Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΥΣ

Transcript

1 Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΤΟΧΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΥΣ Συγγραφέας: Απόστολος Κωνσταντινίδης, Πολιτικός Μηχανικός Ηµεροµηνία: 1998 Εκτυπώθηκε σε αντίτυπα και διανεµήθηκε δωρεάν, για την υποστήριξη και την προώθηση των σπειροειδών, αντισεισµικών συνδετήρων µε την εµπορική επωνυµία «Αντισεισµικοί Θώρακες». Είναι καιρός που προσπαθώ να κατανοήσω και να περιγράψω µε απλά λόγια την πραγµατικότητα της πιάτσας του σιδηρού οπλισµού των σκελετών των κατασκευών από οπλισµένο σκυρόδεµα. Το να περιγράψεις την καθηµερινή πραγµατικότητα που δεν έχει κανόνες και κυρίως δεν έχει λογική δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση! Για να υπερασπισθώ το Νόµο και τον Πολιτισµό, κόντρα στην αναρχία και το κακώς εννοούµενο συµφέρον (το αντίθετο του πολιτισµού), δεν θα επικαλεσθώ την απόλυτη κοινωνική επιταγή η ασφάλεια πάνω απ όλα αλλά θα επιλέξω τον Επιστηµονικό, τρόπο µε τους κανόνες του και την αξεπέραστη λογική του. Η αποστολή του Μηχανικού είναι η εξασφάλιση του καλύτερου συνδυασµού αντοχής και κόστους µιας κατασκευής, δηλαδή η εξασφάλιση της βέλτιστης οικονοµίας. υστυχώς όµως ο ιερός αυτός όρος της οικονοµίας συγχέεται από τους αδαείς µε τον βέβηλο όρο της φτήνιας. Κάθε λογικός άνθρωπος αγοράζει π.χ. από το super market σήµερα, ακόµη και τα πιο καθηµερινά πράγµατα, όχι µε κριτήριο το φθηνό αλλά µε κριτήριο τον συνδυασµό κόστους και ποιότητας. Στη περίπτωσή µας η ποιότητα λέγεται ασφάλεια που µετράται µε την αντοχή στον χρόνο, στην χρήση και στην καταπόνηση στον σεισµό, άρα οι δύο συνιστώσες της οικονοµίας είναι η αντοχή και το κόστος. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ Ο τρόπος µε τον οποίο αστοχούν τα υποστυλώµατα κατά την διάρκεια ενός σεισµού είναι πάντοτε ο ίδιος, αποδιοργανώνεται η κεφαλή ή ο πόδας µε το άνοιγµα των συνδετήρων. Τυπική αστοχία κεφαλής υποστυλώµατος. Τυπική αστοχία βάσης υποστυλώµατος.

2 Μόλις λυθούν οι συνδετήρες, λυγίζουν τα κολονοσίδερα και αποδιοργανώνεται το σκυρόδεµα. Αυτό το είδος της ζηµιάς δεν συµβαίνει µόνο στις κολώνες που κατασκευάστηκαν παλιά και που έχουν λίγα σίδερα αλλά συµβαίνει το ίδιο και στις κολώνες που πλέον έχουν πολλά σίδερα, εφόσον αυτές δεν κατασκευάζονται µε τις σωστές προδιαγραφές, που στην µεγέθυνση, φαίνεται πόσο προφανής είναι η έλλειψη αγκίστρων στους συνδετήρες και βέβαια η έλλειψη ενδιάµεσων συνδετήρων. Υποστύλωµα µε λίγο οπλισµό. Λεπτοµέρεια του υποστυλώµατος που δείχνει το κλότσιµα των λανθασµένων αγκίστρων, (γωνία κάµψης 90 αντί 45 ) Υποστύλωµα µε πολύ οπλισµό. 2

3 Σε όλο τον κόσµο, όπως και στην κολώνα από την γέφυρα στο Los Angeles, όσο πολλά και αν είναι τα σίδερα, ο λόγος για τον οποίο καταρρέουν οι κατασκευές είναι παρόµοιος, σχετίζεται µε την έλλειψη σωστά κατασκευασµένων και τοποθετηµένων συνδετήρων. Υποστύλωµα γέφυρας στο Los Angeles. Η αντισεισµικότητα των δοκών και ιδιαίτερα των υποστυλωµάτων, εξαρτάται κυρίως από τους συνδετήρες. Αυτοί εξασφαλίζουν αφενός µεν την περίσφιξη των ράβδων του οπλισµού που περιβάλλουν, αφετέρου την συγκράτηση του σκυροδέµατος που τείνει να σπάσει µε πλευρική διόγκωση. Υποστύλωµα µε υψηλή πλαστιµότητα λόγω σωστής περίσφιγξης. 3

4 Κατά την διάρκεια του σεισµού εξασκούνται πολύ υψηλές εντάσεις, τουλάχιστον σε ορισµένα από τα στοιχεία του σκελετού, µε αποτέλεσµα να εξασκούνται πολύ υψηλές θλιπτικές δυνάµεις τόσο στο σκυρόδεµα όσο και στις ράβδους του οπλισµού. Οι δυνάµεις αυτές αναγκάζουν το σκυρόδεµα να διογκωθεί πλευρικά και τις ράβδους του οπλισµού να λυγίσουν και εν τέλη να σπάσουν. Αστοχία µε το λύγισµα των κολονοσιδήρων. Εν τέλη τα υποστυλώµατα αστοχούν κατά κανόνα µε θραύση των κολονοσιδήρων λόγω λυγισµού. Όταν η περίσφιγξη είναι σωστή το µήκος λυγισµού είναι ίσο µε την απόσταση των συνδετήρων. Αυτό συµβαίνει επειδή το µέτρο ελαστικότητας τους, στο επίπεδο αυτής της υψηλής έντασης, έχει µειωθεί δραµατικά. Και οι δύο αυτοί παράγοντες σεισµικής αστοχίας αντιµετωπίζονται αποτελεσµατικά µόνο µε την ύπαρξη πυκνών και σωστά τοποθετηµένων συνδετήρων. Γενικά τόσο οι δοκοί όσο και τα υποστυλώµατα, κατά την διάρκεια ενός ισχυρού σεισµού, αστοχούν µε άνοιγµα των συνδετήρων. Αν µάλιστα δεν είναι και καλά κλειστοί (όπως συµβαίνει κατά κανόνα), τότε ανοίγουν ακόµη και σε µικρής έντασης σεισµούς!!! Αστοχία µε το άνοιγµα συνδετήρων υποστυλώµατος χωρίς σωστά άγκιστρα, (γωνία κάµψης 90 αντί 45 ). Στην περίπτωση αυτή το µήκος λυγισµού των κολονοσιδήρων είναι πολλαπλάσιο της απόστασης των συνδετήρων 4

5 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ Η αντισεισµική συνείδηση και ευαισθησία στη χώρα µας ήταν πάντοτε πολύ αυξηµένη και βέβαια η συνείδηση αυτή είναι ιδιαίτερα αναπτυγµένη τόσο στους λίγους αλλά καλά κατέχοντες την γνώση του Μηχανικού, όσο επίσης και στους πολλούς συνετούς και απλούς ανθρώπους. Το πρόβληµα δηµιουργείται από λίγους άφρονες ειδικούς οι οποίοι κατά κανόνα χωρίς να το γνωρίζουν ενθαρρύνουν και στηρίζουν, µε πάθος µάλιστα, την κατεστηµένη προχειρότητα. Η υψηλή αντισεισµική Συνείδηση αποδεικνύεται από το γεγονός ότι: 1. Έχει γίνει αποδεκτός ο Νέος Αντισεισµικός Κανονισµός από το σύνολο των Μηχανικών και παρ όλο τον πρόσθετο υπολογιστικό φόρτο που τους επέβαλε (χωρίς µάλιστα αύξηση των αµοιβών τους), είναι απόλυτα σεβαστός. 2. Κανένας ιδιώτης, ιδιοκτήτης ή Μηχανικός, δεν κάνει οικονοµία στην ασφάλεια και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κανείς δεν λέει στο Σιδερά κόψε σίδερα δηλαδή βάλε λιγότερα σίδερα, αλλά αντίθετα του λέει βάλε καλύτερα περισσότερα σίδερα για να είµαστε σίγουροι. Και είναι γνωστό το καµάρι των ιδιοκτητών που, σχεδόν όλοι, ισχυρίζονται ότι το σπίτι τους είναι φρούριο. Εφ όσον συµβαίνουν τα παραπάνω, θα έλεγε κανένας ότι το πρόβληµα της Αντισεισµικής Θωράκισης της Ελλάδος βρίσκεται στο σωστό δρόµο. Πράγµατι, σαν προθέσεις και προϋποθέσεις έτσι έχουν τα πράγµατα, υπάρχει όµως και µία ευρύτατα διαδεδοµένη αντίληψη που δηµιουργεί και τα περισσότερα προβλήµατα, το αξίωµα της µεγάλης πλάνης: για να έχω µεγάλη αντοχή αρκεί απλά να βάζω πολλά σίδερα. ενώ η πραγµατικότητα που µπορεί να λύσει την τελευταία αποµένουσα αντιξοότητα είναι το αξίωµα της µεγάλης αλήθειας: τα σίδερα αξιοποιούνται µόνο όταν τοποθετούνται σωστά δυστυχώς όµως υπάρχει και ο παραλογισµός της πραγµατικότητας που µπορεί να συνοψισθεί έτσι: το µεγάλο πρόβληµα: ο κοινός άνθρωπος προτιµάει να πληρώνει όσο-όσο παρά να αλλάζει συνήθειες και, για να υποστηρίξει αυτό τον παραλογισµό του, ισχυρίζεται και επιµένει προβάλλοντας µόνο τον επιφανειακό παράγοντα του ακριβού, συσκοτίζοντας τον δεύτερο παράγοντα της απόδοσης που εν προκειµένω λέγεται αντοχή και ασφάλεια. Έτσι, το µεγάλο παράδοξο: σήµερα, εν ονόµατι της οικονοµίας, γίνεται η µεγαλύτερη σπατάλη. Το πρόβληµα λοιπόν θα µπορούσε να συνοψισθεί στην οικονοµικοτεχνική άγνοια της συντριπτικής πλειοψηφίας των εµπλεκοµένων στην κατασκευή και εποµένως η λύση βρίσκεται στην απόδειξη αυτής της Αλήθειας γιατί, ως γνωστόν, η Αλήθεια σώζει. 5

