέπειερ ζηην απόδοζη ηηρ μάθηζηρ. Bannert & Mengelkamp (2008) Σπία επίπεδα λεκηικών διαηςπώζεων 1. Talk aloud Γελ ππάξρνπλ ελδηάκεζεο δηαδηθαζίεο 2. Think aloud Λεθηηθή θσδηθνπνίεζε Μεγαιχηεξνο ρξφλνο επεμεξγαζίαο 3. Reflect when prompted Φηιηξάξηζκα, ιεθηηθή θσδηθνπνίεζε Αιιαγέο ζηηο γλσζηηθέο δηαδηθαζίεο ςνέπειερ Καλέλα απνηέιεζκα απφδνζεο Δπίπησζε ζην ρξφλν, αιιά φρη ζηελ απφδνζε πλέπεηεο θαη ζην ρξφλν θαη ζηελ απφδνζε 58

64 Απηά ηα ηξία επίπεδα ιεθηηθψλ δηαηππψζεσλ ρξεηάδνληαη εηδηθή κεηαρείξηζε γηα λα επέιζεη ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα. ηα πξψηα δχν, πξέπεη λα παξνηξχλνληαη νη καζεηέο λα ιέλε δπλαηά απηφ πνπ ζθέθηνληαη ρσξίο λα είλαη αλαγθαζκέλνη λα ην εξκελεχζνπλ ή λα ην δηθαηνινγήζνπλ. ε πεξίπησζε παχζεο, ζα πξέπεη ν εθπαηδεπηήο λα παξαθηλεί ηνλ εθπαηδεπφκελν λα ζπλερίζεη λα ιέεη φηη ζθέθηεηαη. ην ηξίην επίπεδν, πξέπεη λα παξαθηλνχληαη νη εθπαηδεπφκελνη, λα εμεγνχλ ηηο ζθέςεηο ηνπο θαη λα αλαιχνπλ ηηο ιχζεηο πνπ βξίζθνπλ. χκθσλα κε ην κνληέιν ησλ Ericsson & Simon (1993), κφλν ηα πξψηα δχν επίπεδα είλαη επαξθείο κέζνδνη αμηνιφγεζεο δηαδηθηπαθψλ εθαξκνγψλ. 59

65 5. ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ & ΔΛΔΓΥΟ ΤΝΔΡΓΑΣΗ 5.1. ΜΟΡΦΔ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ Πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε νη εθπαηδεπφκελνη λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζε δξαζηεξηφηεηεο εθπαηδεπηηθνχ θαη ζπλεξγαηηθνχ ηχπνπ θαη λα κπνξέζνπλ λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ ζσζηά, ζα πξέπεη λα ηνπο παξέρεηε ππνζηήξημε. Οη θπξηφηεξεο κνξθέο ππνζηήξημεο αλαιχνληαη παξαθάησ Modeling (Πξνηππνπνίεζε - Μνληεινπνίεζε) Δίλαη ε πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελε ηερληθή ζηα CLE (Constructivist Learning Environment - Δπνηθνδνκηθφ Πεξηβάιινλ Μάζεζεο). Γηαθξίλνληαη δχν ηχπνη: πκπεξηθνξηζηηθή δηακφξθσζε, ε νπνία θαηαδεηθλχεη πψο λα εθηειεζηνχλ νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ δνκή ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Γλσζηηθή δηακφξθσζε ησλ θξπθψλ γλσζηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ε νπνία δηαηππψλεη ηνλ ζπιινγηζκφ πνπ νη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ελψ αζρνινχληαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ πην ζπλεζηζκέλε κέζνδνο γηα ηελ κνληεινπνίεζε ηεο επίιπζεο ελφο πξνβιήκαηνο είλαη ηα ιπκέλα παξαδείγκαηα (Sweller & Cooper, 1985). Αλ ν εθπαηδεπφκελνο ρξεηαζηεί βνήζεηα, θαιφ είλαη ζε έλα CLE λα ππάξρεη θάπνην θνπκπί βνήζεηαο, ην νπνίν αλ παηήζεη ζα δεη ζηνρεπφκελε επίιπζε ησλ απνξηψλ ηνπ, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα πξνζπαζήζεη λα αλαθαιχςεη πηπρέο ηνπ πξνβιήκαηνο κφλνο ηνπ. Σα ιπκέλα παξαδείγκαηα πεξηέρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ην πψο ιχλεηαη έλα πξφβιεκα, δείρλνληαο ηε ιχζε ελφο πεηξάκαηνο. Γεγνλφο είλαη φηη βνεζνχλ πξνο ηελ δεκηνπξγία πξνηχπσλ θαη ζηελ αλαγλψξηζε δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ πξνβιεκάησλ. Απηφο πνπ ζα δείμεη ηελ ιχζε ηνπ πξνβιήκαηνο (ν νπνίνο ζα πξέπεη λα είλαη ηθαλφο αιιά φρη θαη αλάγθε εηδηθφο), πξέπεη λα δείμεη φια ηα απαξαίηεηα βήκαηα πνπ νδήγεζαλ ζηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζα πξέπεη λα αηηηνινγήζεη ηελ απφθαζε πνπ παίξλεη, δείρλνληαο νπζηαζηηθά θαη ηα πξνθαλή αιιά θαη ηα θξπθά ζεκεία ηνπ πξνβιήκαηνο (Jonassen, 1999) Coaching (Καζνδήγεζε) Οη εθπαηδεπφκελνη πξνζπαζνχλ λα δξάζνπλ φπσο ζηελ πξνεγνχκελε θαηάζηαζε, δειαδή πξψηα κέζσ αληηγξαθήο θαη πηζηήο εθαξκνγήο ηνπ πξνηχπνπ, πξννδεχνληαο κέζσ ηεο δηαηχπσζεο ηνπ πξνβιήκαηνο θαη ηεο απφδνζεο ηνπο, κε απψηεξν ζηφρν ηε δεκηνπξγία εμεηδηθεπκέλσλ γλψζεσλ. ε φια απηά ηα ζηάδηα ν εθπαηδεπφκελνο ζα βειηηψλεηαη κε ηε βνήζεηα ηνπ θαζεγεηή θαζνδεγεηή, ν ξφινο ηνπ νπνίνπ είλαη πνιχπινθνο. Μέζα ζηα θαζήθνληά ηνπ είλαη λα παξαθηλεί ην ελδηαθέξνλ ηνπ εθπαηδεπφκελνπ, λα αλαιχεη ηελ επίδνζή ηνπ, λα ηνπ παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε θαη ζπκβνπιέο γηα ηελ απφδνζή ηνπ, θαζψο θαη ζπκβνπιέο γηα ην πψο λα κάζεη λα ελεξγεί θαη ηέινο λα πξνθαιεί ηνλ εθπαηδεπφκελν λα δηαηππψζεη ηη έρεη κάζεη. Ζ θαζνδήγεζε κπνξεί λα δεηεζεί απφ ηνλ αξράξην ζε έλα πεξηβάιινλ, παηψληαο έλα αληίζηνηρν θνπκπί ην νπνίν ζα ηνλ παξαπέκπεη ζε βνήζεηα. Αληί γηα ην θνπκπί, ε θαζνδήγεζε κπνξεί λα πξνέξρεηαη θαηεπζείαλ απφ ηνλ θαζνδεγεηή, αλ εθείλε ηε ζηηγκή παξαηεξεί ηνλ εθπαηδεπφκελν, πξνζθέξνληάο ηνπ ζπκβνπιέο θαη αλαηξνθνδφηεζε ζρεηηθά κε ηα ιάζε ή ηηο απνξίεο ηνπ (Laffey et al, 1998). 60

