Ρφκμιςθ ιςοηυγίου νατρίου, φδατοσ, καλίου. ωτιρθσ Ζαρογιάννθσ Επίκ. Κακθγθτισ Φυςιολογίασ Εργαςτιριο Φυςιολογίασ Σμιμα Ιατρικισ Π.Θ.

Transcript

1 Ρφκμιςθ ιςοηυγίου νατρίου, φδατοσ, καλίου ωτιρθσ Ζαρογιάννθσ Επίκ. Κακθγθτισ Φυςιολογίασ Εργαςτιριο Φυςιολογίασ Σμιμα Ιατρικισ Π.Θ. 18/11/2016 Φυςιολογία Συςτημάτων Ακαδημαϊκό Έτοσ

2 Τροποποίηςη από: Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Μζςο Ημεριςιο Ιςοηφγιο ωματικοφ Υδατοσ ςε ζναν Ενιλικα Πρόςλθψθ ε υγρά τροφι ε ςτερεά τροφι Μεταβολικά παραγόμενο Σφνολο Απζκκριςθ Ανεπαίςκθτθ απϊλεια (δζρμα και πνεφμονεσ) Αδθλοσ Ιδρϊτασ Κόπρανα Οφρα Σφνολο 1200 ml 1000 ml 350 ml 2550 ml 900 ml 50 ml 100 ml 1500 ml 2550 ml

3 Τροποποίηςη από: Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ημεριςια Πρόςλθψθ και Απζκκριςθ Χλωριοφχου Νατρίου Πρόςλθψθ Σροφι Απζκκριςθ Ιδρϊτασ Κόπρανα Οφρα Σφνολο Σφνολο g g 0.25 g 0.25 g 10 g g

4 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη φηευξθ επαναρρόφθςθσ νατρίου & φδατοσ 1) Μεταφορά νατρίου από τον ςωλθναριακό αυλό ςτο διάμεςο υγρό με τθν λειτουργία τθσ: α. Na-K- ATPάςθ και β. Δευτερογενισ ενεργθτικι μεταφορά νατρίου και άλλων ουςιϊν ι διευκολυνόμενθ διάχυςθ. 2) Απομάκρυνςθ ωςμωλυτϊν (διαλυμζνων ουςιϊν) οδθγεί ςε μείωςθ τθσ ωςμωμοριακότθτασ του ςωλθναριακοφ αυλοφ (αφξθςθ ςυγκζντρωςθσ νεροφ). Παράλλθλα αυξάνεται θ ωςμωμοριακότθτα του διάμεςου υγροφ.

5 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη φηευξθ επαναρρόφθςθσ νατρίου & φδατοσ 1) μ 2) Α 3) Η κλίςθ ωςμωμοριακότθτασ οδθγεί ςτθ μετακίνθςθ φδατοσ από το ςωλθναριακό αυλό ςτο διάμεςο υγρό διακυτταρικά και παρακυτταρικά. 4) Μεταφορά των διαλυμζνων ουςιϊν (νάτριο, αμινοξζα, κτλ) ςτα περιςωλθναριακά τριχοειδι ωσ ροι όγκου.

6 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ορμονικό ζλεγχοσ: Ακροιςτικόσ πόροσ Α ΟΡΜΟΝΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΔΑΣΟ Αγγειοπιεςίνθ (βαηοπρεςίνθ) ι αντιδιουρθτικι ορμόνθ (αντιδιουρθτικι ορμόνθ) διεγείρει τθν ενςωμάτωςθ (μζςω εξωκυττάρωςθσ) διαφλων φδατοσ (AQP2) ςτθν κορυφαία επιφάνεια Αφξθςθ επαναρρόφθςθσ φδατοσ. *Χαμθλι αγγειοπιεςίνθ Τδατικι διοφρθςθ *Άποιοσ διαβιτθσ (διοφρθςθ 23.3L/d)

7 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ορμονικό ζλεγχοσ: Ακροιςτικόσ πόροσ Α ΟΡΜΟΝΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΔΑΣΟ Αντίκετθ περίπτωςθ αυτι του ςακχαρϊδουσ διαβιτθ, όπου ζχουμε ωςμωτικι διοφρθςθ λόγω αυξθμζνθσ απζκκριςθσ γλυκόηθσ. Εάν θ πρόςλθψθ νεροφ ξεπερνά τθν μζγιςτθ απζκκριςθ φδατοσ τότε οδθγοφμαςτε ςε δθλθτθρίαςθ από φδωρ, υπότονο εξωκυττάριο χϊρο και επομζνωσ κυτταρικό οίδθμα

