Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας"

Transcript

1 Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 9, 1979 Κυνοκέφαλοι (πίν. 1-2) ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Ανδρέας Copyright 1979 To cite this article: ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ (1979). Κυνοκέφαλοι (πίν. 1-2). Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, 9, 1-19.

2 Κυνοκέφαλοι (πίν. 1-2) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 9 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη της Μαρίας Γεωργίου Σωτηρίου ( ) Σελ ΑΘΗΝΑ 1979

3 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ ( ΠΙΝ. 1-2 ) Παραστάσεις κυνοκεφάλων, ανδρών δηλαδή με σώμα άνθρώπινον καί μέ κεφαλήν κυνός, αν καί σχετικώς ολιγάριθμοι, δέν λείπουν άπο τήν βυζαντινήν είκονογραφίαν. Μερικαί έξ αυτών σχετίζονται μέ αρχαία θέματα, οπως δύναται τις να διαπίστωση εις τάς ολίγας παραστάσεις τής θεάς Εκάτης συν οδευομένης άπο τήν άκολουθίαν της, ή οποία αποτελείται άπο τά φαντά σματα πού αύτη εξάγει τάς νύκτας άπο τον "Αδην. Πράγματι, εις τάς μικρο γραφίας ολίγων χειρογράφων τοϋ έργου τοϋ ΨευδοΝόννου, όπου ερμηνεύον ται αί εκ τής αρχαίας μυθολογίας μνεϊαι, τάς οποίας αναφέρει ό Γρηγόριος ό Θεολόγος είς μερικάς ομιλίας του, ή συνοδεία τής Εκάτης αποτελείται άπο κυνοκεφάλους ι. Είς τήν βυζαντινήν είκονογραφίαν οί κυνοκέφαλοι εμφανίζονται κυρίως είς μή θρησκευτικός παραστάσεις, πού είναι καί αί σχετικώς περισσότεροι, δέν λείπουν όμως καί άπο απεικονίσεις θρησκευτικών θεμάτων. Σκοπός τής παρούσης μελέτης είναι ή έξέτασις τών παραστάσεων αυτών καί τών κοσμικών καί τών θρησκευτικών, συγχρόνως δέ καί ή προσπάθεια διερευνήσεως τών πιθανών πηγών των. Ι. Η ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ Εις τήν Άγίαν Σοφίαν του Κιέβου τά κλιμακοστάσια ανόδου είς τον γυναικωνίτην καί αί στεγάζουσαι αυτά καμάραι κοσμούνται μέ τοιχογραφίας πού έγιναν περί τό 1037 άπο τεχνίτας μετακληθέντας έκ Κωνσταντινουπό λεως. Αύται παριστάνουν σκηνάς άπό τά θεάματα τοΰ Ιπποδρόμου τής Βασιλευούσης. Μεταξύ τών τοιχογραφιών αυτών υπάρχει μία σκηνή αρκετά γνω στή άπό τάς πολλάς μέχρι τούδε δημοσιεύσεις τ η ς 2 (Πίν. Ια). 1. Βλ. Κ. W e i t z m a n n, Greek Mythology in Byzantine Art, Princeton 1951, πίν. XXI καί σ. 58 κέ. 2. Άπό τα σχέδια τής αρχικές δημοσιεύσεως τών Τολστόϊ-Κοντακώφ (1891) ή τοίχο-

4 2 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΙ Εις ταύτην εικονίζεται δεξιά, ώς προς τον θεατήν, πολεμιστής μέ μακράν κόμην και μύστακα φέρων εις το άνω σώμα χειριδωτον ένδυμα, τοΰ οποίου το κάτω άκρον είναι άνασυρμένον. Είς το κάτω σώμα οδτος φέρει περισκελίδα, είς δέ τους πόδας περικνημίδας. Είς την δεξιάν κρατεί πέλεκυν, είς δέ τήν άριστεράν μικράν στρογγύλην ασπίδα. Ό πολεμιστής επιτίθεται εναν τίον ανδρός εικονιζόμενου άπέναντί του. Οδτος έχει κεφαλήν κυνός, το δέ άνω σώμα του είναι γυμνόν, όπως δεικνύουν αί άνατομικαί λεπτομέρειαι καί αί τρίχες έπί τοΰ στήθους. Φορεί και αυτός περισκελίδα καί είς τους πόδας περικνημίδας. Είς τήν όσφύν φέρει ύφασμα τριγωνικόν εις είδος περιζώματος 3. "Ο κυνοκέφαλος επιτίθεται κατά τοΰ πολεμιστοΰ μέ μακρόν δόρυί;), τό όποιον κρατεί δι' αμφοτέρων τών χειρών. Ή έπί τής τοιχογραφίας αυτής παράστασις, δπως καί ή έπί τοΰ ανάγλυφου τού Μουσείου τού Βερολίνου, περί τής οποίας μετ' ολίγον θα γίνη λόγος, Εδωκαν άφορμήν είς τήν διατύπωσιν διαφόρων ερμηνειών ώς προς τό είκονιζόμενον θέμα. Ούτω ό Wulff τό ανάγλυφο ν τοο Βερολίνου έχαρακτήρισεν ώς ταφικήν πλάκα είκονίζουσαν ίσως κάποιαν μεσοβυζαντινήν διασκευήν τού αργοναυτικού μύθου 4. Οί περισσότεροι όμως τών ερευνητών, όπως ό Volbach 5, ό Diehl 6 καί άλλοι ακόμη, υπέθεσαν ότι πρόκειται περί τοϋ «Γοτ θικού» (Ludus gothicus), περί τής παραστάσεως δηλαδή πού έξετελεΐτο ε νώπιον τών βασιλέων είς τό Παλάτιον κατά τό δεΐπνον τής ένατης ημέρας τοΰ δωδεκαημέρου 7. Τής παραστάσεως αυτής λεπτομερή περιγραφήν παρέχει, ώς γνωστόν, ό αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος Ζ' ό Πορφυρογέννητος εις τήν Έκθεσιν βασι λείου τάξεως (Ι, 83, σελ. 381 Bonn). Είναι λοιπόν ανάγκη να έξετάσωμεν κά πως έγγύτερον τό κείμενον αυτό, δια να ϊδωμεν κατά πόσον θα ήτο δυνατόν να συμφωνήση τοΰτο μέ τήν τοιχογραφίαν τής 'Αγίας Σοφίας τοΰ Κιέβου, πού έδώ μας απασχολεί. γραφία δχει πολλάκις απεικονισθώ. Βλ. π.χ. G. S c h l u m b e r g e r, L'Épopée byzantine, III, 753. A. G r a b a r, L'empereur dans l'art byzantin, Paris 1936, 65, είκ. 3. ΤοΟ α ύ τ ο 0, L'art de la fin de l'antiquité et du Moyen âge, Paris 1968, I, 253, είκ. 9. Φωτο γραφία έν Ο. Ρ ο w s t e n k ο, The Cathedral of St. Sophia in Kiev, Jersey City 1954, πίν. 184, Τό τριγωνικόν αυτό περίζωμα μέ γυμνόν το άνω σώμα δέν είναι άγνωστον είς τάς πα λαιοχριστιανικός καί τάς βυζαντινάς παραστάσεις αγωνιζομένων είς τον Ίππόδρομον. Βλ. σχετικώς Α. Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ν είς το περιοδ. Πελοποννησιακά 7 ( ), Ο. Wulff, Altchristliche und byzantinische Kunst, II, Βλ. κατωτέρω σημ C h. D i e h l, Manuel d'art byzantin, 2α έκδ., Paris , II, Δηλαδή πιθανώτατα τήν 2αν 'Ιανουαρίου, κατά τους υπολογισμούς τοϋ Α. V o g t, Constantin VII Porphyrogénète, Le livre des cérémonies, II, Commentaire, Paris 1940 (Belles Lettres), 186.

5 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ -1 Κατά τήν "Εκθεσιν βασιλείου τάξεως λοιπόν οί παριστάνοντες το Γοτθικον ήσαν τέσσαρες, δύο έκ τοΰ δήμου τών Βένετων και δύο έκ τοδ δήμου τών Πρασίνων. Αυτοί δέ και μόνοι εφερον γούνας εξ αντιστρόφου και πρό σωπα διαφόρων είδέων. "Οσον άφορα είς τάς «γούνας έξ αντιστρόφου», θα ήδυνάμεθα ίσως να τάς έξηγήσωμεν μέ τήν ύπόθεσιν, δτι ή τριχωτή οψις τοδ δέρματος εΰρίσκετο εσωτερικώς και ότι, κατά συνέπειαν, ή ορατή οψις ήτο ή άτριχος, δηλαδή ή εσωτερική, ή οποία θα έδιδε τήν έντύπωσιν γυμνής σαρκός. Τούτο ίσως θα έγίνετο, διότι δέν θα έπετρέπετο οί παίζοντες τό Γοτθικόν να εμφανισθούν προ των βασιλέων μέ τό άνω σώμα γυμνόν. Τα «πρόσο>πα διαφόρων είδέων», τα προσωπεία δηλαδή των παιζόντων, τα όποια ήγαγον ίσως τους περισσοτέρους τών ερευνητών να σχετίσουν τάς απασχο λούσας ημάς παραστάσεις μέ τό Γοτθικόν, πρέπει, κατά τήν γνώμην μου, νά ερμηνευθούν κατά τρόπον πολύ διάφορον. Δέν είναι δηλαδή ανάγκη νά νοη8 θοον ώς προσωπίδες είκονίζουσαι ζώα, όπως ύπετέθη. Είναι μάλλον πιθα νόν, άν μή ίσως βέβαιον, ότι επρόκειτο περί προσωπείων πού εΐκόνιζον έπί τό κωμικώτερον ίσως ανθρωπίνους μορφάς, πιθανώς τους Γότθους. Οί τέσσαρες παΐκται έκράτουν ασπίδα και βεργίον. Δέν εφερον συνεπώς όπλα, ή δέ ασπίς έχρησίμευε δια νά κρούουν έπ' αυτής τό βεργίον και νά δη μιουργούν θόρυβον: και τα σκουτάρια υπό τών υπ' αυτών βασταζομένων βεργ'ιων τύπτοντες και κτύπον αποτελούντες, κατά τό κείμενον. Τδωμεν τώρα εις τί συνίστατο ή παράστασις, συμφώνως προς τό κείμενον τοο Πορφυρογέννητου. Οί τέσσαρες «Γότθοι» εισέρχονται είς τήν αΐθουσαν τρέχοντες και κτυπώντες τα βεργία είς τάς ασπίδας συγχρόνως δέ κράζοντες τούλ τούλ. Οϋτω φθάνουν είς μικράν άπόστασιν άπό τής βασιλικής τραπέ ζης. 'Εκεί μιγνύμενοι αμφότεροι ποιοϋσι κυκλοφερή παραταγήν (δηλ. παράταξιν), οί μεν εσω τοΰ κύκλου αποκλειόμενοι, οι δε έξωθεν περικυκλοϋντες, κατά τήν όχι πολύ σαφή διατύπωσιν τού κειμένου. Ταύτα επαναλαμβάνουν τρεις φοράς και κατόπιν αποσύρονται είς τάς θέσεις των. Τό δεύτερον μέ ρος τής εορτής άπετελεΐτο άπό άσματα και έμμετρους επευφημίας τών βα σιλέων διακοπτομένας άπό τήν δευτέραν και τήν τρίτην έμφάνισιν τών «Γότ θων». Τό μέρος δμως τούτο δέν ενδιαφέρει τήν ήμετέραν ερευναν. 8. Ό Ο. Μ. D a 11 ο n, Byzantine Art and Archaeology, Oxford 1911, 161, σημ. 3, ακο λουθών τον Reiske είς τα σχόλια τοϋ Πορφυρογέννητου (Bonn, Η, 355 κέ.) απαριθμεί καΐ τα ζώα, τα οποία παρίστανον αί προσωπίδες πού έφόρουν ot έκτελοδντες τό Γοτθικόν, χω ρίς μεταξύ αυτών νά ύπάρχη καΐ ό κύων. Ό Reiske δμως φαίνεται αναφερόμενος είς λαΐκήν παράστασιν έκτελουμένην τό νέον Ετος είς τήν Γερμανίαν ίσως και άλλαχοϋ, κατά τήν οποίαν οί εκτελεστοί έφόρουν δέρματα ζώων «pellibus...inducti». Προς τήν παράστα σιν αυτήν σχετίζεται Ισως τό ψηφιδωτόν δάπεδον τοο καθεδρικού ναού τής Κρεμώνας είς τήν Ίταλίαν. Βλ. εικόνα έν RA 1876, πίν. XXTV καί τό εκεί άρθρον τοο Ε. M ü n z, 407 κέ.