66 Έλαο θαιφο θαζνδεγεηήο πεξηγξάθεη ηελ ζεκαληηθφηεηα ηνπ πξνβιήκαηνο ζηνλ αξράξην. Αλ απηφ δε θαλεί αξθεηφ, ηφηε πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα εκπιέμεη ηνλ αξράξην ζην πξφβιεκα θαη λα ηνπ θηλήζεη ην ελδηαθέξνλ κε θάπνην ηξφπν. Δηδηθά ζηα πξψηα ζηάδηα, πξέπεη λα εληζρχεηαη ε απηνπεπνίζεζε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Αξρηθά δειαδή πξέπεη λα παξαηλεί ηνλ εθπαηδεπφκελν ν εθπαηδεπηήο, αιιά απφ έλα ζεκείν θαη έπεηηα θαιφ είλαη λα απνζχξνληαη πιήξσο απηνχ ηνπ ηχπνπ νη παξαηλέζεηο, εηδηθά απφ ηε ζηηγκή πνπ ν εθπαηδεπφκελεο έρεη εμνηθεησζεί κε ην πξφβιεκα. Ο πην ζεκαληηθφο ξφινο ηνπ θαζνδεγεηή, είλαη λα παξαθνινπζεί, λα ειέγρεη θαη λα αλαιχζεη ηελ πξφνδν ηνπ εθπαηδεπφκελνπ. Γηα λα ην πεηχρεη απηφ κπνξεί λα παξέρεη κηθξέο ζπκβνπιέο, αιιά φρη ηε ιχζε. Οξηζκέλεο θνξέο ην λνεηηθφ κνληέιν, πνπ πεξηγξάθεη ηε δνκή ηνπ πξνβιήκαηνο, δελ είλαη ζσζηά δνκεκέλν, απηφ έρεη σο απνηέιεζκα, ν εθπαηδεπφκελνο λα πξνζπαζεί λα ιχζεη ιάζνο πξφβιεκα θαη λα κελ έρεη αληηιεθζεί πιήξσο πνην είλαη ην πξφβιεκα. ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο ν εθπαηδεπηήο νθείιεη λα ηνλ παξαθηλεί, ξσηψληαο ζρεηηθά πξάγκαηα κε ην πξφβιεκα. Όηαλ νη καζεηέο δελ έρνπλ θαζνδήγεζε, ζπαλίσο αιιειεπηδξνχλ απνδνηηθά, απεπζχλνληαο εξσηήζεηο, εμεγψληαο θαη δηθαηνινγψληαο ηελ άπνςή ηνπο (Barron, 2003). πγθεθξηκέλα ζηελ αξρή ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ζεσξείηαη θαιφ λα ππάξρεη ε αλάινγε θαζνδήγεζε, παξνρή νδεγηψλ θαη εθπαίδεπζε, πξηλ νη εθπαηδεπφκελνη ξπζκίδνπλ κφλνη ηνπο ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (Kollar & Fischer, 2007; Slavin, 1996). Απηφ πνπ ρξεηάδεηαη αξθεηέο θνξέο είλαη ε θαζνδήγεζε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ κέζσ ελφο ζπλεξγαηηθνχ ζελαξίνπ (Kollar et al, 2006; O Donnell, 1999). Σα ζελάξηα πξνηξέπνπλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα πάξνπλ κέξνο ζε γλσζηηθέο, κεηαγλσζηηθέο θαη θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ ίζσο λα κελ κπνξνχζαλ ρσξίο ηελ χπαξμε ηνπ θαηάιιεινπ ζελαξίνπ. Βέβαηα ππάξρεη θαη ε αληίζεηε άπνςε, πνπ ππνζηεξίδεη φηη δε πξέπεη λα παξέρεηαη ππεξβνιηθή θαζνδήγεζε (overscripting) ζηηο ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηδηαίηεξα ζηνπο πξνρσξεκέλνπο εθπαηδεπνκέλνπο, νη νπνίνη κπνξνχλ λα ξπζκίζνπλ κφλνη ηνπο ηηο καζεζηαθέο ηνπο δξαζηεξηφηεηεο (Cohen, 1994; Dillenbourg, 2002). Ζ πηζηή εθαξκνγή ησλ νδεγηψλ ελφο ζελαξίνπ, κπνξεί λα πξνζζέζεη πεξηηηφ γλσζηηθφ θνξηίν ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο, κε απνηέιεζκα λα κεησζεί ην θίλεηξφ ηνπο θαη λα παξνπζηαζηνχλ πξνβιήκαηα ζηελ κάζεζε θαη ζηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ. Δίλαη πην απνηειεζκαηηθφ φηαλ ε θαζνδήγεζε θαη ην ζελάξην πξνζαξκφδεηαη ζηηο αλάγθεο ησλ εθάζηνηε εθπαηδεπνκέλσλ, ζχκθσλα κε αξθεηνχο γλσζηηθνχο θαζεγεηέο (Anderson et al, 1995) Scaffolding (Τπνζηήξημε) Αξρηθά ε ππνζηήξημε ζπλδέζεθε κε ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ελφο γνληνχ κε ην παηδί, ή ελφο εθπαηδεπηή κε έλα παηδί (Bruner, 1975). Ο ξφινο ηνπ γνληνχ ή ηνπ εθπαηδεπηή είλαη λα παξέρεη ζην παηδί, ηφζε βνήζεηα φζε απαηηείηαη, αλάινγα κε ηελ εμέιημε ηνπ, έηζη ψζηε λα ζπλερίζεη (Wood et al, 1976). ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά, ηα νπνία θπθινθνξνχλ επξέσο πιένλ, ε ππνζηήξημε έρεη λα θάλεη κε παξαηλέζεηο θαη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο, πνπ παξέρνληαη απφ ην ζχζηεκα. Οη ζπκκεηέρνληεο ζε κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζπλήζσο εκκέλνπλ ζε κία επηρεηξεκαηνινγία ρακεινχ βαζκνχ (Bell, 2004) θαη ζπάληα θηάλνπλ ζε έλα πςειφ επίπεδν απφθηεζεο γλψζεο (Fischer et al, 2002). ηελ πξαγκαηηθφηεηα απαηηείηαη πεξηζζφηεξε εθπαηδεπηηθή ππνζηήξημε (scaffolding), πνπ λα εγγπάηαη πςειφηεξε πνηφηεηα ζπλεξγαηηθψλ δηαδηθαζηψλ κάζεζεο θαη κεγαιχηεξα αηνκηθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα. Ο Vygotsky (1992) ηφληζε ηε ζεκαζία ηεο νκαδηθήο κάζεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ έλλνηα ηεο δψλεο επηθείκελεο αλάπηπμεο (Zone of Proximal Development - ZPD). Δίλαη ε απφζηαζε κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ αλαπηπμηαθνχ επηπέδνπ, φπσο απηφ θαζνξίδεηαη απφ ηελ αλεμάξηεηε επίιπζε πξνβιήκαηνο, θαη ηνπ επίπεδνπ πηζαλήο αλάπηπμεο, φπσο θαζνξίδεηαη κέζσ ηεο επίιπζεο πξνβιήκαηνο ππφ ηελ θαζνδήγεζε ελφο ελήιηθα ή ζε ζπλεξγαζία κε ηθαλφηεξνπο. Γηαθξίλνληαη δχν κνξθέο ππνζηήξημεο, φζνλ αθνξά ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε: (α) ππνζηήξημε ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν θαη ην ελλνηνινγηθφ ππφβαζξν θαη (β) ππνζηήξημε 61

