ΣΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΤ ΔΙΕΠΕΙ ΣΑ ΩΜΑΣΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΣΟΤ ΤΠΟΥΡΕΩΕΙ

Transcript

1 ΑΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Σ.Σ. ΥΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΚΑΙ ΥΡΗΜΑΣΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ με θέμα: ΣΟ ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΤ ΔΙΕΠΕΙ ΣΑ ΩΜΑΣΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΣΟΤ ΤΠΟΥΡΕΩΕΙ της ησλιανής Νηένηε Α.Μ.: Επιβλέποσζα Καθηγήηρια: Αικαηερίνη Δεδούλη ΑΘΗΝΑ, 1 ΜΑΡΣΙΟΤ 2016

2

3 Περιεχόμενα Πίνακασ ςυντομογραφιϊν ςελ. II Περίλθψθ ςελ. III Ειςαγωγι ςελ. 1 Κεφάλαιο 1: Ζννοια ωματείου.ςελ. 3 Κεφάλαιο 2: Διάκριςθ του ωματείου από άλλεσ ζννομεσ ςχζςεισ ςελ. 7 Κεφάλαιο 3: Θ ςφςταςθ του ωματείου.ςελ. 9 Κεφάλαιο 4: Γενικι υνζλευςθ.. ςελ. 13 Κεφάλαιο 5: Διοικθτικό υμβοφλιο ςελ. 19 Κεφάλαιο 6: Ελεγκτικι Επιτροπι. ςελ. 23 Κεφάλαιο 7: Καταςτατικό. ςελ. 27 Κεφάλαιο 8: υνδικαλιςτικζσ ενϊςεισ. ςελ. 31 Κεφάλαιο 9: Φορολογικι μεταχείριςθ των ωματείων..ςελ. 35 Επίλογοσ..ςελ. 41 Βιβλιογραφία ςελ. 43 Παράρτθμα ςελ. 45 I

4 ΠΙΝΑΚΑ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ Εδϊ παρακζτω κάποιεσ ςυντομογραφίεσ που χρθςιμοποιϊ επανειλθμμζνα μζςα ςτθν εργαςία. Γ : Γενικι υνζλευςθ Δ: Διοικθτικό υμβοφλιο ΑΚ: Αςτικόσ Κϊδικασ ΚΑΔ: Κωδικόσ Άςκθςθσ Δραςτθριότθτασ ΔΟΤ: Δθμόςια Οικονομικι Τπθρεςία ΑΦΜ: Αρικμόσ Φορολογικοφ Μθτρϊου II

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Θ παροφςα (πτυχιακι) εργαςία γίνεται ςτα πλαίςια του προπτυχιακοφ προγράμματοσ ςπουδϊν του Σμιματοσ Λογιςτικισ και Χρθματοοικονομικισ του ΑΕΙ Πειραιά Σ.Σ.. τθν εργαςία αυτι κα πραγματευτϊ το κζμα «Σο Δίκαιο των ωματείων και οι Οικονομικζσ τουσ Τποχρεϊςεισ». Για τθ ςυλλογι όλων των πλθροφοριϊν κατζφυγα ςε βιβλιοκικεσ τθσ Νομικισ χολισ Ακθνϊν, κακϊσ επίςθσ και ςτθν κεντρικι Βιβλιοκικθ του Ιδρφματόσ μασ. Επίςθσ, ςθμαντικι πθγι πλθροφόρθςθσ αποτζλεςε το διαδίκτυο, αφοφ βζβαια για τθν κάκε πλθροφορία γινόταν θ απαραίτθτθ διαςταφρωςθ ςτοιχείων. Σο διαδίκτυο βοικθςε περιςςότερο ςε πλθροφορίεσ ςχετικά με τθ φορολογία, μιασ και οι βιβλιογραφικζσ πθγζσ για αυτι είναι ςχεδόν ανφπαρκτεσ, εφόςον αλλαγζσ επζρχονται μζρα με τθ μζρα. υγκεντρϊνοντασ όλα αυτά τα ςτοιχεία πάνω ςτο κζμα τθσ εργαςίασ, τα μελζτθςα και κατόπιν ςυνζγραψα τθν εργαςία. τόχοσ ιταν να είναι περιεκτικι και πλιρθσ. III

6 IV

7 ΕΙΑΓΩΓΗ Σο ωματείο ωσ φορζασ ςυλλογικισ δράςθσ ςτθ ςφγχρονθ κοινωνία τθσ απομόνωςθσ ςυνιςτά κοινωνικό κφτταρο που δραςτθριοποιεί ευρφτερεσ κοινωνικζσ δυνάμεισ ςε κετικζσ κατευκφνςεισ χωρίσ το ςτοιχείο τθσ οικονομικισ εκμετάλλευςθσ. Επομζνωσ, δθμιουργείται μια πρόςκετθ υποχρζωςθ διαφφλαξθσ του κεςμοφ από κάκε προςπάκεια ςτρζβλωςθσ και μετατροπισ του ςε φορζα εκμετάλλευςθσ και αιςχροκζρδειασ. Γι αυτό το λόγο υπάρχει πλζον το επιχειρθςιακό ςχζδιο ελζγχου των ωματείων ςτθ ςτιριξθ του υγιοφσ ωματείου με τον ζλεγχο και τθν αποβολι από το χϊρο εκείνων που εκμεταλλευόμενοι τθν κοινωνικι ευαιςκθςία δραςτθριοποιοφνται και τα μετατρζπουν ςε κερδοςκοπικζσ επιχειριςεισ για προςωπικό τουσ όφελοσ. Σο ςυνταγματικά κατοχυρωμζνο δικαίωμα του ςυνεταιρίηεςκαι προςτατεφει τθ λειτουργία του ωματείου ωσ κεςμοφ αφιλοκερδοφσ κοινωνικισ προςφοράσ ςε τομείσ φιλανκρωπικοφσ, πολιτιςτικοφσ, ακλθτικοφσ, εκπαιδευτικοφσ, κλπ. ε αυτό το ςθμείο κάνω μια μικρι αναφορά ςτο φνταγμα του 1975, βάςει του οποίου λειτουργοφν και τα ωματεία. Σο φνταγμα του 1975, λοιπόν, που ιςχφει ςιμερα ςτθν Ελλάδα ψθφίςτθκε ςτισ 7 Ιουνίου 1975 και ανακεωρικθκε τθ 12 θ Μαρτίου του Περιλαμβάνει 4 μζρθ: Βαςικζσ Διατάξεισ(άρκρα 1-3), Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιϊματα (άρκρα 4-25), Οργάνωςθ και λειτουργία τθσ Πολιτείασ (άρκρα ) και Ειδικζσ διατάξεισ-ανακεϊρθςθ του υντάγματοσ- μεταβατικζσ διατάξεισ, ακροτελεφτια διάταξθ (άρκρα ). Ειςάγει πολλζσ καινοτομίεσ ςχετικά με τθν οργάνωςθ και τθν άςκθςθ τθσ κρατικισ εξουςίασ. Επίςθσ, καταβάλλεται ς αυτό ςοβαρι προςπάκεια να κακοριςκοφν με ςαφινεια τα όρια των αρμοδιοτιτων και των ςχζςεων που αναπτφςςονται μεταξφ των κυριότερων κρατικϊν οργάνων και ιδίωσ των οργάνων τθσ νομοκετικισ και τθσ εκτελεςτικισ λειτουργίασ. Σο ωματείο και θ ςυνδικαλιςτικι οργάνωςθ για να λειτουργιςει και εκπλθρϊςει το ςκοπό του πρζπει να αναπτφξει οριςμζνθ δραςτθριότθτα. Θ τελευταία κατευκφνεται ςτο ςχθματιςμό οριςμζνθσ βουλιςεωσ. Για να επιτευχκεί όμωσ το τελευταίο είναι απαραίτθτθ θ φπαρξθ κακιδρυμζνων, από το νόμο ι το 1

8 καταςτατικό, οργάνων του ωματείου ι τθσ οργάνωςθσ. Μζςω των οργάνων εκφράηεται θ βοφλθςθ του ωματείου. θμαίνει ζνα ςχθματιςμό προςϊπων από τθν αρχι οριςμζνο που δρα και κινείται μζςα ςτα πλαίςια που χαράηει ο νόμοσ και το καταςτατικό. το ςωματειακό δίκαιο τζτοιοι ςχθματιςμοί αποτελοφν θ Γενικι υνζλευςθ, το Διοικθτικό υμβοφλιο, θ Ελεγκτικι Επιτροπι κ.ά. ε αυτιν τθν εργαςία, κα κάνω αρχικά αναφορά ςτθν ζννοια του ωματείου και ςε άλλεσ ζννοιεσ που ςυνδζονται άμεςα με αυτό. τθ ςυνζχεια, για τθν καλφτερθ κατανόθςθ τθσ ζννοιασ παρακζτω μια ςφγκριςθ του ωματείου με άλλεσ ζννομεσ ςχζςεισ. Κατόπιν, παρουςιάηω τι απαιτείται για τθ ςφςταςθ ενόσ ωματείου. Και ακολοφκωσ, γίνεται παρουςίαςθ των βαςικϊν οργάνων του, δθλαδι τθσ Γενικισ υνζλευςθσ, του Διοικθτικοφ υμβουλίου και τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ, ςε τρία ξεχωριςτά κεφάλαια. Δεν κα μποροφςα να παραλείψω και το Καταςτατικό, πάνω ςτο οποίο ςτθρίηεται ςθμαντικά το ωματείο, αφοφ κινείται βάςει αυτοφ(κεφάλαιο 7 ο ). το 8 ο κεφάλαιο γίνεται αναφορά ςτισ υνδικαλιςτικζσ Οργανϊςεισ, τθν τόςο ςθμαντικι αυτι μορφι ωματείων. Και τζλοσ, παρακζτω τισ βαςικζσ οικονομικζσ και φορολογικζσ υποχρεϊςεισ που ζχει ζνα ωματείο. 2

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΝΝΟΙΑ ΩΜΑΣΕΙΟΤ Σο άρκρο 78 του Αςτικοφ Κϊδικα δίνει τθν ζννοια του ωματείου: "Ενωςισ προςϊπων επιδιϊκουςα ςκοπό μθ κερδοςκοπικό αποκτά προςωπικότθτα δια τθσ εγγραφισ εισ το επί τοφτου δθμόςιον βιβλίο, τθροφμενο παρά τω Πρωτοδικείω τθσ ζδρασ αυτοφ. Προσ ςφςταςιν ςωματείου απαιτοφνται είκοςι τουλάχιςτον πρόςωπα" Μθ Κερδοςκοπικά ωματεία: Σα νομικά πρόςωπα διακρίνονται, ανάλογα με τθ φφςθ τουσ, ςε δφο κατθγορίεσ: τα νομικά πρόςωπα δθμοςίου δικαίου και αυτά του ιδιωτικοφ δικαίου. Θ κυριότερθ μορφι νομικϊν προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου είναι οι εταιρίεσ. Εντοφτοισ, υπάρχουν δφο ακόμθ είδθ νομικϊν προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου, τα ιδρφματα και τα ωματεία, θ ςφςταςθ των οποίων τείνει ςτθν επίτευξθ ι προαγωγι μθ κερδοςκοπικοφ ςκοποφ. Ειδικότερα, ςφμφωνα με τθ διάταξθ του άρκρου 78 ΑΚ, ωματείο είναι θ ζνωςθ είκοςι τουλάχιςτον προςϊπων που επιδιϊκει μθ κερδοςκοπικό ςκοπό και θ οποία αποκτά νομικι προςωπικότθτα με τθν εγγραφι τθσ ςε ειδικό δθμόςιο βιβλίο (το βιβλίο των ωματείων) που τθρείται ςτο Μονομελζσ Πρωτοδικείο τθσ ζδρασ του. Για τθν εγγραφι του ωματείου ςτο βιβλίο αυτό υποβάλλεται ςχετικι αίτθςθ ενϊπιον του ανωτζρου δικαςτθρίου, θ οποία και ςυηθτείται κατά τθν εκοφςια δικαιοδοςία. Θ εγγραφι ςτο βιβλίο ωματείων περιλαμβάνει το όνομα και τθν ζδρα του ωματείου, τθ χρονολογία του καταςτατικοφ, τα μζλθ τθσ διοίκθςισ του, κακϊσ και τουσ όρουσ που τθν περιορίηουν. 2 1 Επιχειρθςιακό χζδιο για τον ζλεγχο των ωματείων, Διακζςιμο ςτθν: < *Θμερομθνία προςπζλαςθσ:8/1/ Γιάννθσ,., Οδθγόσ & Φορολογικόσ Οδθγόσ για Πολιτιςτικά ωματεία, Διακζςιμο ςτθν: < *Θμερομθνία προςπζλαςθσ: 4/1/

