Νευροενδοκρινείς όγκοι Παθολογοανατομική προσέγγιση. Χριςτίνα Ηουμποφλη Επιμ. Α Πακολογοανατομικό Εργαςτιριο Γ.Ν. «Ιπποκράτειο» Ακθνϊν

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Νευροενδοκρινείς όγκοι Παθολογοανατομική προσέγγιση. Χριςτίνα Ηουμποφλη Επιμ. Α Πακολογοανατομικό Εργαςτιριο Γ.Ν. «Ιπποκράτειο» Ακθνϊν"

Μακάριος Ευλάλιος Λούπης
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Νευροενδοκρινείς όγκοι Παθολογοανατομική προσέγγιση Χριςτίνα Ηουμποφλη Επιμ. Α Πακολογοανατομικό Εργαςτιριο Γ.Ν. «Ιπποκράτειο» Ακθνϊν

2 Νευροενδοκρινείσ Τπόφυςθ Παρακυρεοειδείσ ΡΣΗ C- κφτταρα καλςιτονίνθ Ενδοκρινζσ πάγκρεασ ινςουλ. γλουκ. ςωματ.ρρ Μυελόσ επινεφρίδιων αδρεν. νοραδερ. ΓΕ γαςτρ. ιςταμ. ςεροτ. ΚΝ υποκάλαμοσ εκλυτικζσ / αναςταλτικζσ ορμόνεσ TSH PRL ACTH GH FSH LH Ενδοκρινείσ Θυρεοειδισ Σ3, Σ4 Φλοιόσ Επινεφριδίων γλυκοκορτ/δι αλατοκορτ/δι ορμόνεσ φφλου Γονάδεσ ορμόνεσ φφλου

3 Βρογχικό επικιλιο / μπομπεςίνθ Πυλωρικόσ βλεννογόνοσ /γαςτρίνθ Βλεννογόνοσ παχζοσ εντζρου Masson Fontana Ουροκιλιο / CgA

4 Νευροενδοκρινικά κφτταρα Ο όροσ «νευροενδοκρινισ» δεν αναφζρεται ςε κοινι εμβρυολογικι προζλευςθ (νευροεξϊδερμα ενδόδερμα) αλλά ςε υβριδικό φαινότυπο ταυτόχρονθσ ζκφραςθσ πολυάρικμων γονιδίων που κωδικοποιοφν ποικιλία νευρωνικϊν και ενδοκρινικϊν χαρακτθριςτικϊν

κοκκία / προορμόνεσ και CgA Κφτταρα APUD ςυςκευαςία προορμονϊν και CgA χθματιςμόσ προορμονϊν

5 Ενδοεπικθλιακά ρυκμιςτικά κφτταρα Πολυμθνυματοδοτικά ςυςτιματα 5-HT ςτον αυλό ΓΕ Νευροεκκριτικά κοκκία : Ορμόνεσ Chromogranin A Synaptophysin (μεμβρανικι) Προεκκριτικά κοκκία / προορμόνεσ και CgA Κφτταρα APUD ςυςκευαςία προορμονϊν και CgA χθματιςμόσ προορμονϊν και CgA Ανίχνευςθ Ιςτοχθμικζσ χρϊςεισ ΗΜ Ανοςοϊςτοχθμεία Εκκριτικά κοκκία πχ παγκρεαςτατίνθ, χρωμοςτατίνθ, CgA

6 Ανοςοϊςτοχημική ανάδειξη Γενικοί νευροενδοκρινείσ δείκτεσ Συναπτοφυςίνη (υψηλή ειδικότητα και ευαιςθηςία) Χρωμογρανίνη (ΑΒC) (υψηλότερη ειδικότητα και χαμηλή ευαιςθηςία) δείκτησ καλήσ διαφοροποίηςησ NSE και Αντιγόνο CD56/N-CAM (μικρήσ ειδικότητασ, υψηλήσ ευαιςθηςίασ) CgA

7 2) Ειδικά πεπτίδια (ςωματοςτατίνη, γαςτρίνη, ινςουλίνη) μικρήσ διαγνωςτικήσ αξίασ Βλεννογόνοσ άντρου ςτομάχου παραγωγή ςωματοςτατίνησ Βλεννογόνοσ παχζοσ εντζρου παραγωγή ςεροτονίνησ

8 ΝΕΤ Καλήσ διαφοροποίηςησ WHO ENETS AJCC NANETS Καρκινοειδζσ, Άτυπο καρκινοειδζσ, καρκινοειδισ όγκοσ, νευροενδοκρινισ όγκοσ, ενδοκρινζσ νεόπλαςμα, νευροενδοκρινικό καρκίνωμα