6 4 Α. 3ΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Ά π ο τήν γενομένην λεπτομερή έξέτασιν τοο κειμένου τοΰ Πορφυρογέν νητου προκύπτουν τα έξης συμπεράσματα: α) Οί τέσσαρες εις «Γότθους» μετημφιεσμένοι δέν εφερον όπλισμόν, άλ λα μόνον ασπίδας, εις τάς οποίας εκρουον βεργία δια να προκαλέσουν θόρυβον, οΰτε συνεπλέκοντο μεταξύ των ώς μονομάχοι. Ή όλη συνεπώς παράστασις δέν εϊχε χαρακτήρα πολεμικόν, όπως τον βλέπομεν εις τήν τοιχογραφίαν τοΰ Κιέβου. β) Οί τέσσαρες έκτελοΰντες το Γοτθικόν εφερον όλοι προσωπίδας «δια φόρων εΐδέων». Είς τήν τοιχογραφίαν όμως τοο Κιέβου και εις το άνάγλυφον του Βερολίνου, πού θά ϊδωμεν, μόνον ό παριστάνων τον κυνοκέφαλον φέρει προσωπίδα, όχι δε και δ εναντίον αύτοϋ επιτιθέμενος πολεμιστής. γ") Μίαν τέλος σπουδαίαν ενδειξιν μας δίδει τό άνάγλυφον τοΰ Βερολίνου, είς το όποιον το βάθος τής παραστάσεως πληρούται μέ ισχυρώς σχηματο ποιημένα δένδρα ύποδηλοΰντα σαφώς χώρον ύπαίθριον. Άλλα τό Γοτθικόν, όπως ρητώς μαρτυρεί τό κείμενον του Πορφυρογέννητου, έτελεΐτο είς τον μέγαν Τρίκλινον τών δεκαεννέα άκκουβίτων, είς τήν μεγαλυτέραν δηλαδή 9 και πολυτελεστέραν αίθουσαν τοϋ Παλατιού. Ό χώρος συνεπώς, όπου έτε λεΐτο ή παράστασις τοΰ Γοτθικού δέν ήτο υπαίθριος, ώστε να υπάρχουν δέν δρα. Τό γεγονός ότι αί τοιχογραφίαι τοΰ Κιέβου παριστάνουν, όπως εϊδομεν, σκηνάς έκ τοΰ 'Ιπποδρόμου τής Κωνσταντινουπόλεως, μας επιτρέπει να συμπεράνωμεν κατά τρόπον θετικόν ότι έκεΐ έτελεΐτο ή παράστασις ή εικονι ζόμενη είς τήν άπασχολοΰσαν ήμδς τοιχογραφίαν. Και θά ήδύνατο βεβαίως να παρατηρηθή, ότι είς τον Ίππόδρομον δέν ύπήρχον δένδρα, όπως τα βλέπομεν είς τό άνάγλυφον τοΰ Βερολίνου. Αί τοι χογραφίαι όμως τοΰ Κιέβου μας επιτρέπουν να συμπεράνωμεν ότι δια τάς παραστάσεις σκηνών κυνηγίου αγρίων ζώων καί πτηνών, όπως τάς βλέπο 10 μεν έκεΐ, κατεσκευάζετο τεχνητόν δάσος, ώς ήδη παρετήρησεν ορθώς ό 11 Grabar, ό όποιος και τήν άπασχολοΰσαν ή μας τοιχογραφίαν έχαρακτήρι12 σεν ώς σκηνήν τοΰ Ιπποδρόμου. Έ κ τών ανωτέρω γενομένων διαπιστώσεων δύναται να θεωρηθή, κατά τήν γνώμην μου, απολύτως βέβαιον ότι ή είς τήν τοιχογραφίαν τοΰ Κιέβου εικο νιζόμενη σκηνή, όπως και ή έπί τοΰ ανάγλυφου τοΰ Βερολίνου, είναι εντε λώς άσχετοι προς τό Γοτθικόν. Ή έπί τών δύο τούτων μνημείων παράστασις 9. Βλ. σχετικώς J. E b e r s o l t, Le grand Palais de Constantinople et le livre des céré- monies, Paris 1910, 58 κέ. καί 60, σημ G r a b a r, L'empereur dans l'art byzantin, 63, είκ. 1 καί 67, είκ. 5. Φωτογραφίαι έν Ρ ow s t e n k o, 6.ά. είκ. 170, "Ε.ά G r a b a r, 6.ά. 65, είκ. 3.

7 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ 5 είναι βέβαιον δτι είκονίζει σκηνήν λαμβάνουσαν χώραν εις τον Ίππόδρομον και αποτελούσαν μέρος, δπως θα ίδωμεν, μεγαλυτέρου θεάματος. II. ΤΑ ΑΝΑΓΛΥΦΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Μετά τήν διαπίστωσιν οτι ή τοιχογραφία τοΰ Κιέβου δέν παριστάνει το Γοτθικόν, όπως τοϋτο απεδείχθη άπό τήν λεπτομερή έξέτασιν τής περιγρα φής πού μας δίδει το κείμενον τοΰ Πορφυρογέννητου, είναι ανάγκη νά ϊδω- Είκ. Ι.Βερολϊνον, Μουσεϊον. 'Ανά γλυφον έκ Τούσλων Μ. 'Ασίας. μεν ποία θα ήτο ή μορφή τής παραστάσεως, τήν οποίαν εικονίζει ή τοιχο γραφία πού ανωτέρω μας άπησχόλησε. Είς τούτο αρκετή ν βοήθειαν μας παρέχουν τα σχετικά με τήν εικόνα τού Κιέβου δύο ανάγλυφα πού έδω θα έξετάσωμεν. Τ ο α ν ά γ λ υ φ ο ν τ ο ύ Μ ο υ σ ε ί ο υ τ ο ύ Β ε ρ ο λ ί ν ο υ ευρέθη είς το χωρίον Τούσλα τής Μ. 'Ασίας, έδημοσιεύθη δε το πρώτον, αν δέν ά13 πατωμαι, ύπο τοΰ J. Strzygowski (ΕΙκ. 1). Είς το αρκετά έφθαρμένον μαρμάρινον ανάγλυφον, τό όποιον ό Volbach χρονολογεί άπό τοΰ 9ου - 11ου 13. Έν Jahrbuch der königlich-preussischen Kunstsammlungen 19 (1898), 58.

8 6 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ αιώνος1*, ό δέ Dalton 15 άπο τοο 12ου, εικονίζεται αριστερά, ώς προς τον θεατήν, ορθία γυμνή(;) ανδρική μορφή μέ κεφαλήν κυνός διευθυνομένη προς δεξιά και έχουσα τήν δεξιάν χείρα καμπτομένην προ τοϋ στήθους. 'Απέναν τι τής μορφής αυτής παριστάνεται πολεμιστής, οπως δεικνύει το έπί τής κε φαλής του κωνικόν κράνος, μέ το άνω σώμα κατενώπιον και μέ τους πόδας διευθυνομένους προς δεξιά. Ή αριστερά του χείρ, μικρόν μόνον μέρος τής οποίας σώζεται, τείνεται προς δεξιά. Ώς προς τήν θέσιν τής δεξιάς χειρός ΕΙκ. 2. Κωνσταντινούπολις, Μουσεΐον. Άμφίγλυφος πλαξ έξ Έσκί ΣεχΙρ Μ. 'Ασίας. τοϋ πολεμιστοϋ και τής αριστεράς τής κυνοκεφάλου μορφής δέν δύναται να γίνη λόγος, διότι εις τό μέσον τής πλακός τό άνάγλυφον είναι πολύ κατεστραμμένον. Τό βάθος τέλος τοϋ ανάγλυφου πληρούται, ώς και ανωτέρω εϊπομεν, μέ δένδρα εκτελεσμένα μέ ίσχυράν σχηματοποίησιν. Είναι, νομίζω, αρκετά φανερόν άπό τήν κατεύθυνσιν των ποδών τών δύο μορφών τοϋ ανάγλυφου δτι ό πολεμιστής σύρει προς δεξιά τον κυνοκέφαλον. Τήν έπιβεβαίωσιν τούτου μας παρέχει ή άμφίγλυφος πλάξ τοϋ Μουσεί- 14. Staatliche Museen zu Berlin. Bildwerke des Kaiser Friedrich Museums. Mittelalter liche Bildwerke aus Italien und Byzanz, 2α 6κδ. ύπο W. F. V ο 1 b a c h, Berlin-Leipzig 1930, 26 κέ. αριθ. 2333, όπου καΐ ή προγενεστέρα βιβλιογραφία. ΕΙκών καΐ έν D a l t o n, 6.ά. 160, είκ "Ενθ' ανωτέρω.

9 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ 7 ου τής Κωνσταντινουπόλεως, την οποίαν πρώτος επίσης όμοΰ μέ το άνάγλυφον τοο Βερολίνου πού έξετάσαμεν έδημοσίευσεν ό Strzygowski 1β. Ή πλάξ τοϋ Μ ο υ σ ε ί ο υ τής Κωνσταντινουπόλεως ευρέθη εις το χωρίον Χαμιντιέ τής Μ. 'Ασίας παρά το Έσκί Σεχίρ 1 7 (Είκ. 2). 'Επί τής μιας όψεως τής πλακός εικονίζεται όρθία ανδρική μορφή κατενώπιον εντελώς γυμνή μέ κεφαλήν κυνός έστραμμένην προς δεξιά. Εις τήν άριστεράν χείρα κρατεί μικράν ελλειψοειδή ασπίδα κοσμουμένην μέ πέντε μικρούς δίσκους. Ή δεξιά έχει έξαφανισθή λόγω τής θραύσεως τής πλακός είς τήν πλευράν αυτήν. "Ανω τής κεφαλής τής μορφής σώζεται επιγραφή, τής οποίας λείπει ή αρχή:... ΚΕΦΑΛΟΣ. Περί αυτής και τής βεβαίας συμ πληρώσεως της θα γίνη ευθύς αμέσως λόγος. "Αν 2χωμεν προ οφθαλμών τήν τοιχογραφίαν τοϋ Κιέβου, πρέπει να ύποθέσωμεν ότι ή μορφή αυτή φαίνεται ότι ήγωνίζετο εναντίον πολεμιστοϋ, ό όποιος θα εύρίσκετο είς τό σήμερον έλλεΐπον μέρος τής πλακός. Είς τήν έτέραν όψιν τοο μαρμάρου εικονίζεται ή Ιδία γυμνή μορφή κατενώπιον μέ κεφαλήν επίσης κυνός έστραμμένην ομοίως προς δεξιά. Ή μορφή δεν κρατεί δπλα και 'έχει τάς χείρας καμπτομένας προ τοϋ στήθους. "Η κεφα λή τοϋ κυνός φέρει φίμωτρον συνδεόμενον μέ μακρόν σχοινίον, τό όποιον φαίνεται οτι έκράτει πολεμιστής(;) είκονιζόμενος είς τό μή σήμερον σωζόμενον δεξιόν μέρος τής πλακός. Ώ ς προς τήν συμπλήρωσιν τής έλλειπούσης αρχής είς τήν έπί τής μιας πλευράς τής πλακός σωζομένην έπιγραφήν ό Strzygowski (δ.ά. 59 κέ.) κυ μαίνεται μεταξύ τοϋ [λνκο]κέψαλος και τοϋ [κννο]κέφαλος. Έ κ τής μνείας όμως και τής συσχετίσεως προς τον άγιον Χριστοφόρον φαίνεται ότι έκλι νε περισσότερον προς τήν συμπλήρωσιν [κννο]κέφαλος, συμπλήρωσιν πού εϊναι ασφαλώς ή μόνη ενδεδειγμένη, όπως τουλάχιστον νομίζω. Τά είς καλυτέραν σχετικώς διατήρησιν σωζόμενα ανάγλυφα έπί τής άμφιγλύφου πλακός τοϋ Μουσείου τής Κωνσταντινουπόλεως επιτρέπουν τήν ασφαλή, όπως νομίζω, έρμηνείαν τοϋ ανάγλυφου τοϋ Βερολίνου, τό όποιον ανωτέρω έξητάσαμεν. ΕΙς αυτό δηλαδή δέν πρόκειται περί αγώνος μεταξύ τοϋ κυνοκεφάλου και τοϋ πολεμιστοϋ, δπως είς τήν τοιχογραφίαν τοϋ Κιέ βου, άλλα περί τής ήττης τοϋ κυνοκεφάλου καΐ τής αίχμαλωσίας του ύπό τοϋ πολεμιστοϋ. Οΰτω είς τήν τοιχογραφίαν τοϋ Κιέβου καί είς τά ανάγλυφα τοϋ Βερολί16. Έ.ά. 59. Φωτογραφίαι επίσης καί έν Α. G r a b a Γ, Sculptures byzantines du moyen age, II, Paris 1976, πίν. Ill, αριθ. 7α καί 7β. 17. Βλ. καί G. M e n d e l, Musées Impériaux Ottomans. Catalogue des sculptures, II, Constantinople 1914, 487, αριθ Ή εκεί διδομένη ερμηνεία τών παραστάσεων είναι εντελώς απίθανος.