10 Σο ωματείο μπορεί να ζχει οποιοδιποτε μθ κερδοςκοπικό χαρακτιρα (δεν αποβλζπει ςε κζρδοσ και μάλιςτα χρθματικό) και μθ ανικικο και νόμιμο, π.χ. πολιτικό, μορφωτικό, ψυχαγωγικό, κρθςκευτικό κλπ Ιδιότθτα του Μζλουσ Σα μζλθ αποκτοφν τθν ιδιότθτά τουσ είτε κατά τθ ςφςταςθ του νομικοφ προςϊπου, οπότε και καλοφνται ιδρυτικά, είτε και μεταγενζςτερα, μετά τθ ςφςταςθ του νομικοφ προςϊπου. Από τα μζλθ του νομικοφ προςϊπου ςυγκροτοφνται τα διάφορα ςυλλογικά του όργανα και μζςω των τελευταίων, μετά τθν προβλεπόμενθ ςτο νόμο ι ςτο καταςτατικό διαδικαςία, εκφράηεται θ βοφλθςθ του νομικοφ προςϊπου. Ο νόμοσ και ιδίωσ τα καταςτατικά των διαφόρων ωματείων προβλζπουν διάφορεσ κατθγορίεσ μελϊν (π.χ. δόκιμα, τακτικά κλπ). Θ διάκριςθ των μελϊν ςε διάφορεσ κατθγορίεσ ζχει ςθμαςία κυρίωσ από πλευράσ κακοριςμοφ των δικαιωμάτων και υποχρεϊςεϊν τουσ απζναντι ςτο νομικό πρόςωπο. το καταςτατικό ςφμφωνα και με τθν ΑΚ 80 αρ. 2, ορίηονται οι προχποκζςεισ για τθν απόκτθςθ εκ μζρουσ των ενδιαφερομζνων τθσ ιδιότθτασ του μζλουσ, χωρίσ οι τελευταίοι να ζχουν δικαίωμα να απαιτιςουν τθν εγγραφι τουσ ωσ μζλθ. 4 το Παράρτθμα 1 παρατίκεται ζνα υπόδειγμα αίτθςθσ εγγραφισ μζλουσ ςε ωματείο. 1.3 Νομικό Πρόςωπο Θ ζνωςθ προςϊπων που επιδιϊκει οριςμζνο ςκοπό, όπωσ και κάκε ςφνολο περιουςίασ που εξυπθρετεί οριςμζνο ςκοπό, μποροφν να αποκτιςουν νομικι προςωπικότθτα, εφόςον τθρθκοφν οι όροι που αναγράφονται ςτο νόμο. Για τθ ςφςταςθ του νομικοφ προςϊπου απαιτείται ςυςτατικι πράξθ, θ οποία 3 Χριςτοφιλόπουλοσ, Δ. (2007), Ειςαγωγι ςτο Δίκαιο, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, Ακινα, ςελ Κρθτικόσ, Α. (1994), Όρια Νόμιμθσ Λειτουργίασ υλλογικϊν Οργάνων ωματείων, υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων και υνεταιριςμϊν, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, Ακινα, ςελ

11 ςυντάςςεται εγγράφωσ και καλείται καταςτατικό ι οργανιςμόσ του νομικοφ προςϊπου. 5 5 Μυλωνόπουλοσ, Δ. και Μζντθσ, Γ. χ.χ., Εμπορικό και Εργατικό Δίκαιο, Εκδόςεισ Interbooks, Ακινα, ςελ

12 6

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΔΙΑΚΡΙΗ ΣΟΤ ΩΜΑΣΕΙΟΤ ΑΠΟ ΑΛΛΕ ΕΝΝΟΜΕ ΧΕΕΙ Σο ότι το ωματείο είναι απαραίτθτα νομικό πρόςωπο το κάνει να διακρίνεται από τθν ζνωςη προςώπων του ΑΚ 107. Επιπλζον, ςε μια ζνωςθ προςϊπων δεν απαιτείται ο ελάχιςτοσ αρικμόσ των 20 προςϊπων, όπωσ ςε ζνα ωματείο. Θ ζνωςθ προςϊπων ςτερείται νομικισ προςωπικότθτασ. Αποκτά νομικι προςωπικότθτα όταν μετατραπεί ςε ωματείο ι ςε Αςτικι Εταιρία. Θ αςτικι εταιρία δεν ζχει πάντοτε νομικι προςωπικότθτα, μπορεί να αποκτιςει, όταν επιδιϊκει οικονομικό ςκοπό. τθν περίπτωςθ αυτι πρζπει να δθμοςιευκεί ςτο Πρωτοδικείο το καταςτατικό τθσ και να λάβει τθν νομικι μορφι των εταιρειϊν του εμπορικοφ νόμου (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ, ΑΕ). Εταιρία που τα μζλθ τθσ αςκοφν ελευκζριο επάγγελμα του άρκρου 45 του Ν. 3323/55, χαρακτθρίηεται από το νόμο αςτικι εταιρία και δφναται να αποκτιςει από το νόμο νομικι προςωπικότθτα, παρ ότι τα μζλθ τθσ δεν αςκοφν εμπορικι δραςτθριότθτα, με τθν δθμοςίευςθ του καταςτατικοφ τθσ ςτο Πρωτοδικείο. Διακρίνεται από το ίδρυμα του ΑΚ 108 κακόςον το τελευταίο αποτελεί ςφνολο περιουςίασ, τεταγμζνθσ για εξυπθρζτθςθ ςκοποφ. Θ εκπροςϊπθςθ τθσ εταιρίασ γίνεται επ ονόματι και για λογαριαςμό όλων των εταίρων, αντίκετα το ωματείο εκπροςωπείται από ειδικό όργανο (Διοικθτικό υμβοφλιο), χωρίσ να επθρεάηεται από τθν εναλλαγι και τθν ελεφκερθ είςοδο ι ζξοδο των μελϊν. Θ κατά κάποιο τρόπο διάρκεια τθσ ενϊςεωσ προςϊπων, οριςμζνθ ι αόριςτθ, διακρίνει το ωματείο από τθν απλή ςυνάθροιςη προςώπων του αρκρ.11 του υντάγματοσ 1975 που είναι προςωρινι ςτο χρόνο ενϊ το ωματείο ζχει διάρκεια, με τθν δυνατότθτα εναλλαγισ των μελϊν. Σο κελθμζνο τθσ ςυςτάςεωσ του ωματείου διαφοροποιεί αυτό από τα νομικά πρόςωπα δημοςίου διακαίου ςτα οποία είναι υποχρεωτικι θ ςυμμετοχι οριςμζνθσ κατθγορίασ προςϊπων και θ ςφςταςι τουσ πραγματοποιείται ςυνικωσ με νόμο. Θ οργάνωςθ και λειτουργία του ςωματείου βάςει καταςτατικοφ που ζχει οριςμζνο υποχρεωτικό περιεχόμενο το διακρίνει από τθν εταιρία (ΑΚ741). Εταιρία δεν δφναται να λειτουργιςει με τθν μορφι τθσ αςτικισ εταιρίασ μθ κερδοςκοπικοφ 7

14 χαρακτιρα, όταν θ ωφζλεια που προκφπτει διανζμεται άμεςα ι ζμμεςα ςτα μζλθ τθσ. Θ ευχζρεια τθσ εναλλαγισ των προςϊπων που αποτελοφν το ωματείο το διαφοροποιεί από τθν εταιρία ςτθν οποία με τθν άςκθςθ τθσ καταγγελίασ (ΑΚ ) από τθν πλευρά και ενόσ εταίρου λφνεται θ εταιρία, αποτζλεςμα το οποίο δεν επζρχεται με τθν αποχϊρθςθ μζλουσ ςωματείου. Θ επιδίωξθ ςκοποφ που δεν είναι κερδοςκοπικόσ διακρίνει το ωματείο από τθν εμπορική εταιρία. Σο μθ κερδοςκοπικό του ςκοποφ δεν ςθμαίνει όμωσ εγκατάλειψθ από το ωματείο επιδιϊξεωσ οποιουδιποτε ωφελιματοσ. Εκείνο που αποκλείεται είναι θ διανομι κερδϊν. Διακρίνεται από τισ επαγγελματικζσ οργανώςεισ που ςυνιςτϊνται με τθ μορφι ΝΠΔΔ με νόμο. ϋ αυτζσ δεν αναγνωρίηεται απόλυτθ ελευκερία ειςόδου και εξόδου των μελϊν. Θ ςυμμετοχι είναι υποχρεωτικι (φλλογοσ Ιατρϊν, φλλογοσ Δικθγόρων κ.λπ.). Διακρίνεται, τζλοσ, το ωματείο από τθν κοινωνία επειδι αντικείμενο τθσ κοινωνίασ είναι μόνο δικαίωμα, το οποίο ανικει ςε περιςςότερα άτομα κατ ιδανικά μζρθ. 6 6 Επιχειρθςιακό χζδιο για τον ζλεγχο των ωματείων, Διακζςιμο ςτθν: < *Θμερομθνία προςπζλαςθσ:8/1/ Και Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, ςελ

