1970 1, ,40 ΚΜΟ 70 s 1, ,73 ΚΜΟ 80 s 1, ,86 ΚΜΟ 90 s 0, ,40

Transcript

1 5. Συµπεράσµατα 5.1 Συνοπτική παρουσίαση περιεχοµένων στα κεφάλαια 1-4 και συµπεράσµατα επεξεργασίας στοιχείων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πληθωρισµός- Ισοτιµίες- Ανάπτυξη- Πληθυσµοί Γίνεται διερεύνηση αλληλουχίας περιόδων θετικής και αρνητικής οικονοµικής εξέλιξης, µε παράλληλη ύπαρξη πληθωρισµού ή αντιπληθωρισµού και µε τελικό σκοπό τον συσχετισµό τους µε την πορεία των χρηµατιστηρίων ή και της αξίας άλλων στοιχείων ενεργητικού. Η συγκριτική απεικόνιση του πληθωρισµού ΗΠΑ και Γερµανίας αποδεικνύει την µεταπολεµική εφαρµογή όµοιων εργαλείων αντιπληθωριστικής πολιτικής, µε µικρές χρονικές διαφοροποιήσεις εφαρµογής ή και εµφάνισης µεταστροφής των τάσεων, µε την Γερµανία να επιβεβαιώνει σε όλους τους κύκλους την πιστότερη και αποτελεσµατικότερη αξιοποίηση των διαχειριστικών / ελεγκτικών µηχανισµών. Αποτέλεσµα των ανωτέρω είναι η κατάληξη της ονοµαστικής µεταβολής της γερµανικής νοµισµατικής µονάδας (DM/ ) σε 4,6 φορές στην διάρκεια των 55 επισκοπούµενων ετών (100=460), των δε ΗΠΑ σε 8,5 φορές. Μετά το σκάσιµο της φούσκας µετοχών και ακινήτων µε κορυφές 1990 και 1991, η Ιαπωνία µπαίνει σε φάση αποπληθωρισµού µε µέσο όρο 13 ετών 0%, τόσο σε επίπεδο συνολικού πληθωρισµού, όσο και τιµών αγαθών. Η ιδιοµορφία που διαπιστώνεται στο επισκοπούµενο διάστηµα είναι η εµφάνιση αντιπληθωρισµού στις τιµές των αγαθών κατά την τελευταία τριετία πριν το σκάσιµο της φούσκας, ανάλογα της διετίας προ του 1929 στις ΗΠΑ σε γενικό επίπεδο τιµών. Η παρατήρηση των ισοτιµιών των νοµισµάτων $,,Υ,SFr αποδεικνύει συνεχή υποτίµηση του $ έναντι όλων των ανωτέρω νοµισµάτων. Year Ισοτιµία / $ Υen / $ SFr / $ , ,40 ΚΜΟ 70 s 1, ,73 ΚΜΟ 80 s 1, ,86 ΚΜΟ 90 s 0, ,40 Η αντιπαραβολή ονοµαστικών στοιχείων της µεταβολής του ΑΕΠ, χωρίς περαιτέρω επεξεργασία, οδηγεί στο συµπέρασµα σαφώς καλύτερης λειτουργίας της οικονοµίας των ΗΠΑ. Η εικονικότητα και στρέβλωση της πραγµατικής συγκριτικής πορείας των οικονοµιών, αποδεικνύεται αν οι µεταβολές απεικονισθούν σε ενιαίο νόµισµα µε 204

2 χρήση των εκάστοτε ισχυουσών συναλλαγµατικών ισοτιµιών σε ΚΜΟ, ώστε να απαλειφθούν επιδράσεις κερδοσκοπικών νοµισµατικών κινήσεων. Παράλληλα, πρέπει να γίνει ποιοτική αξιολόγηση της πλεονασµατικότητας ή ελλειµµατικότητας των χωρών, της µεγέθυνσης της δανειακής τους έκθεσης ανά έτος και της πληθυσµιακής εξέλιξης µε time-lag 20ετίας ως προς τους συµµετέχοντες στην παραγωγή και σε ίδιο χρόνο για πρόβλεψη µελλοντικών εξελίξεων. Η κατά κεφαλή µεγέθυνση του ΑΕΠ σε µεταξύ 1970 και 2005 ανέρχεται σε 257% για τις ΗΠΑ, 672% για την Ιαπωνία και 450% για την Γερµανία ή ετησίως σε 3,7%, 6,0% και 5,0% αντίστοιχα µε τον µέσο πληθωρισµό σε 3,0% κατ έτος. Η µεγάλη απόκλιση του ΑΕΠ της Κίνας και της Ινδίας µε 4,1 και 1,7 κατά κεφαλήν µονάδες προς 100 των ΗΠΑ και το 37% του παγκόσµιου πληθυσµού σε δύο κρατικές οντότητες προβληµατίζει για την µορφή αναδιανοµής της ανάπτυξης στο µέλλον. Τα δηµογραφικά στοιχεία σήµερα είναι σαφώς δυσµενέστερα για την Γερµανία και την Ιαπωνία σε σύγκριση µε τις ΗΠΑ (πρόβλεψη ανάγκης ραγδαίας αύξησης κοινωνικών δαπανών). Παρουσίαση των ηλικιακών δένδρων σύµφωνα µε το US Census Bureau για τα έτη 1991, 2005 και 2025 για τις τρεις χώρες και για την Ελλάδα οδηγεί σε καταστροφικά συµπεράσµατα για την περίοδο µεταξύ όσον αφορά τις προσδοκίες συντάξεων υγειονοµικής µέριµνας για Γερµανία και Ιαπωνία ενώ οι ΗΠΑ διατηρούν το δηµογραφικό τους δένδρο σχεδόν αναλλοίωτο. Οι πολυπληθέστερες πενταετείς οµάδες στη Γερµανία του 2025 θα είναι οι και ακολουθούµενες από τις οµάδες µε πολύ µεγάλη απόσταση προς τις οµάδες µεταξύ 20 και 35 ετών. Η εικόνα της Ιαπωνίας εµφανίζει το ίδιο πρόβληµα µε την Γερµανία µε 5ετή υστέρηση. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : Χρέη ΗΠΑ - Ευρώπη - Ιαπωνία - Ελλάδα Οι ρυθµοί µεγέθυνσης του δανεισµού των ΗΠΑ σε σύγκριση µε την µεγέθυνση του ΑΕΠ ανέρχονται σε 4,8 φορές στην τελευταία 10ετία, σε σύγκριση µε 3 φορές για την περίοδο , 2,7 φορές για την περίοδο και 1,7 φορές κατά την προηγούµενη 10ετία. Το βασικό επιβαρυντικό χαρακτηριστικό ενός χρέους της τάξης του 342% του ΑΕΠ είναι η προκαλούµενη δαπάνη για πληρωµή τόκων κατ έτος της τάξης του 25% του ΑΕΠ για εκτοκισµό µε 7,5%. Συνολική διαπίστωση της τελευταίας 10ετίας αποτελεί η κατά πολύ ταχύτερη ανάπτυξη των non self liquidating debts σε σύγκριση µε 205

