ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ. Ἀφιεροῦται εἰς τό «Κρυφόν Σχολεῖον», τόν ἐθνικόν µας στυλοβάτην εἰς καιρούς χαλεπούς. ΕΚ ΟΣΙΣ Ι.ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ & ΣΠΑΡΤΗΣ

Transcript

1 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2008 Ἀφιεροῦται εἰς τό «Κρυφόν χολεῖον», τόν ἐθνικόν µας στυλοβάτην εἰς καιρούς χαλεπούς. ΕΚΟΙ Ι.ΜΗΤΡΟΟΛΕΩ ΜΟΝΕΜΒΑΙΑ & ΑΡΤΗ

2 ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΧΟΛΕΙΟ τή σύγχρονη ἐποχή πού ζοῦµε, ὑπάρχει µία ἔντονη ἀµφισβήτηση τῶν πάντων. Ἀρχῆς γενοµένης ἀπό τίς πιό σηµαντικές ἀξίες τῆς ζωῆς (οἰκογένεια, θρησκεία, πατρίδα), οἱ ὁποῖες γιά πολλούς «διανοούµενους» εἶναι ξεπερασµένες, καί ἔτσι αὐτοί µᾶς ἐπαγγέλλονται νέες ἀξίες, οἱ ὁποῖες βασικά στηρίζονται στήν ἀσυδοσία, στόν µηδενισµό, στόν ἀνθρωποκεντρισµό καί ἔχουν ὡς κέντρο τήν φιλαυτία τοῦ ἀνθρώπου. Μέσα λοιπόν σέ αὐτή τήν ἀµφισβήτηση ἦρθε καί ἡ σειρά τοῦ Κρυφοῦ χολειοῦ. Αὐτό ἦταν ἑπόµενο, γιατί ἐκπορεύεται ἀπό κύκλους πού θέλουν νά γράψουν µία Ἱστορία κατά παραγγελία ἤ ἀληθέστερα ἐπιθυµοῦν νά µειωθεῖ ἡ προσφορά τῆς Ἐκκλησίας στούς ἀγῶνες ἐναντίον τοῦ Τούρκου κατακτητῆ.

3 Ἂν ὅµως ἐµεῖς σωπάσωµε, καί οἱ λίθοι κεκράξονται. Ἔρχονται οἱ ξένοι ἱστορικοί καί ἐρευνητές, γιάνά ἀποκαταστήσουν τήν ἱστορική ἀλήθεια, χωρίς βέβαια νά διακατέχονται ἀπό ἐθνικισµούς καί σωβινισµούς, χαρακτηριστικά πού προσάπτουν στούς ἀντιπάλους τους οἱ ὑπέρµαχοι τῶν νέων ἀξιῶν. Καλή, ἐπιθυµητή, καί εὐκταία ἡ προσέγγιση τῶν λαῶν, ἡ κατάργηση τοῦ µίσους, τῆς ἔχθρας καί τῆς ἐκδίκησης. Ὅµως ὡρίµανση, τόσο σέ ἐθνικό, ἀλλά καί σέ ἀτοµικό ἐπίπεδο, δέν ἐπιτυγχάνεται, οὔτε µέ τήν ἐθελοτυφλία, οὔτε µέ τήν παραπληροφόρηση. Ἐπιτυγχάνεται µέτήν γνώση τῆς ἱστορίας, τήν κριτική αὐτογνωσία, µέ τήν ἐπίγνωση τῆς ἀλήθειας, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν ἐλευθερία. Λαοί πού ξεχνοῦν τήν Ἱστορία τους εἶναι καταδικασµένοι νά τήν ξαναζήσουν µέ συνθῆκες πολλές φορές ὀλέθριες.

4 Ἡ Ἐκκλησία, µέσῳ τοῦ Κρυφοῦ χολειοῦ, διατήρησε τή γνώση καί καλλιέργησε τήν ἐλευθερία στά δύσκολα ἐκεῖνα χρόνια. Ἔγινε, τό Κρυφό χολειό, οὐσιαστικό µέσον γιά τήν ἐπιβίωση καί τήν παλιγγενεσία τοῦ Ἔθνους µας. Ὁ κλῆρος ἔπαιξε τόν πρωτεύοντα ρόλο νά κρατηθεῖ ἄσβεστη ἡ φλόγα τῆς παιδείας στά µαῦρα χρόνια τῆς σκλαβιᾶς. Ὁ ἴδιος ὁ λαός ἔφερε στό φῶς τήν λειτουργία τῶν Κρυφῶν χολείων, τοῦ ὁποίου τό κριτήριο εἶναι ἀλάνθαστο. Ὁ ἱστορικός Ἀπόστολος Βακαλόπουλος µᾶς λέγει σχετικά γιάτήν ἐποχή ἐκείνη: «γενικά παρατηρεῖται ἕνα µεγάλο κενό στήν γραπτή παράδοση τῆς Ἱστορίας σέ ὅλες σχεδόν τίς ἑλληνικές χῶρες. Ἡ ἱστορική σκέψη τῶν ραγιάδων Ἑλλήνων ἐκφράζεται περισσότερο µέτόν προφορικό λόγο, µέ τά ἱστορικά δηµοτικά τραγούδια, µέ τίς πα-

5 ραδόσεις, τούς θρύλους καί λοιπά. Εἶναι ἡ Ἱστορία, ὅπως τήν ζεῖ καίτήν αἰσθάνεται ὁ λαός». Κάτω ἀπό τόν τουρκικό ζυγό ὁ ὑπόδουλος Ἑλληνισµός στέναζε καί περίµενε τή µεγάλη ὥρα τῆς ἐλευθερίας. Ὁ ὕπουλος ἐχθρός χρησιµοποίησε πολλά µέσα, γιά νά ἀποπροσανατολίσει τήν κοινή γνώµη καί νά ξεγελάσει τούς ὑπόδουλους Ἕλληνες. Ἔδωσε προνόµια µέχρι ἐκεῖ πού δέν κινδύνευε, µάλιστα ἐπέτρεψε καί τήν λειτουργία ὁρισµένων σχολείων, τά ὁποῖα ἦταν γιά πολύ λίγους, γι αὐτούς πού εἶχαν τήν οἰκονοµική δυνατότητα, ὅπως µᾶς ἀναφέρει ὁ ἔγκριτος καθηγητής ανεπιστηµίου κ. Νικόλαος Χριστόπουλος. αράλληλα, ὅµως, συνεχίζονται οἱ καταπιέσεις τῶν Τούρκων, µέ ἀποτέλεσµα νά ἐντείνονται καί κατά τήν β περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τόσο ἡ φυγή τοῦ πληθυσµοῦ ἀπό τίς πατρογονικές

6 ἑστίες του, ὅσον καί οἱ ἐξωµοσίες (ἐξισλαµισµός). Οἱ Ἕλληνες, τροµοκρατηµένοι, φοβοῦνται νά στείλουν τά παιδιά τους στά σχολεῖα, γιατί τό παιδοµάζωµα εἶναι µία καθηµερινή πραγµατικότητα. Ὁ Βακαλόπουλος, λέγει ὅτι αὐτοί οἱ ἐξισλαµισµοί ἔκαναν ἐντύπωση στούς ξένους : «Κάθε µέρα, γράφουν ὁ Spon καίὁ Wheber, µιλώντας γιάτήν Κόρινθο στά 1676, βλέπει κανείς τούς κατοίκους νά ἐκτουρκίζονται, καί ἡ µισή πόλη, ἤ τό µισό χωριό, ὅπως θά θέλατε νά τό ὀνο- µάσετε, ἀποτελεῖται τώρα ἀπό µωαµεθανούς». Αὐτά εἶναι λόγια ξένων Ἱστορικῶν. Τό παιδοµάζωµα ἄρχιζε ἀπό τήν ἡλικία τῶν 6 ἕως 10 χρόνων καί τά παιδιά προορίζονταν γιά τήν ὑπηρεσία τῶν σουλτανικῶν σεραγιῶν. Μέ αὐτάτά δεδοµένα τίθεται τό εὔλογο ἐρώτηµα: µέσα σέ αὐτές τίς συνθῆκες

7 φόβου καί τρόµου, ἦταν δυνατόν τά παιδιάνάπηγαίνουν στό σχολεῖο στό φῶς τῆς ἡµέρας; ροφανῶς ὄχι. «Τά παιδιά, γράφει ὁ κοινωνιολόγος Ἰωάννης Ξηροτύρης, δέν τολµοῦσαν νά προβάλλουν στό φῶς τοῦ ἡλίου καί τῆς ἡµέρας, γιατί ὁ κατακτητής παραµόνευε νά τ ἁρπάξει. Ἔµειναν κρυµµένα ὅσο µποροῦσαν, καίτήνύχτα πήγαιναν σχολεῖο. Ὅσοι ἀπό τούς γονεῖς εἶχαν τά µέσα, φυγάδευαν τά παιδιά τους στό ἐξωτερικό, σέ ξένες χῶρες, γιά ν ἀποφύγουν τόν ἐξισλαµισµό, κι ἐκεῖ διαπαιδαγωγοῦντο. Αὐτοί ὅµως οἱ γονεῖς ἦταν λίγοι, ἐλάχιστοι». «Τόση ἦταν ἡ ἀπελπισία τους, πού, ὅπως µας πληροφορεῖ ὁ Γάλλος ἑλληνιστής Κάρολος Βρυνέ ντέ ρέλ, πολλά δηµοτικά τραγούδια µιλοῦσαν γιά τόπνίξιµο τῶν παιδιῶν ἀπότίς ἴδιες τίς µάνες τους, τήν ὥρα πού πήγαιναν νά τ ἁρπάξουν ἀπό τήν ἀγκαλιά τους οἱ

8 Τ ο ῦ ρ κ ο ι στρατολόγοι». Ὁ ἴδιος ξένος ἐπιστή- µονας µᾶς ἐπισηµαίνει, σέ ἄλλο ση- µεῖο, τό διαρκῆ φόβο «νά κακοποιηθοῦν τά παιδιά καίνά πέσουν θύµατα τῶν ἀνώµαλων ὀρέξεων τῶν Τούρκων στρατιωτῶν». Γιά τά κορίτσια, µᾶς γράφει ὅτι ἦταν ἀδιανόητο τό σχολεῖο, ἀφοῦ οἱ κίνδυνοι ἦταν µεγαλύτεροι ἀπό τούς κινδύνους τῶν ἀρρένων. «Τά θήλεα», συνεχίζει ὁ ἴδιος, «τά κρατοῦσαν οἱ Ἕλληνες ραγιᾶδες γονεῖς κρυµµένα καί ἀποµονωµένα στό βάθος τοῦ σπιτιοῦ γιά µεγαλύτερη ἀσφάλεια, γιάν ἀποφύγουν τά βλέµµατα καί τίς σαρκικές ὀρέξεις τοῦ κατακτητῆ». Αὐτές οἱ ἐφιαλτικές συνθῆκες δέν χαρακτηρίζουν µόνο τούς δύο πρώτους σκοτεινούς αἰῶνες τῆς δουλείας. Χαρακτηρίζουν σέ µεγάλο βαθµό καί τά ἑπόµενα χρόνια µέχρι τίς παραµονές τῆς ἐπανάστασης. Ἂς ἀκούσουµε τή φωνή τοῦ µεγάλου δα-

9 σκάλου τοῦ γένους Κωνσταντίνου Κούµα: «εκαετής ἔγινε χωρίς νά ἴδη οὔτε Ἐκκλησίαν (διότι τήν µονήν τῆς Λαρίσσης εἶχαν κρηµνήσει οἱ Τοῦρκοι ) οὔτε κοινόν σχολεῖον, διότι ἐφυλάττετο ἔγκλειστος διά τόν φόβον τῶν γενιτσάρων». Καί νάσκεφτεῖ κανείς ὅτι µιλᾶµε γιά τό 1787, ἀφοῦ γνωρίζουµε ὅτι ὁ Κούµας γεννήθηκε Ἀπό τή σύντοµη αὐτή ἀναφορά µας, βλέπουµε ὅτι ὁ Τοῦρκος κατακτητής «λειτουργοῦσε σχολεῖα» γιατί αὐτό τόν ἐξυπηρετοῦσε στό παιδοµάζωµα, ἀλλά καί στήν καλή µαρτυρία πρός τόν ἔξω κόσµο, ὅτι δέν παραβιάζει τά ἀνθρώπινα δικαιώµατα. Γι αὐτό τό παιδί τοῦ ραγιᾶ ἂν ἤθελε νά µάθει λίγα γράµµατα, ἔπρεπε νά καταφύγει µέ ἀσφάλεια στό νάρθηκα τῆς ἐκκλησίας, ἤ στό κελλί τοῦ πλησιέστερου µοναστηριοῦ. Καί ἔπρεπε ἀσφασφαλῶς νά παίρνει ὅλες τίς προφυλάξεις, ὥστε νά µήν τό ἀντιλη-