10 s Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ νου καί της Κωνσταντινουπόλεως πρέπει να διακρίνωμεν δύο φάσεις μιας παραστάσεως τελούμενης είς τον Ίππόδρομον. Ή τοιχογραφία δηλαδή τοϋ Κιέβου καί ή μία οψις της πλακός της Κωνσταντινουπόλεως εικονίζουν την ενοπλον σύγκρουσιν τοϋ κυνοκεφάλου μέ τον πολεμιστήν. Το άνάγλυφον του Βερολίνου καί ή έτερα οψις της πλακός τής Κωνσταντινουπόλεως παριστάνουν τό τέλος τοϋ αγώνος, την ήτταν δηλαδή τοϋ κυνοκεφάλου καί τήν αίχμαλωσίαν του. III. ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Ή δ η δμως είναι ανάγκη να έξετάσωμεν ποίον ήτο δυνατόν να είναι τό θέ μα της παραστάσεως, της οποίας τάς δύο φάσεις διεκρίναμεν εις τα έξετασθέντα μνημεία. Βεβαίως μία τοιαύτη έρευνα είναι πολύ δυσχερής καί μό νον είς υποθέσεις περισσότερον ή όλιγώτερον πιθανάς θα είναι δυνατόν να κατάληξη. Ή επιγραφή ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΣ έπί τοϋ ανάγλυφου της Κωνσταντι νουπόλεως νομίζω δτι δύναται να μας δώση κάποιαν νύξιν. Είς τήν διασκευήν γ'δηλαδή τοϋ περίφημου Μυθιστορήματος τοϋ Μ.'Α λεξάνδρου εύρίσκομεν τήν έξης περικοπήν: Μετά ούν όδον ήμερων τριών κατέλαβον (ό 'Αλέξανδρος καί τα στρατεύματα του) χώραν κυνοκεφάλων. Αυτοί ούν τα πάντα άνθρωποι ήσαν, ή δε κεφαλή ενός έκαστου τούτων κυνός, και ή φωνή αύτοΐς μέρος μέν τι άνθρώπινον, μέρος δέ τι κυνός. Οιτινες παραταξάμενοι έτοίμως εΐχον προς πόλεμον. 'Αλλ' ούν και αυτούς 'Αλέξανδρος τω πυρι ετροπώσατο18. Τήν περικοπήν αυτήν είς τον είκονογραφημένον κώδικα τοϋ μυθιστορή ματος τον φυλασσόμενον εις τό Έλληνικόν Ίνστιτοϋτον της Βενετίας απο δίδει μία πολύ περίεργος μικρογραφία (Πίν. 1β). Είς ταύτην εικονίζεται ό 'Αλέξανδρος έφιππος ακολουθούμενος άπό τους επίσης εφίππους στρατηγούς του, προ αυτών δέ δύο στρατιώται διώκουν μέ γυμνόν τό ξίφος τους φεύγον τας κυνοκεφάλους. Εις τήν ύψηλοτέραν ζώνην άλλοι κυνοκέφαλοι εικονί ζονται είς πυκνήν φάλαγγα φέροντες ασπίδα κάτω άπολήγουσαν είς οξύ καί ρόπαλον(;). Ούτοι κατευθύνονται εναντίον τοϋ 'Αλεξάνδρου καί των στρα 19 τηγών του. 18. Arriani Anabasis et Indica...retulit F r. D ü b n e r, Reliquia Arriani et scriptorum de rebus Alexandri M. fragmentacollegit,pseudo-callisthenis Historiam fabulosam...car o l u s M ü l l e r, Parisiis. Editore Ambrosio Firmin-Didot 1846, κεφ. II, 35. "Oμοιον το κείμενον καί είς τον είκονογραφημένον κώδικα του 'Ελλ. 'Ινστιτούτου τής Βενε τίας, φ. 107r. Εις τήν διασκευήν β' τοϋ μυθιστορήματος γίνεται απλή μόνον μνεία των κυ νοκεφάλων λίαν συγκεχυμένη: L. B e r g s o n, Der griechische Alexanderroman. Rezen sion β, Stokcholm 1965, Α. Ξ υ γ γ ο π ο ύ λ ο υ, Al μικρογραφίαι τοο μυθιστορήματος τοΰ Μ. 'Αλεξάνδρου

11 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ y Εϊς τήν μικρογραφίαν αυτήν άξιος ιδιαιτέρας προσοχής είναι ό τρόπος απεικονίσεως της κεφαλής τών κυνοκεφάλων πού διαφέρει από τάς εις τήν βυζαντινήν τέχνην παραστάσεις των μυθικών αυτών όντων. Εις τήν έξεταζομένην δηλαδή μικρογραφίαν οδτοι έχουν πρόσωπον άνθρώπινον, αλλ' εις το όπισθεν μέρος του κρανίου υπάρχει προτομή κυνός. Ή διπλή αυτή άπεικόνισις ανθρωπίνου προσώπου έμπροσθεν και μορφής κυνός όπισθεν έχει πιθανώς σκοπόν να υποδήλωση τήν διπλήν τών όντων τούτων φύσιν καί δεν είναι ίσως άσχετος μέ τήν φράσιν τοϋ κειμένου πού ανωτέρω παρεθέσαμεν: και φωνή αντοΐς μέρος μεν τι άνθρώπινον, μέρος δέ τι κυνός. Άλλ' ή περίεργος αυτή παράστασις ή αποδίδουσα τήν διπλήν φύσιν τών κυνοκεφάλων δεν είναι μοναδική εις τήν έξεταζομένην μικρογραφίαν. Τήν έπανευρίσκομεν πράγματι κάπως περισσότερον άνεπτυγμένην κατά τό 1066 είς τό γνωστόν Ψαλτήριον Add τοϋ ΒρεττανικοΟ Μουσείου εις τήν μικρογραφίαν τήν εικονογραφούσαν τον Ψαλμό ν 21.17: εκνκλωϋάν με κννες πολλοί κλπ Εκεί εικονίζεται είς τό μέσον ό 'Ιησούς όρθιος, αριστερά ο μάς κυνοκεφάλων καί δεξιά ομάς ανθρώπων μέ τήν έπιγραφήν «Οί Εβραίοι», μεταξύ τών οποίων μορφή μέ δύο κεφάλας άνθρωπου καί κυνός. Κατά ταύτα ό έκτελέσας τήν μικρογραφίαν είς τό Μυθιστόρημα συνέπτυξεν είς μίαν άμφιπρόσωπον τάς δύο χωριστάς κεφάλας άνθρωπου καί κυνός πού βλέπομεν είς τό Ψαλτήριον. Μία ακόμη λεπτομέρεια είς τήν μικρογραφίαν τοϋ Μυθιστορήματος πρέ πει έδώ να μας απασχόληση. Ή άπεικόνισις δηλαδή τών δύο στρατιωτών είς τό κάτω μέρος τής εικόνος, οί όποιοι μέ τό γυμνόν ξίφος είς τήν χείρα διώ κουν τους κυνοκεφάλους. Ή λεπτομέρεια αυτή ευρίσκεται είς κάποιαν αντί θεσιν μέ τό κείμενον του Μυθιστορήματος, συμφώνως προς τό όποιον, όπως είδομεν, τους κυνοκεφάλους ένίκησεν ό 'Αλέξανδρος δια τοϋ πυρός. Ό είκονογραφήσας τον κώδικα τής Βενετίας ή τό πρότυπόν του παρέβλεψε, φαί νεται, τήν λεπτομέρειαν αυτήν, όπως έκαμε τό ίδιον καί εϊς άλλα σημεία τού 21 κειμένου, ή είχεν ίσως προ οφθαλμών κάποιαν άλλη ν διασκευή ν τοϋ κειμέ νου καί τής είκονογραφήσεώς του. Αυτή όμως ή λεπτομέρεια τών στρατιωτών τών διωκόντων μέ τό γυμνόν ξίφος τους κυνοκεφάλους μας οδηγεί είς τήν ύπόθεσιν μήπως υπάρχει κάποια σχέσις μέ τήν παράστασιν τοϋ κυνοκεφάλου καί τοϋ πολεμιστοΰ, όπως τήν βλέπομεν είς τήν τοιχογραφίαν τοϋ Κιέβου καί μέ τον κυνοκέφαλον τον είς τον κώδικα τοϋ 'Ελληνικού 'Ινστιτούτου τί ς Βενετίας, Άθήναι-Βενετία 1965, πίν. 64, αριθ. 129 καί σ. 44, αριθ L'illustration des Psautiers grecs du moyen âge. II, S. D e r Ν e r s e s s i a n, Lon dres, Add , Paris 1970, πίν. 15, είκ. 41. Βλ. καί σ. 23, φ. 23r. 21. Βλ. π.χ. Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ν, ε.ά. 62, είκ. 125 καί 43.

12 Kl Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ κρατοοντα ασπίδα εις τήν μίαν οψιν τής πλακός τοΰ Μουσείου τής Κωνσταν τινουπόλεως. Είναι γνωστή ή ευρύτατη διάδοσις τοϋ Μυθιστορήματος τοϋ Μ. 'Αλεξάν δρου είς τον βυζαντινον κόσμον, τοϋτο δέ αποδεικνύουν αί πολυάριθμοι πεζαί και έμμετροι διασκευαί του εις άρχαΐζουσαν και είς δημοτικήν γλώσσαν. Νομίζω λοιπόν ότι ίσως δέν θα ήτο εντελώς άπίθανον να ύποθέσωμεν δτι ώρισμένα άπό τά επεισόδια του έργου αύτοϋ απετέλεσαν τό θέμα παραστά σεων κατά τάς έορτάς τάς τελουμένας εις τον Ίππόδρομον και ότι άπό τάς παραστάσεις αύτάς προέκυψαν σχετικαί εικόνες επί έργων της μεγάλης τέ χνης είς ανάγλυφα και είς έλεφάντινα κιβωτίδια, όπως π.χ. ή θαυμαστή άνάβασις τοϋ 'Αλεξάνδρου είς τους ουρανούς 22, καθώς καί άλλα επεισόδια ανα φερόμενα είς τό Μυθιστόρημα η. Τέλος σκηναί άπό τήν μυθικήν ζωήν τοο Μακεδόνος ήρωος δέν λείπουν καί άπό τά ευτελή πήλινα αγγεία πού έχρησιμοποιοϋντο άπό τάς λαϊκάς τάξεις. Καί θα ήδύνατο ίσως να προβληθή ή άντίρρησις δτι αί εικόνες αύται έπί τών αγγείων αντιγράφουν μικρογραφίας εικονογραφημένων χειρογράφων του Μυθιστορήματος. Τούτο δμως φαίνε ται πολύ άπίθανον, δεδομένου δτι οί εικονογραφημένοι κώδικες τοϋ βιβλίου αύτοϋ θα ήσαν εξαιρετικώς πολύτιμοι καί δέν θα ήτο συνεπώς δυνατόν να εύρίσκωνται είς τάς χείρας τών πτωχών βιοτεχνών, όπως θα ήσαν οί άγγειοπλάσται. Δέν αποκλείεται συνεπώς ή παράστασις τοΰ αγώνος μεταξύ τοΰ πολεμιστοΰ καί τοϋ κυνοκεφάλου πού έδώ μας απασχολεί να σχετίζεται, δπως τουλάχιστον νομίζω, μέ κάποιαν παράστασιν τοΰ 'Ιπποδρόμου, ή οποία να εΐχεν ώς θέμα τήν σχετικήν άφήγησιν τοΰ Μυθιστορήματος, τον αγώνα δη λαδή τών στρατιωτών τοΰ 'Αλεξάνδρου κατά τών κυνοκεφάλων, τήν ήτταν καί τήν αίχμαλωσίαν των. Ότι τέλος μία τοιαύτη ύπόθεσις δέν θα ήδύνατο να θεωρηθή εντελώς απίθανος καί δτι σκηναί τοΰ 'Ιπποδρόμου είκονίζοντο είς τά πήλινα αγγεία απέδειξα, όπως νομίζω, είς παλαιοτέραν μελέτην μου 24. Άλλ' είναι άξιον παρατηρήσεως τό γεγονός δτι, εξαιρουμένης τής τοιχο γραφίας τοΰ Κιέβου πού είναι έργον τεχνιτών, όπως εΐδομεν, εκ Κωνσταν τινουπόλεως, τά ανάγλυφα τοΰ Μουσείου τοϋ Βερολίνου καί τοΰ Μουσείου τής Κωνσταντινουπόλεως, τά όποια δια μακρών ανωτέρω μας άπησχόλησαν, προέρχονται έκ Μ. 'Ασίας. Τοΰτο σημαίνει, κατά τήν γνώμην μου, δτι καί εκεί έτελοΰντο δμοιαι παραστάσεις είς τους 'Ιπποδρόμους τών παλαιών 22. Βλ. Α. Ό ρ λ ά ν δ ο ν είς τήν Έπιστημονικήν 'Επετηρίδα τής Φιλοσοφικής Σχο λής τοο Πανεπιστ. 'Αθηνών, , 281 κέ. Α. G r a b a r εις το Χαριστήριον είς Α. Όρλάνδον, Α', 'Αθήναι 1965, 240 κέ. Γ. Δ η μ η τ ρ ο κ ά λ λ η ν είς το περιοδικόν Θη σαυρίσματα 4 (1967), 214 κέ. 23. Βλ. W e i t z m a n n, Greek Mythology, πίν. LX. 250 καί σ. 186 κέ. Α. Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ν είς τήν ΑΕ 1937,192 κέ. καί είς τήν ΕΕΒΣ 14 (1938), 267 κέ. 24. Βλ. ΕΕΒΣ 20 (1950), 3 κέ.