3 τα self liquidating (Ιδιώτες + Χρηµατοοικονοµικά //// ηµόσιο + Επιχειρήσεις ) Στο διάγραµµα εξέλιξης συνολικού χρέους των ΗΠΑ σαν ποσοστό του ΑΕΠ για την περίοδο , γίνεται εµφανής η επίτευξη δεύτερου κύµατος επιτάχυνσης δανεισµού στην τελευταία δεκαετία µετά το πρώτο κύµα της δεκαετίας του 1980, το οποίο κατά διαγραµµατική αντιστοιχία είχε δηµιουργήσει ήδη προϋποθέσεις κρίσης ανάλογης µε το Η πολύ µεγάλη συµµετοχή του χρηµατοοικονοµικού χρέους στο συνολικό χρέος της τελευταίας δεκαετίας διαφοροποιεί τα χαρακτηριστικά της διαφαινόµενης κρίσης ως προς την αλληλουχία των γεγονότων αλλά και τις ταχύτητες εκδήλωσης της σε σύγκριση µε το Total U.S. Debt as a percentage of Nominal GDP 340% 320% 300% 280% 260% 240% 220% 200% 180% 160% % % % 342% % % 140% 120% 100% % % % Προς επισήµανση είναι η ταχύτητα σύγκλισης των χρεών των ελληνικών νοικοκυριών προς τα υψηλότερα δανεισµένα ευρωπαϊκά (2005 και 2006 >7% του ΑΕΠ κατ έτος), που αποτελεί και την 206

4 βασική αιτία των καταγραφόµενων ρυθµών ανάπτυξης της Ελλάδας, κατ άναλογία µε την αµερικανική οικονοµία και σε αναντιστοιχία µε την Ευρωπαϊκή. Κατά τα έτη 2005 και 2006 το σύνολο νέου δανεισµού (νοικοκυριών και επιχειρήσεων) ανήλθε σε 13% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Στην Μ.Βρετανία διαπιστώνεται εκρηκτική αύξηση των χρεών των νοικοκυριών όπως και επιχειρήσεων. Ιαπωνική κρίση: Το δηµόσιο χρέος εκτοξεύεται από 49% του ΑΕΠ το 1991 σε 167% το 2006, κυρίως λόγω της ανάληψης χρεών εκ ρυθµίσεων χρεοκοπιών. Οι αξίες ακινήτων υποχωρούν για το σύνολο των µεγάλων αστικών κέντρων και τον µέσο όρο όλων των χρήσεων σε 27% των τιµών εκκίνησης της πτώσης (Bank of Japan). Η παράλληλη απεικόνιση ΑΕΠ, χρεών και παρεµβατικού επιτοκίου των ΗΠΑ εµφανίζει δύο προσπάθειες περιστολής του ρυθµού µεγέθυνσης του χρέους µε αρκετή επιτυχία ( και ), όπου κατά την δεύτερη εµφανίζεται να επιτυγχάνεται ο στόχος περιορισµού µετά από φρενήρη άνοδο των χρεών κατά το , εγκαταλείπεται όµως άµεσα µε την εµφάνιση επιβράδυνσης της ανάπτυξης κατά το 4 ο τρίµηνο του Η τραγική και κατά την άποψη µου πολιτικά ανήθικη επιλογή µηδενισµού επιτοκίων, οδήγησε σε έκρηξη ανάληψης χρεών και εικονική ανάπτυξη του ΑΕΠ, η δε επακολουθήσασα άνοδος επιτοκίων δεν έχει οδηγήσει µέχρι στιγµής σε περιστολή ανάληψης χρεών παρά µόνον σε µείωση των καταγραφόµενων ρυθµών ανάπτυξης. Είναι πιθανόν η υπερχρέωση να έχει ήδη εισέλθει στην αυτοτροφοδοτούµενη φάση. Η υπερβάλλουσα ρευστότητα που δηµιουργήθηκε, σε ποσοστό µεγαλύτερο από αυτό που αντιστοιχούσε στην αναλογία χρέους προς ΑΕΠ, στο εκάστοτε τρίµηνο, ώστε να οδηγηθούµε στην σηµερινή εικόνα συνεχούς µεγέθυνσης των χρεών σαν ποσοστό του ΑΕΠ, ανέρχεται σε περίπου 10 τρις $ κατά την τελευταία 10 ετία ή 70% του τρέχοντος ΑΕΠ, χωρίς ουδέποτε να προσεγγισθούν οι ρυθµοί ανάπτυξης προηγούµενων 10ετιών. Η πορεία κατανάλωσης, αποταµίευσης, εµπορικού ελλείµµατος, επιχειρηµατικών κερδών σαν % του ΑΕΠ και του εξωτερικού χρέους οδηγεί στο κεντρικό συµπέρασµα πολύ µεγάλης αναµενόµενης υποτίµησης του $, µε παράλληλη ανάγκη διατήρησης υψηλών επιτοκίων, ώστε να αποφευχθεί πιστωτικός στραγγαλισµός (απόσυρση κεφαλαίων) των ΗΠΑ. Η ιδιωτική αποταµίευση έχει µεταπηδήσει σε αρνητική από το 2005, εµφανίζοντας απώλειες 7 ποσοστιαίων µονάδων επί του ΑΕΠ ή 10% επί του εθνικού εισοδήµατος εντός 15ετίας, µε την κατανάλωση να αυξάνει 207

5 παράλληλα κατά 7%. Το ύψος του ελλείµµατος του εµπορικού ισοζυγίου της τάξης του 6% του ΑΕΠ για µια οικονοµία µικρής εξωστρέφειας, όπως η Αµερικανική είναι πλέον αδύνατο να ισοσκελισθεί χωρίς σοβαρή υποτίµηση. Total U.S. Debt as a percentage of Nominal GDP 620% 580% y = 3E-09x 6-6E-07x 5 + 4E-05x 4-0,0012x 3 + 0,0171x 2-0,1003x + 1, % 500% 460% 420% 380% y = 1E-08x 5-2E-06x 4 + 0,0001x 3-0,0028x 2 + 0,0249x + 1, % 300% 1q % 260% 220% 180% 140% % % % % 100% q Η συνεχής αύξηση του εξωτερικού χρέους σαν ποσοστό τόσο του συνολικού χρέους, όσο και του ΑΕΠ, αν και µικρότερη από την συνολική πιστωτική επέκταση των ΗΠΑ, υποδηλώνει τόσο την µείωση των αξιών χρεογράφων που κρατούν στα χέρια τους οι εκτός ΗΠΑ επενδυτές σε περίπτωση κρίσης, όσο και το πέρασµα της κρίσης και στην παγκόσµια οικονοµία. Τέλος, το ύψος των επιχειρηµατικών κερδών, σε µεγάλο βαθµό επηρεαζόµενα και από χρηµατοοικονοµικά κέρδη σαν ποσοστό του ΑΕΠ και ο υπερδιπλασιασµός της συµµετοχής αυτής κατά την τελευταία πενταετία, παράλληλα µε τον µηδενισµό της ιδιωτικής αποταµίευσης και τον υπερδανεισµό των νοικοκυριών υποδηλώνει πιθανή απώλεια ελέγχου λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήµατος. 208