67 ζρεηηθά κε ηηο δηαδηθαζίεο δηάδξαζεο κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην ζελάξην. ρεηηθά κε ηελ πξψηε πεξίπησζε, δίλνληαη παξαηλέζεηο θαη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο απφ ην ζελάξην πξνο ηνπο ζπκκεηέρνληεο, γηα λα αζρνιεζνχλ κε έλα ζπγθεθξηκέλν δήηεκα ζρεηηθφ κε ην πεξηερφκελν ηεο δξαζηεξηφηεηαο. ρεηηθά κε ηε δεχηεξε πεξίπησζε, θαζνξίδνληαη ξφινη θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξέπεη λα εθηειεζηνχλ απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο. Γηα παξάδεηγκα, δεηείηαη απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα εξκελεχζνπλ ην πεξηερφκελν ελφο θεηκέλνπ θαη λα θξίλνπλ ηελ βνήζεηα πνπ παξείραλ νη ζπλεξγάηεο ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ηεο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δικόνα 25. Zone of Proximal Development ( ZPD), Vygotsky (1992) ηελ ππνζηεξηδφκελε κε ππνινγηζηέο επηρεηξεκαηνινγία θαη ζηελ πξνβιεκαηνθεληξηθή κάζεζε (problem based learning), ε θαζνδήγεζε κπνξεί λα παξέρεηαη αλάινγα κε ην εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Γηα παξάδεηγκα ζηηο ζχγρξνλεο ζπδεηήζεηο κπνξεί λα ππάξρνπλ επηθεθαιίδεο, εηζαγσγηθά κελχκαηα γηα λα αξρίδεη ν ρξήζηεο, ιέμεηο-θιεηδηά, είηε εξσηήζεηο πνπ πξνηξέπνπλ ηνπο εθπαηδεπφκελνπο λα ζπδεηήζνπλ θαη λα επηρεηξεκαηνινγήζνπλ. Έλαο άιινο ηξφπνο είλαη ε ρξήζε θάπνηνπ βνεζνχ πνπ λα θαζνδεγεί ηελ δηαδηθαζία, αθφκε θαη κε νδεγίεο πνπ ππαγνξεχνπλ ηα πηζαλά βήκαηα ή ε ρξήζε εμσηεξηθήο βνήζεηαο ζχγρξνλα απφ ηνλ εθπαηδεπηή. Δπεηδή έλαο έκπεηξνο εθπαηδεπηήο αλαγλσξίδεη πην εχθνια αλ νη πιεξνθνξίεο πνπ δίλνληαη ζε έλα πξφβιεκα είλαη ρξήζηκεο (Bransford et al, 1999), είλαη πξνηηκφηεξν ν ηξφπνο ζθέςεο ελφο εηδηθνχ λα ρξεζηκνπνηείηαη σο κνληέιν γηα ηνπο άπεηξνπο εθπαηδεπφκελνπο (Lin et al, 1999). Ζ έλλνηα ηεο θαζνδήγεζεο δελ έρεη απνζαθεληζηεί αθφκε ηειείσο, αιιά ππάξρνπλ θάπνηα αλνηρηά εξσηήκαηα ζρεηηθά κε ηα απνηειέζκαηά ηεο. Ζ ζπλεξγαζία θαη ε αηνκηθή κεηαθνξά γλψζεο δελ επηηεχρζεθαλ κε ηε ρξήζε ηεο ππνζηήξημεο (Weinberger et al, 2002) Fading (Απφζπξζε Τπνζηήξημεο) Ζ εμαζζέληζε ηεο βνήζεηαο αλαθέξεηαη ζηελ κείσζε ηεο ππνζηήξημεο πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο, κε ζθνπφ λα κπνξέζνπλ λα δηαρεηξίδνληαη κφλνη ηνπο πιένλ ηηο θαηαζηάζεηο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε κία δξαζηεξηφηεηα ρσξίο θαζνδήγεζε. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα πξνζαξκνγή ηεο ππνζηήξημεο πνπ παξέρεηαη ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζηηο αλάγθεο ησλ εθάζηνηε ζπκκεηερφλησλ. ηελ ππνζηεξηδφκελε απφ ππνινγηζηέο ζπλεξγαηηθή κάζεζε, ε ππνζηήξημε κπνξεί λα ζρεδηαζηεί κε πνιχ απζηεξφ θαη πεξηνξηζηηθφ ηξφπν. Βέβαηα νη απηνκαηνπνηεκέλεο ξπζκίζεηο, παξέρνπλ λέεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο πξνζαξκνζηηθήο ππνζηήξημεο, δεδνκέλνπ φηη επηηξέπνπλ ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ κεραληζκψλ αλάιπζεο θαη αλαηξνθνδφηεζεο. 62

68 Ζ εμαζζέληζε ηεο ππνζηήξημεο πξνηάζεθε, έηζη ψζηε νη εθπαηδεπφκελνη λα εζσηεξηθεχζνπλ θαη λα πξνζαξκφζνπλ ζηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο ηελ πιεξνθνξία πνπ ηνπο παξέρεηαη (πρ. Pea, 2004). Ζ ππνζηήξημε ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ κπνξεί λα παξέρεηαη κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο θαη ζθνπφο ηεο είλαη ε επίηεπμε ησλ εθάζηνηε καζεζηαθψλ ζηφρσλ αιιά θαη ε εθκάζεζε ηξφπσλ θαη ιεηηνπξγηψλ, πνπ κπνξνχλ λα πηνζεηεζνχλ θαη ζε κειινληηθέο παξφκνηεο θαηαζηάζεηο. Ζ ππνζηήξημε ζα πξέπεη λα είλαη "πξνζαξκφζηκε θαη ζηηγκηαία" (Palincsar, 1986), επηηξέπνληαο ζηνπο εθπαηδεπνκέλνπο λα ζπκκεηάζρνπλ ζε έλα νινέλα θαη απμαλφκελν επίπεδν. Όζν φκσο νη εθπαηδεπφκελνη εθπιεξψλνπλ ηνπο καζεζηαθνχο ηνπο ζηφρνπο, ε ππνζηήξημε πξέπεη ζηαδηαθά λα ππνρσξεί (Rosenshine & Meister, 1992). Μία άιιε έξεπλα έδεημε παξφκνηα απνηειέζκαηα, φηη δειαδή ε ζηαδηαθή κείσζε ηεο ππνζηήξημεο, επέδξαζε ζεηηθά ζηελ απφθηεζε γλψζεο (Renkl et al, 2002). Ο ζρεδηαζηήο κίαο ζπλεξγαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, εθπαηδεπηηθνχ ηχπνπ, νθείιεη λα πξνζέμεη πνιχ θαιά ζε πνην ζεκείν ζα απνζχξεη ηελ βνήζεηα πξνο ηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Ο θπξηφηεξνο ιφγνο είλαη πσο πξέπεη νη εθπαηδεπφκελνη λα εμνηθεησζνχλ κε ηελ δηαδηθαζία ή ην πξφβιεκα, πξνηνχ απνζπξζεί ε βνήζεηα. Δηδηθφηεξα ζε online δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ ελδέρεηαη λα κελ ππάξρεη πάληα θαζνδεγεηήο-εθπαηδεπηήο, θαιφ είλαη πξψηα λα γίλνπλ νξηζκέλα πεηξάκαηα, πξηλ θαηαιήμεη ν εθπαηδεπηήο θαη πάξεη απνθάζεηο ζρεηηθέο κε ηελ απφζπξζε ηεο βνήζεηαο. Ο βαζκφο δπζθνιίαο ηνπ πξνβιήκαηνο, δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν γηα απηή ηελ απφθαζε. ε πεξίπησζε πνπ είλαη εχθνιν ην πξφβιεκα θαη ε δηαδηθαζία επίιπζήο ηνπο, θαη νη εθπαηδεπφκελνη κπνξνχλ εχθνια λα αθνκνηψζνπλ ηα βήκαηα, ηφηε είλαη πεξηηηφ λα ζπλερίδεη λα ηνπο παξέρεηαη ππνζηήξημε απφ ην ζχζηεκα ή ηνλ εθπαηδεπηή (Van Gog et al, 2008) PEER MONITOR (ΔΛΔΓΥΟ ΤΝΔΡΓΑΣΖ) Έρεη απνδεηρζεί φηη ν θαηαλεκεκέλνο έιεγρνο ησλ βεκάησλ ελφο εθπαηδεπφκελνπ απφ έλαλ ζπλεξγάηε, κπνξεί λα απμήζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εμαζζέληζεο, αλαθνξηθά κε ηελ εζσηεξηθνπνίεζε ησλ ζηφρσλ θαη ηεο ηθαλφηεηαο επίηεπμήο ηνπο (Wecker & Fischer, 2007). Γηα παξάδεηγκα, φηαλ πξφθεηηαη γηα κία δξαζηεξηφηεηα επηρεηξεκαηνινγίαο φπνπ ζηφρνο είλαη ε εθκάζεζε