8 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ρφκμιςθ Νατρίου Απεκκρινόμενο νάτριο = Διθκοφμενο - Επαναρροφοφμενο

9 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ρενίνθ-Αγγειοτενςίνθ- Αλδοςτερόνθ

10 φςτθμα ρενίνθσ - αγγειοτενςίνθσ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

11 φςτθμα ρενίνθσ - αγγειοτενςίνθσ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

12 Ρενίνθ Προ-προ-ορμόνθ 406 αμινοξζων Προρενίνθ 383 αμινοξζα Ρενίνθ 340 αμινοξζα χεδόν αποκλειςτικά προϊόν των νεφρϊν θ ενεργόσ ρενίνθ χθματίηεται ςτα κοκκιϊδθ κφτταρα (παραςπειραματικά) τθσ παραςπειραματικισ ςυςκευισ Βιολογικόσ χρόνοσ υποδιπλαςιαςμοφ είναι 80 λεπτά Διάςπαςθ του δεκαπεπτιδίου αγγειοτενςίνθσ Ι από το αμινοτελικό άκρο του αγγειοτενςινογόνου

13 Αγγειοτενςινογόνο 453 αμινοξζα φνκεςθ ςτο ιπαρ Η κυκλοφοροφςα ποςότθτα αυξάνεται από τα γλυκοκορτικοειδι, κυρεοειδικζσ ορμόνεσ, οιςτρογόνα, διάφορεσ κυτταροκίνεσ και αγγειοτενςίνθ ΙΙ

14 Μετατρεπτικό ζνηυμο τθσ αγγειοτενςίνθσ Καταλφει τθ μετατροπι τθσ αγγειοτενςίνθσ Ι ςε αγγειοτενςίνθ ΙΙ Παράλλθλα απενεργοποιεί τθν βραδυκινίνθ Ενδοκθλιακά κφτταρα (κυρίωσ πνεφμονεσ) Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

15 Αγγειοτενςίνθ ΙΙ 8-πεπτίδιο Γριγοροσ μεταβολιςμόσ Χρόνοσ θμίςειασ ηωισ 1-2 λεπτά Αγγειοτενςίνθ ΙΙΙ Παράγωγο του μεταβολιςμοφ τθσ αγγειοτενςίνθσ ΙΙ από αμινοπεπτιδάςθ (7-πεπτίδιο) Αγγειοτενςίνθ ΙV Παράγωγο του μεταβολιςμοφ τθσ αγγειοτενςίνθσ ΙΙ από αμινοπεπτιδάςθ (6-πεπτίδιο) Μεταβολιςμόσ τθσ ςε ερυκροκφτταρα και άλλουσ ιςτοφσ

16 Δράςεισ αγγειοτενςινϊν Αγγειοτενςίνθ Ι Πρόδρομοσ τθσ αγγειοτενςίνθσ ΙΙ Αγγειοτενςίνθσ ΙΙ φςπαςθ αγγείων 4-8 φορζσ ιςχυρότερθ τθσ νορεπινεφρίνθσ Αγγειοτενςίνθ ΙΙ Δράςθ ςτο φλοιό των επινεφριδίων προσ αφξθςθ ζκκριςθσ αλδοςτερόνθσ Αγγειοτενςίνθ ΙΙ Δράςθ ςε μεταγαγγλειακοφσ ςυμπακθτικοφσ νευρϊνεσ προσ απελευκζρωςθ νορεπινεφρίνθσ, ςφςπαςθ μεςαγγειακϊν κυττάρων (μείωςθ GFR), αφξθςθ επαναρρόφθςθσ νατρίου ςτα νεφρικά ςωλθνάρια

17 Δράςεισ αγγειοτενςινϊν Αγγειοτενςίνθ ΙΙ Δράςθ ςτον εγκζφαλο προσ ελάττωςθ τσ ευαιςκθςίασ του αντανακλαςτικοφ των ταςεουποδοχζων όποτε ενιςχφεται θ δράςθ τθσ ςτθν αρτθριακι πίεςθ. Επίςθσ αφξθςθ τθσ ζκκριςθσ βαηοπρεςίνθσ. Αγγειοτενςίνθ ΙΙΙ 40% τθσ δράςθσ τθσ αγγειοτενςίνθσ ΙΙ ςτθν αφξθςθ τθσ αρτθριακισ πίεςθσ και 100% ςτθν ζκκριςθ αλδοςτερόνθσ Τπάρχουν τοπικά ςυςτιματα ρενίνθσ-αγγειοτενςίνθσ για τοπικι παραγωγι αγγειοτενςίνθσ ΙΙ Καρδιά, λίποσ, φλοιόσ επινεφριδίων, όρχεισ, εξωκρινισ μοίρα παγκρζατοσ κ.α.