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΤΣΑΗ ΣΟΤ ΩΜΑΣΕΙΟΤ Σο άρκρο 12 του υντάγματοσ κατοχυρϊνει το δικαίωμα τθσ ελεφκερθσ ςφςταςθσ ωματείου, ςυμμετοχισ, αλλά και αποχϊρθςθσ από αυτό για όλουσ τουσ πολίτεσ. υνταγματικϊσ, όμωσ, είναι εξίςου κατοχυρωμζνθ και θ αρνθτικι ςυνδικαλιςτικι ελευκερία, δθλαδι το δικαίωμα να μθν υπάγεται κανείσ ςτισ ςυλλογικζσ ςυμβάςεισ ςυνδικαλιςτικϊν οργανϊςεων ςτισ οποίεσ δεν ανικει, κακϊσ και το δικαίωμα να μθν μετζχει κανείσ ςε οποιοδιποτε ςωματείο ι ςυνδικαλιςτικι οργάνωςθ, εάν, ςτθν τελευταία περίπτωςθ, ζχει τθν ιδιότθτα του εργαηομζνου. 3.1 Σι Χρειάηεται για τθ φςταςθ ενόσ ωματείου Για τθν ίδρυςθ ωματείου, αρμόδια υπθρεςία είναι θ Περιφερειακι Ενότθτα. Θ ςχετικι αίτθςθ υπεφκυνθ διλωςθ, θ οποία φζρει γνιςια υπογραφι και τθ ςφραγίδα του φορζα, και τα απαραίτθτα δικαιολογθτικά κατατίκενται από τον Πρόεδρο τθσ προςωρινισ διοίκθςθσ ι άλλο εξουςιοδοτθμζνο από αυτόν εκπρόςωπο των ιδρυτικϊν μελϊν. Σα απαραίτθτα δικαιολογθτικά που πρζπει να υποβλθκοφν είναι: Αίτθςθ-Τπεφκυνθ διλωςθ Απλι εξουςιοδότθςθ τθσ προςωρινισ διοικοφςασ επιτροπισ από τα λοιπά ιδρυτικά μζλθ του ωματείου για εκπροςϊπθςθ τουσ με γνιςιεσ υπογραφζσ και ςφραγίδα του ωματείου Απόφαςθ Πρωτοδικείου επικυρωμζνθ Καταςτατικό του ωματείου Πιςτοποιθτικό καταχϊρθςθσ ςτο βιβλίο ωματείων του οικείου Πρωτοδικείου Βεβαίωςθ εγγραφισ ςε Ομοςπονδία ι Ζνωςθ ι αναγνϊριςθ από Γ.Γ.Α. Βιβλία που πρζπει να κωρθκοφν. τθν τελευταία ςελίδα κα κεωρείται και κα ςφραγίηεται θ αρίκμθςθ από το Διοικθτικό υμβοφλιο: Μθτρϊο μελϊν ωματείου 9

16 Πρωτόκολλο Αλλθλογραφία Βιβλίο περιουςιακϊν ςτοιχείων Πρακτικά Γενικϊν υνελεφςεων Πρακτικά Διοικθτικοφ υμβουλίου Βιβλίο Εςόδων-Εξόδων Προχποκζςεισ φςταςθσ ωματείου Ζνωςθ Προςώπων: Απαιτοφνται τουλάχιςτον 20 (είκοςι) άτομα φυςικά πρόςωπα ι νομικά πρόςωπα για τθ ςφςταςθ ωματείου. Θ ςυμμετοχι προςϊπου ςε ωματείο προχποκζτει δικαιοπρακτικι ικανότθτά του. κοπόσ μθ Κερδοςκοπικόσ: Πρόκειται για ουςιϊδθ προχπόκεςθ διατυπωμζνθ με αρνθτικό τρόπο, δθλαδι απαγορεφεται θ επιδίωξθ κζρδουσ. Θ επιδίωξθ κζρδουσ από το ςφνολο (ωματείο) προσ όφελοσ είτε του νομικοφ προςϊπου, είτε των μελϊν δεν επιτρζπεται. Ενδεικτικά δφναται να είναι ο ςκοπόσ, μορφωτικόσ, ψυχαγωγικόσ, φιλανκρωπικόσ, κοινωνικόσ, κρθςκευτικόσ, πολιτικόσ, ακλθτικόσ, πολιτιςτικόσ κ.λπ. Ο ςκοπόσ δεν πρζπει να αντίκειται ςε νόμο ι ςτα χρθςτά ικθ (άρκρο 174 και 178 ΑΚ). Όταν τθροφνται οι ανωτζρω προχποκζςεισ θ ζνωςθ προςϊπων αποκτά νομικι προςωπικότθτα μετά τθν ζκδοςθ δικαςτικισ απόφαςθσ που διαπιςτϊνει τθ ςυνδρομι τοφτων και τθν εγγραφι ςτο ειδικό βιβλίο ωματείων που τθρείται ςτο Πρωτοδικείο τθσ ζδρασ του ωματείου. υςτατικι Πράξθ και Καταςτατικό ωματείου: Θ ςυςτατικι πράξθ είναι ζγγραφθ δικαιοπραξία που περιλαμβάνει τισ δθλϊςεισ βουλιςεωσ των προςϊπων που κα ιδρφςουν το ωματείο. Σο καταςτατικό που δεν περιζχει τουσ από το νόμο υποχρεωτικοφσ όρουσ είναι άκυρο και το Πρωτοδικείο που εξετάηει τθν αίτθςθ για ςφςταςθ ωματείου οφείλει 7 Ίδρσζη ζωμαηείοσ, ένωζης, ομοζπονδίας και θεώρηζη βιβλίων, Διαθέζιμο ζηην: < [Ημερομηνία προζπέλαζης: 20/12/2015]. 10

17 να τθν απορρίψει. Εάν όμωσ ξεφφγει τθσ προςοχισ του δικαςτθρίου, για λόγουσ αςφαλείασ του δικαίου, το ωματείο από τθσ εγγραφισ του αποκτά νομικι προςωπικότθτα και υπάρχει μζχρι να διαλυκεί. Σο Δικαςτιριο περιορίηεται μόνο ςτον ζλεγχο νομιμότθτασ και δεν γίνεται ζλεγχοσ ςκοπιμότθτασ του υπό ίδρυςθ ωματείου. Θ δικαςτικι απόφαςθ περί αναγνϊριςθσ ωματείου διατάςςει τθν δθμοςίευςθ ςτον τφπο τθσ περιλιψεωσ του καταςτατικοφ και τθν εγγραφι ςτο βιβλίο ωματείων. Θ δθμοςίευςθ τθσ περιλιψεωσ του καταςτατικοφ του ωματείου ζχει ςκοπό να λάβουν γνϊςθ οι τρίτοι που πικανόν κίγονται τα ςυμφζροντά τουσ. Σο ωματείο αποκτά προςωπικότθτα από τθσ εγγραφισ ςτο βιβλίο ωματείων. Θ εγγραφι γίνεται μόλισ γίνει τελεςίδικθ θ δικαςτικι απόφαςθ που διατάςςει αυτι και τελεςίδικθ είναι θ απόφαςθ εάν δεν αςκικθκαν κατ αυτισ εμπροκζςμωσ τα νόμιμα ζνδικα μζςα ι αςκικθκαν και απορρίφκθκαν από το αρμόδιο δικαςτιριο. 8 το Παράρτθμα 2, παρατίκεται ζνα υπόδειγμα πρακτικοφ για τθν ίδρυςθ ωματείου. 8 Επιχειρθςιακό χζδιο για τον ζλεγχο των ωματείων, Διακζςιμο ςτθν: < *Θμερομθνία προςπζλαςθσ:8/1/

18 12

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΓΕΝΙΚΗ ΤΝΕΛΕΤΗ Θ Γ είναι το αναγκαίο και ανϊτατο όργανο του ωματείου. Όμωσ, θ Γ δεν πρζπει να ταυτίηεται με τθν ολότθτα των μελϊν του ωματείου, αν και ςχθματίηεται από μζλθ του ωματείου. Θ Γ λόγω τθσ ςθμαςίασ που τθσ δίνει ο νόμοσ δεν επιτρζπεται να καταργθκεί με διάταξθ του καταςτατικοφ. Ο χαρακτθριςμόσ τθσ Γ ωσ του ανωτάτου οργάνου δικαιολογείται από τθν ευρφτθτά τθσ, από τθν αρμοδιότθτά τθσ να λαμβάνει τισ πλζον ςθμαντικζσ αποφάςεισ για τθ ηωι του νομικοφ προςϊπου (π.χ. εκλογι προςϊπων διοικιςεωσ και εποπτείασ, ζγκριςθ ιςολογιςμοφ κλπ) και εντζλει από τθν αρμοδιότθτά τθσ να λαμβάνει απόφαςθ ςε κάκε κζμα για το οποίο δεν κακιδρφεται αρμοδιότθτα άλλου οργάνου. Μζςω τθσ Γ ςχθματίηεται ςε δεδομζνθ ςτιγμι θ βοφλθςθ του νομικοφ προςϊπου. Με βάςθ τισ αρχζσ τθσ απαρτίασ και πλειοψθφίασ λαμβάνεται απόφαςθ ςε οριςμζνο κζμα τθσ θμεριςιασ διάταξθσ. Θ απόφαςθ αυτι ςτθριηόμενθ ςτισ εκφραςμζνεσ δθλϊςεισ βουλιςεωσ κακενόσ μζλουσ μετά τθ νομότυπθ λιψθ τθσ καταλογίηεται ςτο νομικό πρόςωπο και αποτελεί τθ βοφλθςι του. Δεν υπάρχουν πλζον δθλϊςεισ βουλιςεωσ των μελϊν χωριςτά αλλά διλωςθ βουλιςεωσ αυτοφ του νομικοφ προςϊπου θ οποία ςχθματίςτθκε μζςω τθσ Γ. Θ Γ είναι το εςωτερικό όργανο του ωματείου που δεν εκπροςωπεί αυτό απζναντι ςε τρίτουσ (λαμβάνει αποφάςεισ που δεν ενδιαφζρουν άμεςα τουσ τρίτουσ, ζςτω κι αν θ απόφαςθ τθσ Γ γενικϊσ κατευκφνεται ςε δθμιουργία εννόμων ςχζςεων με τρίτουσ). Για παράδειγμα, ςτθν περίπτωςθ που θ Γ αποφαςίηει να ςυνάψει ςφμβαςθ μιςκϊςεωσ γραφείου με τον ιδιοκτιτθ του, θ λιψθ ςχετικισ απόφαςθσ από τθ Γ δεν αρκεί για τθ κεμελίωςθ τζτοιασ ςφμβαςθσ. Απαιτείται επιπροςκζτωσ θ παρεμβολι άλλου οργάνου (ςυνικωσ του Δ), το οποίο με βάςθ τθν προςλθφκείςα απόφαςθ τθσ Γ καταρτίηει το ίδιο τθ ςφμβαςθ μιςκϊςεωσ με τον τρίτο χωρίσ να είναι υποχρεωμζνο να ανακοινϊςει ςτον τρίτο τθν απόφαςθ τθσ Γ. Θ καταχϊρθςθ τθσ αποφάςεωσ ςτα οικεία βιβλία ι θ αναγγελία τθσ δεν είναι απαραίτθτθ προχπόκεςθ του κφρουσ τθσ. 13

