Τεύχος / Issue

Transcript

1 Τεύχος / Issue

2 Περιεχόμενα Contents Μήνυµα του CEO Message from the CEO 3 Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Environmental Management System 5 Θόρυβος Noise 9 Ατµόσφαιρα Atmosphere 13 Νερό Water 19 Aπορρίµµατα Waste 22 Βιοποικιλότητα Biodiversity 25 Kοινωνική Δέσμευση Community Engagement 31 Στατιστικά Στοιχεία Statistics 36 2

3 Μήνυµα του CEO Με μεγάλη ευχαρίστηση σας παρουσιάζω την 19 η έκδοση του ενημερωτικού περιοδικού της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος «Φροντίδα για το Περιβάλλον», που συνοψίζει τις περιβαλλοντικές δράσεις της Εταιρείας μας που συνδέονται με τη λειτουργία του αεροδρομίου. Το 2016 υπήρξε μια ακόμη σημαντική χρονιά για τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ). Ξεπεράσαμε το φράγμα των 20 εκατομμυρίων επιβατών από πλευράς επιβατικής κίνησης και ενισχύσαμε τις δράσεις στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής, μηδενίζοντας το αποτύπωμα άνθρακα του 2015, επενδύοντας μέσω της αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα, καθώς και εγγυήσεων προέλευσης καθαρής ενέργειας από έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, ο ΔΑΑ πιστοποιήθηκε στο τέταρτο και τελευταίο στάδιο «Ουδέτερο Ισοζύγιο Άνθρακα» (Neutrality) του Airport Carbon Accreditation καθιστώντας το ως το πρώτο carbon neutral αεροδρόμιο της χώρας, το 25 ο της Ευρώπης και το 28 ο παγκοσμίως. Παράλληλα, ξεκίνησαν οι απαραίτητες διαδικασίες για την πιστοποίηση του ΔΑΑ κατά ISO Η πιστοποίηση αυτή θα αποτελέσει το επιστέγασμα ετών του συνόλου των ενεργειών για τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού και τη βελτιστοποίηση λειτουργίας ενεργειακών συστημάτων του ΔΑΑ για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Επιπρόσθετα, ο ΔΑΑ βραβεύτηκε για το έργο του σχετικά με την παρακολούθηση των οικοσυστημάτων στην περιοχή του Αεροδρομίου, την προστασία της βιοποικιλότητας και τη διαχείριση της άγριας ζωής. Καθ όλη τη διάρκεια του 2016 συνεχίστηκε η συστηματική παρακολούθηση όλων των περιβαλλοντικών παραμέτρων και η υλοποίηση μιας σειράς από πρωτοβουλίες με την άμεση εμπλοκή της αεροδρομιακής κοινότητας, όπως Η Ωρα της Γης, η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης σε όλο το Αεροδρόμιο, κ.α., ενισχύοντας έμπρακτα την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Τέλος, ολοκληρώθηκε με επιτυχία το Ετήσιο Σχέδιο Κοινωνικής Δέσμευσης υλοποιώντας 16 δράσεις στους τομείς της εκπαίδευσης και της κοινωνικής αρωγής, του πολιτισμού, του αθλητισμού και της προστασίας του περιβάλλοντος στις κοινότητες που γειτνιάζουν με το αεροδρόμιο. Σας καλωσορίζω λοιπόν στο νέο απολογιστικό τεύχος «Φροντίδα για το Περιβάλλον» του έτους Γιάννης Ν. Παράσχης 3

4 Message from the CEO It gives me great pleasure to introduce to you the 19 th edition of the informative publication of our Environmental Services Department Care for the Environment, which summarizes our Company s environmental actions related to airport operations was another year of significant achievements for Athens International Airport (AIA). We have surpassed the 20 million mark for passenger traffic and have intensified our actions in the fight against climate change by completely neutralizing our 2015 carbon footprint by investing in carbon offsets and Guarantees of Origin from renewable energy projects. As a result, AIA became certified at the fourth - and final - Level (Neutrality) of Airport Carbon Accreditation, becoming the first carbon neutral airport in Greece, the 25 th in Europe and the 28 th worldwide. At the same time, AIA has initiated all necessary actions in order to become certified according to the ISO standard. This certification will represent a crowning achievement in recognition of AIA s efforts to reduce energy consumption over the past several years. In addition, AIA received an award for its work in monitoring ecosystems in the area of the Αirport, the preservation of biodiversity and wildlife management. Earth Hour and World Environment Day, increasing the recycling rate across the Αirport site, etc., thus enhancing environmental awareness. Finally, 16 actions of the 2016 Corporate Community Engagement Plan were successfully implemented concerning the areas of education and social aid, culture, athletics and environmental protection in the local communities neighboring the airport. Thus, I welcome you to the 2016 issue of Care for the Environment. During 2016 we continued systematic monitoring of all environmental aspects and implemented a number of initiatives involving the entire airport community, such as participation in Dr Yiannis N. Paraschis 4

5 Σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης / Εnvironmental management system 5

6 Η προστασία του περιβάλλοντος παραμένει κορυφαία προτεραιότητα για το ΔΑΑ και ολόκληρη την αεροδρομιακή κοινότητα. Η συνεργασία μας με τα Τρίτα Μέρη που λειτουργούν στο αεροδρόμιο είναι συνεχής καθώς και η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων τους. Για το σκοπό αυτό, ο ΔΑΑ διοργάνωσε με επιτυχία την 7η Ετήσια Περιβαλλοντική Ημερίδα για τα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου, στην οποία έλαβαν μέρος 53 αντιπρόσωποι από 34 εταιρείες. Στη φετινή διοργάνωση δόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε ενεργειακά ζητήματα που προκύπτουν από το ISO καθώς και για τη διαδικασία πιστοποίησης. Πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις από το ΔΑΑ, τα Τρίτα Μέρη, την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή), την Fraport Greece καθώς και τον σύμβουλο του ΔΑΑ για το ISO Εφαρμόζουμε Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ), το οποίο έχει πιστοποιηθεί σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΝ ISO Το Δεκέμβριο του 2016, πραγματοποιήθηκε επιτυχώς η πρώτη ετήσια αξιολόγηση του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης από ανεξάρτητο εξωτερικό φορέα πιστοποίησης. Η πιστοποίηση παραμένει σε ισχύ έως τις 15/09/2018. Η Υπηρεσία Περιβάλοντος συμμετέχει ως παρατηρητής/ αξιολογητής στις ετήσιες ασκήσεις ευρείας ή περιορισμένης κλίμακας που πραγματοποιούνται στον ΔΑΑ. Environmental protection remains a top priority for AIA and the entire Airport community. We continue to cooperate with and monitor the activities of the Third Parties operating at the Airport. To this end, we successfully organized the 7th Annual Environmental Workshop for AIA s Third Parties with the participation of 53 delegates from 34 companies. This year's Workshop focused on energy requirements arising from ISO and its certification process. Presentations were delivered by AIA, Third Parties, the Regulatory Authority for Energy (independent administrative authority), Fraport Greece as well as AIA s ISO consultant. We have established an Environmental Management System (EMS), which is certified according to the international standard ΕΝ ISO In December 2016, the first annual assessment audit was successfully conducted by the independent external body. Our certification remains valid until 15/09/2018. The Environmental Services Department participates as an observer/evaluator at the annual full or partial scale exercises, which take place at AIA. In the context of our EMS, we annually compile and implement an Environmental Plan consisting of comprehensive environmental programmes aiming to responsibly and effectively manage all environmental challenges. Στο πλαίσιο του ΣΠΔ, εκπονούμε κάθε χρόνο Περιβαλλοντικό Σχέδιο που περιγράφει αναλυτικά τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζουμε και στοχεύουν στην υπεύθυνη και αποτελεσματική διαχείριση όλων των περιβαλλοντικών προκλήσεων. 6

7 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2016 Απολογισμός Δράσεων ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση στα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου IIΙ ( ) Ενημέρωση των Μεγάλων Αεροπορικών Εταιρειών για τα Αποτελέσματα των Διαδικασιών Μείωσης Θορύβου (ΔΜΘ) Πραγματοποίηση 16 παρουσιάσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Δημιουργία δίαυλου επικοινωνίας με τις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες σχετικά με τις Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου, τα πρόσφατα μέτρα για μείωση επιπτώσεων αεροπορικού θορύβου και τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ 2016 ENVIRONMENTAL PLAN Performance Report PROGRAMME TITLE TARGET RESULT Environmental Awareness for Third Parties III ( ) Conduct at least 16 environmental awareness presentations to AIA s Third Parties ACHIEVED Engage Major Airlines on the Issue of Noise Abatement Establish lines of communication with airlines to discuss Noise Abatement Procedures, the latest measures to reduce the impact of aircraft noise and the results of these interventions ACHIEVED 7

