ΑΞΕ και Αναπτυσσόμενες Χώρες. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Transcript

1 ΑΞΕ και Αναπτυσσόμενες Χώρες Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 1. Εμπειρικά Στοιχεία

3 Eξερχόµενες ΑΞΕ H συμμετοχή των αναπτυσσόμενων χωρών στις εξερχόμενες ΑΞΕ παγκοσμίως έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό τους έχει κινηθεί ως εξής: 2000: 7% 2007: 12% 2010: 27% 2014: 36% (30% αύξηση σε σχέση με το 2013)

4 Eξερχόµενες Διασυνοριακές Σ&Ε Οι ΠΕ από τις αναπτυσσόμενες χώρες έπαιξαν τα τελευταία χρόνια σημαντικό ρόλο σαν επενδυτές σε Διασυνοριακές Σ&Ε. Το ποσοστό συμμετοχής τους στην συνολική αξία των εξερχόμενων Διασυνοριακών Σ&Ε αυξήθηκε από 10% το 2003 σε περίπου 40% το 2012 και έχει παραμείνει υψηλό από τότε.

5 Eξερχόµενες Διασυνοριακές Σ&Ε Ποσοστιαία Συμμετοχή στις Συνολικές Εξερχόμενες Διασυνοριακές Σ&Ε την 120% Περίοδο % 80% 60% 40% 20% 0% % Developed % Developing

6 Eξερχόµενες Διασυνοριακές Σ&Ε Εξερχόμενες Διασυνοριακές Σ&Ε από Αναπτυσσόμενες Χώρες το 2003 Το 2014, το 32% των εξερχόμενων Διασυνοριακών Σ&Ε τους ήταν σε αναπτυγμένες χώρες.

7 Eξερχόµενες Διασυνοριακές Σ&Ε Παραδείγματα εξαγορών επιχειρήσεων αναπτυγμένων χωρών: - H Zhejiang Geely Holdings (China) εξαγόρασε την Volvo (Sweden) - Η Nasonal Chemical Corp ChemChina (China) εξαγόρασε την Pirelli (Italy) - Η Petronas (Malaysia) εξαγόρασε την Progress Energy Resources Corp (Canada) - Η Tata Motors (India) εξαγόρασε τις Jaguar & Land Rover (UK) - Η Bhars Airtel (India) εξαγόρασε την Zain Africa (The Netherlands) - Η Suzlon Energy (India) εξαγόρασε την RePower (Germany)

8 Eξερχόµενες Διασυνοριακές Σ&Ε Παραδείγματα εξαγορών θυγατρικών ΠΕ αναπτυγμένων χωρών που βρίσκονταν σε αναπτυσσόμενες χώρες: - Στον κλάδο των εξορύξεων η MMG South America Management Co Ltd (Hong Kong, China) εξαγόρασε την Xstrata Peru θυγατρική της Glencore/ Xstrata (Switzerland) για $7 δισ. - Στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών η Emirates Telecommu-nicasons Corp (United Arab Emirates) εξαγόρασε το 53% της Isssalat Al Maghrib SA θυγατρική της Vivendi (France) για $5.7 δισ.

9 Κλάδοι Αξία Εξερχόμενων Greenfield Investments από Αναπτυσσόμενες χώρες το 2013 και 2014 κατά Κλάδο ($ δισ.)

10 Κλάδοι Αξία Εξερχόμενων Διασυνοριακών Σ&Ε από Αναπτυσσόμενες χώρες το 2013 και 2014 κατά Κλάδο ($ δισ.)

11 Χώρες Προέλευσης Κύριες Χώρες Προέλευσης Εξερχόμενων Διασυνοριακών Σ&Ε από Αναπτυσσόμενες χώρες το 2013 (%)

12 Χώρες Υποδοχής Κύριες Χώρες Υποδοχής Εξερχόμενων Διασυνοριακών Σ&Ε από Αναπτυσσόμενες χώρες το 2013 (%)

13 Κίνα Η εκροή ΑΞΕ από την Κίνα αυξήθηκε σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία. Ενώ την περίοδο οι συνολικές ΑΞΕ παγκοσμίως μειώνονταν κατά μέσο όρο ετησίως κατά 8% ταυτόχρονα οι εξερχόμενες ΑΞΕ της Κίνας αυξάνονταν κατά 16%. Το 2014 η εκροή ΑΞΕ από την Κίνα ήταν σχεδόν ίση με την εισροή ΑΞΕ στην Κίνα. Οι Κινέζικες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να αλλάζουν ρόλο: μετατρέπονται από «global manufacturers» σε «global investors». Σήμερα η Κίνα αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο ξένο επενδυτή παγκοσμίως.