20 Επιβάλλεται να γίνεται διάκριςθ μεταξφ αφενόσ μεν τθσ δθλϊςεωσ βουλιςεωσ των μελϊν του ωματείου και αφετζρου του αποτελζςματοσ τθσ ψθφοφορίασ που ςτθρίηεται ςτθν πλειοψθφία των μελϊν. Κανόνεσ που εφαρμόηονται ςτισ κατ ιδίαν ψιφουσ (π.χ. ικανότθτα προσ δικαιοπραξία, ελαττϊματα βουλιςεωσ κλπ) δεν ιςχφουν κατ ανάγκθ και για τθν ίδια τθν απόφαςθ. Θ άκυρθ διλωςθ βουλιςεωσ του μζλουσ που παρζχεται μζςω τθσ ψιφου λόγω ανικανότθτασ προσ δικαιοπραξία τοφτου για οποιοδιποτε λόγο προβλεπόμενο ςτο νόμο, δεν μεταφζρει το ελάττωμα τοφτο ςτθν ίδια τθν απόφαςθ τθσ Γ. τθν πραγματικότθτα πρόκειται περί των ορίων επιρροισ ι επιδράςεωσ τθσ άκυρθσ μεμονωμζνθσ ψιφου ςτθν απόφαςθ τθσ Γ. Θ άκυρθ ψιφοσ τότε μόνο επιδρά ςτθν απόφαςθ τθσ Γ ενόςω θ απόφαςθ αυτι ςτθρίηεται και ςτθν άκυρθ ψιφο, δθλαδι ςχθματίςκθκε με το ςυνυπολογιςμό και τθσ άκυρθσ ψιφου. 9 Βάςει τθσ διάταξθσ του ΑΚ93 που ορίηει τισ αρμοδιότθτεσ τθσ Γ, αυτι εκλζγει το Δ, αποφαςίηει για τθν είςοδο ι αποβολι μζλουσ, για τθν ζγκριςθ του ιςολογιςμοφ, για μεταβολι του ςκοποφ του ωματείου, τροποποίθςθ του καταςτατικοφ και διάλυςθ του ωματείου. Δεν αφινεται απεριόριςτθ ευχζρεια ςτο καταςτατικό ϊςτε με ρφκμιςι του να ανακζςει τθ λιψθ αποφάςεωσ για οριςμζνα, ςθμαντικά για το ωματείο κζματα, ςε όργανο άλλο εκτόσ από τθ Γ. Αυτό αφορά τθ μεταβολι του ςκοποφ του ωματείου, τθν τροποποίθςθ του καταςτατικοφ και τθ διάλυςθ του ωματείου. Για τα κζματα αυτά αποκλειςτικϊσ αρμόδια είναι θ Γ. Θα μποροφςαμε να ςχθματοποιιςουμε τισ ακόλουκεσ 3 κατθγορίεσ κεμάτων. Εκείνα τα οποία κατά το νόμο ανικουν αποκλειςτικά ςτθν αρμοδιότθτα τθσ Γ, εκείνα τα οποία ανικουν ςτθ Γ κατά τθ ρφκμιςθ του νόμου αν δεν παραπεμφκοφν ςε άλλο όργανο βάςει διάφορθσ ρυκμίςεωσ του καταςτατικοφ και εκείνα τα οποία κατά το καταςτατικό ελλείψει ςχετικισ ρυκμίςεωσ του νόμου επιτρζπεται να ανατεκοφν ςτθ Γ. Οι Γ ανάλογα με το χρόνο που πραγματοποιοφνται διακρίνονται ςε τακτικζσ και ςε ζκτακτεσ. Σακτικζσ Γ είναι οι περιοδικά επαναλαμβανόμενεσ ςε χρόνο που ςυνικωσ κακορίηεται εκ των προτζρων ςτο καταςτατικό. Ζκτακτεσ είναι όλεσ οι 9 Κρθτικόσ, Α. (1994), Όρια Νόμιμθσ Λειτουργίασ υλλογικϊν Οργάνων ωματείων, υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων και υνεταιριςμϊν, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, Ακινα, ςελ

21 υπόλοιπεσ, π.χ. για ανάδειξθ οργάνων διοικιςεωσ λόγω πρόωρθσ παραιτιςεωσ τθσ παλαιάσ. Ζτςι κατά βάςθ θ διαφορά τακτικισ και ζκτακτθσ Γ αναφζρεται ςτθν εκ των προτζρων ι όχι οριςμζνθ πρόβλεψι τθσ ςτο νόμο ι ςτο καταςτατικό. Ο νόμοσ καταρχιν ανακζτει το ζργο τθσ ςυγκλιςεωσ τθσ Γ ςτθ διοίκθςθ του ωματείου. Δεν αποκλείεται με το καταςτατικό να ορίςει διάφορο όργανο για το ςκοπό αυτό, δθλαδι μόνο ο πρόεδροσ του Δ ι άλλο πρόςωπο. Αυτόβουλθ ςφγκλθςθ τθσ Γ είναι παράνομθ και θ απόφαςθ που τυχόν λαμβάνεται ςε μια τζτοια ςυνζλευςθ είναι ανυπόςτατθ. Σο καταςτατικό, καίτοι αυτό δεν επιβάλλεται απευκείασ από το νόμο, πρζπει να περιζχει διατάξεισ ςχετικζσ με τον τφπο που πρζπει να χρθςιμοποιείται κάκε φορά για τθν πρόςκλθςθ των μελϊν ςτθ Γ. Δθλαδι αν θ πρόςκλθςθ κα είναι ατομικιγραπτι για κάκε μζλοσ, γενικι-γραπτι βάςει ανακοινϊςεωσ που τοιχοκολλείται ςτα γραφεία του ωματείου ι δθμοςιεφεται ςτον θμεριςιο ι περιοδικό τφπο, τθλεφωνικι κλπ. Όπωσ και να είναι, εκείνο που ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία είναι ότι πρζπει να λαμβάνεται μζριμνα ϊςτε να εξαςφαλίηεται θ πρόςκλθςθ όλων των μελϊν εφόςον μόνο με τθ ςυμμετοχι όςο το δυνατόν μεγαλφτερου αρικμοφ μελϊν εξαςφαλίηεται, με τθ δυνατότθτα ανταλλαγισ απόψεων, θ λιψθ τθσ κατά τεκμιριο ορκότερθσ κάκε φορά αποφάςεωσ για τα ςυμφζροντα του ωματείου. Θ προκεςμία πρζπει να είναι εφλογθ ςφμφωνα με τισ περιςτάςεισ, δθλαδι δεν πρζπει να είναι μεγάλθ αλλά οφτε και μικρι. Θ Γ ςυγκαλείται ςτον τόπο όπου είναι θ ζδρα του ωματείου, θ οποία ορίηεται υποχρεωτικά ςτο καταςτατικό. Για το ςυγκεκριμζνο τόπο ςτον οποίο λαμβάνει χϊρα θ Γ το καταςτατικό ςυνικωσ ανακζτει ςτο Δ το ηιτθμα του προςδιοριςμοφ αυτοφ ανάλογα με τισ ανάγκεσ του ωματείου(αρικμόσ μελϊν, τόποσ εργαςίασ των μελϊν κλπ). Θ θμεριςια διάταξθ(που αποτελεί τον κακρζπτθ των κεμάτων που πρόκειται να ςυηθτθκοφν ςε μια Γ) τθσ προγραμματιςμζνθσ από το Δ ςυνελεφςεωσ πρζπει να περιζχεται ςτισ προςκλιςεισ που ςτζλνει ςτα μζλθ το αρμόδιο όργανο(ςυνικωσ Δ). τισ προςκλιςεισ προσ τα μζλθ πρζπει να αναγράφονται ςυνοπτικά και με ακρίβεια τα κζματα τθσ θμεριςιασ διατάξεωσ ϊςτε να προετοιμάηονται τα μζλθ και να αποφεφγονται οι αιφνιδιαςμοί. 15

22 Θ Γ προκειμζνου να εκπλθρϊςει τθν αποςτολι τθσ ζχει ανάγκθ από τθν παρουςία ενόσ τουλάχιςτον προςϊπου που κα διευκφνει από τθν αρχι μζχρι το τζλοσ τισ εργαςίεσ τθσ. Κατά κανόνα ωσ πρόεδροσ τθσ Γ ορίηεται ο πρόεδροσ του Δ. Ο νόμοσ δεν ρυκμίηει τα δικαιϊματα και τισ υποχρεϊςεισ του προζδρου τθσ Γ. Αλλά από τθ φφςθ τθσ κζςεϊσ του και τθν αποςτολι του μζςα ςτθ Γ γίνεται δεκτό ότι αυτόσ προκειμζνου να φζρει ςε πζρασ το ζργο του αυτό πρζπει να περιβλθκεί με οριςμζνεσ εξουςίεσ και να υποβλθκεί ςε οριςμζνεσ υποχρεϊςεισ. ε γενικζσ γραμμζσ επιβάλλεται να επιδεικνφει αμερολθψία απζναντι ςτα μζλθ τθσ Γ και κατά τθν αντιμετϊπιςι τουσ όπωσ επίςθσ και για τα διάφορα κζματα που ανακφπτουν ςτθ Γ να εφαρμόηει τισ αρχζσ τθσ ίςθσ μεταχειρίςεωσ και τθσ χριςεωσ του πλζον πρόςφορου ςτθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ μζςου. Κατά κανόνα πριν από τθ λιψθ αποφάςεωσ ςτθ Γ γίνεται ςυηιτθςθ ςτα κζματα τθσ θμεριςιασ διατάξεωσ. Δικαίωμα ειςόδου ςτθν αίκουςα ςυνεδριάςεωσ τθσ Γ, ςυμμετοχισ ςτθ ςυηιτθςθ που γίνεται πάνω ςτα κζματα τθσ θμεριςιασ διατάξεωσ και ςτθν ψθφοφορία που επακολουκεί ζχουν τα μζλθ του ωματείου. Θ ιδιότθτα του μζλουσ ωματείου δεν ςθμαίνει αναγκαίωσ και δικαίωμα ψιφου. Αυτό το δικαίωμα το ζχουν κατά κανόνα τα τακτικά μζλθ του ωματείου. Θ Γ εκφράηει τθ βοφλθςι τθσ με τισ αποφάςεισ. Οι αποφάςεισ τθσ Γ αποτελοφν τθ ςυνιςταμζνθ και το αποτζλεςμα τθσ δθλϊςεωσ βουλιςεωσ των μελϊν τθσ Γ και του ωματείου. Σα μζλθ του ωματείου εκφράηουν ςτθ Γ τθ διλωςθ βουλιςεϊσ τουσ μζςω τθσ ψιφου τουσ. Σο αποτζλεςμα τθσ ψθφοφορίασ των μελϊν, κετικό ι αρνθτικό, αποτελεί τθ βοφλθςθ του ωματείου. Όταν ςε μια πρόταςθ ι κζμα τθσ θμεριςιασ διατάξεωσ προκφψει κετικό αποτζλεςμα, το τελευταίο δεςμεφει πλζον ωσ απόφαςθ τθσ Γ και του ωματείου και όςουσ διαφϊνθςαν ι απείχαν από τθ ψθφοφορία. Για να διαμορφωκεί θ απόφαςθ τθσ Γ πρζπει να ςυγκλθκεί Γ κατά τον τρόπο που προβλζπει το καταςτατικό, να προςζλκουν τα μζλθ και μάλιςτα ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ προβλεπόμενοσ από το νόμο και το καταςτατικό ελάχιςτοσ αρικμόσ μελϊν γενικά και κατά κανόνα από αυτοφσ που ζχουν δικαίωμα ψιφου(απαρτία) και ςτο τζλοσ οριςμζνθ πρόταςθ ι κζμα να ςυγκεντρϊςει υπζρ αυτοφ ελάχιςτο αρικμό ψιφων. Με τθν περάτωςθ τθσ ψθφοφορίασ ςτθ Γ ο πρόεδροσ τθσ Γ ι θ εφορευτικι επιτροπι, αναλόγωσ κατά περίπτωςθ, ανακοινϊνει το αποτζλεςμα, δθλαδι ποια 16