8 ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ανακύκλωση στο Χώρο του Αεροδρομίου Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση στα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου IV ( ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟNΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2017 Αντικειμενικοί Στόχοι ΣΤΟΧΟΣ Επίτευξη ποσοστού ανακύκλωσης 60% στο χώρο του Αεροδρομίου μέχρι το τέλος του έτους 2016 Πραγματοποίηση 20 παρουσιάσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Επαλήθευση των Μετρήσεων BTX από το Σύστημα DOAS Λήψη παράλληλων ΒΤΧ δειγμάτων με την πρότυπη μέθοδο και σύγκριση με τα αποτελέσματα του συστήματος DOAS για τουλάχιστον 12 συνεχόμενους μήνες Έλεγχος και Επικύρωση του Προγράμματος Υπολογισμού Χαρτογράφησης Θορύβου στα Όρια του Αεροδρομίου Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση των Τοπικών Κοινωνιών σε Θέματα Νερού ΙΙ Κορωπίου, Μαρκοπούλου και Ραφήνας- Πικερμίου Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση των Τοπικών Κοινωνιών Σύγκριση των αποτελεσμάτων του προγράμματος υπολογισμού χαρτογράφησης θορύβου με πραγματικές μετρήσεις θορύβου του κινητού σταθμού μετρήσεων του ΔΑΑ στα όρια των διαδρόμων από/προσγείωσης Πραγματοποίηση παρουσιάσεων σε μαθητές των τοπικών δημοτικών σχολείων Κορωπίου, Μαρκοπούλου και Ραφήνας-Πικερμίου και δημιουργία ενημερωτικού φυλλαδίου σχετικά με το νερό σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Δίκτυο Μεσόγειος SOS Πραγματοποίηση τουλάχιστον οκτώ (8) παρουσιάσεων σε μαθητές των τοπικών σχολείων και επισκέψεις σε χώρους περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος στο Αεροδρόμιο 2017 Environmental Plan Objectives PROGRAMME TITLE TARGET Recycling on Airport Site Achieve a recycling rate of 60% on the airport site by the end of 2016 Environmental Awareness for Third Parties IV ( ) Validation of DOAS BTX Measurements Testing and Validation of the Noise Model in the Vicinity of the Airport Conduct at least 20 environmental awareness presentations to AIA s Third Parties Obtain parallel BTX samples for at least 12 continuous months via the reference method and compare with DOAS results Compare noise model results against actual measurements with AIA s mobile Noise Monitoring Terminal at all runway thresholds Environmental Awareness for Koropi, Markopoulo and Rafina-Pikermi Communities on Water Issues Part II Deliver presentations to pupils at local schools in the Koropi, Markopoulo and Rafina- Pikermi Municipalities and prepare and distribute a leaflet on water management issues in cooperation with the NGO Mediterranean SOS Network Environmental Awareness for Local Communities Deliver at least eight (8) environmental awareness presentations including Airport site visits to students of schools in the Mesogaia area 8

9 Θόρυβος / Noise 9

10 Ο αεροπορικός θόρυβος είναι ένα από τα βασικά περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με τη λειτουργία ενός αεροδρομίου, και η εταιρεία μας το αντιμετωπίζει με την ανάλογη σοβαρότητα λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα. Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου (ΔΜΘ) Για να μειωθούν οι στάθμες θορύβου στις κατοικημένες περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο, έχουν σχεδιαστεί και εφαρμόζονται Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου. Aircraft noise is one of the main environmental issues associated with the operation of an airport, and our company addresses it responsibly by taking measures to limit its impact. Noise Abatement Procedures (NAP) Noise Abatement Procedures have been created to reduce noise levels in the residential areas around the airport and along the flight paths. Αποτελέσματα της Επιλεκτικής Χρήσης Διαδρόμων για το 2016: Ποσοστό απογειώσεων από το διάδρομο 03R (23:00 έως 07:00): 6% Ποσοστό προσγειώσεων στο διάδρομο 21L (23:00 έως 07:00): 7% Ποσοστό απογειώσεων από το διάδρομο 03R (15:00 έως 18:00): 3% Ποσοστό προσγειώσεων στο διάδρομο 21L (15:00 έως 18:00): 1% Results of the Preferential Runway Use System for 2016: Percentage of take-offs from runway 03R (23:00 to 07:00): 6% Percentage of landings on runway 21L (23:00 to 07:00): 7% Percentage of take-offs from runway 03R (15:00 to 18:00): 3% Percentage of landings on runway 21L (15:00 to 18:00): 1% Οι Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα: Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας (23:00-07:00). Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται και κατά τις απογευματινές ώρες (15:00-18:00) σύμφωνα με την έκδοση σχετικής οδηγίας ΝΟΤΑΜ. Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για τους παρακάτω τύπους οριακά συμμορφούμενων αεροσκαφών κεφαλαίου 3: The revised Noise Abatement Procedures (NAPs) include the following measures: Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings during the night (23:00-07:00). These measures are also implemented during the afternoon hours (15:00-18:00) in accordance with the relevant NOTAM. Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings on a 24-hour basis for the following marginally compliant Chapter 3 aircraft types: 10

11 Antonov An-124 Boeing B McDonell Douglas DC-8 Ilyushin 62 Tupolev TU-134A BAC /400 Boeing B /300 McDonell Douglas DC-9 Ilyushin 76/ IL78-82 Tupolev TU-154M Boeing B707 British Aerospace BAE- McDonell Douglas Ilyushin 96 Yakovlev YAK-40 Boeing B DC-10 Lockheed TriStar L1011 Yakovlev YAK-42 Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για στρατιωτικά αεροσκάφη. Τα στρατιωτικά αεροσκάφη αντίστοιχου τύπου με πολιτικά αεροσκάφη, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην παραπάνω λίστα, εξαιρούνται από τον περιορισμό. Εκτός από λόγους ασφαλείας, όλα τα turbo-prop και jet αεροσκάφη που αναχωρούν από τον 03L και 03R δεν πρέπει να μειώνουν την ώση απογείωσης έως ότου επιτευχθεί ένα ελάχιστο υψόμετρο ποδιών και δεν πρέπει να επιταχύνουν παραπάνω από την αρχική ταχύτητα ανόδου (v2+10) ή να αλλάζουν την καμπυλότητα των πτερυγίων (flap-slat) μέχρι το ελάχιστο ύψος ποδιών. Avoidance of the use of runway 03R for departures and runway 21L for landings on a 24-hour basis for military aircraft. Military aircraft of types equivalent to civil aircraft, not included in the above list, are exempted from this restriction. Unless necessary for safety reasons, all turbo-prop and jet aircraft departing from 03L and 03R shall not reduce takeoff thrust until a minimum altitude of 1,800 feet has been reached and shall not accelerate above initial climb speed (v2+10) or change take off flaps and slats configuration until a minimum altitude of 3,300 feet. Στάθµη Θορύβου Αεροσκαφών ανά Σταθµό για το 2016 Aircraft Noise Level per NMT for db(a) NMT 2 NMT 3 NMT 4 NMT 5 NMT 6 NMT 7 NMT 8 NMT 9 NMT 10 Lden (A/C) db (A) Lnight (A/C) db (A) Lden (KYA / ) Lnight (KYA / ) Σηµείωση: Στο γράφηµα παρουσιάζεται η στάθµη θορύβου που οφείλεται µόνο στις κινήσεις των αεροσκαφών και όχι στο συνολικό θόρυβο που καταγράφεται. Note: The noise levels presented in the chart are attributed only to aircraft movements and are not total noise levels. Τέλος, από το 2013 εφαρμόζεται κατά προτίμηση από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ) η διαδικασία της ευθείας πορείας αναχώρησης από το διάδρομο 03R, η οποία συμβάλει στην περαιτέρω μείωση της στάθμης θορύβου στην ευρύτερη περιοχή της Αρτέμιδος. Since 2013, the Hellenic Civil Aviation Authority s (HCAA s) preferred departure procedure from runway 03R is a straight-line departure which contributes to further reduction of noise levels in the region of Artemis. 11

12 Τηλεφωνικές Κλήσεις στη Γραµµή Σας Ακούµε ανά Περιοχή για το 2016 Τelephone Calls to the We Listen Line per Area during 2016 Άρτεµις / Artemis (59%) Σπάτα / Spata (4,5%) Ραφήνα / Rafina (4,5%) Αγ. Κυριακή / Ag. Kiriaki (5%) Άλλες περιοχές Other Areas 27%) Ο Στρατηγικός Χάρτης Θορύβου (ΣΧΘ) του ΔΑΑ αναθεωρήθηκε το 2012, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της σχετικής Ευρωπαϊκής και Ελληνικής νομοθεσίας, τα αποτελέσματα της οποίας έδειχναν ότι δεν απαιτείτο η αναθεώρηση του σχετικού σχεδίου δράσης λόγω μειωμένου αποτυπώματος θορύβου. Η επόμενη αναθεώρηση του ΣΧΘ έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του The Strategic Noise Map (SNM) for our airport was revised in 2012 in accordance with the requirements stipulated by the relevant national and European legislation, the results of which indicated that no revision of the relevant action plan was required since the extent of the airport s noise footprint had decreased considerably. The next revision of the SNM is scheduled to be completed by the end of Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου Έχουμε εγκαταστήσει Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου (NOise MOnitoring System NOMOS) για τη συνεχή παρακολούθηση των επιπέδων θορύβου. Το σύστημα αυτό είναι συνδεδεμένο με το ραντάρ της ΥΠΑ ώστε να πραγματοποιείται συσχετισμός των επιπέδων θορύβου με συγκεκριμένες κινήσεις αεροσκαφών με βάση το ίχνος πτήσης των αεροσκαφών. Το NOMOS περιλαμβάνει δέκα (10) σταθερούς και έναν (1) κινητό σταθμό παρακολούθησης θορύβου, που έχουν εγκατασταθεί σε κατοικημένες περιοχές κατά μήκος της πορείας των αεροσκαφών. Σχέσεις με την Τοπική Κοινωνία Έχουμε δημιουργήσει την ειδική τηλεφωνική γραμμή «Σας Ακούμε» ( ) για ερωτήσεις σχετικά με το θόρυβο και, εάν απαιτηθεί, καταγραφή παραπόνων. Στοιχεία από το NOMOS είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα της εταιρείας ( ενώ υπάρχει και η δυνατότητα λήψης παραπόνων θορύβου. Τέλος, κατά το 2013 ελήφθησαν 22 παράπονα. Noise Monitoring System We have installed a NOise MOnitoring System (NOMOS) for the continuous monitoring of noise levels. The system is connected with HCAA s radar so that correlations between measured noise levels and aircraft movements can be established based on the actual flight track information. The Noise Monitoring System comprises one (1) mobile and ten (10) permanent Noise Monitoring Terminals (ΝΜΤs) installed in residential areas along the flight paths. Relations with the Local Communities Concerned citizens may call the We Listen telephone line ( ) on a 24-hour basis in order to request information on noise issues and, if they so desire, register their complaints. Data from AIA's Noise Monitoring System is available on its website ( in Greek only) as well as a form to register complaints. During 2016, a total of 22 complaints were received. 12