13 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ 11 μεγάλων ελληνιστικών πόλεων, δπως είχεν ήδη παρατηρήσει ό Α. Rambaud είς τήν περίφημον λατινιστί γραμμένην διατριβήν του περί τοϋ 'Ιπ ποδρόμου τής Κωνσταντινουπόλεως, περίληψις τής οποίας έδημοσιεύθη γαλλιστί το 1871 Μ. Τέλος δέν είναι ίσως χωρίς σημασίαν ότι και τα δύο ανάγλυφα πού μας άπησχόλησαν παρουσιάζουν όμοίαν λαϊκήν καί, θα ήδύνατο τις να εϊπη, πρωτόγονον τεχνοτροπίαν. Εϊναι τούτο, νομίζω, Ενδειξις ότι τα ανάγλυφα ταύτα, δπως καί τα αγγεία μέ απεικονίσεις μορφών τοΰ Ιπποδρόμου, οφεί λονται εις λαϊκούς τεχνίτας πού προσεπάθησαν να διαιωνίσουν τα τόσον α γαπητά είς τον λαόν θεάματα ταύτα. Τήν ίδίαν πρωτόγονον έκτέλεσιν διεπιστώσαμεν καί είς τήν μικράν μελέτην πού άλλοτε άφιερώσαμεν είς ëv άνάγλυφον εύρεθέν είς τό χωρίον Παρόρι πλησίον τοΰ Μυστρά26. 'Εκεί παρετηρήσαμεν δτι τό άνάγλυφον αυτό παριστάνει πιθανώτατα πρόσωπον τοΰ 'Ιπποδρόμου. Έκάμαμεν δμως τήν σκέψιν δτι, παρά τήν ύπαρξιν θεάτρου έπί τής ακροπόλεως τής αρχαίας Σπάρτης, τήν οποίαν διεδέχθη ή βυζαντινή Λακεδαιμόνια, θα ήτο κάπως δύσκολον να ύποθέσωμεν τήν έκεΐ τέλεσιν παραστάσεων τοΰ 'Ιπποδρόμου. Τό άνάγλυφον δμως είς τό γειτονικόν τής Σπάρτης χωρίον Παρόρι καί ή άνεύρεσις βυζαντινών αγγείων κατά τάς γενομένας είς τήν άκρόπολιν τής Σπάρτης άνασκαφάς μέ παραστάσεις προσώπων τοΰ 'Ιπποδρόμου 2 7 μας αναγ κάζει ν' άναθεωρήσωμεν τήν έκεΐ διατυπωθεΐσαν γνώμην. Εϊναι δηλαδή πιθανόν δτι καί είς μικράς πόλεις τοΰ βυζαντινού Κράτους έδίδοντο λαϊκαί παραστάσεις κατ' άπομίμησιν τών είς τάς μεγάλας πόλεις καί Ιδίως είς τον Ίππόδρομον τής Βασιλευούσης τελουμένων. Τό ίσως δχι εντελώς άπίθανον συμπέρασμα τοΰτο ενισχύουν καί αϊ παραστάσεις προσώπων τοΰ 'Ιπποδρό μου έπί αγγείων βυζαντινών χρόνων πού ευρέθησαν είς τάς άνασκαφάς τών 'Αθηνών, τών Θηβών28 καί άλλαχοΰ. Συνοψίζοντες τέλος δσα δια μακρών ανωτέρω έξεθέσαμεν, καταλήγομεν εις τό λίαν, ως νομίζω, πιθανόν συμπέρασμα, δτι ή σκηνή τοΰ αγώνος μετα ξύ ενός πολεμιστοΰ καί ενός κυνοκεφάλου, όπως τήν βλέπομεν είς τήν τοιχογραφίαν τής 'Αγίας Σοφίας τοΰ Κιέβου καί εις τα ανάγλυφα τοΰ Βερολί νου καί τής Κωνσταντινουπόλεως, δέν είκονίζει, ως υπό πολλών ερευνητών ύπετέθη, τό «Γοτθικόν», πού λεπτομερώς περιγράφει εις τήν'εκθεσιν βασι- 25. ΕΙς τήν Revue des Deux Mondes. Μετετυπώθη καί έν Α. R a m b a u d, Études sur l'histoire byzantine, Paris 1912, ΕΙς τό περιοδ. Πελοποννησιακά 7 ( ), 125 κέ. καί πίν. KB'. 27. Βλ. ΕΕΒΣ 20 (1950), 5 είκ. 1 Α. 'Επίσης R. Μ. D a w k i n s - J. P. D r o o p έν BSA 17 (1910/11), πίν. XVII ΕΕΒΣ, ë.à. 5, είκ. 1. Β, Γ σ. 6, είκ. V σ. 8, είκ. 4.

14 12 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ λείου τάξεως ό Κωνσταντίνος ό Πορφυρογέννητος. Ή σκηνή αύ'τη σχετίζε ται, όπως τουλάχιστον νομίζω, με το λίαν εις τους Βυζαντινούς άγαπητον Μυθιστόρημα του Μ. 'Αλεξάνδρου και άπετέλει μέρος παραστάσεως τελού μενης εϊς τον Ίππόδρομον τής Κωνσταντινουπόλεως, καθώς και είς άλλας πόλεις τοϋ Βυζαντινού κράτους. IV. ΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ Τελευταΐον ζήτημα, τό όποιον έδώ θα μας απασχόληση, είναι το της α πεικονίσεως τοο αγίου Χριστόφορου με κεφαλήν κυνός. Σχετικώς με τό ζήτημα τοϋτο πολλά έχουν γραφή και πολλαί υποθέσεις εχουνδ ιατυπωθή29. "Ηδη ό Strzygowski είς τό άρθρον του περί τοϋ ανάγλυφου τοϋ Βερολίνου, τό όποιον ανωτέρω επανειλημμένως έμνημονεύσαμεν, ανέφερε τάς εικόνας τοϋ κυνοκεφάλου αγίου Χριστόφορου, χωρίς να έπιμείνη είς το θέμα της προελεύσεως του 30. Ό εξετάζων τάς παραστάσεις τοϋ αγίου Χριστόφορου μέ κεφαλήν κυνός εις τοιχογραφίας31, είς φορητάς εικόνας32, ακόμη δέ και είς μικρογραφίας χειρογράφων33 θα διαπίστωση οτι πρόκειται περί λαϊκών έργων τής προχω ρημένης Τουρκοκρατίας, ιδίως τοδ 17ου και τοο 18ου αιώνος. Ουδεμία δη λαδή παράστασις τοΰ αγίου κυνοκεφάλου είναι, αν δεν άπατώμαι, γνωστή έκ τών βυζαντινών χρόνων (Πίν. 2α-β). Ύπήρχεν όμως ασφαλώς κάποια παλαιά λαϊκή παράδοσις, τήν οποίαν σθεναρώς άπεκήρυσσεν ή 'Εκκλησία τής Κωνσταντινουπόλεως. Τοΰτο προ κύπτει σαφώς άπό τό Συναξάριον, δπου είς τήν 9ην Μαΐου γράφονται τα έξης: Περί τούτου τοϋ ενδόξου και μεγάλο μάρτυρος (δηλ. τοϋ Χριστόφορου) τερατώδη λέγεται τίνα και παράδοξα, οτι re κυνοπρόσωπος -ήν εκ τής χώρας 29. Βλ. σχετικώς L. R é au, Iconographie de l'art chrétien, III.l, Paris 1958, 307 κέ. και τήν έκεΐ παρατιθεμένην βιβλιογραφίαν είς τήν σ Πρβ. καί τήν μελέτην τής Α. Χ α τ ζ η ν ι κ ο λ ά ο υ έν Mélanges offerts à Octave et Melpo Merlier, 'Αθήναι 1957, III, 225 κέ. 30. S t r z y g o w s k i έν Jahrbuch, 6.ά. 59 κέ. Έκεΐ αναφέρει μόνον τήν άπό τοο 1717 τοιχογραφίαν είς τό Καθολικόν τής αγιορείτικης Μονής Καρακάλλου. 31. Βλ. προχείρως: Παναγία Πορφύρα Μικρός Πρέσπας (1741 ;)Σ. Π ε λ ε κ α ν ί δ ο υ, Βυζαντινά κα'ι μεταβυζαντινά μνημεία τής Πρέσπας, Θεσσαλονίκη I960, πίν. XXXII καί σ. 99. Μητρόπολις τοϋ χωρίου Μηλιές Βόλου (ανέκδοτος). 32. Τάς έκ Καππαδοκίας είκόνας, άποκειμένας τώρα είς τό Βυζαντινόν Μουσεΐον 'Αθη νών, έδημοσίευσεν ή Α. Χ α τ ζ η ν ι κ ο λ ά ο υ, 6νθ' ανωτέρω. 33. Γεωργιανόν χειρόγραφον τοο 'Ακάθιστου (1681) είς τήν Άκαδημίαν τής Τιφλίδος: Σ. Ά μ ι ρ α ν α τ σ β ι λ ί, Γεωργιανά! μικρογραφίαι (ρωσ.), Μόσχα 1966, είκ. 88.

15 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ 13 των τους ανθρώπους κατεσθιόντων και δτι πρότερον ανθρώπους ήσθιεν, ύστερον δε μετά το πιστεϋσαι Χριστώ μετεμορφώθη. Ουκ εστί δε τοϋτο, ουκ εστίν άλλα τινές αυτόν ούτως ύπενόησαν δια το εθνικον και αγριον και φοβε34 ρον. Ταύτα δέ επαναλαμβάνει και το Συναξάριον τοο Μηναίου εις τήν 9ην Μαΐου, οπού το κυνοκέφαλος ερμηνεύεται τουτέστι δύαμορφος και αγριος την όψιν Λα. Διάφορον κάπως παράδοσιν διασώζει ëv κείμενον σχετικόν μέ τον αγιον εύρισκόμενον εις τον άπο τοο 11ου αιώνος κώδικα 10 της 'Ακαδημίας τής Lyon και δημοσιευθέν υπό του G. van Hooff. Κατά το κείμενον αυτό ό Χρι στόφορος εκ τοϋ γένους των κυνοκεψάλων νπηρχεν, γης δέ των ανθρωποφά γων. Κατωτέρω ό άγιος περιγράφεται ώς άνήρ νεανίας, φοβερός τω εϊδει, και υπερμεγέθης τω σώματι και τω πάχεί' οι δέ οφθαλμοί αυτοϋ ώς αστήρ ό πρωί ανατέλλων, και οι οδόντες αυτοϋ ώς συάγρου εξέχοντες37. Εις άλλο σημείον της διηγήσεως ό Δέκιος αποτείνεται προς τον μάρτυρα μέ τάς ύβρεις: 'Απονενοημένε, κακοπρόσωπε, κακώνυμε, άλλοτριόμορφε Και το κείμενον λοιπόν αυτό αναφέρει μέν τήν καταγωγή ν του Χριστόφο ρου «έκ τοο γένους των κυνοκεφάλων», χωρίς ομως να τον χαράκτηρίζη ώς κυνοκέφαλον, άλλα μόνον ώς έχοντα πολύ άσχημον πρόσωπον. Ό Νικόδη μος ό Αγιορείτης τέλος εις τον Συναξαριστήν του παρατηρεί είς τήν ύποσημείωσιν 2 της 9ης Μαΐου τά έξης αξιοπρόσεκτα: Κυνοπρόσωπος, εδώ πρέπει να νοηθη, δτι ô άγιος -ήταν και άσχημος και άμορφος εις το πρόσωπον, δχι δέ και πώς είχε σκύλου μορφήν εις τελειότητα, καθώς ού καλώς Ίστοροϋσιν αυτόν μερικοί αμαθείς ζωγράφοι. Άνθρώπινον γαρ πρόσωπον είχε, κα θώς και οι λοιποί άνθρωποι, ασχημον δμως και φοβερον και ήγριωμένον39. Έκ των κειμένων λοιπόν πού παρεθέσαμεν γίνεται, νομίζω, φανερόν ότι υπήρχε βεβαίως παράδοσις περί καταγωγής τοϋ Χριστόφορου από τήν χω ράν τών Κυνοκεφάλων, χωρίς όμως να λέγεται οτι ούτος ήτο κυνοκέφαλος, άλλα μόνον πολύ δύσμορφος. Ή Α. Χατζηνικολάου βασιζόμενη είς τήν πα ράδοσιν περί του αγίου ώς κυνοκεφάλου, τήν οποίαν νομίζει ύπονοουμένην είς τό κείμενον της Lyon, παρατηρεί: «Άφοϋ λοιπόν υπήρχε ή παράδοση, είναι απόλυτα απίθανο νάμήν υπήρχε αντίστοιχη εικόνα» 4 0. Μίαν όμως τοι34. Η. D e 1 e h a y e, Synaxarium Ecclesiae Constantinopolitanae, Bruxellis 1902, Το χωρίον παραθέτει καΐ ή Α. Χ α τ ζ η ν ι κ ο λ ά ο υ, 6.ά Μηναϊον Μαΐου, εκδ. Βενετίας 1861, 35Β. 36. Analecta Bollandiana 1 (1882), 123. Tò χωρίον παραθέτει καί ή Α. Χ α τ ζ η ν ι κ ο λάου, ε.ά Analecta Bollandiana, Ε.ά. 124 κέ. 38. Αυτόθι, 138. Παρατίθεται καί οπό τής Α. Χ α τ ζ η ν ι κ ο λ ά ο υ, 6.ά Ό Νικόδημος έγραφε ταϋτα τό 1805, οπότε ύπήρχον είς το "Αγιον "Ορος εικόνες τοϋ Χριστόφορου κυνοκεφάλου. 40. "Ενθ" ανωτέρω 229.