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Α. Προσαρµογή ΑΕΠ Χρηµατιστηριακών εικτών Β. Αποδόσεις επενδύσεων Γ. Κεφαλαιοποιήσεις. Ογκοι συναλλαγών Η µέγιστη απόκλιση των αµερικανικών δεικτών σε περίπτωση κρίσης ανάλογης µε την 2 η πετρελαϊκή, µε βάση την προσαρµογή στην καµπύλη ΑΕΠ κυµαίνεται µεταξύ 70% και 75% και για τους 3 δείκτες ονοµαστικά και αποπληθωρισµένα, ενώ για τον Dax περί το 80%. Πιθανά επίπεδα προσέγγισης, µε εφαρµογή εφαπτόµενου ΑΕΠ στα χαµηλά των χρηµατιστηριακών δεικτών, οδηγούν τον Dow στις 3.650, τον SP500 στις 475 µονάδες και τον Dax στις µονάδες. Η σύνδεση των χαµηλών για τον Dow αντιστοιχεί σε οικονοµική µεγέθυνση 2% κατ έτος και διέρχεται από τις µονάδες, ενώ αντίστοιχη γραµµή για τον Dax, µε εκκίνηση 1982 από τις µον. Η µέγιστη απόκλιση του ελληνικού δείκτη σε περίπτωση κρίσης ανάλογης µε την 2 η πετρελαϊκή µε βάση την προσαρµογή στην καµπύλη ΑΕΠ ανέρχεται σε -86,5%. Πιθανά συνεπώς επίπεδα µε εφαρµογή του εφαπτόµενου ΑΕΠ στα χαµηλά του Γενικού είκτη είναι οι 700 µονάδες, ενώ η σύνδεση των χαµηλών αντιστοιχεί σε οικονοµική µεγέθυνση 1,8% κατ έτος και διέρχεται από τις 570 µονάδες. Η προσαρµογή του ελληνικού ΑΕΠ της τελευταίας δεκαετίας στον Γενικό είκτη και διατήρηση του ρυθµού µεγέθυνσης εµφανίζει υποστήριξη 2007 περί τις µονάδες. Η ελληνική οικονοµία χαρακτηρίστηκε µετά την 1 η πετρελαϊκή κρίση από υψηλούς ρυθµούς πληθωρισµού και αδυναµία χειραγώγησης τους, για τουλάχιστον µία 25ετία. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε παντελώς διαφορετική εικόνα του γενικού δείκτη σε αποπληθωρισµένες τιµές από αυτήν της συνεχούς ανόδου που αποτυπώνεται σε ονοµαστικούς όρους. Η κορύφωση του 72/73 σε ισότιµες µονάδες του 2006 αποτυπώνεται µε µονάδες και πραγµατική απόδοση 3.558%. Η πτώση από την κορυφή του 72/73 ολοκληρώθηκε στις 365 µονάδες µε απώλειες 95,4%. Η κορυφή του 1999 προσδιορίζεται σε µονάδες µε πραγµατική απόδοση 2.192% και η πτώση που ακολούθησε ολοκληρώθηκε στις µονάδες µε απώλειες 80,2%. Η διατήρηση των γραµµών υποστήριξης που συνδέουν το αποπληθωρισµένο χαµηλό της δεκαετίας του 80 µε το χαµηλό του αντιστοιχούν σε ετήσια πραγµατική οικονοµική µεγέθυνση των ΗΠΑ 8,4%, της Γερµανίας 4,75% και της Ελλάδος 9%. Αποδόσεις Επενδύσεων: Καλύτερη αποπληθωρισµένη απόδοση για την περίοδο επιτυγχάνει ο κάτοικος των ΗΠΑ στον Dow µε 110% το 2000 και στον Dax µε 517% το 1998 και µε 438% 209

7 το 2006 (αντίστοιχα ο Ευρωπαίος 126% και 530%) ενώ την χειρότερη ο κάτοικος Ευρώπης στον Dow 80% και στον Dax 40%(1980). Κεφαλαιοποιήσεις Συναλλαγές: ιαπιστώνεται ότι ο ρυθµός µεγέθυνσης κεφαλαιοποιήσεων κυµαίνεται µεταξύ 4 και 9 φορών της µεγέθυνσης του εκάστοτε ΑΕΠ. Προς παρατήρηση είναι επίσης ότι η κεφαλαιοποίηση των ΗΠΑ κυµαίνεται µεταξύ 38% και 52% της παγκόσµιας κεφαλαιοποίησης έναντι συµµετοχής 30% στο σύνολο του παγκόσµιου ΑΕΠ. Η παράλληλη συνεχής αύξηση της κυκλοφοριακής ταχύτητας των µετοχών, οδηγεί τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ιαπωνία σε αξία συναλλαγών της τάξης του % επί της κεφαλαιοποίησης, µε αύξηση του µεγέθους αυτού κατά την τελευταία 15ετία µεταξύ 150% (ΗΠΑ) και 600% (Ιαπωνία). Η εξήγηση τόσο µεγάλων αυξήσεων συναλλαγών µε σχετικά µικρές µεταβολές δεικτών, ενισχύει την άποψη υπέρµετρης εµπλοκής hedge funds, συναλλαγών margin και δηµιουργίας βιοµηχανίας προµηθειών εξόδων και της συνεχώς διευρυνόµενης ανισοκατανοµής υπέρ της κερδοσκοπίας και κατά των επενδύσεων. Οι συναλλαγές σε αξία έχουν ξεπεράσει κατά 50-60% τις αντίστοιχες του στον NYSE παρά την διακύµανση των δεικτών σε παρόµοιο ύψος. Οι συναλλαγές σε τεµάχια έχουν ξεπεράσει επίσης τα επίπεδα κατά 30%, παρά την ύπαρξη τότε της φούσκας του Nasdaq, µε κορύφωση του στις µονάδες. Παρατηρείται δεκαπλασιασµός συναλλαγών σε τεµάχια µεταξύ 1980 και 1993 και περαιτέρω δεκαπλασιασµός µεταξύ 1993 και ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Ελληνική οικονοµία Χρηµατιστηριακές εξελίξεις Γίνεται παρουσίαση των αναγκαίων παραµέτρων επενδυτικών επιλογών προς διαχείριση χαρτοφυλακίων. Η παρατήρηση της ιστορικής µεταπολεµικής χρηµατιστηριακής διαδροµής και των ανοδικών κυµάτων πιστοποιεί σοβαρές οµοιότητες σε όλα τα κύµατα τόσο ως προς την ένταση ανόδου, όσο και ως προς τις συναλλαγές και τις οµοιότητες υπερβολών σε αριθµοδείκτες θεµελιωδών µεγεθών, τόσο στους πυθµένες, όσο και στις κορυφές. Η παράλληλη παρουσίαση του Γενικού είκτη και του είκτη AllEqual 200 (ισοβαρής αντιµετώπιση 200 µετοχών) για την περίοδο , εµφανίζει συµπεριφορά ανάλογη των περιόδων και , µε πρώτο κύµα ανόδου στο οποίο πρωτοστατούν οι µικροµεσαίες εταιρείες, δεύτερο κύµα αποκλειστικής ανόδου των blue chips και τρίτο κύµα ανόδου (σε εξέλιξη) µε υπεραπόδοση των µικροµεσαίων και πάλι. 210