13 Aτμόσφαιρα / Atmosphere 13

14 ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ Η Εταιρεία Αεροδρομίου, αναγνωρίζοντας τη σημασία της διατήρησης της καλής ποιότητας του αέρα, αντιμετωπίζει το θέμα καταγράφοντας τις εκπομπές ρύπων από τις σχετικές πηγές, παρακολουθώντας τις συγκεντρώσεις ρύπων και τις μετεωρολογικές παραμέτρους στο αεροδρόμιο και την ευρύτερη περιοχή και αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τη μείωση των εκπομπών. Καταγραφή Εκπομπών Υπολογίζουμε τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NOx), υδρογονανθράκων (HCs) και μονοξειδίου του άνθρακα (CO) στο χώρο του αεροδρομίου, που περιλαμβάνει τις εκπομπές των αεροσκαφών (Κύκλος Προσγείωσης - Απογείωσης), εκπομπές λόγω της εξυπηρέτησης των αεροσκαφών, εκπομπές από την οδική κυκλοφορία στο οδικό δίκτυο του αεροδρομίου καθώς και στις μη προσβάσιμες στο κοινό περιοχές και εκπομπές από άλλες πηγές (π.χ. σταθερές). AIR QUALITY Our company acknowledges the importance of air quality and addresses the issue by assessing emissions from relevant sources, monitoring pollutant concentrations and meteorological parameters at the airport and in the surrounding communities, and adopting measures aiming to reduce emissions. Emissions Inventory We estimate emissions of nitrogen oxides (NO x ), hydrocarbons (HCs) and carbon monoxide (CO) from sources across the airport site, including aircraft emissions during the Landing-Take-Off (LTO) cycle, emissions from aircraft handling, emissions from road traffic in public areas and on the apron, as well as emissions from other sources (e.g. stationary). Εκποµπές Αεροσκαφών συγκριτικά µε τις Κινήσεις Αεροσκαφών Aircraft Emissions in relation to Aircraft Movements Τόνοι / Tonnes NOX CO HCs Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements Παρακολούθηση Ποιότητας Αέρα Το αεροδρόμιό μας είναι ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα αεροδρόμια διεθνώς για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει τα εξής: Δίκτυο Παρακολούθησης Ποιότητας Αέρα (ΔΠΠΑ), το οποίο λειτουργεί από το 1998 και αποτελείται από πέντε (5) μόνιμους σταθμούς, που είναι εγκατεστημένοι στις περιοχές των Γλυκών Νερών, του Κορωπίου, του Μαρκόπουλου, της Παλλήνης και των Σπάτων, και έναν (1) κινητό σταθμό. Στους σταθμούς μετράμε τις Air Quality Monitoring Our airport is one of the best-equipped airports in the world with respect to air quality and meteorological monitoring. The equipment comprises the following: An Air Quality Monitoring Network (AQMN), which has been operating since 1998 and consists of five (5) permanent monitoring stations installed in the areas of Glyka Nera, Koropi, Markopoulo, Pallini and Spata and one (1) mobile station. Ground level concentrations of the major pollutants: nitrogen oxides 14

15 συγκεντρώσεις των βασικών ρύπων: οξείδια του αζώτου (NO x ), όζον (O 3 ), σωματίδια (PM 10 και PM 2,5 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και υδρογονάνθρακες (HCs) καθώς και μετεωρολογικές παραμέτρους. Σύστημα Φασματοσκοπίας Διαφορικής Οπτικής Απορρόφησης (DOAS), όπου γίνεται καταγραφή της συγκέντρωσης αέριων ρύπων και το οποίο παρέχει στοιχεία, όχι μόνο για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα στο χώρο του αεροδρομίου αλλά και για τις εκπομπές των αεροσκαφών κατά τη φάση της απογείωσης. Ηχητικό Ραντάρ (SODAR), Ηλεκτρομαγνητικό Ραντάρ (RASS) και Μετεωρολογικό Σταθμό για την καταγραφή διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων. (NO X ), ozone (O 3 ), particulate matter (PM 10 and PM 2.5 ), sulphur dioxide (SO 2 ), carbon monoxide (CO) and hydrocarbons (HCs) are measured as well as the basic meteorological parameters. A Differential Optical Absorption Spectroscopy (DOAS) system, which records pollutant concentrations and contributes not only to the assessment of air quality on the airport premises but also to the monitoring of aircraft emissions during take-off. A SOnic Detection And Ranging (SODAR) system, a Radio Acoustic Sounding System (RASS) and a Meteorological Station, which are used to monitor several meteorological parameters that affect air quality in the wider Mesogeia region. Αποτελέσματα Παρακολούθησης Πρέπει να σημειωθεί ότι το αεροδρόμιο είναι μόνο μία από τις πολλές πηγές αέριων ρύπων στα Μεσόγεια. Άλλες σημαντικές πηγές αέριων ρύπων είναι η οδική κυκλοφορία, η βιομηχανική και οικιστική ανάπτυξη και άλλες δραστηριότητες της περιοχής (π.χ. καύσεις). Results It should be noted that the airport is just one of many sources of air pollution in the Mesogeia area. Other sources include road traffic, light industry, residential and other activities (e.g. agricultural burning). Σταθμός / Station Μέσες Συγκεντρώσεις Μετρούμενων Ρύπων στους Σταθμούς του ΔΠΠΑ το 2016 Mean Concentrations of Pollutants Monitored at the AQMN Stations in 2016 NO 2 O 3 PM 10 PM 2.5 SO 2 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 CO mg/m 3 Γλυκά Νερά / Glyka Nera 15,2 83,1 28,1 Δ/Μ 7,1 0,3 Δ/Μ Κορωπί / Koropi 11,4 79,8 Δ/Μ 21,7 Δ/Μ Δ/Μ 2,3 Μαρκόπουλο / Markopoulo 15,6 78,5 35,2 Δ/Μ Δ/Μ 0,3 Δ/Μ Παλλήνη / Pallini 10,4 87,6 Δ/Μ 13,1 5,7 0,2 Δ/Μ Σπάτα / Spata 16,1 75,1 30,9 Δ/Μ 4,6 0,3 2,4 Δ/Μ: O ρύπος δεν μετράται στον εν λόγω σταθμό / Not measured at the specific station HCs ppm ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Μέτρα για τη Μείωση των Εκπομπών Η εταιρεία μας έχει δεσμευθεί να μειώσει την συνεισφορά της στην κλιματική αλλαγή, εφαρμόζοντας ήδη επιτυχώς μέτρα που μειώνουν τις εκπομπές που προέρχονται από τις λειτουργίες της, τα οποία περιλαμβάνουν το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων του ΔΑΑ σύμφωνα με τις αρχές της ενεργειακής αποδοτικότητας, την ευρεία χρήση φυσικού αερίου, τη λειτουργία εκτεταμένου δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς και άλλα μέτρα. CLIMATE CHANGE Emission Reduction Measures Our company is committed to reducing its contribution to climate change and has already successfully implemented several measures to reduce emissions from sources under its direct control, including the energy-efficient design of the airport buildings and infrastructure, extensive use of natural gas, welldeveloped access to the airport via public transport and other measures. 15

16 Στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή, ο ΔΑΑ συμμετέχει σε μια παγκόσμια πρωτοβουλία του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων με στόχο τη διαχείριση και μείωση των εκπομπών άνθρακα αεροδρομίων (Airport Carbon Accreditation). Ο ΔΑΑ μηδένισε το αποτύπωμα άνθρακά του για το 2015 επενδύοντας μέσω της αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα καθώς επίσης και εγγυήσεων προέλευσης καθαρής ενέργειας από έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκειμένου να αντισταθμίσει τις εναπομένουσες εκπομπές του. Ως αποτέλεσμα, ο ΔΑΑ πιστοποιήθηκε στο τέταρτο - και τελευταίο - στάδιο «Ουδέτερο Ισοζύγιο Άνθρακα» (Neutrality) του Airport Carbon Accreditation το Με αυτό τον τρόπο κατάφερε να γίνει το 1 ο αεροδρόμιο στην Ελλάδα με Ουδέτερο Ισοζύγιο Άνθρακα, το 25ο στην Ευρώπη και το 28ο στον κόσμο. As part of its Climate Change Corporate Action Plan, AIA participates in a global industry initiative led by Airports Council International: Airport Carbon Accreditation. AIA zeroed its carbon emissions for 2015 and thus became the 1 st carbon neutral airport in Greece, the 25th in Europe and the 28th in the world. This was accomplished by purchasing Guarantees of Origin in the European market that ensure that all electricity consumed by AIA was produced by renewable energy sources and by purchasing verified carbon offsets for AIA's other remaining emissions (e.g. its vehicle fleet) that ensure that these emissions were avoided by producing clean energy in other parts of the world. As a result, AIA was accredited in the last - and final - level of the programme, Neutrality. Αποτύπωμα Άνθρακα του ΔΑΑ για το Έτος 2016 / AIA's Carbon Footprint for 2016 Πηγή / Source 2016 Εκπομπές CO 2 (τόνοι) CO 2 Emissions (tonnes) Ηλεκτρικό Ρεύμα / Grid Electricity kwh Φυσικό Αέριο / Natural Gas Nm λίτρα βενζίνης / litres of petrol 214 Στόλος Οχημάτων / Vehicle Fleet λίτρα πετρελαίου / litres of diesel λίτρα υγραερίου / litres of LPG 7 Σταθερές Πηγές / Stationary Sources λίτρα πετρελαίου θέρμανσης / litres of heating oil λίτρα πετρελαίου / litres of diesel 33 Σύνολο / Total Σημείωση: ένα μέσο επιβατικό όχημα εκπέμπει περίπου 2 τόνους CO 2 ανά διανυθέντα χιλιόμετρα. Note: an average passenger vehicle emits approximately 2 tonnes of CO 2 every 10,000 kilometres driven. 16