16 14 Α. ΞΥΓΓΌΠΟΥΛΟΣ αύτην ύπόθεσιν καθιστά οχι πιθανήν το γεγονός οτι εις τό κείμενον αυτό ό Χριστόφορος περιγράφεται, όπως εΐδομεν, (βλ. ανωτέρω σελ. 13) ως «άνήρ νεανίας» πολύ δμως άσχημος και μέ άγρια χαρακτηριστικά. Έξ άλλου ετναι πολύ περίεργον οτι ουδεμία άπεικόνισις του Χριστόφορου κυνοκεφάλου είναι, ως εΐδομεν, γνωστή προ του Που αιώνος. Τοοτο δμως δέν είναι άνεξήγητον άν ληφθή ύπ' δψιν ή ρητή διάψευσις τής επισήμου 'Εκκλησίας, δτι ό άγιος ήτο κυνοκέφαλος, δπως διατυποϋται εις το Συναξάριον τής Κων σταντινουπόλεως (βλ. ανωτέρω σελ. 13). Τ' ανωτέρω δύναται να επιβεβαίωση κατά τρόπον άναμφισβήτητον μία, έστω και πρόχειρος, άνασκόπησις τής ανά τους αΐώνας εικονογραφίας του αγίου. "Ηδη είς τάς άρχαϊκάς τοιχογραφίας τής Καππαδοκίας41, όπως και τό 1006 είς τήν Άγίαν Βαρβάραν42 ό Χριστόφορος εικονίζεται νέος αγένειος φέρων χλαμύδα. Αϊ καππαδοκικαί αύται παραστάσεις τοϋ αγίου μέ άνθρώπινον νεανικόν πρόσωπον είναι λίαν ένδιαφέρουσαι δια τό ζήτημα πού μας απασχο λεί, διότι, δπως εΐδομεν, αί ύπό τής Α. Χατζηνικολάου δημοσιευθεΐσαι ει κόνες τοϋ Χριστόφορου κυνοκεφάλου αί άποκείμεναι είς τό Βυζαντινόν Μουσεΐον προέρχονται ακριβώς από τήν Καππαδοκίαν. Αυτό δεικνύει σα φώς δτι ή παράδοσις περί τοδ κυνοκεφάλου αγίου δέν εΐχεν ακόμη δημιουργηθή κατά τήν έποχήν έκείνην ή δέν είχεν ίσως ακόμη επηρεάσει τήν είκονογραφίαν τής Καππαδοκίας. Τον 12ον αιώνα έπανευρίσκομεν είς τους 'Α γίους 'Αναργύρους τής Καστοριάς τον άγιον επίσης ως νέον άγένειον φέ ροντα πανοπλίαν και μεγάλην ασπίδα 43. Κατά τους χρόνους τών Παλαιολό γων αρκετά είναι τα παραδείγματα πού σώζονται. Ούτω είς τό Πρωτάτον τών Καρυών τοϋ 'Αγίου "Ορους ό Χριστόφορος εικονίζεται νέος έν προτομή κρατών, κατά τον τύπον τών μαρτύρων, σταυρόν44. Κατά τους ιδίους περίπου χρόνους εμφανίζεται και ό τύπος μέ τον άγιον νέον φέροντα είς τους ώμους τό Βρέφος Ίησοδν 45. Περί τα τέλη τοδ 15ου αιώνος, συμφώνως προς τήν χρονολόγησιν τοϋ Grabar, εύρίσκομεν τον Χριστοφόρον μέ γένειον έχοντα τό Βρέφος είς τους ώμους είς μίαν διασωθεΐσαν τοιχογραφίαν άπό τήν διακόσμησιν τοδ καταστραφέντος ναοϋ τών 'Αγίων Πέτρου καί Παύλου είς τό 41. G. d e J e r ρ h a n i ο n, Les églises rupestres de Cappadoce, lov Λεύκωμα, πίν. 29.4, 62.1 καί Κείμενον 1.1, 97, Αυτόθι, 3ον Λεύκωμα, πίν καί Κείμενον 11.1, Π ε λ ε κ α ν ί δ ο υ, Καστοριά, Ι. Βυζαντινοί τοιχογραφίαι, πίνακες, Θεσσαλονίκη 1953, πίν. 23 α. 44. G. M i l l e t, Monuments de l'athos. I. Les peintures, Paris 1927, πίν Λέσνοβο Σερβίας: V. Ρ e t k ο ν i é, La peinture serbe du moyen age, II, Beograd 1934, πίν. CLVTI.2.

17 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ Τίρνοβον τήςβουλγαρίας, οπως καί εις εικόνα τήςπάτμου. Τόσον ή τοι χογραφία τοϋ Λέσνοβο, όσον καί ή τοϋ Τιρνόβου με τον Χριστοφόρον έ χοντα έπί των ώμων το Βρέφος σχετίζονται, δπως υποθέτω, μέ δυτικά πρό τυπα. Τό 1527 ό Θεοφάνης ό Κρής εισάγει εις την διακόσμησιν τοΰ Καθο λικού τής Μονής 'Ανάπαυσα τών Μετεώρων τον τύπον τοϋ Χριστόφορου μέ γένειον καί μέ το Βρέφος εις τους ώμους **, τοϋτον δέ επαναλαμβάνει το εις το Καθολικόν τής Λαύρας τοΰ 'Αγίου Ό ρ ο υ ς. Την γενειοφόρον αυτήν μορφή ν τοϋ αγίου αντιγράφει δις το 1568 ό άγνωστος Κρής αγιογρά φος ό διακοσμήσας το Καθολικόν τής αγιορείτικης Μονής Δοχειαρίου καί 50 είς στηθάριον μέ προτομή ν του μάρτυρος, άλλα καί είς τήνόλόσωμον εικό να του μέ τό Βρέφος έπί τών ώμων 5 1. Ή είκών αυτή του Χριστόφορου μέ γένειον καί μέ τό Βρέφος είς τους ώ μους, όπως τήν εϊδομεν είς τό Τίρνοβον καί είς τα έργα τοϋ Θεοφάνους καί εις τους μιμητάς του, προέρχεται, αναμφιβόλως, οπως τουλάχιστον νομίζω, άπα δυτικόν πρότυπον, χαλκογραφία τοϋ οποίου έκυκλοφόρει, φαίνεται, ό πως καί πολλαί άλλαι, είς τήν χριστιανικήν Άνατολήν. Ό τύπος λοιπόν τοΰ νεαροϋ Χριστόφορου φέροντος σπανιώτερον μικρόν γένειον είναι ό μόνος πού επεκράτησε κατά τήν βυζαντινήν καί τήν μεταγενεστέραν άγιογραφίαν. Κατά τον τρόπον δέ αυτόν ευρίσκομεν τήν εικόνα του καί είς τοιχογραφίαν τοϋ 18ου ακόμη αιώνος, οπως ή άπό τοΰ 1779 άπεικόνισίς του είς τό παρεκκλήσιον τοϋ "Αγ. Δημητρίου τής αγιορείτικης Μο νής Χιλανταρίου 5 2. 'Αλλά μέ άνθρωπίνην μορφήν τον περιγράφει κατά τον 18ον αιώνα καί ό Διονύσιος είς τήν γνωστή ν Έρμηνείαν τών ζωγράφων, κα θώς καί μία άπό τάς πηγάς της 5 3. Είναι δέ περίεργον ότι ό Διονύσιος εις τήν Έρμηνείαν του ούδένα λόγον κάμνει περί τοΰ Χριστόφορου κυνοκεφάλου, άν καί τοιαΰται εικόνες ΰπήρχον κατά τήν εποχή ν του εις τό "Αγιον "Ορος, δπως ή άπό τοϋ 1747 τοιχογραφία εις τό Καθολικόν τής Μονής Καρακάλλου πού αναφέρει, ως εϊδομεν, ό Strzygowski (βλ. ανωτέρω σημ. 33), καθώς καί ή τοιχογραφία τής Λαύρας, ίσως είς κάποιο παρεκκλήσιον, τήν οποίαν 46. Α. G r a b a r, La peinture religieuse en Bulgarie, Paris 1928, Λεύκωμα, πίν. XLV c. 47. M. Χ α τ ζ η δ ά κ η, Εικόνες τής Πάτμου, 'Αθήναι 1977, πίν. 173, είκ. 144 καί σ. 167 κέ. 48. M. C h a t z i d a k i s, Recherches sur le peintre Théophane le Cretois, Dumb. O.P ( ), 333, είκ M i 11 e t, Monuments de l'athos, πίν Millet, 6.ά. πίν Αυτόθι, πίν Δ. Μ ε ν τ ά κ ο β ι τ ς, έν Recueil de Chilandar, 3, Beograd 1974, είκ Δ ι ο ν υ σ ί ο υ έκ Φουρνδ, 'Ερμηνεία τής ζωγραφικής τέχνης. "Εκδ. Α. Παπαδοπούλου-Κεραμέως, Πετρούπολις 1909, 159: Νέος αγένειος. 296: Νέος μαυρότριχος.

18 16 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ εΐδεν ό Didron μέ άσβεστωμένην τήν κεφαλήν τοϋ κυνός54. Χωρίς βεβαίως άμφιβολίαν τοιαΰται μεταγενέστεροι παραστάσεις τοϋ Χριστόφορου κυνοκεφάλου θα ύπήρχον και άλλαι εις τον "Αθω, δια τάς οποίας ολίγον άργότερον θα ψέξη ό Νικόδημος ό Αγιορείτης «μερικούς αμαθείς αγιογράφους» (βλ. ανωτέρω σελ. 13 και σημ. 42). Το οτι τέλος ό Διονύσιος περιγράφει τον Χριστοφόρον ως «νέον άγένειον» πρέπει ίσως ν' άποδοθή και είς το γεγονός, οτι εΐχεν υπ' όψει του ασφαλώς τήν τοιχογραφίαν τοδ Πρωτάτου, ή διακόσμησις του οποίου από τον Πανσέληνον ήτο δι' αυτόν ή μόνη πολύτιμος πηγή και ό μόνος διδάσκαλος, ό πως ό ίδιος διακηρύσσει είς το βιβλίον του. Άπό τήν γενομένην άνασκόπησιν της μορφής τοδ αγίου Χριστόφορου είς τα μνημεία, άλλα και εις τάς περιγραφάς των σχετικών κειμένων, προκύ πτει το λίαν, ώς νομίζω, σαφές συμπέρασμα, οτι ή ορθόδοξος εικονογραφία και κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μετά τήν "Αλωσιν ουδέποτε εικόνισε τοδτον μέ κεφαλήν κυνός. Μόνον περί τα τέλη ίσως τοΰ 17ου και κατά τον 18ον αιώνα εμφανίζεται ό τύπος τοδ κυνοκεφάλου αγίου. "Οπως παρετήρησεν ήδη ό Grabar, ό τύπος τοδ αγίου μέ κεφαλήν κυνός προήλθεν άπό ασιατικός παραδόσεις περί ενός μυθικοδ γένους κυνοκεφάλων 55. Ή παράδοσις αυτή βεβαίως υπήρχε και διαφαίνεται είς τα περί τοδ Χρι στόφορου κείμενα, χωρίς δμως να έπηρεάση, όπως εΐδομεν, τήν άπεικόνισιν τοϋ αγίου κατά τους βυζαντινούς καΐ τους μετά τήν "Αλωσιν χρόνους μέχρι τοϋ 17ου αιώνος λήγοντος. Μόνον άπό της εποχής εκείνης και κατά τον 18ον αιώνα «μερικοί αμαθείς αγιογράφοι», δπως τους χαρακτηρίζει ό Νικόδημος ό 'Αγιορείτης (βλ. άνωτ. σημ. 42), παρανοήσαντες το κείμενον τοϋ Συναξαρίου, κατά το όποιον ό άγιος ήτο «κυνοπρόσωπος», τον εικόνισαν ούτω. Μία τοιαύτη παρανόησις εξηγείται, άν λάβωμεν υπ' όψιν οτι κατά τους χρό νους αυτούς, τα τέλη δηλαδή τοΰ Που και τον 18ον αιώνα, είναι ή εποχή, κατά τήν οποίαν ή παλαιά ορθόδοξος εικονογραφική παράδοσις είχε πλέον εξασθενήσει και οι επαρχιακοί λαϊκοί αγιογράφοι τήν εΐχον σχεδόν εντε λώς παρανοήσει. Αυτής λοιπόν τής παρανοήσεως και τής συγχύσεως συνέπεια είναι ή τε ρατώδης παράστασις τοδ αγίου Χριστόφορου μέ κεφαλήν κυνός. Δεν είναι συνεπώς ανάγκη ν' άναζητήσωμεν τήν προέλευσίν της είς παλαιάς έξ 'Α νατολής προερχομένας παραστάσεις και παραδόσεις πού θα ενεφανίσθησαν όλως αιφνιδίως τους τελευταίους αιώνας τής Τουρκοκρατίας. 54. Μ. D i d r o n, Manuel d'iconographie chrétienne, Paris 1845, 325, σημ. 1. 'Ε πίσης καί ή άπό του Που αϊ. τοιχογραφία είς τήν Μονήν Ρόσνο παρά τό Μελένικον: Α. B o s c h k o v, Die bulgarische Malerei, Recklinghausen 1969, 320, είκ Α. G r a b a r, La peinture religieuse en Bulgarie, 280, σημ. 6.