6 Η ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑ ΣΗΜΕΡΑ Η τεχνική εκπαίδευση που έχουµε πάρει όλοι εµείς οι Μηχανικοί στην Ελλάδα, είναι Βορειοευρωπαϊκής προέλευσης, κυρίως Γερµανικής. Τις κατασκευαστικές πρακτικές της χώρας αυτής είχαµε υιοθετήσει τις τελευταίες δεκαετίες τόσο στον τοµέα των µελετών όσο και στον τοµέα των κατασκευαστικών θεµάτων ακόµη δε και στους Κανονισµούς. Αυτό ήταν µια λογική επιλογή επειδή στη χώρα αυτή το τεχνικό επίπεδο είναι εξαιρετικά υψηλό. Η χώρα όµως αυτή έχει ένα χαρακτηριστικό τελείως διαφορετικό από την χώρα µας: δεν έχει σεισµούς! Έτσι, η κατασκευή υποστυλωµάτων διατοµής 25x25, η όπλιση των υποστυλωµάτων µε συνδετήρες Φ6/25 StI, και τόσες άλλες πρακτικές, οφείλονται σ αυτή την κληρονοµιά. Σήµερα γνωρίζουµε ότι η χώρα µας, λόγω της µεγάλης σεισµικής δραστηριότητας, ταιριάζει τεχνικά περισσότερο µε τις υτικές Ηνωµένες Πολιτείες και την Ιαπωνία. Ακριβώς δε λόγω του ότι έχουµε το µεγαλύτερο σεισµικό πρόβληµα σ εµάς ανατίθεται φυσικώ δικαίω ο ηγετικός ρόλος της αντισεισµικής τεχνικής και τεχνολογίας στην Ευρώπη. Πράγµατι, ο νέος αντισεισµικός κανονισµός και ο νέος κανονισµός οπλισµένου σκυροδέµατος έχουν ενσωµατώσει όλη την νεότερη παγκόσµια τεχνογνωσία για την ασφάλεια των κατασκευών απέναντι στους σεισµούς. Όµως, η πραγµατικότητα: οι νέες αντισεισµικές γνώσεις δεν έχουν µεταδοθεί ακόµη σ όλους τους εµπλεκόµενους τεχνικούς της κατασκευής στη χώρα µας και αυτό αποτελεί ένα βασικό ανασταλτικό παράγοντα προσαρµογής. 6

7 ΟΙ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ Η αντισεισµική κατασκευή εµπεριέχει όλες τις προδιαγραφές της στατικής κατασκευής και της κατασκευής για την προστασία του οπλισµού. Οι κατασκευαστικές προδιαγραφές είναι υποχρεωτικές για όλους µια και επιβάλλονται από τον Νέο Κανονισµό Οπλισµένου Σκυροδέµατος και τον Νέο Αντισεισµικό Κανονισµό, οι οποίοι αποτελούν Νόµους του κράτους. Ένας Μηχανικός βέβαια πρέπει να γνωρίζει, να κατανοεί και να πιστεύει στην αναγκαιότητά τους από επιστηµονικής και τεχνικής πλευράς, κυρίως γιατί η επιστηµονική γνώση είναι η µόνη ισχυρή να απαλλάξει την κατασκευή από την προχειρότητα και την τυχαιότητα. Να γιατί και η λύση του προβλήµατος αναµένεται να γίνει από τους Μηχανικούς. Βάσει των νέων κανονισµών, οι κυριότερες κατασκευαστικές προδιαγραφές µίας αντισεισµικής κατασκευής είναι: 1. Η εξασφάλιση των επικαλύψεων του οπλισµού. c min πάχος επικάλυψης τοποθετούνται ανά 1.5 m περίπου. στήριγµα (spacer) Πλάκες: c min 2.0 cm Σε παραθαλάσσιες περιοχές c min 3.0 cm Η εξασφάλιση της επικάλυψης, επιτυγχάνεται µόνο µε στηρίγµατα (αποστασιοποιητές ή spacers), που πρέπει να είναι ουδέτερα στην οξείδωση σώµατα και Η πιο ενδεδειγµένη λύση είναι ειδικές πλαστικές βέργες. Τα πιο παλιά χρόνια, η παρασκευή του σκυροδέµατος γινόταν µε αυτοσχέδιες µπετονιέρες στον τόπο του έργου. Η σκυροδέτηση γινόταν µε καροτσάκια, ενώ υπήρχε ένας τεχνίτης, ο οποίος µε ένα σιδερένιο "µπαστούνι" σήκωνε τις ράβδους του οπλισµού κατά το χρόνο εκφόρτωσης του καροτσιού. Τα σκύρα (του κατά κανόνα µαλακού µίγµατος) σφήνωναν κάτω από τις ράβδους και µε αυτό τον τρόπο, εδηµιουργείτο µία επικάλυψη της τάξεως του 1 cm, που κάλυπτε τις προδιαγραφές του παλιού κανονισµού. Σήµερα, που ο κανονισµός επιβάλει επικάλυψη τουλάχιστον 2 cm και οι οπλισµοί είναι κατά κανόνα πιο βαρείς, η δε σκυροδέτηση γίνεται µε πρέσσες, ο µόνος τρόπος εξασφάλισης της επικάλυψης είναι η χρησιµοποίηση ειδικών στηριγµάτων. Υπενθυµίζονται οι λόγοι που επιβάλλουν την επικάλυψη των οπλισµών : 7

8 α. προστασία του οπλισµού από οξείδωση β. εξασφάλιση συνάφειας χάλυβα - σκυροδέµατος γ. πυρασφάλεια δ. δυνατότητα "χαντρώµατος" π.χ. από ηλεκτρολόγο, χωρίς να θίγονται οι οπλισµοί. οκοί : c min 2.5 cm Σε παραθαλάσσιες περιοχές c min 3.5 cm Η στήριξη των συνδετήρων στη βάση εξυπηρετεί να γίνεται πάνω σε ενιαία αδρανή βέργα, επειδή όλα τα φορτία των οπλισµών, µεταφέρονται σ' αυτά ακριβώς τα σηµεία. Η παράπλευρη εξασφάλιση του οπλισµού µπορεί να γίνεται µε την περιοδική τοποθέτηση (π.χ. κάθε 5 συνδετήρες) µεµονωµένων στηριγµάτων. 8

9 Υποστυλώµατα : c min 2.5 cm Σε παραθαλάσσιες περιοχές c min 3.5 cm Η εξασφάλιση της επικάλυψης είναι απλή, π.χ. αρκούν τέσσερα (4) µεµονωµένα στηρίγµατα στην κορυφή του υποστυλώµατος, επειδή στη βάση οι ράβδοι εξασφαλίζονται µε δέσιµο στις αναµονές. Γενικά, οι επικαλύψεις που εξασφαλίζονται µε πλαστικά υποθέµατα έχουν σηµαντικό κό-στος (της τάξεως των δρχ/m 3 σκυροδέ-µατος ή της τάξεως του 5 έως 10 δρχ/kg οπλισµού) όσον αφορά την προ-µήθεια των πλαστικών, έχουν όµως ελάχιστο κόστος εργασίας στην τοποθέτησής τους. Βέβαια σαν υποθέµατα µπορούν να χρησιµοποιηθούν και ευτελή υλικά, π.χ. κοµµάτια από µάρµαρο, που δεν έχουν κόστος προµήθειας έχουν όµως υψηλό κόστος τοποθέτησης και το µεγάλο τους πρόβληµα είναι το αν και κατά πόσον θα τοποθετηθούν σωστά µια και η τοποθέτησή τους γίνεται µετά το σιδέρωµα λίγο πριν την σκυροδέτηση. 9

10 Η δικαιολογία που χρησιµοποιεί ο κοινός εργολάβος, που δεν κάνει επικαλύψεις στα έργα που αναλαµβάνει, είναι το υψηλό κόστος των επικαλύψεων. Συνήθως δεν γνωρίζει το κόστος αυτό µια και δεν έχει ξανακάνει τέτοια δουλειά, παρ όλα ταύτα προσπαθεί κρυφίως να αποτρέψει τον ιδιοκτήτη από το να ακούσει τον παράξενο, όπως αποκαλεί τον Μηχανικό του έργου, επειδή δήθεν το κόστος είναι υψηλό και του φέρνει σαν παράδειγµα όλους τους προηγούµενους ιδιοκτήτες που δεν έχουν κάνει επικαλύψεις. Στον εργολάβο αυτόν αρκεί να γίνει µία µόνο ερώτηση: στις καλές, όπως λένε οι εργολάβοι, κατασκευές βάζετε πριν το σιδέρωµα πάνω στο ξυλότυπο διανοµές Φ14 έως Φ20 για εξασφάλιση επικάλυψης και καλό δέσιµο των σιδήρων; η απάντηση είναι Ναι, έτσι γίνεται, και πως εξηγείς το ότι σ αυτή την περίπτωση και δουλειά δεν γίνεται και τα σίδερα αυτά κοστίζουν ακριβότερα απ ότι τα πλαστικά; Θεώρηµα: Άρα το πραγµατικό πρόβληµα δεν είναι το κόστος αλλά η συνήθεια. 2. Η εξασφάλιση των αποστάσεων µεταξύ των ράβδων του οπλισµού και η εξασφάλιση της σκυροδέτησης. Φ Φ 1 2 max[20mm, max(φ, Φ )] 1 2 Σε πλάκες και υποστυλώµατα, οι αποστάσεις εξασφαλίζονται εύκολα. Στις δοκούς όµως χρειάζεται ιδιαίτερη µέριµνα, κυρίως στις στηρίξεις και τους κόµβους. Το πρόβληµα στις δοκούς συνδυάζεται και µε τη δυνατότητα σωστής σκυροδέτησης και αντιµετωπίζεται µε τρεις τρόπους, τις περισσότερες δε φορές µε συνδυασµό αυτών : α. αυξηµένο πλάτος δοκών β. χρήση της δεύτερης στρώσης, που βρίσκεται σε επαφή µε τους συνδετήρες δονητής δονητής c min c min 10