14 Κίνα Εκροή και εισροή ΑΞΕ στην Κίνα την περίοδο (εκατ. $)

15 Κίνα Το 2014, Κινέζοι επενδυτές επένδυσαν σε επιχειρήσεις στο εξωτερικό σε 156 χώρες και περιφέρειες.

16 Κίνα Αρχικά οι Κινέζικες εξερχόμενες ΑΞΕ ήταν επικεντρωμένες στους κλάδους της ενέργειας και εξόρυξης. Πιο πρόσφατα όμως επεκτάθηκαν στους κλάδους της τεχνολογίας, τον κτηματομεσιτικό, τον χρηματοοικονομικό, τον agribusiness και της υγείας. Αυτό φαίνεται και από τις εξερχόμενες Κινέζικες Διασυνοριακές Σ&Ε: To 2010, η ενέργεια και εξόρυξη αποτελούσαν το 61% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό τους το 2014 ήταν 16%. Αντιθέτως το ποσοστό των κλάδων τεχνολογίας, μέσων επικοινωνίας και τηλεπικοινωνιών αυξήθηκε από 6% το 2010 σε 21% το 2014.

17 Κίνα H Kίνα μετατρέπεται σε καταναλωτική οικονομία: Τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζεται από ένα συνεχώς αυξανόμενο καταναλωτικό επίπεδο και μια επέκταση της μεσαίας τάξης. Αυτό αλλάζει την έμφαση στην ανάπτυξη της από Made in China σε Made for China. Οι επιχειρήσεις της επενδύουν στο εξωτερικό όχι μόνο για την εξασφάλιση ξένων πόρων και αγορών αλλά και για την πρόσβαση σε προϊόντα & υπηρεσίες για την κάλυψη της αυξανόμενης εγχώριας ζήτηση της. Στοχεύουν στην αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας τους και στην ικανοποίηση των αλλαγών στην εγχώρια καταναλωτική συμπεριφορά.

18 Κίνα Εξερχόμενες Διασυνοριακές Σ&E στον κλάδο Τεχνολογίας & Τηλεπικοινωνιών Π.χ., η Lenovo εξαγόρασε το 2014 την 2 Motorola Mobility από την Google και την 0 x86 server business από την ΙΒΜ.

19 Κίνα Η χαμηλή οικονομική ανάκαμψη των αναπτυγμένων χωρών μετά την οικονομική κρίση του 2008 παρείχε την ευκαιρία για τις Κινεζικές επιχειρήσεις να «αγοράσουν» οικονομικά. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των κινεζικών επενδύσεων στις αναπτυγμένες χώρες ήταν σημαντικά ταχύτερη από ότι στις αναπτυσσόμενες χώρες. Οι επενδύσεις της Κίνας στις ΗΠΑ αυξήθηκαν 23,9% το 2014 και οι επενδύσεις στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 1,7 φορές, δηλ. αυξήθηκαν πολύ περισσότερο από τις συνολικές Κινέζικες ΑΞΕ την ίδια περίοδο.

20 Κίνα Οι 10 κορυφαίοι προορισμοί των Κινέζικων ΑΞΕ (εκατ. $)

21 2. ΑΞΕ προς Αναπτυγμένες Χώρες

22 Θα αναλύσουμε το πως οι πολυεθνικές επιχειρήσεις που προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες επεκτείνονται σε αναπτυγμένες χώρες. Πιο συγκεκριμένα: Ερώτηµα - Θα αναλύσουμε την επιλογή τους ανάμεσα σε 3 μορφές ξένης επέκτασης: Εξαγωγές; Greenfield Investment; Διασυνοριακή Σ&Ε - Θα επικεντρώσουμε στην ανάλυση του ρόλου 3 παραγόντων: Ανταγωνιστικότητα; Μεταφορά Τεχνολογίας; Απελευθέρωση Εμπορίου

23 Χώρα D Υποθέσεις Υποδείγµατος Χώρα F D 1 2 ορ. κόστος: c > 0 ορ. κόστος = 0 Οι επιχειρήσεις παράγουν το ίδιο προϊόν. Αρχικά κάθε επιχείρηση παράγει και πουλάει το προϊόν της μόνο στην τοπική αγορά της χώρας προέλευσης της. Η συνάρτηση ζήτησης για το προϊόν σε κάθε χώρα είναι: P = a Q, όπου a>c

24 Χώρα D Υποθέσεις Υποδείγµατος Χώρα F D 1 2 ορ. κόστος: c > 0 ορ. κόστος = 0 Η επιχείρηση D σκέφτεται να επεκταθεί στην αγορά της χώρας F. Πρέπει να αποφασίσει με ποιό τρόπο θα επεκταθεί.