19 17 ΚΥΝΟΚΕΦΑΛΟΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συνοψίζοντες όσα δια μακρών έξεθέσαμεν εις τήν παροϋσαν μελέτην καταλήγομεν είς τα εξής συμπεράσματα: 1. Ή σκηνή του ένοπλου αγώνος ενός πολεμιστοϋ εναντίον ενός κυνοκεφάλου, όπως τήν βλέπομεν εις τήν τοιχογραφίαν τής Άγ. Σοφίας του Κιέβου και είς τα δύο ανάγλυφα τοϋ Βερολίνου και τής Κωνσταντινουπόλεως, σκη νή, τήν οποίαν παλαιότεροι έρευνηταί έθεώρησαν ώς είκονίζουσαν τό «Γοτθικόν» (Ludus gothicus). Με τοΰτο ομως ουδόλως σχετίζονται αί παραστά σεις αύταί. Ή προσεκτική έξέτασις του Γοτθικού, όπως λεπτομερώς το περι γράφει ό Κωνσταντίνος ό Πορφυρογέννητος εις τήν "Εκθεσιν βασιλείου τά ξεως, και ή παραβολή τοΰ κειμένου τούτου προς τα μνημεία καθιστούν απο λύτως φανερόν οτι ουδεμία σχέσις υπάρχει μεταξύ τής σκηνής πού παριστά νουν τα τρία ανωτέρω μνημονευθέντα μνημεία και τοϋ Γοτθικού του τελου μένου είς το Παλάτιον. Τουναντίον αποδεικνύουν δτι πρόκειται περί παρα στάσεως πού ελάμβανε χώραν είς τον Ίππόδρομον τής Κωνσταντινουπόλεως, ίσως δε και άλλων πόλεων τοΰ Κράτους. Ή παράστασις αυτή είναι πολύ πι θανόν δτι έσχετίζετο μέ τήν συνάντησιν του Μ. 'Αλεξάνδρου και τών κυνοκεφάλων και τήν κατατρόπωσιν αυτών, δπως εκτίθεται τό έπεισόδιον τούτο είς τό περίφημον Μυθιστόρημα τοϋ Μ. 'Αλεξάνδρου, τό λίαν άγαπητόν είς τους Βυζαντινούς ανάγνωσμα αυτό. 2. Σχετικώς προς τό ζήτημα τής απεικονίσεως τοΰ αγίου Χριστόφορου μέ κεφαλήν κυνός ή έδώ γενομένη έρευνα κατέληξεν είς τα έξης πορίσματα: 'Από τα σχετικά προς τον Χριστοφόρον αγιολογικά κείμενα προκύπτει δτι ούτος φέρεται καταγόμενος άπό τό μυθικόν γένος τών κυνοκεφάλων. Έξ αΰτοϋ προήλθεν ή παράδοσις δτι και αυτός ήτο κυνοκέφαλος. Τοϋτο ομως ρη τώς άπέρριψεν ή επίσημος 'Εκκλησία, παραδεχθεϊσα μόνον δτι ό άγιος ήτο λίαν άσχημος. Ή βυζαντινή και ή μετά τήν "Αλωσιν εικονογραφία ήγνόησε παντελώς τήν παράδοσιν αυτήν και παρέστησε τον άγιον μέ νεανικόν άνθρώπινον πρόσωπον. Αί εικόνες του Χριστόφορου κυνοκεφάλου εμφανίζονται μόνον εις λαϊκάς έπαρχιακάς ζωγραφιάς άπό τοϋ τέλους περίπου τοϋ 17ου και κατά τον 18ον αίώνα. Αύται οφείλονται είς παρανόησιν ύπό τίνων «άμα θων αγιογράφων» όπως τους αποκαλεί ό Νικόδημος ô Αγιορείτης, τών λε γομένων είς τό Συναξάριον δτι ό Χριστόφορος προήρχετο «έκ τοϋ γένους τών κυνοκεφάλων». Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ >

20 RÉSUMÉ CYNOCÉPHALES (PL. 1-2) Les figures des cynocéphales, c.à.d. des hommes à tête de chien, ne sont pas nombreuses dans l'iconographie byzantine. Les quelques représentations connues se trouvent surtout dans des scènes profanes. On étudie dans cet article: I. La fresque de Ste Sophie de Kiev et les reliefs des Musées de Berlin et de Constantinople représentant la lutte d'un guerrier contre un cynocéphale. Pour expliquer cette scène curieuse de Kiev plusieurs savants ont pensé au "Ludus gothicus", c.à.d. au jeu exécuté au Palais devant les empereurs pendant les fêtes de Noël. L'examen minutieux de la description du Ludus gothicus donnée par Constantin V I I Porphyrogénète dans son Livre des Cérémonies et la comparaison de ce texte avec les monuments montrent d'une manière assez sûre qu'il n'existe aucun rapport entre les scènes des cynocéphales et le Ludus gothicus. Certains détails très caractéristiques montrent que les scènes en question s'exécutaient dans l'hippodrome et comprenaient, paraît-il, deux épisodes: la lutte entre le guerrier et le cynocéphale et la capture de ce dernier. Il est bien probable que ce jeu avait son origine à l'épisode de la rencontre d'alexandre le Grand avec les cynocéphales raconté dans le célèbre Roman d'alexandre très populaire à l'époque byzantine. I L En ce qui concerne les images de saint Christophe à tête de chien, nos recherches ont abouti aux conclusions suivantes: Il existait, paraît-il, une vieille tradition selon laquelle Christophe avait une tête de chien étant originaire du pays des cynocéphales. Mais l'église de Constantinople l'avait fortement rejetée, admettant toutefois que le saint était très laid de visage. L'iconographie orthodoxe de l'époque byzantine et des premiers siècles après la prise de Constantinople en 1453 représente le saint comme un beau jeune homme. C'est seulement vers la fin du X V I I e et au X V I I I e siècle qu'apparaissent des images d'un art populaire et très médiocre de Christophe à tête de chien.

21 CYNOCÉPHALES 19 Elles sont dues certainement à un malentendu du texte du Synaxaire dans lequel on lit que le saint était issu de la race des cynocéphales. Un tel malentendu pouvait se faire facilement à l'époque à laquelle ces images ont été peintes, une époque de grande décadence de la tradition iconographique orthodoxe, surtout dans les milieux plus populaires. A. XTNGOPOULOS

22 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΙΝ. 1 JMS* Λ' ' ν :ϊ* (::; α. Κίεβον. 'Αγία Σοφία. Τοιχογραφία είς το κλιμακοστάσιον. β. Ό Μ. 'Αλέξανδρος και οί Κυνοκέφαλοι. Λεπτομέρεια άπο τήν μικρογραφίαν τοΰ μυθιστορήματος του Μ. 'Αλεξάνδρου εις τον κώδικα του Ελληνικού 'Ινστι τούτου Βενετίας.

23 Α. ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΙΝ. 2 α. 'Αθήναι. Βυζαντινόν Μουσεΐον Λαϊκή εΐκών του Χριστόφορου. 18ος αίών (;) β. 'Αθήναι. Βυζαντινόν Μουσεΐον Είκών έκ Μ. 'Ασίας, του Powered by TCPDF (

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966

Δελτίον XAE 4 ( ), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου ( ) Σελ Ανδρέας ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΑΘΗΝΑ 1966 Μία τοιχογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του ΙΑ αιώνος, εις τον ναόν του Αγίου Νικολάου της Στέγης (Κακοπετριά, Κύπρος).(Σημείωμα εις μνήμην του αειμνήστου Καθηγητού Γεωργίου Α. Σωτηρίου) (πίν. 75-76)

Διαβάστε περισσότερα

Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114)

Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114) Ο ζωγράφος Φράγγος Κονταρής (πίν. 114) Μανόλης ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη (1888-1959) Σελ. 299-302 ΑΘΗΝΑ 1969 Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΦΡΑΓΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΗΣ (ΠΙΝ. 114)

Διαβάστε περισσότερα

Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου

Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου Η τοιχογραφία της Παναγίας Λιέβισκας και η σαρκοφάγος του Αγίου Δημητρίου Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 9 (1977-1979), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη της Μαρίας Γεωργίου Σωτηρίου (1888-1979) Σελ. 181-184 ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας

Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας Μερικαί παρατηρήσεις εις τας ηπειρωτικάς τοιχογραφίας Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 108-114 ΑΘΗΝΑ 1960 MEPIKAI ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε

Διαβάστε περισσότερα

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη.

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Κυ ρι ε ε λε η σον Ἦχος Πα Α µην Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Ἕτερον. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ υ ρι ι ον 1 ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΝΕΓΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ: ΠΡΟΤΥΠΟ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ Αναστασία Τούρτα Επίτιμη Διευθύντρια Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Ο Αλέξανδρος νικά τον Δαρείο. Εικονογραφημένο

Διαβάστε περισσότερα

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου

Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Έκθεση καθαρισμού της αμφιπρόσωπης εικόνας του Βυζαντινού Μουσείου Τάσος ΜΑΡΓΑΡΙΤΩΦ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 144-148 ΑΘΗΝΑ 1960 ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1892)

Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1892) Κατάστασις Ταμείου (1 Ιανουαρίου 1892-31 Δεκεμβρίου 1892) Δελτίον XAE 2 (1892-1894), Περίοδος A' Σελ. 107-111 ΑΘΗΝΑ 1894 107 ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΙ ΤΑΜΕΙΟΥ (1 Ιανουαρίου 18W 31 Δεκεμβρίου 1892). Ζ7ρος την Γενικην

Διαβάστε περισσότερα

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο Ἐκλογή ἀργοσύντοµος εἰς τὴν Ἁγίν Κυρικήν, κὶ εἰς ἑτέρς Γυνίκς Μάρτυρς. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Ἦχος Νη ε Κ ι δυ υ υ υ ν µι ις Α λ λη λου ου ου ι ι ι ι ο Θε ος η η µων κ τ φυ γη η κι δυ υ υ ν µις βο η θο

Διαβάστε περισσότερα

Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό

Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό 264 Πρακτικά τής Αρχαιολογικής 'Εταιρείας 1950 12- ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΕΝ ΤΗΝΩι Ή από τής 30 Ιουνίου μέχρι τής 10 Ιουλίου διαρκέσασα κατά τό παρόν έτος άνασκαφική μου εργασία έν Τήνφ δεν κατέστη δυνατόν λόγφ τοΰ

Διαβάστε περισσότερα

Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν.

Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν. Η παλαιολόγειος παράδοσις εις την μετά την άλωσιν ζωγραφικήν. Εξ αφορμής μίας απολεσθείσης βυζαντινής εικόνος της Ζακύνθου (πίν. 35-46) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 2 (1960-1961), Περίοδος Δ' Σελ. 77-100

Διαβάστε περισσότερα

Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1891)

Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου Δεκεμβρίου 1891) Κατάστασις του Ταμείου (1 Ιανουαρίου 1891-31 Δεκεμβρίου 1891) Δελτίον XAE 1 (1884-1891), Περίοδος A' Σελ. 121-124 ΑΘΗΝΑ 1892 121 ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ TOY TAMEIOT (1 Ιανουαρίου 1891 31 Δεκεμβρίου 1891.) Προς την

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλική Σαμπάνη 2013. Μαντάμ Μποβαρύ: Αναπαραστάσεις φύλου και σεξουαλικότητας

Βασιλική Σαμπάνη 2013. Μαντάμ Μποβαρύ: Αναπαραστάσεις φύλου και σεξουαλικότητας Βασιλική Σαμπάνη 2013 Μαντάμ Μποβαρύ: Αναπαραστάσεις φύλου και σεξουαλικότητας 200 Διαγλωσσικές Θεωρήσεις μεταφρασεολογικός η-τόμος Interlingual Perspectives translation e-volume ΜΑΝΤΑΜ ΜΠΟΒΑΡΥ: ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

La Déduction naturelle

La Déduction naturelle La Déduction naturelle Pierre Lescanne 14 février 2007 13 : 54 Qu est-ce que la déduction naturelle? En déduction naturelle, on raisonne avec des hypothèses. Qu est-ce que la déduction naturelle? En déduction

Διαβάστε περισσότερα

Αι τοιχογραφίαι του Ακαθίστου εις την Παναγίαν των Χαλκέων Θεσσαλονίκης (πίν )

Αι τοιχογραφίαι του Ακαθίστου εις την Παναγίαν των Χαλκέων Θεσσαλονίκης (πίν ) Αι τοιχογραφίαι του Ακαθίστου εις την Παναγίαν των Χαλκέων Θεσσαλονίκης (πίν. 16-19) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 7 (1973-1974), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Anatole Frolow (1906-1972) Σελ. 61-77 ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

anjologion ellhnikwn grammatoseirwn

anjologion ellhnikwn grammatoseirwn anjologion ellhnikwn grammatoseirwn Απλ µονοτυπικ Λειψίας µονοτυπικ εκαεξάρια τ ς κάσας εκαεξάρια Λειψίας τ ς κάσας Πελασγικ µονοτυπικ Αττικ µονοτυπικ Εκδ σεων «Μπ λ Λ τρ» Μα ρα 486 µονοτυπικ Μπεκκεριάνα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Στον 11 ο αιώνα χρονολογείται η αγία Αικατερίνη στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτους. Έχει χτιστεί πάνω σε ερείπια αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Η στέγαση του κεντρικού τμήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους] ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II

Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II Η ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ A ΑΚ II Ή ανωτέρω μελέτη τοΰ συναδέλφου κ. Ί. ΙΙαπαδημητρίου φέρει εις φως δυο σπουδαιοτάτας πληροφορίας άναφερομένας εις τον ζωγράφον Θ. ΓΙουλάκην' τον ακριβή δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου 18/05/2019 Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου / Ιερές Μονές Η μο νή του Με γά λου Με τε ώ ρου δι α μόρ φω σε μί α σει ρά α πό πε ρι κα λείς μου σεια κούς χώ ρους, για την α

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής

Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής Η βυζαντινή τέχνη ως πρόδρομος της ευρωπαϊκής Αδαμάντιος ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ Δελτίον XAE 3 (1926), Τεύχη α -β, Περίοδος Β' Σελ. 79-82 ΑΘΗΝΑ 1926 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ [Εφέτος ή Χ ρ ι σ τ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ. 994 τής 23ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1973 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ. 994 τής 23ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1973 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ν. 4/73 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΡΩΤΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ υπ Άρ. 994 τής 23ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1973 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ό περί Αυξήσεως Συντάξεων Νόμος τοΰ 1973 εκδίδεται διά δημοσιεύσεως εις την έπίσημον εφημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ Είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών Είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2)

Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 6 (1970-1972), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Παναγιώτη Μιχελή (1903-1969) Σελ. 1-12 ΑΘΗΝΑ 1972 Η ΠΤΕΡΩΤΗ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (ΠΙΝ. 1-2)

Διαβάστε περισσότερα

Très formel, le destinataire a un titre particulier qui doit être utilisé à la place de son nom

Très formel, le destinataire a un titre particulier qui doit être utilisé à la place de son nom - Ouverture Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, Très formel, le destinataire a un titre particulier qui doit être utilisé à la place de son nom Αγαπητέ κύριε, Formel, destinataire masculin,

Διαβάστε περισσότερα

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Συνθήκη για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 1972, σηματοδότησε μια νέα εποχή στη διατήρηση των πολιτιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987. Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5)

Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5) Η τοιχογραφία του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου εις τους Αγίους Αποστόλους Θεσσαλονίκης (πίν. 1-5) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 8 (1975-1976), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Βίκτωρα Λάζαρεφ (1897-1976)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ Είς τό Ιερόν Βήμα τοΰ Καθολικού τής άγ. Αικατερίνης τής Μονής τοΰ Σινό διασφζεται μεγά/π τοιχογραφία, παριστώσα την Θυσίαν τοΰ Αβραάμ (πίν.