23 πρόταςθ απορρίφτθκε ι ζγινε δεκτι, ποιοσ ι ποιοι εκλζχτθκαν ςτα διάφορα όργανα του ωματείου. Θ ανακοίνωςθ αυτι του αποτελζςματοσ τθσ ψθφοφορίασ δεν ζχει ςυςτατικό χαρακτιρα οφτε είναι προχπόκεςθ του κφρουσ τθσ αποφάςεωσ ϊςτε αν τυχόν δεν γίνει, να κεωρθκεί ότι θ Γ δεν ζλαβε ζγκυρθ απόφαςθ. υνεπϊσ κι αν ανακοινϊκθκε εςφαλμζνα το αποτζλεςμα τθσ ψθφοφορίασ, ιςχφει το πραγματικό. Κατά κανόνα οι αποφάςεισ τθσ Γ ιςχφουν από το χρόνο κατά τον οποίο θ Γ τισ ζλαβε. Σο καταςτατικό όμωσ μπορεί να προβλζπει ότι για τθν ιςχφ και εκτζλεςι τουσ απαιτείται θ ςυναίνεςθ τρίτου προςϊπου ι οργάνου. Όςα αξιοςθμείωτα λαμβάνουν χϊρα ςτισ εργαςίεσ τθσ Γ ςκόπιμο είναι να περιλαμβάνονται ςε ειδικό βιβλίο γενικϊν ςυνελεφςεων που πρζπει να τθρεί το ωματείο και θ τιρθςθ του οποίου προβλζπεται ςυνικωσ από το καταςτατικό. Όταν μεταγενζςτερα αμφιςβθτθκεί θ ακρίβεια ι αν χρειαςτεί να γίνει επίκλθςθ γεγονότοσ που ζλαβε χϊρα ςε οριςμζνθ Γ αποδεικνφεται χριςιμθ θ προςφυγι ςτο βιβλίο ςυνελεφςεων του ωματείου. Από το νόμο δεν ορίηεται το περιεχόμενο αυτοφ του βιβλίου. Θεωρείται όμωσ ςκόπιμο και ςτθν πράξθ ζχει επικρατιςει το βιβλίο των Γ να ζχει το ακόλουκο περιεχόμενο: 1.τόποσ, θμζρα και ϊρα τθσ Γ, 2.το ονοματεπϊνυμο του προζδρου τθσ Γ και του γραμματζα ι τθσ εφορευτικισ επιτροπισ, 3.ο αρικμόσ των μελϊν που εμφανίςτθκαν και δικαιοφνται ψιφο, 4.αναφορά του περιεχομζνου τθσ θμεριςιασ διατάξεωσ, 5.θ διαπίςτωςθ τθσ απαρτίασ τθσ Γ όπωσ αυτι προβλζπεται από το νόμο και το καταςτατικό, 6.διάφορεσ προτάςεισ για ςυηιτθςθ, 7.ο τρόποσ τθσ ψθφοφορίασ, 8.το αποτζλεςμα τθσ ψθφοφορίασ, 9.υπογραφι του προζδρου τθσ Γ και του γραμματζα ι των μελϊν τθσ εφορευτικισ επιτροπισ. Θ Γ ωσ όργανο του ωματείου υπάρχει για όςο χρόνο ζχει νομικι φπαρξθ το ωματείο Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, ςελ

24 18

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΟ ΔΙΟΙΚΗΣΙΚΟ ΤΜΒΟΤΛΙΟ Εξ ίςου αναγκαίο με τθ Γ όργανο για τθ λειτουργία του ωματείου είναι και το Δ. Θ ςθμαςία του φαίνεται και από τθ διαπίςτωςθ ότι ο νομοκζτθσ κεωρεί, μεταξφ άλλων, απαραίτθτο περιεχόμενο του καταςτατικοφ τα κζματα που αναφζρονται ςτουσ όρουσ καταρτιςμοφ και λειτουργίασ του Δ ωσ και τθσ παφςεωσ των οργάνων του. ε αντίκεςθ με τθ Γ που είναι εςωτερικό-βουλευόμενο όργανο του ωματείου, το Δ είναι εξωτερικό-εκτελεςτικό όργανο, το οποίο εκπροςωπεί το ωματείο δικαςτικϊσ και εξωδίκωσ. Θ αντιπροςωπευτικι εξουςία του Δ επεκτείνεται ςε κάκε δικαιοπραξία και πράξθ θ οποία καλφπτεται από το ςκοπό του ωματείου. Θ διοίκθςθ «επιμελείται των υποκζςεων του ωματείου». Ο νόμοσ δεν κακορίηει το ειδικότερο περιεχόμενο τθσ επιμζλειασ των υποκζςεων. Αυτό βαςικά κα προκφψει από το περιεχόμενο του καταςτατικοφ, το ςκοπό του ωματείου και τισ επιμζρουσ διατάξεισ του νόμου. Όμωσ, επιμζλεια των υποκζςεων του ωματείου αφενόσ και δικαςτικι-εξϊδικθ αντιπροςϊπευςθ του ωματείου δεν ταυτίηονται. Θ εκ μζρουσ του Δ άςκθςθ των ςυναφϊν με το λειτοφργθμά του εξουςιϊν δεν αποβλζπει ςτθν ικανοποίθςθ ίδιων ςυμφερόντων του φορζα του δικαιϊματοσ, αλλά ςτθν εξυπθρζτθςθ των ςυμφερόντων του ωματείου. Σου οποίου το Δ αποτελεί όργανο. Σο Δ μπορεί να αποτελείται από ζνα ι περιςςότερα πρόςωπα. Σο πρϊτο ςυμβαίνει αν το καταςτατικό το ορίηει ςαφϊσ ι δεν περιζχει ςχετικι ρφκμιςθ. Πάντωσ για να μπορεί να λειτουργιςει το Δ πάνω ςε δθμοκρατικζσ βάςεισ χρειάηονται τουλάχιςτον τρία μζλθ (πρόεδροσ, γενικόσ γραμματζασ, ταμίασ). Θ διάρκεια τθσ κθτείασ του Δ ορίηεται ςυνικωσ από το καταςτατικό και είναι οριςμζνθ. Ο πλζον διαδεδομζνοσ και δθμοκρατικόσ τρόποσ αναδείξεωσ μελϊν του Δ είναι μζςω εκλογϊν μεταξφ των μελϊν τθσ Γ. Μάλιςτα ο τρόποσ αυτόσ είναι και υποχρεωτικόσ για τισ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ όπωσ αυτό προκφπτει από τθν όλθ δομι του νόμου. 19

26 Μζςα ςε εφλογο χρονικό διάςτθμα (ςυνικωσ δζκα θμερϊν που ορίηεται ςτο καταςτατικό) από τθν ανακοίνωςθ εκ μζρουσ τθσ εφορευτικισ επιτροπισ του αποτελζςματοσ των αρχαιρεςιϊν οι εκλεγμζνοι ωσ μζλθ του Δ οφείλουν να ςυνζλκουν προκειμζνου να ςυγκροτθκοφν ςε ςϊμα και να ενεργιςουν με ψθφοφορία τθ μεταξφ τουσ κατανομι των αξιωμάτων. Κατά κανόνα τθν πρωτοβουλία ςυγκλιςεωσ ζχει ο ςφμβουλοσ που πλειοψιφθςε. Αν το Δ προτοφ ςυγκροτθκεί ςε ςϊμα και κατανείμει τα αξιϊματα ςυνζλκει και λάβει αποφάςεισ, αυτζσ είναι άκυρεσ. ε πολλά καταςτατικά ςυνδικαλιςτικϊν οργανϊςεων ευρφτερθσ περιφζρειασ ι πανελλινιασ εκτάςεωσ προβλζπεται να εκλζγεται οριςμζνοσ αρικμόσ μελϊν από τα μζλθ που υπθρετοφν ςε οριςμζνθ περιφζρεια π.χ. ςτθ νιςο Κριτθ από εφορευτικι επιτροπι που κα διεξάγει εκεί τισ αρχαιρεςίεσ και κα εκδίδει τα αποτελζςματα. τουσ όρουσ καταρτιςμοφ και ςυγκροτιςεωσ τθσ διοικιςεωσ του ωματείου περιλαμβάνεται και ο κακοριςμόσ διάρκειασ κθτείασ του Δ. Θ διάρκεια αυτι ποικίλλει ανάλογα με τθν περίπτωςθ. Ο νόμοσ καταρχιν δεν προςδιορίηει ελάχιςτθ ι μζγιςτθ διάρκεια κθτείασ του Δ. Ζτςι το καταςτατικό είναι ελεφκερο να τθν προςδιορίςει. Εξαίρεςθ ιςχφει για τισ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ. Με διάταξθ του νόμου ορίηεται ότι θ κθτεία των διοικθτικϊν οργάνων δεν μπορεί να είναι μεγαλφτερθ από τρία χρόνια. Θ κανονικι λιξθ τθσ κθτείασ του Δ είναι θ εξάντλθςθ του χρόνου για τον οποίο εκλζχτθκε. Πολλζσ όμωσ φορζσ αυτό δεν ςυμβαίνει γιατί ςτο πρόςωπο είτε ενόσ είτε και περιςςοτζρων μελϊν του Δ ςυντρζχουν λόγοι για τθν πρόωρθ λιξθ του λειτουργιματοσ του μζλουσ του Δ. Οι λόγοι αυτοί είτε αναφζρονται ςτα ίδια τα ενδιαφερόμενα πρόςωπα (π.χ. παραίτθςθ) είτε οφείλονται ςε άλλα αίτια. τθ δεφτερθ αυτι κατθγορία θ επζλευςθ του λόγου είτε μόνθ τθσ επιφζρει τθν απϊλεια του λειτουργιματοσ του μζλουσ ςτο οποίο αναφζρεται είτε για το ςκοπό αυτό χρειάηεται πράξθ οριςμζνου οργάνου (π.χ. παφςθ με απόφαςθ τθσ Γ, ζκπτωςθ με απόφαςθ τθσ διοικθτικισ αρχισ). Σο Δ του ωματείου ολόκλθρο ι και μεμονωμζνα μζλθ του μποροφν να παραιτθκοφν πρόωρα, προτοφ δθλαδι να λιξει θ κθτεία τουσ, με ρθτι ι ςιωπθρι παραίτθςθ, θ οποία είναι ανεπίδεκτθ αιρζςεωσ και ζχει οιονεί αναιτιϊδθ χαρακτιρα. Μορφι ςιωπθρισ παραίτθςθσ ολόκλθρου του Δ αποτελεί θ από πλευράσ του ςφγκλιςθ ζκτακτθσ Γ για τθν προκιρυξθ και διενζργεια πρόωρων εκλογϊν. 20