25 Χώρα D Υποθέσεις Υποδείγµατος Χώρα F D t ορ. κόστος: c > 0 ορ. κόστος = 0 Εξαγωγές: Η επιχείρηση D παράγει το προϊόν στη χώρα D και το μεταφέρει και το πουλάει και στην χώρα F. Η επιχείρηση D επιβαρύνεται με ένα επιπλέον κόστος ανά μονάδα προϊόντος που εξάγει, t, που συμβολίζει το δασμό που επιβάλλει η χώρα F στα εισαγόμενα προϊόντα καθώς και το μεταφορικό κόστος.

26 Χώρα D Υποθέσεις Υποδείγµατος Χώρα F D D 1 2 ορ. κόστος: c > 0 oρ. κόστος: c > 0 ορ. κόστος = 0 Greenfield Investment: Η επιχείρηση D δημιουργεί μια νέα παραγωγική μονάδα στη χώρα F, τη θυγατρική της D. H μητρική D μεταφέρει στη θυγατρική D εισροές και έτσι το ορ. κόστος της θυγατρικής είναι ίσο με το ορ. κόστος της, c. Η επιχείρηση D επιβαρύνεται με το σταθερός κόστος εγκατάστασης δημιουργίας της νέας παραγωγικής μονάδας: f

27 Χώρα D Υποθέσεις Υποδείγµατος Χώρα F D D 2 ορ. κόστος: (1- d) c ορ. κόστος = 0 d: βαθμός μεταφοράς τεχνολογίας (0 d 1) Διασυνοριακή Σ&Ε: Όσο μεγαλύτερο είναι το d, τόσο περισσότερη τεχνολογία μεταφέρεται από τη θυγατρική στην μητρική επιχείρηση και άρα τόσο περισσότερο μειώνεται το ορ. κόστος της μητρικής επιχείρησης. Η επιχείρηση D επιβαρύνεται με το κόστος εξαγοράς της επιχείρησης 1 πληρώνει την τιμή εξαγοράς, A.

28 Στάδιο 1: Η επιχείρηση D αποφασίζει πω θα επεκταθεί στην χώρα F. Επιλέγει ανάμεσα σε: (i) Εξαγωγές, (ii) Greenfield Investment, (iii) Διασυνοριακή Σ&Ε. Σε περίπτωση επιλογής της Διασυνοριακής Σ&Ε, κάνει προσφορά στην επιχείρηση 1 της προσφέρει μια τιμή εξαγοράς Α. Η επιχείρηση 1 αποδέχεται ή απορρίπτει την προσφορά. Σε περίπτωση απόρριψης, η επιχείρηση D επιλέγει ανάμεσα μόνο σε (i) και (ii). Στάδιο 2: Υποθέσεις Υποδείγµατος Οι επιχειρήσεις αποφασίζουν (ταυτόχρονα και ανεξάρτητα) πόσο θα παράγουν για την κάθε αγορά στην οποία δραστηρι-οποιούνται.

29 Βασικές Παρατηρήσεις (i) Εξαγωγές Όσο μεγαλύτερο είναι το t: - τόσο μικρότερες είναι οι πωλήσεις και τα κέρδη της D στην χώρα F - τόσο μεγαλύτερες είναι οι πωλήσεις και τα κέρδη της F στη χώρα F (ii) Greenfield Investment Όσο μεγαλύτερο είναι το f, τόσο μικρότερα είναι τα κέρδη της D στη χώρα F. Αν το f ξεπερνά τα έσοδα της D από τη χώρα F, πιο συγκεκριμένα αν f>fcr, τότε το Greenfield Investment είναι ζημιογόνο.