8 Μακροοικονοµικές προσεγγίσεις για τον προϋπολογισµό 2007, το ισοζύγιο συναλλαγών, τον πληθωρισµό, τις καταθέσεις, τα δάνεια και τα ακίνητα, οδηγούν στο συµπέρασµα µικρών προβλεποµένων αποκλίσεων στο έλλειµµα µε χρήση αποκρατικοποιήσεων, µεγάλου προβλήµατος ισοζυγίου και συνεπώς ανταγωνιστικότητας, πιθανόν επιλυόµενο για 1-2 έτη ακόµη µε δανεισµό ιδιωτών και εξαγωγή δηµοσίου χρέους, πιθανής υποχώρησης τιµών ακινήτων και οικοδοµικής δραστηριότητας, σχεδόν µηδενισµό της αποταµίευσης και δηµογραφικό αναµενόµενο ασφαλιστικό πρόβληµα. Από τις παρατηρήσεις κωδικών, αριθµού συναλλασσοµένων, αξίας συναλλαγών, δεικτών τιµής προς λογιστική αξία (ΡΒν), Ρ/Ε και Χρηµατιστηριακής Αξίας προς Πωλήσεις σε αριθµητικό µέσο όρο και σε επίπεδο κεφαλαιοποίησης, το βασικό συµπέρασµα έγκειται στην αποχώρηση του µεγάλου µέρους µεσοαστικού επενδυτικού κοινού και την ραγδαία αύξηση συµµετοχής ξένων επενδυτών στο ΧΑ, τόσο σε επίπεδο κατοχής (>50%) όσο και σε επίπεδο συναλλαγών (55-60%), όσο και στην υπερσυγκέντρωση των συναλλαγών στην πρώτη δεκάδα των χρηµατιστηριακών εταιρειών. Οι ενεργοί κωδικοί σε µηνιαία βάση ανέρχονται κατά µέσο όρο σε επενδυτές. Αποτελέσµατα 2006: Παρουσιάζονται διαγράµµατα οικονοµικών µεγεθών συνόλου, Τραπεζών και λοιπών εισηγµένων πλην Τραπεζών για την χρονική περίοδο ιαπιστώνεται ισχυρή αύξηση κερδοφορίας για το 2006 µε παράλληλη όµως µείωση των κερδοφόρων εταιρειών και µεγάλη αύξηση των υποχρεώσεων, καθώς και µείωση των αποσβέσεων και προβλέψεων προς καλλωπισµό της κερδοφορίας. Ανάλυση Τραπεζικού κλάδου : Παρουσιάζονται τα οικονοµικά αποτελέσµατα, η ιστορική αναδροµή, η συνδιακύµανση προς τον Γενικό είκτη και η αιτιολόγηση των αποκλίσεων και επιρροών από τον πληθωρισµό, την ανάπτυξη (ΑΕΠ) και την εξέλιξη του δανεισµού. Επίσης παρουσιάζονται τα διαγράµµατα κερδών, Ιδίων κεφαλαίων, Ενεργητικού, Αποσβέσεων και αριθµοδεικτών. ιαπίστωνεται ιδανική εκµετάλλευση περιόδων ανόδου προς αύξηση των ιδίων κεφαλαίων αλλά και αδυναµία πρόβλεψης και έστω µερικής αποφυγής απωλειών σε πτώσεις και µεγάλη δυσαρµονία µεγεθύνσεων προς καταθέσεις και ΑΕΠ. 211

9 5.2 Συµπεράσµατα Πιθανή αποτύπωση κρίσης Υπάρχουν τριών ειδών µυαλά: α) Του παραγωγού σκέψης, εξαιρετικά σπάνιο, για τους θιασώτες µετρήσεων IQ πιθανόν άνω του 155 ώστε να αντιστοιχεί σε <1: β1) Του ικανού να αντιληφθεί παραχθείσα σκέψη και να οργανώσει την µετατροπή της σε πράξη. β2) Του ικανού να αντιληφθεί αλλά αδύναµου να συνθέσει εκτελεστική διαδροµή και γ) Αυτού που αδυνατεί να αντιληφθεί παραχθείσα σκέψη (πιθανότητα αντιστοιχίας IQ < 110). Η παρούσα µελέτη έχει βασισθεί στην συλλογή και επεξεργασία θεωριών και στοιχείων από τον γράφοντα, αυτοκατατασσόµενου στην κατηγορία β και τα συµπεράσµατα συνεπώς αφορούν µόνον στα αντικείµενα που µπορούν να απαντηθούν, συντηρώντας και την γραφή µε πολλά ερωτηµατικά, όπως και στην εισαγωγή. Η συνεχής επανάληψη της Ιστορίας, πολιτικής και οικονοµικής είναι πιθανόν υποχρεωτική και πιθανόν δεν προέρχεται από αδυναµία µάθησης από λάθη. Όλοι οι συµµετέχοντες στο οικονοµικό γίγνεσθαι θεωρούν διαχρονικά δίκαιο µερίδιο για τον εαυτό τους µεγαλύτερο από το ισχύον ανεξαρτήτως επιπτώσεων. Είναι αδιαµφισβήτητα η πρώτη φορά λειτουργίας νοµισµάτων χωρίς αντίκρισµα µετά την κατάργηση των υποχρεωτικών δεσµεύσεων το 1991, που δεν έχει συνοδευτεί από κρίση εµπιστοσύνης. Επίσης µακράς διάρκειας αποσύνδεση των επενδύσεων από τις αποταµιεύσεις είναι αδύνατη µε βάση τις γνωστές µακροοικονοµικές θεωρίες, όπως και οι παρεµβάσεις στις αγορές χρήµατος, χωρίς συνεπαγόµενες επιπτώσεις, έστω και µε σοβαρή καθυστέρηση εµφάνισης τους (time-lag). Η ιδεολογική µονολιθικότητα που προέκυψε µε την κατάρρευση του ανατολικού µπλοκ και η ταχεία απελευθέρωση των αγορών που ακολούθησε, οδηγεί σε ανάγκη επαναπροσδιορισµού των ισορροπιών σε ελεύθερο εµπόριο, ισοζύγια, ισοτιµίες, αποταµιεύσεις - δανεισµό, επενδύσεις κατανάλωση, καθότι η απελευθέρωση δεν συνοδεύεται από εφαρµογή παγκόσµιου νοµίσµατος και πολιτικής εξουσίας. Συνοπτικά η διαµορφωµένη εικόνα που προκύπτει για τις ΗΠΑ αλλά σε µεγάλο βαθµό και την.ευρώπη έχει ως εξής: 1.Ταχύτατη αύξηση συνολικού δανεισµού κοινωνικοοικονοµικού συστήµατος, µη 212