ηνπ κνληέινπ ηνπ Toulmin (1958, 2003), νη εθπαηδεπφκελνη πξέπεη λα ειέγρνπλ, ν έλαο ηνλ άιινλ, αλ εθαξκφδεηαη ζσζηά ην κνληέιν. Ζ ακνηβαία παξάδνζε καζήκαηνο, φπνπ δχν εθπαηδεπφκελνη ίδησλ δπλαηνηήησλ εθπαηδεχνπλ δηαδνρηθά ν έλαο ηνλ άιιν, έρεη απνδεηρηεί φηη πξνάγεη ηελ κάζεζε απηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ (Fantuzzo et al, 1989). Γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή απηή ε δηαδηθαζία, πξέπεη ν θάζε ζπκκεηέρσλ λα είλαη ζε ζέζε λα παξέρεη ιεπηνκεξείο εμεγήζεηο ελλνηνινγηθνχ πεξηερνκέλνπ ζρεηηθά κε ην αληηθείκελν (Fuchs et al., 1997), λα ζεκεηψλεη ιάζε θαη παξαιείςεηο (VanLehn et al, 2003) θαη γεληθφηεξα λα θαζνδεγεί ηνλ ζπλεξγάηε ηνπ πξνο ηελ ζσζηή θαηεχζπλζε. Οξηζκέλεο έξεπλεο ζρεηηθά κε ηελ αμηνιφγεζε ηεο αιιειν-εθπαίδεπζεο αζρνιήζεθαλ κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη ηελ δφκεζε ηεο δηαδηθαζίαο. Έξεπλα έδεημε φηη φηαλ νη εθπαηδεπφκελνη δηαηππψλνπλ κεηαμχ ηνπο κία ζεηξά απφ εξσηήζεηο δηαθνξεηηθνχ επηπέδνπ δπζθνιίαο, ππάξρνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ δηαδηθαζία ηεο ακνηβαίαο εθπαίδεπζεο (King et al, 1998). Έρνπλ γίλεη αξθεηέο πξνζπάζεηεο, φπνπ αλαδείρηεθε ν ξφινο ηνπ peer monitor. εηδηθφηεξα, πξφθεηηαη γηα ζπλεξγαηηθά ζελάξηα είηε γηα κάζεζε πξφζσπν κε πξφζσπν, είηε κέζσ ππνινγηζηή Μάζεζε πξφζσπν κε πξφζσπν ε απηή ηελ πεξίπησζε ζπλαληνχκε ην ζελάξην MURDER, ην νπνίν αλαιχζεθε ζηελ ελφηεηα ην ζελάξην απηφ βέβαηα κπνξεί λα εθαξκνζηεί θαη ζηηο δχν θαηεγνξίεο. 63

69 Μία επίζεο ελδηαθέξνπζα πεξίπησζε είλαη ε δνκεκέλε αληηπαξάζεζε αθαδεκατθνχ επηπέδνπ (Structured Academic Controversy). Ζ κέζνδνο απηή ιεηηνπξγεί κε νκάδεο ησλ ηεζζάξσλ αηφκσλ (Johnson & Johnson, 1994). ε θάζε γθξνππ ζρεκαηίδνληαη δχν δπάδεο, κε αληίζεηεο απφςεηο γηα έλα ζέκα. ηα δχν δεπγάξηα δίλεηαη πιηθφ θαη πξνηξέπνληαη λα γλσζηνπνηνχλ θάζε ρξήζηκε πιεξνθνξία απφ ην πιηθφ ηνπο ζηελ άιιε δπάδα, φηαλ απηφ είλαη απαξαίηεην. Έπεηηα ην θάζε δεπγάξη ζρεκαηίδεη ηελ άπνςή ηνπ θαη ηελ παξνπζηάδεη ζην άιιν. Καζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηα δεπγάξηα ζπδεηνχλ, αληαιιάζνπλ ζθέςεηο, επηρεηξεκαηνινγνχλ θαη πηζαλφηεηα ζέηνπλ αληεπηρεηξήκαηα ζηελ άπνςε ηνπ άιινπ δεπγαξηνχ. Ο θαζεγεηήο πξνθαηαβνιηθά έρεη παξνπζηάζεη νξηζκέλνπο γεληθνχο θαλφλεο ζπδήηεζεο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη ε ζπδήηεζε δηεμάγεηαη ζε ήξεκν θιίκα θαη κε ειεχζεξν ζηπι. Κάζε ζπκκεηέρσλ πξέπεη λα αθνχζεη πξνζεθηηθά ηα επηρεηξήκαηα ηνπ άιινπ δεπγαξηνχ, γηαηί αξγφηεξα ζα πξέπεη λα ππνζηεξίμεη ηηο ζέζεηο ηνπο. Απηφ ζπκβαίλεη ζηελ επφκελε θάζε, φπνπ ην έλα δεπγάξη πηνζεηεί θαη ππνζηεξίδεη ηηο ζέζεηο ηνπ άιινπ. ηε ζπλέρεηα θαη νη ηέζζεξεηο ζπκκεηέρνληεο γξάθνπλ έλα θείκελν ην νπνίν ζπλζέηεη θαη ηηο δχν απφςεηο, ην νπνίν αξγφηεξα παξνπζηάδνπλ ζηελ ηάμε. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη απηνχ ηνπ πξνηχπνπ είλαη νη εμήο δχν: πξψηνλ λα βνεζήζνπλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο λα απνθηήζνπλ γλψζε γηα ην δήηεκα πνπ εμεηάδνπλ θαη δεχηεξνλ λα απνθηήζνπλ δεμηφηεηεο ζπδήηεζεο. Οη δξαζηεξηφηεηεο είλαη είηε γλσζηηθέο (επηρεηξήκαηα, επεμήγεζε επηρεηξεκάησλ θαη αληεπηρεηξήκαηα) είηε κεηαγλσζηηθέο (ππνζηήξημε ηεο αληίζεηεο άπνςεο). Ζ αιιεινπρία ησλ δξαζηεξηνηήησλ πεξηγξάθεηαη πιήξσο θαη νη ζπκκεηέρνληεο είλαη ελήκεξνη γηα ηηο ζπλεξγαηηθέο θάζεο ηνπ ζελαξίνπ. Δπίζεο θαηαλέκνληαη ξφινη θαη δίλνληαη ζαθείο νδεγίεο γηα ην ηη πξέπεη λα θάλεη ν θαζέλαο φηαλ αλαιάβεη θάπνηνλ ξφιν. Σέινο νη ηχπνη αλαπαξαζηάζεσλ πεξηιακβάλνπλ ηηο πξνθνξηθέο νδεγίεο πνπ δίλεη ν θαζεγεηήο θαζψο θαη ηηο γξαπηέο ππελζπκίζεηο πνπ δίλνληαη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο. Μία επίζεο ελδηαθέξνπζα πεξίπησζε είλαη απηή ηεο ακνηβαίαο δηδαζθαιίαο (Reciprocal Teaching), ε νπνία αλαθέξζεθε ζηελ ελφηεηα Οη καζεζηαθνί ζηφρνη ηεο κεζφδνπ είλαη δχν εηδψλ: πξψηνλ ππνζηεξίδνληαη νη εθπαηδεπφκελνη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ θεηκέλνπ (απφ γλσζηηθήο απφςεσο) θαη δεχηεξνλ ζηφρνο είλαη λα απνθηήζνπλ δεμηφηεηεο θαηαλφεζεο θαη ειέγρνπ (απφ κεηαγλσζηηθήο απφςεσο). πλεπψο νη δξαζηεξηφηεηεο είλαη είηε γλσζηηθέο (εξσηήζεηο θαη δηεπθξίληζε) είηε κεηαγλσζηηθέο (πεξίιεςε θαη πξφβιεςε). Οη δξαζηεξηφηεηεο είλαη κία επαλαιεπηηθή δηαδηθαζία ε νπνία θαζνδεγείηαη απφ ηνλ θαζεγεηή, ν νπνίνο φκσο δε θηάλεη ζε ζεκείν λα δίλεη ιεπηνκεξείο νδεγίεο γηα ην πψο γίλνληαη νη δξαζηεξηφηεηεο. Όζνλ αθνξά ηελ αιιεινπρία ησλ δξαζηεξηνηήησλ, είλαη ζαθήο ε ζεηξά δηεμαγσγήο ηνπο. Δπίζεο θαηαλέκνληαη θαη νη ξφινη κεηαμχ ησλ εθπαηδεπνκέλσλ (έλαο θάζε θνξά είλαη ν δάζθαινο ηεο νκάδαο θαη θαζνδεγεί ηελ ζπδήηεζε, ελψ γίλεηαη θαη ελαιιαγή ησλ ξφισλ). ρεηηθά κε ηνλ ηχπν ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, ν θαζεγεηήο παξνπζηάδεη πξνθνξηθά ηηο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηε ζεηξά δηεμαγσγήο ηνπο θαη δχλαηαη λα