27 Οι ςυνεδριάςεισ του Δ δεν είναι δθμόςιεσ ϊςτε να επιτρζπεται θ παρακολοφκθςι τουσ από τα απλά μζλθ του ωματείου. 11 Για να μετάςχει κανείσ ςτο Δ του ωματείου, πρζπει να ζχει τθν ιδιότθτα του φυςικοφ προςϊπου, να ζχει πλιρθ δικαιοπρακτικι ικανότθτα και να είναι μζλοσ του ωματείου. Νομικά πρόςωπα δεν μποροφν να καταςτοφν μζλθ του Δ, διότι κα μετείχε αναγκαςτικϊσ ςε αυτιν μζςω των φυςικϊν προςϊπων τθσ διοικιςεωσ του, με αποτζλεςμα να καταλιγουμε πάντοτε ςε αμιγι διοίκθςθ φυςικϊν προςϊπων. Για τθν ολοκλιρωςθ τθσ εκλογισ του Δ κα πρζπει τα εκλεγζντα μζλθ του να αποδεχκοφν το διοριςμό τουσ, μζςω του οποίου ολοκλθρϊνεται κατά τθν κρατοφςα άποψθ θ μονομερισ δικαιοπραξία ςωματειακοφ δικαίου, που ςυνιςτά θ εκλογι τουσ. Συχόν μθ αποδοχι του διοριςμοφ από εκλεγζν μζλοσ του Δ ςυνεπάγεται τθν αντικατάςταςι του από το τυχόν εκλεγζν αναπλθρωματικό μζλοσ, των οποίων όμωσ θ εκλογι πρζπει να προβλζπεται ειδικϊσ από το καταςτατικό του ωματείου. Πάντωσ, από τθ μθ αποδοχι του διοριςμοφ του μζλουσ που εκλζχτθκε, διαφζρει θ παραίτθςθ εκλεγζντοσ μζλουσ υπζρ αναπλθρωματικοφ ι επιλαχόντοσ, θ οποία απαγορεφεται. Σο απερχόμενο Δ οφείλει να παραδϊςει ςτο νεοεκλεγζν τα διάφορα βιβλία και λοιπά ζγγραφα του ωματείου, που τθροφςε κατά τθ διάρκεια τθσ κθτείασ του, κακϊσ επίςθσ τουσ χϊρουσ και τα κινθτά πράγματα τθσ περιουςίασ του ωματείου που διαχειριηόταν ςτο ίδιο διάςτθμα, με βάςθ ςχετικό πρωτόκολλο παράδοςθσ και παραλαβισ. Θ Γ ζχει το δικαίωμα να παφει ολόκλθρο το Δ ι και μεμονωμζνα μζλθ του, ακόμθ κι αν το Δ δεν ζχει εκλεγεί από αυτιν, με τθν επιφφλαξθ αντίκετθσ πρόβλεψθσ του καταςτατικοφ. Και αυτό, λόγω τθσ ιδιότθτασ και κζςθσ τθσ Γ ωσ του ανϊτατου οργάνου του ωματείου. Ηιτθμα παφςθσ του Δ από τθ Γ ανακφπτει ςυνικωσ ςτισ περιπτϊςεισ εκείνεσ κατά τισ οποίεσ θ τελευταία δεν εγκρίνει τον απολογιςμό, τθν ζκκεςθ πεπραγμζνων, τον προχπολογιςμό του επόμενου ζτουσ και τον ιςολογιςμό του Δ κατά τθν ετιςια-τακτικι ςυνζλευςι τθσ. αυτζσ τισ περιπτϊςεισ, ακόμθ κι αν θ Γ δεν εκδθλϊςει τθ ρθτι βοφλθςι τθσ για παφςθ του Δ, ανακφπτει ηιτθμα θκικισ τάξθσ ςτο τελευταίο να παραιτθκεί. Ανάλογο ηιτθμα 11 Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, ςελ

28 δθμιουργείται και όταν θ Γ άρει τθν εμπιςτοςφνθ τθσ προσ το Δ ι διατυπϊςει μομφι εναντίον του, ενζργειζσ τθσ που ουςιαςτικϊσ υποδθλϊνουν τθ βοφλθςι τθσ για παφςθ ι ανάκλθςθ του Δ. Ο πρόεδροσ του Δ καλεί τα μζλθ ςε τακτικι ι ζκτακτθ ςυνεδρίαςθ με πρόςκλθςθ που τουσ απευκφνει, κατά τον τρόπο που προβλζπει ςχετικϊσ το καταςτατικό, άλλωσ με τον πλζον πρόςφορο κατά τισ περιςτάςεισ τρόπο (γραπτϊσ, τθλεφωνικϊσ κλπ). Θ πρόςκλθςθ πρζπει να περιζχει ςυνοπτικι, αλλά ςαφι αναφορά των προσ ςυηιτθςθ κεμάτων. Οι ςυνεδριάςεισ του Δ δεν είναι δθμόςιεσ. Οι αποφάςεισ του Δ λαμβάνονται με τθν απόλυτθ πλειοψθφία των παρόντων μελϊν, ακόμθ και εκείνων που ςτεροφνται δικαιϊματοσ ψιφου. ε περίπτωςθ ιςοψθφίασ επαναλαμβάνεται θ ψθφοφορία, οπότε αν υπάρξει και νζα ιςοψθφία, υπεριςχφει θ ψιφοσ του προζδρου. Για τισ ςυνεδριάςεισ του Δ τθροφνται πρακτικά. Θ διαχειριςτικι εξουςία τθσ διοικιςεωσ αναφζρεται ςτισ εςωτερικζσ ςχζςεισ του ωματείου, ιτοι ςτισ ςχζςεισ αυτοφ με τα κατ ιδίαν μζλθ του και τα λοιπά, πλθν του Δ, όργανά του, ενϊ θ αντιπροςωπευτικι εξουςία τθσ διοικιςεωσ αναφζρεται ςτισ προσ τα ζξω, δθλαδι ςτισ ζναντι των τρίτων ςχζςεισ του ωματείου. το τζλοσ του κάκε λογιςτικοφ ζτουσ του ωματείου οφείλει να ςυντάςςει απολογιςμό του προθγοφμενου ζτουσ και προχπολογιςμό του επόμενου, τον οποίο εγκρίνει θ Γ ςτθν ετιςια τακτικι ςυνζλευςι τθσ, οπότε και απαλλάςςει το Δ από κάκε ευκφνθ για τθ διαχείριςθ που ζκανε το προθγοφμενο ζτοσ. Όπωσ υποςτθρίηεται και κρατεί ςχετικϊσ ςτθν πράξθ, θ απαλλαγι του Δ από κάκε ευκφνθ του για τθ διαχείριςθ των υποκζςεων του ωματείου, αποτελεί μονομερι διλωςθ βουλιςεωσ του αρμοδίου οργάνου του ωματείου, που, κατά κανόνα, είναι θ Γ. Θ απαλλαγι αφορά ςε όλα τα μζλθ του Δ, καλφπτει όλεσ ι οριςμζνεσ εκ των πράξεων διαχείριςθσ των υποκζςεων του ωματείου οριςμζνθσ περιόδου, ςυνικωσ του προθγουμζνου διαχειριςτικοφ ζτουσ και μζςω αυτισ αναγνωρίηεται ότι το ωματείο αναγνωρίηει ωσ ζγκυρεσ τισ ανωτζρω πράξεισ διαχείριςθσ και παραιτείται του δικαιϊματόσ του να εγείρει κατά των μελϊν του Δ οποιαδιποτε αξίωςθ εξ αυτισ τθσ αιτίασ τυλιανόσ Γ. Βλαςτόσ, Αςτικά ωματεία, υνδικαλιςτικζσ και Εργοδοτικζσ Οργανϊςεισ, υνεταιριςμοί, Δ ζκδοςθ, Ακινα 2002, ςελ

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΕΛΕΓΚΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ τα ωματεία, από το νόμο, είναι υποχρεωτικι θ ςυγκρότθςθ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ και το καταςτατικό του πρζπει να προβλζπει υποχρεωτικϊσ διατάξεισ και για τθν εν λόγω επιτροπι, με απειλοφμενθ ποινι τθν αδυναμία ζγκριςισ του. Σον αρικμό των μελϊν τθσ Επιτροπισ αυτισ ορίηει το καταςτατικό και είναι 3 ζωσ 5, που εκλζγονται από τθ Γ. Θ εκλογι τουσ γίνεται ταυτόχρονα με τθν εκλογι του Δ, με μυςτικι ψθφοφορία. Ο νόμοσ δεν επιβάλλει ωσ υποχρεωτικό περιεχόμενο του καταςτατικοφ ωματείου αναφορά του επαγγζλματοσ το οποίο πρζπει να αςκοφν τα μζλθ, κζματα ςχετικά με τθ διαχείριςθ και τον ζλεγχο τθσ περιουςίασ, τον προχπολογιςμό, απολογιςμό και ζγκριςθ αυτϊν. 13 τα ωματεία θ Ελεγκτικι Επιτροπι αποτελεί όργανο παρεπόμενο του Δ. Γι αυτό εκλζγεται ταυτόχρονα με αυτό, ζχει τθν ίδια με αυτό κθτεία και αν, για οποιοδιποτε λόγο, παφςει ι διακοπεί θ κθτεία του τελευταίου, το ίδιο ςυμβαίνει και με τθν Ελεγκτικι Επιτροπι. Πάντωσ, θ ιδιότθτα του μζλουσ του Δ είναι αςυμβίβαςτθ με εκείνθ του μζλουσ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ, αφοφ ζργο τθσ τελευταίασ είναι ο ζλεγχοσ του πρϊτου. Θ λειτουργία τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ ρυκμίηεται από το καταςτατικό. Διαφορετικά, λειτουργεί και αποφαςίηει όπωσ και το Δ. Μπορεί και αυτι να παυτεί από τθ Γ, όμωσ επειδι δεν είναι όργανο που αςκεί διοίκθςθ, όπωσ ςυμβαίνει με το Δ, δεν δικαιολογείται θ προςφυγι ςτθν ΑΚ 69, ςε περίπτωςθ πρόωρθσ ζλλειψισ τθσ για οποιοδιποτε λόγο. ε μια τζτοια περίπτωςθ το Δ κα ςυγκαλζςει τθ Γ για τθν εκλογι νζασ Ελεγκτικισ Επιτροπισ. Πάντωσ δεν αποκλείεται να ηθτθκεί από το δικαςτιριο ο διοριςμόσ προςωρινισ Ελεγκτικισ Επιτροπισ μαηί με το διοριςμό προςωρινισ διοίκθςθσ. Θ Ελεγκτικι Επιτροπι είναι τριμελισ. Θ διάρκεια τθσ κθτείασ τθσ ςυμπίπτει με τθ διάρκεια τθσ κθτείασ του Δ. Θ εκλογι των μελϊν τθσ γίνεται ταυτόχρονα με τθν 13 Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Εκδόςεισ Π.Ν.άκκουλασ, ςελ

30 εκλογι των μελϊν του Δ ςφμφωνα με τουσ οριςμοφσ του παρόντοσ Καταςτατικοφ. υγχρόνωσ με τα τακτικά εκλζγονται και ιςάρικμα αναπλθρωματικά μζλθ, τα οποία αναπλθρϊνουν κατά τθ ςειρά εκλογισ τουσ τα τακτικά μζλθ, που αποχωροφν για οποιοδιποτε λόγο. Εντόσ οκτϊ θμερϊν από τθν εκλογι τουσ τα τακτικά μζλθ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ ςυνζρχονται, κατόπιν προςκλιςεωσ του μζλουσ που ζλαβε τισ περιςςότερεσ ψιφουσ, ςε πρϊτθ ςυνεδρίαςθ και εκλζγουν τον Πρόεδρό τουσ, ο οποίοσ κατευκφνει τισ εργαςίεσ τθσ. Θ Ελεγκτικι Επιτροπι ςυνεδριάηει τακτικά κάκε εξάμθνο, ζκτακτα δε όταν παρίςταται ανάγκθ, και βρίςκεται ςε απαρτία όταν παρίςτανται δφο μζλθ τθσ. Σα μζλθ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ δεν δικαιοφνται καμίασ αμοιβισ ι αποηθμίωςθσ για τθ ςυμμετοχι τουσ ςε αυτι, κακόςον το αξίωμά τουσ είναι τιμθτικό. 14 υνοπτικά θ Ελεγκτικι Επιτροπι, διενεργεί τισ παρακάτω εργαςίεσ: παρακολουκεί τθ διαχείριςθ τθσ περιουςίασ του ωματείου και ελζγχει αν οι διαχειριςτικζσ πράξεισ του Δ και του ταμία είναι ςφμφωνεσ με το νόμο, το Καταςτατικό και τισ αποφάςεισ τθσ Γ. εξετάηει τα ζγγραφα και τα λογιςτικά βιβλία, τα οποία ο ταμίασ είναι υποχρεωμζνοσ να κζςει υπόψθ τθσ ςε τρεισ (3) θμζρεσ, αφότου του ηθτθκοφν. ελζγχει τον οικονομικό απολογιςμό και υποβάλλει ολοκλθρωμζνθ ζκκεςθ για τθ διαχείριςθ του Δ του ωματείου, που υπογράφεται από όλα τα μζλθ τθσ. Σθν ζκκεςθ υποβάλλει ο Πρόεδροσ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ ςτθ Γενικι υνζλευςθ. υποβάλλει κάκε παρατιρθςι τθσ ςτο Δ. Ο ζλεγχοσ τθσ οικονομικισ διαχείριςθσ από το Δ ενεργείται κάκε χρόνο από τθν Ελεγκτικι Επιτροπι ςτθν οποία υποβάλλονται για αυτό το ςκοπό από το Δ τα 14 Βλαςτόσ,. (2002), Αςτικά ωματεία, υνδικαλιςτικζσ και Εργοδοτικζσ Οργανϊςεισ, υνεταιριςμοί, Εκδόςεισ, Ακινα Π.Ν.άκκουλασ, ςελ