18 Προςταςία όγκου Σα ερεκίςματα μεταβολισ όγκου υπερκαλφπτουν τθν ωςμωτικι ρφκμιςθ τθσ ζκκριςθσ βαηοπρεςςίνθσ Αγγειοτενςίνθ ΙΙ διεγείρει ζκκριςθ αλδοςτερόνθσ & βαηοπρεςςίνθσ, προκαλεί δίψα, ςυςπά τα αγγεία οπότε ζχει ςθμαντικό ρόλο ςτθν απάντθςθ του οργανιςμοφ ςτθν υπογκαιμία Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

19 Προςταςία όγκου Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

20 Προςταςία όγκου Η αφξθςθ του όγκου του εξωκυττάριου υγροφ αυξάνει τθν ζκκριςθ του κολπικοφ και εγκεφαλικοφ νατριουρθτικοφ πεπτιδίου (ANP & BNP)και προκαλεί νατριοφρθςθ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

21 Νατριουρθτικά πεπτίδια Διαςτολι προςαγωγϊν αρτθριδίων, χαλάρωςθ μεςαγγειακϊν κυττάρων και εν τζλει αφξθςθ του GFR Αναςτολι επαναρρόφθςθσ νατρίου ςτα ακροιςτικά ςωλθνάρια Αφξθςθ διαπερατότθτασ τριχοειδϊν -> Εξαγγείωςθ υγροφ -> Μείωςθ πίεςθσ Χαλάρωςθ των λείων αγγειακϊν μυϊν Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

22 Τποδοχείσ νατριουρθτικϊν πεπτιδίων Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

23 Ρφκμιςθ Υδατοσ Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

24 Εφίδρωςθ Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

25 Δίψα και όρεξθ νατρίου Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

26 Άμυνα τονικότθτασ ε περίπτωςθ αφξθςθσ τθσ ωςμωτικότθτασ του πλάςματοσ αυξάνεται θ ζκκριςθ βαηοπρεςςίνθσ και διεγείρεται ο μθχανιςμόσ τθσ δίψασ. ε περίπτωςθ υποτονικοφ πλάςματοσ θ ζκκριςθ βαηοπρεςςίνθσ μειϊνεται και αποβάλλεται νερό ελεφκερο θλεκτρολυτϊν.

27 Άμυνα τονικότθτασ Η ζκκριςθ βαηοπρεςςίνθσ αναςτζλλεται ςε μζγιςτο βακμό ςτα 285 mosm/kg και διεγείρεται ςε υψθλότερεσ τιμζσ. Φυςιολογικι ωςμωτικότθτα πλάςματοσ mosm/kg Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

28 Άμυνα τονικότθτασ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

29 Τποδοχείσ βαηοπρεςςίνθσ Τποδοχείσ βαηοπρεςςίνθσ V 1 V 2 V 1A V 1B V 2 Τδρόλυςθ φωςφατιδυλινοςιτόλθσ και αφξθςθ ενδοκυττάριου Ca +2 Μζςω G s πρωτεϊνθσ και αφξθςθ του camp

30 Μεταβολιςμόσ - Δράςεισ Μεταβολιςμόσ βαηοπρεςςίνθσ Απενεργοποίθςθ ςτο ιπαρ και ςτουσ νεφροφσ Βιολογικόσ χρόνοσ υποδιπλαςιαςμοφ -> 18 λεπτά Δράςεισ Κατακράτθςθ νεροφ (Αντιδιουρθτικι ορμόνθ - ADH) Αφξθςθ διαπερατότθτασ ακροιςτικϊν πόρων ςε νερό -> αφξθςθ ειςροισ νεροφ ςτον υπζρτονο διάμεςο χϊρο των νεφρικϊν πυραμίδων. Ρφκμιςθ τθσ ωςμωτικότθτασ των ςωματικϊν υγρϊν.