11 γ. µε χρησιµοποίηση των θέσεων εκατέρωθεν του κορµού. Επιτρέπεται να τοποθετείται εκτός κορµού µέχρι το 25 % του συνολικού οπλισµού. δονητής Η κατασκευαστική αυτή διάταξη δεν έχει κανένα κόστος εφαρµογής, χρειάζεται µόνο εκπαίδευση του τεχνίτη-σιδερά. c min δ. οκοί θεµελίωσης Στις συνδετήριες δοκούς δεν υπάρ-χει η πλάκα που υπάρχει στους ορόφους έτσι η σκυρόδετηση γί-νεται εξαιρετικά δύσκολή µια και το σκυρόδεµα πρέπει να περάσει από την στενή κορυφή της δοκού και να φθάσει µέχρι τον πυθµένα της. δονητής δονητής Επειδή το ύψος των συνδετήριων δοκών είναι κατά κανόνα µεγάλο και ο µοχλοβραχίονας επίσης µεγάλος είναι προτιµότερο να τοποθετούνται τα σίδερα σε δύο ή και τρεις στρώσεις καθ ύψος. c min 5cm c min 5cm µπετόν καθαριότητος µπετόν καθαριότητος 11

12 3. Η ορθή κάµψη των ράβδων του οπλισµού Οι ράβδοι των οπλισµών κάµπτονται είτε για να παρακολουθήσουν τις τάσεις που αναπτύσσονται στον φορέα, είτε για την αγκύρωση των ράβδων. D Η κάµψη πρέπει να γίνεται µε µία ελάχιστη διάµετρο D, τέτοια ώστε να αποφεύγεται η ρηγµάτωση της ράβδου, όπως επίσης και να εξασφαλίζεται η ακεραιότητα του σκυροδέµατος στο οποίο δηµιουργούνται τοπικά (στην περιοχή καµπύλωσης), ισχυρές τάσεις άντυγος. Αγκύρωση µε άγκιστρο Η ελάχιστη διάµετρος καµπύλωσης είναι πρακτικά : για ράβδους πλακών 4 (S400, S500) για ράβδους δοκών και υποστυλωµάτων που αγκυρώνονται σε κόµβους πλαισίων είναι: 5 για ράβδους 18, 8 για ράβδους (90mm) µήκος αγκύρωσης D 5 (90mm) Αγκύρωση µε καµπύλωση, σε καλά περισφιγµένο κόµβο. Η ελάχιστη διάµετρος καµπύλωσης είναι πρακτικά 15. Η διάταξη αυτή προστέθηκε σαν εναλλακτική λύση στα σχόλια του κανονισµού και µάλλον έχει σκοπό να χρησιµοποιείται σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει δυνατότητα υποστυλωµάτων µεγάλης διάστασης (π.χ. σε προσθήκες κτιρίων). Γι' αυτό συνιστάται η χρησιµοποίηση µόνο όταν δεν υπάρχει άλλη λύση. µήκος αγκύρωσης D 15 (270mm) Η κατασκευαστική αυτή διάταξη εφαρµόζεται απόλυτα και στο τελευταίο χωριό των προηγµένων χωρών και δεν έχει σχεδόν κανένα κόστος εφαρµογής, χρειάζεται όµως την ακριβότερη κατάσταση της αλλαγής συνήθειας. 12

13 0 4. Οι τρεις προδιαγραφές των αντισεισµικών συνδετήρων Οι συνδετήρες αποτελούν έναν από τους κρισιµότερους παράγοντες της ποιότητας και της αντισεισµικής αντοχής των κτιρίων. ύο είναι οι κυριότερες παράµετροι αξιοπιστίας του συνδετήρα D 5 (90mm) α. τα κατάλληλα άγκιστρα στα άκρα του. Είναι εντελώς απαραίτητα για την εξασφάλιση της λειτουργίας του συνδετήρα και στην περίπτωση πολύ ισχυρού σεισµού, κατά τον οποίο δηµιουργείται αποφλοίωση του σκυροδέµατος, οπότε ο µόνος µηχανισµός αγκύρωσης που παραµένει, είναι τα άγκιστρα. β. η διάµετρος καµπύλωσης στις γωνίες Η κάµψη των συνδετήρων πρέπει να γίνεται σε πείρο διαµέτρου τουλάχιστον 4, δηλαδή για 10, είναι D=40 mm. γ. σκέλη συνδετήρα σε µέγιστη απόσταση µεταξύ τους 20 cm (π.χ. µια κολώνα 50x50 χρειάζεται τρεις συνδετήρες σε κάθε στρώση). υστυχώς στις περισσότερες κατασκευές δεν τηρείται καµία από τις τρεις κατασκευαστικές προδιαγραφές των συνδετήρων. Σίγουρα η εφαρµογή τους έχει το υψηλότερο κόστος του συνολικού σιδερώµατος, είναι όµως εντελώς κρίσιµες για την αντισεισµική αντοχή της κατασκευής και στις επερχόµενες δύσκολες ηµέρες εκεί θα παιχτεί το παιχνίδι. Αν σε ένα υποστύλωµα τοποθετηθούν 10% λιγότερες ράβδοι, η αντοχή του υποστυλώµατος θα γίνει περίπου 10% µικρότερη, αν αφαιρέσουµε έστω και ένα µόνο ενδιάµεσο τσέρκι στο ίδιο υποστύλωµα η αντοχή του µπορεί να γίνει 50% µικρότερη επειδή διπλασιάζεται το µήκος λυγισµού για των ράβδων που περιβάλει. 5. Η κατάλληλη ποιότητα της Α ύλης Η πρώτη ύλη πρέπει να καλύπτει τις απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ 971 (S500s), που αφορά τους συγκολλήσιµους χάλυβες. Είναι γνωστές οι απαιτήσεις που τίθενται ως προς τις αντοχές. Αντοχές για χάλυβα S500s Όριο διαρροής-f y (N/mm 2 ) Όριο θραύσης-f st (N/mm 2 ) Συνήθως όλοι οι µηχανικοί λέµε µε κάποια σχετική ευκολία: «εν υπάρχει πρόβληµα. Ο χάλυβας είναι 500άρης σίγουρα». Και όµως αυτό δεν τα λέει όλα. εν αρκεί να εξασφαλίζονται κάποιες ελάχιστες τιµές στις αντοχές. 13

14 Θεώρηµα: Η ολκιµότητα του χάλυβα είναι αυτή που επιτρέπει την απορρόφηση σεισµικής ενέργειας, την ανακατανοµή των εντάσεων και την απαιτούµενη πλαστιµότητα των δοµικών στοιχείων. Το πρότυπο του ΕΛΟΤ και τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, θέτουν απαιτήσεις και ως προς την ολκιµότητα του υλικού Ελάχιστες απαιτήσεις που αναφέρονται στην ολκιµότητα του χάλυβα οπλισµού σκυροδέµατος % Eπιµήκυνση µετά την θραύση-α 5 f st / f y Στην πράξη, αρκετοί θεωρούν «λεπτοµέρεια» αυτές τις απαιτήσεις, που ας σηµειωθεί είναι οι ελάχιστες και στα νέα υπό διαµόρφωση Ευρωπαϊκά Πρότυπα ενισχύονται και διαφοροποιούνται ανάλογα µε την χρήση των χαλύβων (π.χ. αντισεισµικές κατασκευές). Θα έπρεπε να είναι γνωστό ότι χάλυβες µε όρια διαρροής πολύ πάνω από τα όρια του ΕΛΟΤ971, µπορούν άνετα να σπάζουν σαν «αγγούρια», να έχουν εντελώς ψαθυρή θραύση, αν δεν τηρούν στοιχειώδεις απαιτήσεις ολκιµότητας. Κρίσιµοι παράγοντες γι αυτό είναι αφενός η χηµική σύσταση και αφετέρου ο τρόπος κατεργασίας του υλικού. Οι απαιτήσεις για την χηµική σύσταση καθορίζουν την (µε οποιοδήποτε τρόπο και µε τους προβλεπόµενους όρους) συγκολλησιµότητα του χάλυβα, αλλά σχετίζονται και µε την συµπεριφορά του υλικού σε θραύση. Απαιτήσεις για την χηµική σύσταση για χάλυβα S500s %C %S %P %N Iσοδύναµο C C+ Mn Cr + Mo + V Cu Ni (στο τελικό προϊόν) Στοιχειώδης είναι ασφαλώς και η ανάγκη αναγνώρισης της προέλευσης των χαλύβων από τον µηχανικό, µέσω της µορφής των ραβδώσεων. Σηµείωση: εν κάναµε αναφορά στους χάλυβες S400s, διότι αφ ενός τείνουν να αντικατασταθούν στην πράξη από τους S500s, αφ ετέρου στα Ευρωπαϊκά Πρότυπα που διαµορφώνονται, δεν θα υπάρχει αντίστοιχη κατηγορία. 14