10 φθεῖ ὁ δυν ά σ τ η ς. Ἕνας τρόπος αὐτοπροστασίας του ἦταν νά πηγαίνει στό σχολεῖο νύχτα, βοηθούµενος ἀπό τό φῶς τοῦ φεγγαριοῦ. Ὁ Βρετανός βυζαντινολόγος τῆβεν Ράνσιµαν, πού µελέτησε τήν Τουρκοκρατία, µᾶς βεβαιώνει ὅτι πολλές φορές ὁ τοπικός Ὀθωµανός ἡγεµών εἴτε λόγῳ φανατισµοῦ εἴτε ἐλλείψει φιλοδωρήµατος ἀπό τούς Ρωµηούς ἔκλεινε βιαίως τό σχολεῖο καί δήµευε τό κτήριο. Τότε ποῦ συνεχιζόταν ἡ ἐκπαίδευση τῶν Ἑλληνοπαίδων; Αὐτό εἶναι αὐτονόητο. Μόνο στό κρυφό σχολειό. Ὁ γνωστός ἱστοριοδίφης Τάσος Γριτσόπουλος γράφει χαρακτηριστικά: «Κοντά εἰς τό θρησκευτικόν συναίσθηµα, συνετελεῖτο ἀνεπαισθήτως, ἀλλά σταθερῶς καί ἐθνικός φρονηµατισµός διά τῆς µυστικῆς διδασκαλίας. Τώρα πού ἔλειπεν ἡ ἐλευθερία ἀπότόν τόπον, ἡ πορεία πρός

11 τό γειτονικόν µοναστήριον διά λατρευτικούς πρῶτον σκοπούς καί παιδευτικούς ἐν συνεχείᾳ, ἐλάµβανε εἰδυλλιακόν χαρακτῆρα. Καί πρέπει διά πολλούς λόγους νά ἐγένετο ἀργά τόβράδυ µέ τήν δύσιν τοῦ ἡλίου ἤ καί ὄρθρου βαθέως, πρό τῆς ἀνατολῆς. Ἡ λειτουργική καί τελετουργική ἀνάγκη µετεβλήθη σιγά-σιγά εἰς ἀναστροφήν. ι αὐτούς ὑπῆρχε πάντοτε πρόχειρο τό Ὀχτωῆχι, τό Ψαλτήριον καί ὁ Χρονογράφος. Καί ὑπῆρχε πρόθυµος µοναχός νά διδάξει συλλαβισµόν καί ἀνάγνωσιν καί ἑρµηνεία τῶν ἱερῶν ἐθνικῶν τούτων κειµένων». Τά σχολεῖα πού ἐπέτρεπαν οἱ Τοῦρκοι νά λειτουργοῦν ἦσαν πλήρως ἐλεγχόµενα καί κατευθυνόµενα. Ὁ R. Puaux ἦταν ἀνταποκριτής τῆς παρισινῆς ἐφηµερίδος «Καιρός» στά Γιάννενα τό έ βιβλίο πού ἔγραψε µέ τόν τίτλο «υστυχισµένη Ἤπειρος» µιλάει, µε-

12 ταξύ τῶν ἄλλων, γιά µία συνάντηση πού εἶχε στό σπίτι κάποιου φίλου του στό Ἀργυρόκαστρο µέ δασκάλους καί µαθητές τῆς πόλης. Γράφει σχετικά ὅτι κανένα ἑλληνικό βιβλίο δέν γινόταν δεκτό, ἂν εἶχε τυπωθεῖ στήν Ἀθήνα. Ἔπρεπε ὅλα νά ἔρθουν ἀπότήν Κωνσταντινούπολη. Ἡ Ἑλληνική Ἱστορία ἦταν ἀπαγορευµένη. Ἔτσι ἦταν φυσικό πέρα ἀπό τά ἐπίσηµα µαθήµατα νά γίνονται καί κάποιες ἄτυπες κρυφές συµπληρωµατικές παραδόσεις πού δέν ἦταν ἄλλες ἀπότόκρυφό σχολειό. Ἡ µαρτυρία, ἐπίσης, τοῦ Γερµανοῦ φιλέλληνα Garl Iken εἶναι συγκλονιστική. «Οἱ Τοῦρκοι ἀπαγόρευαν αὐστηρότατα τά σχολεῖα ἀκόµη καί ἀπό τίς ἐκκλησίες. Αὐτή καί ἄλλες ἀνάλογες αἰτίες ἀνάγκαζαν τούς Ἕλληνες νά θεωροῦν τή θρησκεία οὐσιαστικά συνδεδεµένη µέ τάγράµµατα

13 καί τάσχολεῖα. Γι αὐτό προσπαθοῦσαν µέ χρηµατικές δωρεές καί µέἄλλα µέσα νά ἱδρύσουν κρυφά κοινά σχολεῖα τόσο σέ µεγάλες ὅσο καίσέ µικρές πόλεις, ὅπου τά παιδιά τῶν πτωχῶν διδάσκονταν χωρίς νά πληρώνουν. ολλά πρόσωπα µάλιστα ὅριζαν στίς διαθῆκες τους νά ἱδρύονται µέ τήν κληρονοµιά τους ὄχι ἁπλῶς µοναστήρια, ἐκκλησίες καί νοσοκοµεῖα, ἀλλά καί κρυφά κοινά σχολεῖα». Ὁ Carl Iken ἐπικαλεῖται καί µία ἄλλη πληροφορία ἀπό τόν ουκεβίλ, πού ἀναφέρεται σέ σχολεῖα πού λειτουργοῦσαν σέ ἐκκλησίες τοῦ ύργου τῆς Ἠλείας: «Ὅπως καί στήν ικυῶνα, συνάντησα κι ἐδῶ µικρά σχολεῖα πού λειτουργοῦσαν µέσα σέ ἐκκλησίες πού διευθύνονταν ἀπό τόν παπᾶ, κι ἔτσι τά παιδιά, ἀπό τήν τρυφερή κιόλας ἡλικία τους, βρίσκονται κάτω ἀπότόβλέµµα τοῦ Κυρίου. Μ αὐτό τόν

14 τρόπο µαζί µέ τά πρῶτα γράµµατα, µαθαίνουν καί νάεὐλογοῦν τό Θεό πού χάρισε στούς ἀνθρώπους ἔναρθρη φωνή γιά νά τόν ὑµνοῦν». Ἂς ἔρθουµε τώρα νά ἀκούσουµε τόν ἴδιον τόν ὑπασπιστή τοῦ Θεόδωρου Κολοκοτρώνη νά µᾶς µιλάει γιάτόθέµα µας: «Μόνοι τους οἱ Ἕλληνες ἐφρόντιζαν διά τήν παιδείαν, ἡ ὁποία ἐσυνίστατο εἰς τό νά µανθάνουν τά κοινά γράµµατα καί ὀλίγην ἀριθµητικήν ἀκανόνιστον ἐν ἐλλείψει δέ διδασκάλου ὁ ἱερεύς ἐφρόντιζε περί τούτου. Ὅλα αὐτά ἐγίνοντο ἐν τῷ σκότει καί προφυλακτικῶς ἀπό τούς Τούρκους». τό σκοτάδι καί µέ προφυλάξεις, λοιπόν, λειτουργοῦσε τό σχολεῖο µέ τόν καλόγερο ἤ τόν ἱερέα ὡς δάσκαλο. Αὐτό εἶναι τό Κρυφό χολεῖο, ὅπως βεβαιώνει ἕνας πρωταγωνιστής τῆς ἐποχῆς. Αὐτό ἀρνοῦνται οἱ φωταδιστές πού γράφουν Ἱστο-

15 ρία ἀπό τό σαλόνι τους, ἀγνοώντας τίς πηγές καί τίς µαρτυρίες. Ὁ ἑλληνικός κλῆρος ἔπαιξε τόν πρωτεύοντα ρόλο, γιάνάσώσει ὁλόκληρο τό ἔθνος. Ὁ λαός βρῆκε παρηγοριά, ἀνάπαυση καί µόρφωση κοντά στίς καθαρές πηγές τῆς Ἐκκλησίας. Ὡς µάνα, διατήρησε τή γλῶσσα καί τήν Ἑλληνική του συνείδηση, καί ὁδήγησε τό ἔθνος στό ὑπέρτατο ἀγαθό τῆς Ἐλευθερίας. Ἂς εἶναι αὐτό τό µικρό ἀφιέρωµα ἕνα µνηµόσυνο στούς κληρικούς, µοναχούς καί λαϊκούς πού µόχθησαν νά φωτίσουν τή νεολαία µας καί νά τήν κρατήσουν ζωντανή στούς δύσκολους καιρούς τῆς δουλείας, ὅπου τά πάντα τά «σκίαζε ἡ φοβέρα καί τά πλάκωνε ἡ σκλαβιά», γιά νά ἀναπνέοµε σήµερα ἐλεύθερο ἀέρα καί νάµιλᾶµε ἀκόµη ἑλληνικά.

16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ Á εριτοµή τοῦ Χριστοῦ, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου εραφείµ άρωφ, ιλβέστρου, Θεαγένους, Θεοπίστου Μαλαχίου προφ., Γορδίου µ., έτρου ὁσ., Θωµα δος Ἡ ύναξις τῶν 70 Ἀποστ., Ὀνουφρίου, Θεοκτίστου Θεοπέµπτου, Θεωνᾶ µαρτ., υγκλητικῆς ὁσ. (νηστεία) ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ Ἡ ύναξις Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ ροδρόµου οµνίκης, Γεωργίου Χοζεβ., Ἀγάθωνος, Κυράννας ολυεύκτου µάρτ., αρθένας νεοµ., Εὐστρατίου Γρηγορίου ἐπισκ. Νύσσης, οµετιανοῦ ἐπισ. Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου, Θεοδοσίου ὁσ. Τατιανῆς, Εὐθασίας, Μερτίου, έτρου µαρτύρων ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ. Ἑρµύλου, τρατονίκου, Μαξίµου Τῶν ἐν ινᾷ & Ρα θῷ ἀναιρεθέντων ὁσίων αύλου τοῦ Θηβαίου, Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου ροσκ. Ἁλύσεως ἀποστ. έτρου, αµασκηνοῦ νεοµ. Ἀντωνίου µεγ., Ἀντωνίου Βερ., Γεωργίου Ἰωαννίνων, Ἀθανασίου & Κυρίλλου ατρ. Ἀλεξανδρείας Μάρκου Εὐγενικοῦ, Μακαρίου Αἰγίνης, Ἀρσενίου ΙΒ ΛΟΥΚΑ. Εὐθυµίου µεγ., Εὐσεβίου, Ζαχαρίου Μαξίµου Γραικοῦ, Μαξίµου ὁµολ., Νεοφύτου µαρτ. Τιµοθέου ἀποστ., Ἀναστασίου τοῦ έρσου ιονυσίου ἐν Ὀλύµπῳ, Κλήµεντος, Ἀγαθαγγέλου Ξένης ὁσ., Ἑλλαδίου µ., Νεοφύτου Ἐγκλ., Ζωσιµᾶ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἀπολλώ ὁσ., Μαργαρίτας Ξενοφῶντος ὁσίου & οἰκείων αὐτοῦ ΙΕ ΛΟΥΚΑ. Ἀνακοµιδή λειψάνων Ἰωάννου Χρυσοστόµ. Ἐφραίµ ύρου, Ἰακώβου ἀσκητοῦ, Χάριτος Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου ἀνακοµιδή, ηµητρίου νεοµ. Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Θεοφίλου τοῦ νέου Κύρου & Ἰωάννου τῶν Ἀναργύρων,Τρυφαίνης

17 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO EYAΓΓEΛION HXO-EΩΘINON Κολοσ. β 8-12 Τίτ.β 11-14γ 4-7 ράξ. ιθ 1-8 Ἐφεσ. δ 7-13 Ἑβρ. ιγ Ἑβρ. ιγ 7-16 Β Κορ. δ 6-15 Ἑβρ. ζ 26 - η 2 Ἑβρ. ζ 26 - η 2 Ἑβρ. ιγ 7-16 Λουκ. β 20-21, Ματθ. γ Ἰωάν. α Ματθ. δ Λουκ. στ Ματθ. ε Λουκ. ιζ Ἰωάν. ι 9-16 Λουκ. ιθ 1-10 Ματθ. ε εριτ. τοῦ Χριστοῦ Ι Θεοφανείων Βαπτιστοῦ Ἰωάννου πλ.δ ΙΑ Ἀντωνίου Μεγάλου Ἀθανασίου-Κυρίλλου α Α Γρηγορίου Θεολόγου β Β Τριῶν Ἱεραρχῶν Ἡ Ὀρθοδοξία ἔσωσε τό Γένος. Εἰς ἀπόµερα µοναστήρια κατέφυγαν οἱ πονεµένοι νά εὕρουν παρηγορία καί κοντά εἰς προθύµους µοναχούς συνεκεντρώθησαν πολλοί νεώτεροι, διά νά µήν µείνουν ἀναλφάβητοι. Ὅ,τι ἀγαθόν συντελεῖται -καί συντελοῦνται πολλά καί θαυµαστά-, τοῦτο γίνεται µέ πρωταγωνιστάς τούς µοναχούς καί τούς ἱερεῖς εἰς τά µοναχικά κελλία καί εἰς τούς νάρθηκας τῶν ναῶν. οῦ ἀλλοῦ; Εἰς τάς οἰκίας τῶν κληρικῶν; Ἔστω. Ἀλλά µυστικά. (άσου Γριτσόπουλου, «ό κρυφό σχολειό», Ἐκδόσεις ελοππονησιακῶν πουδῶν, σελ. 48).

