ÓÕÃ ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ

Transcript

1 ÐÅÑÉÅ ÏÌÅÍÁ ÅDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéïöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Ðßóôç & ÆùÞ ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 25 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: Åêôýðùóç: ÔõðïêõêëáäéêÞ Á.Å. ÌÜíá Óýñïò ôçë ÅDITORIAL TÏ ÈÅÌÁ: Ïé ñéóôéáíïß ôïõ ÉñÜê Åñåõíá - åðéìýëåéá: ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ Ç áíáæþôçóç ôïõ Èåïý êáé ï åõñùðáúêüò ðïëéôéóìüò ÄéÜëåîç ôïõ ðüðá Âåíåäéêôïõ ÉÓÔ ÏÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ ÓõíÝíôåõîç ôïõ ð. Èåüäùñïõ Êïíôßäç áðü ôç ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÊÏÍÔÁ ÓÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ π. Θεόδωρος Κοντίδης Διευθυντής Hοικονομική κρίση και η οικονομική ανασφάλεια έχει πλέον επεκταθεί σε όλον τον πλανήτη. Οι ειδήμονες μιλούν για τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών, ενώ αυτή είναι ακόμη σε εξέλιξη και κανείς δεν είναι σίγουρος για το μέλλον. Η κοινή γνώμη κατηγορεί τα υψηλά τραπεζικά στελέχη, τα οποία για να αυξήσουν με «μπόνους» τις ήδη υπέρογκες αμοιβές τους ακολούθησαν μια πολιτική παροχών δανείων πέραν πάσης λογικής. Αλλά και αυτοί, με τη σειρά τους, προβάλλουν τις πιέσεις στις οποίες υπόκεινται από τους μετόχους και τις ε- πιλογές των επενδυτών. Πέρα από την οικονομική και τεχνική όψη του ζητήματος, την οποία όσοι δεν έχουμε ειδικότερες γνώσεις στην οικονομία δεν κατανοούμε σε βάθος, υπάρχει και η κοινωνική και η ηθική όψη. Γίνεται τώρα φανερό ότι σε βασικούς τομείς της κοινωνικής και οικονομικής Ç óçìåñéíþ êñßóç ζωής υπήρχε έλλειμμα και ανεπάρκεια στην υποστήριξη του κοινωνικού συμφέροντος. Έλλειμμα πολιτικό. Δεν υπήρχαν ελεγκτικοί μηχανισμοί στην αγορά ή αυτοί αδράνησαν. Τα πράγματα αφέθηκαν στην πρωτοβουλία των οικονομικών παραγόντων και στις δικές τους επιδιώξεις. Αν η πολιτική είναι η οργάνωση της κοινωνικής ζωής με στόχο το κοινό συμφέρον, τότε αυτή ήταν απούσα. Έλλειμμα ισότητας. Ισχύουν κανόνες ελέγχου για τους μικρούς, αλλά όχι για τους μεγάλους. Οι μικρές επιχειρήσεις πρέπει να δικαιολογούν έσοδα - έξοδα, ελέγχονται για κάθε παρατυπία, αλλά οι μεγάλοι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Τα φτωχά κράτη ελέγχονται για την οικονομία τους, οι διεθνείς τραπεζικοί και πιστωτικοί οργανισμοί ελέγχουν την πορεία της οικονομίας τους ώστε να πάρουν πίσω όσα προέβλεψαν, αλλά το ίδιο δεν ισχύει για τα μεγάλα κράτη και τις ισχυρές οικονομίες. Έλλειμμα ευθύνης. Χορηγήθηκαν δάνεια με μεγάλα περιθώρια κέρδους, χωρίς σύνδεση με την πραγματική οικονομία και την παραγωγή. Οι κίνδυνοι αποσιωπήθηκαν. Ο κόσμος παγιδευόταν από τις δελεαστικές προτάσεις ή και τη δική του βουλιμία. Τι έγινε το ζήτημα της διαφάνειας σε αυτές τις συνθήκες; Έλλειμμα σύνεσης. Όλοι πλέον, άλλοι λιγότερο άλλοι περισσότερο, θεωρούμε ότι έχουμε δικαίωμα στην άνετη ζωή. Το επίπεδο ζωής πολλών συνανθρώπων μας είναι πάνω από ό,τι επιτρέπει η εργασία και το πραγματικό εισόδημα. Πότε με τη βοήθεια της γιαγιάς και του παπού, πότε με τα καταναλωτικά δάνεια πολλές οικογένειες διεκδίκησαν το δικαίωμα στην αφθονία. Η σημερινή κρίση φανερώνει την απληστία των οικονομικά ισχυρών, αλλά και μια γενικότερη νοοτροπία κολλημένη στο κέρδος, στον υλισμό και στην ευμάρεια. Η πτώση είναι οδυνηρή για πολλούς και όχι αναγκαστικά για αυτούς που είναι περισσότερο υπεύθυνοι. Ως κοινωνία και ως πολίτες θα επανεξετάσουμε άραγε τη στάση μας; öáíåñþíåé ôçí áðëçóôßá ôùí ïéêïíïìéêü éó õñþí, áëëü êáé ìéá ãåíéêüôåñç íïïôñïðßá êïëëçìýíç óôï êýñäïò, óôïí õëéóìü êáé óôçí åõìüñåéá. ISSN

2 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ Ïé ñéóôéáíïß ôïõ ÉñÜê Επιμέλεια: Ειρήνη Κουτελάκη Ïé ñéóôéáíïß ôïõ ÉñÜê Ý ïõí éóôïñßá ó åäüí äýï éëéüäùí åôþí óôçí Ìåóïðïôáìßá. ïõí ìéá îå ùñéóôþ ðáñüäïóç ôçí ïðïßá äéáôþñçóáí æþíôáò ìåôáîý äéáöïñåôéêþí ëáþí êáé èñçóêåéþí. Ôá ôåëåõôáßá üìùò ñüíéá áíôéìåôùðßæïõí ôéò ìåãáëýôåñåò äïêéìáóßåò ôïõò. Ï ðüëåìïò, ï öáíáôéêüò éóëáìéóìüò, ç öôþ åéá êáé ç áíáóöüëåéá ôïõò áíáãêüæïõí íá áíáæçôþóïõí ìéá êáëýôåñç ôý ç ìáêñéü áðü ôçí ðáôñßäá ôïõò. ÌåñéêÝò éëéüäåò áðü áõôïýò åãêáôáóôüèçêáí óôçí ÅëëÜäá, æïõí ìáæß ìáò, áðïôåëïýí ìýñïò ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò óôïí ôüðï ìáò. 4 5

3 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ É. ÉóôïñéêÞ áíáóêüðçóç. Εκκλησία στο Βόρειο Ιράκ. Ãενικά, η Mέση Ανατολή χωρίζεται σε τρεις πολιτιστικές ενότητες: στη Συρία- Παλαιστίνη, την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Οι δύο πρώτες ήταν πάντα ανοιχτές στον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και στραμμένες προς τη Μεσόγειο. Η περιοχή όμως ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη ήταν περισσότερο στραμμένη προς τα ενδότερα της Ασίας. Οι χριστιανοί της Μεσοποταμίας, αρχικά, ονομάζονταν Εκκλησία της Περσίας, είχαν λίγες σχέσεις με τη Συρία και το Βυζάντιο. Η ιεραποστολική τους διάθεση τους έστρεψε προς την Ινδία και την Κίνα. Μετά τους διωγμούς που υπέστη τον 4ο αιώνα, η Εκκλησία αυτή σταθεροποιείται με έδρα την Σελεύκεια- Κτησιφώντα. Στη Σύνοδο της Εφέσου (451) ακολούθησε το ρεύμα του Νεστοριανισμού και για αυτό το λόγο απομονώθηκε ακόμη περισσότερο από το Βυζάντιο και τη Δύση. Κατά τον έβδομο, όγδοο, και ένατο αιώνα η Εκκλησία αυτή αναπτύσσεται αρμονικά μέσα στο ισλαμικό πλέον περιβάλλον, τα μέλη της διακρίνονται στα γράμματα, στις τέχνες, στις επιστήμες. Επί του Πατριάρχου Τιμοθέου Α ( ) αναπτύσσει ιεραποστολική δράση στη Μογγολία με σημαντική επιτυχία τον 13ο και 14ο αιώνα. Τελικά όμως η Μογγολία θα στραφεί προς τον ισλαμισμό. Οι επιδρομές του Ταμερλάνου, από το 1363 και μετά, κατέστρεψαν τον αραβικό πολιτισμό, αλλά και τη χριστιανική Εκκλησία, η οποία για δύο αιώνες έσβησε από τη Βαγδάτη. Οι χριστιανοί κατέφυγαν στα βουνά μεταξύ Περσίας και Τουρκίας, όπου ίδρυσαν ένα πατριαρχείο και μια θεοκρατική κοινωνία. Από το 1534 η Μεσοποταμία αποτελεί μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και μέσω αυτής οι χριστιανοί αποκτούν σχέσεις με τη Γαλλία, η οποία παρουσιάζεται ως προστάτιδα δύναμη των χριστιανικών μη ορθόδοξων πληθυσμών στην αυτοκρατορία. Την εποχή αυτή, με τον πατριάρχη Υοχάνα Σουλαγά η Εκκλησία των Χαλδαίων, όπως ονομάστηκε τότε, περνά στην κοινωνία με τη Ρώμη και γίνεται μια από τις καθολικές Εκκλησίες της Ανατολής. Όσοι δεν ακολούθησαν αυτήν την ένωση ονομάστηκαν αργότερα Ασσύριοι. Η γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους και τους Κούρδους το 1915 έπληξε και τους χριστιανούς της Μεσοποταμίας, οι οποίοι υ- πολογίζεται ότι είχαν θύματα στα γεγονότα αυτά. Τέσσερις επισκοπές τους στην Τουρκία εξαφανίστηκαν. Το 1933 ιδρύεται το σημερινό κράτος του Ιράκ και μέσα σε αυτό οι Χαλδαίοι και οι Ασσύριοι αποτελούν τη μεγαλύτερη χριστιανική κοινότητα με την ίδια χριστιανική παράδοση αν και κατά την εκκλησιαστική διοίκηση είναι χωριστοί. Οι Ασσύριοι διατηρούν την ιδέα ότι αποτελούν ένα έθνος - Εκκλησία όπως και οι Αρμένιοι. Διατηρούν πάντα το αρχαίο λειτουργικό τυπικό στην αραμαϊκη γλώσσα, δηλαδή τα εβραϊκά που μιλούσαν στην εποχή του Ιησού. Οι Χαλδαίοι είναι λιγότερο εσωστρεφείς, πιο ανοιχτοί στην παγκόσμια Εκκλησία λόγω των δεσμών τους με την έδρα της Ρώμης. Υπάρχει ένα πολιτικό σχέδιο που προβλέπει τη δημιουργία μιας αυτόνομης περιοχής στη Νινεβί, στο βορειοανατολικό Ιράκ, στην οποία θα συγκεντρώνονταν οι χριστιανικοί πληθυσμοί υπό καθεστώς ημιανεξάρτητο. Το σχέδιο όμως αυτό δεν έχει την γενικότερη αποδοχή των χριστιανών, οι οποίοι προτιμούν να ζήσουν στα παραδοσιακά τους μέρη και να επιδιώξουν ένα τρόπο συμβίωσης με τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς, όπως γινόταν πάντα. Οι Εκκλησίες της Μεσοποταμίας όπως και οι άλλες ανατολικές Εκκλησίες είναι κοινότητες αρχαιότατες, με πλούσια παράδοση θρησκευτική, λειτουργική και εθνική την οποία διατήρησαν στο πέρασμα των αιώνων. Έχουν αναπτύξει την τέχνη και την επιδεξιότητα της συμβίωσης με άλλους πληθυσμούς της περιοχής. Η σημερινή όμως συγκυρία είναι δυσμενής γι αυτούς. Είναι σημαντικό για την παγκόσμια Εκκλησία και για όλη την ανθρωπότητα να διατηρηθούν αυτές οι χριστιανικές κοινότητες και οι παραδόσεις τους στον τόπο όπου πάντα έζησαν. 6 7

4 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ Óήμερα η ζωή είναι δύσκολη και τη α- νασφάλεια καθημερινό πρόβλημα για τους χριστιανούς του Ιράκ. Οι ε- πιθέσεις εναντίον των εκκλησιών είναι συχνές, οι απαγωγές απλών ανθρώπων ή ηγετικών στελεχών είναι επίσης συχνές. Τον περασμένο Μάιο πληροφορηθήκαμε από την τηλεόραση την απαγωγή του επισκόπου της Μοσούλης Παύλου Φαράτζ Ράχο και τον θάνατό του κατά τη διάρκεια της ομηρείας του. Σε άλλα μέρη οι χριστιανοί υποχρεώνονται να πληρώνουν το χαράτσι, το φόρο στον οποίο υπόκεινται, σύμφωνα με τον ι- σλαμικό νόμο, οι μη μουσουλμάνοι. Οι χριστιανικοί πληθυσμοί βρίσκονται κυρίως στις μεγάλες πόλεις: Βασσόρα, Βαγδάτη, Μοσσούλη και Κιρκούκ. Τώρα μετακινούνται προς το βορρά Ο επίσκοπος Μοσούλης Παύλος και τις γειτονικές χώρες. Η ιερατική σχολή και η θεολογική σχολή της Βαγδάτης έκλεισε και μετακόμισε βόρεια, στο Κιρκούκ. Λέγεται ότι οι μισοί χριστιανοί του Ιράκ είναι ήδη πρόσφυγες. Οι μισοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στο βόρεια Ιράκ και οι άλλοι μισοί στις γειτονικές χώρες: Συρία, Ιορδανία, Τουρκία ή και πιο μακριά ακόμη. Παρά τις δύσκολες συνθήκες των τελευταίων ετών, τον πόλεμο μεταξύ του καθεστώτος Σαντάμ και των Κούρδων του Βορρά, τις αντιπαραθέσεις και ανταγωνισμούς διαφόρων φυλών, την εισβολή στο Κουβέιτ, και τον πόλεμο κατά του Σαντάμ με την ακόλουθη κατοχή του Ιράκ από τις αμερικανικές δυνάμεις οι ιρακινοί χριστιανοί κάνουν ό,τι μπορούν για να μείνουν στον τόπο τους και να συνεχίσουν τον τρόπο ζωής και την ιστορία τους. Στον τόπο αυτό δεν είναι ξένοι. Οι ρίζες τους είναι εκεί, έχουν μια ξεχωριστή παράδοση που μαρτυρεί την καταγωγή τους από τους αρχαίους λαούς της Μεσοποταμίας και θα είναι μια απώλεια για την ανθρωπότητα αν ο λαός αυτός διασκορπιστεί και χαθεί από το προσκήνιο της ιστορίας. Ïé ñéóôéáíïß ôïõ ÉñÜê óå áñéèìïýò áëäáßïé êáèïëéêïß Óýñéïé êáèïëéêïß ÁñìÝíéïé êáèïëéêïß Âõæáíôéíïß êáèïëéêïß 350 Ëáôßíïé êáèïëéêïß ÁñìÝíéïé Áóóýñéïé Äéáìáñôõñüìåíïé Óýñéïé Éáêùâßôåò Åëëçíïñèüäïîïé 500 Êüðôåò 200 Áããëéêáíïß 200 ÉÉ. Ïé Éñáêéíïß óôç ÁèÞíá. ÓõíáíôÜìå ìéá ïìüäá Éñáêéíþí óôçí åêêëçóßá ôçò Áãßáò ÔñéÜäïò ôçò ÅëëçíéêÞò ÊáèïëéêÞò Åîáñ ßáò, ïé ïðïßïé ìáò åîçãïýí ôç æùþ ôçò êïéíüôçôüò ôïõò. Πριν από χρόνια υπήρχαν οικογένειες Ιρακινών που έρχονταν στην Ελλάδα διωγμένοι από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν. Καθώς οι περισσότεροι καθολικοί κατοικούσαν στο Αιγάλεω και το Περιστέρι βρήκαν αρχικά υποστήριξη και εξυπηρέτηση από την καθολική εκκλησία στο Αιγάλεω, τον Άγιο Γεώργιο, όπου εφημέριος ήταν ο πατέρας Γεώργιος Φρέρης. Στη συνέχεια, όμως, μετά την επέμβαση των Αμερικανών στο Ιράκ και την συνακόλουθη αναταραχή, οι πρόσφυγες πλήθυναν πολύ γιατί, για τους χριστιανούς ιδιαιτέρως, το πρόβλημα της α- νασφάλειας είναι μεγάλο. Εφόσον όμως οι Ιρακινοί χριστιανοί ή- ταν κυρίως Χαλδαίοι, δηλαδή ανήκαν στους ανατολικούς καθολικούς, στράφηκαν τελικά στην Ελληνική Καθολική Εξαρχία και στην ενορία της Αγίας Τριάδας στην οδό Αχαρνών. Σιγά σιγά έγινε ευρύτερα γνωστό ότι ε- δώ μπορεί να τους παραχωρηθεί εκκλησία για τις τελετές τους και μέσα σε δύο χρόνια γέμισε η ενορία με οικογένειες Ιρακινών. Αποτελούν ιδιαίτερη ενορία μας εξηγεί ο εφημέριος του ναού της Αγίας Τριάδος π. Στέφανος Μαραγκός. Στεγάζονται όμως στον ίδιο χώρο με την ελληνική ενορία και με την κοινότητα των Ουκρανών. Έχουμε λοιπόν εδώ τρεις κοινότητες, τρεις γλώσσες, αλλά όλοι διαδοχικά χρησιμοποιούν τους ί- διους χώρους. Οι Ιρακινοί στον Ι. ναό αγ. ΤριάδοςΜακαριστός Η ενορία των Χαλδαίων, είναι αφιερωμένη στην Παναγία του Ελέους και έχουν ε- πίσης εφημέριο κανονικό. Εγώ είμαι εφημέριος της Αγίας Τριάδος, αλλά η ενορία των Χαλδαίων έχει δικό της εφημέριο, τον πατέρα Φάουζι. Είναι τρεις κοινότητες παράλληλες που λειτουργούν χωρίς προβλήματα. Δυστυχώς όμως δεν μπορέσαμε να δέσουμε σαν μια κοινότητα Έλληνες και Ιρακινοί και Ουκρανοί. Δεν ξέρω ποιο είναι το εμπόδιο, η γλώσσα, τα έθιμα ¼λοι οι Ιρακινοί είναι πρόσφυγες οι οποίοι μέσω Τουρκίας έφτασαν στην Ελλάδα με σκοπό να πάνε σε άλλες χώρες. Η ιστορία του καθενός μας είναι εντελώς διαφορετική μας λέει ο Σαλάχ, και είναι πολύ δύσκολο να διηγηθεί ο καθένας ξεχωριστά την περιπέτεια που πέρασε για να έρθει εδώ. Κάποιοι ήρθαν στην Ελλάδα με πλαστά διαβατήρια. Άλλοι κατάφεραν και πέρασαν τα σύνορα από την Τουρκία και ήρθαν εδώ, για άλλους η υπόθεση δεν ήταν τόσο εύκολη. Κάποιους τους έπιασαν και μπήκαν στη φυλακή για τρεις μήνες, έπειτα 8 9