17 Εταιρικό Σχέδιο Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή Τα εξής έργα ολοκληρώθηκαν το 2016 στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή: Διαγωνισμός για την προμήθεια και εγκατάσταση συστημάτων προηγμένης τεχνολογίας για την καθοδήγηση και τον έλεγχο στάθμευσης των αεροσκαφών. Μείωση κατά 15% του αριθμού των διακομιστών (servers) στο Κέντρο Δεδομένων του ΔΑΑ. Μεταφορά σε εικονικό περιβάλλον της υποδομής desktop 150 υπαλλήλων του ΔΑΑ. Μείωση κατά 50% του αριθμού των μηχανημάτων τηλεομοιοτυπίας και η αντικατάστασή τους με ηλεκτρονικό σύστημα τηλεομοιοτυπίας. Αναβάθμιση του εξοπλισμού για την υπηρεσία CUTE (Common-Use Terminal Equipment) σε όλα τα γραφεία των αεροπορικών εταιρειών. Διαγωνισμός για την αντικατάσταση των τηλεφωνικών δικτύων και των δικτύων δεδομένων με νέα επόμενης γενιάς. Aντικατάσταση μέρους των οχημάτων του εταιρικού στόλου με οχήματα περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον. Επίτευξη ποσοστού 59% ανακύκλωσης στα αστικά απορρίμματα του αερολιμένα (στόχος 60% μέχρι το 2016). Επαναπρογραμματισμός του κεντρικού συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου θέρμανσης και ψύξης. Έρευνα των πρωτοβουλιών άλλων αεροδρομίων σχετικά με την εμπλοκή των Τρίτων Μερών στη μείωση των εκπομπών τους για πιθανή μελλοντική εφαρμογή στο ΔΑΑ από 2016 και πέρα. Τέλος, η μετατροπή εταιρικών διαδικασιών από χάρτινη σε ηλεκτρονική μορφή. Climate Change Corporate Action Plan The following projects were undertaken in 2016 in the context of AIA s Climate Change Corporate Action Plan: Completion of a tender for the purchase of an Advanced Visual Docking Guidance Systems (A-VDGS) to upgrade AIA's aircraft docking infrastructure. Continued replacement of AIA s physical servers with virtual ones. Completion of conversion to Virtual Desktop Infrastructure for 150 AIA employees. Reduction in number of physical fax machines and their replacement with an e-fax application. Upgrade of backoffice / Common-Use Terminal Equipment (CUTE) hardware for airline customers. Continued progress on the replacement of telephone and data networks as part of the airport-wide Next Generation Network (NGN) upgrade project. On-going replacement of part of AIA s vehicle fleet with more fuel-efficient models. Progress toward AIA s target of achieving a recycling rate of 60% by 2016 (59% in 2016). Centralized control of heating and cooling demand across the airport site. Investigation of other airports' initiatives for stakeholder engagement with selected implementation at AIA in 2016 and beyond. Finally, continued conversion of paper-based corporate forms and procedures to electronic format. Αποτύπωµα Άνθρακα της Εταιρείας Αεροδροµίου Carbon Footprint of Airport Company Τόνοι CO 2 / Tonnes CO

18 Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όλα τα μέτρα του Σχεδίου Δράσης συνεισφέρουν στη μείωση όχι μόνο των εκπομπών CO 2, αλλά και άλλων ρύπων (π.χ. NO Χ, SO 2, CO κ.α.) και συνεπώς συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή του αερολιμένα. It should be noted that all of the above measures contribute not only to reducing emissions of CO 2, but also to emissions of other pollutants (e.g. NO X, SO 2, CO, etc.), and subsequently help improve air quality in the region surrounding the airport. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά επιβάτη παρουσιάζει σημαντική μείωση το 2016 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, λόγω της σημαντικής αύξησης του αριθμού των επιβατών. The average electricity consumption per passenger decreased significantly compared to 2015, due to the increase in the number of passengers. Ως αποτέλεσμα των υψηλότερων θερμοκρασιών κατά τη χειμερινή περίοδο, η κατανάλωση φυσικού αερίου παρουσιάζει μείωση το Due to a warmer winter period, the consumption of natural gas decreased in Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας ανά Επιβάτη Electricity Consumption per Passenger 7,0 6,0 6,3 5,0 kwh / Επιβάτη Passenger 4,0 3,0 2,0 5,2 4,7 4,6 4,1 3,6 3,7 3,7 3,7 3,9 4,4 4,2 3,4 2,8 2,6 1,0 0,

19 Νερό / Water 19

20 Κατανάλωση Νερού Water Consumption m 3 /passenger 0,060 0,050 0,040 0,030 0,052 0,050 0,039 0,046 0,047 0,041 0,040 0,039 0,042 0,043 0,037 0,033 0, m 3 0, ,010 0, Συνολική κατανάλωση νερού / Total Water Consumption (m 3 ) Κατανάλωση νερού ανά επιβάτη / Water Consumption per Passenger (m 3 / passenger) Στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μειωθεί η κατανάλωση νερού στο χώρο του αεροδρομίου, αλλά και να προληφθεί κάθε πιθανή ρύπανση. Στο πλαίσιο αυτό παρακολουθούμε συστηματικά την ποιότητα των υπογείων και επιφανειακών υδάτων, καθώς και την κατανάλωση νερού (πόσιμου και για άρδευση). Η συνολική κατανάλωση νερού κατά το 2016 ανέρχεται στα μ 3 (μείωση 0,3%, σε σύγκριση με τo προηγούμενο έτος). Η μέση κατανάλωση νερού ανά επιβάτη το 2016 είναι 0,030μ 3 (μειωμένη κατά 9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος). Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιβατική κίνηση του Αεροδρομίου το 2016 αυξήθηκε κατά 10,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρακολούθηση Ποιότητας Υδάτων Πραγματοποιούμε τακτικές δειγματοληψίες υπογείων υδάτων σε επιλεγμένα σημεία στο χώρο του αεροδρομίου, με στόχο την παρακολούθηση της ποιότητας του ανώτερου και του κατώτερου υδροφόρου ορίζοντα. Δείγματα υπογείων υδάτων συλλέγονται τακτικά από οκτώ (8) μόνιμα σημεία παρακολούθησης στο αεροδρόμιο και αναλύονται από διαπιστευμένο κατά ISO εργαστήριο. We, in Athens International Airport (AIA) make every possible effort to minimise water consumption and to prevent water pollution at the airport. In this context, we systematically monitor the quality of surface and groundwater, as well as water consumption (potable and for irrigation). The total water consumption during 2016 was 601,790m 3 ; a 0.3% reduction vs The average water consumption per passenger during 2016 was 0.030m 3 ; a 9% reduction vs due to the significant increase (10,7%) in passenger traffic. Water Quality Monitoring We regularly sample groundwater at sensitive locations on the airport site, aiming to monitor the quality of the upper, as well as the lower aquifer. Groundwater samples are collected regularly from eight (8) permanent onsite monitoring wells and analysed by an external laboratory accredited according to ISO

21 Επιπλέον, εφαρμόζουμε πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών υδάτων με δειγματοληψίες και χημικές αναλύσεις. Κατά τη διάρκεια του 2016 πραγματοποιήθηκαν συνολικά έντεκα (11) σειρές δειγματοληψιών επιφανειακών υδάτων. Μονάδα Επεξεργασίας Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Η ΜEBA επεξεργάστηκε το κ.μ. βιομηχανικών αποβλήτων που προέκυψαν από τη συντήρηση αεροσκαφών, από τη συντήρηση/καθαρισμό ελαιοδιαχωριστών, από την απολαστιχοποιήση διαδρομών απο/προσγείωσης, κ.α. Όλα τα αστικού τύπου λύματα που παράγονται στο αεροδρόμιο καθώς και τα επεξεργασμένα απόβλητα της ΜΕΒΑ διοχετεύονται στην ΕΕΛ, όπου υφίστανται επεξεργασία. Κατόπιν, η επεξεργασμένη εκροή της ΕΕΛ χρησιμοποιείται για την άρδευση των μη προσβάσιμων στο κοινό χώρων πρασίνου του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2016 η ΕΕΛ επεξεργάστηκε κ.μ. υγρών αποβλήτων. Additionally, we implement a surface water monitoring programme that includes sampling and chemical analyses. During 2016, eleven (11) surface water sampling campaigns were performed. Industrial Wastewater Treatment Facility (IWTF) and Sewage Treatment Plant (STP) In 2016, the IWTF treated 1,737 m3 of industrial wastewater deriving from aircraft maintenance, maintenance/cleaning of oilwater separators, runway derubberisation, etc. All sewage produced on the airport site, as well as treated effluent from the IWTF is transferred to the STP for treatment. The STP's treated effluent is used for irrigation of the airport s non-public green areas. During 2016, the STP treated 352,316 m 3 of sewage. 21