31 τθροφμενα διαχειριςτικά βιβλία και ζγγραφα ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του παρόντοσ Καταςτατικοφ. Με βάςθ τα ςτοιχεία αυτά θ Ελεγκτικι Επιτροπι προβαίνει ςτθ ςφνταξθ Ζκκεςθσ, τθν οποία υποβάλλει ςε Γ. τθ Γ ο Πρόεδροσ τθσ Ελεγκτικισ Επιτροπισ διαβάηει τθν Ζκκεςθ που ζχει ςυνταχκεί από τθν Ελεγκτικι Επιτροπι για τθ διαχείριςθ του Δ Όργανα Διοικιςεωσ του ωματείου, Άρκρο 23, Διακζςιμο ςτθν: < *Θμερομθνία Προςπζλαςθσ: 5/12/

32 26

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΣΟ ΚΑΣΑΣΑΣΙΚΟ ΣΟΤ ΩΜΑΣΕΙΟΤ Σο Καταςτατικό είναι απαραίτθτο για τθν φπαρξθ και λειτουργία κάκε ωματείου. Καταρτίηεται από τα ιδρυτικά του μζλθ και ζχει ελάχιςτο υποχρεωτικό περιεχόμενο, κακοριηόμενο από το νόμο (ΑΚ 80). Μζςω αυτοφ το ωματείο αποκτά μορφι, υπό τθν ζννοια ότι χωρίσ τθν φπαρξι του το ωματείο δεν κα ιταν ςε κζςθ να κάνει χριςθ τθσ ικανότθτασ του δικαίου. Είναι, με άλλα λόγια, θ αυτόνομθ πθγι του εςωτερικοφ δικαίου του ωματείου. Κακορίηει τθν εςωτερικι τάξθ αυτοφ, πλθν όμωσ ζχει κατωτζρα τυπικι ιςχφ ζναντι των αναγκαςτικοφ δικαίου κανόνων του νόμου. Περιζχει τουσ βαςικοφσ κανόνεσ οργάνωςθσ και λειτουργίασ του ωματείου. Ο νόμοσ (ΑΚ 80 για ωματεία που διζπονται από τον ΑΚ και Ν.1264/1982 που διζπει τισ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ των εργαηομζνων) κακορίηει το υποχρεωτικό περιεχόμενο του καταςτατικοφ. Αυτό βζβαια δεν αποκλείει περαιτζρω πρόςκετθ ρφκμιςθ είτε ςε άλλα κζματα μθ υποχρεωτικϊσ κατά νόμο ρυκμιςτζα με το καταςτατικό είτε και ςε υποχρεωτικϊσ ρυκμιςτζα. 16 Ωσ προσ τα κζματα που ορίηει ο νόμοσ δεν επιτρζπεται να ανατεκεί το ζργο τθσ ρυκμίςεϊσ τουσ ςε Γ που κα λειτουργιςει μετά τθ ςφςταςθ του ωματείου. Σο περιεχόμενο του καταςτατικοφ για λόγουσ αςφάλειασ δικαίου πρζπει να προκφπτει από το ίδιο το ςϊμα του χωρίσ παραπομπι ςε άλλο ζγγραφο όπωσ π.χ. ςε απόφαςθ τθσ Γ. 17 Σο καταςτατικό, για να είναι ζγκυρο, πρζπει να κακορίηει: Σο ςκοπό, τθν επωνυμία και τθν ζδρα του ωματείου. Σουσ όρουσ τθσ ειςόδου, τθσ αποχϊρθςθσ και τθσ αποβολισ των μελϊν, κακϊσ και τα δικαιϊματα και τισ υποχρεϊςεισ τουσ. Σουσ πόρουσ του ωματείου. 16 Κρθτικόσ, Α. (1994), Όρια Νόμιμθσ Λειτουργίασ ςυλλογικϊν οργάνων ςωματείων, υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων και υνεταιριςμϊν, Ακινα, ςελ Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Ακινα, ςελ

34 Σον τρόπο τθσ δικαςτικισ και τθσ εξϊδικθσ αντιπροςϊπευςθσ του ωματείου. Σα όργανα τθσ διοίκθςθσ του ωματείου, κακϊσ και τουσ όρουσ με τουσ οποίουσ λειτουργεί θ διοίκθςθ και παφονται τα όργανά τθσ. Σουσ όρουσ με τουσ οποίουσ ςυγκαλείται, ςυνεδριάηει και αποφαςίηει θ ςυνζλευςθ των μελϊν. Σουσ όρουσ για τθν τροποποίθςθ του καταςτατικοφ. Σουσ όρουσ για τθ διάλυςθ του ωματείου 18 Σο καταςτατικό υπογράφεται από τα ιδρυτικά μζλθ (ΑΚ 79) και ςτθρίηεται ςτισ παράλλθλα προσ οριςμζνο ςκοπό κατευκυνόμενεσ δθλϊςεισ βουλιςεωσ των ιδρυτικϊν μελϊν. Καίτοι ςτθρίηεται ςτθν αρχικι παράλλθλθ διλωςθ βουλιςεωσ των ιδρυτικϊν μελϊν, μετά τθ ςφςταςθ του ωματείου αποτελεί πλζον αυτόνομθ ρφκμιςθ. Εφεξισ αποφαςιςτικό ρόλο ςτθ ηωι του ωματείου ζχει ο ςκοπόσ του ωματείου και τα δικαιολογθμζνα ςυμφζροντα των μελϊν του και όχι θ βοφλθςθ των ιδρυτικϊν μελϊν. Οι κανόνεσ του καταςτατικοφ δε δεςμεφουν μόνο τουσ αρχικϊσ υπογράψαντεσ αλλά και τα πρόςωπα που κακίςτανται μζλθ μετά τθ ςφςταςθ του ωματείου. 19 Αν ςυντρζχουν οι νόμιμοι όροι, το πρωτοδικείο δζχεται τθν αίτθςθ και διατάηει να δθμοςιευτεί ςτον τφπο περίλθψθ του καταςτατικοφ με τα ουςιϊδθ ςτοιχεία του και να εγγραφεί το ωματείο ςτο βιβλίο των ωματείων. Θ εγγραφι αυτι περιλαμβάνει το όνομα και τθν ζδρα του ωματείου, τθ χρονολογία του καταςτατικοφ, τα μζλθ τθσ Διοίκθςθσ και τουσ όρουσ που τθν διζπουν. 20 Μεταξφ των ρυκμίςεων ι κανόνων υπάρχει ςχζςθ ιεραρχιςεωσ από τθν πλευρά βακμοφ ιςχφοσ ι υπεροχισ τθσ μιασ κατθγορίασ απζναντι ςτθν άλλθ. τθν πρϊτθ βακμίδα κατατάςςονται οι αναγκαςτικοφ δικαίου ρυκμίςεισ που περιζχονται είτε ςτο νόμο είτε ςε διεκνείσ ςυμβάςεισ που ζχουν επικυρωκεί από τθ χϊρα μασ. Αυτζσ αποτελοφν το υποχρεωτικό περιεχόμενο του καταςτατικοφ και αφοροφν ςε βαςικά ηθτιματα για τθν οργάνωςθ και λειτουργία του ωματείου ι λόγω τθσ ςθμαςίασ 18 Μυλωνόπουλοσ, Δ. και Μζντθσ, Γ. χ.χ., Εμπορικό και Εργατικό Δίκαιο, Εκδόςεισ Interbooks, Ακινα, ςελ Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Ακινα, ςελ Μυλωνόπουλοσ, Δ. και Μζντθσ, Γ. χ.χ., Εμπορικό και Εργατικό Δίκαιο, Εκδόςεισ Interbooks, Ακινα, ςελ

35 τουσ δεν μποροφν να τροποποιθκοφν με διάταξθ του καταςτατικοφ ι, ακόμθ περιςςότερο, με απόφαςθ τθσ Γ θ οποία ωσ γνωςτό αποτελεί το ανϊτατο όργανο του ωματείου. τθ δεφτερθ βακμίδα τοποκετοφνται διατάξεισ του καταςτατικοφ πζρα απ αυτζσ που αποτελοφν το υποχρεωτικό του περιεχόμενο (δυνθτικό περιεχόμενο του καταςτατικοφ) και οι αποφάςεισ των αρμοδίων οργάνων του ωματείου. τθν τρίτθ βακμίδα κατατάςςεται το ενδοτικό δίκαιο, δθλαδι ρυκμίςεισ του νόμου που ιςχφουν ςε περίπτωςθ κατά τθν οποία το κζμα δεν ρυκμίηεται διαφορετικά από το καταςτατικό. 21 Τπόκειται πάντοτε ςε ζγγραφο τφπο, υπό τθν ζννοια ότι, αφ ενόσ μεν χωρίσ τθν ζγγραφθ διατφπωςι του δεν υπάρχει καταςτατικό και αφ ετζρου μόνο ό, τι περιλαμβάνεται ςτο ζγγραφό του κεωρείται ωσ περιεχόμενο αυτοφ. Δεςμεφει όλα τα μζλθ του ωματείου, κακϊσ επίςθσ και τα όργανα τθσ διοίκθςισ του, ςυμπεριλαμβανομζνθσ και τθσ Γ αυτοφ, των οποίων οι αποφάςεισ και θ εν γζνει δραςτθριότθτα πρζπει να είναι ςφμφωνεσ προσ το περιεχόμενό του. Οποιαδιποτε παρζκκλιςθ από αυτό μπορεί νομίμωσ να γίνει μόνο μζςω τροποποιιςεϊσ του, τυχόν δε παρζκκλιςθ από τον μζςω αυτοφ τεκζντα ςκοπό του ωματείου αποτελεί λόγο διαλφςεϊσ του. Σο ηιτθμα πότε μία ρφκμιςθ του νόμου που αφορά ςτθ λειτουργία και δραςτθριότθτα του ωματείου είναι ι όχι αναγκαςτικοφ δικαίου, οπότε, ςτθ δεφτερθ περίπτωςθ, επιτρζπεται διαφορετικι ρφκμιςθ ςτο καταςτατικό, εξαρτάται τόςο από τθ διατφπωςθ τθσ ςχετικισ διατάξεωσ, όςο και από το ςκοπό τθσ. Κατά κανόνα ο ςυνθκζςτεροσ ςτθν πράξθ τφποσ διατάξεωσ του νόμου με ενδοτικό χαρακτιρα είναι αυτόσ που χρθςιμοποιεί τθ διατφπωςθ «αν το καταςτατικό δεν ορίηει διαφορετικά». 22 Σο καταςτατικό βαςικά ενδιαφζρει το ίδιο το ωματείο, τα όργανά του και τα μζλθ του. Σουσ τρίτουσ ενδιαφζρει το καταςτατικό ςτο βακμό που μπορεί να επθρεάηει τισ κζςεισ τουσ από ςυγκεκριμζνθ ρφκμιςθ που περιζχει Κρθτικόσ, Α. (2002), Δίκαιο ωματείων και υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων, Ακινα, ςελ Βλαςτόσ,. (2002), Αςτικά ωματεία, υνδικαλιςτικζσ και Εργοδοτικζσ Οργανϊςεισ, υνεταιριςμοί, Εκδόςεισ, Ακινα Π.Ν.άκκουλασ, ςελ Κρθτικόσ, Όρια Νόμιμθσ Λειτουργίασ ςυλλογικϊν οργάνων ςωματείων, υνδικαλιςτικϊν Οργανϊςεων και υνεταιριςμϊν, ΑΘΘΝΑ 1994, ςελ. 1 29