5 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ Αίθουσα κατήχησης. Αγ. Τριάδα. τους έστειλαν πίσω και ξανά αποπειράθηκαν να έρθουν στην Ελλάδα. Ορισμένοι κατάφεραν να φτάσουν στην Αθήνα ακόμα και μέσα σε μια μέρα. Πάντως, όσους τους συνέλαβαν ο χρόνος παραμονής τους στη φυλακή εξαρτήθηκε από το μέρος της Ελλάδας όπου συνελήφθησαν και από την απόφαση του εκεί δικαστηρίου. Υπολογίζεται ότι στα είκοσι τελευταία χρόνια πρέπει να πέρασαν από εδώ περίπου Ιρακινοί μετανάστες. Δεν σκόπευαν όμως να μείνουν εδώ. Η Αθήνα ήταν ένας σταθμός και μετά θα φεύγανε. Γι αυτό το λόγο δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον αριθμό τους, αφού συνεχώς μετακινούνται. Στην ενορία, πάντως, οι Ιρακινοί Χαλδαίοι πρέπει να είναι γύρω στους Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί μόνο στους Χαλδαίους, γιατί υπάρχουν κι άλλοι λίγοι Ι- ρακινοί χριστιανοί που δεν είναι Χαλδαίοι. Το ερώτημα πώς ζούνε τίθεται αυθόρμητα καθώς μιλάμε μαζί τους. Στην πατρίδα τους είχαν κάποιο επάγγελμα. Εδώ, όμως, κάνουν ό,τι μπορούνε. Άλλοι είναι φανοποιοί, άλλοι δουλεύουν σε αποθήκες, κάνουν φορτοεκφορτώσεις, εργάζονται στη λαϊκή αγορά ή πωλούν μικροαντικείμενα και παιχνίδια, κυρίως όμως στις λαϊκές και τα χρήματα είναι εξευτελιστικά. Εργάζονται για 20 ευρώ την ημέρα. Çεκκλησία και η ενορία είναι ο κύριος φορέας οργάνωσης των ιρακινών καθολικών. Η ενορία των Ιρακινών εδώ είναι καλά οργανωμένη και πραγματοποιούνται κάθε είδους δραστηριότητες. Υπάρχει κατήχηση, κατασκηνώσεις το καλοκαίρι, χορωδία, εκδρομές, προετοιμασία για τα μυστήρια της βάφτισης και του γάμου και βέβαια η θεία λειτουργία. Παλαιότερα γινόταν και αιμοδοσία και δημιουργήθηκε ένα κοινό ταμείο για ανθρώπους που είχαν ανάγκη από ιατρική περίθαλψη, αλλά όταν χρειάστηκε κάποιος από εδώ αίμα, αρνήθηκαν να δώσουν από το νοσοκομείο και έτσι σταμάτησαν οι αιμοδοσίες. Μας περιγράφει ο π. Στέφανος: Οι Ιρακινοί έχουν ένα θετικό που δεν έχουμε οι υπόλοιποι καθολικοί στην εκκλησία. Έχουν τους υποδιακόνους. Εμείς έχουμε τους διάκους, εκείνοι έχουν και τους υποδιακόνους, που μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας. Τους κάνουν την προετοιμασία και ο Επίσκοπος κάνει τη χειροθεσία. Οι υποδιάκονοι μένουν μέσα στο ιερό μαζί με τον ιερέα. Προηγουμένως είδατε, στη θεία λειτουργία, ήταν γεμάτο το ιερό και όλοι τους ήταν υποδιάκονοι, ντυμένοι ειδικά, και αναλαμβάνουν να πουν τον Απόστολο, να διαβάσουν το Ευαγγέλιο, ακόμη και να κηρύξουν, να κάνουν κατήχηση στα παιδιά, να ψάλουν. Είναι, δηλαδή, ένας συνεχής διάλογος με τον ιερέα και με το λαό. Είναι κάτι πολύ ω- ραίο που εμείς δεν έχουμε. Οι τελετές τους είναι πολύ ζωντανές με συμμετοχή όλου του λαού. Ôα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ε- δώ είναι πολλά και πολιτιστικές διαφορές παραμένουν, παρότι πρόκειται για χριστιανούς και όχι για μουσουλμάνους. Το πρώτο πρόβλημα είναι σίγουρα η γλώσσα. Τα παιδιά που γεννιούνται εδώ ή που ήρθαν μικρά, δεν αντιμετωπίζουν τέτοιο πρόβλημα, πηγαίνουν κανονικά σε ελληνικό σχολείο και ξέρουν ελληνικά, αλλά, οπωσδήποτε, οι παλιότεροι δεν είναι εύκολο να μάθουν ελληνικά. Ακόμα και όσοι βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και δέκα χρόνια, δεν είναι εύκολο να ξεφύγουν από το πολιτιστικό παρελθόν τους. Παραδοσιακά, η οικογένεια βασίζεται στον πατέρα. Μας εξηγεί ο π. Στέφανος. Αρχηγός κάθε οικογένειας είναι ο πατέρας και όλοι δίνουν σ εκείνον λογαριασμό. Αν τα παιδιά εργάζονται, δίνουν στον πατέρα τα χρήματά τους και είναι εκείνος που θα μοιράσει τα χαρτζιλίκια τους. Όμως, η κυρίαρχη θέση του πατέρα σημαίνει και κάτι άλλο: ότι μπορεί εκείνος να ορίσει ποια γυναίκα θα παντρευτεί ο γιος του ή ποιον άντρα θα πάρει η κόρη του. Εκείνο, λοιπόν, που είναι χαρακτηριστικό, είναι ότι γίνεται ένα είδος αγοράς της νύφης. Αν για παράδειγμα εγώ είμαι πατέρας και έχω μια κόρη, την ο- ποία θέλω να δώσω στον αδελφό κάποιου α- πό το χωριό μου, τότε πρέπει ο άντρας να μου πληρώσει την κοπέλα, να την αγοράσει δηλαδή, δίνοντάς μου όσα του ζητήσω εγώ, και μετά να την παντρευτεί. Δεν φέρνει προίκα η κοπέλα. Ο άντρας πληρώνει και την παίρνει. Και αφού γίνει ο αρραβώνας, θεωρεί την κοπέλα της οικογένειάς του. Α- πό και έπειτα τελειώνει η υπόθεση, δεν μπορεί πλέον να φανταστεί ότι θα χωρίσουν με τίποτα. Η γυναίκα έχει πιο χαμηλή κοινωνική θέση. Δεν έχει δικαιώματα να πει τη γνώμη της, να παρέμβει, να μιλήσει, να εκφραστεί γενικότερα. Είναι δύσκολο θέμα. Για το λόγο αυτό, αν σε μια συγκέντρωση βρεθούν ά- ντρες και γυναίκες μαζί, οι γυναίκες δε θα μιλήσουν. Εδώ όμως αλλάζουν τα πράγματα. Όταν μια νέα κοπέλα εργάζεται και φέρνει χρήματα στο σπίτι, δεν μπορεί ο πατέρας της να της πει τίποτα, γιατί εκείνη φέρνει χρήματα. Η ζωή των γονιών εξαρτάται από εκείνη. Αν δεν πάει στη δουλειά της, δεν θα μπορούν να ζήσουν. Οι γάμοι γίνονται πάντοτε μεταξύ τους. Είναι ελάχιστοι οι γάμοι μεταξύ Ελλήνων και Ιρακινών. Συνήθως οι Ιρακινοί είναι πολύ δεμένοι. Αν ένας κάνει γάμο επιλέγοντας κάποιον μη Ιρακινό, η κοινότητα τους απομονώνει. Ãενικά είναι κάπου Ιρακινοί καθολικοί που ζουν στην περιοχή του Πειραιά, Αιγάλεω και στα μέρη αυτά, όπου τα ενοίκια είναι πολύ χαμηλότερα και μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά. Για ορισμένους είναι δύσκολο να κάνουν την απόσταση ως την Αγία Τριάδα στην Αχαρνών. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν στη λαϊκή, στη λαχαναγορά και γυρνάνε τα ξημερώματα ή τη νύχτα. Υπάρχουν επίσης και άνθρωποι που είναι πλανόδιοι 10 11

6 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ έμποροι. Έπειτα, δεν έχουν όλοι τη δυνατότητα να οδηγήσουν αυτοκίνητο για να εξυπηρετηθούν. Ì Á Ñ Ô Õ Ñ É Å Ó Στο ερώτημα αν οι ίδιοι είναι ευχαριστημένοι από την υποδοχή της Εκκλησίας η α- πάντηση είναι αβίαστη: Εμείς στην ενορία δεν αντιμετωπίζουμε απολύτως κανένα πρόβλημα. Εκείνοι αντιμετώπιζαν πρόβλημα μ εμάς στην αρχή! Δηλαδή υπήρχε πολλή φασαρία, γιατί μας αρέσουν οι γιορτές και η δυνατή μουσική και ενοχλούσαμε! Ό- μως κανείς από την ενορία της Αγίας Τριάδας δεν μας έχει δημιουργήσει πρόβλημα. Είναι θετική η παρουσία τους στην ενορία συμπληρώνει ο π. Στέφανος. Μόνο να δει κανείς τους ανθρώπους αυτούς στη λειτουργία, καταλαβαίνει. Κατ αρχήν, μας έχουν δώσει πάρα πολλά θετικά παραδείγματα. Και πρώτα απ όλα έχουμε πάρει το καλό παράδειγμα να ψέλνουν όλοι μαζί στην εκκλησία. Έχουν τη χορωδία τους συγκεντρωμένη και οργανωμένη. Σε κάθε λειτουργία, τριάντα άτομα σταθερά, έρχονται και ψέλνουν με τα όργανα και τις φωνές τους. Ένα άλλο καλό που έχουν είναι ότι στις κατηχήσεις έρχονται όλα τα παιδιά. Δε θα λείψει ποτέ κανένα και κατηχητές είναι όλοι αυτοί οι νέοι ετών. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι πολύ σπουδαίο, όχι μόνο γιατί με το νεαρό της ηλικίας τους δίνουν μια δυνατή μαρτυρία, αλλά και γιατί βοηθούν πραγματικά. Αν δείτε τα παιδιά των Ελλήνων ενοριτών με πόση δυσκολία καταφέρνω να συγκεντρώσω πέντε κάθε φορά, θα καταλάβετε. Ç Ìïóïýëç Þôáí áíýêáèåí åóôßá ñéæïóðáóôéêïý éóëáìéóìïý. íá ìåóçìýñé Þñèáí áõôïêßíçôá ìå ïðëéóìýíïõò Üíäñåò óôçí ñéóôéáíéêþ óõíïéêßá. Ìå ìåãüöùíá Ýäùóáí åíôïëþ óå üëïõò ôïõò ñéóôéáíïýò íá öýãïõí áìýóùò áðü ôçí ðüëç ùñßò íá ðüñïõí ôßðïôá áðü ôá óðßôéá ôïõò. ÕðÞñîáí êáé åêôåëýóåéò ïñéóìýíùí. Ïé ðåñéóóüôåñïé Ýöõãáí, Ýìåéíáí êüðïéïé ðéï çëéêéùìýíïé ìå êßíäõíï ôçò æùþò ôïõò. Åèíéêüò óôñáôüò äåí õðþñ å åêåß ãéá íá ðñïóôáôåýóåé ôïõò ñéóôéáíïýò. Áêüìç êáé ìïõóïõëìüíïé ãåßôïíåò ìáò Þôáí öïâéóìýíïé. ÓôÞèçêáí óêçíýò óå ãåéôïíéêü ùñéü êáé ïé Üíèñùðïé ìýíïõí åêåß, ðñüóöõãåò óôçí ðáôñßäá ôïõò, ùñßò íá îýñïõí áí èá ãõñßóïõí ðïôý. Ðåñßðïõ äýï éëéüäåò ïéêïãýíåéåò. ÉìÜíô Áíáæçôþíôáò ìéá íýá ðáôñéäá. Áðü ôï âüèïò ôçò åéóüäïõ îåðñïâüëëåé Ýíá ëåðôïêáìùìýíï êïñßôóé êáé ìïõ áíïßãåé ôçí ðüñôá ìå áìüãåëï. Ç Êáôñßí ìå ïäçãåß óôï äéáìýñéóìá üðïõ æåé ìå ôçí ïéêïãýíåéü ôçò, êïíôü óôçí ðëáôåßá ÁìåñéêÞò. Åêåßíï ðïõ ìå åíôõðùóéüæåé åßíáé ç áðëüôçôá ìå ôçí ïðïßá ìå õðïäý ïíôáé óôï ìéêñü, õðüãåéï äéáìýñéóìü ôïõò. Äå èá ðåñßìåíå êáíåßò íá äåé ôüóï æåóôþ õðïäï Þ áðü áíèñþðïõò ðïõ Ý ïõí ðåñüóåé ìåãüëåò ðåñéðýôåéåò êáé âñßóêïíôáé îåíéôåìýíïé óå Üëëç þñá. Τι ξεριζώνει μια επταμελή οικογένεια από την πατρίδα της για να τη ρίξει σε έναν άγνωστο τόπο; Ήρθαμε εδώ για να μπορέσουμε να ζήσουμε μια φυσιολογική ζωή, να βρουν οι γονείς μας μια κανονική δουλειά και να συντηρήσουν την οικογένειά τους. Γιατί στο Ιράκ τα πράγματα δεν ήταν καθόλου φυσιολογικά: τα παιδιά από μικρά εργάζονται και συχνά δεν πάνε ούτε στο σχολείο. Η ζωή εκεί ήταν πολύ δύσκολη, με πολέμους που κρατούσαν χρόνια, λέει η Κατρίν, η δεκατετράχρονη κόρη. Ο πατέρας από 15 χρονών ήταν φαντάρος στον ιρακινό στρατό, με αποτέλεσμα να τον στέλνουν διαρκώς στους πολέμους. Από το '82 μέχρι το '92, ως τον πόλεμο του Κουβέιτ, δε σταμάτησα να πολεμώ. Αυτά τα 10 χρόνια δεν μπόρεσα να κάνω τίποτ άλλο, ούτε απέκτησα τίποτε. Μόλις τέλειωσε ο πόλεμος στο Κουβέιτ, πήρα την οικογένειά μου και τους είπα ότι τελείωσε η ζωή μας εδώ και ότι ήταν ώρα να φύγουμε στο εξωτερικό. Δεν είχαμε τίποτα εκεί: ούτε σπίτι, ούτε δουλειά, ούτε α- μάξι, ούτε ένα μαγαζί για να επιβιώσουμε. Κι έπρεπε να δουλέψω για να συντηρήσω την οικογένειά μου. Τα παιδιά ζούσαν με τον παππού τους όσο εγώ έλειπα, επί δέκα ολό- κληρα χρόνια. Αν αυτά τα χρόνια εργαζόμουν, θα είχα κάνει καλά λεφτά για τα παιδιά μου. Όμως δεν έγινε τίποτα κι εγώ κουράστηκα πια να είμαι στρατιώτης. Η μητέρα περιγράφει την περιπετειώδη μετακίνηση ολόκληρης της οικογένειας. Ήρθαμε στην Ελλάδα με τέσσερα παιδιά, πριν από 11 χρόνια, με πλοίο και μετά πήραμε από τη Θεσσαλονίκη πούλμαν και ήρθαμε εδώ. Αυτό βέβαια έγινε μετά από ταλαιπωρίες, γιατί προσπαθήσαμε να έρθουμε στην Ελλάδα τέσσερις φορές, αλλά δε μας άφησαν στα σύνορα, μας έστειλαν πίσω. Η Κατρίν τότε ήταν 3 χρονών. Όταν τελικά κατορθώσαμε να περάσουμε στην Ελλάδα, στην αρχή μέναμε όπου βρίσκαμε, σε ξενοδοχεία και έπρεπε να φροντίσουμε για το φαγητό μας και τα παιδιά που ήταν ακόμα μικρά... Πριν έρθουμε εδώ, είχαμε σταματήσει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί μείναμε κρυφά βέβαια, κανείς δε γνώριζε για την ύπαρξή μας. Υπήρχε κι εκεί κοινότητα Ιρακινών και φιλοξενηθήκαμε. Μείναμε εκεί τρεις μήνες περιμένοντας πότε θα μπορούσαμε να περάσουμε στην Ελλάδα. Περάσαμε πολύ δύσκολα τότε και όταν ήρθαμε εδώ κανείς από μας δεν ήξερε ελληνικά, ούτε οι συμπατριώτες μας που είχαν ήδη ζήσει εδώ δύο χρόνια ÉÉÉ.

7 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ Οι δυσκολίες, βεβαίως, δε σταμάτησαν ό- ταν η οικογένεια ε- γκαταστάθηκε στην Αθήνα. Η εργασία, η απόκτηση της άδειας παραμονής, το σχολείο των παιδιών ή- ταν μεγάλα προβλήματα. Στην αρχή, στο σχολείο, φοβόντουσαν ότι θα τους κολλήσουμε κάποια αρρώστια, γιατί ούτε βιβλιάρια υγείας είχαμε. Αντιμετωπίσαμε κάποια προβλήματα ε- πειδή αλλάζαμε διαρκώς ξενοδοχεία, λέει η Κατρίν. Όλα όμως βρίσκουν το ρυθμό τους. Αφού μπήκαμε στους ρυθμούς του σχολείου, βοηθούσαμε εμείς πια τους γονείς μας να ε- τοιμάσουν τα χαρτιά τους στα ελληνικά, τους εξηγούσαμε κι έτσι τα καταφέρναμε καλύτερα, προσθέτει. Είμαστε διατεθειμένοι να εργαστούμε σε ό- ποια δουλειά μας τύχει. Εγώ εργάστηκα για 3 χρόνια σε ψητοπωλείο, αλλά επέλεξα να φύγω γιατί μου ήταν αδύνατο να συνεννοηθώ με τους άλλους. Εκείνο που έχει επίσης ενδιαφέρον, είναι και ο τρόπος που οι Έλληνες βλέπουν τους Ιρακινούς. Σύμφωνα με όσα έ- χει ζήσει ο πατέρας, υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα με τους Ιρακινούς. Βέβαια, αν δουν ότι είσαι φιλότιμος και διακριτικός, το εκτιμούν. Αν δουν ότι έχεις μια καλή πορεία στη ζωή σου, με τη δουλειά, την οικογένεια και τους φίλους σου, έχουν πολύ καλές σχέσεις μαζί σου. Στην Ελλάδα οι Έλληνες μάς φέρονται καλά. Μας αγαπάνε, δεν έχουμε προβλήματα. Οι προηγούμενοι εργοδότες μου, μου φέρθηκαν άψογα και όταν παραιτήθηκα, δεν ήθελαν να φύγω. Ποτέ δεν με εκμεταλλεύτηκαν, εργαζόμουν το κανονικό οχτάωρό μου. Τώρα εργάζομαι αλλού, σε μια καφετέρια, και κάνω τα πάντα, είμαι όμως πολύ καθαρός και δουλεύω σκληρά. Αυτό το βλέπει ο τωρινός εργοδότης μου και το εκτιμάει. Η πλειοψηφία άλλωστε των Ιρακινών στην Ελλάδα είναι χριστιανοί. Εκδιώχθηκαν, ή έ- φυγαν λόγω του επικίνδυνου πολιτικού κλίματος. Θυμάμαι ότι ένα αγόρι στο σχολείο, όταν έμαθε ότι είμαι από το Ιράκ, ρώτησε γιατί δε φοράω μαντίλα και προσπαθούσα να του εξηγήσω ότι δεν είμαι μουσουλμάνα, αλλά χριστιανή και γι αυτό δε φοράω μαντήλα. Δεν μπορούσε να καταλάβει ότι είμαι χριστιανή καθολική γιατί, για τους Έλληνες, ο Ι- ρακινός είναι μουσουλμάνος.. Αισθάνεται τόσο Ιρακινή όσο και Ελληνίδα όμως, γιατί τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου τα έχω ζήσει στην Ελλάδα. Αγαπάω όμως και το Ιράκ, γιατί είναι η πατρίδα μου, αν και δε θυμάμαι τίποτα γιατί ήμουν πολύ μικρή. Μου διηγούνται ιστορίες και από εκεί ξέρω κάποια πράγματα για το Ιρακ. Ο πατέρας της Κατρίν προσθέτει: Μπορούμε να πάμε στη Συρία ή στην Τουρκία, αλλά όχι στο Ιράκ. Για να συναντήσω τους γονείς μου πηγαίνω είτε στη μια, είτε στην άλλη χώρα. Όμως κι εγώ ο ί- διος δε θέλω και να επιστρέψω ποτέ στο Ι- ράκ. Δεν ήταν ζωή αυτό που ζούσαμε εκεί. Ο ρόλος της μητέρας, αν και διακριτικός και σιωπηλός, είναι ουσιαστικός στη θρησκευτική διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Τ' αδέρφια μου κι εγώ δεν προσευχόμαστε πλέον και τόσο συχνά με το ροδάριο, γιατί έχουμε και πολλά μαθήματα και δε μας μένει πολύς χρόνος. Μικροί το λέγαμε κάθε μέρα. Μας μάζευε η μαμά και το λέγαμε, ειδικά τις γιορτινές μέρες. Τώρα λιγότερο. Η μαμά λέει κάθε μέρα το ροδάριο, λέει η Σάντυ. Οι οικογένειες είναι πάντα πατριαρχικές. Ό- ταν έρθει η ώρα να παντρευτούν τα νέα παιδιά, ο πατέρας λέει ναι ή όχι, η μητέρα δε λέει τίποτα. Παλιότερα αυτό που γινόταν ήταν ο πατέρας να λέει στην κόρη ποιον θα παντρευτεί. Τώρα όμως δε γίνεται έτσι. Μερικοί Ιρακινοί μπορεί να δουν σε βίντεο τη γυναίκα και να τους αρέσει. Τότε τη ζητούν στον πατέρα της και αν συμφωνήσει ο πατέρας της, κι αν βέβαια η κοπέλα τον δει και πει ότι θέλει κι εκείνη, τότε παντρεύονται. Αν ό- μως η κοπέλα αρνηθεί, τότε ο πατέρας δεν την παντρεύει. Αυτά που βλέπουμε στην τηλεόραση, ότι λιθοβολούν τις γυναίκες σε κάποιες χώρες, δε συμβαίνουν ποτέ στο Ιράκ, τονίζει. Τώρα το όνειρο των γονιών μας είναι να ÉV. Ç ðïéìáíôéêþ öñïíôßäá ôïõ åðéóêüðïõ. Oι Ιρακινοί Χαλδαίοι καθολικοί ανήκουν στο Πατριαρχείο Βαβυλωνίας των Χαλδαίων, στη Βαγδάτη. Η ιεραρχία τους είναι μία, αλλά ο Πατριάρχης τους δεν έχει δικαιοδοσία στους διεσπαρμένους πιστούς, οι οποίοι ανήκουν στον επίσκοπο του τόπου όπου ζουν. Εκεί ό- μως που υπάρχουν περισσότεροι από ένας ε- πίσκοποι, όπως στην Αθήνα, ο πατριάρχης ο- ρίζει, με τη συγκατάθεση της Αγίας Έδρας, ποιος θα είναι ο ποιμένας τους. Για τους Χαλδαίους της Αθήνας έχει οριστεί ότι ποιμένας είναι ο Έξαρχος των Ελληνορρύθμων καθολικών. Στη συνάντησή μας με το Σεβασμιότατο κ. Δημήτριο Σαλάχα, βλέπουμε για τον τρόπο που αντιμετωπίζει ένας επίσκοπος τις ανακατατάξεις στο χώρο των πιστών. Η ποιμαντική ευθύνη που έχω για τους Ιρακινούς καθολικούς είναι μεγάλη, ακριβώς ό- πως και για τους Έλληνες καθολικούς της ε- νορίας μας. Η ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης κοινότητας είναι ότι εναλλάσσονται σπουδάσουμε. Ήδη η Μαργαρίτα σπουδάζει βοηθός βιολόγου και ο μεγάλος αδερφός μας τελείωσε μια σχολή ζαχαροπλαστικής και εργάζεται ήδη, λέει η Σάντυ. Προτεραιότητα των γονιών μας είναι να μεγαλώσουμε και να κάνουμε μια σωστή οικογένεια και παιδιά. Να έχουμε μια καλή ζωή, γιατί αυτό μας έλειπε εμάς και γι' αυτό το λόγο ήρθαμε στην Ελλάδα», λέει η Κατρίν. Και ο πατέρας, θέλοντας να εξασφαλίσει την οικογένειά του, εξηγεί: Θέλω να μαζέψω χρήματα και να φύγουμε από εδώ, να πάμε σ' ένα σπίτι μεγαλύτερο και πιο καλό Ο έξαρχος σεβ. κ. Δημήτριος τα μέλη της διαρκώς, διότι η Ελλάδα γι αυτούς είναι απλώς ένα πέρασμα. Όσο και να ζήσουν εδώ, όμως, έχω το χρέος να τους υποδεχθεί η τοπική καθολική κοινότητα και να τους προετοιμάσω έστω και στοιχειωδώς. Είτε μείνουν εδώ είτε όχι, η ευθύνη που έχω είναι ίδια και κυρίως στα μικρά παιδιά που θα πάρουν από εδώ τις ρίζες τους, εξηγεί ο Σεβασμιότατος κ. Δημήτριος. Βεβαίως εδώ α