22 22 Aπορρίμματα / Waste

23 Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση όλων των απορριμμάτων που παράγονται εντός του χώρου του αεροδρομίου. Για το λόγο αυτό έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο στηρίζεται στην αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» και προωθεί τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Κατά τη διάρκεια του 2016 ο ΔΑΑ παρήγε συνολικά ,2 τόνους αποβλήτων: τόνους Στερεών Μη Επικίνδυνων Απορριμμάτων 334 τόνους Επικίνδυνων Αποβλήτων και 197 κιλά Ιατρικών/Κλινικών Αποβλήτων. Athens International Airport (AIA) is responsible for managing all waste produced on the airport premises. It has developed a comprehensive waste management system based on The Polluter Pays principle, promoting waste separation at the source and recycling. During 2016, 13,795.2 tonnes of waste were generated in total, comprising: 13,461 tonnes of solid non-hazardous waste 334 tonnes of hazardous waste and 197 kg of medical/clinical waste. Στερεά Μη Επικίνδυνα Απορρίµµατα ( τόνοι) Solid Non-Hazardous Waste (13,461 tonnes) Απορρίµµατα Αστικού Τύπου Municipal Waste 42% (5.691) Ανακυκλώσιµα Recyclables 58% (7.761) Ανακύκλωση Η εφαρμογή οικονομικών κινήτρων στα Τρίτα Μέρη με την επιστροφή χρημάτων για όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά που έχουν διαχωριστεί από τα αστικά απόβλητα, καθώς και η υιοθέτηση νέων πρωτοβουλιών για την προώθηση της ανακύκλωσης, οδήγησαν στην ανακύκλωση 58% των στερεών μη επικίνδυνων απορριμμάτων. Recycling The implementation of financial incentives, namely refunds to Third Parties for all recyclable materials separated from the municipal waste stream, as well as other initiatives to promote recycling, has led to the recycling of 58% of all solid non-hazardous waste. Ανακυκλώσιµα Απορρίµµατα (7,761 τόνοι) Recyclables (7,761 tonnes) Αφυδατωµένη ιλύς για κοµποστοποίηση / Dehydrated sludge for composting 8,8% (685) Απόβλητα κατασκευών & κατεδαφίσεων / Construction & Demolitiοn Waste 26,7% (2.072) Βρώσιµα Έλαια Edible Oils 0,5% (42) Βιολογικά Απόβλητα Bio Waste 5,3% (411 ) Χαρτί / Paper 31,3% (2.427) Tetra Pak / Tetra Pak 0,9% (68) Ξύλο Wood 3,7% (286) Γυαλί / Glass 3,4% (265) Λευκοσίδερο Ferrous 4,9% (384) Αλουµίνιο / Aluminium 0,4% (29) Πλαστικό Plastic 13,8% (1.071) Ελαστικά / Tires 0,0% (3) 23

24 Επίσης, λειτουργεί Κέντρο Ανακύκλωσης, που είναι εξοπλισμένο με ειδικούς κάδους για τη συλλογή χαρτιού, πλαστικού, γυάλινων μπουκαλιών, κουτιών αλουμινίου, λευκοσιδήρου, αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μπαταριών και μαγειρικών ελαίων. Στο Κέντρο Ανακύκλωσης όλοι οι εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο έχουν τη δυνατότητα να φέρουν από το σπίτι τους τα ανακυκλώσιμα υλικά συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. Κατά τη διάρκεια του 2016 συλλέχθηκαν συνολικά στο Κέντρο Ανακύκλωσης 10,7 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών (συμπεριλαμβανομένων 5,1 τόνων ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών και άλλων επικίνδυνων αποβλήτων). Παράλληλα, με στόχο την περαιτέρω προώθηση της ανακύκλωσης, στο ΔΑΑ χρησιμοποιούμε ανακυκλωμένο χαρτί στην καθημερινή μας εργασία για τις εκτυπώσεις και τις φωτοτυπίες, το εταιρικό επιστολόχαρτο και τις εταιρικές εκδόσεις. AIA has established a Recycling Point equipped with bins for paper, plastic, glass, aluminium, ferrous metal, electronic waste, batteries and edible oils. Airport personnel can help protect the environment by bringing recyclables from home. During 2016, 10.7 tonnes of recyclables (including 5.1 tonnes of electronic and hazardous waste) were collected at the Recycling Point. To further promote recycling, AIA uses recycled paper for all printing and photocopying, including its corporate letterhead and all corporate publications. Επικίνδυνα Στερεά Απόβλητα Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων αποτελεί σημαντική παράμετρο της λειτουργίας του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2016 στο χώρο του αεροδρομίου παρήχθησαν 334 τόνοι επικίνδυνων στερεών αποβλήτων, το 24.9% των οποίων οδηγήθηκε στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης για επεξεργασία, αξιοποίηση ή/και ανακύκλωση, ενώ το υπόλοιπο 75.1% οδηγήθηκε σε αδειοδοτημένες μονάδες είτε προς επεξεργασία και αξιοποίηση, είτε προς προσωρινή αποθήκευση. To 2016 o ΔΑΑ ενθάρρυνε τους υπαλλήλους του να αποσύρουν τα θερμόμετρα που περιέχουν υδράργυρο από την κυκλοφορία. Συνολικά 136 θερμόμετρα υδραργύρου συγκεντρώθηκαν και παραδόθηκαν στον εργολάβο διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων του ΔΑΑ, για την ορθή διάθεση, ενώ αντικαταστάθηκαν με μη-επικίνδυνα, ψηφιακά θερμόμετρα. Hazardous Waste Hazardous waste management is a significant parameter associated with the airport s operation. During 2016, 334 tonnes of hazardous waste were produced on the airport site, of which 24.9% was disposed of via Alternative Management Systems that include treatment, valorisation and/or recycling, while the remaining 75.1% was transferred to licensed facilities either for treatment and valorisation, or for temporary storage. In 2016, AIA encouraged its employees to withdraw mercury thermometers from circulation. A total of 136 thermometers were collected and properly managed by AIA's hazardous waste management contractor, and were replaced with non-hazardous digital thermometers. Είδος Αποβλήτου Waste Type Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Used Oil & Lubricants Απόβλητα Συσκευασιών Λιπαντικών Packaging Containers from Oils & Lubricants Χρησιμοποιημένοι συσσωρευτές και φορητές ηλεκτρικές στήλες Used Batteries Ηλεκτρονικά απόβλητα E-waste Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Alternative Management System Ποσότητα (τόνοι) Quantity (tonnes) CYTOP 24,7 ΚΕΠΕΔ 8,9 COMBATT, REBATTERY, ΑΦΗΣ 15,0 Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. 34,6 24

25 Bιοποικιλότητα / Biodiversity 25

26 Ο ΔΑΑ εφαρμόζει στην περιοχή του αεροδρομίου ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων που στοχεύουν στην προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα: των ειδών φυτών και ζώων, των οικοσυστημάτων ή των ενδιαιτημάτων και των τοπίων. Οι βασικές δράσεις του ΔΑΑ για την προστασία της Βιοποικιλότητας είναι: 1) Η λειτουργία οκταμελούς ειδικής Ομάδας Παρακολούθησης της Πανίδας και της Βιοποικιλότητας (ΟΠΠΒ) που περιλαμβάνει και ειδικούς επιστήμονες, με πανεπιστημιακά πτυχία σε τομείς του φυσικού περιβάλλοντος, με σκοπό τo συντονισμό των δράσεων για την προστασία της Βιοποικιλότητας. 2) Η σχεδίαση και εφαρμογή ενός Προγράμματος Βιοπαρακολούθησης με σκοπό να καταγράψει τα σημαντικότερα οικοσυστήματα στο αεροδρόμιο και στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων και τα συστατικά τους, δηλ. την πανίδα, τη χλωρίδα και τα ενδιαιτήματα, και ακολούθως να θεσπίσει και να εφαρμόσει μια μεθοδολογία παρακολούθησης και προστασίας της Βιοποικιλότητας. 3) Η σχεδίαση και εφαρμογή Προγράμματος Ελέγχου και Διαχείρισης της Πανίδας και κυρίως των πτηνών, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι πρόσκρουσής τους σε αεροσκάφη, τόσο στο χώρο του αερολιμένα όσο και στην ευρύτερη περιοχή, με μεθόδους που δεν θα έχουν αρνητική επίδραση στη Βιοποικιλότητα. 4) Η διαχείριση του τοπίου του αερολιμένα με βάση λειτουργικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους που θα συνεισφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερο τόσο στη μείωση των περιβαλλοντικών AIA implements a comprehensive programme of actions aiming to protect Biodiversity at all levels: plant and animal species, ecosystems or habitats and the landscape. AIA s main actions for the protection of Biodiversity are the following: 1) The operation of a Wildlife Control Team (WCT) consisting of eight (8) persons, including of specialists with university degrees in Natural Sciences, which monitors wildlife and flora and coordinates all the actions related to the protection of Biodiversity. 2) The design and implementation of a Biomonitoring Programme with the aim of recording all the important ecosystems at the airport and in the surrounding Mesogeia area and their components, i.e. the fauna, the flora and the habitats, and to subsequently applying measures to protect Biodiversity. 3) The design and implementation of a Wildlife Hazard Control and Reduction Programme, especially for birds, in order to reduce the risk of strikes with aircraft, both at the airport and in its immediate vicinity, using methods that do not negatively impact Biodiversity. 4) The management of the airport's landscaping in accordance with operational and environmental criteria in order to reduce, where possible, the environmental impacts on Biodiversity due to airport operations and the risk of strikes with aircraft, the latter through the reduction and control of wildlife. This also includes the creation of urban green areas in the adjacent Municipalities as well as the plantation of trees and shrubs at specific areas around the airport. 26