10 υποστηριζόµενου από αποταµιεύσεις. 2. Ασύµµετρη εξέλιξη τιµών µετοχών, πρώτων υλών και ακινήτων προς τα εισοδήµατα. (φούσκα στοιχείων ενεργητικού). 3.Ταχύτεροι ρυθµοί αύξησης κερδοφορίας επιχειρήσεων προς τα εισοδήµατα. 4. Μεταφορές εξαγωγές παραγωγικών δυναµικοτήτων και διόγκωση θέσεων εργασίας τριτογεννούς τοµέα. 5. Οριακές οικολογικές αντοχές του πλανήτη, µε παράλληλη ταχεία αύξηση ικανότητας ανάπτυξης προιόντων από φτωχές χώρες (Κίνα-Ινδία) µε επαρκή πολιτικοστρατιωτική ισχύ αυτών Η διαχρονική αύξηση της ανταµοιβής του παραγωγικού συντελεστή εργασία που διαπιστώνεται ( ) και η συνεχής µείωση της συµµετοχής παραγωγικής εργασίας του ιδιωτικού τοµέα έναντι της αύξησης του Τριτογενούς και του ηµοσίου Τοµέα, συναντά την άµυνα του ευέλικτου παραγωγικού συντελεστή κεφάλαιο στις κατά καιρούς εµφανιζόµενες φούσκες αναδιανοµής σε διάφορα είδη στοιχείων ενεργητικού. Κεντρικό συµπέρασµα αποτελεί, ότι οι όποιες προσπάθειες αντιστροφής της συµµετοχής της ανταµοιβής εργασίας όπως η τρέχουσα, κυρίως στις ΗΠΑ, οδηγούν σε µείζονα κρίση, σε αντίθεση µε την απώλεια των πλεονασµάτων των εργαζοµένων ανά χρόνια σε κερδοσκοπικές χρηµατιστηριακές επενδύσεις που οδηγούν σε µικρότερης κλίµακας κρίσεις και επανέναρξη αποταµίευσης από τους εργαζόµενους (διά της συµµετοχής ψευδαίσθηση κοινωνικής αναβάθµισης / εξοµοίωσης), καθώς και συντήρηση της οικονοµικής ανάπτυξης βασισµένης στην θεωρία µεσοαστικού καταναλωτικού προτύπου. Ο διαχωρισµός του κεφαλαίου σε συναλλακτικό, παραγωγικό, επενδυτικό και κερδοσκοπικό είναι µάλλον ξεπερασµένος και ο µοναδικός πλέον ηθικά αποδεκτός διαχωρισµός τίθεται µεταξύ αποταµιευθέντος και δανειακού. Η αυξανόµενη συµµετοχή δανειακού κεφαλαίου οδηγεί σε ακύρωση ηθικών αναστολών στις επιχειρηµατικές επιλογές, έστω και µόνον υπό το εκβιαστικό πρίσµα υποχρέωσης πληρωµής τόκων. Το αποτέλεσµα είναι η ταχύτερη µεταβολή και αυξανόµενη διαπλοκή των στιγµιαίως - ανήθικα ή τυχαία - ισχυροτέρων µε βάση τις χρηµατιστηριακά αποτυπούµενες περιουσιακές αποτιµήσεις και την απόλυτη εγκατάλειψη µεσοµακροπρόθεσµων επενδυτικών σχεδίων. Ιστορικά δεν απαντάται εξάλειψη διαγραφή χαρισµός χρεών χωρίς συνέπειες ή αντίκρισµα και πάντως σε καµιά περίπτωση που δεν αφορούσε κρατική οντότητα. Ο υπάρχων καταγραφόµενος πλούτος είναι εικονικός, ως προς το ποσοστό ανισορροπίας των αγορών και οι µεγαλύτερες απώλειες αναµένεται να αφορούν στις 213