8 ÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ ÔÏÕ ÉÑÁÊ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της εγκόλπωσης των ξένων καθολικών κοινοτήτων στην κοινότητα των Ελλήνων καθολικών: Οι ξένες καθολικές κοινότητες δίνουν νέα πνοή στην τοπική. Οι ενορίες έχουν αλλάξει ριζικά μορφή πλέον κι ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε, είναι ότι η Καθολική Εκκλησία στην Ελλάδα δεν είχε προετοιμαστεί να δεχθεί τόσους ξένους καθολικούς. Αυτό είναι έ- να πρόβλημα που πρέπει ν αντιμετωπιστεί, ωστόσο, διότι το νόημα της Καθολικής Εκκλησίας είναι ακριβώς ότι δεν έχει να κάνει με εθνικές εκκλησίες, Ιρακινή, Ουκρανική ή άλλες. Υπάρχει, όμως, και το ερώτημα για ποιο λόγο η δική μας κοινότητα δεν μπορεί να δεχθεί μετανάστες καθολικούς τόσο εύκολα. Ας μην ξεχνούμε πως είμαστε Έλληνες, αλλά και καθολικοί την ίδια στιγμή. Υπάρχει λοιπόν το εθνικό στοιχείο που επικρατεί, πέραν της κοινής πίστεως που μας ενώνει. Άλλωστε η κοινότητα Ελλήνων καθολικών έχει συρρικνωθεί: από ψυχολογικής πλευράς και μόνο, τα 60 άτομα που συμμετέχουν στη θεία Υποδιάκονος στον Ι. Ναό Αγ. Τριάδος λειτουργία στα ελληνικά, βλέπουν μια λαοθάλασσα Χαλδαίων να κατακλύζει το ναό. Αισθάνονται μειωμένοι. Πού έχουν εξαφανιστεί οι Έλληνες καθολικοί και ποιος θα πλησιάσει τους Ιρακινούς μετανάστες, λοιπόν; Η έλλειψη ενδιαφέροντος του δικού μας ποιμνίου δυσχεραίνει την ένταξή τους και το γνωρίζουν και οι ίδιοι, εξηγεί. Η παρουσία των καθολικών μεταναστών στην Ελλάδα κλόνισε κι εμάς τους ίδιους. Από η μια πλευρά βλέπουμε την πιστότητα, την αφοσίωση και την προσέλευσή τους και από την άλλη πλευρά αισθανόμαστε κάποιο φόβο. Κρίση στους πιστούς υπήρχε ακόμα και πριν έρθουν μετανάστες, τώρα, όμως, έχει οξυνθεί ακόμα περισσότερο. Χρειάζεται μια ποιμαντική προσπάθεια ώστε να βρούμε πιθανές και δυνατές ευκαιρίες συνάντησης, γι αυτό και πρέπει οι μοναχές και οι αρχιερείς και εφημέριοι να βρίσκονται πάντα παρόντες. Για τις ανάγκες των Ιρακινών, έχω έρθει σε επαφή με φοιτητές από το Ιράκ που είχα όσο βρισκόμουν στη Ρώμη. Οι ανάγκες όμως των Ιρακινών μεταναστών είναι τεράστιες σε άλλες χώρες, οι ι- ρακινοί ιερείς που καλούνται να εξυπηρετήσουν είναι ελάχιστοι και η Ελλάδα αποτελεί δευτερεύουσα επιλογή γι αυτούς. Η παράδοση κάθε τοπικής Καθολικής Εκκλησίας συνθέτει το λειτουργικό πλούτο της Καθολικής Εκκλησίας, που έχει πνευματική, θεολογική και λειτουργική πολυμορφία είναι ενωμένη ό- μως στα ζητήματα πίστεως υπό την αιγίδα του Επισκόπου Ρώμης, συμπληρώνει ο Σεβ. κ. Σαλάχας. Υπάρχουν, λοιπόν, διαφορές μεταξύ Χαλδαίων και Λατίνων καθολικών, που όμως εκφράζουν την ενότητα στην ποικιλομορφία. Η κοινή μας πίστη είναι η ενότητά μας, και η ποικιλομορφία υπάρχει μέσα στην παράδοση της κάθε Εκκλησίας. Και αυτό είναι πλούτος και για μας και για τους άλλους. Είναι πολύ χρήσιμο, λοιπόν, να επωφεληθούμε με κάθε δυνατό τρόπο. Σύγχρονα Βήματα στην πίστη και τον πολιτισμό Ëüãïò êáé ðñïóåõ Þ Η αναζήτηση του Θεού και ο ευρωπαϊκός πολιτισμός Διάλεξη του πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ προς τους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Παρίσι 12 Σεπτεμβρίου Èá Þèåëá íá óáò ìéëþóù óþìåñá ôï âñüäõ ãéá ôéò ñßæåò ôçò äõôéêþò èåïëïãßáò êáé ôïõ åõñùðáúêïý ðïëéôéóìïý. ù Þäç åðéóçìüíåé üôé ï þñïò óôïí ïðïßï âñéóêüìáóôå åßíáé óõìâïëéêüò. ¹ôáí ðáëéü Ýíá ìïíáóôþñé. Ïé íýïé ìïíá ïß æïýóáí åäþ, ãéá íá äéäá èïýí ôç ìïíáóôéêþ ôïõò êëþóç êáé íá ðñïåôïéìáóôïýí ãéá ôçí áðïóôïëþ ôïõò. ñáãå, áõôüò ï þñïò óçìáßíåé áêüìç ãéá ìáò êüôé óþìåñá Þ âëýðïõìå åäþ ìüíï Ýíáí êüóìï ðïõ Ý åé ðáñýëèåé; Ãéá íá áðáíôþóïõìå, ðñýðåé íá óêåöôïýìå ëßãï ôçí ïõóßá ôïõ äõôéêïý ìïíá éóìïý. Ôé Þôáí áõôüò; ÂëÝðïíôáò ôá éóôïñéêü á- ðïôåëýóìáôá ôïõ ìïíá éóìïý, ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé, êáôü ôç ìåãüëç ñþîç ðïõ ðñïêüëåóå ç åéóâïëþ ôùí âüñåéùí öõëþí óôï ñùìáúêü êüóìï êáé êáôü ôç äéáìüñöùóç íýùí êñáôéêþí ìïñöùìüôùí, ôá ìïíáóôþñéá õðþñîáí þñïé üðïõ äéáôçñþèçêáí ïé èçóáõñïß ôïõ áñ áßïõ ðïëéôéóìïý. Óôá ìïíáóôþñéá, ìå ôç óõìâïëþ áõôþí ôùí èçóáõñþí, äéáìïñöþèçêå óéãü óéãü Ýíáò íýïò ðïëéôéóìüò. Ðþò Ýãéíå áõôü; Ðïéá Þôáí ôá êßíçôñá ôùí áíèñþðùí ðïõ æïýóáí åäþ; Ôé åðéèõìïýóáí; Ðþò Ýæçóáí; Ðñéí áð üëá, ðñýðåé íá áíáãíùñßóïõìå ìå ñåáëéóìü üôé ðñüèåóç ôùí ìïíá þí äåí Þ- ôáí íá äçìéïõñãþóïõí Ýíá íýï ðïëéôéóìü ïýôå íá äéáôçñþóïõí ôïí ðïëéôéóìü ôïõ ðáñåëèüíôïò. Ç ðñüèåóþ ôïõò Þôáí ðïëý ðéï áðëþ. Óêïðüò ôïõò Þôáí íá áíáæçôþóïõí ôï Èåü. ÌÝóá óôç óýã õóç åêåßíçò ôçò åðï Þò, üðïõ ôßðïôå äå öáéíüôáí íá ìýíåé üñèéï, ïé ìïíá ïß áíáæçôïýóáí ôï ðéï óçìáíôéêü. Ðñïóðáèïýóáí íá âñïõí áõôü ðïõ Ý åé áîßá êáé åßíáé áéþíéï, íá âñïõí ôçí ßäéá ôç ÆùÞ. Áíáæçôïýóáí ôï Èåü. Áðü ôá äåõôåñåýïíôá Þèåëáí íá ðåñüóïõí óôá ïõóéþäç, óôï ìüíï ðïõ åßíáé 16 17

9 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ óçìáíôéêü êáé óßãïõñï. ËÝìå üôé Þôáí ïëïêëçñùôéêü óôñáììýíïé ðñïò ôçí «åó áôïëïãßá». Áõôü üìùò äåí ðñýðåé íá ôï åííïþóïõìå ñï- ôçí ìåëýôç ôïõ ëüãïõ. Ï ãéïò ÂåíÝäéêôïò ïíïìüæåé ôï ìïíáóôþñé ó ïëåßï ôçò õðçñåóßáò ðñïò ôïí Êýñéï. Ôï ó ïëåßï êáé ç âéâëéïèþêç Ðñïóåõ Þ êáé ìïõóéêþ ìïíá þí åßíáé ôá ëüãéá ôïõ øáëìïý: Åí ìýóù ôïõ ïñïý ôùí áããýëùí øáëþ óïé Êýñéå (131,1). Âñßóêïõìå åäþ ôçí ðåðïßèçóç üôé ôï Ü- íïëïãéêü, óáí íá Þôáí óôñáììýíïé ðñïò ôï ôýëïò ôïõ êüóìïõ Þ ðñïò ôï èüíáôü ôïõò. ÐñÝðåé íá ôï åííïþóïõìå õðáñîéáêü. Ðßóù áðü ôï åöþìåñï áíáæçôïýóáí ôï ïñéóôéêü. Quaerere Deum, áíáæçôïýóáí ôï Èåü: Þôáí ñéóôéáíïß êáé ãé áõôü äåí åðñüêåéôï ãéá ìéá ðåñéðëüíçóç ìýóá óôçí Ýñçìï ùñßò äñüìï ïýôå ãéá ìéá á- íáæþôçóç ìýóá óôï áðüëõôï óêïôüäé. Ï ßäéïò ï Èåüò Ýèåóå åíäåßîåéò Þ, êáëýôåñá, åôïßìáóå ôï äñüìï. Óêïðüò ôïõò Þôáí íá âñïýíå ôï äñüìï êáé íá ôïí áêïëïõèþóïõí. Ï äñüìïò áõôüò Þôáí ï Ëüãïò Ôïõ, ðïõ ðñïóöýñåôáé óôïõò áíèñþðïõò ìýóá áðü ôéò ãéåò ÃñáöÝò. Ç áíáæþôçóç ôïõ Èåïý, ëïéðüí, áðáéôåß ðüíôá Ýíáí ðïëéôéóìü ôïõ ëüãïõ Þ, üðùò Ýëåãå ï Leclerq óôï Ýñãï ôïõ. Ç áãüðç ôùí ãñáììüôùí êáé ç åðéèõìßá ôïõ Èåïý, åó áôïëïãßá êáé ãñáììáôéêþ åßíáé áäéá þñéóôá óôï äõôéêü ìïíá éóìü. Ç åðéèõìßá ôïõ Èåïý óõìðåñéëáìâüíåé êáé ôçí áãüðç ôùí ãñáììüôùí, ôçí áãüðç ôïõ ëüãïõ, ôç äéåñåýíçóþ ôïõ óå üëåò ôïõ ôéò äéáóôüóåéò. Åöüóïí ìýóá óôï âéâëéêü ëüãï ï Èåüò åßíáé êáè ïäüí ðñïò åìüò êáé åìåßò ðñïò Áõôüí, Ýðñåðå íá ìüèïõí íá åéó ùñïýí óôï ìõóôéêü ôçò ãëþóóáò, íá ôçí êáôáëáâáßíïõí ìýóá áðü ôç äïìþ êáé ôéò ñþóåéò ôçò. - ðñüóöåñáí ôç ìüñöùóç ôïõ ëüãïõ êáé ôçí ðáéäåßá. Óå áõôýò ôéò âüóåéò, ï Üíèñùðïò ìáèáßíåé íá áíôéëáìâüíåôáé áíüìåóá óôá ëüãéá ôï Ëüãï. Ãéá íá Ý ïõìå ìéá ïëïêëçñùìýíç åéêüíá áõôïý ôïõ ðïëéôéóìïý ôïõ ëüãïõ, ðïõ óõíäýåôáé ìå ôçí áíáæþôçóç ôïõ Èåïý, ðñýðåé íá êüíïõìå Ýíá áêüìç âþìá. Ï Ëüãïò ðïõ áíïßãåé ôï äñüìï ôçò áíáæþôçóçò ôïõ Èåïý, äñüìïò ðïõ ôáõôßæåôáé ìå ôï Ëüãï, åßíáé ï Ëüãïò ðïõ äçìéïõñãåß ìéá êïéíüôçôá, ðïõ óõãêéíåß áóöáëþò ôçí êáñäéü êüèå áíèñþðïõ éäéáéôýñùò (Ðñáî 2,37). Ï ðüðáò Ãñçãüñéïò ï ÌÝãáò ôï ðåñéãñüöåé áõôü óáí ðüíï äõíáôü êáé áðñïóäüêçôï, ðïõ äéåãåßñåé ôç ìéóïêïéìéóìýíç øõ Þ ìáò, ìáò îõðíüåé êáé ìáò êüíåé ðñïóåêôéêïýò áðýíáíôé óôï Èåü (âë áí. Leclercq ó. 21). ÁëëÜ, ìáò êüíåé ðñïóåêôéêïýò êáé áðýíáíôé óôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò. Ï Ëüãïò äåí ïäçãåß ìüíï óôçí ïäü åíüò áôïìéêïý ìõóôéêéóìïý, áëëü ìáò ïäçãåß óôçí êïéíüôçôá üóùí ðïñåýïíôáé ìýóá óôçí ðßóôç. Ãé áõôü åßíáé áíüãêç ü- é ìüíï íá ìåëåôïýìå ôï Ëüãï, áëëü êáé íá ôïí äéáâüæïõìå óùóôü. Óôïõò ìïíá ïýò, üðùò êáé óôç ñáâéíéêþ ó ïëþ, ç áíüãíùóç åßíáé êáé Áò êüíïõìå áêüìç Ýíá âþìá. Ï Ëüãïò ôïõ Èåïý ìüò öýñíåé óå äéüëïãï ìáæß ôïõ. Ï Èåüò ðïõ ìéëü ìýóá óôç Âßâëï ìüò äéäüóêåé ðþò ìðïñïýìå íá Ôïõ ìéëþóïõìå. Éäéáßôåñá óôï âéâëßï ôùí Øáëìþí, ìüò äßíåé ôéò ëýîåéò, ãéá íá áðåõèõíèïýìå óå Áõôüí. Óôï äéüëïãï áõôü Ôïõ ðáñïõóéüæïõìå ôç æùþ ìáò ìå ôéò êáëýò êáé ôéò êáêýò óôéãìýò êáé ôç ìåôáìïñöþíïõìå óå êßíçóç ðñïò Áõôüí. Ïé øáëìïß Ý ïõí óå ðïëëü óçìåßá ïäçãßåò ãéá ôï ðþò ðñýðåé íá øüëëïíôáé êáé íá óõíïäåýïíôáé áðü ìïõóéêü üñãáíá. Ãéá íá ðñïóåõ çèïýìå ìå ôï Ëüãï ôïõ Èåïý, äå öôüíåé ìüíï ç áðáããåëßá, ñåéüæåôáé êáé ç ìïõóéêþ. Äýï ñéóôéáíéêü Üóìáôá óôç èåßá ëáôñåßá ðñïýñ ïíôáé áðü âéâëéêü êåßìåíá êáé ìüëéóôá áðü ôï óôüìá ôùí áããýëùí. Åßíáé ôï Äüîá åí Õøßóôïéò êáôü ôç ãýííçóç ôïõ ñéóôïý êáé ôï ãéïò, ôï ïðïßï, óýìöùíá ìå ôïí Çóáúá êåö 6, åßíáé ç äïîïëïãßá ôùí Óåñáöåßì ðïõ âñßóêïíôáé êïíôü óôï Èåü. Õðü ôï öùò áõôü, ç ñéóôéáíéêþ èåßá ëáôñåßá åßíáé ìéá ðñüóêëçóç íá øüëëïõìå ìå ôïõò áããýëïõò êáé íá äþóïõìå óôï ëüãï ôçí ðéï õøçëþ áðïóôïëþ. ¼ðùò ëýåé êáé ðüëé ï Leclerq, Ïé ìïíá ïß áíáæçôïýí íá âñïõí ôïõò ôüíïõò ðïõ åêöñüæïõí ôç óõíáßíåóç ôïõ ëõôñùìýíïõ áí- óìá ôùí ìïíá þí ëáìâüíåé þñá ìýóá óôçí êïéíùíéêþ ðñïóåõ Þ ìáæß ìå ôçí ïõñüíéá óõíïäåßá êáé, óõíåðþò, õðüêåéôáé óôï õðýñôáôï ìýôñï. Ïé ìïíá ïß ðñïóåý ïíôáé êáé øüëëïõí, ãéá íá åíùèïýí ìå ôá õðýñôáôá áããåëéêü ðíåýìáôá, ôá ïðïßá èåùñïýíôáé üôé óôçñßæïõí ôçí áñìïíßá ôïõ êüóìïõ, ôç ìïõóéêþ ôùí ïõñüíéùí óöáéñþí. Ïé ìïíá ïß, ìå ôá Üóìáôá êáé ôéò ðñïóåõ Ýò ôïõò, ïöåßëïõí íá áíôáðïêñßíïíôáé óôï ìåãáëåßï ôïõ Ëüãïõ ðïõ ôïõò ðñïóöýñèçêå êáé óôçí ïìïñöéü ðïõ Ôïõ áñìüæåé. Áðü ôçí áíüãêç íá ìéëþóïõí ìå ôï Èåü êáé íá ôïí õìíþóïõí ìå ôá ëüãéá ðïõ ï ºäéïò Ýäùóå, ðñïýêõøå ç ìåãüëç ðáñüäïóç ôçò äõôéêþò ìïõóéêþò. ÁõôÞ äåí åßíáé êáñðüò êüðïéáò áôïìéêþò äçìéïõñãéêüôçôáò, ç ïðïßá, ìå êñéôþñéï êüðïéá áíôßëçøç ôïõ åãþ, õøþíåé ìíçìåßï óôïí åáõôü ôçò. ÌÜèáéíáí üìùò ðñïóåêôéêü ìå ôá «þôá ôçò êáñäßáò» ôïõò èåìåëéþäåéò íüìïõò ôçò ìïõóéêþò áñìïíßáò êáé ôçò äçìéïõñãßáò, ôéò ïõóéáóôéêýò ìïñöýò ôçò ìïõóéêþò ðïõ Ýèåóå ï äçìéïõñãüò óôïí êüóìï êáé óôïí Üíèñùðï. ÌÜèáéíáí íá âñßóêïõí ìéá ìïõóéêþ Üîéá ôïõ Èåïý êáé, ðáñüëëçëá, ðñáãìáôéêü Üîéá ôïõ áíèñþðïõ, ìéá ìïõóéêþ ðïõ íá äéáêçñýôôåé áõôþí ôçí áîßá. ôóé, åîáéôßáò ôçò áíáæþôçóçò ôïõ Èåïý, ïé èýñáèåí åðéóôþìåò, ðïõ ìáò Ýäåé íáí ôïõò äñüìïõò ôçò ãëþóóáò, ãßíïíôáí óçìáíôéêýò. Ç âé- óùìáôéêþ ðñüîç. ÓõíÞèùò, üôáí ïé ëýîåéò á- íáãéíþóêù êáé áíüãíùóç (lectio) ñçóéìïðïéïýíôáé ùñßò äéåõêñéíþóåéò, äçëþíïõí ìéá èñþðïõ óôá ôåëïýìåíá ìõóôþñéá. ÌåñéêÜ êéïíüêñáíá áðü ôçí åêêëçóßá ôïõ Êëïõíý äåß- íïõí ôá ñéóôïëïãéêü óýìâïëá ôùí äéáöü- Åñìçíåßá êáé êïéíüôçôá âëéïèþêç Þôáí áíáðüóðáóôï ìýñïò ôïõ ìïíáóôçñéïý, üðùò êáé ôï ó ïëåßï. Áõôïß ïé äýï þñïé Üíïéãáí óõãêåêñéìýíá Ýíá äñüìï ðñïò äñáóôçñéüôçôá, ç ïðïßá, üðùò ôï Üóìá êáé ç ãñáöþ, áðáó ïëåß üëï ôï óþìá êáé üëï ôï ðíåýìá (Ïì. óåë. 21). ñùí ôüíùí ôïõ Üóìáôïò (óåë. 229). ÊáôÜ ôïí ãéï ÂåíÝäéêôï, ï êáèïñéóôéêüò êáíüíáò ôçò ðñïóåõ Þò êáé ôïõ Üóìáôïò ôùí ÔÝëïò, ãéá íá áíôéëçöèïýìå êáëýôåñá áõôüí ôïí ðïëéôéóìü ôïõ ëüãïõ ôïõ äõôéêïý ìïíá