15 Πόρισµα: Αν τηρήσει κάποιος όλες τις κατασκευαστικές προδιαγραφές, έχει στο ακέραιο την αντισεισµική αντοχή µε την οποία µελετήθηκε το κτίριό του, έστω a. Αν δεν τηρήσει τις πιο πάνω προδιαγραφές (που είναι ο κανόνας στη σηµερινή πράξη) έχει αντοχή µικρότερη από a/2, που δεν αποκλείεται να είναι και a/3 ή a/4. Απόδειξη: Σκεφθείτε µόνο την απουσία αγκίστρων από τα τσέρκια. Γενική Παρατήρηση: Τις κατασκευαστικές προδιαγραφές πολύ δύσκολα µπορεί να τηρήσει ένας Μηχανικός στη συνήθη πράξη, υπάρχουν όµως εργοτάξια και Μηχανικοί οι οποίοι επιτυγχάνουν πολύ υψηλή ποιότητα όπλισης λόγω παράδοσης (π.χ. υδροηλεκτικά έργα.ε.η.) ή ιεθνείς Εταιρείες µε αυστηρούς κανόνες (π.χ. Hochtief και αεροδρόµιο Αθηνών) πάντοτε όµως αυτά επιτυγχάνονται µε εξαιρετικά αυστηρή επίβλεψη και µε πολύ καλούς εργολάβους. ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΟΠΛΙΣΜΟΥ Ο αντισεισµικός οπλισµός είναι αναπόσπαστος µε τον οπλισµό στατικής αντοχής και µε την εργασία προστασίας του οπλισµού. Το κόστος του οπλισµού έχει 3 παράγοντες: το κόστος προµήθειας των σιδήρων, που περιλαµβάνει την αγορά της Α ύλης και το Φ.Π.Α. το κόστος της κοπής, της διαµόρφωσης και της τοποθέτησης του οπλισµού. το κόστος της ασφάλισης του προσωπικού, που αναλαµβάνει τις παραπάνω εργασίες, το λεγόµενο Ι.Κ.Α. Το κόστος αυτό επειδή στα συνήθη έργα καταβάλλεται κατευθείαν στο Ι.Κ.Α. δεν είναι διαπραγµατεύσιµο, αποτελεί όµως πραγµατικό κόστος που θα πρέπει να προστεθεί στο τέλος. Στη σηµερινή πιάτσα (Καλοκαίρι 98) η προσφορά που θα έδινε µία µάντρα οπλισµού θα κυµαινόταν µεταξύ των εξής ορίων: Κόστος προµήθειας οπλισµού: 120 δρχ/kg αν διαθέτει επώνυµη και πραγµατικά πιστοποιηµένη Α ύλη. 115 δρχ/kg αν η Α ύλη είναι προέλευσης τρίτων χωρών χωρίς πραγµατικά πιστοποιητικά. Κόστος κοπής - διαµόρφωσης - τοποθέτησης οπλισµού: 25 δρχ/kg αν δεν τηρείται καµία κατασκευαστική προδιαγραφή (ή όπως λέγεται στη γλώσσα της πιάτσας µε ρίξιµο των σιδήρων χύµα ). 60 δρχ/kg εφ όσον τηρούνται όλες οι κατασκευαστικές προδιαγραφές. η φθηνότερη επιλογή του ιδιοκτήτη είναι η ακριβότερη επιλογή του ιδιοκτήτη είναι 140 δρχ/kg 180 δρχ/kg 15

16 Θεώρηµα: Ο κρισιµότερος παράγοντας τόσο της αντοχής όσο και του κόστους είναι οι συνδετήρες Ο κρισιµότερος παράγοντας του κόστους του οπλισµού είναι οι συνδετήρες, όχι µόνο λόγω της απαίτησης υψηλής ποιότητας Α ύλης και του υψηλού κόστους κατασκευής τους αλλά κυρίως λόγω της εργασίας συναρµολόγησης των σιδήρων των κολονών και των σιδήρων των δοκών που στη πραγµατικότητα είναι η εργασία τοποθέτησης των συνδετήρων. ΟΙ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΟΙ ΘΩΡΑΚΕΣ Η δυσκολία επίτευξης υψηλής ποιότητας κατασκευής οπλισµού µε κοινούς συνδετήρες (τσέρκια) ή µε µανδύες (κλωβοί πλεγµάτων) και το υψηλό κόστος κατασκευής και τοποθέτησης, ώθησαν στην έρευνα νέων τρόπων σύνδεσης και την µελέτη, την τυποποίηση και την βιοµηχανοποίηση ενός νέου είδους όπλισης µε ατέρµονες, ανελισσόµενους σπειροειδείς συνδετήρες, τους αντισεισµικούς θώρακες, που είναι πλέον αρκετά γνωστό προϊόν στο χώρο των κατασκευών. Οι αντισεισµικοί θώρακες ανταποκρίνονται στις υψηλότερες απαιτήσεις ποιότητας και ασφάλειας των οικοδοµών. Πριν απ όλα παρουσιάζουν τη µέγιστη αντοχή σε σεισµό. Όχι µόνο λύνουν το πρόβληµα της κατασκευής µε απόλυτη ακρίβεια, λόγω βιοµηχανικής κατασκευής, αλλά και εξασφαλίζουν την γρήγορη και ορθή τοποθέτηση του οπλισµού των συνδετήρων. Κυρίως όµως δηµιουργούν ένα τέλεια περισφυγµένο υποστύλωµα, απόλυτα πλάστιµο, µε δυνατότητα ανάληψης τεράστιας έντασης. Τα πλεονεκτήµατα της χρήσης τους έχουν τεκµηριωθεί πολλές φορές µέχρι τώρα µε κάθε τεχνική λεπτοµέρεια. Πόρισµα: Το κυριότερο πλεονέκτηµα των Αντισεισµικών Θωράκων, στη σηµερινή πραγµατικότητα, είναι η βεβαιότητα σωστής τοποθέτησης. Το κόστος των Αντισεισµικών Θωράκων σαν υλικό είναι 247 δρχ/kg στο οποίο δεν περιλαµβάνεται το Φ.Π.Α. Εκτός όλων των τεχνικών πλεονεκτηµάτων των βιοµηχανικών σπειροειδών αυτών συνδετήρων, το φαινοµενικά υψηλό κόστος απαλείφεται αν συγκριθεί µε την εξοικονόµηση υλικού και την εξοικονόµηση εργατικών που έχουµε µε την χρησιµοποίησή του. Για παράδειγµα, η οικονοµία υλικού που επιτυγχάνεται µε την χρησιµοποίησή των Αντισεισµικών Θωράκων σε σχέση µε τους µανδύες που αποτελούν τον κανόνα όπλισης στις περισσότερες περιοχές της χώρας, είναι της τάξεως του 60% (οι µανδύες έχουν περιττό βάρος περίπου 15% λόγω αγκίστρων, 15% λόγω των συνδετικών εγκάρσιων ράβδων, 15% λόγω υποχρεωτικής τυποποιηµένης πυκνότητας στα 12.5 cm, και 15% λόγω αδυναµίας αυξοµείωσης της πυκνότητας στις κρίσιµες περιοχές, δηλαδή συνολικά 60%). Η σύγκριση κόστους µόνο λόγω υλικού είναι: θώρακες 1.00x247=247δρχ., µανδύες 1.60x125=200δρχ. Η διαφορά των 47δρχ/kg αναφέρεται µόνο στους συνδετήρες που αποτελούν περίπου το 20% του συνολικού οπλισµού, άρα στο σύνολο του οπλισµού δίνουν µία επιβάρυνση της τάξεως των 0.20x47=9.4δρχ/kg. Κάθε άλλη διαφορά τιµής οφείλεται στην επιπλέον εργασία σωστής τοποθέτησης του συνολικού οπλισµού. 16

17 Παράδειγµα πραγµατικού έργου: Μία µονοκατοικία συνολικού εµβαδού 200 τ.µ. που χρειάζεται οπλισµό 15 τόνων, εφόσον κατασκευασθεί µε αντισεισµικούς θώρακες που θα καλύψουν όλες τις προδιαγραφές των συνδετήρων, θα έχουν µία διαφορά κόστους, σε σχέση µε κατασκευή µε µανδύες, της τάξεως των 15,000kg x 9.4δρχ/kg = 141,000 δρχ. Για να τηρηθούν όλες οι αντισεισµικές προδιαγραφές (και όχι µόνο των συνδετήρων), είτε χρησιµοποιηθούν αντισεισµικοί θώρακες είτε οποιοδήποτε άλλο είδος συνδετήρων θα χρειαστεί µία διαφορά κόστους, σε σχέση µε την πιο πρόχειρη δουλειά που θα µπορούσε να γίνει, της τάξεως των 40 δρχ/kg που στο σύνολο του έργου δίνει 15,000kg x 40 δρχ/kg = 600,000 δρχ. όσο στοιχίζει ένα καλό ψυγείο Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΑΚΡΙΒΟΥ Αν τοποθετήσουµε τα προηγούµενα στοιχεία σε ένα σύστηµα ορθογώνιων συντεταγµένων όπου ο οριζόντιος άξονας είναι το κόστος και ο κατακόρυφος άξονας η αντοχή, έχουµε την καµπύλη της απόδοσης. αντοχή α α α α µ 2 x ο περιοχή εντός των κανονισµών σιδέρωµα µε προδιαγραφές σιδέρωµα χωρίς προδιαγραφές Α s =100% Σ 2 Σ 2 Σ Κ Κ κόστος οπλισµού 2 1 ιάγραµµα Αντισεισµικής Απόδοσης Οπλισµού 1 Α =90% s Α =100% s ao = η αντοχή σε σεισµό που παρουσιάζει το έργο χωρίς καθόλου αντισεισµικό οπλισµό aµ = η αντισεισµική αντοχή που ζητείται από τη µελέτη Κ1 = το κόστος σιδερώµατος µε τήρηση των αντισεισµικών προδιαγραφών Σ1 = το σηµείο (Κ1, aµ) στο οποίο η ποσότητα του οπλισµού A s αντιστοιχεί στο 100% των cm 2 της µελέτης Κ2 = το κόστος σιδερώµατος χωρίς τήρηση των αντισεισµικών προδιαγραφών µε ποσότητα όµως οπλισµού A s που αντιστοιχεί µε το 100% των cm 2 της µελέτης. Παρατηρούµε ότι µε το ίδιο κόστος Κ2 στην περίπτωση του πρόχειρου σιδερώµατος έχουµε µία µικρή αντοχή ax, ενώ µε το ίδιο κόστος στην περίπτωση του ορθού σιδερώµατος έχουµε µία πολύ υψηλότερη αντοχή a2 (π.χ. 90% aµ όµως µε λιγώτερο οπλισµό του απαιτουµένου από την µελέτη π.χ. 90% της µελέτης) 17