36 30

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΤΝΔΙΚΑΛΙΣΙΚΕ ΕΝΩΕΙ Για τισ επαγγελματικζσ οργανϊςεισ των μιςκωτϊν κακιερϊκθκε ο όροσ ςυνδικαλιςτικι οργάνωςθ, που χρθςιμοποιικθκε από το φνταγμα (άρκρο 23,παρ. 2) και το ν. 1264/1982. Για τθν εργοδοτικι πλευρά χρθςιμοποιείται ο όροσ εργοδοτικι επαγγελματικι οργάνωςθ. 24 υνδικαλιςτικι ελευκερία είναι το δικαίωμα κάκε εργαηόμενου να «ςυςςωματϊνεται», να οργανϊνεται δθλαδι με τουσ ςυναδζλφουσ του με τθ νομικι μορφι ωματείου ι και ενϊςεωσ προςϊπων προκειμζνου, με τθ ςυνζνωςθ των δυνάμεϊν τουσ, να αποκτιςουν και να διατθριςουν ιςχφ, ικανι να υπεραςπίηεται και να προάγει τα ςυμφζροντά τουσ. Σο ελλθνικό ςυνδικαλιςτικό κίνθμα αντανακλά τθν οικονομικι, πολιτικι και κοινωνικι εξζλιξθ τθσ χϊρασ, θ οποία επθρεάηεται φυςικά από τισ διεκνείσ οικονομικζσ και ιδεολογικζσ καταςτάςεισ. Σο ςυνδικαλιςτικό κίνθμα ςτθ χϊρα μασ άργθςε να αποκτιςει οργανωτικι αυτοτζλεια και ςυνοχι, εξαιτίασ τθσ κακυςτερθμζνθσ και αναιμικισ βιομθχανικισ ανάπτυξθσ τθσ χϊρασ, κακϊσ και των ζντονων πολιτικϊν ςυγκροφςεων και ανακατατάξεων. Ουςιαςτικά, θ οικονομικι, πολιτικι και ιςτορικι ςυγκυρία τθσ χϊρασ επζδραςε αρνθτικά ςτθ μαηικότθτα, ςτθν οργανωτικι ςυνοχι, ςτθ δυναμικότθτα και ςτθν αποτελεςματικότθτα τθσ πλειονότθτασ των ςυνδικαλιςτικϊν φορζων τθσ εργατικισ τάξθσ. Γι αυτόν τον λόγο κα πρζπει να εξετάςουμε τθν ιςτορία του ελλθνικοφ ςυνδικαλιςτικοφ κινιματοσ, θ οποία και κρίκθκε ςκόπιμο να αναλυκεί ςε τρεισ χρονικζσ περιόδουσ. Θ πρϊτθ περίοδοσ αρχίηει λίγο μετά το 1860, με τθν εμφάνιςθ των πρϊτων εργοςταςίων ςτθν Ακινα και αλλοφ. Θ δεφτερθ περίοδοσ αρχίηει από τθν ίδρυςθ τθσ ΓΕΕ, που είναι αποτζλεςμα των φιλελεφκερων και των ςοςιαλιςτϊν που αντιπροςωπεφουν τθν πλειοψθφία των εργατικϊν ωματείων και τθν διάςπαςι τθσ το 1919, θ οποία ιταν ςυνζπεια των 24 Καρακατςάνθσ, Α. (1992), υλλογικό Εργατικό Δίκαιο, Διακζςιμο ςτθν <books.google.com>, [Θμερομθνία προςπζλαςθσ: 10/12/

38 διαφωνιϊν ςτθ διοίκθςθ τθσ ΓΕΕ. Θ εν λόγω περίοδοσ τελειϊνει με τθν εγκακίδρυςθ του κακεςτϊτοσ τθσ 4 θσ Αυγοφςτου κατά τθ διάρκεια τθσ οποίασ κακιερϊκθκαν οι εκνικζσ ςυλλογικζσ ςυμβάςεισ εργαςίασ και το κατϊτατο όριο αμοιβισ των μιςκωτϊν απαςχολουμζνων, ειςιχκθ θ υποχρεωτικι διαιτθςία, λειτοφργθςε το ςφςτθμα των κοινωνικϊν αςφαλίςεων, δθμιουργικθκε θ εργατικι εςτία, επιδιϊχκθκε θ αυςτθρι τιρθςθ τθσ εργατικισ νομοκεςίασ και καταργικθκε το δικαίωμα τθσ απεργίασ. Θ τρίτθ περίοδοσ καλφπτει τθ μετεμφυλιακι πορεία του ςυνδικαλιςτικοφ κινιματοσ ζωσ τθ μεταπολίτευςθ του Κφρια χαρακτθριςτικά τθσ περιόδου αυτισ είναι θ ςταδιακι κακιζρωςθ των ςυνδικαλιςτικϊν παρατάξεων ωσ λειτουργικϊν μερϊν του ςυνδικαλιςτικοφ κινιματοσ και θ ζκρθξθ του εργοςταςιακοφ ςυνδικαλιςμοφ, αφοφ όλοι οι εργαηόμενοι των μεγαλφτερων βιομθχανικϊν μονάδων οργανϊνονται πλζον ςε ςυνδικάτα. Σζλοσ, το 1993 ςτα μθτρϊα του Τπουργείου Εργαςίασ ιταν εγγεγραμμζνα ενενιντα εργατικά κζντρα και 85 Πανελλαδικζσ Ομοςπονδίεσ των εργαηομζνων ςτον ιδιωτικό τομζα, ςτισ τράπεηεσ και ςτισ ΔΕΚΟ. Οι κυριότεροι λόγοι καταμεριςμοφ του ςυνδικαλιςτικοφ κινιματοσ είναι: επαγγελματικοί ανταγωνιςμοί, πολιτικοί ανταγωνιςμοί, θ νομοκετικι κακιζρωςθ τθσ οργανωτικισ αυτοτζλειασ κυρίωσ πρωτοβάκμιων οργανϊςεων και θ αρχικι κακιζρωςθ και διατιρθςθ τθσ κλαδικισ ςυντεχνιακισ δομισ, που εκ των πραγμάτων εμπεριζχει το ςτοιχείο τθσ πολυδιάςταςθσ. Για τθ διάκριςθ των ςυνδικαλιςτικϊν οργανϊςεων χρθςιμοποιοφνται τα εξισ κριτιρια: Πρϊτο κριτιριο είναι θ νομικι κζςθ του επαγγελματία. Με βάςθ το κριτιριο αυτό διακρίνουμε τισ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ των μιςκωτϊν, των δθμοςίων υπαλλιλων, των ελεφκερων επαγγελματιϊν, αλλά και των εργοδοτϊν. Ζνα ακόμθ κριτιριο είναι θ γενικι κοινότθτα ςυμφερόντων. Ζτςι, διακρίνουμε τισ διαπραγματευτικζσ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ, όπωσ είναι οι γενικζσ ςυνομοςπονδίεσ και τα εργατικά κζντρα, από τισ οργανϊςεισ με ειδικά ςυμφζροντα. θμαντικι είναι και θ διάκριςθ κατά βακμοφσ. Οι ςυνδικαλιςτικζσ δθλαδι ενϊςεισ που ιδθ υπάρχουν μποροφν να δθμιουργοφν ευρφτερεσ ενϊςεισ και κατά ςυνζπεια υπερκείμενεσ και υποκείμενεσ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ ςε κάκετθ και οριηόντια κατεφκυνςθ. τθν κατθγορία τθσ κάκετθσ οργάνωςθσ 32

39 διακρίνουμε τισ πρωτοβάκμιεσ ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ, τισ δευτεροβάκμιεσ (ομοςπονδίεσ) και τισ τριτοβάκμιεσ (ςυνομοςπονδίεσ). Με τθν οριηόντια διάρκρωςθ διακρίνουμε τισ πρωτοβάκμιεσ οργανϊςεισ και τα εργατικά κζντρα που είναι οι δευτεροβάκμιεσ. Οι ςυνδικαλιςτικζσ οργανϊςεισ ζχουν ωσ ςκοπό τθ διαφφλαξθ και προϊκθςθ των εργαςιακϊν, των οικονομικϊν, των αςφαλιςτικϊν, των κοινωνικϊν, κακϊσ και των ςυνδικαλιςτικϊν ςυμφερόντων των εργαηομζνων. Ωσ εργαςιακά ςυμφζροντα κεωροφνται αυτά που αφοροφν τουσ όρουσ εργαςίασ των εργαηομζνων. Αντίκετα, τα οικονομικά ςυμφζροντα είναι αυτά που αφοροφν τθν αμοιβι για τθν προςοχι τθσ εργαςίασ και κάκε τι που μπορεί να επθρεάςει τθν οικονομικι τουσ κζςθ. Σα κοινωνικά ςυμφζροντα αφοροφν γενικότερα τθ κζςθ του εργαηόμενου μζςα ςτο κοινωνικό ςφνολο. Σα αςφαλιςτικά ςυμφζροντα είναι αυτονόθτο ότι αναφζρονται ςτθν κοινωνικι αςφάλιςι του και τζλοσ, τα ςυνδικαλιςτικά αφοροφν τθ ςυνδικαλιςτικι ελευκερία. Σα βαςικότερα δικαιϊματα και υποχρεϊςεισ των μελϊν ςυνοψίηονται ωσ ακολοφκωσ: Σο δικαίωμα ςυμμετοχισ ςτθ δράςθ και ςτα όργανα τθσ ςυνδικαλιςτικισ οργάνωςθσ, ςυγκεκριμζνα το δικαίωμα του εκλζγειν και εκλζγεςκαι, τθσ κριτικισ και του ελζγχου. Σο δικαίωμα τθσ ελεφκερθσ αποχϊρθςθσ. Σο δικαίωμα ςυμμετοχισ ςτθν παροχι βοθκθμάτων ςε περίπτωςθ απεργίασ, κακϊσ επίςθσ και το δικαίωμα ςυμμετοχισ ςε εκπαιδευτικά προγράμματα. Σο δικαίωμα ςυμμετοχισ ςτθ λειτουργία και τθ δραςτθριότθτα τθσ ςυνδικαλιςτικισ οργάνωςθσ. Θ υποχρζωςθ καταβολισ ειςφορϊν-ςυνδρομϊν. Θ υποχρζωςθ υπακοισ ςτισ αποφάςεισ των οργάνων. Θ τιρθςθ όλων των επιμζρουσ υποχρεϊςεων, που απορρζουν από το καταςτατικό. Θ παράλειψθ κάκε πράξθσ που κα μποροφςε να βλάψει τα ςυμφζροντα τθσ ςυλλογικισ οργάνωςθσ, κακϊσ και τα ςυλλογικά ςυμφζροντα των μελϊν. 33