10 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ éóìïý, ðïõ áíáðôý èçêå îåêéíþíôáò áðü ôçí êþ ðñïóýããéóç. Ôï éóôïñéêü óôïé åßï öáßíåôáé ôé, ðïôý äå âñßóêåôáé áðëþò óôï ãñüììá ôïõ ãñüììáôïò ôïõ êåéìýíïõ. Åßíáé ï äåóìüò ôçò åóùôåñéêþ áíáæþôçóç ôïõ Èåïý, ðñýðåé íá êü- óôï ðïëëáðëü êáé óôï áíèñþðéíï. íá ìå- êåéìýíïõ. Ãéá íá ôïí êáôáëüâïõìå, ñåéüæåôáé íüçóçò êáé ôçò áãüðçò. ÁõôÞ ç ó Ýóç áíüìå- íïõìå ôïõëü éóôïí ìéá óýíôïìç áíáöïñü óôï óáéùíéêü äßóôé ï, ðïõ åê ðñþôçò üøåùò öáß- ìéá õðýñâáóç êáé ìéá äéáäéêáóßá êáôáíüçóçò, óá óôï äåóìü êáé ôçí åëåõèåñßá, ðïõ õðåñâáß- Âéâëßï Þ ôá Âéâëßá, ìýóù ôùí ïðïßùí áõôüò ï íåôáé ðáñüäïîï, åêöñüæåé áõôþ áêñéâþò ôçí ðïõ êáèïäçãåßôáé åóùôåñéêü áðü ôï óýíïëï íåé ôï öéëïëïãéêü ðñüâëçìá ôçò åñìçíåßáò ëüãïò Ýöôáóå ùò ôïõò ìïíá ïýò. Áðü éóôïñé- áëþèåéá. Littera gesta docet - quid credas alle- ôùí êåéìýíùí êáé, áêïëïýèùò, ðñýðåé íá ãßíåé ôçò ÃñáöÞò, êáèüñéóå åðßóçò ôç óêýøç êáé ôï êþ êáé öéëïëïãéêþ ìüíï óêïðéü, ç Âßâëïò äåí goria (Augustin de Dacie, Rotulus pugillaris, I): êáé äéáäéêáóßá æùôéêþ. Üñç óôç äõíáìéêþ åíü- Ýñãï ôïõ ìïíá éóìïý êáé äéáìüñöùóå óå âü- åßíáé Ýíá åíéáßï âéâëßï, áëëü ìéá óõëëïãþ öé- Ôï ãñüììá äéäüóêåé ôá ãåãïíüôá, åíþ ç áëëç- ôçôá ôïõ óõíüëïõ ôá äéüöïñá âéâëßá áðïôå- èïò ôï äõôéêü ðïëéôéóìü. ÁõôÞ ç ó Ýóç áðïôå- ëïëïãéêþí êåéìýíùí, ôùí ïðïßùí ç óýíôáîç ãïñßá áõôü ðïõ ðñýðåé íá ðéóôýøïõìå, äçëáäþ ëïýí Ýíá Âéâëßï. Ï Ëüãïò ôïõ Èåïý êáé ç ëåß êáé óþìåñá ìéá ðñüêëçóç óôç ãåíéü ìáò. - äéüñêåóå ðüíù áðü ìéá éëéåôßá. Ôá äéüöïñá ôç ñéóôïëïãéêþ êáé ðíåõìáôïëïãéêþ åñìçíåßá. ðñüîç Ôïõ ìýóá óôïí êüóìï áðïêáëýðôïíôáé ïõìå äçëáäþ áðýíáíôß ìáò äýï ðüëïõò: ï Ý- âéâëßá ðïõ ôçí áðïôåëïýí äå äåß íïõí Üìåóá ìýóá óôï ëüãï êáé ôçí éóôïñßá ôùí áíèñþðùí. íáò åßíáé ôï õðïêåéìåíéêü áõèáßñåôï êáé ï Üë- üôé áðïôåëïýí ìýñïò åíüò åíéáßïõ óõíüëïõ, å- Ìðïñïýìå íá ôá äéáôõðþóïõìå áõôü ìå ëïò ï öáíáôéóìüò ôïõ öïíôáíìåíôáëéóìïý. íüò corpus. Áíôßèåôá, õðüñ ïõí ïñáôýò äéá- ôñüðï ðéï áðëü. Ç ÃñáöÞ ñåéüæåôáé ôçí åñ- Ðüóï êáßñéï åßíáé áõôü ôï èýìá öáßíåôáé Áí ï åõñùðáúêüò ðïëéôéóìüò óþìåñá åííïåß öïñýò ìåôáîý ôïõò. ÁõôÞ Þäç öáßíåôáé óôç Âß- ìçíåßá, ñåéüæåôáé ôçí êïéíüôçôá, ìýóá óôçí ï- óôéò åðéóôïëýò ôïõ Áðïóôüëïõ Ðáýëïõ. Áõôüò ôçí åëåõèåñßá óáí ðëþñç áðïõóßá äåóìåýóå- âëï ôïõ ÉóñáÞë, ðïõ åìåßò ïíïìüæïõìå Ðá- ðïßá äéáìïñöþèçêå êáé ìýóá óôçí ïðïßá âéþ- äéáôýðùóå ìå ôñüðï ñéæéêü ôé óçìáßíåé õðýñ- ùí, áõôü èá Þôáí ìïéñáßï ëüèïò êáé èá åõíï- ëáéü ÄéáèÞêç. Öáßíåôáé áêüìç ðéï ðïëý üôáí íåôáé. Åêåß âñßóêåé ôçí åíüôçôü ôçò, åêåß áðïêá- âáóç ôïõ ãñüììáôïò êáé óöáéñéêþ êáôáíüçóç, ïýóå ôåëéêü ôï áõèáßñåôï êáé ôïí öáíáôéóìü. åìåßò ïé ñéóôéáíïß óõíäýïõìå ôçí ÊáéíÞ Äéá- ëýðôåôáé ôï íüçìá ðïõ åíþíåé üëá ôá ìýñç. Ìå üôáí ãñüöåé: Ôï ãáñ ãñüììá áðïêôýííåé, ôï Ç áðïõóßá ôùí äåóìåýóåùí êáé ôï áõèáßñåôï èþêç êáé ôá ãñáðôü ôçò ìå ôç Âßâëï ôïõ ÉóñáÞë Üëëá ëüãéá: õðüñ ïõí äéáóôüóåéò ôïõ íïþìá- äå Ðíåýìá æùïðïéåß, ( Êïñ 3,6) Ïõ äå ôï äåí åßíáé åëåõèåñßá, åßíáé êáôáóôñïöþ ôçò å- êáé åñìçíåýïõìå áõôþí ôçí ôåëåõôáßá ùò äñü- ôïò ôïõ Ëüãïõ êáé ôùí ëüãùí, ôéò ïðïßåò áíá- Ðíåýìá Êõñßïõ, åêåß åëåõèåñßá ( Êïñ 3,17). ëåõèåñßáò. ìï ðñïò ôï ñéóôü. Óôçí ÊáéíÞ ÄéáèÞêç, ðïëý êáëýðôïõìå ìüíï ìýóá óôç æþóá êïéíùíßá áõ- Ùóôüóï, ôï ìåãáëåßï êáé ôï åýñïò áõôïý ôïõ óùóôü, ç Âßâëïò äåí ïíïìüæåôáé ç ÃñáöÞ áëëü ïé ÃñáöÝò, ïé ïðïßåò, ùóôüóï, èåùñïýíôáé ùò ï ìïíáäéêüò Ëüãïò ðïõ ï Èåüò ôïý ôïõ Ëüãïõ, ï ïðïßïò äçìéïõñãåß ôçí éóôïñßá. Ï Ëüãïò, ìýóá áðü ôçí üëï êáé åõñýôåñç áíôßëçøç ôùí äéáöüñùí íïçìüôùí ôïõ, ü é ìü- âéâëéêïý ëüãïõ äåí ìðïñïýìå íá ôï êáôáíïþóïõìå, áí äåí áêïýóïõìå ôïí Áðüóôïëï Ðáýëï ùò ôï ôýëïò êáé áí äå ìüèïõìå üôé áõôü ôï Åñãáóßá êáé äçìéïõñãßá ìüò áðåõèýíåé. Áõôüò ï ðëçèõíôéêüò ôïíßæåé ü- íï äå Üíåé ôçí áîßá ôïõ, áëëü, áíôßèåôá, åì- áðåëåõèåñùôéêü Ðíåýìá Ý åé üíïìá êáé, óõíå- ôé ï Ëüãïò ôïõ Èåïý öôüíåé óå åìüò ìüíï ìý- öáíßæåôáé ìå üëï ôïõ ôï ìåãáëåßï êáé ôç óçìá- ðþò, ç åëåõèåñßá Ý åé åóùôåñéêü ìýôñï: ï äå Ìåëåôþíôáò ôï ó ïëåßï ôçò õðçñåóßáò óù ôïõ áíèñþðéíïõ ëüãïõ, ìýóù ôùí áíèñþ- óßá. Ãé áõôü, ç ÊáôÞ çóç ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëç- Êýñéïò ôï Ðíåýìá åóôéí ïõ äå ôï ðíåýìá Êõñß- ðñïò ôïí Êýñéï -üðùò ï Üãéïò ÂåíÝäéêôïò á- ðéíùí ëüãùí, äçëáäþ ï Èåüò ìüò ìéëü ìüíï óßáò óùóôü äéäüóêåé üôé ï ñéóôéáíéóìüò äåí ïõ åêåß åëåõèåñßá. Ôï Ðíåýìá ðïõ áðåëåõèå- ðïêáëïýóå ôï ìïíá éóìü- óôñýøáìå ùò ôþñá ìýóá áðü ôçí áíèñùðüôçôá, ìýóá áðü ôá ëü- åßíáé, ìå ôç óõíþèç Ýííïéá, ìüíï ìéá èñçóêåßá ñþíåé äåí ðåñéïñßæåôáé óôçí éäýá Þ óôçí ðñï- ôçí ðñïóï Þ ìáò êõñßùò óôï ëüãï, óôï «ðñï- ãéá êáé ôçí éóôïñßá ôçò. ôïõ âéâëßïõ (áñ. 108). Ï ñéóôéáíéóìüò áíôé- óùðéêþ Üðïøç ôïõ åñìçíåõôþ. Ôï Ðíåýìá åßíáé óåý ïõ». ÐñÜãìáôé, ç ìïíáóôéêþ æùþ åßíáé æù- ëáìâüíåôáé ìýóá óôá ëüãéá ôïí ßäéï ôï Ëüãï, ìå ôïí ñéóôü êáé ï ñéóôüò åßíáé ï Êýñéïò ðïõ Þ ðñïóåõ Þò. ÁëëÜ, ç ìåëýôç ìáò èá Þôáí åë- íá Üëëï óõìðýñáóìá åßíáé üôé ç èåßá üøç ðïõ öáíåñþíåé ôç ìõóôéêþ Ôïõ ðáñïõóßá ìýóá äåß íåé ôï äñüìï. ôóé, ãéá ôï Ðíåýìá êáé ôçí á- ëéðþò, áí äå óôñýöáìå ôçí ðñïóï Þ ìáò êáé ôïõ Ëüãïõ êáé ôùí ëüãùí äå ãßíåôáé Üìåóá á- óôçí ðïëëáðëüôçôá. Ç éäéáßôåñç áõôþ äïìþ ôçò ëþèåéá Ýíáò åõñýò ïñßæïíôáò áíïßãåôáé, áë- óôç äåýôåñç ðñïôñïðþ ôïõ ìïíáóôéêïý åìâëþ- íôéëçðôþ. Ãéá íá ôï ðïýìå ìå ðéï óýã ñïíï ôñü- Âßâëïõ åßíáé ìéá óõíå Þò ðñüêëçóç, ðïõ åì- ëü, óõã ñüíùò, ôßèåôáé êáé óáöýò üñéï óôï ìáôïò: «ðñïóåý ïõ êáé åñãüæïõ». Óôïí áñ- ðï, ç åíüôçôá ôùí âéâëßùí ôçò ÃñáöÞò êáé ç öáíßæåôáé åê íýïõ óå êüèå ãåíéü. Åê öýóåùò á- áõèáßñåôï êáé óôçí õðïêåéìåíéêüôçôá, üñéï ðïõ áßï åëëçíéêü êüóìï, ç öõóéêþ åñãáóßá Þôáí èåúêþ ðñïýëåõóç ôùí ëüãùí áõôþí äåí ìðï- ðïêëåßåé áõôü ðïõ ïíïìüæïõìå óþìåñá «öï- äåóìåýåé ôï Üôïìï êáé ôçí êïéíüôçôá êáé äç- Ýñãï ôùí óêëüâùí. Ï óïöüò, ï åëåýèåñïò ñïýí íá ãßíïõí áíôéëçðôü ìüíï ìå ìéá éóôïñé- íôáìåíôáëéóìü». Ï Ëüãïò ôïõ Èåïý, ðñüãìá- ìéïõñãåß Ýíá äåóìü áíþôåñï áðü åêåßíï ôïõ Üíèñùðïò áöéåñùíüôáí óôá ôïõ ðíåýìáôïò

11 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ öçíå ôç åéñùíáêôéêþ åñãáóßá óáí êáôþôåñç õðüèåóç óå áíèñþðïõò ðïõ õðïôßèåôáé üôé äåí ìðïñïýóáí íá öôüóïõí óå ìéá áíþôåñç ý- ðáñîç, áõôþí ôïõ ðíåýìáôïò. Ç åâñáúêþ ðáñüäïóç Þôáí ðïëý äéáöïñåôéêþ. ¼ëïé ïé ìåãüëïé ñáâßíïé áóêïýóáí Ýíá åéñùíáêôéêü åðüããåëìá. Ï Áðüóôïëïò Ðáýëïò, ùò ñáâßíïò êáé áñãüôåñá ùò êþñõêáò ôïõ Åõáããåëßïõ óôá Ýèíç, Þôáí óêçíïðïéüò êáé êýñäéæå ôç æùþ ôïõ ìå ôçí åñãáóßá ôùí åñéþí ôïõ. Äåí Þôáí åîáßñåóç, áõôþ Þôáí ç ñáâéíéêþ ðáñüäïóç. Ï ñéóôéáíéêüò ìïíá éóìüò óõíý éóå áõôþí ôçí ðáñüäïóç. Ç åéñùíáêôéêþ åñãáóßá åßíáé áðáñáßôçôç. Óôïí êáíïíéóìü ôïõ, ï ãéïò ÂåíÝäéêôïò äå ìéëü ãéá ó ïëåßï ìå ôç óôåíþ Ýííïéá, áí êáé ç äéäáóêáëßá êáé ç ìüèçóç Þôáí êüôé äåäïìýíï. ÁëëÜ áíáöýñåôáé ñçôü óôçí åñãáóßá (êåö 48). Ï éåñüò Áõãïõóôßíïò áöéýñùóå ìüëéóôá óôçí åñãáóßá ôùí ìïíá þí Ýíá ïëüêëç- êáãþ åñãüæïìáé. Ï Èåüò åßíáé äçìéïõñãüò ôïõ êüóìïõ êáé ç äçìéïõñãßá áêüìç äåí ôåëåßùóå. Ï Èåüò åñãüæåôáé! ôóé, ç åñãáóßá ôùí áíèñþðùí öáßíåôáé íá åßíáé ìéá üøç ôçò ïìïßùóçò ôïõ áíèñþðïõ ìå ôï Èåü, ï ïðïßïò êüíåé ôïí Üíèñùðï ìýôï ï ôïõ äçìéïõñãéêïý ôïõ Ýñãïõ ìýóá óôïí êüóìï. ùñßò áõôüí ôïí ðïëéôéóìü ôçò åñãáóßáò, ï ïðïßïò ìå ôïí ðïëéôéóìü ôïõ ëüãïõ óõíéóôü ôïí ìïíá éóìü, ç áíüðôõîç ôçò Åõñþðçò, ôï Þèïò ôçò êáé ç êïóìïèåùñßá ôçò èá Þôáí áäéáíüçôåò. Ôï íýï áõôü Þèïò ìüò âïçèü íá êáôáëüâïõìå üôé ç åñãáóßá êáé ç äéáìüñöùóç ôçò éóôïñßáò áðü ôïí Üíèñùðï åßíáé ìéá óõíåñãáóßá ìå ôï Äçìéïõñãü êáé üôé âñßóêïõí óå Áõôüí ôï ìýôñï ôïõò. Åêåß üðïõ ëåßðåé áõôü ôï ìýôñï, åêåß üðïõ ï Üíèñùðïò õøþíåôáé óáí èåüìïñöïò äçìéïõñãüò, ç ìåôáìüñöùóç ôïõ êüóìïõ ìðïñåß åýêïëá íá ìåôáôñáðåß óå êáôáóôñïöþ. Ëüãï. Ç áíáæþôçóç ôùí ìïíá þí ðåñéëáìâüíåé êáôü êüðïéï ôñüðï ôç ëýóç ôçò. Ãéá íá åßíáé äõíáôþ áõôþ ç áíáæþôçóç, ðñýðåé íá õðüñ åé áñ éêü ìéá åóùôåñéêþ êßíçóç, ðïõ åãåßñåé ôç èýëçóç, þóôå áõôþ íá øüîåé, áëëü, åðéðëýïí, áðïêáëýðôåé ùò áîéüðéóôç ôçí ðåðïßèçóç üôé ìýóá óå áõôü ôïí Ëüãï âñßóêåôáé Ýíáò äñüìïò æùþò, Ýíáò äñüìïò üðïõ ï Èåüò ðüåé óå óõíüíôçóç ôïõ áíèñþðïõ, ãéá íá åðéôñýøåé óôïí Üíèñùðï íá Ýñèåé ðñïò óõíüíôçóþ Ôïõ. Ìå Üëëá ëüãéá, ç áããåëßá ôïõ Ëüãïõ åßíáé á- íáãêáßá. Áðåõèýíåôáé óôïí Üíèñùðï êáé äéáìïñöþíåé óå áõôüí ìéá ðåðïßèçóç ðïõ ìðïñåß íá ãßíåé æùþ. Ãéá íá áíïé ôåß Ýíáò äñüìïò ìýóá óôï âéâëéêü ëüãï, ìýóá óôï Ëüãï ôïõ Èåïý, áõôüò ï Ëüãïò ðñýðåé ðñþôá íá áããåëèåß áíïé ôü. Ç áíüãêç íá áíáããýëëåôáé ç ñéóôéáíéêþ ðßóôç óôïõò Üëëïõò äéáôõðþèçêå ìå ôñüðï ðáñáäåéãìáôéêü óôçí Ðñþôç ÅðéóôïëÞ ôïõ óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò, áõôþí ðïõ óôï âüèïò ôçò øõ Þò ôïõò üëïé ðåñéìýíïõí. Ç êáèïëéêüôçôá ôïõ Èåïý êáé ç êáèïëéêüôçôá ôïõ ëüãïõ ðïõ Ôïí áíáæçôü Þôáí ãé áõôïýò ç áéôßá êáé ôï êáèþêïí ôçò áããåëßáò. Ãé áõôïýò ç ðßóôç äåí åîáñôéüôáí áðü Ýèéìá, ôá ïðïßá äéáöýñïõí áðü ëáü óå ëáü, áëëü åîáñôéüôáí áðü ôçí ßäéá ôçí áëþèåéá, ç ïðïßá áöïñü ìå ôïí ß- äéï ôñüðï üëïõò ôïõò áíèñþðïõò. Ôï âáóéêü ó Þìá ôçò ñéóôéáíéêþò áããåëßáò ðñïò ôá Ýîù ðñïò ôïõò áíèñþðïõò ïé ï- ðïßïé âñßóêïíôáé óå áíáæþôçóç-, ôï âñßóêïõìå óôçí ïìéëßá ôïõ Áðïóôüëïõ Ðáýëïõ óôïí - ñåéï ÐÜãï. Áò ìçí îå íüìå üôé ï ñåéïò ÐÜãïò äåí Þôáí ìéá áêáäçìßá ïýôå ôüðïò óõíüíôçóçò ôùí óïöþí, ãéá íá óõæçôþóïõí õøçëýò èåùñßåò, áëëü Þôáí Ýíá äéêáóôþñéï áñìüäéï ãéá èýìáôá èñçóêåßáò. ¹ôáí äéêáóôþñéï ðïõ ü- ñï âéâëßï. Ïé ñéóôéáíïß, áêïëïõèþíôáò ôçí å- âñáúêþ ðáñüäïóç, åß áí êáé ôçí ðñïôñïðþ ôïõ ñéóôïý, üðùò áíáöýñåôáé óôï ÅõáããÝëéï ôïõ ÉùÜííç: ï ðáôþñ ìïõ Ýùò Üñôé åñãüæåôáé êáãþ åñãüæïìáé (5,17). Ï åëëçíïñùìáúêüò êüóìïò äå ãíþñéæå êáíýíá Èåü äçìéïõñãü. Ç èåüôçôá, êáôü ôçí ÜðïøÞ ôïõò, äåí ìðïñïýóå íá ëåñþóåé ôá Ýñéá ôçò öôéü íïíôáò ôçí ýëç. Ç ôüîç ôïõ êüóìïõ Þôáí Ýñãï åíüò äçìéïõñãïý», ìéáò êáôþôåñçò èåüôçôáò. Ï Èåüò ôçò Âßâëïõ åßíáé äéáöïñåôéêüò. Áõôüò, ï íáò, ï Èåüò ï æùíôáíüò êáé ï áëçèéíüò, åßíáé êáé äçìéïõñãüò. Ï Èåüò åñãüæåôáé, åíåñãåß ìýóá óôçí éóôïñßá ôùí áíèñþðùí. Åí ñéóôþ åéóýñ- åôáé ùò Ðñüóùðï óôç êïðéþäç ðïñåßá ôçò é- óôïñßáò. Ï ðáôþñ ìïõ Ýùò Üñôé åñãüæåôáé ÎåêéíÞóáìå ðáñáôçñþíôáò üôé, ìýóá óôçí êáôüññåõóç ôçò áñ áßáò ôüîçò êáé ôùí âåâáéïôþôùí ôçò, ç âáóéêþ óôüóç ôùí ìïíá þí Þôáí ç áíáæþôçóç ôïõ Èåïý. Èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé áõôþ åßíáé êáé ç áëçèéíü öéëïóïöéêþ óôüóç: íá äïýìå äçëáäþ ðýñá áðü ôéò åìöáíåßò áëþèåéåò, íá áíáæçôþóïõìå áõôýò ðïõ åßíáé ðéï ðßóù, ôéò Ýó áôåò. ¼ðïéïò ãéíüôáí ìïíá üò îåêéíïýóå ìéá ðïñåßá õøçëþ êáé ìáêñü, áëëü åß å Þäç ôçí êáôåýèõíóç. Åß å ôï Ëüãï ôçò Âßâëïõ, ìýóá óôçí ïðïßá Üêïõãå ôï Èåü íá ìéëüåé. Ðñïóðáèïýóå ëïéðüí íá Ôïí êáôáëüâåé, ãéá íá ðüåé ðñïò Áõôüí. Ç ðïñåßá ôùí ìïíá þí, áí êáé äåí åßíáé äõíáôü íá áîéïëïãþóïõìå ôçí ðñüïäü ôçò, ãéíüôáí ìýóá óôï Áðïóôüëïõ ÐÝôñïõ. Óå áõôþí ôç äéáôýðùóç ç èåïëïãßá ôïõ Ìåóáßùíá áíáãíþñéæå ôï âéâëéêü èåìýëéï ôçò èåïëïãéêþò åñãáóßáò: Ýôïéìïé äå áåß ðñïò áðïëïãßáí ðáíôß ôù áéôïýíôé õìüò ëüãïí ðåñß ôçò õìßí åëðßäïò ìåôü ðñáýôçôïò êáé öüâïõ (3,15). Ï Ëüãïò ãßíåôáé áðïëïãßá, ï Ëüãïò ãßíåôáé áðüíôçóç. ÐñÜãìáôé, ïé ñéóôéáíïß ôçò ðñþôçò Åêêëçóßáò äåí èåùñïýóáí ôïí éåñáðïóôïëéêü ôïõò ëüãï óáí ìéá ðñïðáãüíäá, ãéá íá ìåãáëþóïõí ôçí ïìüäá ôïõò, áëëü óáí ìéá åóùôåñéêþ áíüãêç ðïõ ðñïåñ- üôáí áðü ôçí ßäéá ôçí ïõóßá ôçò ðßóôçò ôïõò. Ï Èåüò óôïí ïðïßï ðßóôåõáí Þôáí ï Èåüò ü- ëùí, ï Èåüò ï íáò êáé Áëçèéíüò, ðïõ áðïêáëýöèçêå ìýóá óôçí éóôïñßá ôïõ ÉóñáÞë êáé, ôåëéêü, ìýóù ôïõ Õéïý Ôïõ, Ýäùóå ôçí áðüíôçóç öåéëå íá åìðïäßæåé ôçí åéóâïëþ îýíùí èñçóêåéþí. Ãé áõôü áêñéâþò êáôçãïñïýí ôïí Ðáýëï. ÎÝíùí äáéìïíßùí äïêåß êáôáããåëåýò åßíáé (Ðñáî 17,18). Ï Ðáýëïò áðáíôü: åýñïí êáé âùìüí åí ù åðåãýãñáðôï, áãíþóôù èåþ. Ïí ïõí áãíïïýíôåò åõóåâåßôå ôïýôïí åãþ êáôáããýëëù õìßí (17,23). Ï Ðáýëïò äåí áíáããýëëåé áãíþóôïõò èåïýò. ÁíáããÝëëåé Áõôüí ðïõ ïé Üíèñùðïé áãíïïýí êáé ùóôüóï ãíùñßæïõí: ôïí ãíùóôï Ãíùóôü. Åßíáé Áõôüò ðïõ áíáæçôïýí, Áõôüò ãéá ôïí ïðïßï Ý ïõí êüðïéá ãíþóç êáé ùóôüóï åßíáé ï Èåüò ðïõ ðáñáìýíåé ãíùóôïò êáé Áðåñéíüçôïò. ÊáôÜ âüèïò, ìå ôç óêýøç êáé ôç óõíåßäçóç, ï Üíèñùðïò ãíùñßæåé üôé, êáôü êüðïéï ôñüðï, ï Èåüò ðñýðåé íá õðüñ åé, üôé åßíáé ç áñ Þ ôùí ðüíôùí, ü