27 επιπτώσεων εξαιτίας της λειτουργίας του αερολιμένα και την προστασία της Βιοποικιλότητας, όσο και στη μείωση και τον έλεγχο της πανίδας για την αποφυγή προσκρούσεων σε αεροσκάφη. Σχετική με αυτή τη δράση είναι και η δημιουργία περιοχών αστικού πρασίνου στους γειτονικούς δήμους καθώς και η φύτευση δένδρων και θάμνων σε περιοχές γύρω από τον αερολιμένα. 5) Η προστασία και ανάδειξη του Υγροτόπου της Βραυρώνας και της Παράκτιας Θαλάσσιας Ζώνης. Πρόκειται για Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ), εντεταγμένου στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών ΦΥΣΗ 2000, που έχει χαρακτηριστεί ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) στο πλαίσιο της διατήρησης της Βιοποικιλότητας και της προστασίας και ανάδειξής της ως περιοχή με μοναδική οικολογική αξία και ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των Μεσογείων. 6) Η προστασία και ανάδειξη του Υγροτόπου (Αλυκή) της Αρτέμιδας, μια περιοχή με ορνιθολογική αξία που προστατεύεται με το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας του ) Η συνεχής υποστήριξη για τη διατήρηση των παραδοσιακών χρήσεων γης (π.χ. καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού), καθώς και η παροχή συμβουλών προς τους δημόσιους φορείς για τις αλλαγές στις χρήσης γης στην περιοχή του αερολιμένα, ώστε να εξασφαλίζεται η αειφορία και οι συνθήκες διατήρησης της Βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα, ταυτόχρονα με την ασφάλεια των πτήσεων από συγκεντρώσεις πτηνών. Οι δράσεις του ΔΑΑ για την προστασία της Βιοποικιλότητας υλοποιούνται σε συνεργασία με Ελληνικά Πανεπιστήμια, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ) και άλλες ΜΚΟ. Τέλος, οι δράσεις αυτές βρίσκουν ανταπόκριση και στην τοπική κοινωνία με ευρεία συμμετοχή των Δήμων, των τοπικών συλλόγων καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Από τις παρατηρήσεις που έγιναν το 2016 δεν φαίνεται καμία σημαντική αλλαγή των οικοσυστημάτων από πλευράς ορνιθοπανίδας, βάση των καταγραφών που έγιναν από την ΟΠΠΒ στην περιοχή του αεροδρομίου. Ο αριθμός των ειδών πτηνών που έχουν καταγραφεί στο Αεροδρόμιο ανήλθε στα 206 μέχρι το τέλος του Επειδή τα πτηνά βρίσκονται στις υψηλότερες βαθμίδες των τροφικών αλυσίδων, η μεγάλη αυτή ποικιλία ειδών δηλώνει την υγιή κατάσταση των οικοσυστημάτων. 5) The protection and promotion of the Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone site, a Site of Community Importance (SCI) included in the Natura 2000 Network, with the objective of preserving and promoting the area as a site with unique value in terms of biodiversity and cultural heritage. 6) Protection and promotion of the Alyki Wetland of Artemis, an area with significant ornithological value that is now protected by Athens' 2021 Masterplan. 7) The support of traditional land uses (e.g. olive groves and vineyards) while providing recommendations to state authorities concerning changes at land usage in the vicinity of the airport in order to promote sustainability and protect Biodiversity while continuing to ensure high levels of aviation safety. The actions of AIA aiming to protect Biodiversity are performed in cooperation with academic institutions, the Hellenic Ornithological Society (HOS) and other NGOs. Finally, these initiatives are welcomed by the local communities and are supported by the local Municipalities, associations and residents. The results of the biomonitoring programme in 2016 show no significant change in the status of the ecosystems of the studied area based on the recordings of the WCT in the vicinity of the airport. The number of bird species recorded at the airport reached 206 species by the end of Since birds reside at the higher levels of the food chain, such a broad diversity of species indicates the healthy status of the local ecosystems. 27

28 Έλεγχος και Μείωση Κινδύνου από την Πανίδα Για τη μείωση των κινδύνων από την πανίδα στο αεροδρόμιο χρησιμοποιούμε τόσο μακροπρόθεσμα (παθητικά) όσο και βραχυπρόθεσμα (ενεργητικά) μέτρα, τα οποία εντάσσονται στο Πρόγραμμα Ελέγχου και Μείωσης των Κινδύνων από την Πανίδα του ΔΑΑ. Το Πρόγραμμα συνάδει με τα πρότυπα και τις συνιστώμενες πρακτικές του ICAO και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές για τον έλεγχο της πανίδας και ελέγχεται τακτικά από ανεξάρτητους φορείς πιστοποίησης. Τα μακροπρόθεσμα μέτρα μειώνουν ή εξαλείφουν τους παράγοντες που προσελκύουν τα πτηνά στο αεροδρόμιο και περιλαμβάνουν: Σχεδιασμό του αεροδρομίου ώστε να μην προσελκύει είδη πανίδας, μειώνοντας τα διαθέσιμα τροφής και νερού, καθώς επίσης και τις θέσεις φωλεοποίησης και κουρνιάσματος. Συνεχή μελέτη των ειδών της πανίδας και των δραστηριοτήτων τους στο χώρο του αεροδρομίου και στις γειτονικές περιοχές. Προτάσεις που αφορούν στις αλλαγές χρήσεων γης εκτός αεροδρομίου αξιολογούνται ώστε να αποφευχθεί υποδομή που προσφέρει τροφή και νερό στα ζώα (π.χ. χώροι απόθεσης απορριμμάτων). Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στοχεύουν στην απομάκρυνση των ζώων (ιδιαίτερα πτηνά) από ευαίσθητες περιοχές του αεροδρομίου. Τα μέτρα αυτά προκαλούν προσωρινή πίεση και άγχος στα ζώα και περιλαμβάνουν: Βιο-ακουστικά: φυσικοί ήχοι όπως κραυγές πανικού ή συναγερμού, κραυγές αρπακτικών κ.λπ. Πυρο-ακουστικά: σύντομοι δυνατοί ήχοι (π.χ. εκρήξεις), είτε από ηχεία είτε από όπλα (π.χ. πυροβολισμοί στον αέρα για εκφοβισμό, βολίδες κρότου-συριγμού, κλπ.). Συνεχίζοντας το πρόγραμμα για την παγίδευση, δακτυλίωση και απελευθέρωση των πουλιών που ξεκίνησε το 2008, κατά τη διάρκεια του 2016 παγιδεύτηκαν 91 βραχοκιρκίνεζα, τέσσερα (4) μαυροκιρκίνεζα, δύο (2) κιρκινέζια, μία (1) γερακίνα και έξι (6) κουκουβάγιες (με τη χρήση κατάλληλων παγίδων) και απελευθερώθηκαν άμεσα από το Σύλλογο Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής (ANIMA) σε περιοχές μακριά από το αεροδρόμιο. Τέλος, περισυλλέξαμε τρία (3) τραυματισμένα πουλιά στο χώρο του αεροδρομίου, τα οποία και παραδόθηκαν άμεσα στην ΑΝΙΜΑ για περίθαλψη και επανένταξη. O Υγροτόπος της Βραυρώνας και η Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη O Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) του Υγροτόπου της Βραυρώνας και της Παράκτιας Θαλάσσιας Ζώνης, με έκταση περίπου 27 τ.χλμ. αποτελεί το σημαντικότερο σύνολο φυσικών οικοσυστημάτων στην περιοχή των Μεσογείων και έχει ενταχθεί στο Κοινοτικό Δίκτυο NATURA Η προστασία και διαχείριση προκειμένου να διατηρηθεί η Βιοποικιλότητα είναι αναγκαίες προκειμένου να αποτελέσει έναν ελκυστικό και ασφαλή πόλο έλξης για τα πτηνά, μακριά από το χώρο του 28 Wildlife Hazard Control and Reduction For the reduction of the risk associated with wildlife strikes at the airport, long-term (passive) and short-term (active) methods are implemented in the context of AIA's Wildlife Hazard Control and Reduction Programme. The programme is compliant with the standards and recommendations of ICAO as well as the best international practices for wildlife control and is regularly audited by independent certification bodies. The long-term measures that reduce and/or eliminate the factors attracting wildlife to the airport include the following: The airport is designed not to attract wildlife, i.e. birds and other animals do not find food, water, nesting and roosting sites at the airport. Wildlife (mainly birds) activity at the airport and in its vicinity is studied continuously. Proposals regarding changes in land use in the airport vicinity are evaluated to ensure that facilities that could provide wildlife with food and water (e.g. waste management facilities) are either avoided or managed properly where appropriate. The short-term measures that aim to disperse wildlife (particularly birds) from sensitive areas of the airport by causing temporary distress include the following: Bio-acoustics: natural sounds like distress or alarm calls, calls of predators, etc. Pyro-acoustics: sharp, loud sounds (e.g. explosions) either from loudspeakers or from firearms (e.g. shotgun blanks, sound flares, etc.). In addition, a programme for trapping, ringing and releasing birds far away from the airport, was initiated in During 2016, 91 Kestrels, four (4) Red-footed Falcons, two (2) Lesser Kestrels, one (1) Buzzard and six (6) Owls were trapped (using appropriate traps), transferred and released back to the wild in collaboration with the Association for the Protection and Welfare of Wildlife (ANIMA). In addition, three (3) injured birds were collected and sent to ANIMA for treatment and rehabilitation. The Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone The Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone is a Site of Community Importance (SCI) included in the Community Network NATURA 2000 with a size of approximately 27 km2 and comprises the most important group of natural ecosystems in the Mesogaia area. By protecting this area's Biodiversity, a safe haven is created for birds which draws them away from the airport and therefore contributes to improved aviation safety. This SCI is of significant value at local, national and international levels in the

