Φαρμακευτικοί παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις ψωρίασης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Φαρμακευτικοί παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις ψωρίασης"

Αμύντα Αλεξιάδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Φαρμακευτικοί παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις ψωρίασης Χριστίνα Φωτιάδου Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Επιστ. Συνεργ. Α Δερματολογικής Κλινικής Α.Π.Θ

2 ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΜΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ

3 Γενετική προδιάθεση Εκλυτικοί παράγοντες

4 Εκλυτικοί παράγοντες Ψωρίασης Τραυματισμοί Stress Λοιμώξεις Ενδοκρινικές δ/χές Κάπνισμα, Αλκοόλ, Μάζα σώματος Φαρμακευτικοί Παράγοντες

5 1203 ψωριασικοί ασθενείς 23,2% > 3 φάρμακα p.os 11,1% > 10 φάρμακα p.os Mrowietz U et al., 2005, poster Dec 1-3, London, England

6 Επίδραση των φαρμάκων στη κλινική πορεία της ψωρίασης 1. Επίσπευση της de novo ψωρίασης σε άτομα +/- οικ. ιστορικό 2. Επιδείνωση ψωρ. βλαβών που προϋπάρχουν 3. Εμφάνιση βλαβών σε κλινικά υγιές δέρμα ψωριασικών ασθενών Am J Clin Dermatol 2000; 1:

7 Ψωρίαση που προκαλείται από φάρμακα(α) vs Ψωρίαση επιδεινούμενη από φάρμακα(β) Α1. Διακοπή υπεύθυνου φ διακοπή εξέλιξης της νόσου Α2. Εμφάνιση de novo Όχι οικ. ή ατομικό ιστορικό ψωρίασης Β1. Ψωρίαση εξελίσσεται και μετά διακοπή υπεύθυνου φαρμάκου Β2. Υπάρχει οικ. ή ατομικό ιστορικό ψωρίασης Β3. Επιδείνωση προϋπαρχουσών βλαβών ή εμφάνιση καινούργιων βλαβών σε υγιές δέρμα ασθενών με ψωρίαση

8 Ποια φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση ή την έξαρση της ψωρίασης;

9 Δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες μελέτες που να υποστηρίζουν την αιτιολογική σχέση οποιουδήποτε φαρμάκου με την εμφάνιση ή την έξαρση της ψωρίασης Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11

10 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α: Φάρμ. ουσίες με ισχυρές ενδείξεις αιτιολογικής συσχέτισης με την έξαρση/πρόκληση ψωρίασης ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β: Φάρμ. ουσίες με αρκετές αλλά όχι ικανοποιητικές ενδείξεις αιτιολογικής συσχέτισης με την έξαρση/πρόκληση ψωρίασης ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Γ: Φάρμ. ουσίες που έχουν περιστασιακά αναφερθεί ως πιθανοί πάραγοντες έξαρσης/πρόκλησης ψωρίασης Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11, Am J Clin Dermatol 2000; 1:

11 Κατηγορία Α: Β-αδρενεργικοί αποκλειστές (b-blockers) Λίθιο Συνθετικά ανθελονοσιακά Μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) Τετρακυκλίνες Αιφνίδια διακοπή συστ. στεροειδών ή ισχυρών τοπικών στεροειδών

12 B-ΑΔΡΕΝΕΡΓΙΚΟΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ συχνή κατηγορία φαρμάκων εμφάνιση/έξαρση Ψωρίασης Καρδιοεκλεκτικοί (β1) (πρακτολόλη) & μη καρδιοεκλεκτικοί (β2) (προπρανολόλη, ατενολόλη, πινδολόλη κ.α), p.os ή τοπικοί Παθογενετικός Μηχ: α) camp, Ca, πολ/μου κερατινοκυττάρων β) Υπερευαισθησία επιβραδυνόμενου τύπου (IV) γ) Ανοσολογικός μηχανισμός Int J Dermatol 2010,49: , Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11, J