12 ÓÕÃ ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ôé ðñýðåé íá õðüñ åé ü é ôï ðáñüëïãï, áëëü ï äçìéïõñãüò Ëüãïò, ü é ç ôõöëþ ôý ç, áëëü ç åëåõèåñßá. Ùóôüóï, áí êáé üëïé ïé Üíèñùðïé êáôü êüðïéï ôñüðï ôï ãíùñßæïõí üðùò ôï ôïíßæåé ï Ðáýëïò óôçí åðéóôïëþ ðñïò Ñùìáßïõò (1,21)-, áõôþ ç ãíþóç ðáñáìýíåé áâýâáéç. - íáò Èåüò üðùò ôïí óêýöôåôáé ï áíèñþðéíïò íïõò äåí åßíáé ï áëçèéíüò Èåüò. Áí Áõôüò äå öáíåñùèåß, ü,ôé êáé íá êüíïõìå, äåí ôïí ðñïóåããßæïõìå. Ç íýá ñéóôéáíéêþ áããåëßá ìðïñåß íá ðåé óå üëïõò ôïõò ëáïýò: öáíåñþèçêå. Áõôüò ï ßäéïò ðñïóùðéêü. Ôþñá, ï äñüìïò ðïõ ïäçãåß óå Áõôüí åßíáé áíïé ôüò. Ç íýá ñéóôéáíéêþ áããåëßá óõíßóôáôáé óôï åîþò: Ï Èåüò áðïêáëýöèçêå. Äåí åßíáé Ýíá ãåãïíüò ãõìíü, áëëü Ýíá ãåãïíüò ðïõ åßíáé Ëüãïò ðáñïõóßá ôïõ áéþíéïõ Ëüãïõ óôç óüñêá ìáò: Ï Ëüãïò óáñî åãýíåôï. ôóé, áëçèéíü ï Ëüãïò åßíáé ðáñþí, ï Ëüãïò åßíáé áíüìåóü ìáò. Åßíáé Ýíá ëïãéêü ãåãïíüò. Ùóôüóï, ñåéüæåôáé ç ôáðåéíüôçôá ôçò ëïãéêþò ìáò, ãéá íá ôïí õðïäå èïýìå. ñåéüæåôáé ç ôáðåéíüôçôá ôïõ áíèñþðïõ, ãéá íá áðáíôþóåé óôçí ôáðåéíüôçôá ôïõ Èåïý. Áðü ðïëëýò áðüøåéò, ç óçìåñéíþ êáôüóôáóç åßíáé äéáöïñåôéêþ áðü åêåßíç ðïõ ï Ðáýëïò óõíüíôçóå óôçí ÁèÞíá, áëëü, ðáñüëëçëá, åßíáé êáé áíüëïãç. Ïé ðüëåéò ìáò äåí åßíáé ãåìüôåò ìå âùìïýò áöéåñùìýíïõò óå èåüôçôåò. Ãéá ðïëëïýò, ï Èåüò Ýãéíå ï ìåãüëïò ãíùóôïò. Ðáñüëá áõôü, üðùò ôüôå, ðßóù áðü ôéò ðïëëýò áðåéêïíßóåéò ôùí èåþí õðþñ å ôï åñþôçìá ôïõ Üãíùóôïõ Èåïý, Ýôóé êáé óþìåñá, ç áðïõóßá ôïõ Èåïý óéùðçëü åðéóêéüæåôáé áðü ôï ßäéï å- ñþôçìá: Íá áíáæçôþóïõìå ôï Èåü êáé íá Ôïõ å- ðéôñýøïõìå íá ìáò âñåé êáé íá ìáò óõíáíôþóåé; Äåí åßíáé ëéãüôåñï áíáãêáßï óþìåñá áðü ü,ôé Þ- ôáí óôï ðáñåëèüí. íáò ðïëéôéóìüò ôåëåßùò èåôéêéóôéêüò, ðïõ ôïðïèåôåß ôï åñþôçìá ôïõ Èåïý óôç óöáßñá ôçò õðïêåéìåíéêüôçôáò ùò ìç åðéóôçìïíéêü, èá Þôáí ðáñáßôçóç ôïõ áíèñþðéíïõ ëüãïõ, Üñíçóç ôùí õøçëüôåñùí äõíáôïôþôùí ôïõ êáé óõíåðþò ìéá áðïôõ ßá ôïõ áíèñùðéóìïý, ìå óõíýðåéåò, áóöáëþò, ðïëý óïâáñýò. Áõôü ðïõ èåìåëßùóå ôïí åõñùðáúêü ðïëéôéóìü, ç áíáæþôçóç ôïõ Èåïý êáé ç äéáèåóéìüôçôá íá Ôïí áêïýóïõìå, ðáñáìýíåé áêüìá óþìåñá ôï èåìýëéï êüèå áëçèéíïý ðïëéôéóìïý. Óáò åõ áñéóôþ ðïëý. Áñ éêü, ôé Üíèñùðïò Þôáí ï ðüðáò Ðßïò; Ο πάπας Πίος ΙΒ, κατά κόσμον Ευγένιος Πατσέλι, ήταν άνθρωπος πίστης, άνθρωπος αφοσιωμένος στην αποστολή του, με βαθιά συναίσθηση των ευθυνών του απέναντι στην Εκκλησία και στην κοινωνία. Εκτός από τη θεολογική του κατάρτιση, είχε σπουδάσει νομικά και ήταν έμπειρος διπλωμάτης. Ο προηγούμενος πάπας, ο Πίος ΙΑ, που τον είχε σαν δεξί του χέρι, θεωρούσε ότι την εποχή ε- κείνη δεν υπήρχε δεύτερος σαν τον καρδινάλιο Πατσέλι μέσα στην Εκκλησία. Υπηρέτησε ως αντιπρόσωπος του πάπα στη Γερμανία κατά τη δεκαετία του 1920, έπειτα, ως Γραμματεύς της Αγίας Έδρας, ανέλαβε τις σχέσεις της Αγίας Έδρας με τα διάφορα Κράτη και το 1939 εξελέγη πάπας. Πέθανε το Ïðüôå ðáñáêïëïýèçóå áðü êïíôü ôçí Üíïäï ôïõ íáæéóìïý óôç Ãåñìáíßá. Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ ÉÂ ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ Συνέντευξη του π. Θεόδωρου Κοντίδη από τη Δανάη Αναγνωστοπούλου Ï ðüðáò Ðßïò ÉÂ êáôü ôïí Â Ðáãêüóìéï Ðüëåìï Áêïýìå óõ íü üôé ï ðüðáò Ðßïò ÉÂ äåí åß å ôï êïõñüãéï íá õøþóåé ôï áíüóôçìü ôïõ åíáíôßïí ôùí Íáæß ïýôå óõìðáñáóôüèçêå óôïõò äéùêüìåíïõò Åâñáßïõò. Áêüìç, ïñéóìýíïé õðïóôçñßæïõí üôé åß å óõìðüèåéá ðñïò ôï íáæéóìü, ëüãù êáé ôùí áíôéêïõììïõíéóôéêþí óõíáéóèçìüôùí ôïõ. Áõôü ôï æþôçìá ðåñéïäéêü åðáíýñ åôáé óôçí åðéêáéñüôçôá, üðùò Ýãéíå ðñüóöáôá ëüãù ôçò Ýñåõíáò ìå óêïðü ôçí áíáêþñõîþ ôïõ óå Üãéï. Åóåßò, óôï ðåñéïäéêü Óýã ñïíá ÂÞìáôá, äçìïóéåýóáôå ìéá óåéñü Üñèñùí ðüíù óôï èýìá áõôü. Ðþò Ýâëåðå ôï íáæéóìü ôüôå; Ο καρδινάλιος Πατσέλι κατάλαβε από την αρχή τη βίαιη, ρατσιστική και αντιχριστιανική φύση του ναζισμού. Θεωρούσε σατανική τη ναζιστική ιδεολογία, συνεπώς α- συμβίβαστη με τη χριστιανική πίστη και αυτό το δήλωσε σε πολλές περιπτώσεις, τόσο σε στενό κύκλο συνεργατών του, όπως και σε πλήθη πιστών, στη Λούρδη της Γαλλίας το 1935 και αλλού. Την πιο ολοκληρωμένη διατύπωση τη βλέπουμε στην επίσημη εγκύκλιο Με φλεγόμενη ανησυχία (Mit brennender Sorge) του 1937, που φέρει την υπογραφή του πάπα Πίου ΙΑ. Ξέρουμε όμως ότι στις βασικές της γραμμές την έγραψε ο Πατσέλι. Είναι η μοναδική παπική εγκύκλιος στα γερμανικά, για προφανείς λόγους. Αποκαλύπτει τον αντιχριστιανικό χαρακτήρα του ναζισμού, το ρατσισμό του, την περιφρόνηση προς το Θεό και το χριστιανισμό. Η εγκύκλιος αυτή δεν προαναγγέλθηκε, πέρασε κρυφά στη Γερ

13 Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ μανία και διαβάστηκε στις Εκκλησίες την Κυριακή των Βαϊων του Φυσικά, απαγορεύτηκε αμέσως. Είναι μια εποχή όπου η Καθολική Εκκλησία σταθερά και επίμονα μιλά για την ανθρώπινη κοινωνία ως ένα ενιαίο σύνολο. Απέναντι στο ρατσισμό του ναζισμού, στην πάλη των τάξεων του μαρξισμού και στην αποικιοκρατία της Δύσης, η ηγεσία της Εκκλησίας κατάλαβε ότι αυτές οι νοοτροπίες δεν προοιωνίζουν τίποτε καλό για την ανθρωπότητα. Ùóôüóï, ôï 1933, ï ÐáôóÝëé ùò áíôéðñüóùðïò ôçò Áãßáò äñáò õðýãñáøå Ýíá êïíêïñäüôï, ìéá óõíèþêç, ìå ôïí ßôëåñ ëßãï êáéñü ìåôü ôçí Üíïäü ôïõ óôç åîïõóßá, óå ìéá åðï Þ äçëáäþ ðïõ ï ßôëåñ áíáæçôïýóå äéåèíþ áíáãíþñéóç. Είναι αλήθεια, αλλά προσοχή! Ένα κονκορδάτο είναι μια συμφωνία σε μια σειρά θεμάτων μεταξύ της Καθολικής Εκκλησίας και μιας κυβέρνησης. Δεν είναι σύμφωνο φιλίας. Με το κονκορδάτο, ο Πατσέλι, εκ μέρους της Καθολικής Εκκλησίας, είχε τρεις στόχους. Πρώτον, να εξασφαλίσει την ελευθερία του καθολικού Τύπου, εφημερίδων, περιοδικών ή ραδιοφωνικών σταθμών. Δεύτερον, να εξασφαλίσει την συνέχιση των καθολικών οργανώσεων κάθε είδους, ιδιαίτερα της νεολαίας και, τρίτον, να εξασφαλίσει τα καθολικά σχολεία και τα άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Το κονκορδάτο τα προέβλεπε όλα αυτά. Φυσικά, η γερμανική κυβέρνηση δεν το τήρησε και στο ολοκληρωτικό κράτος δεν υπήρχε χώρος για τίποτε μη κομματικό. Αυτό ο Πατσέλι το προέβλεπε. Εξάλλου, ο ί- διος λίγο αργότερα είπε στον Βρετανό πρέσβη ότι στις διαπραγματεύσεις ήταν σαν είχε στο κρόταφο ένα πιστόλι και απέναντί του τον ίδιο το διάβολο. Ήθελε όμως να έχει μια βάση αναφοράς. Έτσι, στα επόμενα χρόνια έκανε πάνω από 50 διαβήματα, διαμαρτυρόμενος στη γερμανική κυβέρνηση για τη μη τήρηση των όρων του κονκορδάτου. Το 1938, ο Χίτλερ επισκέφτηκε το Μουσολίνι στη Ρώμη με πολλές τιμές και γιορτές. Τότε, ο πάπας Πίος ΙΑ όχι μόνο δε συνάντησε τον Χίτλερ, αλλά, αφού έδωσε ε- ντολή να μην υπάρξει κανένας σημαιοστολισμός σε εκκλησιαστικά κτίρια και εκκλησίες, έφυγε από τη Ρώμη, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μη τήρηση των συμφωνηθέντων και για τους διωγμούς που υφίστατο η Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία. Το κονκορδάτο δεν πέτυχε το στόχο του. Ήταν όμως μια λογική ε- νέργεια. ÕðÜñ åé ôï ìåãüëï èýìá ôïõ äéùãìïý ôùí Å- âñáßùí, ðïõ êïñõöþèçêå ìå ôï Ïëïêáýôùìá. Ï äéùãìüò üìùò åß å áñ ßóåé ðïëý ðñéí. Äåí Ýðñåðå ï ðüðáò êáé ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá íá áíôéäñüóïõí óå áõôü;. Σήμερα καταλαβαίνουμε ότι έπρεπε η Εκκλησία να αντιδράσει στους διωγμούς των Ε- βραίων από την αρχή. Στα πογκρόμ του 1938 κατά των Εβραίων, και ιδιαίτερα στη λεγόμενη Νύχτα των Κρυστάλλων, δε βλέπουμε α- ξιόλογη αντίδραση της Εκκλησίας, εκτός από τη μοναχική αντίδραση του αρχιεπισκόπου του Μονάχου Φαουλχάμπερ. Παραδοσιακά, η στάση της Εκκλησίας προς τους Εβραίους πράγματι ήταν τουλάχιστον ψυχρή, και συχνά δύσπιστη και εχθρική. Εμείς πάντως βλέπουμε τα γεγονότα εκ των υστέρων. Την εποχή ε- κείνη, δε νομίζω ότι φανταζόταν κανείς πού θα φτάσει η αγριότητα εναντίον των Εβραίων. Η Τελική Λύση αποφασίστηκε από τον Χίτλερ το 1942 και ήταν μυστική επιχείρηση. Η μαζική εξόντωση των Εβραίων έγινε γνωστή πέρα από κάθε αμφιβολία το ¹ôáí üìùò ãíùóôýò ïé äéþîåéò êáé ïé óõëëþøåéò ôùí Åâñáßùí óå üëç ôçí Åõñþðç, óå ü- óåò ðåñéï Ýò Ýëåã áí ôüôå ïé Ãåñìáíïß. ÓÞìåñá, ïé åâñáúêýò ïñãáíþóåéò áíôéäñïýí óôç äéáäéêáóßá ìáêáñéùíõìßáò ôïõ êáé õðïóôçñßæïõí üôé Ýìåéíå óéùðçëüò. ÐïôÝ äåí êáôþããåéëå êáèáñü ôçí åîüíôùóç ôùí Åâñáßùí; Δεν μπορούμε να πούμε ότι έμεινε σιωπηλός. Δεν κατήγγειλε επίσημα και ανοιχτά ή προκλητικά, όπως συνηθίζουμε να κάνουμε σήμερα, στα μέσα ενημέρωσης. Πρέπει, ό- μως, να δούμε τα γεγονότα στις συνθήκες ε- κείνης της εποχής. Τα λόγια του και οι ενέργειές του ήταν προσεκτικές, αλλά σαφείς για τους ανθρώπους εκείνης της περιόδου, αν κρίνουμε από την αντίδραση του Τύπου στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Ο πάπας Πατσέλι πίστευε ότι το βασικό του όπλο ήταν η διπλωματία και η συνεχής επαφή με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Πίστευε ότι με διακριτική διπλωματία θα μπορούσε να επιτύχει πιο πολλά. Γι αυτό και η επίσημη θέση της Αγίας Έ- δρας ήταν η ουδετερότητα στον πόλεμο, ή, α- κριβέστερα, η «αμεροληψία» (Imparzialitá). Η Αγία Έδρα είχε ένα πολύ λεπτό περιθώριο ε- νεργειών και βοήθειας προς τους διωκόμενους ανθρώπους και έπρεπε να ενεργήσει με μεγάλη υπευθυνότητα. Αλλά ούτε και οι διωκόμενοι Εβραίοι ζητούσαν θεαματικές δηλώσεις. Αντίθετα, ζητούσαν πρακτική βοήθεια. Κραυγαλέες δηλώσεις εκείνη τη στιγμή, που θα είχαν τραγικές επιπτώσεις στους διωκόμενους είτε Εβραίους είτε άλλους, θα ήταν πράξη ανεύθυνη. Γι αυτό και άλλοι θεσμοί που βοηθούσαν τους κατατρεγμένους, όπως το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και, κυρίως, ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, που είχαν την έδρα τους στη Γενεύη, αποφάσισαν να μην καταγγείλουν τις αγριότητες των Ναζί, γιατί αυτό θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στο έργο τους και θα επιβάρυνε τη θέση όσων διώκονταν. Η πρώτη χώρα που κατέλαβαν οι Ναζί ή- ταν η Πολωνία. Η γερμανική κατοχή στην Πολωνία ήταν απίστευτα σκληρή, σε βάρος των Εβραίων, όλου του λαού, ιδιαίτερα των διαφόρων ηγετικών ομάδων, αλλά και σε βάρος της Εκκλησίας και του κλήρου. Από την Πολωνία, άλλοι ζητούσαν από τον πάπα να καταγγείλει διεθνώς τα εγκλήματα των Ναζί και άλλοι του ζητούσαν να μην το κάνει, διότι αυτό θα χειροτέρευε την κατάσταση. Τελικά, οι παρεμβάσεις του ήταν προσεκτικές και με γενικούς όρους διατυπωμένες, γιατί προέβλεπε ότι θα υπάρχουν αντίποινα σε βάρος των Πολωνών, αλλά ο δυτικός και ο αμερικανικός Τύπος σταθερά παρουσίαζε τον πάπα ως πολέμιο των Ναζί. Υπήρξε και η περίπτωση της Ολλανδίας. Οι Ολλανδοί επίσκοποι κατήγγειλαν ανοιχτά και δημόσια τις συλλήψεις των Εβραίων στη χώρα τους. Ως αντίδραση, οι αρχές κατοχής συνέλαβαν και τους χριστιανούς που είχαν εβραϊκή καταγωγή. Αυτό προκάλεσε μερικές χιλιάδες επιπλέον θύματα. Αυτό το γεγονός βάρυνε στη στάση του πάπα. ÕðÞñ áí üìùò ðåñéðôþóåéò óõíåñãáóßáò ôïõ êáèïëéêïý êëþñïõ ìå ôéò äõíüìåéò êáôï Þò ü- ðùò óôç Ãáëëßá ôïõ Âéóý êáé óôçí Êñïáôßá ôùí ÏõóôÜóé. Αυτό, δυστυχώς, είναι αλήθεια. Αλλά σε κάθε χώρα θα βρείτε και αυτούς που συνεργάστηκαν και αυτούς που αντιστάθηκαν. Ï ðüðáò åß å åðáöþ ìå ôéò åìðëåêüìåíåò êõâåñíþóåéò åêåßíç ôçí åðï Þ; Åß å åðéññïþ óôá ãåãïíüôá êáé ôéò åîåëßîåéò; Είχε επαφή μέσω αντιπροσώπων και διπλωματών. Η επιρροή του όμως ήταν ηθική. Αν δει κανείς, και σήμερα το Βατικανό είναι μόνο μια συνοικία. Αρκεί ένας λόχος και ένα άρμα για να καταληφθεί. Στη δίνη του πολέμου και στη Ρώμη του Μουσολίνι ή, αργότερα από το 1943, στη Ρώμη των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, όπου μετρούσε η δύναμη των όπλων, ο πάπας δεν είχε καμία δύναμη. Πάντως, σχετικά με τις επαφές που διατηρούσε με τις διάφορες πλευρές, γνωρίζουμε, π.χ., ότι στην αρχή του πολέμου, όταν η Αμερική βοηθούσε την Αγγλία και τη Ρωσία, για πολλούς καθολικούς Αμερικανούς τέθηκε ζήτημα αν ή- ταν σωστό να δίνεται βοήθεια στη Ρωσία λόγω του κομμουνιστικού καθεστώτος και των διωγμών κατά των χριστιανών. Υπήρχαν και οδηγίες από την Καθολική Εκκλησία εναντίον οποιασδήποτε βοήθειας στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Τότε, η αμερικανική κυβέρνηση ζήτησε από την Αγία Έδρα να δώσει μια εξήγηση της θέσης της, ώστε να συνεχιστεί η βοήθεια προς τη Ρωσία χωρίς προβλήματα. Όντως, η Αγία Έδρα εξέδωσε μια διευκρίνιση και το θέμα τακτοποιήθηκε όπως ήθελε η αμερικανική κυβέρνηση. Από την άλλη μεριά, στις 11 Μαρτίου 1940, ο υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας φον Ρίμπεντροφ επισκέφτηκε τον πάπα. Στη συζήτηση που είχαν, ο υπουργός εξήγησε στον πάπα ότι έπρεπε να πάρει θέση δίπλα στη Γερμανία, γιατί η Γερμανία θα κέρδιζε ο- πωσδήποτε τον πόλεμο. Ο πάπας τον άκουσε επί μισή ώρα χωρίς να πει λέξη. Μετά, αντί για απάντηση, άνοιξε ένα τετράδιο και άρχισε να του απαγγέλλει το ένα μετά το άλλο τα ε- γκλήματα του γερμανικού στρατού στην Πο