18 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ Á Τρύφωνος, ερπέτουας µ., Ἀναστασίου Ναυπλιώτου Ἡ Ὑπαπαντή τοῦ ωτῆρος Χριστοῦ, Ἀγαθοδώρου ΙΤ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. υµεών Θεοδόχου, Ἄννης ροφήτιδος Ἰσιδώρου τοῦ ηλουσιώτου, Νικολάου τοῦ τουδίτου Ἀγάθης µάρτ., Θεοδοσίου ὁσίου, Ἀντωνίου νεοµάρτ. Φωτίου ατρ. Κων/λεως, Βουκόλου ἐπισκόπου µύρνης αρθενίου ἐπισ. Λαµψάκου, Λουκᾶ τοῦ ἐν Ἑλλάδι Θεοδώρου µεγαλ. τοῦ τρατηλάτου, Ζαχαρίου προφ. Νικηφόρου µάρτ., Μαρκέλλου, αγκρατίου Ἐπισκόπου ΙΖ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Χαραλάµπους ἱεροµ., Ζήνωνος ταχ. Βλασίου ἱεροµ., Θεοδώρας βασιλίσσης, Γεωργίου νεοµ. Μελετίου ἐπισκ. Ἀντιοχείας, Μαρίας ὁσ., Χρήστου κηπουρ. Ἀκύλα & ρισκίλλης ἀποστόλων, Μαρτινιανοῦ, Εὐλογίου Αὐξεντίου ὁσ., αµιανοῦ ὁσιοµάρτυρος ἐν Λαρίσῃ Ὀνησίµου ἀποστ., Εὐσεβίου ὁσίου, Ἀνθίµου αµφίλου µάρτυρος, Φλαβιανοῦ Κων/πόλεως ΤΕΛΩΝΟΥ - ΦΑΡΙΑΙΟΥ. Θεοδώρου Τήρ., ουλχερίας Λέοντος πάπα Ρώµης, Ἀγαπητοῦ ἐπισκ. ιναίου Φιλοθέης Ἀθην., Ἀρχίππου, Φιλήµονος, Ἀπφίας Λέοντος ἐπισ. Κατάνης, Ἀγάθωνος, Βησσαρίωνος Τιµοθέου ὁσ. ἐν υµβόλοις, Εὐσταθίου Ἀντιοχείας Τῶν ἐν τοῖς Εὐγενίοις µαρτύρων, Ἀνθούσης µάρτ. ολυκάρπου ἐπισκ. µύρνης, Γοργονίας, ροτεραίου ΤΟΥ ΑΩΤΟΥ. Α - Β Εὕρεσις κεφ. Τιµίου ροδρόµου Ταρασίου ἀρχιεπ., Ρηγίνου ἱεροµοµάρτ., Θεοδώρου ὁσίου ορφυρίου ἐπισκ. Γάζης,Φωτεινῆς αµαρείτ.,θεοκλήτου µ. ροκοπίου εκαπολίτου ὁµ., τεφάνου Γηροκόµου Βασιλείου ὁµολ.,ροτερίου ἱεροµάρτ., Κυράννης νεοµ. Κασσιανοῦ ὁµολογ. τοῦ Ρωµαίου

19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO EYAΓΓEΛION HXO-EΩΘINON Ἑβρ. ζ 7-17 Β Κορ. στ 1-10 Β Τιµ. β 1-10 Β Τιµ. γ Β έτρ. β 9-22 Β Κορ. δ 6-15 Λουκ. β Ματθ. κε Ματθ. ιε Λουκ. ιη Μάρκ. ιγ Λουκ. ιε Ὑπαπαντῆς γ Γ δ πλ. α Ε Φιλοθέης Ἀθηναίας πλ. β Τ Τ ούς δύο πρώτους αἰῶνες µετάτήν Ἅλωση τό γένος, ἔµενε µέ ὀλιγοστές ἐξαιρέσεις στό πιό µαῦρο σκοτάδι. Ἀνοργάνωτα καί ἀσυστηµατοποίητα µαζεύει ὁ παπᾶς, µισογραµ- µατισµένος κι ἐκεῖνος τίς πιό πολλές φορές, µερικά παιδιά στήν ἐκκλησία, στό νάρθηκα τῆς ἐκκλησιᾶς... Ἦταν καθαυτό καιρός τοῦ κρυφοῦ σχολειοῦ. Τότε πού ὁ φόβος τοῦ Τούρκου ἔκανε τούς γονεῖς νά στέλνουν τά παιδιά τους, πρίν ξηµερώσει ἀκόµα, µές στό σκοτάδι, νά πᾶνε στόν παπᾶ, παπᾶ καί δάσκαλο. (Θ. ετσάλη-ιοµήδη: «Χρονικόν τῆς Τουρκοκρατίας, - Οἱ Μαυρόλυκοι», Τ. Β,. 320).

20 ΜΑΡΤΙΟ Ψυχοσάββατον. Εὐδοκίας ὁσιοµ., οµνίνης ΤΩΝ ΑΟΚΡΕΩ. Ἡσυχίου, Εὐθαλίας, Νικολάου λανᾶ Εὐτροπίου, Κλεονίκου, Βασιλίσκου µάρτ. Γερασίµου Ἰορδανίτ., αύλου καί Ἰουλιανῆς µαρτύρων Εὐλαµπίου, Κόνωνος, Μάρκου, Κόνωνος τοῦ Κηπουροῦ Τῶν 42 µαρτύρων ἐν Ἀµορίῳ, Ἡσυχίου ὁσ., Ἀρκαδίου Τῶν ἐν Χερσῶνι ἱερ. Ἐφραίµ, Βασιλέως & λοιπ Θεοφυλάκτου Νικοµηδείας, Ἑρµοῦ ἀπ., αύλου ὁµολ. ΤΗ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ. Τῶν 40 µαρτύρων ἐν εβαστείᾳ Καθαρά ευτέρα, Κοδράτου, Μαυρουδῆ, Ἀναστασίας ωφρονίου ἀρχιεπ. Ἱεροσολ., Θεοδώρας Ἄρτης Θεοφάνους ὁσ., υµεών τοῦ νέου Θεολόγου Νικηφόρου ἀρχ. Κων/λεως ἀνακ., Χριστίνας µάρ. 14 Α Χαιρετισµοί. Βενεδίκτου ὁσ., Εὐσχήµονος ἐπισκ. 15 Ἁγ. Θεοδώρου Τήρωνος, Μνήµη τό διά κολλύβων θαῦµα Α ΝΗΤΕΙΩΝ ( Ὀρθοδοξίας), Χριστοδούλου Ἀλεξίου ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, Θεοστηρίκτου ὁµ. Κυρίλλου Ἱεροσ., Τροφίµου, Εὐκαρπίωνος Χρυσάνθου, αρείας µαρτ., Κλαυδίου µάρτ. Τῶν ἀναιρεθ. ὁσίων πατέρων ἐν τῇ µονῇ Ἁγ. άββα 21 Β Χαιρετισµοί. Ἰακώβου ὁµολ., Φιλήµονος 22 Βασιλείου ἱεροµ., Καλλινίκης, ροσίδος µ., Εὐθυµίου ὁσ Β ΝΗΤΕΙΩΝ (Γρηγ. αλαµᾶ), ύναξις Λακώνων Αγίων Ἀρτέµονος ἐπισκ. ελευκίας, Ζαχαρίου, αρθενίου ΕΥΑΓΓΕΛΙΜΟ ΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ. ΕΘΝΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ύναξις τοῦ ἀρχαγ. Γαβριήλ, τεφάνου ὁµολ. Ματρώνης µάρτ. ἐν Θεσ/νίκῃ, Λυδίας, Κηρύκου ὁσίου 28 Γ Χαιρετισµοί. Ἱλαρίωνος ὁσίου τοῦ νέου 29 Á Μάρκου ἐπισκ. Ἀρεθουσίων, Κυρίλλου ἱεροµ., Βαραχησίου Γ ΝΗΤΕΙΩΝ (ταυροπροσκυν.). Ἰωάννου Κλίµακος Ὑπατίου ἐπισκ. Γαγγρῶν ἱεροµ., Ἀκακίου ἐπισκ. Μελιτινῆς

21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO EYAΓΓEΛION HXO-EΩΘINON Α Θεσ. δ Α Κορ. η 8-θ 2 Ἑβρ. ιβ 1-10 Β Τιµ. β 1-10 Ἑβρ. ια Ἑβρ. α 10-β 3 Ἑβρ. β Ἑβρ. δ 14-ε 6 Λουκ. κα 8-9, 25-27, Ματθ. κε Ματθ. στ Μάρκ. β 23-γ 5 Ἰωάν. α Μάρκ. β 1-12 Λουκ. α Μάρκ. η 34-θ 1 Ψυχοσαββάτου Βαρύς Ζ πλ. δ Η αββάτου Α Νηστ. α Θ β Ι Εὐαγγελισµοῦ γ ΙΑ Ε ἰς τά µοναστήρια, λοιπόν, εἶχε καταφύγει ἡ Ἑλληνική παιδεία, εἰς αὐτά καί εἰς τάς Ἐκκλησίας τινῶν πόλεων ἐδιδάσκοντο ὑπό τῶν µοναχῶν καί ἱερέων τά κοινά γράµµατα τά εἰς βιωτικάς χρείας ἀναγκαῖα. χολεῖα δέ δηµόσια φαίνεται ὅτι ἄρχισαν νά ἱδρύονται ἀνά τήν τουρκικήν Ἑλλάδα κυρίως ἀπό τάς ἀρχάς τοῦ 18ου αἰῶνος. Εὐθυµίου Καστόρχη, «ερί τῆς ἐν ηµητσάνης Ἑλληνικῆς χολῆς καί περί τῶν καθιδρυτῶν καί πρώτων αὐτῆς διδασκάλων», ἐν Ἀθήναις 1847, σ. δ-3)

22 ΑΡΙΛΙΟ Á Μαρίας Αἰγυπτίας ὁσίας, Γεροντίου ὁσίου, Βασιλείδου Τίτου ὁσίου, Θεοδώρας ὁσιοµ., Γρηγορίου ὁσίου Νικήτα ὁµολογ., Ἰωσήφ ὑµνογράφου ὁσίου Χαιρετισµοί. Γεωργίου ὁσ. ἐν Μαλεῷ, λάτωνος, Νικήτα Κλαυδίου & λοιπῶν, Θεοδώρας ὁσίας, Ἀργυρῆς ΝΗΤΕΙΩΝ. Ἰωάννου τῆς Κλίµακος, Εὐτυχίου Καλλιοπίου µάρ., Ρουφίνου µάρτυρος, Ἀκυλίνας µάρτ. Ἡρωδίωνος, Ρούφου & λοιπῶν ἀποσ.,ἰωάννου ἐν Κῷ Μέγας Κανών. Εὐψυχίου µ., Βαδίµου ὁσ. Γρηγορίου Ε, οφοκλέους µ., Τερεντίου µ., ήµου Ἀκάθιστος Ὕµνος. Ἀντίπα ἱεροµ.,τρυφαίνης Βασιλείου ὁµολ. αρίου, Ἀνθούσης, Ἀκακίου Ε ΝΗΤΕΙΩΝ (Ὁσ. Μαρίας Αἰγυπτίας), Μαρτίνου Ἀριστάρχου, ηµητρίου τοῦ ἐν Τριπόλει, Θωµα δος Κρήσκεντος µάρτ., Λεωνίδου ἐπισκόπου Ἀθηνῶν Ἀγάπης, Εἰρήνης, Χιονίας, Νίκης, Χριστοφόρου υµεών ἱεροµ., Ἀγαπητοῦ, Μακαρίου Κορίνθου Ἀθανασίας Αἰγίν., Κυρίλλου, Ἰωάννου Ἰωαν., άββα Λαζάρου, αφνουτίου ἱεροµ., υµεών ΤΩΝ ΒΑ Ι ΩΝ. Θεοδώρου Τριχινᾶ, Ζακχαίου ἀποστ. Μ. ευτέρα. Ἰωσήφ τοῦ αγκάλου, Τίτου ὁσ. Μ. Τρίτη. 10 αρθένων. Θεοδώρου τοῦ υκεώτου Μ.Τετάρτη. Τῆς ἀλειψάσης τόν Κύριον µύρῳ Μ. έµπτη. Ὁ Μυστικός εῖπνος. Ἐλισάβετ, άββα Μ. αρασκευή. Τά Ἅγια άθη. Μάρκου ἀποστ., Νίκης µ. Μ. άββατον. Ἡ εἰς Ἅδου κάθοδος τοῦ Χριστοῦ ΑΓ. ΑΧΑ. Ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ευτέρα ιακαιν., αναγίας αντανάσ., Γεωργίου Τροπ. Μάρκου Εὐαγγελιστοῦ, Ραφαήλ, Νικολάου & Εἰρήνης Ἰακώβου υἱοῦ Ζεβεδαίου, ονάτου, Κλήµεντος