30 Βασικές Παρατηρήσεις (iii) Διασυνοριακή Σ&Ε Η επιχείρηση D θα θέσει την τιμή εξαγοράς Α ελάχιστα πιο πάνω από τα κέρδη της επιχείρησης 1 αν απέρριπτε την προσφορά δηλ. ελάχιστα πιο πάνω από τα κέρδη της επιχείρησης 1 με Εξαγωγές ή με Greenfield Investment. Στην περίπτωση της Διασυνοριακής Σ&Ε η επιχείρηση D αν και δεν δημιουργεί μονοπώλιο, ανταγωνίζεται με μια μόνο τοπική επιχείρηση (επιχείρηση 2) ενώ με τις άλλες δυο μορφές επέκτασης ανταγωνίζεται με δύο τοπικές επιχειρήσεις (επιχείρηση 1 και 2).

31 Βασικές Παρατηρήσεις Η Διασυνοριακή Σ&Ε, σε αντίθεση με τις άλλες δυο μορφές επέκτασης, προκαλεί/οδηγεί στα εξής: 1. Business stealing effect Το business stealing effect αναφέρεται στο γεγονός ότι όταν πραγματοποιείται η Εξαγορά, τότε οι outsiders (οι επιχειρήσεις που δεν συμμετέχουν στην Εξαγορά) αντιδρούν υπέρ τους με τέτοιο τρόπο που μειώνει τα κέρδη των insiders. Αν ήταν το μόνο effect σε δράση, η επιχείρηση D δεν θα είχε κίνητρα να επεκταθεί ποτέ με Διασυνοριακή Σ&Ε.

32 Βασικές Παρατηρήσεις 2. Efficiency effect Το ορ. κόστος της επιχείρησης D στη χώρα F είναι 0 με Διασυνοριακή Εξαγορά ενώ με Greenfield Investment είναι c και με Εξαγωγές c+t. Άρα, η Διασυνοριακή Σ&Ε προκαλεί αύξηση της αποτελεσματικότητας της ΠΕ στη χώρα υποδοχής της. 3. Technology sourcing effect Όταν d>0, η Διασυνοριακή Σ&Ε οδηγεί σε μείωση του ορ. κόστους της επιχείρησης D στη χώρα D από c σε (1-d)c. Άρα, η Διασυνοριακή Σ&Ε προκαλεί αύξηση της αποτελεσματικότητα της ΠΕ και στη χώρα προέλευσης της.

33 Επίλυση Υποδείγµατος Όταν f<fcr: Εξαγωγές vs. Greenfield Investment vs. Διασυνοριακή Σ&Ε Οι Εξαγωγές έχουν ένα μειονέκτημα σε σχέση με Greenfield Investment: 1. Η D αντιμετωπίζει μεγαλύτερο ορ. κόστος όταν επεκτείνετε με Εξαγωγές, c D +t έναντι c D. è H D παράγει μικρότερη ποσότητα και έχει μικρότερο μερίδιο αγοράς και μικρότερα (μεικτά) κέρδη με Εξαγωγές από ότι με Greenfield Investment. è Όταν το f είναι αρκετά μικρό, πιο συγκεκριμένα όταν f<f XGI <fcr, η επιχείρηση D θα προτιμήσει να επεκταθεί με Greenfield Investment αντί με Εξαγωγές. Το αντίθετο ισχύει όταν f>f XGI.

34 Επίλυση Υποδείγµατος Επομένως: - Όταν f > f XGI > fcr: Εξαγωγές vs. Διασυνοριακή Σ&Ε - Όταν f < f XGI : Greenfield Investment vs. Διασυνοριακή Σ&Ε

35 Επίλυση Υποδείγµατος Συμπέρασμα (i) Όταν f>f XGI, η ΠΕ επεκτείνετε με Διασυνοριακή Σ&Ε αν το c είναι αρκετά μεγάλο και με Εξαγωγές διαφορετικά. (ii) Όταν f<f XGI, η ΠΕ επεκτείνετε με Διασυνοριακή Σ&Ε εκτός αν το c και το f είναι αρκετά μικρά. Διαφορετικά επεκτείνετε με Greenfield Investment. Γιατί; Το business stealing effect λειτουργεί κατά της Διασυνοριακής Σ&Ε. Αντίθετα το efficiency effect & το technology sourcing effect λειτουργούν υπέρ της Διασυνοριακής Σ&Ε. Όσο μεγαλύτερο είναι το αρχικό ορ. κόστος της μητρικής επιχείρησης της ΠΕ τόσο πιο ισχυρά είναι τα efficiency effect & το technology sourcing effect.