14 Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É ÊÁÔÁ ÔÏÍ Â ÐÁÃÊÏÓÌÉÏ ÐÏËÅÌÏ λωνία, παραθέτοντας ξερά, γεγονότα, τόπους, ημερομηνίες, πρόσωπα. Ο κατάλογος ήταν ατελείωτος. Η συζήτηση διακόπηκε ε- κεί. Οι Ναζί, αργότερα, παρουσίασαν την επίθεσή τους στη Ρωσία σαν μια σταυροφορία ε- ναντίον του άθεου κομμουνισμού. Ήθελαν την υποστήριξη του πάπα, ο οποίος όμως δεν εκφράστηκε ποτέ προς αυτή την κατεύθυνση, παρότι θεωρούσε τον κομμουνισμό της Ρωσίας μια συμφορά για την Εκκλησία και την ανθρωπότητα. Äåí Þôáí áíáãêáßï üìùò ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá äéá ôïõ ðüðá íá ðüñåé èýóç ìå ôïí ðéï Ýíôïíï ôñüðï ãéá Ýíá ôüóï ìåãüëï Ýãêëçìá; Óôï èýìá áõôü, ðïëëïß åðßóçìïé êáé áðëïß Åâñáßïé ìéëïýí ãéá ôï ñüíéï áíôéåâñáúêü áßóèçìá óôç ñéóôéáíéêþ Åêêëçóßá, ôï ïðïßï ðñüóöáôá ìüíï áíôéìåôùðßóôçêå ìå áõôïêñéôéêþ. Εννοείτε να πάρει θέση καταγγέλλοντας δημόσια, γιατί υπάρχουν πολλοί τρόποι να πάρεις θέση. Ας μην κρίνουμε τα γεγονότα σύμφωνα με το τι θα μας άρεσε τώρα να είχε γίνει, αλλά να προσπαθήσουμε να δούμε τι ήταν το καλύτερο τότε. Ήταν συνθήκες πολέμου και οι ευθύνες τεράστιες. Οποιαδήποτε θέση ή φράση του πάπα είχε επίπτωση στη ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Ο ίδιος έκρινε ότι έπρεπε να κινηθεί διπλωματικά με συνεννοήσεις για να κάνει ό,τι μπορούσε. Θεωρούσε ότι δεν είχε τα μέσα να ενεργήσει αλλιώς. Αυτός ο τρόπος απέδωσε σε πολλές περιπτώσεις, όπως στους διωγμούς των Εβραίων στη Ρώμη και στην Ιταλία, οι ο- ποίοι ήταν πολύ πιο περιορισμένοι από ό,τι σε άλλες χώρες. Πολλοί όμως σήμερα λένε ότι έ- πρεπε να είχε κάνει περισσότερα. Με αυτό εννοούν, τις περισσότερες φορές, μια δημόσια και επίσημη καταγγελία του ναζισμού. Αυτό ό- μως, σε εκείνες τις συνθήκες, δε θα ήταν καλό για τα θύματα του ναζισμού. Ïé ðáñåìâüóåéò ôïõ ðüðá áðü ôï 1930 ùò ôï 1945, áí êáé ðïëëýò êáé êüôù áðü äéáöïñåôéêýò ðåñéóôüóåéò,, Þôáí ãåíéêýò ôïðïèåôþóåéò óå Ýíá èýìá áðü ôá ðéï ôñáãéêü óôçí éóôïñßá ôçò áíèñùðüôçôáò. ¹ôáí áñêåôü áõôü; Τι συνέπειες θα είχε μια δημόσια καταγγελία; Αυτό πρέπει να εξετάσουμε. Δεν μπορούμε να πούμε ότι έμεινε σιωπηλός επειδή δεν κατήγγειλε δημόσια και ονομαστικά. Στο μήνυμά του για τα Χριστούγεννα του 1942, ο πάπας αναφέρθηκε δημόσια σε όλους εκείνους τους ανθρώπους, οι οποίοι, χωρίς κανένα φταίξιμο δικό τους, διώκονταν και οδηγούνταν στο θάνατο μόνο και μόνο για την καταγωγή τους και την εθνικότητά τους. Αυτό το μήνυμα δεν αναφερόταν καθαρά και ονομαστικά στους Εβραίους και τους Ναζί. Ήταν ό- μως σαφές. Για τον Τύπο και τη κοινή γνώμη της εποχής ήταν σαφές. Ο αμερικανικός Τύπος χαιρέτησε το μήνυμα αυτό σαν τη μόνη ελπίδα, το μόνο λόγο ελευθερίας που ερχόταν από μια Ευρώπη βυθισμένη στο σκοτάδι. Ο γερμανικός Τύπος θεωρούσε τον πάπα φιλοεβραίο και έτσι τον παρουσίαζε στις γελοιογραφίες. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο ραδιοφωνικός σταθμός του Βατικανού ήταν απαγορευμένος στη Γερμανία και ήταν παράνομο να τον ακούει κανείς. Για κραυγαλέες όμως καταγγελίες και παρεμβάσεις θα ξαναλέγαμε ό,τι είπαμε για το φόβο των αντιποίνων σε α- θώους πληθυσμούς. Èá ìðïñïýóå, üìùò, íá ëüâåé öéëáíèñùðéêýò ðñùôïâïõëßåò õðïóôþñéîçò ôùí Åâñáßùí. Ασφαλώς και αυτό έγινε. Η δραστηριότητα του πάπα σε αυτόν τον τομέα ήταν συνεχής και ευρεία. Δεν είναι δυνατό να τις όλες αναφέρουμε εδώ. Υπήρχαν βεβαίως και εκκλήσεις προς αυτόν, οι οποίες έμειναν αναπάντητες. Είναι δύσκολο να πούμε τι ήταν δυνατό και δεν ήταν δυνατό να γίνει. Επανειλημμένα ο πάπας προέτρεψε του καθολικούς επισκόπους να ενεργήσουν στις κυβερνήσεις των χωρών τους, ώστε οι διωκόμενοι Εβραίοι να γίνουν δεκτοί. Στη Ρώμη πάντως, χιλιάδες Εβραίοι βρήκαν καταφύγιο σε σπίτια της Εκκλησίας, -ακόμη και μέσα στο Βατικανό ή στη θερινή κατοικία του πάπακαι σε μοναστήρια, χιλιάδες ακόμη κινήθηκαν με πλαστά έγγραφα που εξέδωσε η Εκκλησία. Όσον αφορά τη Ρώμη, όλα αυτά έγιναν με ε- ντολές του πάπα Πίου ΙΒ. Μπορεί ορισμένοι να υποστηρίζουν με κάποια επιχειρήματα ότι ο πάπας έπρεπε να καταγγείλει δημόσια το ναζισμό και τις διώξεις των Εβραίων, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο πάπας δεν έκανε ό,τι μπορούσε ο ίδιος, για να σώσει Εβραίους, και κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι ο πάπας έτρεφε συμπάθεια προς το ναζισμό. Αυτό θα ήταν τελείως ψευδές και αντίθετο προς την ιστορική αλήθεια. Ας σημειωθεί επίσης ότι ο πρώτος ραβίνος της εβραϊκής κοινότητας στη Ρώμη έγινε, μετά τον πόλεμο, χριστιανός καθολικός. Πήρε το όνομα Ευγένιος (Ευγένιος Τσόλλι) προς τιμήν του πάπα Ευγένιου Πατσέλι για όσα είχε κάνει αυτός στον πόλεμο υπέρ των Εβραίων. Εξάλλου και η Γκόλντα Μέιρ, μετά τον πόλεμο, ως υπουργός εξωτερικών του Ισραήλ ευχαρίστησε δημόσια τον πάπα για τη δράση του υπέρ της ειρήνης και των ανθρώπινων αξιών. Íáé, áõôü åßíáé ãíùóôü, üðùò åðßóçò êáé ôï ü- ôé ôï 1955, ç åèíéêþ ïñ Þóôñá ôïõ ÉóñáÞë å- ðéóêýöôçêå ôï Âáôéêáíü êáé ðáñïõóßáóå ôç Æ óõìöùíßá ôïõ Ìðåôüâåí ðñïò ôéìþ ôïõ ðüðá Ðßïõ. ¼ìùò, èá ìðïñïýóå íá ðáñáôçñþóåé êáíåßò üôé áõôü Ýãéíáí ãéá äéðëùìáôéêïýò ëüãïõò, äçëáäþ ãéá íá åðéôý åé ôï êñüôïò ôïõ ÉóñáÞë ôçí áíáãíþñéóþ ôïõ áðü ôçí Áãßá äñá êáé ôçí ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá. Μπορεί να είναι και έτσι. Πάντως, τίποτε από αυτά δε θα γινόταν αν τα αισθήματα των Εβραίων που έζησαν τον πόλεμο, με νωπές α- κόμη τις μνήμες της πρώτης γενιάς, ήταν α- ντίθετα προς τον πάπα Πίο. Ðïëëïß üìùò áðü ôçí åâñáúêþ êïéíüôçôá äåí åßíáé åõ áñéóôçìýíïé ìå ôç óôüóç ôïõ ðüðá êáôü ôïí ðüëåìï. ÓÞìåñá áêüìç, óôï ìíçìåßï ãéá ôï Ïëïêáýôùìá ðïõ õðüñ åé óôï ÉóñáÞë, ðáñáôßèåôáé ç öùôïãñáößá ôïõ ðüðá Ðßïõ É ìå Ýíá áñíçôéêü ìüëëïí ó üëéï, üôé äçëáäþ äåí Ýêáíå ôßðïôå ãéá ôïõò Åâñáßïõò. Αμέσως μετά τον πόλεμο, ηγετικές μορφές διαφόρων εβραϊκών κοινοτήτων ήταν επαινετικές για τον πάπα. Το ίδιο και όταν πέθανε. Τα σχόλια και τα μηνύματα από εβραϊκούς κύκλους ήταν πολύ θετικά. Η κριτική κατά του πάπα Πίου για τη στάση του στη διάρκεια του πολέμου είναι κάτι που εμφανίζεται μέσα στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, χρόνια μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Ãéáôß åìöáíßæïíôáé áñíçôéêýò ãíþìåò ãéá ôïí ðüðá êüðïéá ñüíéá ìåôü ôï èüíáôü ôïõ; Ôé óõíýâç; Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Το βλέμμα προς τον πάπα Πίο ΙΒ αλλάζει όταν αλλάζει το κοινωνικό κλίμα μέσα στο οποίο ζει ο δυτικός κόσμος. Η αμφισβήτηση αρχίζει με το θεατρικό έργο Ο Αντιπρόσωπος, που ανέβηκε στη Γερμανία το Από τότε εμφανίστηκαν πολλοί, οι οποίοι διατύπωσαν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις πάνω στο θέμα αυτό. Ακόμη και τα σημερινά αρνητικά σχόλια εβραϊκών οργανώσεων εναντίον του πάπα Πίου ΙΒ οφείλονται, τουλάχιστον κατά ένα μεγάλο μέρος, στα σημερινά προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ Αγίας Έδρας και του κράτους του Ισραήλ. Επ αυτού, έχει ενδιαφέρον η ερμηνεία του Αμερικανού Ραβίνου Δαυίδ Νταλίν, ο οποίος α- ντιδρώντας σε ένα πρόσφατο βιβλίο με τίτλο «Ο πάπας του Χίτλερ», στο οποίο εν μέρει βασίστηκε και το έργο «Αμήν» του Κώστα Γαβρά, θεωρεί, αντίθετα, τον πάπα Πίο Δίκαιο μεταξύ των Εθνών και διαμαρτύρεται για την εκμετάλλευση του Ολοκαυτώματος για σύγχρονους πολιτικούς σκοπούς. Θεωρεί, δηλαδή, ότι διάφοροι αριστεροί ή αντικαθολικοί ή αντιφρονούντες καθολικοί χρησιμοποιούν το θέμα του πάπα Πίου και των Εβραίων, για να καταγγείλουν ό,τι θεωρούν ως συντηρητικό πνεύμα του καθολικισμού σε σύγχρονα θέματα. Επαναλαμβάνω αυτό που είπα πιο πάνω. Ίσως κάποιος να μπορεί να υποστηρίξει ότι σωστή θα ήταν μια πιο σαφής καταγγελία του ναζισμού από τον πάπα, παρότι, όπως είπαμε, κάτι τέτοιο α- πέφυγαν να το κάνουν οι πιο σημαντικές οργανώσεις που βοηθούσαν τα θύματα του ναζισμού. Δεν μπορεί όμως κανείς να υποστηρίξει ότι ο πάπας δεν έκανε ό,τι μπορούσε, για να σώσει Εβραίους, και ότι δεν αντιτάχθηκε στην αντιχριστιανική και εγκληματική ναζιστική ιδεολογία. Dalin David, Ï ðüðáò Ðßïò É êáé ïé Åâñáßïé, Óýã ñïíá ÂÞìáôá, áñ. 123 (2002) Akin James, Ï ðüðáò Ðßïò É êáé ï Íáæéóìüò, Óýã ñïíá ÂÞìáôá, áñ. 106 (1998) Sale Giovanni, Ï ðüðáò Ðßïò É êáé ï ðüëåìïò, Óýã ñïíá ÂÞìáôá, áñ. 113 (2003) Wikipedia óôï ëþììá Ðßïò É óôá áããëéêü Åðßóçò óôï ßäéï ëþììá Þ ãéá ôçí åâñáúêþ Üðïøç:

15 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ñéóôïýãåííá ÍÅÏÃÅÍÍÇÔÏÓ ÈÅÏÓ Óå ðñïóêõíïýìå, Êýñéå, ìå øõ Þ áðëþ, óáí ôçí øõ Þ åêåßíùí ðïõ ðñþôïé óå ðñïóêýíçóáí. Üñéóå êáé óå ìáò êáñäéü ôáðåéíþ, óáí ôùí âïóêþí åêåßíùí Óå ðñïóêõíïýìå, ãéå ôïõ Õøßóôïõ êáé ôçò Ãõíáßêáò. Óå ðñïóêõíïýìå, ÈåÝ ôçò ÓõíèÞêçò ðïõ óýíáøåò ìå ôçí åíóüñêùóç, ó áõôü ôï äéðëü ìõóôþñéï, áãüðçò êáé áñüò. Åßìáóôå åäþ, ÓôñÝöïõìå ôï âëýììá, êáé ôçí êáñäéü ðñïò åóýíá ñéóôý íåïãýííçôå, Ýëá íá áíáâáðôßóåéò ôï ðíåýìá ìáò. ÆùïãüíçóÝ ìáò ìå ôç äéêþ óïõ æùþ, áñïðïßçóý ìáò ìå ôç äéêþ óïõ áñü Äåßîå ìáò ôï ðñüóùðü óïõ, ôï ðñüóùðï ôïõ íåïãýííçôïõ, ôï ðñüóùðï ôïõ Ðñùôüôïêïõ Êáé èá óùèïýìå Info: Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, σελ , 174 Μοναχού ανώνυμου Ôï ìõóôþñéï ôçò åíáíèñþðéóçò ôïõ Èåïý Κατά τις τελετές της λατρείας μας θα βρεθούμε μπροστά σ ένα νεογέννητο βρέφος, φτωχό, αδύναμο, σιωπηλό και εξαρτημένο από ανθρώπους και από ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Όπως κάθε νεογέννητο συγκινεί γιατί μια νέα ύπαρξη, μια νέα ζωή ξεκινά προσωπικά την ανθρώπινη περιπέτεια με τις χαρές και τις λύπες της, την ταπεινότητά της και το μεγαλείο της. Και όμως γιορτάζουμε Εφέτος τα Χριστούγεννα έχοντας υπόψη μας την παγκόσμια συγκυρία και όχι μόνο στον οικονομικό τομέα, μπορούμε να αναρωτηθούμε και να προβληματιστούμε: - Ο άνθρωπος αποτελεί το επίκεντρο των ενδιαφερόντων, προσπαθειών και επιδιώξεων των ηγετών, των κοινωνιών και των προσώπων; - Η παγκόσμια φτώχεια όλο και περισσότερο επεκτείνεται και βαθαίνει: λαοί αποδεκατίζονται από την πείνα και την ανέχεια, κράτη καταντούν υποχείρια των οικονομικά ισχυρών, πλήθη προσφύγων και μεταναστών αναζητούν ένα καλύτερο αύριο, συχνά μέσα από αφιλόξενες, άδικες, αναξιοπρεπείς για τον άνθρωπο συνθήκες. - Για ποια ειρήνη μιλάμε, σ ένα κόσμο που μαστίζεται από πολέμους, από τρομοκρατία, από πραγματικές και τεχνητές ανασφάλειες, από μια απειλή βαθιάς και παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, από τάσεις γενικής αναρχίας τις προϋποθέσεις της οποίας δημιουργούν οι ισχυροί της γης; - Κατά την περίοδο της Παρουσίας και των Χριστουγέννων, ως χριστιανοί γιορτάζουμε γιατί ο Θεός μας έγινε άνθρωπος στο πρόσωπο του Ιησού από τη Ναζαρέτ. π. Γ.Μ. Και ο Λόγος σαρξ εγένετο Ο Υιός του Θεού ήρθε να κατοικήσει ανάμεσά μας, δίνοντας στη συμβολική γλώσσα της Αποκαλύψεως την έσχατη και ολοκληρωτική μορφή της. Ο Λόγος που έγινε σάρκα είναι μόνο αυτός η έμπρακτη αποκάλυψη. Πραγματοποιεί την τέλεια συγχώνευση λόγου και πράξης: κάθε του λέξη είναι πράξη, κάθε του πράξη μας μιλάει και μας καλεί. Σύμφωνα με τον άγιο Αυγουστίνο, επειδή ο Χριστός είναι ο Λόγος του Θεού ως πρόσωπο, και οι πράξεις ακόμα του Λόγου είναι Λόγος για μας (etiam factum Verbi, verbum nobis est). Στο πρόσωπό του παίρνουν νόημα οι πιο απλές ταπεινές γήινες καταστάσεις όπως και τα πιο ένδοξα γεγονότα της ιστορίας των πατέρων μας. Με την επιτέλεσή τους αποκαλύπτει το πραγματικό τους νόημα. Ακολουθώντας ένα δρόμο αντίθετο από εκείνο που ακολουθεί η φαντασία του ανθρώπου όταν μεταμορφώνει τις πραγματικότητες σε μεταφορές, ο Ιησούς Χριστός φανερώνει τη συμβολική αξία όλων των γεγονότων τα οποία τον προηγήθηκαν και τον προανήγγειλαν. Ό,τι αποτελεί την πραγματικότητα αυτής της γης εμφανίζεται έτσι ως το σύμβολο αυτής της μοναδικής Πραγματικότητας που είναι ο σαρκωμένος Λόγος. Ούτε το ψωμί και το νερό, ούτε η οδός και η θύρα, ούτε η ανθρώπινη ζωή και το φως δεν είναι μόνιμες πραγματικότητες με οριστική αξία, ο ουσιαστικός λόγος ύπαρξής τους είναι να μας μιλούν συμβολικά για τον Ιησού Χριστό. X. Leon - Dufour τ.ι. Ιn memoriam

16 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÁíáæçôÞóåéò ðíåõìáôéêþò æùþò Ένας ευρύς ορισμός της πνευματικής ζωής είναι η εσωτερική ζωή, η εσωτερική δηλ. στάση μας και σχέση μας με τον Θεό. Αποτελεί ο Θεός το κέντρο αναφοράς μας; Σε συλλογικό επίπεδο, οι γλωσσικές εκφράσεις ενός έθνους είναι δηλωτικές του πνευματικού προσανατολισμού του. Συχνά παραμένει μη συνειδητοποιημένος, παρά ταύτα όμως, κατά κάποιο τρόπο χρωματίζει την καθημερινότητα του. Μερικά παραδείγματα: συλλογιστείτε τις εκφράσεις: είμαι καλά, δόξα τω Θεώ, είναι χαρά Θεού, στην ευχή του Θεού, στο καλό κλπ. Στη Συρία, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι χρησιμοποιούν καθημερινά κοινές εκφράσεις επικοινωνίας, λέξη προς λέξη όμοιες με τις ανωτέρω, απ όπου σχεδόν ποτέ δεν λείπει η αναφορά στο Θεό. Στην Αγγλία όμως λ.χ. στην ερώτηση πώς είστε; πολλές φορές θα ακουστεί η απάντηση: όχι και τόσο άσχημα (not too bad)! Σε σημείο που η υπογράφουσα αρχικά σχημάτισε την εντύπωση πως οι περισσότεροι κάτοικοι της Αγγλίας δεν είναι και πολύ καλά! Η γλώσσα βέβαια προσδιορίζει μία μεγάλη παράμετρο της πνευματικής ατμόσφαιρας που βιώνουμε. Στο προσωπικό επίπεδο μπορούμε να σκιαγραφήσουμε τάσεις της πνευματικής μας ζωής ελέγχοντας τον τρόπο με τον οποίο μιλούμε. Αναφερόμαστε στο Θεό καθόλου; Και, ακόμη περισσότερο, στις σκέψεις μας είναι Παρών; Ο Χριστός είπε: όποιος γνωρίζει εμένα, γνωρίζει και τον Πατέρα, όποιος με αγαπάει, α- γαπά και τον Πατέρα. Στο ατομικό επίπεδο και πάλι: μιλούμε στο Θεό; Πώς; Τί λέμε; Ε- κτός από τις γνωστές προσευχές τις οποίες μάς διδάσκουν και οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για την πνευματική μας ζωή έχουμε και την ελευθερία της εντελώς προσωπικής μας προσευχής, «με δικά μας λόγια» καθώς και με πολλούς άλλους τρόπους. Ό,τι και να λέμε στην προσευχή μας, όπως και εάν εκφραζόμαστε στα πιο ενδόμυχα της ψυχής μας, η πνευματικότητά μας, ως χριστιανοί, έχει σαν άξονά της την έλευση του Θεού στον κόσμο, τη Σάρκωση του Θεού στο Βρέφος της Βηθλεέμ, το πρόσωπο δηλ. του Ιησού Χριστού. Τού μιλάμε διότι πιστεύουμε πως μάς ακούει, πως είναι κοντά μας, πως δεν είναι απόμακρος και ξένος στην ανθρώπινη εμπειρία μας. Και ο κατ εξοχήν χώρος όπου μαθαίνουμε για το Θεό και πώς να επικοινωνούμε μαζί Του: είναι η Εκκλησία. Η Εκκλησία αναγγέλλει στον κόσμο το πρόσωπο και το έργο του Χριστού. Η Εκκλησία κατέγραψε και ερμήνευσε (και η καταγραφή των Ευαγγελίων είναι μία πρώτη ερμηνεία) το Ευαγγέλιο που μέχρι σήμερα, και μέχρι την δεύτερη έλευση του Χριστού, μεταδίδει και αναγγέλλει. Ο πιο αυθεντικός χώρος για να ξεκινήσουμε και να αναπτύξουμε την πνευματική μας ζωή παραμένει η Εκκλησία. Αυτή άλλωστε είναι και η αποστολή της. Μάς γεννά στην πνευματική ζωή, πρωτίστως με το Βάπτισμα και δεν παύει να μάς καθοδηγεί. Γι αυτό συχνά αναφερόμαστε σ αυτήν ως Μητέρα Εκκλησία. Διότι στην πραγματικότητα η εσωτερική μας ζωή είναι εκείνη που μάς χαρίζει ο Θεός δια του Ιησού Χριστού, του Υ- ιού του. Αλλ αυτό θα το εξετάσουμε την επόμενη φορά. Ειρήνη Λάμπρου Η κίνηση Αποστολή της Προσευχής προτείνει να προσευχηθούμε κατά το Δεκέμβριο: Για το πέρασμα από τον πολιτισμό της βίας στον πολιτισμό της ζωής Μπροστά στον καθημερινά αυξανόμενο πολιτισμό της βίας και του θανάτου η Εκκλησία να μπορέσει να προωθήσει με θάρρος τον πολιτισμό της ζωής μέσα από κάθε αποστολική ενέργεια. Ðñïóåõ Þ ãéá ôïí Êüóìï Η αλληλεγγύη να γίνει σημείο ελπίδας για τον κόσμο Μέσα από συγκεκριμένες πράξεις αλληλεγγύης, οι χριστιανοί να δείξουν, κυρίως στις χώρες των ιεραποστολών, ότι το Βρέφος που γεννήθηκε στη σπηλιά της Βηθλεέμ είναι η φωτεινή Ελπίδα του κόσμου. ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ 32 33