18 Πορίσµατα: όσα σίδερα και αν βάλουµε (εποµένως και όσα χρήµατα αν ξοδέψουµε) δεν µπορούµε να φτάσουµε στην αντοχή της µελέτης, εφόσον δεν τηρήσουµε τις αντισεισµικές προδιαγραφές. η οικονοµικότητα της όπλισης σύµφωνα µε τις αντισεισµικές προδιαγραφές είναι κατά µέσον όρο τουλάχιστον 100% υψηλότερη από ότι µε όπλιση χωρίς την τήρηση των προδιαγραφών. το κόστος σωστής τοποθέτησης των σιδήρων είναι πολύ µικρότερο από το συνολικό κόστος τους για να αξιοποιηθούν τα χρήµατα που δίνει ο ιδιοκτήτης για τον οπλισµό πρέπει τα σίδερα να τοποθετούνται µε επιµέλεια µε το ίδιο κόστος: Βάζοντας λιγότερα σίδερα κατά π.χ. 10%, τοποθετηµένα όµως σύµφωνα µε τις προδιαγραφές, έχουµε 100% µεγαλύτερη αντοχή σε σχέση µε την περίπτωση που βάζουµε όλα τα σίδερα τοποθετηµένα όµως χύµα. Φυσικά και στις δύο περιπτώσεις η κατασκευή είναι αυθαίρετη. Ξεφεύγοντας λίγο από τον αρχικό στόχο, δηλαδή να παρακολουθούµε µόνο τα στοιχεία κόστους της όπλισης που διαπραγµατεύεται στην πιάτσα ο ιδιοκτήτης, κάνουµε µία αναγωγή στο συγκριτικό κόστος όλης της κατασκευής: Αν η διαφορά κόστους στην όπλιση είναι της τάξεως του 20%, η διαφορά κόστους στο σκελετό (σκυρόδεµα + σίδερα) είναι της τάξεως του 7%, ενώ η διαφορά κόστους στο σύνολο του κτιρίου είναι της τάξεως το 2%. Βέβαια ένα κτίριο µε τουλάχιστον 2πλάσια αντισεισµική αντοχή, αντικειµενικά δίνει µία διαφορά αξίας στο κτίριο τουλάχιστον 100%. Ένας καλός εργολάβος πολυκατοικιών, που είναι συγχρόνως και Μηχανικός, εξηγούσε την εµπορική φιλοσοφία του ως εξής: Η οριακή αύξηση του κόστους της πραγµατικά αντισεισµικής κατασκευής, υπερκαλύπτεται από την πολλαπλάσια αύξηση της αξίας του κτιρίου. Αυτό προσφέρει επιχειρηµατική ευκαιρία καλύτερης οικονοµικής εκµετάλλευσης του έργου, δηλαδή, ακριβότερη τιµή πώλησης ανά m 2, πιο γρήγορη πώληση και επί πλέον δηµιουργία κύρους στο όνοµά µου. Οι Αντισεισµικοί Θώρακες µε έχουν βοηθήσει στην προβολή αυτού του επιχειρήµαατος, επειδή τεκµηριώνουν µε πρακτικό τρόπο την βεβαιότητα της αντισεισµικότητας, και έτσι πείθεται ο υποψήφιος πελάτης ότι έχει βρεί την λύση σε ένα σύγχρονο και σοβαρό πρόβληµά του. Συµπέρασµα: τηρώντας όλες τις Αντισεισµικές προδιαγραφές (πράγµα που είναι απολύτως δυνατό και εύκολο µε την χρήση Αντισεισµικών Θωράκων) σε ένα κτίριο, έχουµε αύξηση του κόστους το πολύ 2%, µεγαλύτερη αντοχή τουλάχιστον 100% και µεγαλύτερη ουσιαστική αξία έργου τουλάχιστον 100% 18

19 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΣΙ ΕΡΑ ΩΝ ΚΑΙ Η ΕΦΙΚΤΟΤΗΣ Ο κοινός τεχνίτης του οπλισµού που κατά κανόνα εργάζεται εργολαβικά (δηλαδή πληρώνεται σύµφωνα µε την απόδοση που θα έχει π.χ. 30 δρχ. ανά κιλό οπλισµού), ο λεγόµενος σιδεράς, αντιδρά σε αλλαγές κατασκευαστικών πρακτικών επειδή αφ ενός του φαίνεται βουνό κάθε τι που δεν έχει ξανακάνει, αφ ετέρου δεν µπορεί να υπολογίσει την διαφορά του κόστους για τη νέα πρακτική όσο απλή κι αν είναι αυτή. Οι τεχνίτες που έχουµε αυτή τη στιγµή στην Ελλάδα είναι πολύ έξυπνοι και ικανοί, έχουν όµως το µειονέκτηµα να µην έχουν περάσει από κανένα είδος τεχνικού σχολείου µε αποτέλεσµα να µην αισθάνονται σίγουροι για τον εαυτό τους διότι η τεχνική παιδεία τους είναι καθαρά εµπειρική. Κάθε λοιπόν νέα τεχνολογία, η οποία είναι έξω από την παραδοσιακή τεχνική πρακτική τους, τους κάνει συχνά αρνητικούς έως και πολέµιους. Θα µπορούσε να πει κάποιος ότι αυτή η ερµηνεία δεν εξηγεί τον λόγο για τον οποίο αρνούνται να κατασκευάσουν τους πολύ απλούς γάντζους στα τσέρκια. Πράγµατι ο τρόπος µε τον οποίο αρνούνται να κατασκευάζουν άγκιστρα στα τσέρκια, είτε αυτά κατασκευάζονται µε µανδύα, είτε µε ράβδους είναι επιφανειακά µόνο επιπόλαιος λέγοντας ότι: είναι δύσκολο να φτιαχτούν οι γάντζοι ή ακόµη πιο αποφασιστικά οι γάντζοι δεν µπορούν να κατασκευαστούν. Η πραγµατικότητα είναι ότι οι γάντζοι φτιάχνονται εύκολα, η εφαρµογή τους όµως είναι δύσκολη. Υποστύλωµα διατοµής 30x30 µε κοινά τσέρκια µε εναλλασσόµενα άγκιστρα Υποστύλωµα διατοµής 30x30 χωρίς εναλλασσόµενα άγκιστρα 19

20 Υποστύλωµα διατοµής 40x40 µε κοινά τσέρκια µε εναλλασσόµενα άγκιστρα και στους 2 κλωβούς. Υποστύλωµα διατοµής 40x40 µε κοινά τσέρκια χωρίς εναλλασσόµενα άγκιστρα Πράγµατι: 1. Προκατασκευάζοντας τον κλωβό των συνδετήρων µε τον συνηθισµένο τρόπο του µανδύα ή µε κοινούς συνδετήρες, λόγω της ύπαρξης των αναµονών που και πυκνές είναι και µε καθόλου µηχανουργική ακρίβεια τοποθετηµένες, κάνοντας σχεδόν αδύνατη την τοποθέτησή τους. Σε µία τέτοια περίπτωση που ο Μηχανικός εξαναγκάσει τον σιδερά να δηµιουργήσει σωστό κλωβό µε άγκιστρα, κινδυνεύει αν δεν παρίσταται τη στιγµή της τοποθέτησης να του κόψουν τα τσέρκια. 2. Αν µε κάποιο τρόπο τοποθετηθούν οι κλωβοί µε τα άγκιστρα, τίθεται σοβαρότατο πρόβληµα ορθής σκυροδέτησης όχι µόνο λόγω της δυσκολίας σωστής δόνησης αλλά και πρόβληµα σωστής περικάλυψης του οπλισµού στα σηµεία των αγκίστρων. Σε µία τέτοια περίπτωση όσο καλή προσπάθεια σκυροδέτησης και να γίνει µετά το ξεκαλούπωµα θα έχουν µείνει φωλιές. Ο Μηχανικός που ξέρει, έχει το µεγάλο δίληµµα µε τα συνήθη συνεργεία της πιάτσας. Ή θα ανεχτεί την έλλειψη αγκίστρων ή θα επιµείνει στη σωστή διαµόρφωσή τους οπότε κινδυνεύει να πάει για µαλλί και να βγει κουρεµένος. 20

21 Εξαίρεση: Ίσως και να µη γινόταν αυτή η ανάπτυξη (που στη πραγµατικότητα είναι µία περιγραφή της κόλασης, δηλαδή της κατάστασης εκείνης στην οποία ξέρεις αλλά δεν µπορείς να κάνεις τίποτε), αν δεν εµφανιζόταν η καινοτοµία που λέγεται Αντισεισµικοί Θώρακες που λόγω µορφής, µια και δεν έχουν καθόλου άγκιστρα, δεν έχουν κανένα από τα παραπάνω δύο προβλήµατα. Υποστύλωµα διατοµής 30x30 µε Αντισεισµικούς Θώρακες Υποστύλωµα διατοµής 40x40 µε Αντισεισµικούς Θώρακες 21