36 Ανταγωνιστηκότητα Συμπέρασμα Όσο μικρότερη είναι η σχετική ανταγωνιστικότητα της χώρας προέλευσης της ΠΕ (δηλ. όσο μεγαλύτερο είναι το c), τόσο πιο πιθανόν είναι η ΠΕ να επιλέξει να επεκταθεί με Διασυνοριακή Σ&Ε έναντι Εξαγωγών και Greenfield Investment.

37 Μεταφορά Τεχνολογίας Συμπέρασμα Η αύξηση στη μεταφορά τεχνολογίας (δηλ. μια αύξηση στο d) ενισχύσει τα κίνητρα της ΠΕ να επιλέξει να επεκταθεί με Διασυνοριακή Σ&Ε έναντι Εξαγωγών και Greenfield Investment. Γιατί; Όταν αυξάνεται το d, η Διασυνοριακή Σ&Ε οδηγεί σε μεγαλύτερη μείωση στο (1- d)c, δηλ. στο ορ. κόστος της μητρικής επιχείρησης της ΠΕ στη χώρα προέλευσης της. Με άλλα λόγια, όταν αυξάνεται το d, το technology sourcing effect της Διασυνοριακής Σ&Ε ενισχύεται.

38 Απελευθέρωση Εµπορίου Συμπέρασμα H απελευθέρωση εμπορίου (δηλ. η μείωση του t): (i) Δεν έχει καμιά επίδραση στην επιλογή ανάμεσα σε Διασυνοριακή Σ&Ε και Greenfield Investment. (ii) Αυξάνει την πιθανότητα επιλογής Εξαγωγών έναντι Greenfield Investment. (iii) Μειώνει την πιθανότητα επιλογής Εξαγωγών έναντι Διασυνοριακής Σ&Ε αν και μόνο αν το t είναι αρχικά αρκετά υψηλό.

39 Απελευθέρωση Εµπορίου Με άλλα λόγια, μια μείωση στα εμπόδια εμπορίου πάντα ευνοεί τις Εξαγωγές έναντι του Greenfield Investment, αλλά δεν ευνοεί πάντα τις Εξαγωγές έναντι της Διασυνοριακής Σ&Ε. Γιατί; Όταν ο δασμός μειώνεται, τα κέρδη των τοπικών επιχειρήσεων στη χώρα υποδοχής με Εξαγωγές μειώνονται. Άρα, η τιμή εξαγοράς μειώνεται και επομένως η Διασυνοριακή Σ&Ε γίνεται φθηνότερη και πιο ελκυστική.

40 Άλλοι Παράγοντες - Όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος αγοράς της χώρας προέλευσης, τόσο πιο μεγάλο είναι το technology sourcing effect και άρα τόσο πιο ισχυρά είναι τα κίνητρα για Διασυνοριακή Σ&Ε. - Η ύπαρξη εξωτερικών τεχνολογικών διαχύσεων, δηλ. η μείωση του ορ. κόστους της ΠΕ (τόσο της θυγατρικής της όσο και της μητρικής της) στην περίπτωση επίσης του Greenfield Investment, Greenfield Investment. θα αύξανε τα κίνητρα για Αυτές οι τεχνολογικές διαχύσεις όμως θα είναι μικρότερες από ότι οι αντίστοιχες εσωτερικές διαχύσεις με Διασυνοριακή Εξαγορά λόγω π.χ. της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων στις αναπτυγμένες χώρες.

41 Επιδράσεις Ευηµερίας Χώρα Προέλευσης: Όλες οι μορφές ξένης επέκτασης αυξάνουν το παραγωγικό πλεόνασμα μια και οδηγούν σε πωλήσεις σε μια άλλη αγορά και άρα σε επιπλέον κέρδη. Η Διασυνοριακή Εξαγορά, σε αντίθεση με τις άλλες μορφές, μπορεί να οδηγήσει (όταν d>0) και σε αύξηση του καταναλωτικού πλεονάσματος.

42 Επιδράσεις Ευηµερίας Χώρα Υποδοχής: Η Διασυνοριακή Σ&Ε δεν επηρεάζει το καταναλωτικό πλεόνασμα. Αντίθετα οι Εξαγωγές και ειδικά το Greenfield Investment αυξάνουν το καταναλωτικό πλεόνασμα. Όλες οι μορφές επέκτασης μειώνουν το παραγωγικό πλεόνασμα μια και αυξάνεται ο ανταγωνισμός στην τοπική αγορά και/ή τα κέρδη των θυγατρικών επιχειρήσεων μεταφέρονται στην χώρα προέλευσης της ΠΕ.