17 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÊïíôÜ óôá 12ç ÓÕÍÏÄÏÓ ÔÙÍ ÅÐÉÓÊÏÐÙÍ ÓÔÇ ÑÙÌÇ Ç óýíïäïò, ç ïðïßá ãßíåôáé êüèå 3 ñüíéá, óõãêýíôñùóå ðüíù áðü 200 åðéóêüðïõò áðü üëïí ôïí êüóìï. Áðü ôçí ÅëëÜäá óõììåôåß å ï óåâ. Öñáãêßóêïò Ðáðáìáíþëçò. ÁõôÞ ôç öïñü ôï èýìá Þôáí: Ï Ëüãïò ôïõ Èåïý óôçí æùþ ôçò Åêêëçóßáò êáé ôùí ðéóôþí. Ïé åñãáóßåò Üñ éóáí ôç ÊõñéáêÞ, 5 Ïêôùâñßïõ, êáé Ýêëåéóáí ôçí ÊõñéáêÞ 26 Ïêôùâñßïõ. Ìéá êáéíïôïìßá Þôáí üôé ðþñáí ôï ëüãï äýï îå ùñéóôïß ðñïóêåêëçìýíïé: ï ðáôñéüñ çò Âáñèïëïìáßïò êáé ï ñáâßíïò ôçò Üéöá áðü ôï ÉóñáÞë. Óôçí ïìéëßá ôïõ, ãéá ôçí Ýíáñîç ôçò Óõíüäïõ, ï ðüðáò ÂåíÝäéêôïò 16ïò ôüíéóå ìåôáîý Üëëùí ôá ëüãéá ôïõ áã. Éåñþíõìïõ: ¼ðïéïò äå ãíùñßæåé ôçí Áãßá ÃñáöÞ äå ãíùñßæåé ôç äýíáìç ôïõ Èåïý ïýôå ôç óïößá ôïõ. Ôï íá áãíïåß êáíåßò ôçí Áãßá ÃñáöÞ, óçìáßíåé üôé áãíïåß ôïí ßäéï ôï ñéóôü. Åßíáé ç ðñþôç öïñü ðïõ äßäåôáé ç åõêáéñßá óå Ýíáí Ïéêïõìåíéêü ÐáôñéÜñ ç íá áðåõèõíèåß óôçí Óýíïäï ôùí Åðéóêüðùí ôçò ÑùìáéïêáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, óå Ýíá ãåãïíüò ôüóï õøçëïý åðéðýäïõ, ôçò áäåëöþò Åêêëçóßáò. Ðéóôåýïõìå ðùò ðñüêåéôáé ãéá áðïôýëåóìá ôïõ Ýñãïõ ôïõ Áãßïõ Ðíåýìáôïò åßðå ï Ïéêïõìåíéêüò ÐáôñéÜñ çò Âáñèïëïìáßïò. Äõóôõ þò ôßðïôå áðü áõôü ôá ãåãïíüôá äåí ðáñïõóéüóôçêå óôá åëëçíéêü ÐÑÏÓ ÌÉÁ ÐÑÙÔÉÁ Êáé áöïý ìéëïýìå ãéá ôï Ëüãï ôïõ Èåïý: Ï íåïýëëçíáò, ãéá 150 ñüíéá êáé ðëýïí, äåí ìðïñïýóå íá Ý åé óôç ãëþóóá ôïõ ôï êåßìåíï ôçò Áãßáò ÃñáöÞò, áöïý ôï åëëçíéêü Óýíôáãìá áðáãüñåõå ôç ìåôüöñáóç ôüóï ôçò ÐáëáéÜò üóï êáé ôçò ÊáéíÞò ÄéáèÞêçò. Ôçí áðáãüñåõóç áíáßñåóå ôï Óýíôáãìá ôïõ Üñç óôç äéïìïëïãéêþ ÂéâëéêÞ Åôáéñåßá, ðïõ áðïêëåéóôéêüò óêïðüò ôçò åßíáé ç äéüäïóç ôïõ Ëüãïõ ôïõ Èåïý, ï íåïýëëçíáò äéáèýôåé ôçí ïëïêëçñùìýíç ìåôüöñáóç ôçò Áãßáò ÃñáöÞò. Ðïõ åßíáé ç ðñùôéü; Íïìßæù üôé ìüíï åäþ óôçí ÅëëÜäá, ðéóôïß êáèïëéêïß, ïñèüäïîïé êáé äéáöüñùí ïìïëïãéþí ôçò äéáìáñôýñçóçò ðñïóåããßæïõí ôï Ëüãï ôïõ Èåïý ìå ôï ßäéï ìåôáöñáóìýíï êåßìåíï. Ç ðñüóöáôç Ýêäïóç á- ðü ôçí åëëçíéêþ êáèïëéêþ Éåñáñ ßá ôïõ êåéìýíïõ ôçò ÂéâëéêÞò Åôáéñåßáò åßíáé ìéá áêüìç âåâáßùóç üôé ï Ëüãïò ôïõ Èåïý ìðïñåß íá ìáò ÉÓÔÏÑÉÊÇ ÓÕÍÁÍÔÇÓÇ Óôéò 9-11 Ïêôùâñßïõ ðñáãìáôïðïéþèçêå óôï ÖáíÜñé ç Óýíáîç ôùí ðñïêáèçìýíùí ôùí Ïñèïäüîùí Åêêëçóéþí, ðïõ óõíåêëþèç óôï ÖáíÜñé áðü ôïí Ïéêïõìåíéêü ÐáôñéÜñ ç Âáñèïëïìáßï. «ÉóôïñéêÞ» ôçí áñáêôþñéóáí óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç. Ç ðáñïõóßá üëùí áíåîáéñýôùò ôùí ðñïêáèçìýíùí Ýäùóå ìáñôõñßá åíüôçôáò ôùí Ïñèïäüîùí Åêêëçóéþí áëëü êáé åíäéáöýñïí ãéá ôùí êáéñþí ìáò. Ç õðýñâáóç ôùí áíôéðáñáèýóåùí áðáéôåß ôçí åêôüíùóç ôùí åèíéêéóôéêþí, åèíïöõëåôéêþí Þ éäåïëïãéêþí ðáñïîõóìþí ëýåé ôï ìþíõìá ôùí ðñïêáèçìýíùí ðïõ áíáãíþóèçêå óôïí Ðáôñéáñ éêü íáü ôïõ Áãßïõ Ãåùñãßïõ óôï ÖáíÜñé, üðïõ üëïé ïé ðñïêáèþìåíïé, óå ìéá óðüíéá óôéãìþ ôçò åêêëçóéáóôéêþò éóôïñßáò, ôýëåóáí áðü êïéíïý ôç èåßá ëåéôïõñãßá. Ç óõíüíôçóç ïëïêëçñþèçêå ìå áðü êïéíïý ðñïóêýíçìá óôá ß íç ôïõ Áðïóôüëïõ Ðáýëïõ óôç ÌéêñÜ Áóßá, óôç Ñüäï êáé óôçí ÄÉÁÊÑÉÓÅÉÓ Ìå Ýíôïíï ýöïò ìßëçóå ï êáèïëéêüò áñ éåðßóêïðïò ôùí åí ÁèÞíáéò êáèïëéêþí êáôü ôçí åïñôþ ôïõ ðïëéïý ïõ ôçò ðüëåùò Áãßïõ Äéïíõóßïõ. Áðåõèõíüìåíïò ðñïò ôï åêêëçóßáóìá êáôüããåéëå üôé ôßðïôå äåí Ý åé ãßíåé ãéá ôï íáü ôïõ áã. Äéïíõóßïõ ðïõ õðýóôç æçìéýò êáôü ôï óåéóìü ôïõ Êáßôïé ï óõãêåêñéìýíïò íáüò åßíáé áñáêôçñéóìýíïò ùò äéáôçñçôýï ìíçìåßï êáé ç áîßá ôïõ åßíáé éóüôéìç ìå åêåßíç ôùí êôéñßùí ôçò Áêáäçìßáò, ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ êáé ôçò åèíéêþò ÂéâëéïèÞêçò, ðáñüëï ðïõ ï öüêåëïò Þôáí ðëþñçò êáé åãêáßñùò êáôáôýèçêå, ïõäåìßá áðüíôçóç äüèçêå, üðùò äåí ôïõ äüèçêå áðüíôçóç êáé óôéò åðüìåíåò åðéóôïëýò ôïõ ðñïò ôï õðïõñãåßï. Ï ßäéïò ï áñ éåðßóêïðïò óõìðåñáßíåé óôï ëüãï ôïõ: êáôáëþãù óôï óõìðýñáóìá üôé ôá áßôéá ôçò êñáôéêþò áäéáöïñßáò öáßíåôáé ðùò åßíáé äýï: Þ åðåéäþ ï íáüò áíþêåé óôçí êáèïëéêþ Åêêëçóßá, Þ åðåéäþ ç Åêêëçóßá, êáôü ôá åííýá áõôü ñüíéá, äåí åðå åßñçóå íá äþóåé öáêåëüêé óå áñìüäéá ðñüóùðá ãéá íá ðñïùèçèåß ç ìåëýôç. ¼ é, óåâáóìéüôáôå! ÕðÜñ åé êáé ôñßôç ðéèáíþ áðüíôçóç: åßíáé ðéèáíüí íá ìçí ðåñßóóåøáí ñþìáôá ýóôåñá áðü ôçí áêáôüó åôç óðáôüëç ðñïò Üñç ôùí çìýôåñùí ÅÊÏÉÌÇÈÇ ÅÍ ÊÕÑÉÙ Ï ðñþçí êáèïëéêüò áñ éåðßóêïðïò Áèçíþí ÂåíÝäéêôïò Ðñßíôåæçò ôçí ÔåôÜñôç, 23 Ïêôùâñßïõ ô.ý. åêïéìþèç åí Êõñßù. Åß å ãåííçèåß óôï ÌÜííá ôçò Óýñïõ óôéò 10 Öåâñïõáñßïõ ôïõ åéñïôïíþèçêå ÉåñÝáò óôéò 23 Ìáñôßïõ ôïõ ÅîåôÝëåóå ôç óôñáôéùôéêþ ôïõ èçôåßá ìå ôçí Ýêñçîç ôïõ  Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ. ÅîåëÝãç Åðßóêïðïò 15 ÌáÀïõ 1959 êáé äéáäý èçêå óôïí åðéóêïðéêü èñüíï Áèçíþí ôïí áåßìíçóôï ÌÜñéï Ìáêñõùíßôç. åéñïôïíþèçêå åðßóêïðïò óôéò 21 Éïõíßïõ ôïõ éäßïõ Ýôïõò. ÐñïçãïõìÝíùò åß å äéáôåëýóåé åöçìýñéïò óôçí å- íïñßá Áãßïõ Ðáýëïõ Ðåéñáéþò êáé, êáôüðéí, óôïí êáèåäñéêü Íáü Áãßïõ Äéïíõóßïõ Óôïí áñ éåðéóêïðéêü èñüíï ðáñýìåéíå ìý ñé ôïí Éïýíéï ôïõ 1973, ïðüôå êáé ðáñáéôþèçêå. Ôï õðüëïéðï ôçò æùþò ôïõ ôï ðýñáóå óåìíü êáé ôáðåéíü, ìïéñüæïíôáò ôï ñüíï ôïõ áíüìåóá óôç öñïíôßäá ôïõ Äçìïôéêïý Ó ïëåßïõ ãéïò Ðáýëïò, üðïõ áãáðþèçêå éäéáßôåñá ôüóï áðü ôïõò ìéêñïýò ìáèçôýò üóï êáé áðü ôï äéäáêôéêü ðñïóùðéêü êáé Üëëïõò óõíåñãüôåò ôïõ, êáé óôçí åîõðçñýôçóç ôùí êáèïëéêþí ðéóôþí, åëëþíùí êáé áëëïäáðþí, ôùí âïñåßùí ðñïáóôßùí ôçò ÁèÞíáò. Ï Êýñéïò áò ôïí Ç ÏÉÊÏÍÏÌÉÊÇ ÊÑÉÓÇ Ìå åôþóéï êýêëï åñãáóéþí 27 äéó. åõñþ êéíåßôáé ôï óýã ñïíï äïõëåìðüñéï, Ýãñáöå ç åöçìåñßäá ôéò ôåëåõôáßåò ìýñåò. Êáé óõíý éæå Ó ïëüêëçñï ôïí êüóìï ðýöôïõí êüèå ñüíï èýìáôá ôùí óýã ñïíùí äïõëýìðïñùí Ýùò 2,4 åêáôïììýñéá Üíèñùðïé. Ç áíáêïßíùóç ðñïýñ åôáé áðü ôçí åêðñüóùðï ôçò äéåèíïýò êáèïëéêþò ïñãüíùóçò ÊÁÑÉÔÁÓ ê. ÆåíåâéÝâ ÊïëÜ, ç ï- ðïßá äþëùóå áêüìç üôé ç äéáêßíçóç áíèñþðùí âñßóêåôáé óå ðëþñç áíüðôõîç êáé óôç ãçñáéü Þðåéñï. Ï ïéêïíïìéêüò ðáñüãïíôáò åîçãåß ôï öáéíüìåíï ðïõ ôñïöïäïôåßôáé áðü ôçí áíüãêç åðéâßùóçò. Äõóôõ þò, ôï öáéíüìåíï äåí åßíáé ðñüóöáôï, ïýôå êáé åßíáé óõíäåäåìýíï ìå ôï ðñüóöáôï îýóðáóìá ôçò ïéêïíïìéêþò êñßóçò. Áóöáëþò, ïé áñìüäéïé ðïõ Ý ïõí íá öñïíôßóïõí ãéá ôçí áíüêáìøç èá ðñýðåé íá äåßîïõí øõ ñáéìßá êáé öñüíçóç. ¼ é üìùò ãéá íá óôçñßîïõí ìüíï ôéò ÔñÜðåæåò êáé ôá Üëëá äáíåéïäïôéêü éäñýìáôá ïýôå ìüíï ôïõò ìåãáëïåðé åéñçìáôßåò êáé ôïõò Üëëïõò åðåíäõôýò. Åßíáé áíüãêç íá öñïíôßóïõí åðßóçò ôïí êüèå Üíèñùðï ðïõ õðï ñåþíåôáé íá ðïõëþóåé ôï óþìá ôïõ ãéá íá ÅÈÍÉÊÇ ÅÏÑÔÇ Áîéïðñåðþò ãéïñôüóáìå ôçí åèíéêþ ãéïñôþ ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ, ùñßò õðåñâïëéêýò åîüñóåéò åèíéêïöñïóýíçò êáé åèíéêéóìïý.óôï óùóôü Ýðáéíï ðïõ áðýäùóå ï ðñüåäñïò ê. Ðáðïýëéáò óôçí ðïëý êáëþ êßíçóç ôïõ õðïõñãïý ìõíáò ê. ÌåúìáñÜêç, íá êáëýóåé íá ðáñáêïëïõèþóïõí ôçí ðáñýëáóç ïé õðïõñãïß ìõíáò ôùí ãåéôïíéêþí âáëêáíéêþí ùñþí êáèþò êáé ï ÐñÝóâçò ôçò Éôáëßáò óôçí ÅëëÜäá, óå ìéá ðñïóðüèåéá óõìöéëßùóçò êáé óõíåñãáóßáò ìåôáîý ôùí ëáþí.ðáñáöùíßá áðïôýëåóáí ïé äçëþóåéò ôïõ íïìüñ ç Èåóóáëïíßêçò, ôïõ áñ çãïý ôïõ ËÁÏÓ êáé ïñéóìýíùí Üëëùí

18 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÌÏÓ Á Ôï ÓÜââáôï, 25 Ïêôùâñßïõ 2008, ï ð. Victor Betancourt, êáé ï ð. Otto Mesmer, êáé ïé äýï éåñåßò ôïõ ìïíá éêïý ôüãìáôïò ôïõ Éçóïý, ïé ïðïßïé æïýóáí êáé åñãüæïíôáí óôç Ìüó á äïëïöïíþèçêáí ìýóá óôï óðßôé ôùí Éçóïõéôþí üðïõ Ýìåíáí ìå ôïõò óõíáäýëöïõò ôïõò. Äåí õðüñ ïõí áêüìç åíäåßîåéò áí Þôáí ëçóôåßá êáé öüíïò Þ áí õðþñ áí êáé Üëëá áßôéá óôï ôñáãéêü ãåãïíüò. Ç áóôõíïìßá åñåõíü ðñïò ðüóá ÔÏ ÌÅÔÁÍÁÓÔÅÕÔÉÊÏ ÐÑÏÂËÇÌÁ Ôï ðñüâëçìá ôçò óõíå ïýò åéóñïþò ìåôáíáóôþí óôçí ÅëëÜäá êáé ïé äýóêïëåò óõíèþêåò äéáâßùóþò ôïõò áðáó ïëåß ü é ìüíï ôïí åëëçíéêü, áëëü êáé ôï äéåèíþ ôýðï. Óôçí ÅëëÜäá ôùí ðåñßðïõ 11 åêáôïììõñßùí êáôïßêùí, ïé ìåôáíüóôåò îåðåñíïýí ôï 1, 2 åêáôïììýñéï! Ïé ðéï ðïëëïß áð áõôïýò ìðáßíïõí óôçí ÅëëÜäá áðü ôéò áíáôïëéêýò áêôýò ôïõ Áéãáßïõ. ÊáôÜ ðëçñïöïñßåò ôïõ ôýðïõ åêåß ðåñéìýíïõí áêüìá ìåëëïíôéêïß ðñüóöõãåò íá ìðïõí óôç þñá. Ç êáôüóôáóç óôï êýíôñï ôçò ÁèÞíáò, ãñüöåé ç åöçìåñßäá Die Welt (Ï Êüóìïò), åßíáé áðåëðéóôéêþ. Ðïëëïß ìåôáíüóôåò êáé ðñüóöõãåò åßíáé Üññùóôïé (öõìáôéêïß, Üëëïé ìå äåñìáôïëïãéêýò áóèýíåéåò ). Ç êáôüóôáóç ìïéüæåé ùñïëïãéáêþ âüìâá ðïõ åßíáé Ýôïéìç íá ÅÊÄÇÌÉÁ ÔÇÓ Ó. ÊÑÏÍÔÇÑÇ ÐëÞñçò çìåñþí Ýöõãå áðü ôïí êüóìï ôïýôï ç áåßìíçóôç Óùôçñßá ÊñïíôÞñç. ¼óïé ôç ãíþñéóáí ôïíßæïõí üôé åðñüêåéôï ãéá ðñïóùðéêüôçôá ðïõ îå þñéæå ãéá ôï ðíåõìáôéêü ôçò âüèïò, ôçí êáëëéýñãåéá êáé ôç óýíåóþ ôçò. ÅñãÜóôçêå áèüñõâá ìýóá óôçí Åêêëçóßá êáé ðñüóöåñå áíåêôßìçôåò õðçñåóßåò ùñßò ðïôý íá åðéäéþîåé ôçí áíáãíþñéóç êáé ôéò ôéìýò. Åíåñãü êáé êïñõöáßï ìýëïò ôçò èñçóêåõôéêþò ïñãüíùóçò Ç Ëåãåþíá ôçò Ìáñßáò ãéá ðåñéóóüôåñá áðü 50 ñüíéá, ðïëëýò öïñýò óõìðáñáóôüèçêå óå åöçìåñßïõò ãéá ëåðôýò êáé äýóêïëåò ðïéìáíôéêýò áðïóôïëýò. ÐáñÜëëçëá, õðþñîå êáé õðüäåéãìá áíèñþðïõ ðïõ ðñïóåý åôáé áëëü êáé ðïõ åãêáôáëåßðåôáé ðëþñùò óôï èåßï èýëçìá. Ï Êýñéïò áò ôçò áñßóåé ôï óôåöüíé ôçò ïõñüíéáò äüîáò, áöïý ðüíù óôç ãç áñíþèçêå íá ëüâåé áðü Ýñéá áíèñþðùí åöþìåñåò äüöíåò. Áéùíßá ôçò ç ÓÅÌÉÍÁÑÉÏ ÌÅ ÔÏÍ ê. É. ÁÊÅØÉÌÉÁ. ÐñáãìáôïðïéÞèçêå óôïõò þñïõò ôçò åíïñßáò Øõ éêïý ôï çìåñþóéï óåìéíüñéï ìå èýìá Ïé åâñáúêýò ñßæåò ôçò è. Ëåéôïõñãßáò. Ï ïìéëçôþò ðáñïõóßáóå ôçí Ýííïéá êáé ôçí ðñáêôéêþ ôçò èõóßáò óôçí åâñáúêþ, ôçí áñ áéïåëëçíéêþ êáé ôç ñéóôéáíéêþ ðáñüäïóç. ¹ôáí ìéá åõêáéñßá íá äïýìå ôï óçìåñéíü íüçìá ôùí ôåëåôþí ìáò, áëëü êáé ôéò ðáñåêôñïðýò óôéò ïðïßåò ðýöôïõìå. ÐáñåõñÝèçêáí ðåñßðïõ 50 êáôç çôýò, äüóêáëïé êáé ÓÕÍÁÍÔÇÓÇ ÁÍÈÑÙÐÙÍ ÄÉÁÖÏÑÙÍ ÈÑÇÓÊÅÉÙÍ & ÐÏËÉÔÉÓÌÙÍ Óôï íçóß ôçò Êýðñïõ, áðü ôéò 15 ùò ôéò 18 Íïåì. ðñáãìáôïðïéþèçêå ìéá óõíüíôçóç áíèñþðùí äéáöüñùí èñçóêåéþí êáé ðïëéôéóìþí ìå óêïðü ôçí ïéêïäüìçóç ôçò åéñþíçò. ÏñãáíùôÝò Þôáí ç Åêêëçóßá ôçò Êýðñïõ êáé ç êïéíüôçôá ãéïò Áéãßäéïò (Sant Egidio). ÌåôÜ ôç óõíüíôçóç áíôéðñïóþðùí ôùí ìåãüëùí èñçóêåéþí ðïõ óõíåêüëåóå ï ðüðáò ÉùÜííçò Ðáýëïò B ôï 1986 óôçí Áóßæç, ìýóá óôï ßäéï óêïðü ïñãáíþíåôáé áðü ôçí êïéíüôçôá ôïõ Áãßïõ Áéãéäßïõ êüèå ñüíï ìéá ðáñüìïéá óõíüíôçóç óå êüðïéï ìýñïò ôïõ êüóìïõ. Ç äéáéñåìýíç Êýðñïò ìå ôéò äýï äéá ùñéóìýíåò êïéíüôçôåò Þôáí ï ôüðïò óõíüíôçóçò áõôþ ôç ñïíéü. Ðïëéôéêïß çãýôåò êáé áêáäçìáúêïß, äéðëùìüôåò êáé êëçñéêïß äéáöüñùí èñçóêåéþí, áëëü êáé áðëïß Üíèñùðïé óõæþôçóáí åðß ôñåéò ìýñåò êáé ôüíéóáí ôçí åëðßäá êáé ôçí ðßóôç ôïõò óôçí ïéêïäüìçóç ôçò åéñþíçò ìåôáîý ôùí ëáþí. íäñåò êáé ãõíáßêåò äéáöüñùí èñçóêåéþí êáé ðïëéôéóìþí, óõãêåíôñùèþêáìå óôçí Êýðñï, óå áõôü ôï ùñáßï êáé ðëçãùìýíï íçóß ãéá íá ðñïóåõ çèïýìå, íá óõí äéáëå èïýìå, íá êáëëéåñãþóïõìå Ýíáí ðïëéôéóìü åéñþíçò, ôïí ïðïßï ï êüóìïò Ý åé áíüãêç ãéá íá ìç ãßíåé áðüíèñùðïò. ÁõôÝò ïé çìýñåò Þôáí çìýñåò åéñþíçò, ãåìüôåò ðåðïßèçóç üôé ç åéñþíç åßíáé ÖÏÑÏÕÌ ÊÁÈÏËÉÊÙÍ ÊÁÉ ÌÏÕÓÏÕËÌÁÍÙÍ ÐÑÁÃÌÁÔÏÐÏÉÇÈÇÊÅ ÓÔÏ ÂÁÔÉÊÁÍÏ Óôéò 4, 5 êáé 6 Íïåìâñßïõ ðñáãìáôïðïéþèçêå óôï Âáôéêáíü ìéá ðñþôç óå õøçëü åðßðåäï óõíüíôçóç ìåôáîý áíôéðñïóþðùí ôùí äýï èñçóêåéþí. ÌåôÜ ôç äéüëåîç ôïõ ðüðá óôç Ñáôéóâüííç ôï 2006, ôçí ïðïßá ðïëëïß ìïõóïõëìüíïé èåþñçóáí áíôéóëáìéêþ, 138 äéáíïïýìåíïé ìïõóïõëìüíïé Ýãñáøáí ìéá åðéóôïëþ óôïí ðüðá. Ìå ôç óåéñü ôïõ ï ðüðáò êüëåóå ôïõò óõíôüêôåò ôçò åðéóôïëþò óå ìéá äéìåñþ óõíüíôçóç êáé åßíáé áõôþ ðïõ ðñáãìáôïðïéþèçêå óôï Âáôéêáíü. Ôï èýìá Þôáí ç áãüðç ðñïò ôï Èåü êáé ç áãüðç ðñïò ôïí ðëçóßïí. Ç êáèïëéêþ ðëåõñü ðñïóðüèçóå íá èýóåé ôï èýìá ôùí èñçóêåõôéêþí åëåõèåñéþí êáé ôçò áìïéâáéüôçôáò ðïõ ðñýðåé íá õðüñ åé óå ñéóôéáíéêýò êáé ìïõóïõëìáíéêýò þñåò. Ï êáèïëéêüò äéåèíþò ôýðïò Ýäùóå ìåãüëç äçìïóéüôçôá óôï ãåãïíüò. Áíôßèåôá, ïõäåìßá ìíåßá áõôïý Ýãéíå óôéò ìïõóïõëìáíéêýò ÅÖÇÌÅÑÉÄÁ «ÊÁÈÏËÉÊÇ» ÊáëÝò åéäþóåéò äéáññýïõí áðü ôïõò êýêëïõò ôçò Éåñáñ ßáò ìáò. ¼ðùò ðëçñïöïñïýìáóôå, ìå ôï íýï Ýôïò ðïõ ðëçóéüæåé, ðñïâëýðåôáé íá åðáíáêõêëïöïñþóåé ç åöçìåñßäá ÊÁÈÏËÉÊÇ. Ç åßäçóç åßíáé ôüóï ìüëëïí åõ Üñéóôç, áöïý ç áíáóôïëþ ôçò êõêëïöïñßáò ôçò ðñéí áðü Ýíá Ýôïò, Üöçóå Ýíá ðñáãìáôéêü êåíü üóïí áöïñü ôçí ðëçñïöüñçóç ôïõ êáèïëéêïý ðïéìíßïõ (êáé ü é ìüíï) ó åôéêü ìå ôá äñþìåíá óôçí áíü ôïí êüóìï ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá. Ç áêñéâþò çìåñïìçíßáò ãéá ôçí êõêëïöïñßá ôçò åöçìåñßäáò äåí Ý åé áêüìç ïñéóôåß. ¼ðùò ãíùñßæïõìå üìùò ç íýá ÊÁÈÏËÉÊÇ èá êõêëïöïñþóåé ìå ïìüöùíç áðüöáóç ôùí éåñáñ þí ìáò, ìå Ýäñá ôá ðáëáéü ôçò Ãñáöåßá áëëü ìå íýá Äéåýèõíóç, áíáíåùìýíç êáé ìå íýá ìïñöþ