29 αερολιμένα, ώστε να αποφευχθούν οι προσκρούσεις με αεροσκάφη. Η αξία τoυ ΤΚΣ είναι μεγάλη σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο στο πλαίσιο των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Συμβάσεων για τη διατήρηση της Βιοποικιλότητας, δεδομένου ότι από την Ανατολική Αττική περνά μια μεταναστευτική οδός, την οποία χρησιμοποιούν αρκετά σημαντικά και σπάνια είδη πτηνών. Ο Υγρότοπος της Βραυρώνας παρουσιάζει μια σημαντική ποικιλότητα σε πανίδα, χλωρίδα και ενδιαιτήματα και οι πιέσεις από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες αυξάνονται συνεχώς. Οι δράσεις του ΔΑΑ που σχετίζονται με τον Υγρότοπο της Βραυρώνας περιγράφονται αναλυτικά στο κεφάλαιο της Κοινωνικής Δέσμευσης. Στον Υγρότοπο της Βραυρώνας έχουν καταγραφεί 18 σημαντικές ταξινομικές μονάδες φυτών, 53 σημαντικά είδη πτηνών, 21 σημαντικές ταξινομικές μονάδες από άλλα χερσαία σπονδυλωτά, ένα (1) σημαντικό είδος ιχθύος και εννέα (9) τύποι ενδιαιτημάτων. Από τις ορνιθολογικές παρατηρήσεις της ΕΟΕ από την αρχή του προγράμματος προστασίας και ανάδειξης του Υγροτόπου της Βραυρώνας (το 2008) μέχρι το τέλος του 2016 έχει καταγραφεί μια σταδιακή αύξηση των ειδών που καταγράφονται στον υγρότοπο, κάτι που δηλώνει την υγιή κατάσταση του οικοσυστήματος. Με τις παρατηρήσεις που έγιναν μέσα στο 2016, ο αριθμός των ειδών πτηνών που έχουν καταγραφεί έφτασε τα 213, εκ των οποίων τα τρία (3): Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), Αιγίθαλος (Aegithalos caudatus) και Χειμωνόσπινος (Fringilla montifringilla) είναι νέα είδη για την περιοχή. Υγρότοπος (Αλυκή) της Αρτέμιδας O Υγρότοπος περιέχει υφάλμυρο νερό, έχει έκταση 500 περίπου στρεμμάτων και διαθέτει σημαντική ποικιλότητα ορνιθοπανίδας. Ο Υγρότοπος έχει προσδιοριστεί ως Υγρότοπος Α Προτεραιότητας για προστασία στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας του Λεπτομέρειες για τις δράσεις του ΔΑΑ σε σχέση με την Προστασία και Ανάδειξη του Υγροτόπου Αρτέμιδας παρατίθενται στο κεφάλαιο της Κοινωνικής Δέσμευσης. Άλλες δραστηριότητες Τον Ιούνιο στο πλαίσιο των Βραβείων Περιβαλλοντικής Ευαισθησίας Οικόπολις για το 2016, απονεμήθηκε στον ΔΑΑ βραβείο για τις δράσεις του σχετικά με την παρακολούθηση των οικοσυστημάτων, την προστασία της βιοποικιλότητας και τη διαχείριση της άγριας ζωής στην περιοχή του Αεροδρομίου. Στις 10 Ιουνίου 2016 διοργανώθηκε για πρώτη φορά στις εγκαταστάσεις του ΔΑΑ ημερίδα με θέμα «Βιοποικιλότητα και Κλιματική Αλλαγή στην Ανατολική Αττική», με τη συμμετοχή 42 εκπροσώπων από Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Πανεπιστήμια, ΜΚΟ και Τρίτα Μέρη. framework of the National and International Conventions for the protection of Biodiversity, especially considering that Eastern Attiki falls within the migration routes used by a number of rare and important bird species. The Vravrona Wetland sustains an important diversity of flora and fauna and habitats. Additional information regarding the initiatives undertaken by AIA to protect and promote the Vravona Wetland is provided in the chapter on Community Engagement. The site sustains 18 important plant taxa, 53 important bird species, 21 important taxa of other terrestrial vertebrates, one (1) important species of fish and nine (9) habitat types. The avifauna observations made by the HOS since AIA adopted the site in 2008 show a continuous increase in the number of bird species recorded at the area, thus indicating the healthy status of the ecosystems. Further to the recordings performed during 2016, the list of bird species at Vravrona reached the 213 with the addition of three (3) new species: Pochard (Aythia ferina), Long-tailed Tit (Aegithalos caudatus) and Brambling (Fringilla montifringilla). Artemis Wetland (Alyki) The Artemis Wetland contains brackish water, is an area of approximately 500 stremmas and hosts significant avifauna. It has been identified as a priority wetland for protection by Athens' 2021 Masterplan. Details for the actions implemented by AIA in 2016 regarding the Protection and Promotion of the Artemis Wetland are provided in the chapter on Community Engagement. Other activities In June, AIA received an Award at the 2016 Environmental Awareness Awards Ecopolis for its actions regarding the monitoring of the ecosystems, the preservation of biodiversity and the management of wildlife in the vicinity of the airport. On June 10th, 2016 AIA organized, at its promises for the first time ever, a workshop on Biodiversity and Climate Change in Eastern Attiki in which 42 representatives from Ministries, Local Government, Universities, NGOs and Third Parties participated. 29

30 30

31 Κοινωνική Δέσμευση / Community Εngagement 31

32 O ΔΑΑ καταρτίζει ετησίως εταιρικό Σχέδιο Κοινωνικής Δέσμευσης (ΣΚΔ), το οποίο περιλαμβάνει πλήθος εθελοντικών πρωτοβουλιών με δράσεις και προγράμματα που συνεισφέρουν σε όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού ιστού. Η έμπρακτη δέσμευση του ΔΑΑ πέρα των συμβατικών υποχρεώσεών του είναι σταθερή και διαχρονική αποσκοπώντας στη στήριξη ευπαθών ομάδων/κοινωνικών δομών που τα τελευταία χρόνια πλήττονται λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Οι βασικοί άξονες εφαρμογής του ΣΚΔ στοχεύουν στην εκπαίδευση και την κοινωνική αρωγή ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζονται δραστηριότητες που προβάλλουν τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την προστασία του περιβάλλοντος στις κοινότητες που γειτνιάζουν με το αεροδρόμιο. Όλα τα έργα και οι δράσεις αξιολογούνται και ιεραρχούνται μέσα από την αδιάλειπτη συνεργασία και το διάλογο της Εταιρείας του Αεροδρομίου με την τοπική Αυτοδιοίκηση, τις κατά τόπους αρχές και τους τοπικούς συλλόγους. Επικοινωνία Συναντήσεις Το 2016 πραγματοποιήθηκαν 216 συναντήσεις με τους Δημάρχους και άλλους αιρετούς των όμορων Δήμων, με Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις, με Τοπικούς Συλλόγους, σχολεία αλλά και κατοίκους συμβάλλοντας στο κοινωνικό σύνολο μέσω του εποικοδομητικού διαλόγου. Εκπαίδευση Πρόγραμμα Ανακύκλωσης & Επιβράβευσης στα Σχολεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος. Συνεχίστηκε το Πρόγραμμα Ανακύκλωσης του ΔΑΑ σε όλα τα 27 δημόσια σχολεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος στοχεύοντας στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και τη μείωση της ποσότητας απορριμμάτων που καταλήγουν στα ΧΥΤΑ. Όλα τα σχολεία επιβραβεύτηκαν με οικονομική ενίσχυση για το εκπαιδευτικό τους έργο. Υποτροφίες & Χρηματικά Βραβεία Η Εταιρεία Αεροδρομίου χορήγησε για 14 η συνεχή χρονιά δύο μεταπτυχιακές υποτροφίες σε φοιτητές του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επίσης, για 6 η συνεχόμενη χρονιά απονεμήθηκαν χρηματικά βραβεία σε αριστούχους μαθητές (αυξήθηκαν από 17 σε 36 μαθητές το 2016) των λυκείων των Δήμων Σπάτων-Αρτέμιδος, Κορωπίου, Μαρκοπούλου και Ραφήνας-Πικερμίου, οι οποίο εισήχθησαν το 2016 στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας. Άλλες δράσεις Για 2 η συνεχόμενη χρονιά, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Δίκτυο Μεσόγειος SOS, εκπαιδευτικό πρόγραμμα σε 13 Δημοτικά Σχολεία των Δήμων Ραφήνας-Πικερμίου, Μαρκοπούλου και Κορωπίου με σκοπό την ευαισθητοποίησή των μαθητών σε θέματα διαχείρισης νερού. Συνολικά, μαθητές συμμετείχαν και επιμορφώθηκαν σχετικά με την ορθολογική διαχείριση αυτού του πολύτιμου φυσικού πόρου. Παράλληλα, στους μαθητές διανεμήθηκε μετά το τέλος των παρουσιάσεων σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο. Επίσης, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς υλοποιήθηκε περιβαλλοντικό πρόγραμμα με σκοπό την αύξηση της περιβαλλοντικής Every year AIA prepares a corporate Community Engagement Plan (CEP) which includes a number of voluntary actions and programs that contribute to all aspects of society. AIA s longstanding commitment, which exceeds its legal obligations, is focused on supporting vulnerable groups and social structures that have been impacted by the ongoing economic crisis. The CEP contributes to the areas of education and social aid, while also supporting activities that promote culture, athletics and environmental protection in the local communities neighboring the airport. All projects and actions are evaluated and prioritized in continuous cooperation with local authorities and associations. Communication Meetings In 2016, 216 meetings were held with local Mayors and other elected officials of the neighboring municipalities, with Non- Governmental Organizations, with local associations, schools, as well as residents in the context of maintaining a constructive dialogue between the Airport Company and the community. Education Recycling Programme for the Schools of Spata-Artemis Municipality We continued our Recycling Programme with all 27 public schools of the Spata-Artemis Municipality, which aims to enhance environmental awareness and reduce the amount of waste sent to the landfill. All the participating schools were rewarded with significant financial support for their educational materials and other needs. Scholarships & Financial Awards For the 14 th consecutive year, AIA financed two scholarship grants to postgraduate students in the Department of Environmental Studies at the University of the Aegean. Additionally, for the 6 th consecutive year, the top students (expanded from 17 to 36 students in 2016) from schools in the Municipalities of Spata-Artemis, Markopoulo, Koropi and Rafina- Pikermi were offered financial awards following their acceptance to Hellenic universities in