23 ΑΡΙΛΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Ἑβρ. στ Ἑβρ. θ Ἑβρ. ιβ 28-ιγ 8 Φιλιπ. δ 4-9 ράξ. α 1-9 ράξ. ιβ 1-11 Α έτρ. ε 6-14 EYAΓΓEΛION Μάρκ. θ Μάρκ. ι Ἰωάν. ια 1-45 Ἰωάν. ιβ 1-18 Ἰωάν. α 1-17 Ἰωάν. α Λουκ. κδ HXO-EΩΘINON δ Α πλ. α Β Λαζάρου Τῶν Βα ων Ἀναστάσεως ευτέρας ιακαιν. Μάρκου Εὐαγγελιστοῦ Αφοῦ σχολεῖα δέν ἐλειτουργοῦσαν καί ἀφοῦ γράµµατα µέχρις ἑνός βαθµοῦ µικροῦ ἤ µεγάλου ἐγνώριζε πολύς κόσµος, πρέπει κάπου νά τάἔµαθε. έν ὑπάρχει καµµία γραπτή µαρτυρία, διά τό ποῦ τά ἔµαθε. ύσκολον δέν εἶναι νάτόσυµπερά- νωµεν, ὅτι τά ἔµαθαν ἀπό τούς ἱερεῖς µέσα εἰς τούς νάρθηκας τῶν ἐκκλησιῶν, ὅπως καί ἀπό τούς µοναχούς µέσα εἰς τά µοναστήρια. (άσου Γριτσόπουλου, «ό κρυφό σχολειό», Ἐκδόσεις ελοππονησιακῶν πουδῶν, σελ. 38).

24 ΜΑ Ι Ο Á Ἱερεµίου προφ., Εὐθυµίου, Ἀκακίου Ἀσβεστοχωρίτου Τῆς Ζωοδόχου ηγῆς-ἀνακ. λειψάνων Μ. Ἀθανασίου Τιµοθέου & Μαύρας µαρτ., Ξενίας, έτρου θαυµατ. ΤΟΥ ΘΩΜΑ. ελαγίας, 5 νεοµαρτύρων αµοθράκης αναγίας Χρυσαφιτίσσης, Εἰρήνης µεγαλ., Νεοφύτου Ἰώβ τοῦ πολυάθλου, εραφείµ ὁσίου Τοῦ ἐν οὐρανῷ φανέντος ταυροῦ, Ἀκακίου, Νείλου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἀποστ., Ἀρσενίου ὁσ. Ἡσα ου προφ., Χριστοφόρου µ., Νικολάου τοῦ ἐν Βουνένοις ίµωνος τοῦ Ζηλωτοῦ, Ἡσυχίου ὁµολ., Λαυρεντίου ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ. Κυρίλλου, Μεθοδίου ἰσαπ. Ἐπιφανίου ἐπισκ. Κύπρου, Γερµανοῦ ἀρχιεπ. Κων/πόλεως Γλυκερίας µάρτ., εργίου ὁµολογητοῦ, αυσικάκου Ἰσιδώρου τοῦ ἐν Χίῳ µ., Λεοντίου ἀρχιεπ., Θεράποντος αχωµίου Μεγ., Ἀχιλλείου ἐπισκόπου Λαρίσης, Ναούµ Θεοδώρου τοῦ Ἡγιασµένου, έτρου µάρτ., Νικολάου Ἀνδρονίκου & Ἰουνίας ἀποστόλων, Ἀθανασίου Τριφυλ. ΤΟΥ ΑΡΑΛΥΤΟΥ. έτρου, ιονυσίου, Ἡρακλείου ατρικίου ἱεροµ., Μέµνονος θαυµατουρ., Μενάνδρου Λυδίας Φιλιππησίας, Ἰωάννου, Νικήτα, Ἰωσήφ ὁσίου Τῆς Μεσοπεντηκοστῆς. Κων/νου & Ἑλένης ἰσαποστόλων Βασιλίσκου µάρτ., ηµητρίου καί αύλου νεοµ. Μιχαήλ ἐπισκ. υνάδων, Μαρίας µυρ., υνεσίου Καρπασίας υµεών τοῦ Θαυµαστορείτου, Μελετίου, Ἱλαρίωνος ΤΗ ΑΜΑΡΕΙΤΙΟ. Γ Εὕρ. Κεφαλῆς Τ. ροδρόµου Κάρπου & Ἀλφαίου ἀποσ., Ἀλεξάνδρου νεοµάρτ. Ἰωάννου τοῦ Ρώσου ὁσίου,ἑλλαδίου ἱεροµ. Εὐτυχοῦς, Ἑλικωνίδος µ., Ἀνδρέου, ηµητρίου Ὑποµονῆς ὁσίας, Θεοδοσίας ὁσιοµ., Ἀνδρέου, Εὐθυµίου Ἰσαακίου ἡγουµένου µονῆς αλµάτων, Ναταλίου µάρτυρος Ἑρµείου µάρτ., τῶν ἐν Ἀσκάλωνι µαρτύρων, Εὐσεβίου

25 ΜΑ Ι ΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Ἑβρ. ιγ 7-16 ράξ. ε ράξ. γ Α Ἰωάν. α 1-7 ράξ. στ 1-7 ράξ. θ ράξ. κστ 1, Β Κορ. δ 6-15 EYAΓΓEΛION Ἰωάν. β Ἰωάν. κ Ἰωάν. β 1-11 Ἰωάν. ιθ 25-28, κα Μάρκ. ιε 43-ιστ 8 Ἰωάν. ε 1-15 Ἰωάν. ζ Ἰωάν. δ 5-42 HXO-EΩΘINON Ζωοδόχου ηγῆς Α Εἰρήνης Μεγαλοµ. Ἰωάννου Θεολόγου β γ Ε Μεσοπεντηκοστῆς δ Ζ Ο δεσµός τῆς ἐκκλησίας - σχολείου, ὁ ὁποῖος καί στά χρόνια τῆς βυζαντινῆς περιόδου ἦταν στενός, ἔγινε τώρα στενότερος καί ἡ κάπως πιό µορφωµένοι διδάσκαλοι - ἱερεῖς δίδασκαν στούς νάρθηκες τῶν Ἐκκλησιῶν στούς νέους ὄχι µόνο τά ἐκκλησιαστικά βιβλία, ἀλλά κάποτε καί ἀποσπάσµατα ἀρχαίων Ἑλλήνων συγγραφέων. (Ἀποστόλου Βακαλόπουλου, «Ἱστορία τοῦ Νέου Ἑλληνισµοῦ», τ. Β, σ. 291).

26 ΙΟΥΝΙΟ Á ΤΟΥ ΤΥΦΛΟΥ. Ἰουστίνου Φιλοσόφου καί µάρτυρος Νικηφόρου Κων/λεως, Ἐράσµου ἱεροµάρ., Κων/ντίνου Λουκιλλιανοῦ & αύλης µαρτ., Ἰωσήφ, ωροθέου ΑΟΟΙ ΑΧΑ. Μάρθας & Μαρίας ἀδελφῶν Λαζάρου ΤΗ ΑΝΑΛΗΨΕΩ. ωροθέου ἐπισκ. Τύρου, Γοργίου Ἱλαρίωνος ἡγουµ. µονῆς αλµάτων, Ἀττάλου ὁσίου Θεοδότου ἱεροµ., Ζηνα δος, εβαστιανῆς, αναγῆ ΑΓ. ΑΤΕΡΩΝ. Καλλιόπης, Θεοδώρου τρατ. ἀνακοµιδή Κυρίλλου ἀρχιεπ. Ἀλεξανδρείας, Θέκλας µάρτ. Ἀλεξάνδρου, Ἀντωνίνης µ., Θεοφάνους, ανσέµνης Βαρθολοµαίου & Βαρνάβα ἀποστόλων Ὀνουφρίου τοῦ Αἰγυπτίου, έτρου ἐν τῷ Ἄθῳ Ἀκυλίνης µάρτ., Ἄννης, Ἰωάννου ὁσίου, ιοδώρου µ. Ψυχοσάββατον. Ἐλισσαίου προφ., Μεθοδίου Κωνσταντ. ΤΗ ΕΝΤΗΚΟΤΗ. Ἀµώς, Αὐγουστίνου Ἱππῶνος ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΕΥΜΑΤΟ. Τύχωνος ἐπισκ. Ἀµαθοῦντος Ἰσαύρου µ. & τῶν σύν αὐτῷ, Βασιλείου Ἀθην., Ἰσµαήλ Λεοντίου, Ὑπατίου, Αἰθερίου, Θεοδούλου µαρτύρων Ἰούδα ἀποστ., α σίου ὁσ., Ζήνωνος, Ζωσίµου µάρτ. Μεθοδίου ἐπισκ. ατάρων, Καλλίστου ὁσίου, Νικολάου Ἰουλιανοῦ µάρτ., Τερεντίου ἐπισκ., Νικήτα Νισυρίου ΑΓΙΩΝ ΑΝΤΩΝ. Γρηγορίου τοῦ Μυστριώτου Ἀγριππίνης, Ἀριστοκλέους, ηµητρίου (ἀρχή νηστείας) Γενέθλιον Τιµίου ροδρόµου, Ἀθανασίου αρίου Φεβρωνίας ὁσιοµ., Ὀρεντίου & σύν αὐτῷ µαρτύρων αβίδ τοῦ ἐν Θεσ/νίκῃ ὁσίου, Ἰωάννου ἐπισκ. Γοτθίας αµψών τοῦ Ξενοδόχου, Ἰωάννας µυροφόρου Κύρου & Ἰωάννου τῶν Ἀναργ. (ἀνακ. λειψ.), εργίου Β ΜΑΤΘΑΙΟΥ. έτρου & αύλου πρωτοκορυφ., Γα ου ύναξις τῶν 12 Ἀποστόλων

27 ΙΟΥΝΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO ράξ. ιστ Ἑβρ. ζ 26-η 2 ράξ. α 1-12 ράξ. κ 16-18, Α Θεσ. δ ἤ ράξ. κη 1-31 ράξ. β 1-11 Ἐφεσ. ε 8-19 Ἑβρ. ια 33- ιβ 1-2 Ρωµ. ιγ 11-ιδ 4 Β Κορ. ια 21-ιβ 9 Α Κορ. δ 9-16 EYAΓΓEΛION Ἰωάν. θ 1-38 Ἰωάν. ιβ Λουκ. κδ Ἰωάν. ιζ 1-13 Ἰωάν. κα Ἰωάν.ζ 37-52, η 12 Ματθ. ιη Ματθ. ι 32-33, 37-38, ιθ Λουκ. α 1-25, 57-68, 76,80 Ματθ. ιστ Ματθ. θ 36, ι 1-8 HXO-EΩΘINON πλ. α Η Ἀποδόσεως άσχα Ἀναλήψεως πλ. β Ι Ψυχοσαββάτου εντηκοστῆς Ἁγίου νεύµατος πλ. δ Α Γενεθλίου ροδρόµου α Β ώδεκα Ἀποστόλων άντως ὀφείλοµεν νά δεχθῶµεν ὅτι ἀπόκρυφον ἔργον συνετελεῖτο ἀπό τῆς πρώτης στιγµῆς τῆς συµφορᾶς εἰς τά µοναστήρια, ὅπου πρέπει νά τοποθετήσωµεν τά θρυλικά Κρυφά χολειά. (. Γριτσόπουλος στό ἔργο του «ατριαρχική Μεγάλη τοῦ Γένους χολή, τ. Α, σ , Ἀθῆναι 1966).