9 Σαξινόμθςθ ΝΕΣ Εντόπιςθ ωσ προσ το διάφραγμα : άνω (πνεφμονεσ-κφμοσ) κάτω (ΓΕ-πάγκρεασ) Ο διαχωριςμόσ των όγκων ΓΕ, παγκρζατοσ, ιπατοσ, με βάςθ τον ιςτολογικό βακμό κακοθκείασ ςε ΝΕΤ (όγκουσ ι νεοπλάςματα : G1 G2) και (WH0 2010) ΝΕΚαρκινϊματα (G3) «Ζνςταςθ» : Όλοι οι όγκοι νευροενδοκρινοφσ αρχισ είναι δυνθτικά κακοικεισ = καρκινϊματα, ανεξαρτιτωσ G

10 Ιςτολογικόσ βαθμόσ κακοηθείασ / Grading - βαςικόσ προγνωςτικόσ δείκτθσ - όλα τα ςυςτιματα : G1, G2, G3 - προςδιορίηεται από τον ρυθμό κυτταρικοφ πολ/ςμοφ αρικμόσ μιτϊςεων / 10 οπx40 (hpf) Ki67 : % κυττάρων ςε όλεσ τισ ενεργείσ φάςεισ του κφκλου (- G0) μζτρθςθ αμφότερων ςτα hot spots (= οι πλζον μιτωτικά δραςτιριεσ περιοχζσ του όγκου) και ςε 50 οπ ( κφτταρα) Αντικειμενικόσ τρόποσ μζτρθςθσ : ψθφιακι ανάλυςθ

11 ENETS και WHO (2010) ΝΕΣ Καρκινϊματα ΓΕ παγκρζατοσ Grade Μιτϊςεισ (ανά 10 HPF) Ki-67 Index (%) G1 2 2 G2 2 ζωσ 20 3 to 20 G3 >20 >20 Η όποια Κυτταρολογικι ατυπία ςτα ΝΕΣ μικροφ βακμοφ κακοθκείασ, δεν ςχετίηεται με τθν κλινικι ςυμπεριφορά

12 Διαφοροποίηςη - Ιςτολ/κόσ βαθμόσ κακ/θείασ Αρικμόσ μιτϊςεων Ki67 «γκρίηα ηϊνθ» (20%-50% ) όγκοσ / νεόπλαςμα Ki 67 2% Ki 67 3% -20% καρκίνωμα Ki67 > 20% G1 G2 G3 (καρκινοειδζσ) (άτυπο καρκινοειδζσ) μικροκυτ/κό από μεγάλα κυτ. Πολλαπλαςιαςμόσ Διαφοροποίηςη Ki 67 Καλή Χαμηλή (WHO)

13 ταδιοποίθςθ των ΝΕΣ Μζγεκοσ (p Σ) (ΓΕ >2εκ. = υψθλοφ κινδφνου Ν1) Διθκθτικότθτα (p Σ) Μεταςτάςεισ (λεμφαδενικζσ, ςε άλλο όργανο) (p N, M) Διαφορά μεταξφ ENETS WHO 2010, ςτα ΝΕΣ παγκρζατοσ - Α (p Σ1-3)

14 Ιςτολογική Ζκθεςη ΝΕΤ (1) Όργανο Διάγνωςθ (δεν απαιτείται αναφορά ςε λειτουργικι δραςτθριότθτα) Μζγεκοσ όγκου τρείσ διαςτάςεισ (χιλιοςτά / εκ.) Εςτιακότθτα (μονιρθσ, πολυεςτιακόσ - p T m) Μορφολογικά χαρακτθριςτικά * Ιςτολογικόσ τφποσ /Grade : (προςδιοριςμόσ ςυςτιματοσ) καλισ διαφοροποίθςθσ ΝΕΣ, G1 χαμθλοφ, G2 ενδιάμεςου βακμοφ κακοικειασ

15 Ιςτολογική Ζκθεςη ΝΕΤ (2) Μιτωτικι δραςτθριότθτα αρικμόσ μιτϊςεων /10οπΧ40 Ki67 : % Νεκρϊςεισ : πθκτικζσ +/- (πικανϊσ επικετικότερθ βιολ. ςυμπ.) Μικροςκοπικι επζκταςθ (διθκθτικότθτα) : βλεννογόνοσ υποβλεν/νιοσ μυίκόσ χιτϊνασ υπορογόνιοσ ορογόνοσ παρακείμενα όργανα Περινευρικζσ διθκιςεισ (Pn) Αγγειακι - λεμφαγ/κι διικθςθ