22 Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΥΓΙΟΥΣ ΑΓΟΡΑΣ: ΤΟ ΚΛΕΨΙΜΟ ΣΤΟ ΖΥΓΙ Η έλλειψη ουσιαστικής διαφοροποίησης στα προσφερόµενα προϊόντα και υπηρεσίες ανάµεσα στις Μάνδρες (πλην ελάχιστων εξαιρέσεων) έχει οδηγήσει τους πελάτες στην αναζήτηση της φθηνότερης κάθε φορά λύσης. Αυτό µε τη σειρά του έχει διαµορφώσει ένα πόλεµο τιµών ανάµεσα στις ανταγωνιζόµενες µάνδρες, των οποίων ο αριθµός είναι και µεγαλύτερος από την αντίστοιχη ζήτηση. Ο µεγαλύτερος όγκος του σιδερώµατος των κατασκευών από οπλισµένο σκυρόδεµα γίνεται από µικρές πρόχειρες επιχειρήσεις που κατά κανόνα ο επιχειρηµατίας είναι και έµπορος και σιδεράς. Η συµπίεση του εµπορικού κέρδους πέρα από τα όρια της οικονοµικής αντοχής τους, σε συνδυασµό µε τον πολύ χαλαρό έλεγχο από τους κρατικούς φορείς (Υ.Π.Ε.Χ.Ω..Ε., Υπουργείο Εµπορίου, κ.τ.λ.) έχουν οδηγήσει τις µάνδρες σε αναζήτηση φθηνών υλικών των οποίων, µερικές φορές, η ποιότητα είναι κατώτερη από τα ελάχιστα όρια των τεχνικών απαιτήσεων και κανονισµών των έργων. Έτσι έχει διαµορφωθεί ένας αθέµιτος ανταγωνισµός ευρείας κλίµακας. Μερικοί από αυτούς τους µικροεπιχειρηµατίες µαντράδες είναι ευάλωτοι στον ανταγωνισµό αυτό, ρίχνουν ακόµη περισσότερο τις τιµές και σύντοµα φθάνουν µοιραία µπροστά στο δίληµµα ή κλείνω ή κλέβω και πολλές φορές ενδίδουν και έτσι µπαίνουν σ ένα συνεχή κύκλο υποβάθµισης της ποιότητας γενικότερα (π.χ. διάθεση StI αντί για StIII) χωρίς κανένα πλέον κανόνα. Οι λίγοι αυτοί ευάλωτοι µικροεπιχειρηµατίες επηρεάζουν όλη την αγορά και την βάζουν σε ένα φαύλο κύκλο στον οποίο κανείς δεν µπορεί να πει µε βεβαιότητα ποιος είναι το θύµα και ποιος είναι ο θύτης. Σήµερα βρισκόµαστε στη µεταβατική περίοδο που από τη µια µεριά το φαινόµενο αυτό έχει φτάσει στο πιο ακραίο σηµείο και από την άλλη η αγορά και η πολιτεία έχει απαιτήσεις τήρησης όλων των αντισεισµικών προδιαγραφών. Αξίωµα: ποιότητα και κλέψιµο δεν µπορούν να συνυπάρχουν, και εποµένως ή πρέπει να παραιτηθούµε από το πρώτο ή να πολεµήσουµε το δεύτερο. Σε κάποιον που δεν είναι µέσα στα πράγµατα, όλα αυτά µοιάζουν παρανοϊκά και δυσεξήγητα, αλλά όπως έχουν οµολογήσει πολλοί Μηχανικοί ανέχονται αυτή την κατάσταση επειδή είναι καθεστώς και δεν διανοούνται να ελέγξουν τον µαντρά γιατί κάνοντας µία σωστή ζύγιση είναι σαν να κηρύσσουν ένα πόλεµο µε απρόβλεπτες συνέπειες. Όµως αυτό είναι και το µεγάλο πρόβληµα. Ανεχόµενοι οι συντελεστές της κατασκευής αυτή την κατάσταση, αφήνουν να δηµιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος, µία µη υγιής αγορά σε ένα αντικείµενο ανεκτίµητο όπως είναι η αντισεισµική ασφάλεια. Θεώρηµα: Ο λόγος για τον οποίο αντιδρά ένας σιδεράς ή ένας µαντράς σε µια προσπάθεια αναβάθµισης της ποιότητας, είναι ο φόβος µήπως και ανατραπεί το υπάρχον καθεστώς βολέµατος (ασυδοσίας) χωρίς να γνωρίζει όµως ότι ο ίδιος είναι το πρώτο θύµα αυτής της υποβάθµισης. 22

23 Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Η κρυµµένη αλήθεια: Ο Νόµος και οι Αντισεισµικοί Κανονισµοί δεν έγιναν για τους Μηχανικούς αλλά έγιναν από τους Μηχανικούς ώστε να επιβάλλει η Πολιτεία την Επιστήµη και την Τεχνολογία στην Κοινωνία Κάθε Μηχανικός γνωρίζει την έννοια της αυθαίρετης κατασκευής, τον βραχνά, το άγχος, την εσκεµµένη υπέρβαση από τον ιδιοκτήτη, την κατά λάθος υπέρβαση, τις καταγγελίες των γειτόνων, και όλες τις άλλες δυσκολίες. Για παράδειγµα κάθε Μηχανικός ξέρει τι µπλεξίµατα µπορεί να έχει από µία αρχιτεκτονική αθέλητη αβλεψία π.χ. 10 εκατοστών. Σκεφθείτε όµως πόσο σοβαρότερο είναι το πρόβληµα π.χ. τοποθέτηση των κολονοσιδήρων µίας έστω κολόνας µε συνδετήρες χωρίς άγκιστρα! Όµως επειδή µία τέτοια παράληψη δεν είναι εύκολα ορατή, έχουµε φτάσει στο σηµείο να σκεφτόµαστε ότι: Αξίωµα της επιπολαιότητας σήµερα µία κατασκευή θεωρείται αυθαίρετη µόνο όταν η παρέκκλισή της από το νόµο, φαίνεται µε το µάτι Ο Μηχανικός όµως ξέρει ότι η επιφανειακός χαρακτηρισµός του αυθαιρέτου, που αφορά την αρχιτεκτονική διάταξη, είναι και η πιο ανώδυνη µια και τις περισσότερες φορές είναι αναστρέψιµη. Αντίθετα σε περίπτωση αυθαίρετης κατασκευής στο εσωτερικό του σκελετού δηλαδή στα σίδερα, µπορεί να µη φαίνεται και να µη ζητούνται εξηγήσεις αλλά είναι σχεδόν βέβαιο, µε τα τρέχοντα σεισµολογικά δεδοµένα, ότι µία τουλάχιστον φορά στη ζωή του έργου θα δοκιµαστεί το ασθενές στοιχείο και τότε θα φανεί η αυθαιρεσία. Αν είµαστε τυχεροί και γλιτώσουµε από θύµατα ή κατάρρευση πρέπει να γνωρίζουµε ότι, Θεώρηµα: η δυσκολότερη και δαπανηρότερη επισκευή σε ένα κτίριο είναι αυτή του φέροντος οργανισµού Είναι δε γνωστό ότι, βάσει του νόµου, η ευθύνη τελικά αποδίδεται στον Μηχανικό. Άρα να ένας ακόµη λόγος για τον οποίο ο Μηχανικός δεν έχει κανένα συµφέρον να µη τηρηθεί η µελέτη του σκελετού και οι αντισεισµικές προδιαγραφές του οπλισµού. υστυχώς όµως τα πράγµατα είναι και εδώ παράλογα, αυτός που έχει την ηθική και την αστική ευθύνη της τήρησης των προδιαγραφών, Θεώρηµα: ο Μηχανικός, γίνεται έρµαιο της παράλογης πιάτσας και χωρίς να έχει κανένα όφελος κινδυνεύει ανά πάσα στιγµή να χάσει την περιουσία του ή να πάει φυλακή Όποιος είναι µέσα στην καθηµερινή πραγµατικότητα θα καταλάβει το µαρτύριο του Μηχανικού που ξέρει, ο οποίος αν και γνωρίζει ποια είναι η σωστή δουλειά κατά κανόνα δεν βρίσκει ούτε τους κατάλληλους τεχνίτες ούτε του κατάλληλους ιδιοκτήτες που θα εκτελούσαν και θα στήριζαν αντίστοιχα την ορθή εργασία. Η πραγµατικότητα: Την χαµηλή ποιότητα του οπλισµού συνήθως την διαµορφώνουν, ο µαντράς και ο σιδεράς, χωρίς όµως να ανησυχούν, µιας και την ευθύνη την έχει ο Μηχανικός του έργου. Στη κοινή αυτή προσπάθεια σήµερα ο Μηχανικός έχει νέους συµµάχους, τις βιοµηχανίες χάλυβα, τους Αντισεισµικούς Θώρακες και τις νέες µάντρες που δουλεύουν σύµφωνα µε όλες τις αντισεισµικές προδιαγραφές. 23