11 µεταβλητές αξίες και αµοιβές µε την µεγαλύτερη απόκλιση από το κόστος παραγωγής ή αυτές που δεν υπόκεινται σε κόστος παραγωγής. Η διαπίστωση επικείµενης κρίσης υπερχρέωσης στις ΗΠΑ, συνοδευόµενη από αδυναµίες αποπληρωµής, σύσφιξη ρευστότητας και µείωση συµµετοχής τόκων επί του ΑΕΠ, θα οδηγήσει σε ισχυρή υποτίµηση του $, εξισορρόπηση ισοζυγίων και µεταβολές της καταγραφόµενης πολιτικοοικονοµικής ισχύος µε βάση τα ΑΕΠ των ισχυρών χωρών (βλ.κεφ2). Η παράλληλη ύπαρξη σοβαρότατου δηµογραφικού προβλήµατος οδηγεί στο ερώτηµα αν οι διαπιστούµενες ανισορροπίες είναι τυχαίες η στοχοθετηµένες πολιτικοκοινωνικά / κοσµοθεωρητικά (βλ.κεφ1). εν µπορεί να ειπωθεί µε βεβαιότητα αν η σηµερινή εικόνα είναι αναστρέψιµη ή οδηγεί πλέον αναπόδραστα στην απόλυτη καταστροφή των σηµερινών νοµισµατικών µέσων. Με βεβαιότητα µπορεί να ειπωθεί ότι η συνέχιση της σηµερινής εικόνας για περισσότερο από 2-3 χρόνια χωρίς εµφάνιση κρίσης κάθαρσης, οδηγεί στην απόλυτη καταστροφή όπως γίνεται εµφανές και από την προέκταση του διαγράµµατος συνολικών χρεών µε βάση την χρήση συναρτήσεων (πολυώνυµα 5 ης και 6 ης τάξεως) στο διάγραµµα χρεών που εµφανίζεται στο Κεφ 5.1. ιατήρηση του σηµερινού επιπέδου χρέους των ΗΠΑ απαιτεί µε όλα τα άλλα µεγέθη αµετάβλητα την µείωση νέων δανείων (και συνεπώς µείωση της τροφοδοσίας οικονοµίας κατανάλωσης) κατά 7% του ΑΕΠ κάτι που προφανώς σηµαίνει βαθύτατη ύφεση και πτώση της αξίας των στοιχείων ενεργητικού, αν υποτεθεί ότι αυτή η διακοπτόµενη τροφοδοσία επιµερίζεται σε 1 : 2 µεταξύ κατανάλωσης και κερδοσκοπίας (ιδιωτικός και χρηµατοοικονοµικός δανεισµός). Επίσης αδυναµία σταθεροποίησης στα τρέχοντα επίπεδα προκύπτει κα από την ποιοτική σύνθεση του δανεισµού (ιδιωτικά και χρηµατοοικονοµικά). Τα µεν χρηµατοοικονοµικά είναι υποχρεωµένα να εµφανίζουν υπερβάλλουσα το δανειστικό επιτόκιο απόδοση συνεχώς και όχι σε µακροπρόθεσµη βάση, τα δε ιδιωτικά χωρίς δραστική αναπροσαρµογή των αµοιβών των εργαζοµένων λειτουργούν επιβραδυντικά στην µελλοντική κατανάλωση και µε αναπροσαρµογή των αµοιβών επιβραδυντικά στην κερδοφορία επιχειρήσεων. Ο ανεπαρκής συντονισµος του καπιταλιστικού (κατά βάση κευνσιανής αποχρώσεως) συστήµατος µετά την επιλογή µείωσης της κρατικής υπερχρέωσης (βλ. Maastricht, αποκρατικοποιήσεις), 214

12 που απετέλεσε την βάση συντήρησης της ανάπτυξης κατά την περίοδο έχει οδηγήσει στην σηµερινή ανισορροπία τις παγκόσµιες αγορές. Ο «µεγάλος ασθενής» όπως θα µπορούσαν να περιγραφούν οι σηµερινές ΗΠΑ επιτυγχάνει τους καταγραφόµενους ρυθµούς ανάπτυξης µε αρνητική πλέον αποταµίευση νοικοκυριών και ταχύτατο δανεισµό, καθότι υπάρχει προφανής απόκλιση µεταξύ των καταβαλλόµενων αµοιβών και του απαιτούµενου (σηµερινού) επιπέδου κατανάλωσης, ώστε να επιτυγχάνεται η διατήρηση και µεγέθυνση του ΑΕΠ. Η σταδιακή αύξηση των αµοιβών µε παράλληλη µείωση συµµετοχής των κερδών των επιχειρήσεων στο ΑΕΠ, σύσφιξη ρευστότητας και σταδιακή επαναφορά των δεσµεύσεων ασφαλείας (bankreserves) εµφανίζεται ως η µοναδική λύση για εξοµάλυνση µέσω κρίσης µέτριας έντασης και αποφυγή της οριστικής καταστροφής. Εµφάνιση χαλάρωσης νοµισµατικής πολιτικής στα πρώτα σηµάδια εµφάνισης της κρίσης µάλλον θα αποτελέσει ένδειξη πολιτικής επιλογής ολοκληρωτικής καταστροφής, έναντι αντιτίµου µικρής χρονικής παράτασης ευηµερίας. Καθότι η προσπάθεια µεταφοράς πλούτου από τους λίγους στους πολλούς αποτελεί εξαιρετικά δύσκολο, παρότι απαραίτητο, κυβερνητικό εγχείρηµα για το πολιτικό σύστηµα της Αµερικής και η δύναµη των συνδικάτων βρίσκεται σε ιστορικά χαµηλό επίπεδο, είναι πιθανότερο να προηγηθεί η αναµενόµενη ισχυρή κρίση και µετά την εµφάνιση κοινωνικών αναταραχών να επιδιωχθούν αναδιανοµές εισοδηµάτων. Πρέπει να επισηµανθεί ότι: εν υπήρξε πόλεµος στον υτικό κόσµο πρώτη φορά για περισσότερα από 60 χρόνια και σε κοινωνίες µετά από µεγάλο διάστηµα ευηµερίας εµφανίζεται σαφής µείωση αποδεκτών θυσιών ανάκαµψης από κρίσεις µε αποτέλεσµα επιµήκυνση τους. Στις περιπτώσεις κρίσεων των ΗΠΑ κατά το 1929 και της Ιαπωνίας κατά το 1990 δεν υπήρχαν προβλέψεις για το βάθος της κρίσης, αλλά και ενταφιασµός προειδοποιητικών άρθρων, µε συνθήκες εξαιρετικά προσοµοιάζουσες µε τις σηµερινές αλλά ούτε και για την κατάρρευση του ανατολικού µπλοκ µε επίσης κύριο αίτιο την µακροοικονοµική υπερχρέωση, όπως και µη έστω εκ των υστέρων ερµηνεία / τεκµηρίωση του προκύψαντος επιπέδου χαµηλής ισορροπίας και αναστροφής. Είναι πιθανόν η εκκολαπτόµενη κρίση των subprime loans να αποτελεί προποµπό µείζονος κρίσης που θα ακολουθήσει. ιάκριση ύπαρξης 3 πιθανών σεναρίων Version I: Όλα τα περιγραφόµενα στην µελέτη δεν αποτελούν 215