28 ΙΟΥΛΙΟ Á Κοσµᾶ & αµιανοῦ τῶν Ἀναργύρων Κατάθεσις Ἐσθῆτος Θεοτόκου, Ἰουβεναλίου Ὑακίνθου, Ἀνατολίου, Θεοδότης, Ἰωακείµ, Γερασίµου Ἀνδρέου ἐπισκ. Κρήτης, Μάρθας ὁσίας, Λουκίας, Μιχαήλ Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, Λαµπαδοῦ ὁσίων Γ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. ισώη µεγάλ.,ἀρχίππου,φιλήµωνος Θωµᾶ ὁσίου ἐν Μαλεῷ, Κυριακῆς µεγαλοµάρτυρος ροκοπίου µεγαλ., Θεοφίλου Ζίχνης, Ἀναστασίου ιονυσίου & Μητροφάνους ὁσίων, Μιχαήλ ακνανᾶ Τῶν ἐν Νικοπόλει Ἀρµεν. 45 µαρτ., Γρηγορίου µάρτυρος Εὐφηµίας µεγαλ., Ὄλγας ἰσαποστ., Νικοδήµου ὁσίου ρόκλου, Ἱλαρίου µαρτ., Βερονίκης αἱµορ., Μιχαήλ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. ΑΓ. ΑΤΕΡΩΝ. ύναξις Ἀρχαγ. Γαβριήλ Νικοδήµου Ἁγιορείτου, Ἀκύλα ἀπ.,ἰωσήφ Θεσ.,Ὀνησίµου Κηρύκου & Ἰουλίτης µαρτ., Βλαδιµήρου ἰσαποστόλου Ἀθηνογένους ἱεροµ., Φαύστου, Ἀντιόχου µαρτύρ. Μαρίνης µεγαλ., περάτου, Βερονίκης µάρτ. Αἰµιλιανοῦ µάρτυρος, αµβώ ὁσίου, Ὑακίνθου µάρτυρος Μακρίνης ἀδελφ. Μεγ. Βασιλ., Θεοδώρου ἐπισκ. Ἐδέσσης Ε ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Ἠλιού προφήτου υµεών σαλοῦ, Ἰωάννου ὁσ., αρθενίου Ἄρτης, Ἀκακίου Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς ἰσαπ., Μαρκέλλης Χιοπολ. Φωκᾶ ἱεροµ., Ἰεζεκιήλ προφ., Ἄννης ὁσίας Χριστίνης µεγαλοµ., Ἀθανασίου νεοµ., Ἀθηναγόρου Κοίµησις Ἁγ. Ἄννης, Ὀλυµπιάδος διακ., Εὐπραξίας αρασκευῆς ὁσ., Ἑρµολάου, Ὡραιοζήλης Τ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. αντελεήµονος µεγαλοµ. ροχόρου, Νικάνορος ἀποσ., Εἰρήνης τῆς Χρυσοβαλάντου Καλλινίκου µάρτ., Θεοδότης µάρτ. καί τέκνων ίλα, ιλουανοῦ, Κρήσκεντος, Ἐπαινετοῦ ἀποστ. Εὐδοκίµου τοῦ δικαίου, Ἰωσήφ τοῦ ἀπό Ἀριµαθαίας

29 ΙΟΥΛΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Α Κορ. ιβ 27-ιγ 8 Ρωµ. ε 1-10 Ρωµ. θ Β Κορ. στ 1-10 Τίτ. γ 8-15 Γαλ. γ 23-δ 5 Ἰακ. ε Α Κορ. γ Γαλ. δ Γαλ. γ 23-29, δ 1-5 Β Τιµ. β 1-10 EYAΓΓEΛION Ματθ. ι 1, 5-8 Ματθ. στ Ματθ. ια 2-15 Λουκ. ζ Ματθ. ε Μάρκ. ε Ματθ. η 28-θ 1 Ματθ. ιγ Λουκ. η Μάρκ. ε Ματθ. θ 1-8 HXO-EΩΘINON Ἁγίων Ἀναργύρων β Γ Κυριακῆς Μεγαλοµ. Ἁγίας Εὐφηµίας γ Ἁγίας Μαρίνης δ Ε Χριστίνης Μεγαλ. Ἁγίας Ἄννης Ἁγίας αρασκευῆς πλ. α Τ Oλαός κάποτε ὀνόµασε τά µοναστήρια Κρυφά χολειά. έν ἦτον δυνατόν νά λειτουργήσουν χολεῖα ἐ- ξαιτίας τῆς ἀθυµίας, τῆς ἐλλείψεως τῶν µέσων καί τῶν φορέων διά τήν ὀργάνωσιν καίτήν λειτουργίαν τους. (άσου Γριτσόπουλου, ρακτικά Β ιεθνοῦς υνεδρίου ελοππονησιακῶν πουδῶν, Α τ. σελ. 294).

30 ΑΥΓΟΥΤΟ Á Ἑπτά Μακκαβαίων, Μαρκέλου, ρόοδος Τιµίου ταυροῦ Ἀνακοµ. λειψ. πρωτοµ. τεφάνου, Θεοδώρου νεοµ. Ζ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. αλώµης µυροφ., Θεοδώρας Θεσ/νίκης Τῶν ἐν Ἐφέσῳ ἑπτά παίδων,ἴας µάρτ. & τῶν σύν αὐτῇ Εὐσιγνίου µάρτ., Φαβίου ἱερµ., Νόννης µητρός Γρηγορίου ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΙ ΤΟΥ ΩΤΗΡΟ οµετίου, Ἀστερίου, Νικάνορος, οταµίας ὁσίων Αἰµιλιανοῦ Κυζίκου, Μύρωνος Κρήτης, Τριανταφύλλου Ματθίου ἀποστ., έκα µαρτύρων Χαλ/κῆς ύλης Η ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Λαυρεντίου µ., Ξύστου,Ἱππολύτου Εὔπλου µάρτ. ἀρχιδ., Νήφωνος, Ἀναστασίου Φωτίου, Ἀνικήτου µ., εργίου, τεφάνου, αµφίλου Ἀνακοµιδή λειψ. Μαξίµου ὁµολ., Εὐδοκίας βασιλ. Μιχαίου προφ., Μαρκέλου ἱεροµ., υµεών νεοµ. ΚΟΙΜΗΙ ΤΗ ΥΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ἁγ. Μανδηλίου Χριστοῦ, ιοµήδους µ., Γερασίµου Θ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Μύρωνος, Ἰουλιανῆς, ηµητρίου Φλώρου, Λαύρου µάρτ., Λέοντος, Ἑρµοῦ, ωφρονίου Ἀνδρέου τοῦ τρατηλ. καί 2593 µαρτ., Θεοφάνους αµουήλ προφ., Θεοχάρους, Λουκίου µαρτ. Θαδδαίου ἀποστ., Βάσσης µάρτ. & τῶν τέκνων Ἀγαθονίκου & τῶν σύν αὐτῷ, Ἀνθούσης, Ἀριάδνης Ἀπόδοσις Κοιµήσεως Θεοτόκου. Εἰρηναίου Ι ΜΑΤΘΑΙΟΥ. ιονυσίου Αἰγίνης, Κοσµᾶ Αἰτωλοῦ Τίτου ἐπισκόπου Κρήτης, Βαρθολοµαίου, Γενναδίου Ἀνδριανοῦ & Ναταλίας µαρτύρων, Ἰωάσαφ, Τιθόη ὁσ. οιµένος, Φανουρίου ὁσ., Ἀνθούσης, Ἀκυλίνης Μω σέως Αἰθίοπος, ιοµήδους, Λαυρεντίου Ἀποτοµή κεφαλῆς ροδρόµου (νηστεία) Ἀλεξάνδρου, αύλου, Ἰωάννου ἀρχιεπ. Κων/λεως ΙΑ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Κατάθεσις Τιµίας Ζώνης Θεοτόκου

31 ΑΥΓΟΥΤΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Ρωµ. ιε 1-7 Β έτρ. α Α Κορ. α Φιλιπ. β 5-11 Α Κορ. γ 9-17 Φιλιπ. β 5-11 Α Κορ. δ 9-16 ράξ. ιγ Ἑβρ. θ 1-7 EYAΓΓEΛION Ματθ. θ Ματθ. ιζ 1-9 Ματθ. ιδ Λουκ. ι 38-42, ια Ματθ. ιδ Λουκ. ι 38-42, ια Ματθ. ιζ Μάρκ. στ Ματθ. ιη HXO-EΩΘINON πλ. β Ζ Μεταµορφώσεως βαρύς Η Κοιµήσεως Θεοτόκου πλ. δ Θ Ἀποδόσ. Κοιµήσεως α Ι Ἀποκεφ/σεως ροδρ. β ΙΑ τό µοναστῆρι τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων άρνωνος. Ὑπάρχουν ἀκόµα µέχρι σήµερα, εἰς τό κτηριακόν συγκρότηµα ἀπόµερα κελλιά µέ εἰδική διαµόρφωση, εἰδική εἴσοδο µυστική καί δι αὐτῆς κάθοδον διά παραπλανητικῆς κλίµακος πρός ἡµιυπόγειο χῶρο. Τήν διαµόρφωσιν αὐτήν συνοδεύει ἡ κατά χώραν σωζοµένη παράδοσις, ὅτι ἐκεῖ ἐλειτουργοῦσε Κρυφό χολειό. (άσου Γριτσόπουλου, «Ἡ πελοποννησιακή παιδεία µετά τήν Ἅλωση», σ. 252).

32 Ἡ παλαιά Μονή Φιλοσόφου στή ηµητσ Ὁ λαός τήν ὀνοµάζει ἀκόµη καί σ

33 ητσάνα, πού ἱδρύθηκε τό 10ο µ.χ. αἰῶνα. αί σήµερα «Τό Κρυφό χολειό».

34 ΕΤΕΜΒΡΙΟ Á Ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου. υµεών τυλίτου, Ἀσπασίας Μάµαντος µάρτ., Ἰωάννου τοῦ Νηστευτοῦ Ἀνθίµου, Θεοκτίστου, Φοίβης διακόν., ολυδώρου Μω σέως προφ., Βαβύλα,Ἑρµιόνης, Ἀνθίµου ἱεροµ. Ζαχαρίου προφ. πατρός Τ. ροδρόµου, Ἀβδαίου µάρ. Τοῦ ἐν Χώναις θαύµατος Ἀρχαγ. Μιχαήλ, µαρτύρ. ΡΟ ΤΗ ΥΨΩΕΩ. Κασσιανῆς Ὑµνογράφου, Λουκᾶ Γενέθλιον Ὑπεραγίας Θεοτόκου ύναξις Ἰωακείµ & Ἄννης, ατέρων Γ Οἰκουµ. υνόδου Μηνοδώρας, Μητροδώρας, Νυµφοδώρας Θεοδώρας Ἀλεξαν., Εὐφροσύνου µαγείρου, Εὐανθίας Αὐτονόµου, Κουρνούτου ἱεροµ.,ἰουλιανοῦ µ. Κορνηλίου ἑκατοντάρχ., Ἀριστείδου µ., Ἱεροθέου Καλαµῶν ΥΨΩΙ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΤΑΥΡΟΥ (νηστεία) Βησσαρίωνος Λαρίσης, Νικήτα, ορφυρίου, υµεών Εὐφηµίας µεγαλοµάρτυρος, Μελιτινῆς µάρτυρος οφίας, Ἐλπίδος, ίστεως, Ἀγάπης, Ἡρακλειδίου Ταµασ. Εὐµενίου ἐπισκ. Γορτύνης, Ἀριάδνης µάρτ. Τροφίµου, αββατίου, ορυµέδοντος µ., ωσάνης Εὐσταθίου µεγαλ. Θεοπίστης καί τέκνων αὐτῶν ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΨΩΙΝ. Κοδράτου ἀποστ, Ἰωνᾶ προφ. Φωκᾶ ἱεροµ., Φωκᾶ τοῦ κηπουροῦ, Ἰσαάκ, Μαρτίνου Ἡ ύλληψις ροδρόµου, Ξανθίππης, ολυξένης Θέκλης Ἰσαποστ., αναγίας Μυρτιδιωτίσσης, ιλουανοῦ Εὐφροσύνης ὁσίας, αφνουτίου ὁσίου Μετάστασις Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου Ἀκυλίνης µάρτ., Καλλιστράτου µάρτ., Ἰγνατίου ὁσίου Α ΛΟΥΚΑ. Χαρίτωνος ὁµολ., Ἰσαάκ ύρου, Βαρούχ πρ. Κυριακοῦ ὁσίου τοῦ Ἀναχωρητοῦ, Μαλαχίου,Ἰωσήφ Γρηγορίου ἱεροµ. ἐπισκ. Ἀρµενίας, τρατονίκου