ην θάλεη μαλά αλ απηφ θξίλεηαη απαξαίηεην. Σέινο έλα αθφκε ζπλεξγαηηθφ ζελάξην γηα κάζεζε πξφζσπν κε πξφζσπν είλαη ην ASK to THINK TEL WHY. Πξφθεηηαη γηα έλα script ην νπνίν ζηνρεχεη ζηελ ππνζηήξημε ηεο νκαδηθήο δηδαζθαιίαο εληφο ηεο ηάμεο (King, 1997; 1998; 2002). Απεπζχλεηαη θπξίσο ζε δπάδεο, αιιά θαη ζε κεγαιχηεξεο νκάδεο. Βαζηθφ ζηνηρείν είλαη νη εξσηήζεηο πνπ γίλνληαη απφ ηνλ έλα πξνο ηνλ άιιν ζπκκεηέρνληα. χκθσλα κε ην ζελάξην δίλνληαη ζηνπο ζπκκεηέρνληεο νη ξφινη ηνπ εμεηαζηή θαη απηνχ πνπ απαληά θαη ηνπο αλαηίζεληαη ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηεο, ηηο νπνίεο παξνπζηάδεη ν θαζεγεηήο ζηελ ηάμε πξνθαηαβνιηθά. Τπάξρνπλ ηξία θπξίσο γθξνππ δξαζηεξηνηήησλ: (α) ζπγθεθξηκέλνη ηχπνη εξσηήζεσλ, ηνπο νπνίνπο ν εθπαηδεπφκελνο πνπ έρεη αλαιάβεη ην ξφιν ηνπ εμεηαζηή, ξσηά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλεξγαζίαο (επαλαιεπηηθέο εξσηήζεηο, εξσηήζεηο ζθέςεσο, εξσηήζεηο εμέηαζεο, εξσηήζεηο κε ππαηληγκφ, εξσηήζεηο απηφ-ειέγρνπ θιπ), (β) εμεγήζεηο πνπ δίλεη ν εθπαηδεπφκελνο πνπ έρεη ην ξφιν απηνχ πνπ απαληά ζηηο εξσηήζεηο θαη (γ) δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο, φπσο πρ. ν έλαο αθνχεη πξνζεθηηθά ηνλ άιιν, δίλεηαη αξθεηφο ρξφλνο ζθέςεο, δίλεηαη αλαηξνθνδφηεζε θιπ. Οη ζπκκεηέρνληεο δηαβάδνπλ έλα θείκελν ή παξαθνινπζνχλ 64

70 κία παξνπζίαζε ζηελ ηάμε θαη έπεηηα γξάθεη ν θαζέλαο κφλνο ηνπο δχν εξσηήζεηο επαλάιεςεο θαη δχν ζθέςεο. Αξρηθά έλαο αλαιακβάλεη ην ξφιν ηνπ εμεηαζηή θαη έλαο απαληά. Ο εμεηαζηήο ξσηά κία επαλαιεπηηθή εξψηεζε ζηνλ δεχηεξν εθπαηδεπφκελν. ε πεξίπησζε πνπ απαληήζεη ιάζνο, ηφηε ν εμεηαζηήο ζέηε κία εξψηεζε εμέηαζεο κε ζηφρν λα εθκαηεχζεη ηελ ζσζηή απάληεζε κε ηελ δεχηεξε θνξά ή κία εξψηεζε κε ηελ νπνία λα ππαηλίζζεηαη ηελ ζσζηή απάληεζε. ε πεξίπησζε πνπ απαληεζεί ζσζηά ε επαλαιεπηηθή εξψηεζε, ηφηε ν εμεηαζηήο ζπλερίδεη ζέηνληαο κία εξψηεζε ζθέςεσο. Όηαλ ζεσξεί ν εμεηαζηήο πσο είλαη ε θαηάιιειε ζηηγκή, ζέηεη εξσηήζεηο απηφ-ειέγρνπ ζηνλ άιιν εθπαηδεπφκελν, γηα λα ηνπ δνζεί ε επθαηξία λα δηθαηνινγήζεη ζαθέζηεξα ηηο απαληήζεηο ηνπ. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο, νη ζπκκεηέρνληεο αθνινπζνχλ ηνπο θαλφλεο επηθνηλσλίαο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ. Οη εθπαηδεπφκελνη είλαη εμνπιηζκέλνη κε νδεγίεο γηα ηελ ζσζηή αθνινπζία ησλ ηχπσλ ησλ εξσηήζεσλ θαη κε έηνηκεο εξσηήζεηο σο πξνο ην αξρηθφ κέξνο ηνπο, κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξψηνπ θχθινπ, γίλεηαη ελαιιαγή ησλ ξφισλ. Οη καζεζηαθνί ζηφρνη ηνπ ζελαξίνπ ASK to THINK TEL WHY είλαη ε ππνζηήξημε ησλ εθπαηδεπνκέλσλ ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν παξνπζηάδνληαη νη πιεξνθνξίεο ζηα θείκελα πνπ ηνπο δίλνληαη ή ζηηο παξνπζηάζεηο πνπ παξαθνινπζνχλ. Έλαο δεχηεξνο ζηφρνο είλαη ε αλάπηπμε ησλ απαξαίηεησλ δεμηνηήησλ, γηα ηελ επεμεξγαζία ηνπ πιηθνχ πνπ ηνπο δίλεηαη. Απηφ πεξηιακβάλεη γλσζηηθέο δεμηφηεηεο ζρεηηθέο κε ηηο εξσηήζεηο, κεηαγλσζηηθέο δεμηφηεηεο ζρεηηθέο κε ηνλ έιεγρν θαη δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο ζρεηηθέο κε ην ρξφλν πνπ πξέπεη λα δίλεη ν εμεηαζηήο ζηνλ άιιν εθπαηδεπφκελν γηα λα ζθεθηεί ηελ απάληεζή ηνπ. Αληίζηνηρα θαη νη δξαζηεξηφηεηεο ζεσξνχληαη γλσζηηθέο, κεηαγλσζηηθέο θαη επηθνηλσλίαο. Δπίζεο θαζνξίδεηαη ξεηά ε αιιεινπρία ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ν ηχπνο ησλ εξσηήζεσλ πνπ πξέπεη λα γίλεη θάζε θνξά. Όζνλ αθνξά ηνπο ξφινπο, απηνί θαηαλέκνληαη ξεηά θαη είλαη δχν: ν εμεηαζηήο θαη απηφο πνπ απαληά ζε εξσηήζεηο θαη δίλεη εμεγήζεηο. Παξάιιεια πξνβιέπεηαη θαη ελαιιαγή ξφισλ, κεηά απφ έλα θχθιν. ρεηηθά κε ηνλ ηχπν αλαπαξαζηάζεσλ, ην ζελάξην βαζίδεηαη ζηνλ δάζθαιν, ν νπνίν δίλεη πξνθνξηθέο νδεγίεο, θαζψο θαη ζηηο νδεγίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ ηχπν ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ επηηειείηαη θάζε θνξά Μάζεζε κέζσ ππνινγηζηή ε απηή ηελ θαηεγνξία ζπλαληνχκε ηα ζελάξηα πνπ αλαθέξζεθαλ ζηελ ελφηεηα πην ζπγθεθξηκέλα είλαη νη πξνζεγγίζεηο ησλ εμήο: Baker & Lund (1997), Hron et al, (1997), Learning Protocol ησλ Pfister & Mühlpfordt (2002) θαη ηέινο ε πξνζέγγηζε CaMILE ησλ Guzdial & Turns (2000). Απηά ζελάξηα, κέζα απφ ηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ ζπκκεηερφλησλ, ζηνρεχνπλ ζηελ απφθηεζε γλψζεο ζρεηηθά κε ην δήηεκα ηεο θάζε πξνζέγγηζεο, ελψ παξάιιεια ζηνρεχνπλ ζηελ απφθηεζε δεμηνηήησλ επηθνηλσλίαο θαη ζπληνληζκνχ. ρεηηθά κε ηελ θαηαλνκή ησλ ξφισλ, άιιεο πξνζεγγίζεηο δίλνπλ ζαθείο νδεγίεο, ελψ άιιεο φρη. ηελ πξνζέγγηζε Learning Protocol ησλ Pfister & Mühlpfordt (2002), νη ξφινη νξίδνληαη ξεηά θαη είλαη ζρεηηθνί κε ηηο αληίζηνηρεο δξαζηεξηφηεηεο. Κάηη παξφκνην ζπκβαίλεη θαη κε ηελ πξνζέγγηζε ησλ Hron et al (1997). Αληίζεηα νη Baker & Lund (1997) δελ δίλνπλ μεθάζαξνπο ξφινπο ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο, νη νπνίνη κπνξνχλ κφλνη ηνπο λα ζρεδηάζνπλ θαη λα επηιέμνπλ ην ξφιν ηνπο, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη ν ξφινο είλαη πεξηνξηζηηθφο γηα θάζε θάζε. Σν CaMILE ησλ Guzdial & Turns (2000) δίλεη ζηνπο εθπαηδεπφκελνπο ηε δπλαηφηεηα επηινγήο αλάκεζα ζην ξφιν ηνπ ζπληάθηε κίαο λέαο ηδέαο θαη ηνπ ζρνιηαζηή ηεο γλψκεο ηνπ ζπλεξγάηεο ηνπο. ε απηέο ηηο δχν πξνζεγγίζεηο, νη εθπαηδεπφκελνη επηιέγνπλ κφλνη ηνπο ην πφηε ζα πηνζεηήζνπλ θάπνηνλ ξφιν. 65