Διαβάστε περισσότερα

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου Ενότητα 8: Oι οµάδες των Νεοµαρτύρων Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι

Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι Το τέμπλον της Αγίας Παρασκευής εν Χαλκίδι Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 4 (1927), Περίοδος Β' Σελ. 67-74 ΑΘΗΝΑ 1928 ΤΟ ΤΕΜΠΛΟΝ ΤΗΣ ΑΠΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΕΝ ΧΑΛΚΙΔΙ Κατά την (ίορείαν πλευραν τοΰ 'Ιεροΰ της

Διαβάστε περισσότερα

Η χρονολόγηση μιας εικόνας της Καστοριάς (πίν. 115)

Η χρονολόγηση μιας εικόνας της Καστοριάς (πίν. 115) Η χρονολόγηση μιας εικόνας της Καστοριάς (πίν. 115) Μανόλης ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη (1888-1959) Σελ. 303-308 ΑΘΗΝΑ 1969 Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΤΡΙΤΟΥΣ Μόλις εΐχεν εκτυπωθή τό άρθρον μου «Βυζαντινά! έκκλησίαι τής Λέσβου»1, ότε κα'ιεκτον εις τα εκεί παρατιθέμενα. Ή παράλειψις είναι ασυγχώρητος, διότι τοΰτο

Διαβάστε περισσότερα

Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly 12/01/2016 21:56:54 EET - 148.251.235.206

Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly 12/01/2016 21:56:54 EET - 148.251.235.206 3. ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΙ ΤΑΦΟΙ ΑΛΥΚΗΣ ΓΛΥΦΑΔΟΣ Την νέαν ταύτην άνασκαφήν παρά την 'Αλυκήν Γλυφάδος, οπού κατά τά έ'τη 1954 και 1955 ειχον άνασκαφή πολλοί μυκηναϊκών χρόνων θαλαμοειδείς τάφοι, κατέστησεν άναγκαίαν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΕΡΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΝ ΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο ΜΕΡΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΝ ΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ Ο ΜΕΡΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΝ ΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ Εις μελέτην ημών τελευταίως δημοσιευθεΐσαν 1 έξητάσαμεν τρία θραύσματα Βυζαντινών αγγείων προερχόμενα εκ τριών διαφόρων τόπων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Κωνσταντινουπόλεως

Διαβάστε περισσότερα

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας

Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό μνημείο της Αθήνας ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΎ ΓΕΝΙΚΉ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΉΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΆΣ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΊΩΝ/ΤΜΉΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΏΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ Αναζητώντας το Δέντρο της Ζωής σ ένα βυζαντινό

Διαβάστε περισσότερα

Philologie et dialectologie grecques Philologie et dialectologie grecques Conférences de l année

Philologie et dialectologie grecques Philologie et dialectologie grecques Conférences de l année Annuaire de l'école pratique des hautes études (EPHE), Section des sciences historiques et philologiques Résumés des conférences et travaux 145 2014 2012-2013 Philologie et dialectologie grecques Philologie

Διαβάστε περισσότερα

Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24)

Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24) Νέαι προσωπογραφίαι της Μαρίας Παλαιολογίνας και του Θωμά Πρελιούμποβιτς (πίν. 18-24) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 4 (1964-1965), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Γεωργίου Α. Σωτηρίου (1881-1965) Σελ. 53-70

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΡΟΥΛΗΣ ΜΠΟΥΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Σ ΤΑ ΕΡΓΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑ ΜΕΣΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΩΝ

Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΡΟΥΛΗΣ ΜΠΟΥΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Σ ΤΑ ΕΡΓΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΑ ΜΕΣΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΩΝ Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΡΟΥΛΗΣ ΜΠΟΥΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ NAIF ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ. Ι ΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΣΑΝ ΘΕΜΑ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΜΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ 09.00 -.00 5 ZE MI WA 0 0 0 9 0,95 9 ΑΓ ΓΕ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 95 ΑΔ ΡΟ ΙΩ 0 0 0 0 0 0 97 ΑΙ ΚΩ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 5 507 ΑΛ ΕΥ ΤΖ 0 0 0 0 0 0 6 99 ΑΝ ΟΡ ΚΩ 7 5 0 0 0,65 7 95 ΑΝ ΙΩ ΟΡ 9 9 9 6

Διαβάστε περισσότερα

Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν)

Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν) Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. (Μία Παλαιολόγειος εικών με ψευδή υπογραφήν) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 1 (1959), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Νίκου Βέη (1883-1958) Σελ. 26-39 ΑΘΗΝΑ 1960 TO

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ Επιλογή σύγχρονης Ελληνικής Βιβλιογραφίας αναφορικά με την Αρχαία Ελληνική Μουσική ANNEMARIE JEANETT NEUBECKER, Η Μουσική στην Αρχαία Ελλάδα, Εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1986.

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Μυκηναϊκή θρησκεία. 3. Από την ανασκαφή θρησκευτικών κτηρίων στα ανάκτορα και ιερών σε οικίες

Μυκηναϊκή θρησκεία. 3. Από την ανασκαφή θρησκευτικών κτηρίων στα ανάκτορα και ιερών σε οικίες Μυκηναϊκή θρησκεία Τα στοιχεία που διαθέτουμε για αυτήν προέρχονται: 1.Από την εικονογραφία σφραγιστικών δακτυλιδιών, σφραγίδων, τοιχογραφιών και αντικειμένων μικροτεχνίας (ελεφαντουργίας κλπ). Κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον XAE 4 (1904), Περίοδος A' Σελ. 20-23. Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ 1904

Δελτίον XAE 4 (1904), Περίοδος A' Σελ. 20-23. Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ ΑΘΗΝΑ 1904 Λόγος επικήδειος επί του νεκρού Αλεξάνδρου Βαρούχα, πρώτου προέδρου της Χριστιανικής Αρxαιολογικής Εταιρείας ρηθείς εν τω Αθήνησι Μτροπολιτικώ ναώ τη 1 Φεβρουαρίου 1899 Γεώργιος ΛΑΜΠΑΚΗΣ Δελτίον XAE 4

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΝΟΤΗΤΑ 4η 15. Bούλομαι δὲ καὶ ἃς βασιλεῖ πρὸς τὴν πόλιν συνθήκας ὁ Λυκοῦργος ἐποίησε διηγήσασθαι: μόνη γὰρ δὴ αὕτη ἀρχὴ διατελεῖ οἵαπερ ἐξ ἀρχῆς κατεστάθη: τὰς δὲ ἄλλας πολιτείας εὕροι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ε ε λε η σον Κυ ρι ε ε ε

ε ε λε η σον Κυ ρι ε ε ε Ἡ τάξις τοῦ ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου ᾶσα νοὴ Αἰνεσάτω ὁ ιάκονος: Τοῦ Κυρίου δεηθῶµεν Κυ ρι ε ε λε η σον ὁ Ἱερεύς: Ὅτι Ἅγιος εἶ ὁ Θεὸς ἡµῶν, Ἦχος η α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ ρι ον Αι νε σα α τω πνο η πα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Παρ. Ill (Ι) Αρ. 1777, Αριθμός Κ.Δ.Π. 155/82

Ε.Ε. Παρ. Ill (Ι) Αρ. 1777, Αριθμός Κ.Δ.Π. 155/82 Ε.Ε. Παρ. Ill (Ι) Αρ. 1777,11.5.82 Αριθμός 155 765 Κ.Δ.Π. 155/82 Ο ΠΕΡΙ ΕΞΑΓΩΓΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΝΟΜΟΣ ( ΚΕΦ. 28 ) Κανονισμοί εκδοθέντες δυνάμει τοϋ άρθρου 8 Το Ύπουργικόν Συμβούλιον ένασκοΰν τάς διά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ Στό χος του Ο λο κλη ρω μέ νου Προ γράμ μα τος για τη βιώ σι μη α νά πτυ ξη της Πίν δου εί ναι η δια μόρ φω ση συν θη κών α ει φό ρου α νά πτυ ξης της ο ρει νής πε ριο χής, με τη δη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΥ ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΥ ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΥ ΕΠΙ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Αί παραστάσεις σκηνών κα'ι προσώπων τού 'Ιπποδρόμου, ένφ αφθονοΰν κατά την προεικονομαχικήν εποχήν επί των ελεφάντινων ύπατικών διπτύχων και άλλων έργων τέχνης,

Διαβάστε περισσότερα

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos.

The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. A. Bryer καί D. Winfield, The Byzantine Monuments and Topography of the Pontos. Χάρτες καί σχέδια τοΰ R. Anderson, σκίτσα τής Jane Winfield, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Studies XX, 1985, τόμοι I καί

Διαβάστε περισσότερα

Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Καταστατικόν της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον XAE 1 (1884-1891), Περίοδος A' Σελ. 6-9 ΑΘΗΝΑ 1892 ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ "Αρθρον 1. Συνιστάται έν Αθήναις εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

Η τοιχογραφία του Ιησού του Ναυή εις την Μονήν του Οσίου Λουκά

Η τοιχογραφία του Ιησού του Ναυή εις την Μονήν του Οσίου Λουκά Η τοιχογραφία του Ιησού του Ναυή εις την Μονήν του Οσίου Λουκά Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 7 (1973-1974), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Anatole Frolow (1906-1972) Σελ. 127-138 ΑΘΗΝΑ 1974 Η ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 1, 1960 Επιστημονικαί ανακοινώσεις εταίρων της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά τα έτη 1945-1949 http://dx.doi.org/10.12681/dchae.718 Copyright

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΠΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Παρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014. Ἦχος.

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΠΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ. Παρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014. Ἦχος. ΑΟΛΥΤΙΚΙΑ & ΘΕΟΤΟΚΙΑ ΕΣΕΡΑΣ 1-15 ΑΥΟΥΣΤΟΥ αρασκευή 1/08/2014 Ἑσπέρας Ψάλλοµεν τὸ Ἀπολυτίκιο τῆς 2/8/2014 δ Ταχὺ προκατάλαβε ι α σι λει ον δι α δη µα ε στε φθη ση κο ρυ φη εξ α θλων ων υ πε µει νας υ περ

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585

Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585 Βιβλιοκρισίαν (G. Millet, La peinture du moyen âge en Yougoslavie) 585 νας του.-παν τουναντίον. Εσχάτως μάλιστα καθηγητής τις τής ιστορίας τοΰ Πανεπιστημίου τών Σκοπιών εν δημοσίφ όμιλίςι εβεβαίωσε το

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 5. Η Βυζαντινή Ανασκαφή 1 Γιάννης Βαραλής

Ενότητα 5. Η Βυζαντινή Ανασκαφή 1 Γιάννης Βαραλής Ενότητα 5 Η Βυζαντινή Ανασκαφή 1 Γιάννης Βαραλής Ι.Δ. Βαραλής Ανασκαφική Βυζαντινή και Μεσαιωνική Ανασκαφική Κείμενα για προετοιμασία και κριτική: Ousterhout R., Γουρίδης Α., Ένα βυζαντινό κτίριο δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 6, 1972 Η πτερωτή ψυχή της Θεοτόκου (πίν. 1-2) ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Ανδρέας http://dx.doi.org/10.12681/dchae.805 Copyright 1972 To cite this article: ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας

Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτηµα της πολεµικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας Το 274π.Χ. ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος κατέλαβε αιφνιδιαστικά τη Μακεδονία, όταν βασίλευε σ αυτήν

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Ε: Μεταβυζαντινή Τέχνη (1453 αρχές 19ου αι.) Αρχιτεκτονική - Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Αγγελική ΜΕΞΙΑ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 115-124 ΑΘΗΝΑ 2006 Αγγελική Μέξια ΔΥΟ ΜΑΡΜΆΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΈΣ ΠΑΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤΡΑ* ^τη συλλογή γλυπτών του Μουσείου Μυστρά

Διαβάστε περισσότερα

Ταυρολέων. Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη ( ) Σελ Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΗΝΑ 1969

Ταυρολέων. Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη ( ) Σελ Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΗΝΑ 1969 Ταυρολέων Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη (1888-1959) Σελ. 309-314 ΑΘΗΝΑ 1969 ΤΑΥΡΟΛΕΩΝ Ό βιογράφος του 'Αγίου Άλυπίου του Στυλίτου διηγείται ότι

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Συνέλευσις 1ης Φεβρουαρίου Έκθεσις της εξελεκτικής επιτροπής. Γενική Συνέλευσις 18ης Μαρτίου 1892

Γενική Συνέλευσις 1ης Φεβρουαρίου Έκθεσις της εξελεκτικής επιτροπής. Γενική Συνέλευσις 18ης Μαρτίου 1892 Γενική Συνέλευσις 1ης Φεβρουαρίου 1892. Έκθεσις της εξελεκτικής επιτροπής. Γενική Συνέλευσις 18ης Μαρτίου 1892 Δελτίον XAE 1 (1884-1891), Περίοδος A' Σελ. 125-128 ΑΘΗΝΑ 1892 ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ÌT}C

Διαβάστε περισσότερα

0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον.