35 ΕΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Α Τιµ. β 1-7 Γαλ. στ Φιλιπ. β 5-11 Γαλ. δ Α Κορ. α Β Κορ. στ 1-10 Β Κορ. ιγ 3-13 Γαλ. β Γαλ. δ Α Ἰωάν. δ Β Κορ. δ 6-15 EYAΓΓEΛION Λουκ. δ Ἰωάν. γ Λουκ. ι ια Λουκ. η Ἰωάν. ιθ , 25-28, 30 Λουκ. ζ Μάρκ. δ Μάρκ. η 34-θ 1 Λουκ. α 5-25 Ἰωάν. ιθ κα Λουκ. ε 1-11 HXO-EΩΘINON Ἀρχή Ἰνδίκτου γ Α Γενεθλίου Θεοτόκου Ἰωακείµ καί Ἄννης Ὑψώσεως ταυροῦ Εὐφηµίας Μεγαλοµ. οφίας & τέκνων αὐτῆς πλ. α Γ υλλήψ. ροδρόµου Μεταστάσεως Ἰωάννου Εὐαγγελιστοῦ πλ. β ό 1821 ἀπετέλεσε τήν ἀπαρχήν τῆς καθάρσεως τῶν Ἑλλήνων ἀπό τήν δευτέραν ἱστορικήν των τραγῳδίαν, ἡ ὁποία διήρκησε τετρακόσια χρόνια. Ὁ ούρειος Ἵππος διάτήν κάθαρσιν αὐτήν ἦτο ἡ Ὀρθοδοξία, οἱ Κοινότητες, τό Κρυφό χολειό καί ὁ ἐµπορικός στόλος τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων. (Ἰ. Ν. Θεοδωρακόπουλος ανεπιστηµιακός διδάσκαλος (Γεν. Γραµ. Ἀκαδηµίας Ἀθηνῶν) στό βιβλίο του «Τό Εἰκοσιένα καί ὁ ύγχρονος Ἑλληνισµός», ἔκδοση 1972, σ. 57).

36 ΟΚΤΩΒΡΙΟ Á Ἀνανίου ἀπ., Ρωµανοῦ Μελωδοῦ, Ἰωάννου Κουκουζέλη Θεοφίλου ὁµολ., Κυπριανοῦ ἱεροµ.,ἰουστίνης ιονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Θεαγένους,Ἰωάννου Χοζεβ. Ἱεροθέου ἐπισκ. Ἀθηνῶν, Ἀµµοῦν ὁσ., οµνίνης µάρτ. Β ΛΟΥΚΑ. Χαριτίνης, Μαµέλχθης, Μεθοδίας Κιµώλου Θωµᾶ ἀποστ., Ἐρωτη δος µάρτ., Μακαρίου νεοµ. εργίου & Βάκχου µαρτ., ολυχρονίου, Ἰουλιανοῦ ελαγίας ὁσ., Τα σίας, ελαγίας ὁσιοµ., ώζοντος Ἰακώβου ἀποστ. τοῦ Ἀλφαίου, Ἀνδρονίκου & Ἀθανασίας ὁσ. Εὐλαµπίου & Εὐλαµπίας µαρτύρων, Θεοφίλου ὁµολογητοῦ Φιλίππου διακόν., Θεοφάνους τοῦ Γραπτοῦ, Ζηνα δος ΛΟΥΚΑ. ατέρων Ζ Οἰκουµ. υνόδου, υµεών Χρυσῆς νεοµ., απύλου, Ἀγαθοδώρου, Ἀγαθονίκης µάρτ. Ναζαρίου, Γερβασίου, Κοσµᾶ µελ., αρασκευῆς Ἐπιβατινῆς Λουκιανοῦ ἱεροµ., αβίνου ἐπισ., Εὐθυµίου, Βάρσου Λογγίνου ἑκαντοντ., Λεοντίου καί τῶν σύν αὐτῷ Ὡσηέ προφ., Ἀνδρέου τοῦ ἐν τῇ Κρίσει ὁσ., Ἀντιγόνου Λουκᾶ ἀποστ. & Εὐαγγ., υµεών, Θεοδώρου, Μαρίνου Γ ΛΟΥΚΑ. Ἰωήλ προφ., Οὐάρου µ., Κλεοπάτρας Ἀρτεµίου µεγαλ., Γερασίµου Κεφαλληνίας, Ματρώνης Ἰωάννου νεοµ. τοῦ ἐκ Γουβῶν Μονεµβασίας Ἀβερκίου ἐπισκ. Ἱεραπόλ., 7 παίδων ἐν Ἐφέσσῳ, Ἡρακλείου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, Ἰγνατίου Κων/πόλεως Ἀρέθα µεγαλοµ., εβαστιανῆς µάρτυρος Μαρκιανοῦ & Μαρτυρίου µ.,ταβιθᾶς ἐλεήµονος, Χρυσάφου Τ ΛΟΥΚΑ. ηµητρίου τοῦ Μυροβλύτου Νέστορος, ρόκλης συζύγου ιλάτου, Λούπου Ἁγίας κέπης - Ἐθνική Ἑορτή, Ἀγγελῆ, Εὐνίκης Ἀναστασίας τῆς Ρωµαίας, Ἀβραµίου, Μαρίας Ζηνοβίου & Ζηνοβίας µαρτ., Κλεώπα ἀποστόλου τάχυος, Ἀπελλοῦ & λοιπῶν ἀπ., Ἐπιµάχου,Οὐρβιανοῦ

37 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO ράξ. ιζ Β Κορ. στ 1-10 Α Κορ.δ 9-16 Τίτ. γ 8-15 Κολ. δ 5-11,14-18 Β Κορ. θ 6-11 Β Τιµ. β 1-10 EYAΓΓEΛION Λουκ. στ Λουκ. στ Ἰωάν. κ Λουκ. η 5-15 Λουκ. ι Λουκ. ζ Λουκ. η HXO-EΩΘINON ιονυσίου Ἀρεοπαγίτου βαρύς Ε Θωµᾶ ἀποστόλου πλ. δ Τ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ α Ζ β Η Γ ιά διώξεις µιλάει καί ὁ ἱστορικός τῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ 21, Ἀκαδηµαϊκός ιονύσιος Κόκκινος ἀναφέροντας τό «Κρυφό χολειό»: ὁ παπᾶς κάτω ἀπότάράκη τοῦ ράσου του κρατεῖ τό ψαλτῆρι καί πηγαίνει νά µάθει τά παιδιά πού τόν περιµένουν, νά διαβάζουν. Ὁµιλεῖ ἀκόµη στά παιδιά καί γιά τούς µεγάλους ἀνθρώπους πού δόξασαν ἄλλοτε αὐτόν τόν τόπον. ιδάσκει τή ὀλίγην ἱστορίαν πού γνωρίζει καί αὐτός. Τό κρυφό σχολειόδέν εἶναι θρῦλος. Τό συντήρησε παράτίς καταδιώξεις, παράτήν ἀξιοθρήνητον ἔλλειψιν παντός µέσου, παρά τήν φοβεράν πίεσιν τόσων ἄµεσων ἀναγκῶν πούθάἦτο φυσικόν νά ὁδηγήσουν πρός τόν ἐξισλαµισµόν, ὁ βαθύτατος πόθος τοῦ τυραννου- µένου ἔθνους νά ὑπάρξει. (ιον. Κόκκινος, «Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάστασις», βραβεῖον Ἀκαδηµίας Ἀθηνῶν, Ε ἔκδ., τ. Α, «Μέλισσα» 1967, σ. 21).

38 ΝΟΕΜΒΡΙΟ Κοσµᾶ & αµιανοῦ Ἀναργ., αβίδ Εὐβοίας, ιονύσου Ε ΛΟΥΚΑ. Ἀκινδύνου, ηγασίου, Ἐλπιδοφόρου Γεωργίου Νεαπολίτου, Ἀειθαλᾶ, Ἀκεψιµᾶ, Ἰωσήφ µ. Ἰωαννικίου τοῦ µεγάλ., Νικάνδρου, Ἑρµαίου ἱερ. Γαλακτίωνος & Ἐπιστήµης µαρτ., Ἑρµᾶ, Λίνου ἀπ. αύλου Κων/λεως, αύλου σαλοῦ, Λουκᾶ ὁσ. Τῶν ἐν Μελιτινῇ 33 µαρτύρων, Λαζάρου Θεσ., Ἀθηνοδώρου ύναξις ἀρχαγγέλων Μιχαήλ & Γαβριήλ Ζ ΛΟΥΚΑ. Νεκταρίου Αἰγίνης, Ματρώνης Ὀλυµπᾶ, Τερτίου & λοιπῶν ἀποστ., Ἀρσενίου Καππαδόκου Μηνᾶ, Βίκτωρος, Θεοδώρου τουδίτου, τεφανίας Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήµονος, Νείλου ἀσκ., Μαρτίνου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστ, αµασκηνοῦ, Ἀνθούσης Φιλίππου ἀποστ., Γρηγορίου αλαµᾶ, Κων/νου Ὑδραίου Γουρία, αµωνᾶ, Ἀβίβου µαρτ. (Ἀρχή νηστείας) Η ΛΟΥΚΑ. Ματθαίου ἀποστ. & Εὐαγγελιστοῦ Γρηγορίου ἐπισκ. Νεοκαισαρείας, Γενναδίου λάτωνος µ., Ἀναστασίου, Ρωµανοῦ µ., Ζακχαίου µ. Á Ἀβδιού προφ., Βαρλαάµ µ., Ἀγαπίου µ., Εὐφηµίας Γρηγορίου τοῦ εκαπολίτου, ρόκλου Κων/λεως ΤΑ ΕΙΟΙΑ ΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, Ἰωάννου Φιλήµονος, Ἀπφίας & λοιπῶν ἀποστ., Κικιλίας µάρ. Θ ΛΟΥΚΑ. Ἀµφιλοχίου ἐπισκ. Ἰκονίου, ισινίου Κλήµεντος ἐπισκ. Ρώµης, έτρου Ἀλεξανδρείας Αἰκατερίνης µεγαλοµάρτυρος, Μερκουρίου µεγαλοµ. Νίκωνος τοῦ «Μετανοεῖτε» τοῦ ὁσίου, Ἀλυπίου Ἰακώβου τοῦ έρσου, Ναθαναήλ ὁσίου τεφάνου τοῦ Νέου, Εἰρηνάρχου µ., 15 µαρτ. Τιβερ. αραµόνου µ. & λοιπῶν, Φιλουµένου µάρτ., Φαίδρου ΙΓ ΛΟΥΚΑ. Ἀνδρέου ρωτοκλήτου, Φρουµεντίου

39 ΝΟΕΜΒΡΙΟ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HMEPO- MHNIA AOOΛO Γαλ. α Γαλ. β Κολ.β 20-23,γ 1-3 Ἑβρ. ζ 26-η 2 Α Κορ. δ 9-16 Ρωµ. ι 11-ια 2 Ἑβρ. θ 1-7 Ἐφεσ. β 4-10 Α Κορ. δ 9-16 EYAΓΓEΛION Λουκ. ιστ Λουκ. η Λουκ. ιβ Ἰωάν. ι 9-16 Ἰωάν. α Ματθ. θ 9-13 Λουκ. ι 38-42, ια Λουκ. ιβ Ἰωάν. α HXO-EΩΘINON γ Θ δ Ι Μηνᾶ Μεγαλοµάρτ. Ἰωάννου Χρυσοστ. Ἀποστόλου Φιλίππου πλ. α ΙΑ Εἰσοδίων Θεοτόκου πλ. β Α βαρύς Β Γιά µία µακρά περίοδο ἡ ἐκπαίδευση ἦταν σχεδόν ἀσήµαντη. ραγµατικά πῶς νά πάει κανείς σχολεῖο; ῶς νά διασχίσει τούς δρόµους; Μόλις ἔβγαιναν ἀπό τόπατρικό τους σπίτι τά παιδιά, ἀλλοίµονο!, τά ἅρπαζαν οἱ γενίτσαροι, µία ὀρδή τόσο µισητή, ὅσο καί φοβερή! Τή νύχτα, µέ τόφῶς τῆς σελήνης, λέει ἕνα λαϊκό τραγοῦδι, τά Ἑλληνόπουλα, ἀψηφώντας τήν τουρκική σκληρότητα, ἔτρεχαν στά σχολεῖα, γιάνά πάρουν ἀπό κεῖ µερικά ράκη τοῦ παλαιοῦ πολιτισµοῦ τῆς πατρίδος τους. (Γ. Χρ. Χασιώτη, «Ἡ παρ ἡµῖν δηµοτική παίδευσις ἀπό τῆς Ἁλώσεως Κων/πόλεως µέχρι σήµερον», ἐν Κων/πόλει 1874, σ. 95).