71 6. ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ ΔΠΙΥΔΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ 6.1. ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ Γεληθά ηα πιαίζηα απηήο ηεο Γηπισκαηηθήο εξγαζίαο, δηεμήρζε κία ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηφηεηα, φπνπ κειεηήζεθε ε εθαξκνγή ηνπ ηερλνινγηθνχ εξγαιείνπ iargue ζηελ online επηρεηξεκαηνινγία. Οξηζκέλα ζεκαληηθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε απηή ηελ δξαζηεξηφηεηα είλαη ηα εμήο: Πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ηνπ κεηαπηπρηαθνχ καζήκαηνο "Σερλνινγία Πνιπκέζσλ ζηελ Δθπαίδεπζε" ηνπ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο ηνπ Α.Π.Θ.. Πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηηο 19 σο ηηο 21 Ηαλνπαξίνπ πκκεηείραλ 14 θνηηεηέο, 4 αγφξηα θαη 10 θνξίηζηα. Οη θνηηεηέο ζρεκάηηζαλ 7 νκάδεο ησλ 2 αηφκσλ, χζηεξα απφ δηθή ηνπο επηινγή. Ο ρξφλνο δηάξθεηαο ήηαλ 90 κε 100 ιεπηά. Ο ηφπνο δηεμαγσγήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ήηαλ ηα εξγαζηήξηα ηνπ Σκήκαηνο Πιεξνθνξηθήο. Οη νκάδεο ζπκκεηείραλ ζεηξηαθά ζηελ δξαζηεξηφηεηα θαη γηα ηηο αλάγθεο δηεμαγσγήο ηεο ππφ ζσζηέο ζπλζήθεο, νη θνηηεηέο ρσξίζηεθαλ ζε 2 εξγαζηήξηα φπνπ ν θαζέλαο κφλνο ηνπ, ππφ ηελ επίβιεςε ελφο εθπαηδεπηή, ζπκκεηείρε ζηε δξαζηεξηφηεηα Τιηθφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο δφζεθε φιν ην απαξαίηεην πιηθφ, έηζη ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ δξαζηεξηφηεηα. Πην ζπγθεθξηκέλα: εκεηψζεηο ηνπ καζήκαηνο ζην ζχζηεκα ΠΖΛΔΑ. Σν ΠΖΛΔΑ είλαη έλα νινθιεξσκέλν web-based Πεξηβάιινλ ΖΛεθηξνληθήο ΔθπΑίδεπζε. Ζ πξφζβαζε ζην ΠΖΛΔΑ επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηελ δηεχζπλζε: Πξαγκαηνπνηήζεθε κία παξνπζίαζε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο, νξηζκέλεο βδνκάδεο πξηλ ηε δηεμαγσγή ηεο δξαζηεξηφηεηαο, φπνπ νη θνηηεηέο ελεκεξψζεθαλ ζρεηηθά κε ην κνληέιν Toulmin (1958, 2003), κε ην κνληέιν ηεο Leitão (2000) θαη ηέινο ζρεηηθά κε Think Aloud Protocol. Πξηλ ηελ έλαξμε ηεο δξαζηεξηφηεηεο, δφζεθαλ γξαπηέο θαη πξνθνξηθέο νδεγίεο ζρεηηθά κε ηα παξαπάλσ κνληέια θαη πξσηφθνιια. ηνπο ζπκκεηέρνληεο δφζεθε πξφζβαζε ζην ζχζηεκα iargue. Ζ πξφζβαζε ζην iargue επηηπγράλεηαη κέζα απφ ηε δηεχζπλζε Σν ζχζηεκα πεξηείρε επηπιένλ νδεγίεο, πνπ αθνξνχζαλ εηδηθφηεξα ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003), ελψ πεξηείρε θαη νδεγίεο ζρεηηθά κε ην ζελάξην ζπλεξγαζίαο ρεδηαζκφο Ο ζρεδηαζκφο ηεο δξαζηεξηφηεηαο αθνινχζεζε ηα εμήο βήκαηα: 66

72 ηνπο ζπκκεηέρνληεο δφζεθαλ γξαπηέο νδεγίεο γηα 2 ζέκαηα, ζρεηηθά κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο. Σν βηβιίν ηνπ καζήκαηνο είλαη ην "e-learning and the Science of Instruction, 2nd edition" ησλ Clark & Mayer (2008). H 1 ε εξψηεζε ήηαλ ζρεηηθή κε ηηο ζρεδηαζηηθέο αξρέο ηνπ πιενλαζκνχ (Κεθάιαην 6 ηνπ βηβιίνπ) θαη ηεο ζπλεθηηθφηεηαο (Κεθάιαην 7 ηνπ βηβιίνπ) (Redundancy principle, Coherence principle). H 2 ε εξψηεζε ήηαλ ζρεηηθή κε ηηο ζρεδηαζηηθέο αξρέο ηνπ αλαιπηηθνχ-ιπκέλνπ (Κεθάιαην 10 ηνπ βηβιίνπ) θαη ηεο ηεο πξαθηηθήο εμάζθεζεο (Κεθάιαην 11 ηνπ βηβιίνπ) (Worked Examples & Practice). ηηο γξαπηέο νδεγίεο, πνπ δφζεθαλ ζηελ έλαξμε ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ππήξρε πξνηεηλφκελν ζελάξην επηρεηξεκαηνινγίαο (βιέπε ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ). Γηεπθξηλίδνληαλ παξφια απηά, πσο δελ πξφθεηηαη γηα ηελ ππνρξεσηηθή ζεηξά εξγαζηψλ, αιιά νη ζπκκεηέρνληεο είραλ ηελ επρέξεηα λα επεθηαζνχλ παξαπάλσ ή λα παξαβιέςνπλ θάπνην βήκα αλ έρνπλ ήδε θαιχςεη ηηο πηπρέο ηνπ ζέκαηνο. Βαζηθφ ζηνηρείν ηεο δξαζηεξηφηεηαο απνηειεί ην γεγνλφο φηη νη εθπαηδεπφκελνη έπξεπε λα θάλνπλ έιεγρν ζηνπο ζπλεξγάηεο ηνπο, ζρεηηθά κε ην αλ ην επηρείξεκα ηνπ ζπλεξγάηε ηνπο είλαη ζχκθσλν ή φρη κε ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003). Οη επηινγέο πνπ δίλνληαλ ζηνπο ζπκκεηέρνληεο γηα θάζε λέα θαηαρψξεζε ήηαλ: Θέζε, Τπνζηήξημε ηεο Θέζεο, Αληίζεζε ζηε Θέζε, Σειηθφ Δπηρείξεκα θαη Άιιν. Σν δεηνχκελν ηεο δξαζηεξηφηεηαο ήηαλ ε αμηνιφγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο iargue κέζσ ηεο εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ ηνπ Toulmin (1958, 2003), ηνπ κνληέινπ ηεο Leitão (2000) θαη ηέινο ηνπ πξσηνθφιινπ Think Aloud θαη φρη ηφζν ε αμηνιφγεζε ησλ ζπκκεηερφλησλ ζρεηηθά κε ην αλ θαηέρνπλ ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο. Γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ πξσηνθφιινπ Think Aloud, ρξεζηκνπνηήζεθαλ δχν ζπζθεπέο MP3 θαηαγξαθήο ηεο θσλήο ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ - ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ ρξεζηκνπνηήζεθε ε εθαξκνγή Microsoft Office Excel 2010, φπνπ δεκηνπξγήζεθε έλα αξρείν κε 3 θχιια εξγαζίαο. ην πξψην θχιιν εξγαζίαο έγηλε θαηαγξαθή ησλ post (θαηαρψξεζε). Γεκηνπξγήζεθαλ 2 πίλαθεο, έλαο γηα θάζε ζέκα θαη εθεί θαηαγξάθεθαλ κε ζεηξηαθφ ηξφπν νη θαηαρσξήζεηο ησλ θνηηεηψλ. Κάζε θαηαρψξεζε, ζπλνδεπφηαλ απφ πιεξνθνξίεο γηα ην ρξφλν ζηνλ νπνίν έγηλε, γηα ην είδνο ηεο (Θ = Θέζε, Τ = Τπνζηήξημε ηεο ζέζεο, Α = Αληίζεζε, Σ = Σειηθφ επηρείξεκα, ΑΛ = Άιιν, Δ = Έιεγρνο) θαη βεβαίσο γηα ην πνηνο ρξήζηεο έθαλε ηελ θάζε θαηαρψξεζε. ην δεχηεξν θχιιν εξγαζίαο έγηλε απνκαγλεηνθψλεζε ηνπ πξσηνθφιινπ Think Aloud θαη ζρεδηάζηεθαλ 2 πίλαθεο, έλαο γηα θάζε ρξήζηε απφ θάζε νκάδα. ηνπο πίλαθεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ, ππάξρνπλ ζεκεηψζεηο ζρεηηθά κε ην ηη θάλεη ν ρξήζηεο θάζε ιεπηφ, αιιά θαη παξαηεξήζεηο ησλ εθπαηδεπηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα λα θαηαγξαθνχλ ηα ζρφιηα, έγηλε θαηαθεξκαηηζκφο ζε νιφθιεξα θαη κηζά ιεπηά, φπνπ απηφ ήηαλ απαξαίηεην, θαη θξαηήζεθαλ ζεκεηψζεηο ζρεηηθά κε ηηο ελέξγεηεο ηνπ θάζε ρξήζηε. ην ηξίην θχιιν εξγαζίαο δεκηνπξγήζεθαλ 2 δηαγξάκκαηα, έλα γηα θάζε θνηηεηή απφ θάζε νκάδα. Δθεί θαηαγξάθεθαλ νη ζεκαληηθφηεξεο πιεξνθνξίεο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ δηαδηθαζία ηεο απνκαγλεηνθψλεζεο. Γηα λα είλαη δηαθξηηφ ην πφηε ν θάζε ρξήζηεο γξάθεη ζε θάπνην ζέκα ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηαθνξεηηθά ρξψκαηα, ζπγθεθξηκέλα ρξεζηκνπνηήζεθε ην γαιάδην γηα ην 1 ν ζέκα θαη ην πνξηνθαιί γηα ην 2 ν. Δηδηθφηεξα, ηα ζηνηρεία απηψλ ησλ 67

73 δηαγξακκάησλ θαηαγξάθνληαη ζηνλ Πίλαθα 6. Οη θαηαρσξίζεηο πνπ ήηαλ απνηέιεζκα ειέγρνπ είραλ δηαθνξεηηθή ζήκαλζε, αλάινγα απφ ην αλ ήηαλ λαη ή φρη. Αλ ήηαλ ζεηηθφο ν έιεγρνο ηφηε ην αληίζηνηρν θειί ζην δηάγξακκα έρεη πξάζηλν δηάγξακκα, ελψ αλ ήηαλ αξλεηηθφο έρεη θφθθηλν δηάγξακκα. Γηα παξάδεηγκα αλ πξφθεηηαη γηα θαηαρψξεζε ειέγρνπ ζην πξψην ζέκα κε αξλεηηθή απάληεζε, ηφηε ην θειί έρεη θίηξηλν ρξψκα κε θφθθηλν δηάγξακκα. Πίνακαρ 6. Γιάγπαμμα αξιολόγηζηρ ηος ππωηοκόλλος Think Aloud & Κπιηήπια Κπιηήπιο Δπεξήγηζη Read Script Read e.g. Read Instructions Write post Read post PM (personal message) Prompt PM Post arg qual (argument quality) HIGH arg qual MED arg qual LOW elab (elaborate) on arg domain qual HIGH domain qual MED domain qual LOW elab on domain Ο ρξήζηεο δηαβάδεη ην ζελάξην ζπλεξγαζίαο Ο ρξήζηεο δηαβάδεη ηα παξαδείγκαηα Ο ρξήζηεο δηαβάδεη ηηο νδεγίεο Ο ρξήζηεο πιεθηξνινγεί/γξάθεη έλα post Ο ρξήζηεο δηαβάδεη έλα post Ο ρξήζηεο ζρνιηάδεη φηη ππάξρεη κήλπκα πνπ ηνλ πξνηξέπεη λα πξνβεί ζε έιεγρν γηα ην κνληέιν ηνπ Toulmin Ο ρξήζηεο θάλεη έιεγρν Τςειή πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο (ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηνπ Toulmin) Μέηξηα πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο Υακειή πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο Δκβάζπλζε ζην επηρείξεκα (φηαλ ν ρξήζηεο δπζθνιεχεηαη λα απαληήζεη ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηνπ Toulmin) Τςειή πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο (ζπλάδεη κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν) Μέηξηα πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο Υακειή πνηφηεηα επηρεηξήκαηνο Δκβάζπλζε ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν (φηαλ ν ρξήζηεο δπζθνιεχεηαη λα απαληήζεη ζχκθσλα κε ην γλσζηηθφ αληηθείκελν θαη αλαθαιεί ηκήκαηα ηεο ζεσξίαο) elab on peer post Δκβάζπλζε ζηνλ έιεγρν (φηαλ ν ρξήζηεο δπζθνιεχεηαη αλ πξέπεη λα απαληήζεη ζεηηθά ή αξλεηηθά ζηελ εξψηεζε ζρεηηθά κε ηνλ έιεγρν) Δλδεηθηηθά, ζα γίλεη θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ γηα κία νκάδα θαη παξάιιεια ζα παξνπζηαζηνχλ δηάθνξα ζηηγκηφηππα απφ φιε ηελ δηαδηθαζία. ην ηέινο ζα δνζνχλ θαη ηα δηαγξάκκαηα αμηνιφγεζεο ηνπ ζπζηήκαηνο γηα θάζε θνηηεηή, ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα ηα νπνία έρνπλ θαζνξηζηεί ζηνλ Πίλαθα 6. ηελ Δηθφλα 21 είδακε έλα ζηηγκηφηππν ζην νπνίν δηαθξίλνπκε ηα εμήο ζεκαληηθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε ην iargue: ην πεξηβάιινλ ηνπ iargue κε ην θφξνπκ επηρεηξεκαηνινγίαο ηελ πεξηνρή ηνπ ζελαξίνπ ην κίθξν-ζελάξην ηα παξαδείγκαηα Έλα ζεκαληηθφ ζηνηρεία ηνπ ζελαξίνπ είλαη φηη ζε θάπνην ζεκείν ηεο δξαζηεξηφηεηαο απνζχξεηαη ε βνήζεηα (fading). Απφ ηε ζηηγκή εθείλε θαη κεηά αμηνινγείηαη αλ ν ρξήζηεο έρεη αθνκνηψζεη ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, ηελ Δηθφλα 26, ζηελ πεξηνρή πνπ 68