16 Ιςτολογική Ζκθεςη ΝΕΤ (3) Λεμφαδενικζσ μεταςτάςεισ (αρικμόσ κετικϊν Ν/ ςυνολικόσ αρικμόσ Ν) Όρια εκτομισ (εγγφσ, άπω, περιμετρικό, απόςταςθ από το εγγφτερο) τάδιο ΑJCC 7 th ed. p TN (αναφζρουμε το ςφςτθμα AJCC / ENETS) T (1,2,3,4) N (0, 1) M 1 (αν υπάρχει εκτομι οργάνου) Pn 1 * Λοιπά ευριματα Τπερπλαςία νευροενδοκρινικϊν κυττάρων παρακείμενου βλεννογόνου, Μικροαδζνωμα, Ατροφικι γας/δα, Επικθλιακι δυςπλαςία (grading)

17 Σα G3 (καρκινϊματα), τα μικτά καρκινϊματα (ΜΑΝΕΣ) και τα νεοπλάςματα από καλυκοειδι κφτταρα τθσ Α ςταδιοποιοφνται ςφμφωνα με p TN καρκινωμάτων (AJCC 7 th ed) Οι όροι Καρκινοειδζσ και άτυπο καρκινοειδζσ, χρθςιμοποιοφνται ςε παρζνκεςθ : Πνεφμονασ Θφμοσ τόμαχοσ Σελικόσ ειλεόσ

18 Δεν κεωροφνται απαραίτθτοι αλλά χριςιμο να αναφζρονται : - Ειδικοί ιςτολογικοί τφποι (ςωματοςτατίνωμα, γαςτρίνωμα, γαγκλιοκυ/κό παραγαγκλίωμα, κλπ) - ςε G1-2 : Ανοςοϊςτοχθμικοί δείκτεσ (Synapt, CgA, NSE, CD56) αλλά ςυνιςτϊνται θ Synapt και CgA, λόγω ειδικότθτασ - ευαιςκθςίασ ε καρκινϊματα (G3) απαιτοφνται τουλάχιςτον 3 ανοςοϊςτοχθμικοί δείκτεσ, για τεκμθρίωςθ διάγνωςθσ

19 Δειγματολθπτικι βιοψία 1οπακοφσ ΝΕΣ : ενδογενισ ανομοιογζνεια, περιοριςμοί λόγω ποςότθτασ - G3 : μικροκυτταρικοφ ΝΕΚ, αρικ.μιτϊςεων - G 1-2 : μορφολογία, αρικ.μιτϊςεων << 50οπ (Κι67) Βιοψία μεταςτάςεων NET (core b. FNA) : Δ. Aναγνϊριςθ 1πακοφσ. Δείκτεσ: προγνωςτικοί - προβλεπτικοί Δεν υπάρχουν πακογνωμονικοί δείκτεσ προζλευςθσ NET ΣΣF1 : ΜΚΚΠ (ΝΕΣ και άλλων οργάνων) CDX2 : εντερικά ΝΕΣ ( αναφζρεται και ςτο πάγκρεασ) Isl1, PAX8 : ΝΕΣ παγκρζατοσ και ορκοφ υνδυαςμόσ ab και απεικονιςτικϊν ευρθμάτων

20 Δεν υπάρχει προσ το παρόν, ζνασ δείκτθσ προγνωςτικισ αξίασ για NET ωσ δείκτεσ χειρότερθσ πρόγνωςθσ για το πάγκρεασ ςυηθτοφνται οι : ck19, CD117, CD99, CD44, p27, PR (-), PTEN (-) Βιοδείκτεσ ςχετιηόμενοι με κεραπευτικι προςζγγιςθ Ανίχνευςθ ωματοςτατίνθσ / αναςτολείσ VEGF προβλεπτικόσ δείκτθσ mtor pathway (PTEN, ps6) Δεν χρθςιμοποιοφνται ςτθν κακθμερινι πρακτικι

21 Κυτταρολογικά επιχρίςματα Διάγνωςθ βάςθ μορφολογικϊν χαρακτθριςτικϊν Διάκριςθ διαφοροποίθςθσ : καλι vs χαμθλι Αδφνατθ θ μζτρθςθ μιτϊςεων Ki67 ι άλλοι δείκτεσ αν το δείγμα αρκεί Μζκοδοσ cell block = αρκετι ποςότθτα κυττάρων

Σχετικά έγγραφα

TI NEOTEΡΟ ΣΤΟΥΣ ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΟΓΚΟΥΣ ΤΟ 2015. Ορισμοί-Κατάταξη-Ιστολογία. Δ Ροντογιάννη

TI NEOTEΡΟ ΣΤΟΥΣ ΝΕΥΡΟΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΟΓΚΟΥΣ ΤΟ 2015 Ορισμοί-Κατάταξη-Ιστολογία Δ Ροντογιάννη Νευροενδοκρινή νεοπλάσματα Ταξινόμηση Βιολογικοί δείκτες Μοριακή Παθολογία Νευροενδοκρινή νεοπλάσματα Ταξινόμηση