33 ευαισθητοποίησης και τη μεγιστοποίηση των περιβαλλοντικών ωφελειών στην περιοχή των Μεσογείων με παρουσιάσεις, συμπεριλαμβανομένων περιηγήσεων εντός του αεροδρομίου, σε μαθητές της Α Λυκείου του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί έξι (6) παρουσιάσεις Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης σε 253 μαθητές των Λυκείων του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος. Στα πλαίσια της Καλοκαιρινής Εκστρατείας Ανάγνωσης και Δημιουργικότητας του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος ενισχύσαμε τη Δημοτική Βιβλιοθήκη με την προσφορά μεγάλης γκάμας παιδικών βιβλίων. Οικιακός και ηλεκτρικός εξοπλισμός καθώς και κουκέτες για νήπια προσφέρθηκαν στους Δημοτικούς Παιδικούς Σταθμούς Αρτέμιδος, όπως επίσης και ηλεκτρονικός εξοπλισμός σε σχολεία γειτονικών Δήμων. Τέλος, όπως κάθε χρόνο, ο ΔΑΑ προσέφερε για τα Χριστούγεννα δώρα στα 117 νήπια των Δημοτικών Σταθμών στην Αρτέμιδα. Πολιτιστικές Αθλητικές Δράσεις Για 9 η συνεχή χρονιά ολοκληρώθηκε εντός του 2016 η πολιτιστική χορηγία του ΔΑΑ προς το Μουσείο Βραυρώνας. Ο ΔΑΑ ανταποκρίθηκε σε διάφορα αιτήματα που αφορούσαν στη συντήρησηεπιδιόρθωση ηλεκτρικών συστημάτων, την προμήθεια διαφόρων υλικών και ηλεκτρονικού εξοπλισμού που ήταν απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία και ασφάλεια του Μουσείου. Other Actions For the 2 nd consecutive year, we implemented an environmental educational programme in cooperation with the NGO Mediterranean SOS Network at local elementary schools in order to increase student awareness on water management issues. Overall, 1,728 students from the 13 primary schools in Koropi, Markopoulo and Rafina-Pikermi participated and were educated on the principles of sustainable management of this precious natural resource. Furthermore, an informative leaflet was distributed to the students following the presentations. In addition, and within the framework of our continuous efforts to raise environmental awareness and maximise environmental benefits in the Mesogaia area, we invited Spata-Artemis Municipality high school students to the Airport for Environmental Awareness presentations that also included an Airport site tour. In total, 253 students participated in six (6) presentations. We also supported the Summer Reading and Creativity Campaign of Spata-Artemis Municipality in 2016 by providing 89 children s books. Home and electrical appliances and bunk beds were provided to Artemis Municipal kindergartens, as well as electronic equipment to schools in the wider region of Mesogeia. Finally, as every year, AIA offered Christmas gifts to 117 kindergarteners in Artemis. Καλύφθηκε εξ' ολοκλήρου το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων για την μεταφορά των αθλητών της Εθνικής Ομάδας Παγκρατίου Αθλήματος του Σωματείου ΑΣΠΑ Η ΑΡΤΕΜΙΔΑ προκειμένου να συμμετάσχουν στο 7 Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Παγκρατίου που διεξήχθη στην Έμπολη της Ιταλίας. Η συγκομιδή μεταλλείων ήταν πλούσια: 2 Χρυσά, 7 Ασημένια και 8 Χάλκινα. Ο ΔΑΑ υποστήριξε με υπερηφάνεια τη συμμετοχή της ομάδας σε αυτή τη σημαντική εκδήλωση για 2 η συνεχή χρονιά. Επίσης, παρασχέθηκε οικονομική ενίσχυση προς τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους για την στήριξη των πολιτιστικών δραστηριοτήτων τους και προς μεγάλους αθλητικούς συλλόγους για την κάλυψη εξόδων των αθλητικών τους δράσεων. Cultural Athletic Activities For the 9 th consecutive year, we made a significant donation to the Vravrona Museum. Specifically, AIA responded to several requests concerning the maintenance or repair of building infrastructure, as well as the procurement of various materials and electronic equipment critical for the smooth operation and security of the museum. We also provided airline tickets to the athletes and coaches of the Hellenic National Pangration Team to facilitate their participation in the 7 th World Pangration Championship held in Italy, where their metal haul amounted to: 2 gold, 7 silver and 8 bronze metals. AIA proudly sponsored the team s participation in this important event for the 2 nd consecutive year. In addition, financial assistance was provided to local cultural associations for their annual cultural activities as well as to major local athletic associations for their athletic events. Πολιτιστική Κληρονομιά Η μόνιμη «Έκθεση Αρχαιολογικών Ευρημάτων» (Μουσείο) παραμένει ανοικτή σε επιβάτες και επισκέπτες καθημερινά από τις 6 π.μ. έως τις 11 μ.μ. To 2016, περίπου 230 χιλιάδες άτομα επισκέφτηκαν το Μουσείο. Cultural Heritage The permanent Exhibition of Archaeological Findings (Museum) is open for passengers and visitors daily from 6am to 11pm. In 2016, approximately 230 thousand people visited the Museum. 33

34 Κοινωνικές Δράσεις Όπως κάθε χρόνο, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος προσφέρθηκε οικονομική βοήθεια σε άπορες οικογένειες και μοναχικά άτομα στις εορτές του Πάσχα και των Χριστουγέννων καθώς και του Φιλανθρωπικού Συλλόγου Φίλων της Μουσικής «Χορωδία Βραυρωνίας Αρτέμιδος» για την προσφορά γευμάτων αγάπης. Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς ενισχύθηκε το Κοινωνικό Παντοπωλείο του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος με σχολικά είδη. Οικονομική χορηγία προσφέρθηκε για την κατασκευή και τον εξοπλισμό δίκλινης μονάδας του Ξενώνα της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας «ΓΑΛΙΛΑΙΑ», ίδρυμα εξαρτώμενο από την Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Προσφέρθηκαν μηχανήματα φυσιοθεραπείας καθώς και φάρμακα και παραφαρμακευτικά υλικά για τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Σπάτων-Αρτέμιδος. Ενισχύθηκε η περιβαλλοντική δράση καθαρισμού των ακτών της Αρτέμιδος που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή των εθελοντών του Let's Do It Greece και μαθητών σχολείων της Αρτέμιδος καθώς και εκπροσώπων τοπικών συλλόγων. Ο ΔΑΑ προσέφερε τρία (3) πλήρως εξοπλισμένα Ασθενοφόρα στο ΕΚΑΒ το οποίο διαχειρίζεται το Ιατρείο του Αεροδρομίου. Συγκεκριμένα, η δωρεά περιλάμβανε ένα συμβατικό Ασθενοφόρο, μια Κινητή Ιατρική Μονάδα, και ένα ειδικό όχημα μεταφοράς υπέρβαρων ατόμων (έως 450 κ.), καθώς και ένα ειδικό φορείο μεταφοράς θερμοκοιτίδας για νεογνά, συμπεριλαμβάνοντας ένα επιπρόσθετο συμβατικό φορείο με τη βάση του. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται σημαντικά η επιχειρησιακή δυνατότητα του ΕΚΑΒ στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων, πέριξ του Αεροδρομίου, ενώ αναβαθμίζεται ποιοτικά και η παροχή υπηρεσιών από το ΕΚΑΒ, σε υπέρβαρα άτομα με το ειδικό Ασθενοφόρο. Δόθηκε χρηματική βοήθεια προς τον Ιερό Ναό Παναγίας Βλαχερνών Παλλήνης προκειμένου να ολοκληρωθεί έργο κατασκευής χώρου εστίασης απόρων ανακαινίζοντας χώρους του Ιερού Ναού. Εγκρίθηκε χρηματικό ποσό για την ενίσχυση του Συλλόγου Πράσινος Λόφος Αρτέμιδος προκειμένου να επισκευάσει και πιστοποιήσει την παιδική χαρά της περιοχής σύμφωνα με την ισχύουσα Ελληνική Νομοθεσία και τα Ευρωπαϊκά πρότυπα. Δόθηκαν υλικά και εξοπλισμός πυρόσβεσης στους εργαζομένους και εθελοντές του Συνδέσμου Δήμων για την Προστασία & Ανάπλαση του Πεντελικού (Σ.Π.Α.Π). Τέλος, προσφέρθηκαν φάρμακα στο Δήμο Σπάτων-Αρτέμιδος για την περίθαλψη των αδέσποτων ζώων καθώς και ζωοτροφές σε τοπικά φιλοζωικά σωματεία για τη σίτιση των αδέσποτων της περιοχής. Άλλες Κοινωνικές Δράσεις Επιπλέον, ο ΔΑΑ υποστήριξε μέλη της αεροδρομιακής κοινότητας προκειμένου να διασφαλιστεί το ομαλό λειτουργικό περιβάλλον καθώς και πυροσβεστικές υπηρεσίες προκειμένου να συνεισφέρει στην ετοιμότητα και απόκριση τους σε περίπτωση πυρκαγιάς στην περιοχή γύρω από το αεροδρόμιο. Social Activities As every year, in cooperation with the Social Services of Spata- Artemis Municipality, AIA provided financial assistance to families and individuals in need at both Easter and Christmas. In addition, supermarket vouchers were provided to a local philanthropic association to facilitate the preparation of meals. Furthermore, at the start of the school year, school supplies were provided to the Spata-Artemis Municipality social supermarket. Financial support was provided to the Palliative Care Unit "Galilaia" which belongs to the Holy Metropolis Mesogaias and Lavreotiki for the construction of a fully equipped double room unit that will host local residents. Physiotherapy equipment as well as medicine were offered to the Municipality of Spata-Artemis to support its Social Services Programs. Financial support was provided for the clean-up of the coastal area of Artemis in the context of the Let s Do It Greece campaign in which students from local primary schools as well as local associations representatives participated. AIA donated three (3) highly equipped ambulances to the National Center for Health Emergency Response (EKAV), which operates the Airport s medical unit. Specifically, the donation included a conventional ambulance, a mobile medical unit, and a special vehicle for the transportation of overweight persons (up to 450 kg), including a special newborn incubator carrier and an additional conventional stretcher with its base. This significantly boosts the operational capacity of EKAV in the wider area of Mesogeia, around the Airport, while the ability of EKAV to treat and transport overweight people is further enhanced. Financial support was provided to the Holy Church Panagia Vlachernon Pallinis in order to finalize its project to construct a separate facility where meals will be prepared for people in need. Financial assistance was provided to the Artemis Green Hill Association in order to repair and certify a playground in its area in accordance with the applicable Greek Legislation and the European Standards. In addition, fire life safety materials and equipment were provided to the employees and volunteers of the Municipalities Association for the Protection and Regeneration of Mt. Penteli. Finally, medicine was offered to the Municipality of Spata-Artemis for the treatment of stray animals as well as pet food to local animal welfare associations. Other CR Activities AIA continues to support various members of the Airport Community in their efforts to maintain a smooth operational environment as well as several surrounding fire life safety services in order to improve fire readiness and response in the area surrounding the Airport. 34