24 Το γιατί ένας Μηχανικός έχει όλους τους λόγους να είναι ο πραγµατικός κυρίαρχος του σκελετού του κτιρίου θα περιγραφεί στη συνέχεια µε µερικά υποθετικά παραδείγµατα που φαίνονται σαν πραγµατικά: - Ο Μηχανικός Α.Χ. ανέλαβε την µελέτη και την επίβλεψη µιας διώροφης µονοκατοικίας στην εξοχή, που του ανέθεσε ένας πολίτης της Γερµανίας. Ο Αρχιτέκτων του γραφείου σχεδίασε ένα πραγµατικά όµορφο σπίτι, ο στατικός έκανε µία πολύ καλή µελέτη µε κατασκευαστικά σχέδια. Ξεκίνησε το έργο µε τις καλύτερες προϋποθέσεις και τα καλύτερα συνεργεία, εξ άλλου η εντολή του ιδιοκτήτη ήταν σαφής θέλω την καλύτερη δουλειά και την πληρώνω. Όταν τελείωσε ο σκελετός, όπως είχαν συµφωνήσει, ο ιδιοκτήτης ήρθε στην Ελλάδα να χαρεί το κτίσιµο του σπιτιού του. Παρατηρώντας τον σκελετό είδε το αποτύπωµα µε ίχνη σκουριάς των τσερκιών στις δοκούς και σε µερικές κολόνες, του φάνηκε περίεργο και άρχισε να το ψάχνει. Ο Μηχανικός του εξήγησε ότι στην Ελλάδα εµείς δεν κάνουµε επικαλύψεις, βάζουµε όµως πολύ σίδερο και πολύ τσιµέντο και εν πάση περιπτώσει το σπίτι του είναι µία από τις καλύτερες κατασκευές στη περιοχή. Για να µην πολυλογώ, ο ιδιοκτήτης στο τέλος είπε στον Μηχανικό, η επικάλυψη των οπλισµών είναι εντελώς απαραίτητη για την αντοχή του σπιτιού µου, ο κανονισµός όλων των χωρών και της Ελλάδας τους επιβάλλει και εσύ στον οποίο εµπιστεύθηκα τις οικονοµίες µου και την ασφάλεια των παιδιών µου δεν τους έκανες. Επειδή ρώτησα και δεν υπάρχει τρόπος αποκατάστασης, απαιτώ να µου το ξαναχτίσεις σωστά. - Ο Κ.Α. καλός Μηχανικός γνώστης και της µελέτης και της κατασκευής, στην αρχή της καριέρας του έκανε προσπάθειες να αλλάξει τον τρόπο σιδερώµατος, πάντοτε όµως έβρισκε δυσκολίες και ποτέ δεν τον υποστήριζε ο εκάστοτε ιδιοκτήτης. Αγανακτισµένος έλεγε αφού δεν καταλαβαίνουν το όφελός τους για να φτιάξουν γερά κτίρια καλά να πάθουν οι άφρονες. Εγώ, όταν θα φτιάξω το δικό µου σπίτι, θα εφαρµόσω όλες τις προδιαγραφές επειδή είµαι σώφρων. Έκτοτε απογοητευµένος συµβιβάστηκε και µετά από χρόνια ήρθε η στιγµή να φτιάξει το δικό του σπίτι. Έκανε µια πολύ καλή µελέτη, συµφώνησε µε τον καλύτερο σιδερά που είχε συναντήσει στην καριέρα του, ότι θα τηρήσει όλες τις προδιαγραφές και ότι θα πληρωνόταν µε την καλύτερη τιµή της πιάτσας, και γεµάτος χαρά ξεκίνησε την κατασκευή. Με το πρώτο σιδέρωµα άρχισαν τα προβλήµατα και οι παρατηρήσεις, ο σιδεράς έκανε φιλότιµες προσπάθειες και εφάρµοζε τον καλύτερο τρόπο σιδερώµατος που γνώριζε, όµως ο Μηχανικός απαιτούσε όλες τις προδιαγραφές που ο σιδεράς αυτός δεν είχε ξαναεφαρµόσει. Στο τρίτο σιδέρωµα ο Μηχανικός εξουθενωµένος ικέτευσε τον σιδερά λέγοντάς του ότι η ασφάλεια που προσπαθούν να επιτύχουν δεν αφορά κυρίως τον ίδιο αλλά όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, τα παιδάκια του, η απάντηση που πήρε από τον σιδερά ήταν µα καλά αφεντικό τόσα χρόνια µαζί σιδερώναµε και έτσι τα φτιάχναµε τα σπίτια των άλλων, γιατί εκείνοι δεν είχαν παιδάκια;. Ο συγκεκριµένος Μηχανικός ιδιοκτήτης έχει αλλάξει τρεις σιδεράδες και τώρα σκυροδετεί την τελευταία πλάκα. - Μετά από ένα σεισµό, σε ένα πολυτελές κτίριο έγιναν πολύ σοβαρές ζηµιές στον φέροντα οργανισµό και αποκαλύφθηκαν σοβαρές κατασκευαστικές ατέλειες. Ο ιδιοκτήτης, που είχε σε µεγάλη υπόληψη τον Μηχανικό Τ.Χ. που είχε κάνει την µελέτη και την επίβλεψη του κτιρίου, τα έβαλε µε τον εργολάβο από τον οποίο διεκδικεί δικαστικά αποζηµίωση δεκάδων εκατοµµυρίων. Στα αλλεπάλληλα δικαστήρια που γίνονται από τότε, ο εργολάβος είχε σταθερά ένα µόνο επιχείρηµα εγώ είµαι αγράµµατος άνθρωπος, δεν ξέρω από κανονισµούς και προδιαγραφές, έκανα ότι µου έλεγε ο Μηχανικός που ξέρει αυτά τα πράγµατα, από αυτόν ζητείστε εξηγήσεις, εγώ δεν φταίω σε τίποτε. Πριν ρίξω µπετό τον φώναζα και παραλάµβάνε τα καλούπια και τον οπλισµό. - Η Ν.Ε., Μηχανικός του ηµοσίου, έλεγε, άσε τους άσχετους ιδιοκτήτες που δεν καταλαβαίνουν τι πάει να πει κανονισµός και τι προδιαγραφές και χτίζουν µε επιπολαιότητα άµα γίνει σεισµός θα καταλάβουν, εγώ έχω φτιάξει το σπίτι µου φρούριο και σεισµός να γίνεται εγώ και η οικογένειά µου θα κοιµόµαστε ήσυχοι µέσα στο σπίτι µας. Όταν έγινε ο µεγάλος σεισµός το ένα παιδί της βρισκόταν στο σχολείο και το άλλο στο σπίτι του φίλου του ΤΟ ΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ 24

25 Κάθε Μηχανικός που αρχίζει να ασχολείται µε το θέµα της αντισεισµικής κατασκευής, έρχεται αντιµέτωπος µε την κατασκευαστική πραγµατικότητα και καταλαβαίνει το πρόβληµα. Το µεγάλο ερώτηµα που θέτει τότε στον εαυτό του είναι: Το δίληµµα: καταλαβαίνω αυτά που µου λες, αν τα αποδεχτώ όµως τι θα γίνει µε τις κατασκευές που έχω φτιάξει µέχρι σήµερα; Το δίληµµα αυτό έθεσε ο εαυτός του και στον γράφοντα, που τον κλόνισε για αρκετό διάστηµα. Να ο συλλογισµός και η απάντηση που του έδωσαν κουράγιο και δύναµη για να προσπαθεί να αλλάξει την κρατούσα κατάσταση: Αν κάποια στιγµή συµβεί ένας καταστροφικός σεισµός το ερώτηµα που θα µε βασανίζει είναι αν είχα κατασκευάσει σωστά τα έργα στα οποία ήµουν υπεύθυνος τα τελευταία χρόνια. Τι απάντηση να δώσω σ αυτό το ερώτηµα; πως θα κρίνω τον εαυτό µου; αποσπασµατικά; µε τις σηµερινές γνώσεις; Όλα τα ερωτήµατα τελικά κατέληγαν στο ίδιο ερώτηµα: έκανες τότε το καλύτερο δυνατό που περνούσε από το χέρι σου; Πως να απαντήσεις στη συνείδησή σου σ αυτό το ερώτηµα; το πρόβληµα γινόταν πιο τυραννικό µέχρι που βρέθηκε η απάντηση: Η ικαιοσύνη: Σήµερα κρίνεσαι. Η µόνη απόδειξη που είναι ισχυρή, είναι ο τρόπος που κατασκευάζεις σήµερα. Κάνεις σήµερα ότι καλύτερο είναι δυνατόν; ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο Ι ΙΩΤΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ο Μηχανικός είναι ο υπεύθυνος του έργου, είναι αυτός στον οποίο εµπιστεύεται ο ιδιοκτήτης την ασφάλειά του (έστω και αν ο ιδιοκτήτης στο διάστηµα της κατασκευής ενδίδει στα βίτσια του κάθε εργολάβου και προσπαθώντας να τον καλοπιάσει φαίνεται να µην υπολογίζει τον Μηχανικό, τον Μηχανικό λόγω επιπέδου δεν τον φοβάται, τον εργολάβο όµως τον τρέµει). Ο Μηχανικός είναι επιστήµων και συγχρόνως ο τεχνικός που έχει εκπαιδευτεί σκληρά γι αυτή την δουλειά, γι αυτό και η Πολιτεία σ αυτόν έχει αναθέσει την απόλυτη ευθύνη για την ασφάλεια του έργου. Αν κάτι δεν πάει καλά είτε κατά την κατασκευή είτε κατά την λειτουργία του κτιρίου είτε κατά την σεισµική δοκιµασία του έργου από τον Μηχανικό µόνο θα ζητηθούν εξηγήσεις. Όλα αυτά πρέπει να τα έχει βαθιά µέσα στο µυαλό του διαρκώς ο Μηχανικός αλλά σαν άνθρωπος της πράξης πρέπει να χρησιµοποιεί απλά επιχειρήµατα για να πείθει τον ιδιοκτήτη κατά κύριο λόγο και τον τεχνίτη κατά δεύτερο λόγο. Τα επιχειρήµατα που έχει είναι ατράνταχτα, χρειάζεται όµως τέχνη για να αναπτύσσονται. Ένας συνοπτικός τρόπος µε τον οποίο θα µπορούσαν να αναπτυχθούν τα επιχειρήµατα αυτά είναι ο ακόλουθος: - Οι σεισµολόγοι προειδοποιούν ότι τα δέκα (10) προσεχή χρόνια θα έχουµε µεγάλη σεισµική δραστηριότητα και τονίζουν ότι ο µόνος τρόπος αντιµετώπισης των ισχυρών σεισµών που περιµένουµε είναι η κατασκευή ανθεκτικών κτιρίων. - Ο νέος αντισεισµικός κανονισµός, περιέχει όλη την γνώση που έχουµε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γι αυτό και επιβάλει σε πολλά σηµεία νέες κατασκευαστικές πρακτικές που παλιότερα δεν χρησιµοποιούντο. Επειδή ο κανονισµός είναι νέος δεν τον ξέρουν ούτε τον καταλαβαίνουν οι σιδεράδες και γι αυτό αντιδρούν. - Η Πολεοδοµία απαιτεί να τηρούνται όλες οι αντισεισµικές προδιαγραφές και αν δεν τις τηρήσουµε θα έχουµε µία αυθαίρετη κατασκευή 25