40 ΕΚΕΜΒΡΙΟ Á Θεοκλήτου Ἀρχιεπ. Λακεδαιµονίας, Ναούµ προφ., Ἀνανίου Ἀββακούµ, Κυρίλλου Φιλεωτ., Μυρόπης, Θεοφίλου οφονίου προφ., Θεοδούλου ὁσίου, Ἀγγελῆ νεοµ. Βαρβάρας µεγαλοµ.,ἰωάννου αµασκηνοῦ, εραφείµ άββα ὁσ. Ἡγιασµένου, Νόννου ὁσ., ιογένους Νικολάου ἀρχιεπ. Μύρων, Νικολάου νεοµ. Ι ΛΟΥΚΑ. Ἀµβροσίου Μεδιολάνων, Γερασίµου Εὐβ. αταπίου ὁσ., Ἀπολλώ, Κηφᾶ, Τυχικοῦ ἀποστ., Κρύσπου ύλληψις Θεοτόκου ὑπό Ἁγίας Ἄννης, Ἄννης προφ. Μηνᾶ, Ἑρµογένους, Εὐγράφου µ., Ἀθανασίου Μεθώνης Λεοντίου Μονεµβασιώτου, ανιήλ & Λουκᾶ στ., Αἰµιλιανοῦ πυρίδωνος ἀρχιεπ. Τριµυθοῦντος, Ἰωάννου Ζιχνῶν Εὐστρατίου, Αὐξεντίου, Εὐγενίου, Ὀρέστου, Λουκίας ΙΑ ΛΟΥΚΑ. Τῶν Ἁγίων ροπατόρων, Θύρσου Ἐλευθερίου ἱρµ. & Ἀνθίας τῆς µητρός αὐτοῦ, ωσάννης Ἀγγαίου, Μοδέστου, Θεοφανοῦς βασιλ., Μαρίνου ανιήλ προφ. & 3 αίδων, ιονυσίου ἐπισκ. Αἰγίνης εβαστιανοῦ, Ζωῆς & λοιπῶν µαρτύρων, Εὐβιότου µάρτ. Βονιφατίου, Ἀγλα ας, Ἄρεως, Εὐτυχίου Θεσ/νίκης Ἰγνατίου ἱεροµ. Θεοφόρου, Φιλογονίου, Ἰωάννου Κροσ. ΡΟ ΤΗ ΧΡΙΤΟΥ ΓΕΝΝΗΕΩ. Ἰουλιανῆς µαρτ. Ἀναστασίας φαρµακ., Θεοδότης & τῶν τέκνων Τῶν ἐν Κρήτῃ 10 µαρτ., Ναούµ Ἱεραπ., Νήφωνος ἐπισκ. Εὐγενίας ὁσιοµ., Φιλίππου, Βασίλας µ., Ἀχα κοῦ µ. Η ΓΕΝΝΗΙ ΤΟΥ ΩΤΗΡΟ ΧΡΙΤΟΥ ύναξις τῆς Θεοτόκου, Εὐθυµίου ἐπισκ. άρδεων τεφάνου πρωτοµάρτυρ., Θεοδώρου τοῦ Γραπτοῦ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΧΡΙΤΟΥ ΓΕΝΝΗΙΝ. ισµυρίων µαρ. Ἁγ νηπίων, Θαδδαίου ὁµολογητοῦ, Γεωργίου Ἀνυσίας µ., Γεδεών ὁσιοµ. ἐν Τυρνάβῳ, Φιλεταίρου Μελάνης ὁσ. Ρωµαίας, Ζωτικοῦ ὀρφανοτρόφου

41 ΕΚΕΜΒΡΙΟ ΑνΑγνωσμΑτΑ ΚυριΑΚων ΚΑι μεγαλων εορτων HM/M HNIA AOOΛO Γαλ. γ 23-δ 5 Γαλ.. ε 22-στ 2 Ἑβρ. ιγ Ἐφεσ. δ 1-7 Γαλ. δ Ἐφεσ. ε 8-19 Κολοσ. γ 4-11 Β Τιµ. α 8-18 Ἑβρ. ια 33-ιβ 2 Γαλ. γ 8-12 Ἑβρ. ια 9-10, Γαλ. δ 4-7 Ἑβρ. β ράξ. στ 8-15 ζ 5, Γαλ. α EYAΓΓEΛION Μάρκ. ε Ματθ. ια Λουκ. στ Λουκ. ιγ Λουκ. η Ἰωάν. ι 9-16 Λουκ. ιδ Μάρκ. β 23-γ 5 Μάρκ. η Λουκ. ιγ Ματθ. α 1-25 Ματθ. β 1-12 Ματθ. β Ματθ. ιβ Ματθ. β HXO-EΩΘINON Βαρβάρας µεγαλοµ. άββα Ἡγιασµένου Ἁγίου Νικολάου πλ. δ Γ Ἁγίας Ἄννης Ἁγίου πυρίδωνος α Ἁγίου Ἐλευθερίου ιονυσίου Αἰγίνης Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου β Ε Χριστουγέννων ύναξις τῆς Θεοτόκου τεφάνου πρωτοµ. γ Τ τήν περίοδο τῆς σκλαβιᾶς ὁ κλῆρος γίνεται ὁδηγός καί στήριγµα τοῦ δούλου Ἔθνους. Καίτό«Κρυφό χολειό» εἶναι γιάτήν περίοδο ἐκείνη τό µοναδικό σχολεῖο µέσα στό ὁποῖο οἱ µικροί ραγιάδες πληροφοροῦνται γιάτά περασµένα µεγαλεῖα τοῦ ἔθνους. Οἱ ἁπλοϊκοί ρασοφόροι διοχετεύουν ἱερό ἐνθουσιασµό στά σκλαβόπουλα καί διαποτίζονται ἀπότόκρυφό σχολειότάεὐρύτερα λαϊκά στρώµατα καί διασῴζονται τά ἐθνικά ἰδανικά. (ερ. «κουφᾶς», (1976), τεύχη 42-43, σ. 92).

42 Η ΙΟΙΚΗΙ ΤΗ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΟΛΕΩ ΙΤΟΕΛΙΑ Ι. ΜΗΤΡΟΟΛΕΩ ΜΗΤΡΟΟΛΙΤΗ Ὁ Μονεµβασίας καί πάρτης ΕΥΤΑΘΙΟ (Ἐξελέγη τήν 28η Αὐγούστου, ἐχειροτονήθη τήν 31η Αὐγούστου καί ἐνεθρονίσθη τήν 28η επτεµβρίου τοῦ 1980). Τηλ Τηλ/τυπον: Τηλ ἐσωτ. 1 ΡΩΤΟΥΓΚΕΛΛΕΥΩΝ ρωτ. Γεώργιος Μπλάθρας π.θ. Τηλ ἐσωτ. 2 ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟ ΕΙΤΡΟΟ ρωτ. υµεών απαγεωργίου Τηλ ἐσωτ. 3

43 ΙΟΙΚΗΤΙΚΑΙ ΥΗΡΕΙΑΙ ΗΜΟΙΑΙ ΧΕΕΙ ρωτ. υµεών απαγεωργίου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΜΗΤΡΟΟΛΙΤΙΚΟΥ ΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Γραµµατεύς Ἰωάννης Τσώκρης Τηλ ἐσωτ. 6 ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΓΑΜΩΝ-ΙΤΟΟΙΗΤΙΚΩΝ Γραµµατεύς ηµήτριος κιαδᾶς Τηλ ἐσωτ. 4 ΛΟΓΙΤΗΡΙΟΝ-ΤΑΜΕΙΟΝ ρωτ. Βασίλειος Μιχαλόχρηστας κ. Νικόλαος κιαδᾶς Τηλ ἐσωτ. 5 ΓΕΝΙΚΟΝ ΦΙΛΟΤΩΧΟΝ ΤΑΜΕΙΟΝ - ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΑΟΤ. ΙΑΚΟΝΙΑ ρωτ. υµεών απαγεωργίου ΤΟΜΕΥ ΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ- ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ι. ΜΗΤΡΟΟΛΕΩ - ΕΚΟΕΙ Βασίλειος Κουδούνης π. Φ.

44 ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΑΙ ΕΙΤΡΟΕΙΑΙ ΑΡΤΗ ρωτοπρ. Χρ. Τσαγκαρούλης Τηλ καί ΚΑΤΟΡΕΙΟΥ ρωτ. Βασίλειος Μιχαλόχρηστας Τηλ ΚΑΛΑ Οἰκονόµος Εὐστράτιος Χρυσικάκος Τηλ / ΒΛΑΧΙΩΤΗ Οἰκον. Βασίλειος Καπερώνης Τηλ / καί ΜΟΛΑΩΝ Ἀρχιµ. Γεράσιµος ετρολέκας Τηλ / καί ΑΩΟΥ Οἰκον. Γεώργιος Κότσαλης Τηλ / καί ΜΟΝΕΜΒΑΙΑ Ἀρχιµ. Θεόκλητος Μέντης Τηλ / καί

45 ΕΛΙΚΑ Οἰκον. Νικ. Μέντης Τηλ / καί ΝΕΑΟΛΕΩ ρωτοπρ. ηµ. Καλαγιάκος Τηλ / καί ΞΗΡΟΚΑΜΙΟΥ Οἰκον. Γεώργιος Λάτσης Τηλ / ΓΕΡΑΚΙΟΥ ρωτοπρ. Ἰωάννης Χαραµῆς Τηλ / ΒΡΕΘΕΝΩΝ ρωτ. Βασίλειος Μιχαλόχρηστας Τηλ /22987 ΙΕΡΟΙ ΝΑΟΙ Ἐνοριακοί Ναοί: 142. αρεκκλήσια 255. Ἐξωκκλήσια 544. Ναοί Κοιµητηρίων 116. Ἰδιωτικοί Ναοί 14. Μοναστηριακοί Ναοί 12. Ἱδρυµατικοί 5. ΕΦΗΜΕΡΙΟΙ Ἐφηµέριοι Α 42, Β 46, Γ 17, 27. Ἄγαµοι 11. Ἔγγαµοι 119. ιάκονοι 2. ύνολο 132. υνταξιοῦχοι Ἱερεῖς 20.

46 ΙΕΡΑΙ ΜΟΝΑΙ ΑΝΡΩΑΙ Ἱ. Μονή Ἁγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Τ.Κ , ἔτος ἱδρύσεως Ἡγούµ. Ἀρχιµ. π. Ἐφραίµ Μιλτιάδου, π.φ. (µον. 13) τηλ /26780 Ἱ. Μ. Ἁγ. Ἀναργύρων (ἔτος ἱδρύσ. 9ος αἰ.) Ηγούµ. Ἀρχιµ. π. άµφιλος Γιαπιτζάκης π. Ν. (Μον. 7) Τηλ / Τ.Θ. 74. Τ.Κ Ἱ. Μονή Ζωοδόχου ηγῆς Γόλας Τ. Κ Ἔτος Ἱδρύσεως Τηλ /75298 ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΙ Ἱ. Μονή Κοιµήσεως Θεοτόκου Ζερµπίτσης Τ.Κ , ἔτος ἱδρύσεως Ἡγουµένη αρθενία µοναχή (µον. 15) Τηλ / Ἱ. Μονή Ζωοδόχου ηγῆς Καστρίου Τ.Κ , ἔτος ἱδρύσεως 17ος αἰ. Ἡγουµένη Εὐοδία µοναχή (µον. 5) Τηλ /57238

47 Ἱ. Μονή Εὐαγγελισµοῦ Θεοτόκου Ἱέρακος Τ.Κ , ἔτος ἱδρύσεως 19ος αἰ. Ἡγουµένη Θεοδοσία µοναχή (µον. 10) Τηλ / ύνολον Μοναχῶν 51. ΜΕΤΟΧΙΑ ΙΕΡΩΝ ΜΟΝΩΝ Φανερωµένης ἐν Ἀναβρυτῇ, Ἐφηµ. Ἀρχιµ. Ἱερόθεος Βαρβιτσιώτης, Τηλ / ιαλελυµέναι Ἱ. Μοναί: Καταφυγιωτίσσης, Βρεσθενιώτισσας, Ταϋγέτης, Ρεµατιανῆς καί Κούµπαρη. ΙΕΡΑ ΡΟΚΥΝΗΜΑΤΑ α) Ἱερόν ροσκύνηµα Ἁγίου Νεκταρίου εἰς υκέαν ὅπου φυλάσσεται τµῆµα ἁγίων Λειψάνων, τοῦ Θαυµατουργοῦ Ἁγίου τοῦ αἰῶνος µας. Ἐφηµέριος ρωτοπ. ταῦρος Βαρρᾶς. Τηλ / & β) Ἱ. Ἁγ. Βασιλείου εἰς πάρτην. Ἐφηµέριος Οἰκ. Γεωργ. Φωτόπουλος.Τηλ. Τηλ ΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΑΚΟΝΙΑ α. ΙΕΡΟΚΗΡΥΚΕ Ἀρχιµ. ιονύσιος Μπέκος