13 υπαρκτούς µακροοικονοµικούς κινδύνους και συνεπώς µοναδική στόχευση µας πρέπει να αποτελεί η επιλογή των συγκριτικά αποδοτικότερων επενδύσεων Version II: Κρίση-ανάκαµψη εντός περιόδου 3-10 ετών ανάλογη των 1987 και 2000, όπου οι κρίσεις αποσβέσθηκαν ταχύτατα και ακολούθησε νέα µεγέθυνση οικονοµιών µε επίτευξη νέων υψηλότερων επιπέδων διαβίωσης και ΑΕΠ. Version III: Κρίση χωρίς ανάκαµψη εντός µίας γενεάς (15-20 έτη). Σύνηθες όσο και σπάνιο φαινόµενο που απαντάται σε πτώση αυτοκρατοριών Παρακµή επερχόµενη µετά από αίσθηση µέγιστης δύναµης Αποτυχία ταχείας προσαρµογής στις συνθήκες. Aπαραίτητες κινήσεις σε σενάρια ΙΙ και ΙΙΙ Πότε πρέπει να προβούµε σε ποιες κινήσεις? Ρευστοποίηση στοιχείων ενεργητικού εάν προβλέπεται εµφάνιση άµεσης ανεπάρκειας ζήτησης υποτίµησης για αυτά σε κρίση. ιασπορά χρηµατοοικονοµικών διαθεσίµων σε περισσότερα ιδρύµατα υψηλής φερεγγυότητας, έστω και µε ελαφρώς χαµηλότερες αποδόσεις. Πιθανή διασπορά µεταξύ νοµισµάτων αποκλειοµένου του $ (,Υ,SFr) Θα υπάρξει ευχέρεια κινήσεων στον κρίσιµο χρόνο? Το µεγαλύτερο µέρος των κινήσεων ρευστοποιήσεων θα πρέπει να προηγηθεί της κρίσης, έστω και µε πρόκληση κόστους αδράνειας. Μικρή ή µεγάλη διάρκεια του πυρήνα της κρίσης? Επιταχυνόµενη προϊόντος του χρόνου πτώση ή αρχικώς ραγδαία πτώση (κραχ) µε πλαγιοκαθοδική συνέχεια στις µεταβολές αξιών? Είναι αδύνατο να προβλεφθεί pattern κρίσης, ποσοστιαία ή χρονικά και θα επιρρεασθεί δυναµικά από τα αντίµετρα που θα ληφθούν. Πιθανές κινήσεις πριν την εµφάνιση κρίσης - Life changes - Aλλαγή τόπου διαβίωσης πριν / κατά την κρίση? Κατά το δυνατόν εξάλειψη κινδύνων επιβίωσης µέσω µείωσης πιθανόν προκλητικής εξωτερικής εικόνας διαβίωσης, προσπάθεια εξεύρεσης διασφάλισης αλυσίδας διανοµής διατροφής στα αστικά κέντρα σε περίπτωση που η κρίση αποδειχθεί µακράς διαρκείας, καθώς και πρόβλεψη δυνατότητας «αναίµακτης» µείωσης των παγίων εξόδων διαβίωσης. Πιθανές κοινωνικές συµπεριφορές που θα απαντηθούν σε µακροχρόνια κρίση : Πόλωση οικονοµική, πολιτική, ιδεολογική, θρησκευτική, γεωγραφική, ρατσισµός, ταξικός διαχωρισµός, ξενοφοβία, εµπορικός προστατευτισµός, πόλεµοι, αγορανοµικές διατάξεις, περιορισµοί σε κίνηση κεφαλαίων 216

14 Η υπόθεση εµφάνισης κρίσης - ανάκαµψης εντός της ίδιας γενιάς (Version II) είναι η µόνη άξια διερεύνησης έκφρασης τελικής κρίσης στα πλαίσια αυτής της µελέτης και η αποτύπωση των πιθανών συνεπειών της στην εικόνα των χρηµατιστηριακών δεικτών Dow, Dax και ASE General θα παρουσιάζει διαγραµµατικά την παρακάτω εικόνα (σε συνέχεια του Κεφαλαίου 3), αν υποθέσουµε ότι η κρίση θα είναι αντιπληθωριστική (deflative) µε ποσοστιαία µονοψήφιους ετήσιους ρυθµούς µεταβολής. Σε περίπτωση πληθωριστικής κρίσης ισχύει το αντίστοιχο ως προς την σύγκλιση αλλά σε ονοµαστικά πολύ υψηλότερες τιµές, ανάλογες της διαµορφούµενης αξίας της νοµισµατικής µονάδας. Πιθανόν όσον αφορά την Ελλάδα το επίπεδο δείκτη τερµατισµού της κρίσης να είναι υψηλότερο του απεικονιζόµενου κατά 30-40% καθότι στον σηµερινό Γενικό είκτη συµµετέχουν κρατικές επιχειρήσεις µε µεγαλύτερη συµµετοχή στο ΑΕΠ από τις εταιρείες που αντικατέστησαν και διαµόρφωναν τον Γενικό είκτη της περιόδου µε συνολικά µικρότερη συµµετοχή στο ΑΕΠ της χώρας DOW JONES deflated- Real GDP DOW JONES deflated GDP real ind adj

15 DAX deflated -- Real GDP Deflated DAX Index Gdp real index Deflated General Index XAA - Real GDP Index /72 01/74 01/76 01/78 01/80 01/82 01/84 01/86 11/87 08/89 04/91 01/93 01/95 01/97 09/98 5/00 4/02 3/04 2/

16 Mirror Productivity P3 P0 Price 45 Ys0 Wages Labor d,s Ns0 Yd1 Nd1 Yd0 Nd0 Y,Goods d,s Labor N d,s Int er rat LM1 LM IS 1 IS Y,Money d,s Αιτιολόγηση επιλογής χρηµατιστηρίου κατά την κρίση Μακροχρόνια οι επιχειρήσεις πρέπει να επιτυγχάνουν απόδοση κεφαλαίων υψηλότερη από τα επιτόκια χορηγήσεων, ώστε να είναι σε θέση να αποπληρώνουν τον δανεισµό τους και από τις αποπληρωµές αυτές οι Τράπεζες να είναι σε θέση να πληρώνουν τα επιτόκια καταθέσεων προς τους ιδιώτες και να επιτυγχάνουν την κάλυψη του λειτουργικού τους κόστους και ενός ποσοστού κέρδους ώστε να συντηρείται ο κύκλος της υγιούς ανάπτυξης της οικονοµίας στα πλαίσια του συστήµατος ελεύθερης οικονοµίας. Είναι συνεπώς προφανές ότι και η µακροχρόνια επένδυση στο Χρηµατιστήριο αξιωµατικά αποδίδει περισσότερα από τις τραπεζικές καταθέσεις, οι αποδόσεις όµως αυτές δεν έχουν την χρονική σταθερότητα της απόδοσης των επιτοκίων αλλά εκδηλώνονται σε ανοδικά και καθοδικά κύµατα ανάλογα µε τις προσδοκίες της αγοράς. Στα χρηµατιστήρια ανά τον κόσµο πρέπει να γίνεται διαχωρισµός µεταξύ αιτιών και αφορµών εµφάνισης ανοδικών και πτωτικών τάσεων, κατά τoν ίδιο τρόπο διαδοχής 219