26 - Οι επικαλύψεις των οπλισµών είναι απαραίτητες όχι µόνο για την σωστή λειτουργία των σιδήρων αλλά και για να αντέξει το έργο για πολλά χρόνια. Αν αρχίσει και σκουριάζει το σίδερο, φουσκώνει και µε τη σειρά τους φουσκώνουν το σκυρόδεµα, ο σοβάς και οι µπογιές, στο λόγο αυτό οφείλονται και πολλές πτώσεις σοβάδων ταβανιών. - Το οικονοµικό και όχι το φθηνό είναι η πιο συµφέρουσα λύση. Με ένα πρόσθετο κόστος 2% επί του συνόλου ενός κτιρίου µπορούµε να έχουµε απόλυτη αντισεισµική προστασία. - Ο γείτονας δεν είναι κριτήριο σύγκρισης. Η σωστή κατασκευή είναι δυστυχώς ακόµη για τους λίγους. Μη κάνεις προχειρότητες στην κατασκευή επειδή αυτό µοιάζει να είναι εύκολο, ειδικά στο σκελετό οποιαδήποτε ατέλεια δεν αποκαθίσταται εκ των υστέρων. Στο σκελετό του σπιτιού σου δεν υπάρχει περιθώριο να µετανιώσεις. - Τα παιδιά σου θέλουν και πρέπει να ζουν µε ασφάλεια. - Η περιουσία σου έχει πραγµατική αξία µόνο εφόσον διαθέτει ασφάλεια. ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ Ισχύουν τα ίδια µε τον Ιδιώτη Μηχανικό µόνο που τα έργα είναι του ηµόσιου συµφέροντος και γι αυτό σηµαντικότερα, ο ιδιοκτήτης είναι η Πολιτεία πράγµα πιο απρόσωπο αλλά πολύ βαρύτερο, και η σχέση µε τους εργολάβους λίγο πιο σύνθετη. Ο Μηχανικός του ηµόσιου τοµέα πέραν των άλλων µπορεί και πρέπει να συµβάλλει: 1. Στη διατύπωση µε συγκεκριµένο, απλό και σαφή τρόπο των αντισεισµικών προδιαγραφών (υπόδειγµα παρατίθεται στο τέλος αυτής της ενότητας). Η γενική διατύπωση σύµφωνα µε τον κανονισµό, στη διαµορφωµένη πράξη σηµαίνει όπως συνηθίζεται και εποµένως δεν βοηθάει σχεδόν καθόλου. Αντίθετα, η διατύπωση σε διακριτά άρθρα, πολύ εύκολα µπορούν να εκτιµηθούν από τον εργολάβο που θα δώσει προσφορά και πολύ εύκολα θα µπορεί να ελεγχθούν από τον επιβλέποντα Μηχανικό του έργου. 2. Αυστηρός έλεγχος τήρησης όλων των αντισεισµικών κατασκευαστικών προδιαγραφών. Σε µία παγιωµένη πιάτσα αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο και η ψυχολογική πίεση που θα υποστεί ο επιβλέπων θα είναι πολύ ισχυρή, το µόνο όπλο που θα έχει ο επιβλέπων Μηχανικός είναι η εκ των προτέρων σταθερή απόφαση για την κατασκευή πραγµατικά αντισεισµικών έργων. 3. Ο έλεγχος της ποιότητας του οπλισµού µέσω επίσηµων πιστοποιητικών αλλά και πραγµατικών δειγµατοληψιών. Οι έλεγχοι είναι προληπτικού χαρακτήρα και κύριο στόχο έχουν την ποιοτική εξυγίανση της αγοράς στον τοµέα της αντοχής. Νέος τρόπος δηµοπράτησης του σιδηρού οπλισµού αντισεισµικών δοµικών στοιχείων από οπλισµένο σκυρόδεµα Τα υφιστάµενα άρθρα ΑΤΟΕ που αφορούν το σιδηρού οπλισµό δοµικών έργων, εκτός του ότι στο σύνολό τους αναφέρονται σε παλιές τεχνικές και νοοτροπίες όπλισης, δεν περιέχουν καθόλου συγκεκριµένα στοιχεία και κατασκευαστικές απαιτήσεις που προκύπτουν από το Νέο Αντισεισµικό Κανονισµό και το Νέο Ελληνικό Κανονισµό Σκυροδέµατος. Επειδή οι νέες αντισεισµικές κατασκευαστικές προδιαγραφές δεν µπορεί να θεωρηθούν αυτονόητες, θα πρέπει η νέα αντισεισµική πρακτική, που απορρέει από τους παραπάνω κανονισµούς, να αποτυπωθεί σε νέα άρθρα που θα συνταχθούν. Προτείνουµε για τη δηµοπράτηση των έργων σας, να συνταχθούν τρία άρθρα, ένα για τους συνδετήρες, ένα για τον υπόλοιπο οπλισµό και ένα για την επικάλυψη των οπλισµών, µε πολύ συγκεκριµένες αντισεισµικές προδιαγραφές. Η νέα αυτή δοµή δηµοπράτησης, θα συντελέσει σηµαντικά στην βελτίωση της ποιότητας των κατασκευών σε ότι αφορά το σιδηρού οπλισµό. 26

27 Η δοµή αυτή µπορεί να χρησιµοποιηθεί και σε ήδη δηµοπρατηθέντα έργα, αφού αναφέρεται στη βελτίωση της αντισεισµικής ποιότητας των έργων. Άρθρα ΑΤΟΕ για τον οπλισµό δοµικών έργων π.χ. ΟΙΚ3877 Σιδηρούς οπλισµός δοµικών έργων (εκτός συνδετήρων) Σιδηρούς οπλισµός δοµικών έργων διαµήκης, από στρεπτό χάλυβα µε νευρώσεις, οποιασδήποτε διαµέτρου, ποιότητας χάλυβα S400, S500, S500s, έτοιµος επί οιονδήποτε τµηµάτων του έργου, πλην αψίδων, τρούλων και κελυφών. Όπου απαιτείται κάµψη του οπλισµού θα γίνεται σε πείρο διαµέτρου σύµφωνα µε τους κανονισµούς. Αν στα σχέδια της µελέτης δεν προβλέπεται κάτι άλλο η ελάχιστη διάµετρος D του πείρου κάµψης θα λαµβάνεται ως εξής: Σε ράβδους πλακών D = 4Φ π.χ. για ράβδο Φ10, D = 40 χιλ. Σε ράβδους δοκών στις ακραίες στηρίξεις επί υποστυλωµάτων πλάτους µεγαλύτερου του αναγκαίου (που είναι της τάξεως των 70 εκ) D = 5Φ για ράβδους διαµέτρου µέχρι Φ18 π.χ. για ράβδο Φ16, D = 80 χιλ. και D = 7Φ για ράβδους µεγαλύτερης διαµέτρου π.χ. για ράβδο Φ20, D = 140 χιλ. Σε ράβδους δοκών στις ακραίες στηρίξεις επί υποστυλωµάτων πλάτους µικρότερου του αναγκαίου (που είναι της τάξεως των 70 εκ) D = 15Φ π.χ. για ράβδο Φ16, D = 240 χιλ. Οι αποστάσεις µεταξύ των ράβδων του οπλισµού θα είναι το ελάχιστο 2 εκ., ενώ θα γίνεται πρόβλεψη (ιδιαίτερα στους κόµβους ή σε δοκούς χωρίς πλάκα π.χ. θεµελίωση) για τη θέση κάθετης διέλευσης του δονητή, Οι ελάχιστες επικαλύψεις των οπλισµών, αν δεν αναφέρεται κάτι άλλο στην µελέτη θα λαµβάνονται 2 εκ. στις πλάκες, 2.5 εκ. στις δοκούς και τα υποστυλώµατα και 5 έως 7 εκ. στα δοµικά στοιχεία που έρχονται σε επαφή µε το έδαφος. Γενικά, ο οπλισµός από πλευράς ποιότητας υλικού, προδιαγραφές κατασκευής και τοποθέτησης, εκτός των ανωτέρω απαιτήσεων θα είναι απόλυτα σύµφωνος µε τις απαιτήσεις της µελέτης και όλους τους κατασκευαστικούς κανόνες που επιβάλλουν οι ελληνικοί κανονισµοί σκυροδέµατος και αντισεισµικός. Στην τιµή συµπεριλαµβάνεται η προµήθεια των υλικών (εκτός του υλικού των συνδετήρων), η µεταφορά επί τόπου στο έργο, η κατασκευή και η πλήρης τοποθέτηση. Ανάλυση τιµής ΟΙΚ262 ΟΙΚ kg 0.05 h Τιµή εφαρµογής για 1 kg οπλισµού δρχ. (για το Β τρίµηνο 1997 είναι περίπου 315 δρχ/χλγ) π.χ. ΟΙΚ Συνδετήρες για τον οπλισµό δοµικών έργων Συνδετήρες για τον οπλισµό δοµικών έργων, από στρεπτό χάλυβα µε νευρώσεις, διαµέτρου Φ8, Φ10, Φ12, ποιότητας χάλυβα S400, S500, S500s, έτοιµοι επί οιωνδήποτε τµηµάτων του έργου, πλην αψίδων, τρούλων και κελυφών. Όλοι οι συνδετήρες που απαιτούνται από τη µελέτη είναι κλειστοί και καλά αγκυρωµένοι µε άγκιστρα γωνίας µεγαλύτερης ίσης των 135 στα δύο άκρα και τοποθετούνται ανεξάρτητα από τη συνθετότητα της µορφής τους, σε πυκνότητες ίσες µε τις αναγραφόµενες στη µελέτη και στον κορµό των δοµικών στοιχείων και στους κόµβους. Η κάµψη των συνδετήρων γίνεται σε πείρο ελάχιστης διαµέτρου D = 4Φ, π.χ. για Φ10=40 χιλ. Στα δύο άκρα του συνόλου των συνδετήρων (περιµετρικοί και εσωτερικοί υποστυλωµάτων και δοκών), διαµορφώνονται άγκιστρα υπό γωνία µεγαλύτερη ή ίση των 135 µοιρών, ενώ απαγορεύεται η διαµόρφωση αγκίστρου µε γωνία 90 µοιρών. Τα άγκιστρα από στρώση σε στρώση περιστρέφονται κατά 90 ώστε το ασθενές σηµείο των αγκίστρων να κατανέµεται εναλλάξ στις 4 γωνίες του συνδετήρων για το σύνολο των περιµετρικών και εσωτερικών συνδετήρων. Στα τµήµατα των δοµικών στοιχείων όπου απαιτείται περίσφιγξη, θα υπάρχει ανά 20 εκ. το πολύ σκέλος κλειστού συνδετήρα, ενώ απαγορεύεται η χρησιµοποίηση συνδετήρων τύπου S, 27