0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον. n 00211000Aqq11j1w Εκ νε ό τη τός μου ο εχ θρό ός με πει ρά ζει, 00qaj-1`q`qq+0)q11l1 ταίς η δο ναίς φλέ γει με ε γώ δέ πε ποι θώς, 0a1qqW+1a1`qÁlw n εν σοί Κύ ρι ε τρο πού μαι τού τον. 211`w1l1+000 0wl1

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος. για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB)

Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος. για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB) Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB) ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ χορηγία της Πολιτιστικής Eταιρείας Αθηνών, Poeta (fb: Poeta Politistiki) Αθήνα 017 Εκδόσεις Πολιτιστική Εταιρεία Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

A8-0176/54. Κείµενο που προτείνει η Επιτροπή. επίπεδα.

A8-0176/54. Κείµενο που προτείνει η Επιτροπή. επίπεδα. 1.7.2015 A8-0176/54 Τροπολογία 54 Michèle Rivasi εξ ονόµατος της Οµάδας Verts/ALE Josu Juaristi Abaunz εξ ονόµατος της Οµάδας GUE/NGL Piernicola Pedicini εξ ονόµατος της Οµάδας EFDD Έκθεση A8-0176/2015

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα

Διαβάστε περισσότερα

192 Πρακτικά τής 'Αρχαιολογικής 'Εταιρείας ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΕΝ ΜΥΚΗΝΑΙΣ

192 Πρακτικά τής 'Αρχαιολογικής 'Εταιρείας ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΕΝ ΜΥΚΗΝΑΙΣ 192 Πρακτικά τής 'Αρχαιολογικής 'Εταιρείας 1951 11. ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΕΝ ΜΥΚΗΝΑΙΣ Και κατά τό τρέχον έτος εξηκολοΰθησαν εν Μυκήναις αΐ άνασκαφαί ύ.τό τοΰ εφόρου Ί. Παπαδημητρίου και τοϋ επιμελητοΰ Φ. Πέτσα, διενεργηθεισαι

Διαβάστε περισσότερα

Plutarque : Vie de Solon, 19 Le constituant (594)

Plutarque : Vie de Solon, 19 Le constituant (594) 1 Plutarque : Vie de Solon, 19 Le constituant (594) Ἔτι δ ὁρῶν τὸν δῆμον οἰδοῦντα καὶ θρασυνόμενον τῇ τῶν χρεῶν ἀφέσει, δευτέραν προσκατένειμε βουλήν, ἀπὸ φυλῆς ἑκάστης (τεσσάρων οὐσῶν) ἑκατὸν ἄδρας ἐπιλεξάμενος,

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα»

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Αγώνες: δράση και θέαμα» Υλικό για προαιρετική ενασχόληση των μαθητών πριν και μετά την επίσκεψη στο Μουσείο Ακρόπολης. Κατά την επίσκεψη της σχολικής σας ομάδας στο Μουσείο Ακρόπολης,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ-ΓΛΩ-21 Αξιολόγηση δεξιοτήτων επικοινωνίας στις ξένες γλώσσες. KE-GLO-21 Évaluation des compétences de communication en langue étrangère

ΚΕ-ΓΛΩ-21 Αξιολόγηση δεξιοτήτων επικοινωνίας στις ξένες γλώσσες. KE-GLO-21 Évaluation des compétences de communication en langue étrangère ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ-ΓΛΩ-21 Αξιολόγηση δεξιοτήτων επικοινωνίας στις ξένες γλώσσες KE-GLO-21 Évaluation des compétences de communication en langue étrangère

Διαβάστε περισσότερα

Πρι τ αρακτηρ οτικ λαπλ ουοτηματα μικρ ετ εξεργατ δ π υ τ

Πρι τ αρακτηρ οτικ λαπλ ουοτηματα μικρ ετ εξεργατ δ π υ τ ι ε α τ Τ εγνα α α ετ κ λε τ υργικ ο τημα Η οτ ρ α τ υ αρ Γ ζε τ τη Φ λα δ α απ τ α φ ιτητ τ υ Πα ετ τημ υ τ υ λ νκ ξεκ νη ε αν μ α τ ρ τ Θε α να δημ υργηθε ακαλ τερ Ενα τ υ αμτ ρε ααντατ κρ ετα καλ τερα

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» Αή Εί Ηίς Δής Μί Μά Ιί Αύ Εέ Λό Τ Πώ Λό Α, Β, Γ Δύ Τός 16ς (Φ, Χ, (ό)) Εέ Λό Α, Β, Γ Δύ Τ Πώ Λό Τός 16ς (Φ, Χ, (ό))

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΣ ΠΡΟΝΟΩΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΕΩΣ ΩΡΙΣΜΕΝΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΠΛΗΡΩΤΕΩΝ ΕΝ ΣΧΕΣΕ1 ΠΡΟΣ ΔΗΜΟ- ΣΙΑΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΝ

ΝΟΜΟΣ ΠΡΟΝΟΩΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΕΩΣ ΩΡΙΣΜΕΝΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ΠΛΗΡΩΤΕΩΝ ΕΝ ΣΧΕΣΕ1 ΠΡΟΣ ΔΗΜΟ- ΣΙΑΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΝ 935 Ό περί Αυξήσεως Συντάξεων Νόμος του 1968 εκδίδεται δια δημοσιεύσεως είς την έπίσημον εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας συμφώνως τω "Αρθρω 52 τοΰ Συντάγματος. 'Αριθμός 128 του 1968 ΝΟΜΟΣ ΠΡΟΝΟΩΝ ΠΕΡΙ

Διαβάστε περισσότερα

Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923

Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923 Επίμετρον. Εργασίαι στερεώσεως βυζαντινών μνημείων κατά το έτος 1923 Δελτίον XAE 11 (1924), Τεύχη α'-β', Περίοδος Β' Σελ. 90-94 ΑΘΗΝΑ 1924 ΕΠΙΜΕΤΡΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑ! ΣΤΕΡΕΠΣΕΠΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΠΝ ΜΝΗΜΕΙΠΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Γ ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΜΗΜΑ 2 ΤΑΥΤΟΣΗΜΟ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΥΓΧΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

ΜΕΡΟΣ Γ ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΜΗΜΑ 2 ΤΑΥΤΟΣΗΜΟ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΣΥΓΧΥΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ (ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ, ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ) ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΑ ΣΗΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ Γ ΑΝΑΚΟΠΗ ΤΜΗΜΑ 2 ΤΑΥΤΟΣΗΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» Αή Εί Ηίς Δής Μί Μά Ιί Αύ Εέ Λό Τ Πώ Λό Τός 9ς (Μ, (έ) Ν,) Εέ Λό Α, Β, Γ Δύ Τ Πώ Λό Τός 9ς (Μ, (έ) Ν,) ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Αή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ!

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! (There is only one God) Πού μπορείς να πάς ώστε να απομακρυνθείς από το Θεό; Ο Θεός γεμίζει κάθετόπο και χρόνο. Δεν υπάρχει τόπος χωρίς να είναι εκεί ο Θεός. Ο Θεός μίλησε μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ.

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ. σελ. 13 σελ. 17 σελ. 21 σελ. 49 σελ. 79 σελ. 185 σελ. 263 σελ. 323 σελ. 393 σελ. 453 σελ. 483 σελ. 509 σελ. 517 Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει

Διαβάστε περισσότερα

Προσοµοίωση Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν ιδάσκων: Ν ικό λ α ο ς Α µ π α ζ ή ς Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν Τα απ ο τ ε λ έ σ µ ατ α απ ό τ η ν π αρ αγ ω γ ή κ αι τ η χ ρ ή σ η τ υ χ αί ω ν δ ε ι γ µ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον XAE 7 (1906), Περίοδος A' Σελ Λουκάς ΡΟΥΦΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ ΑΘΗΝΑ 1906

Δελτίον XAE 7 (1906), Περίοδος A' Σελ Λουκάς ΡΟΥΦΟΣ ΚΑΝΑΚΑΡΗΣ ΑΘΗΝΑ 1906 Αγόρευσις του εριτίμου βουλευτού Αττικής κ. Φωκίωνος Νέγρη υπέρ της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας γενομένη επί της συζητήσεως του νομοσχεδίου περί συγχωνεύσεως του Λαχείου της Αρχαιολογικής Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού 5 Νοεμβρίου 2017 Τα αντικείμενα μικροτεχνίας μουσείου της βιβλιοθήκης Βατικανού Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Η συλλογή αντικειμένων

Διαβάστε περισσότερα

Το «προκάλυμμα» της σαρκοφάγου του Αγίου Δημητρίου (πίν. 80-81)

Το «προκάλυμμα» της σαρκοφάγου του Αγίου Δημητρίου (πίν. 80-81) Το «προκάλυμμα» της σαρκοφάγου του Αγίου Δημητρίου (πίν. 80-81) Ανδρέας ΞΥΓΓΟΠΟΥΛΟΣ Δελτίον XAE 5 (1969), Περίοδος Δ'. Στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγελίδη (1888-1959) Σελ. 187-199 ΑΘΗΝΑ 1969 ΤΟ «ΠΡΟΚΑΛΥΜΜΑ»

Διαβάστε περισσότερα

ттсöттсöттўтссчсчøѓūţşѓф

ттсöттсöттўтссчсчøѓūţşѓф 1 Δοξολογία Εἰρμολογική ẅѓỳѓѓ ЃЃΝη Ἀπαγγελία Θρ. Στανίτσα - Νικ. Δανιηλίδη ч ñ ЃЃЃЃЃЃЃЃЃ ПзÙЃтéЃЃтЃЃтòёЃЃчéЃчöЃЃтЃЃтЃЃсЃсØ ЃūţŞЃЃцЃт Νε ο ξα α σοι τω δει ξαν τι το φως δο ξα с с ц Ù Ѓ т Ѓ т é Ѓ т ò ūţşѓщ

Διαβάστε περισσότερα

Personnel Lettre. Lettre - Adresse

Personnel Lettre. Lettre - Adresse - Adresse Κυρ. Ιωάννου Οδ. Δωριέων 34 Τ.Κ 8068, Λάρνακα Format adresse postale en France : Jeremy Rhodes 212 Silverback Drive California Springs CA 92926 Format adresse postale aux États-Unis : nom du

Διαβάστε περισσότερα

ΕΧ ΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΟΜΟΣ Α' ΑΘΗΝΑΙ. ΤΕΧΝlκον ΕΠIΜΕΛΗΤΗρlον ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. τενχοσ 11

ΕΧ ΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΟΜΟΣ Α' ΑΘΗΝΑΙ. ΤΕΧΝlκον ΕΠIΜΕΛΗΤΗρlον ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. τενχοσ 11 ΕΧ ΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΗΣ ΛΑΔΟΣ ΤΟΜΟΣ Α' τενχοσ 11 Ε ΤΕΧΝlκον ΕΠIΜΕΛΗΤΗρlον ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΘΗΝΑΙ 13 Α ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΕΤΗ ΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔ ΟΣ tev τφ κειμένφ του παρόντο; τεύχους ύ;τ(ίρχουν αβλεψία ι τινες τυπογραφιχαί.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητική. Ενότητα 6: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙΙ. Όνομα Καθηγητή : Καλέρη Αικατερίνη. Τμήμα: Φιλοσοφίας

Αισθητική. Ενότητα 6: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙΙ. Όνομα Καθηγητή : Καλέρη Αικατερίνη. Τμήμα: Φιλοσοφίας Αισθητική Ενότητα 6: Η ποίηση ως μιμητική τέχνη στον Αριστοτέλη ΙΙΙ Όνομα Καθηγητή : Καλέρη Αικατερίνη Τμήμα: Φιλοσοφίας 1. Σκοποί ενότητας Ορισμοί τεχνικών εννοιών εν-όλον-τέλειον σύμφωνα με το Δ των

Διαβάστε περισσότερα