31 Μεταβολιςμόσ - Δράςεισ βαηοπρεςςίνθσ Δράςεισ διζγερςθσ των V 1Α υποδοχζων Αγγειοςυςπαςτικι δράςθ τθσ βαηοπρεςςίνθσ Ιςχυρόσ διεγζρτθσ των λείων μυϊν Απαιτοφνται μεγάλεσ ποςότθτεσ βαηοπρεςςίνθσ για αγγειοςυςπαςτικεσ δράςεισ (διότι δρα και ςτον εγκζφαλο για τθν ελλάτωςθ τθσ καρδιακισ παροχισ) V 1A ςτο ιπαρ και ςτον εγκζφαλο V 1B ςτον πρόςκιο λοβό τθσ υπόφυςθσ

32 Μεταβολιςμόσ - Δράςεισ βαηοπρεςςίνθσ Δράςεισ διζγερςθσ των V 2 υποδοχζων Ενεργοποίθςθ τουσ ςτθν επιφάνεια των βαςικϊν κυττάρων των ακροιςτικϊν πόρων Ενςωμάτωςθ Τδατοπορινϊν 2 ςτθν κορυφαία επιφάνεια Αφξθςθ τθσ διευκολυνόμενθσ διαχυςθσ νεροφ και άρα ςυμπφκνωςθσ των οφρων Δίαυλοι υδατοπορίνθσ-2 βρίςκονται αποκθκευμζνοι ςε ενδοςωμάτια ςτο εςωτερικό των βαςικϊν κυττάρων

33 Ελεγχοσ ζκκριςθσ βαηοπρεςςίνθσ Αποκθκεφεται ςτον οπίςκιο λοβό τθσ υπόφυςθσ Εκκρίνεται ςτο αίμα ωσ αποτζλεςμα διζγερςθσ από ερεκίςματα που αςκοφνται ςε νευρικζσ ίνεσ που περιζχουν τθν ορμόνθ Η ρφκμιςθ γίνεται από ωςμωχποδοχείσ που βρίςκονται ςτον πρόςκιο λοβό του υποκαλάμου

34 Επίδραςθ του όγκου ςτθν ζκκριςθ βαηοπρεςςίνθσ Οι υποδοχείσ χαμθλισ πίεςθσ (μεγάλεσ φλζβεσ, δεξιό και αριςτερό κόλπο και πνευμονικά αγγεία) είναι οι κφριοι μεςολαβθτζσ των επιδράςεων του όγκου ςτθν ζκκριςθ βαηοπρεςςίνθσ. Ήπιεσ μεταβολζσ ςτθν μείωςθ του όγκου του αίματοσ που μειϊνουν τθν κεντρικι φλεβικι πίεςθ μποροφν να αυξιςουν τθν βαηοπρεςςίνθ του πλάςματοσ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

35 Κλινικζσ εφαρμογζσ Κεντρικόσ άποιοσ διαβιτθσ Νεφρογενισ άποιοσ διαβιτθσ Πολυουρία & πολυδιψία ddavp α-διάμινο-d-αργινίνθ βαηοπρεςςίνθ για τθν κεραπεία ανεπάρκειασ βαηοπρεςςίνθσ Ganong s Ιατρική Φυςιολογία, Barrett, Brooks, Boitano and Barman. Εκδόςεισ Παςχαλίδησ 2014

36 Ρφκμιςθ Καλίου Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

37 Ρφκμιςθ ζκκριςθσ καλίου Απζκκριςη Νεφρικό ωμάτιο ΕΕ ΛΚΑΧ ΠΑΑΧ ΑΕ ΑΠ Ποςότθτα καλίου που εκκρίνεται = ποςότθτα καλίου που προςλαμβάνεται *Η ζκκριςθ μειϊνεται όταν μειϊνεται θ ποςότθτα νατρίου ςτο ΑΕ * Η ζκκριςθ μειϊνεται αν αυξθκεί θ απϊλεια πρωτονίων (λόγω K-H-ATPάςθσ ςτουσ ΑΠ)

38 Ρφκμιςθ Καλίου Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη 2001.

39 Φυςιολογία του Ανθρώπου. 8 η Έκδοςη. Vander, Sherman, Luciano, Τςακόπουλοσ. Εκδόςεισ Παςχαλίδη Ρφκμιςθ Καλίου Σα κφτταρα ζκκριςθσ αλδοςτερόνθσ του φλοιοφ των επινεφριδίων είναι καλιο-ευαίςκθτα (Ευαίςκθτα ςτθν εξωκυττάρια ςυγκζντωςθ Καλίου) Αφξηςη εξωκυττάριασ ςυγκζντρωςησ οδηγεί ςε αφξηςη ζκκριςησ αλδοςτερόνησ.