19 ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ 38 ÁÓÓÇÌÁÊÇÓ ÉùÜííçò Ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá óôç ÄõôéêÞ ÈñÜêç ( ) Óõëë. Analecta Historica 1 êä. Áðïóôïëéêïý ÂéêáñéÜôïõ Èåóóáëïíßêçò - Èåóóáëïíßêç 2008 ISBN óåë Áðü ôá ðïëý ðáëéü ñüíéá, óå äéüöïñá ìýñç ôçò åëëáäéêþò ãçò õðþñ áí äéüóðáñôåò ìéêñýò êïéíüôçôåò ñéóôéáíþí êáèïëéêþí ìå ôï ñùìáúêü ëáôñåõôéêü ôõðéêü. Ðéï ãíùóôýò óôïõò ðïëëïýò åßíáé ïé êïéíüôçôåò ðïõ õðþñ áí óôá íçóéü ôùí ÊõêëÜäùí. ¼ìùò óå ðïëëü Üëëá ìýñç ôçò þñáò âßùóáí êáé Üíèéóáí áíüëïãåò Êïéíüôçôåò. Ãéá íá ðåñéïñéóôïýìå óôï íåüôåñï åëëçíéêü ÊñÜôïò ìðïñïýìå íá áíáöýñïõìå ôç ßï, ôçí ÊñÞôç, Ôá Éüíéá íçóéü, ôçí ÐÜôñá, ôç Èåóóáëïíßêç ê.ü. Ìéá ôýôïéá Êïéíüôçôá Üíèéóå êáé óôçí åëëçíéêþ ÈñÜêç. Ôçí éóôïñßá áõôþò ôçò ìéêñþò Êïéíüôçôáò åðé åéñåß íá ìáò ðáñïõóéüóåé ï ð. ÁóçìÜêçò. ÌÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôïõ ìðïñïýìå íá ãíùñßóïõìå ôçí ðïñåßá ðïõ áêïëïýèçóå, ðþò ðïñåýôçêå êáé ðþò Ýæçóå, ðþò Üíèéóå êáé ðþò Üñ éóå íá öèßíåé ìåôü ôï  ðáãêüóìéï ðüëåìï, êáé, ôýëïò, ðþò áíáâéþíåé óôéò ìýñåò ìáò ìå íýá äõíáìéêþ. ÌÝóá áðü ôï óýããñáììá áõôü âëýðåé êáíåßò ôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéóáí ôüóï ïé ðïéìýíåò üóï êáé ïé ðéóôïß ùò ìç áíþêïíôåò óôçí åðéêñáôïýóá Åêêëçóßá, áëëü êáé ôéò åðéôõ ßåò ðïõ åß áí êáé ôï Ýñãï ðïõ Üöçóáí. ÌÝóá áðü ôï öùôïãñáöéêü õëéêü, ï óçìåñéíüò áíáãíþóôçò ìðïñåß íá áíôéëçöèåß ôïí ðïëéôéóôéêü ðëïýôï ðïõ ìáò Üöçóáí, áëëü êáé ôçí õøçëþ ìáñôõñßá ðßóôçò ðïõ Ýäùóáí êáé ðïõ óõíå ßæïõí íá äßíïõí... SESBOUE Bernard La théologie au XX e siécle et l avenir de a foi (Entretiens avec Marc Leboucher) Editions Descle de Brouwer - Paris 2007 ISBN óåë Ï óõããñáöýáò åßíáé ãíùóôüò óôï þñï ôçò êáèïëéêþò èåïëïãßáò, éäéáßôåñá ëüãù ôçò ðáñïõóßáò ôïõ óôï þñï ôçò êáèïëéêþò ðáôñïëïãßáò, áëëü åðßóçò êáé ëüãù ôùí âéâëßùí ôïõ óå óýã ñïíá èåïëïãéêü èýìáôá. Ôï âéâëßï áõôü åßíáé ìéá óõíýíôåõîç, ìýóá áðü ôçí ïðïßá ðáñïõóéüæåé ôçí åîýëéîç ôùí èåïëïãéêþí èåìüôùí óôïí åéêïóôü áéþíá, ôá ãåãïíüôá ðïõ ôçí ðñïêüëåóáí, êáé ôá ðïëéôéóôéêü Þ ðíåõìáôéêü ñåýìáôá ðïõ åðçñýáóáí ôçí óêýøç ôçò Åêêëçóßáò óôïí áéþíá áõôü. Ï ó. åßíáé âáèýò ãíþóôçò ôùí åîåëßîåùí êáé ôùí äéåñãáóéþí áõôþí. Áíáëýåé êáé åñìçíåýåé ôá ãåãïíüôá ìå ãíþóç êáé ñåáëéóìü, ïñéóìýíåò öïñýò ìüëéóôá ìðïñåß íá öáíåß êáé áðáéóéüäïîïò, áëëü ï áíáãíþóôçò èá åêôéìþóåé ôç óõíï Þ ôçò ìåëýôçò áõôþò êáé ôï ãåãïíüò üôé ï ßäéïò ï ó. Ý åé æþóåé êáé Ý åé óõìâüëëåé óôçí ðïñåßá ôçò èåïëïãéêþò óêýøçò. ÅðéóôÞìç êáé ðßóôç, ó åôéêéóìüò êáé åêêïóìþêåõóç, äçìéïõñãéêüôçôá ôçò èåïëïãßáò áëëü êáé äõóêïëßåò íá áíôáðïêñéèåß óå íýá ðñïâëþìáôá, üëá áõôü ðáñïõóéüæïíôáé ìå óáöþíåéá. Ðñüêåéôáé, ëïéðüí, ãéá Ýíá ðáíüñáìá ôçò ñéóôéáíéêþò ðßóôçò üðïõ âñßóêïõí èýóç ôá åñùôþìáôá ôïõ óýã ñïíïõ áíèñþðïõ. ÐÁÐÁÃÅÙÑÃÉÏÕ Êùíóôáíôßíïò Ðüëåìïò êáé äéêáéïóýíç (ÐïëéôéêÞ öéëïóïößá ãéá ôïí êüóìï) Åêäüóåéò ÐÏËÉÓ - Áèçíá 2008 ISBN óåë Ï ðüëåìïò, ç âßá, ï ðüíïò êáé ãåíéêü ç âëüâç ðïõ ðñïêáëåß óôïõò áíèñþðïõò, ïé öõóéêýò êáôáóôñïöýò êáé ç çèéêþ õðïíüìåõóç åßíáé ôá èýìáôá ìå ôá ïðïßá áó ïëåßôáé êáé ìåëåôü ï óõããñáöýáò. Ðüôå ï ðüëåìïò ìðïñåß íá äéêáéïëïãçèåß êáé ôé óçìáßíåé äßêáéïò ðüëåìïò åßíáé åñùôþìáôá óôá ïðïßá áíáæçôåß áðüíôçóç. Îåêéíþíôáò á- ðü ôçí Ýííïéá ôïõ Ýèíïõò êáé ôá éäáíéêü ðïõ áõôü ðñýðåé êáëëéåñãåß, ðåñíüåé óôç ðñïóýããéóç ôïõ åñùôþìáôïò ôçò çèéêïðëáóôéêþò äïìþò ôïõ êüóìïõ (åéñþíç, äéêáéïóýíç), êáôáëþãåé óôçí Ýííïéá ôçò äéåèíïýò êïéíùíßáò. Óôï ôñßôï êåöüëáéï èýôåé ôá öéëïóïöéêü ðñïâëþìáôá ìéáò çèéêïðïëéôéêþò íïìéìïðïßçóçò ôïõ ðïëýìïõ (äßêáéïò ðüëåìïò, Üìõíá, çèéêþ âëüâç, êñáôéêþ åîïõóßá). Ìåëåôþíôáò ôéò åéäéêüôåñåò åöáñìïãýò ôçò èåùñßáò ôïõ äßêáéïõ ðïëýìïõ (ðüëåìïò êáôü ôçò ôñïìïêñáôßáò), èýôåé åñùôþìáôá üðùò: êáéñïóêïðéóêüò êáé åéäéêü óõìöýñïíôá. Ç 11ç Óåðôåìâñßïõ åéóüãåé ôï äüãìá ôïõ äßêáéïõ ðïëýìïõ, áëëü êáé ôç ìåãüëç åõêïëßá ìå ôçí ïðïßá ðïëëïß ðñïóýöõãáí ó áõôü, ùñßò íá ðáñáëåßøåé íá óçìåéþóåé ôïõò êéíäýíïõò óå ðåñßðôùóç çèéêþò äéüâñùóçò, ãéá íá êáôáëþîåé óôï óõìðýñáóìá ü é ôçò áðüññéøçò áëëü ìéáò ðïëéôéêþò öéëïóïößáò ãéá ôïí êüóìï êáé ôçò ìç åñãáëåéïðïßóçò ôïõ äßêáéïõ ðïëýìïõ. Åðéóêåõèåßôå ôçí éóôïóåëéäá ìáò êáé óõìâïõëåõôåßôå ôç ÂÉÂËÉÏÈÇÊÇ ìáò BERNARD DE CLERVAUX Sermons divers Tome II (Sermons 23-69) Texte latin des S. BERNARDI OPERA par J. Leclercq, H. Rochais et Ch. H. Talbot Introduction et Notes par Francoise Callerot Traduction par Pierre-Yves Emery et Francoise Callerot Editions du CERF (Coll. Sources Chretiennes No 518) Paris 2007 Ï ÂåñíÜñäïò ôïõ Êëáéñâþ ( ) Þôáí ï éäñõôþò êáé áââüò ôïõ ïìþíõìïõ ìïíáóôçñéïý. ÄéäÜóêáëïò êáé Üãéïò ôçò ÄõôéêÞò Åêêëçóßáò, ìå ôï ðïëýìïñöï Ýñãï ôïõ åðçñýáóå ôç ìïíáóôéêþ êáé åêêëçóéáóôéêþ æùþ áëëü êáé ôçí êïéíùíéêþ æùþ ôïõ äùäåêüôïõ áéþíá óôç Ãáëëßá êáé ü é ìüíï. Áíáìß èçêå óôá åêêëçóéáóôéêü èýìáôá, öèüíïíôáò ìý ñé íá åðçñåüæåé áêüìç êáé ôéò ðáðéêýò óõíüäïõò. Áíáìß èçêå åðßóçò óôá êïéíü öèüíïíôáò ìý ñé íá ãßíåé Ýíáò äõíáìéêüò áðüóôïëïò ôçò  Óôáõñïöïñßáò. ÔÝëïò, ï ÂåñíÜñäïò Ýöèáóå íá èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ðíåõìáôéêïýò ïäçãïýò ôçò åðï Þò ôïõ, ãé áõôü êáé áíáêçñý èçêå Üãéïò áðü ôïí ðüðá ÁëÝîáíäñï Ã, ôï Ôï ôåñüóôéï Ýñãï ôïõ ÂåñíÜñäïõ áíýëáâå íá åêäþóåé, óå êñéôéêþ Ýêäïóç, ôï ëáôéíéêü êåßìåíï êáé ìå ðáñüëëçëç ìåôüöñáóç óôç ãáëëéêþ ãëþóóá ï åêäïôéêüò ïßêïò ôïõ CERF, óôçí åêäïôéêþ óåéñü Sources Chretiennes. Ï åêäïôéêüò áõôüò Üèëïò, ðñïãñáììáôéóìýíïò Þäç áðü ôéò áñ Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990, âáäßæåé áñãü áëëü ìå ôç ãíùóôþ óôáèåñüôçôá êáé óïâáñüôçôá ôçò ãíùóôþò áõôþò óåéñüò. Ôï óýíïëï ôïõ Ýñãïõ ðñïâëýðåôáé íá ïëêëçñùèåß óå ôñéüíôá ðåñßðïõ ôüìïõò. ¹äç, ìå ôïí ôüìï 518 ôçò åêäïôéêþò óåéñüò, Ý åé åêäïèåß ôï ìéóü Ýñãï ôïõ ÂåñíÜñäïõ (ÅðéóôïëÝò êáé ïìéëßåò äéüöïñåò). Ç Ýêäïóç ãßíåôáé ìå âüóç ôï ëáôéíéêü êåßìåíï ôùí Leclercq, H. Rochais êáé Ch.H. Talbot êáé ìå åéóáãùãýò, ìåôüöñáóç êáé õðïóçìåéþóåéò áðü åõñýôáôï åðéôåëåßï ãéá êüèå ôüìï. Ïé ôüìïé 496 êáé 518 ìáò ðáñý ïõí ìéá åðéëïãþ áðü ôéò ïìéëßåò ôïõ áãßïõ. ÌÝóá óôç ìåãüëç ãñáììþ ôùí ÐáôÝñùí ôçò åñþìïõ, ï ÂåñíÜñäïò ìáò ðáñý åé ìéá âéâëéêþ êáé ðíåõìáôéêþ äéäáóêáëßá áíáöïñéêü ìå ôïí áãþíá ðïõ ï- öåßëïõìå íá äéåîüãïõìå åíüíáôéá óôï äéüâïëï êáé ôá åëáôôþìáôü ìáò. Ç áóêçôéêþ êáé ìõóôéêþ äéäáóêáëßá ðïõ ìáò áðïêáëýðôåé ï ÂåñíÜñäïò îåðåñíü ôá óôåíü üñéá ôùí ìïíáóôçñéþí: áãüðç ãéá ôïí óáñêùìýíï Ëüãï, äéüêñéóç ãéá ôïõò äéüöïñïõò âáèìïýò ôçò áãüðçò ôïõ Èåïý, äéáâåâáßùóç ãéá ôçí áíáãêáéüôçôá ôçò Üñçò, áðïôåëïýí ôï êüëåóìá ôïõ ÂåñíÜñäïõ óôç «ìåôüíïéá». Âéâëßá ðïõ ëüâáìå JOLIEN Alexandre - La construction de soi (Un usage de la philosophie) - Editions du SEUIL Paris 2006 / ISBN / óåë SESBOUE Bernard - La theologie au XXe siecle et l avenirde a foi (Entretiens avec Marc Leboucher) - Editions Descle de Brouwer - Paris 2007 / ISBN / óåë MARION Jean-Luc - Ôï åñùôéêü öáéíüìåíï ( îé óôï áóìïß) ÌåôÜöñ. ñþóôïò ÌáñóÝëëïò - Åêäüóåéò ÐÏËÉÓ - ÁèÞíá2008 / ISBN / óåë.426 ÐÁÐÁÃÅÙÑÃÉÏÕ Êùíóôáíôßíïò - Ðüëåìïò êáé äéêáéïóýíç (ÐïëéôéêÞ öéëïóïößá ãéá ôïí êüóìï) - Åêäüóåéò ÐÏËÉÓ - Áèçíá 2008 / ISBN / óåë.419. BECQUART Nathalie - Naviguer avec saint Ignace - Editions Vie Chretienne - Hors serie No Paris 2008 / ISSN ÁÓÓÇÌÁÊÇÓ ÉùÜííçò - Ç ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá óôç ÄõôéêÞ ÈñÜêç ( ) - Óõëë. Analecta Historica 1 - êä. Áðïóôïëéêïý ÂéêáñéÜôïõ Èåóóáëïíßêçò - Èåóóáëïíßêç 2008 / / óåë ÄÅËËÁÑÏÊÁÓ ÓôÝöáíïò (áââüò) - Óýñá, ÉóôïñéêÞ É íçëáóßá (Ðáñßóé 1790) - (ÅéóáãùãÞ, ÌåôÜöñáóç, Ó üëéá: Ñïýóóïõ- Ìçëéäþíç ÌÜñêïõ - Ó Ýäéá: Áõãïõóôßíïõ Ð. Ðáëáéïëüãïõ) - Ýêä. Ðßóôç êáé ÆùÞ - Óýñïò 2008 / ISBN / óåë ÁÃÑÉÁÍÔÙÍÇ ñéóôßíá - ÄÇÌÇÔÑÏÐÏÕËÏÓ ÄçìÞôñçò - Óýñïò êáé Åñìïýðïëç, ÓõìâïëÝò óôçí éóôïñßá ôïõ íçóéïý 15ïò - 20ïò áé. - Éíóôéôïýôï Íåïåëëçíéêþí Åñåõíþí Åèíéêïý Éäñýìáôïò Åñåõíþí - ÁèÞíá 2008 / ISBN / óåë ÊÁÑÄÁÓÇÓ Âáóßëçò - ÓÕÑÏÓ, Óôáõñïäñüìé ôçò ÁíáôïëéêÞò Ìåóïãåßïõ ( ) - (â áíáôýðùóç) - ÌåëÝôåò ÏéêïíïìéêÞò Éóôïñßáò - Ýêä. Ìïñöùôéêü ºäñõìá ÅèíéêÞò ÔñáðÝæçò - ÁèÞíá 2003 / ISBN / 475 óåë. Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Áðüóôïëïò Ðáýëïò Óôçí ðñþôç ñéóôéáíéêþ êïéíüôçôá îå ùñéóôþ èýóç êáôý åé ï áðüóôïëïò Ðáýëïò. Ôï ãåãïíüò üôé ïé åðéóôïëýò ôïõ áðïôåëïýí ìåãüëï ìýñïò ôçò ÊáéíÞò ÄéáèÞêçò öáíåñþíåé ðüóï óçìáíôéêþ Þôáí ç óõìâïëþ ôïõ óôçí ðïñåßá ôçò ñéóôéáíéêþò èñçóêåßáò êáé, óõíåðþò, óôçí éóôïñßá ãåíéêüôåñá. ÅïñôÜæïíôáò öýôïò ôá 2000 ñüíéá áðü ôç ãýííçóþ ôïõ åßíáé óçìáíôéêü íá ãíùñßóïõìå êáëýôåñá ôïí áðüóôïëï ôùí åèíþí. Ðïéá ç ðñïóùðéêüôçôá êáé ôï Ýñãï ôïõ; Ôé ìðïñïýìå íá ãíùñßæïõìå ìýóá áðü ôçí éóôïñßá êáé ôç èåïëïãßá; Ðïéá ç êëçñïíïìéü ôïõ óå ìáò; 39 Ôáêôïðïéåßóôå ôç óõíäñïìþ óáò, Ý ïõìå áíüãêç áðü ôçí õðïóôþñéîþ óáò!

20 ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Ï Õéüò ôïõ Èåïý Ýãéíå Õéüò áíèñþðïõ ãéá íá ãßíïõí ïé Üíèñùðïé ôýêíá Èåïý. Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ Êùäéêüò: 1044 ÔÅÕ ÏÓ 1054 ÍÏÅÌÂÑÉÏÓ-ÄÅÊÅÌÂÑÉÏÓ 2008 ÔéìÞ ôåý ïõò: 5 åõñþ íá ðáéäß ìüò äüèçêå êáé ôï üíïìü ôïõ åßíáé: Èåüò éó õñüò ñ ùí åéñþíçò Áðü ôçí ôáðåéíþ öüôíç ôçò ÂçèëåÝì ôï áìüãåëï ôïõ Èåïý ëüìðåé ðüíù óå üëï ôïí êüóìï ÁÉÔÇÓÇ ÓÕÍÄÑÏÌÇÓ ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ALPHABANK Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ 20,00 Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: ÉÑÁÊÉÍÏÉ ÑÉÓÔÉÁÍÏÉ: áðü ôï ÉñÜê óôçí ÅëëÜäá ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ Ï ÐÁÐÁÓ ÐÉÏÓ É êáôü ôïí  Ðáãêüóìéï Ðüëåìï