74 βξίζθεηαη κέζα ζηνλ θχθιν, θαίλεηαη φηη έρεη γίλεη απφζπξζε ηεο βνήζεηαο. Οη ρξήζηεο έρνπλ ζπκπιεξψζεη ήδε δχν θχθινπο κελπκάησλ ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα, απηφ φκσο είλαη ζηελ δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ ζρεδηαζηή ηεο δξαζηεξηφηεηαο. ην ζεκείν απηφ εκθαλίδεηαη κήλπκα πνπ πξνηξέπεη ηνλ ρξήζηε λα θάλεη έιεγρν ζηνλ ζπλεξγάηε ηνπ, ζρεηηθά κε ην αλ εθαξκφδεη ην κνληέινπ ηνπ Toulmin (1958, 2003) θάζε θνξά γηα ην ηειεπηαίν κήλπκα. Απηά ηα δχν ζηνηρεία, ζπλδπαζηηθά, ζηνρεχνπλ ζηνλ λα εμαζθεζνχλ νη ρξήζηεο ζην κνληέιν θαη κέζα απφ ηνλ έιεγρν πνπ ζα πξαγκαηνπνηήζνπλ, λα εμαζθεζνχλ θαη νη ίδηνη. Δικόνα 26. Απόζςπζη βοήθειαρ (Fading) ηελ Δηθφλα 27 δηαθξίλνληαη νη επηινγέο πνπ δίλνληαη ζηνπο ρξήζηεο, πξηλ αξρίζνπλ λα θάλνπλ θάζε θαηαρψξεζε. Απηέο είλαη: Θέζε. Τπνβάιιεηαη ζηελ αξρή θάζε ζέκαηνο. Τπνζηήξημε ηεο ζέζεο. Τπνβάιιεηαη φηαλ ν έλαο ρξήζηεο ζέιεη λα ζπκθσλήζεη κε ηα ιεγφκελα ηνπ ζπλεξγάηε ηνπ. Αληίζεζε ζηε Θέζε. Τπνβάιιεηαη φηαλ ν έλαο ρξήζηεο ζέιεη λα δηαθσλήζεη κε ηα ιεγφκελα ηνπ ζπλεξγάηε ηνπ. Σειηθφ επηρείξεκα. Τπνβάιιεηαη ζην ηέινο θάζε ζέκαηνο θαη είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ φιεο ηεο ζπδήηεζεο. Άιιν. Τπνβάιιεηαη φηαλ ν ρξήζηεο ζέιεη είηε λα πξνζζέζεη θάηη άιιν, φηαλ ζπκθσλεί ελ κέξεη κε ηνλ ζπλεξγάηε ην, φηαλ ζέιεη λα ξσηήζεη θάηη, θιπ. 69

75 Δικόνα 27. Σύποι επισειπήμαηορ ηελ Δηθφλα 28 θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ πεξηνρή πνπ βξίζθεηαη ζε θχθιν, θαίλεηαη φηη ην ζχζηεκα, γηα λα δηεπθνιχλεη ηνλ ρξήζηε, δηαθξίλεη 3 πεξηνρέο, φπνπ εθεί ζα θαηαρσξήζεη μερσξηζηά ηε ζέζε ηνπ, ηα δεδνκέλα ηνπ θαη ηέινο ηνλ ιφγν ηνπ. Όηαλ ν ρξήζηεο επηιέμεη ην ππνβάιιεη ην επηρείξεκά ηνπ, απηφ ζα θαλεί ελνπνηεκέλν. Δικόνα 28. Μονηέλο Toulmin. Θέζη Γεδομένα Λόγορ Σέινο, ζηελ Δηθφλα 29 θαίλεηαη φηη έρεη εκθαληζηεί ζηελ νζφλε ηνπ ρξήζηε κήλπκα ην νπνίν ηνλ πξνηξέπεη λα θάλεη έιεγρν ζρεηηθά κε ην κνληέιν Toulmin (1958, 2003). Με απηή ηελ δηαδηθαζία ν ρξήζηεο επηιέγεη αλ ζα απαληήζεη ζεηηθά ζε πεξίπησζε πνπ ν ζπλεξγάηεο ηνπ έρεη επηρεηξεκαηνινγήζεη, εθαξκφδνληαο ην κνληέιν ή απαληψληαο αξλεηηθά. ε πεξίπησζε πνπ δελ έρεη ζπκπεξηιάβεη, ζχκθσλα πάληα κε ηελ θξίζε ηνπ, έλα απφ ηα ηξία ζπζηαηηθά ελφο ζσζηά δνκεκέλνπ επηρεηξήκαηνο θαηά ην κνληέιν. 70

76 Δικόνα 29. Μήνςμα ελέγσος Απνηειέζκαηα ηελ ελφηεηα απηή ζα παξνπζηαζηνχλ ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ νκάδα ε νπνία επηιέρηεθε ζαλ δείγκα πξνο αμηνιφγεζε. ην ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ (ελφηεηα 9.4) παξαηίζεληαη 2 πίλαθεο ζρεηηθά κε ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ αμηνιφγεζε ηεο νκάδαο πνπ επηιέρηεθε. ηνλ πξψην πίλαθα βξίζθνληαη νη θαηαρσξήζεηο γηα ην πξψην ζέκα ζπδήηεζεο, φπνπ θαίλνληαη θ φιεο νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο (ρξήζηεο, θαηαρψξεζε, ηχπνο θαηαρψξεζεο θαη ψξα-εκεξνκελία). ηνλ δεχηεξν πίλαθα γίλεηαη ζρνιηαζκφο ησλ ελεξγεηψλ ελφο ρξήζηε θαη ηεο αιιειεπίδξαζήο ηνπ κε ην ζχζηεκα. ρνιηάδνληαη πεξηιεπηηθά φιεο νη ελέξγεηεο ηνπ ρξήζηε αλά ιεπηφ θαη φπνπ είλαη απαξαίηεην θαη ελδηάκεζα (αλά κηζφ ιεπηφ). ηνπο Πίλαθεο 7 σο 14 δίλνληαη ηα δηαγξάκκαηα πνπ πξνέθπςαλ έπεηηα απφ ηελ απνκαγλεηνθψλεζε θαη εθεί θαηαγξάθνληαη απνηειέζκαηα ζρεηηθά κε ην αλ νη θνηηεηέο εθάξκνζαλ ην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003), αλ εκβάζπλαλ ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν θαη ηέινο αλ ηνπο απαζρφιεζε ή φρη ε δηαδηθαζία ειέγρνπ. Δηδηθφηεξα, νη Πίλαθεο 7 σο 10 αθνξνχλ ηνλ πξψην ρξήζηε ηεο νκάδαο θαη νη Πίλαθεο 11 σο 14 ηνλ δεχηεξν. Ο πξψηνο ρξήζηεο είλαη εηζεγεηήο ζην 1ν ζέκα θαη θξηηήο ζην 2ν. Αληηζηξφθσο, ν δεχηεξνο ρξήζηεο είλαη θξηηήο ζην 1ν ζέκα θαη εηζεγεηήο ζην 2ν. Ο εηζεγεηήο θάζε ζέκαηνο έρεη απμεκέλν ξφιν, έλαληη ηνπ θξηηή. Δίλαη ππεχζπλνο γηα ηελ δηαηχπσζε ηνπ αξρηθνχ επηρεηξήκαηνο ζηε ζπδήηεζε φπσο θαη γηα ηελ ππνβνιή ηεο ηειηθήο πξφηαζεο ηεο νκάδαο. Ο ζρνιηαζηήο πξέπεη λα ειέγρεη θξηηηθά ηα επηρεηξήκαηα πνπ αλαπηχζζνληαη απφ ηνλ εηζεγεηή θαη παξάιιεια λα πξνβάιιεη ηα δηθά ηνπ επηρεηξήκαηα. Απηά κπνξνχλ είηε λα ππνζηεξίδνπλ είηε λα είλαη αληίζεηα πξνο ηα πξνεγνχκελα. Δπηπιένλ ππάξρεη θαη ν ηχπνο επηρεηξήκαηνο «άιιν» πνπ θαιχπηεη ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ θάπνηνο ζέιεη λα πξνζζέζεη θάηη άιιν, λα ξσηήζεη θάηη ή αλ γεληθφηεξα ζπκθσλεί ή δηαθσλεί ελ κέξεη κε ηνλ ζπλεξγάηε ηνπ. Οη ρξήζηεο εθάξκνζαλ ζε αξθεηά κεγάιν βαζκφ ηελ πξνηεηλφκελε πνξεία εξγαζίαο (ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Δλφηεηα 9.3), αθνινπζψληαο ζρεδφλ φια ηα βήκαηα. Σα βαζηθά θξηηήξηα αμηνιφγεζεο είλαη ηα εμήο: «elaborate on arg», «elaborate on domain» θαη «elaborate on peer post», ηα νπνία αλαιχνληαη ζηνλ Πίλαθα 6. Ο πξψηνο ρξήζηεο ππέβαιιε έμη επηρεηξήκαηα θαη έθαλε 4 θνξέο έιεγρν. ηηο 4 απφ ηηο 6 θαηαρσξήζεηο έθαλε εκβάζπλζε ζην κνληέιν ηνπ Toulmin (1958, 2003) θαη αλαξσηήζεθε ζρεηηθά κε ην αλ ην έρεη εθαξκφζεη ζσζηά. Οπζηαζηηθά αλαθάιεζε ζην κπαιφ ηνπ ηα 3 κέξε 71