17 περιόδων ειρήνης από πολέµους στην ιστορία, όπου οι αιτίες προϋπάρχουν και οι αφορµές δίδονται τυχαία ή επιδιώκονται. Το Χρηµατιστήριο αποτελεί το µοναδικό επενδυτικό εργαλείο ταχύτατης και πιθανόν πρώιµης υπεραντίδρασης και προς τις δύο κατευθύνσεις άρα πιθανή θετική εκµετάλλευση της διακύµανσης µπορεί να οδηγήσει σε θετικές αποδόσεις και σε περιόδους ύφεσης οικονοµικών καταστροφών. Επίσης αποτελεί την εναλλακτική επενδυτική επιλογή µε την ταχύτερη δυνατότητα εισόδου ή ρευστοποίησης. Το σύνολο πλέον της παγκόσµιας οικονοµικής δραστηριότητας περνά µέσα από το NYSE ( >40% ) και την Ευρώπη (20%) άρα παντελής απώλεια µετοχών (τίτλων) προκύπτει µετά και την νοµισµατική κρίση και οδηγεί σε απόλυτη οικονοµική κατάρρευση. Πιθανή ελληνική πορεία σε κρίση: Μετά από επίτευξη διανοµής εκ µέρους των µεγάλων οίκων του εξωτερικού στην επόµενη ευκαιρία κρίσης στα χρηµατιστήρια θα δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα σε δηµοσιονοµικά προβλήµατα Ελλάδος (Ισοζύγιο - ηµόσιο Χρέος - Ασφαλιστικό) αλλά και επισφάλειες τραπεζών µε αποτέλεσµα µεγάλη πτώση, απαξίωση εταιρειών, επαναγορά εκ µέρους των ξένων οίκων των διανοµών που επετεύχθησαν σε δευτερεύουσας ταξινόµησης πελατεία-funds µετά την διανοµή καταστροφολογικών εκθέσεων και απόκτηση δυνατότητας ελέγχου εταιρειών οι οποίες θα προσφερθούν σε επιχειρήσεις του εξωτερικού οµοειδών κλάδων µε παράλληλη παραχώρηση του ελέγχου, µε αποτέλεσµα την εξεύρεση νέας πηγής εσόδων των µεγάλων χρηµατοοικονοµικών οίκων και την αναίµακτη αποκρατικοποίηση ελληνικών εταιρειών και την παράλληλη πιθανή εξισορρόπηση του ισοζυγίου συναλλαγών για µερικά χρόνια µέσω των επενδυτικών κεφαλαιακών εισροών. Αιτίες και αφορµές ανοδικών και καθοδικών κυµάτων. Αιτίες ανόδου: Φθηνές τιµές µετοχών. Προοπτικές υψηλών ρυθµών ανάπτυξης οικονοµίας. Υπερβάλλουσα ρευστότητα στο οικονοµικό σύστηµα. Μη ύπαρξη εναλλακτικών µορφών επένδυσης µε υψηλότερες προσδοκίες απόδοσης. Αιτίες πτώσης:υπερβολικά υψηλές αποτιµήσεις εταιριών. Μείωση προσδοκώµενης ανάπτυξης της οικονοµίας ή προοπτικές ύφεσης. Μείωση διαθέσιµης ρευστότητας. Προσδοκίες υψηλότερης απόδοσης σε άλλες µορφές επένδυσης. Αφορµές αναστροφής τάσεων: Τυχαία πολιτικά ή οικονοµικά γεγονότα τα οποία αποτελούν απλώς την δικαιολογία για αναστροφή της διαµορφωµένης τάσης, καθότι έχουν ήδη διαµορφωθεί οι συνθήκες (αιτίες) αναστροφής. 220

18 Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην διασπορά τίτλων αλλά και στην επιλογή οικονοµικών οργανισµών φύλαξης χρηµάτων (καταθέσεων) και τίτλων και διεκπεραίωσης συναλλαγών. Η ανά χείρας µελέτη πιθανόν να βρίσκει αντίθετο ένα µέρος των, υπό σύµβαση εργασίας χρηµατιστηριακής εταιρείας, αναλυτών, λόγω της προτροπής σε µεγάλες περιόδους θετικής ή αρνητικής επενδυτικής αδράνειας. Προτείνω να αγνοήσουν την µηδαµινή χρησιµότητα της και εύχοµαι να κερδίσουν κάποτε την «ελευθερία» τους. Επίσης δεν απευθύνεται σε καµιά περίπτωση σε επαγγελµατίες «πωλητές ελπίδας» - «παραγωγούς κόστους» (προµηθειών), προς βιοπορισµό σε βάρος των συµφερόντων των επενδυτών. 221

19 Βιβλιογραφία Πηγές στοιχείων 1. Smith Adam : Wealth of nations 2. Galbraith J.K.: , Κευνσιανής απόκλισης, The great crash 1929 (1954) 3. Friedman Milton : , Nobel 1976, Νεοφιλελεύθερος Βασικές επιρροές σε Ronald Reagan και Marg. Thatcher. 4. Greenspan Alan : 1926-, Πρόεδρος Fed Ορισθείς επί Reagan 5. Machiavelli Niccolo: , Ο Ηγεµόνας, Hegel W : Γερµανός Φιλόσοφος, βασικός εκπρόσωπος γερµανικού ιδεαλισµού, υποστηρικτής ηθικής. 7.Pessoa Fernando : , Πορτογάλος συγγραφέας και ποιητής, Ο αναρχικός Τραπεζίτης Newton Sir Isaac: , Gravitation Orwell G (E.A.Blair) : , Η φάρµα των ζώων (1945), 1984 (1949) 10.Prechter R. Robert : Conquer the Crash, OECD: Organisation Economic Cooperation and Development, Ιδρυση Παρίσι BIS : Bank of International Settlements, Basel 1930, (Bank of Central Banks) 13.Issing Otmar Prof (1936- ): Bundesbank , ECB Bernanke Ben (1953- ): Πρόεδρος Fed (Harvard-MIT) 15.ECB : European Central Bank 222

20 16.FED: Federal Reserve Bank USA 17.Τραπεζα της Ελλάδος 18. Γκαργκάνας Ν: ιοικητής Τραπέζης Ελλάδος από , Αντιπρόεδρος Roach Stephen: Chief Economist Morgan Stanley , Chairman Asian Opportunities από Summers L : President Harvard University till Keynes J.M.: Βασικός εκπρόσωπος παρεµβατικής δηµοσιονοµικής Πολιτικής 22. Fisher Irving : Νεοκλασική θεωρία, Fisher equation of exchange, Real and nominal Interest rate theory. 23. USA Statistics : Stat.usa.gov, bea.gov 24. Bank of Japan 25. Statistical Bureau of Japan (Stat.go.jp) 26. Bank of England 27. National Statistics England (gov.uk.statistics) 28. Bundesbank (Germany) 29. Statistisches Bundesamt (destatis.de) 30. ηµογραφικά Απογραφικά Στοιχεία: Census.gov 31. Χρηµατιστήριο Αθηνών, Αρχείο , Αποθετήριο, Axianumbers, ase.gr 32. Υπ.Οικονοµικών : mof.glk.gr, statistics.gr 223