48 Ἀρχιµ. Θεόκλητος Μέντης β. ΚΗΡΥΚΕ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ Ἀρχιµ. Ἐµµανουήλ Ἀναστασάκος Ἀρχιµ. Ἐφραίµ Μιλτιάδου Ἀρχιµ. άµφιλος Γιαπιτζάκης Ἀρχιµ. Γεράσιµος ετρολέκας Ἀρχιµ. Ἰγνάτιος Ρετσινᾶς ρωτ. Γεώργιος Μπλάθρας ρωτ. υµεών απαγεωργίου ρωτοπρ. Χρῆστος Τσαγκαρούλης ρωτοπρ. Ἰωάννης Μιχαλόπουλος ρωτοπρ. Ἰωάννης Λεκάκης ρωτοπρ. αναγιώτης Ρούτσης ρωτοπρ. Κων/νος Ὀρφανάκος ρωτοπρ. Βασίλειος Κληρονόµος ρωτοπρ. Λάζαρος κάγκος Οἰκον. Ἀθανάσιος Τσολάκος Ἱερεύς Ἀθανάσιος πηλιώτης καί ἅπαντες οἱ Ἐφηµέριοι οἱ ἔχοντες Ἀνωτέρα καί Ἀνωτάτη αιδεία. Ἐπίσης οἱ κ.κ. Ε. Νικολακάκης, Γ. Κοντός,. Μαχαίρας, Αθ. Ραχιώτης, Ν. Βύρης.

49 ΤΟΟ ΕΕΡΙΝΩΝ ΟΜΙΛΙΩΝ ΡΑΙΟΦΩΝΙΚΑΙ ΟΜΙΛΙΑΙ α) Μητροπολιτικός Ἱερός Ναός Εὐαγγελισµοῦ τῆς Θεοτόκου β) Ἱερός Ναός Ὁσίου Νίκωνος πάρτης γ) Ἱερός Ναός Ἁγ. Νικολάου πάρτης ΡΑΙΟΦΩΝΙΚΟ ΤΑΘΜΟ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΟΛΕΩ Ὑπεύθυνος: Ἱερεύς Ἀθανάσιος πηλιώτης. Τηλ ΙΕΡΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΙ Τακτικῶς ὑπό 70 Ἐξοµολόγων ΥΗΡΕΙΑ ΥΜΑΡΑΤΑΕΩ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ρωτ. Κωνσταντίνος Ὀρφανάκος Τηλ / ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΤΥΟΥ ρωτ. αν. Ρούτσης, ρωτ. Λάζαρος κάγκος, ἱερ. Ἀθανάσιος πηλιώτης καί κ. Βασίλειος Κουδούνης

50 ΑΝΤΙΑΙΡΕΤΙΚΗ ΡΑΙ ρόεδρος ὁ εβ. Μητροπολίτης. Μέλη: Ἀρχιµ. ιον. Μπέκος Ἀρχιµ. Θεόκλητος Μέντης ρωτοπρ. Γεώργιος Κ. Μπλάθρας ρωτοπρ. αναγιώτης Ρούτσης κ. Νικόλαος Βύρης ΘΡΗΚΕΥΤΙΚΗ ΥΗΡΕΙΑ ΑΘΕΝΩΝ ρωτ. υµεών απαγεωργίου Τηλ Ἱερεύς Γεώργιος κοπαράντζος Τηλ ΘΡΗΚΕΥΤΙΚΗ ΥΗΡΕΙΑ ΤΡΑΤΟΥ ρωτοπρ. Χρῆστος Τσαγκαρούλης Οἰκον.: Γεώργιος Λάτσης Ἐξυπηρέτησις τοῦ ἐν πάρτῃ τρατοπέδου ὑπό τοῦ Ἀρχιµ. Ἐµµ. Ἀναστασάκου. Θεία Λειτουργία καθ ἑκάστην Κυριακήν. Ἁγιασµός καθ ἑκάστην πρώτην τοῦ µηνός. Ἐξοµολόγησις περιοδικῶς. Θεῖον κήρυγµα τακτικῶς, ὑπό τοῦ εβ. Μητροπολίτου, τῶν Ἱεροκηρύκων καί Ἐφηµερίου τοῦ ΚΕΕΜ.

51 ΘΡΗΚΕΥΤΙΚΗ ΥΗΡΕΙΑ ΕΡΓΟΤΑΙΩΝ Ἐξυπηρέτησις ὑπό τῶν οἰκείων Ἐφηµερίων. Ὑπεύθυνος Οἰκον. Ἀθανάσιος Τσολάκος. ΕΚΚΛΗΙΑΤΙΚΟ ΤΥΟ εριοδικόν τριµηνιαῖον «ΟΙΟ ΝΙΚΩΝ Ο ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ». Ἐγκόλπιον Ἡµερολόγιον, βιβλία προσοντούχων κληρικῶν καί ἐφηµερίδες µηνιαῖες ΕΚΚΛΗΙΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Εἰς τήν ἕδραν τῆς Ἱ. Μητροπόλεως καί εἰς τάς περισσοτέρας Ἐνορίας ΦΙΛΑΝΘΡΩΙΚΑ ΙΡΥΜΑΤΑ Ι. Μ. ΡΟΕΡΕΥΟΜΕΝΑ ΥΟ ΤΟΥ ΕΒΑΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΟΛΙΤΟΥ α) Γενικόν Φιλόπτωχον Ταµεῖον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Βοηθήµατα εἰς πτωχούς, ἀσθενεῖς, ἀστέγους, πολυτέκνους καί σπουδαστάς. β) Ἐνοριακά Φιλόπτωχα Ταµεῖα 130. γ) Γηροκοµεῖον εἰς τήν πάρτην. ερι-

52 θάλπει 100 ἀποµάχους τῆς ζωῆς. Τηλ δ) Γηροκοµεῖον εἰς τήν Νεάπολιν, δυναµικότητος 30 ἀτόµων. Ἐνεκαινιάσθη τήν Τηλ ε) Γηροκοµεῖον εἰς τούς Μολάους. Ἐνεκαινιάσθη τήν (Τρόφιµοι 75). Τηλ στ) Ἄσυλον Ἀνιάτων εἰς τήν πάρτην. Ἐνεκαινιάσθη τήν 18ην Μαΐου 1986 καί προσφέρει περίθαλψι σέ 85 ἀνιάτως ἀσθενεῖς. Τηλ Τηλεοµοιότυπον: ζ) Κέντρον Φυσικοθεραπείας, Ἠλεκτροθεραπείας καί Ὑδροθεραπείας εἰς τήν πάρτην. Ἐνεκαινιάσθη τήν Τηλ η) χολή καταρτίσεως Ἀτόµων µέ Εἰδικές Ἀνάγκες, λειτουργεῖ σέ χώρους τοῦ Ἀσύλου Ἀνιάτων καί φοιτοῦν σ αὐτό µικρῆς ἡλικίας τρόφιµοι τοῦ Ἀσύλου καί 20 ἐξωιδρυµατικά παιδιά µεταφερόµενα µέ εἰδικό αὐτοκίνητο τοῦ ἱδρύµατος. Ἐνεκαινιάσθη τό ἔτος θ) Ἵδρυµα περιθάλψεως Ἀτόµων µέ Εἰδικές Ἀνάγκες εἰς τούς Μολάους. Ἐνεκαινιάσθη τήν

53 Τηλ ι) «Βοήθεια στό σπίτι». ρόγραµµα προσφορᾶς κατ οἶκον εἰς ἄτοµα µοναχικά, κατάκοιτα καί ἀνάπηρα. Ἔναρξις προσφορᾶς τό ἔτος Τηλ ια) Κατασκηνώσεις διά Ἄτοµα µέ Εἰδικές Ἀνάγκες εἰς τήν Νεάπολιν. Ἐνεκαινιάσθησαν τήν 11 Ἰουλίου Τηλ ιβ) Ἵδρυµα περιθάλψεως χρονίως ασχόντων «Ὁ Ἅγ. Χαράλαµπος» εἰς Ἑλίκαν δυναµικότητος 30 ἀτόµων. Ἐγκαίνια (τρόφιµοι 20). Τηλ ιγ) Βρεφονηπιακός ταθµός. ΦΡΟΝΤΙΑ ΙΑ ΤΗΝ ΝΕΟΤΗΤΑ ΧΡΙΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΝΕΟΛΑΙΑ Ἐνοριακά Κέντρα Νεότητος εἰς πάρτην 5, εἰς Ἀµύκλας 2, εἰς Μολάους, εἰς Γεράκιον, εἰς Καστόρειον, εἰς Κοκκινορράχην, εἰς Λογγανίκον, εἰς κούραν, εἰς Βαφειόν, εἰς κάλαν, εἰς υκέαν, εἰς Φοινίκιον, εἰς Ριβιώτισσαν, εἰς Βρέσθενα, εἰς Νιάτα, εἰς Ξηροκάµπι, εἰς

54 Μαγούλαν, Κατηχητικά χολεῖα καί τῶν τριῶν βαθµίδων µέ ἱκανοποιητική προσέλευσιν τῶν παιδιῶν. ΕΚΚΛΗΙΑΤΙΚΕ ΚΑΤΑΚΗΝΩΕΙ Μαθητῶν Ἀρρένων καί Θηλέων, δαπάναις τῆς Ἱ. Μητροπόλεως, ἐπί τοῦ Ταϋγέτου. Ἐνεκαινιάσθησαν τήν 2 Ἰουλίου Τηλ Φιλοξενοῦνται 400 παιδιά Γυµνασιακῆς καί Λυκειακῆς ἡλικίας. ΥΟΤΡΟΦΙΑΙ Εἰς µαθητάς καί φοιτητάς παρά τοῦ Γενικοῦ Φιλοπτώχου Ταµείου καί ἐκ τοῦ Ἱεροῦ ροσκυνήµατος τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου υκέας. Εἰς ἅπαντας τούς Ὑποψηφίους Κληρικούς ἐκ τοῦ Ταµείου Ὑποτροφιῶν Ὑποψηφίων Κληρικῶν.

55 Ἱερά Μονή Κοιµήσεως Θεοτόκου εντέλης (ἔτος ἱδρύσεως 1578): Ἀναπαράσταση τοῦ Κρυφοῦ χολειοῦ πού λειτουργοῦσε σέ ὑπόγεια στοά της.

56 ΙΡΥΜΑΤΑ ΡΟΕΡΕΥΟΜΕΝΑ ΥΟ ΤΟΥ ΕΒΑΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΑΤΑΛΕΙΟΝ Κληροδότηµα, Κληροδότηµα ΑΑ, Κληροδότηµα ΛΑΜΡΑΚΗ, Κληροδότηµα ΚΕΡΑΙΩΤΗ, Μαθητική Ἑστία πάρτης, Τµῆµα Ἑλληνικοῦ Ἐρυθροῦ ταυροῦ, ῶµα Ἐθελοντῶν Αἱµοδοτῶν Λακωνίας, Ἱστορικόν Ἀρχεῖον πάρτης, Ἐκκλησιαστικόν Μουσεῖον πάρτης, Κληροδότηµα «ταῦρος-θεόδωρος Καλκανδῆς», Κληροδότηµα «Μιχαήλ απαµιχαλοπούλου», Ταµεῖον Ὑποτροφιῶν Ὑποψηφίων Κληρικῶν.

57 Τό ἐφετινό Ἡµερολόγιο ἐπιµελεῖται ἡ Ἀδελφότης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα καί τά ἔσοδα ἀπό τήν πώλησή του διατίθενται γιά τή λειτουργία τῶν Κατασκηνώσεων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.

58 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

59 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

60 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

61 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

62 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

63 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον

64 ΤΗΛΕΦΩΝΑ Ὀνοµατεπώνυµον Εἰκόνα ἐξωφ.: «Τό Κρυφό χολειό», ίνακας Νικολάου Γύζη. ΤΥΟΓΡΑΦΕΙΟΝ «ΜΕΛΙΑ» ΑΡΟΒΑΛΤΑ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