13 B-ΑΔΡΕΝΕΡΓΙΚΟΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΕΣ Λανθάνουσα περίοδος: 1-18 μήνες, φλυκταινώδη ψωρίαση Ψωριασιόμορφα εξ.>έξαρση κοινής ψωρίασης>εμφάνιση κοινής ψωρίασης 50% περιπτώσεων υποχώρηση εξανθήματος με διακοπή φαρμάκου Επανεμφάνιση με επαναχορήγηση ίδιου φαρμ. ή άλλου β-αποκλειστή Int J Dermatol 2010,49: , Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11, J Rheumatol 2009;83:59-61

14 ΛΙΘΙΟ 3-45% ασθ. αγωγή με λίθιο ψωρίαση ή ψωριασιόμορφα εξανθήματα Παθογενετικoί μηχανισμοί α) ινοσιτόλης ενδοκ. Ca πολ/μου κερατινοκυττάρων Σε τυχαιοιημένη διπλή-τυφλή μελέτη Θεραπεία υποκατάστασης με ινοσιτόλη PASI σε σχέση με placebo Br J Dermatol 2004;150: β) Λίθιο IL-2, TNFa, INFγ ψωρίαση Clin Dermatol 2007;25:606-15

15 ΛΙΘΙΟ Ψωρίαση κατά πλάκες>φλυκταινώδη ψ, ψωριασική ονυχία, τριχωτού Εξάρσεις ψωρίασης> εμφάνιση καινούργιων βλαβών Λανθάνων χρόνος 20 εβδ για εξάρσεις 48 εβδ για καιν. βλάβες >60% ασθενών υποχώρηση βλαβών μετά διακοπή λιθίου Int J Dermatol 2010,49: , Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11, J Rheumatol 2009;83:59-61

16 Συνθετικά Ανθελονοσιακά(ΣΑ) ΣΑ έξαρση λανθάνουσας ψωρίασης και όχι de novo εμφάνιση ψωρίασης 30-42% ψωριασικών ασθ. υπό ΣΑ έξαρση Λανθάνων χρόνος 3 εβδ μ.ο 40,5 εβδ φλυκταινώδους ψ 30% ασθ μετά διακοπή ΣΑ βελτίωση Ψ Παθ. Μηχ/μος: Αναστολή τρανσγλουταμινάσης στο δέρμα πολ/μου κερατινοκυττάρων Int J Dermatol 2010,49: , Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:1-11, J Rheumatol

17 Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) ΜΣΑΦ μεταβολισμός αραχιδονικού οξ. αναστολή της οδού κυκλοοξυγενάσης λευκοτριενίων έξαρση Ψωρίασης Συστ. & τοπικά ΜΣΑΦ έξαρση κοινής Ψ ή πρόκληση Φλυκταινώδους Ψ Λανθάνων χρόνος 1,6 εβδ Clin Dermatol 2007;25:606-15, Am J Clin Dermatol 2000; 1:

18 Τετρακυκλίνες Όχι γνωστή λανθάνουσα περίοδος Παθ. Μηχ: c AMP Ca πολ/μου κερατινοκυττάρων Τετρακυκλίνες φωτοευαισθησία Koebner έξαρση Ψωρίασης Int J Dermatol 2010,49: , Cutan Ocul Toxicol 2006, 25:11-1, J Rheumatol 2009;83:59-61

19 Κατηγορία Β Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της Αγγειοτενσίνης (ACE) Ιντερφερόνες Αντι TNFa βιολογικοί παράγοντες Ιμικουϊμόδη

20 Αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης ΙΙ (ACE) Έξαρση ή/και πρόκληση ψωρίασης Φλυκταινώδης ψωρίαση ή φλυκταίνωση παλαμών πελμάτων Ψωριασικοί ασθ. >50χρονών Παθ. Μηχ: κινίνης στο δέρμα Acta Derm Venerol 2005;85:

21 Ιντερφερόνες INFa & INFγ για HCV έξαρση/πρόκληση Ψ Λανθάνουσα περίοδος: 1-6 εβδ εως 6 μήνες Σοβαρότητα Ψ δόση INF & μπορεί να επιμένει και μετά διακοπή INF Ενδοβλαβικές εν. INFγ ψωρίαση στο σημείο έγχυσης (koebner?) JEADV 2012 e-pub, J Rheumarol :Sup 83:59-61

22 Παθογενετικός μηχανισμός πρόκλησης/έξαρσης ψωρίασης από Ιντερφερόνη α

23 TNFa αναστολείς Υπεύθυνοι TNFa αναστολείς: infliximab>etanercept>adalimumab certolizumab Infliximab, adalimumab εμφάνιση Ψ Etanercept έξαρση 0,5-5,3% ασθ. Υπό αντί- TNFa θεραπεία Φλυκταίνωση ΠΠ> Κατά πλάκεςψ> Σταγονοειδή> Ψ. ονυχία Ιστολογία: Τυπική ή Λειχηνοειδής Αντιδρ. Kuhara et al. Eur J Dermatol Ko et al. J Dermatol Treat Klein et al. Arch Dermatol 2010.

24 Παθογενετικός μηχανισμός για την έξαρση ή εμφάνιση Ψωρίασης υπό TNFa «Παράδοξο» φαινόμενο TNFa αναστολή ωρίμανσης πλασματοειδών δενδριτικών κυτ αναστολή INFa Αντί- TNFa παράγοντες INFa έξαρση ή εμφάνιση Ψωρίασης 2/3 ασθ, διακοπή Αντί- TNFa λεύκανση βλαβών <5% ασθ, διακοπή Αντί- TNFa επιμονή βλαβών 10% ασθ, διακοπή Αντί- TNFa βελτίωση εξανθ, επανεμφάνιση σε επαναχορήγηση ίδιου ή άλλου TNFa

25 Ιμικουϊμόδη Ανοσοτροποιητικός παράγοντας διέγερση δενδριτικών κυτ μέσω TLR7 INFa ψωρίαση Βλάβες στο σημείο εφαρμογής ή απομακρυσμένα σημεία BJD 2011;164;665-83

26 Κατηγορία Γ: Τερμπιναφίνη Αλατα Χρυσού Διγοξίνη Βενζοδιαζεπίνες Αναστολείς διαύλων Ca Αμιοδαρώνη Κινιδίνη Φλουοξετίνη Σιμετιδίνη Γεμφιβροζίλη Κλονιδίνη Ιωδιούχο Κάλιο Αμπικιλίνη Ασπιρίνη Σουλφοναμίδες Προκαϊνη Μορφίνη

27 Σημεία προβληματισμού(1) Μελέτες αμφισβητούν την αιτιολογική σχέση μεταξύ φαρμάκων εμφάνισης ψωρίασης Br J Dermatol, 2008;158: Μεγάλη, πληθυσμιακή μελέτη (36702 περιστατικά πρωτοεμφανιζόμενης ψωρίασης) λήψη β-αποκλειστών δεν κίνδυνο εμφάνισης ψωρίασης Dermatology 2008;216: Όχι κίνδυνος εμφάνισης ψωρίασης λόγω λήψης αντιυπερτασικών φαρμάκων

28 Σημεία προβληματισμού(2) Ψωριασιόμορφα εξανθήματα Ψωρίαση ερύθημα, διήθηση, λέπι, όχι εμφάνιση σε τυπικές θέσεις (αγκώνες, γόνατα), διαφορετική ιστολογική εικόνα (interface dermatitis?) Συμπτωματική ταυτόχρονη εμφάνιση - Λοίμωξη + αντιβίωση εμφ. Ψωρίασης λόγω λοιμογόνου παράγοντα κι όχι φαρμάκου - Ψωριασική Αρθρ + ΜΣΑΦ εμφ. Ψωρίασης που ήταν λανθάνουσα

29 Συμπερασματικά: Όχι ισχυρές ενδείξεις για τον αποκλεισμό ή την επιβεβαίωση του ρόλου των φαρμ. ουσιών στην έξαρση/εμφάνιση της ψωρίασης Β-αποκλειστές, Λίθιο & Ανθελονοσιακά, οι ενδείξεις. Ψωριασικοί ασθ + πολυφαρμακία συγχορηγούμενα φάρμακα

30 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Σχετικά έγγραφα

Ψωρίαση: Πρακτικές γνώσεις για το ρευματολόγο Θεογνωσία Βέργου

Ψωρίαση: Πρακτικές γνώσεις για το ρευματολόγο Θεογνωσία Βέργου Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος Διδάκτωρ ΕΚΠΑ Δεν έχω δήλωση συμφερόντων για τη συγκεκριμένη παρουσίαση Η ψωρίαση είναι μία χρόνια φλεγμονώδης