مقدمه. 2. Myers, C. S. 3. Hutton, A. P. 5. Nguyen and Chen. 6. Beber and Pagano.

Transcript

1 کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه شاپا: 28 تا 13 صفحه 1395( )بهار سیزدهم شماره هفتم سال چکیده سهام قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ مالی عملکرد و مالی درماندگی نقش بر تأکید با 2 مشیزی اسدی محمدحسین 1* حمیدیان محسن دکتر 95/5/6 پذیرش: تاریخ 95/3/13 دریافت: تاریخ نمیشود منحصر خاص سهام یک به فقط سهام قیمت کاهش که معنا این به است. بازار سطح در واگیردار پدیدۀ یک سهام قیمت سقوط مالی بحران از بعد بهویژه و اخیر سالهای طی سهام قیمت ناگهانی تغییرات موضوع میشود. شامل را بازار در موجود سهام انواع تمام بلکه سهام قیمت جهش و سقوط صورت دو به تغییرات این است. کرده جلب خود به را حرفهای افراد و دانشگاهیان از بسیاری توجه 2008 سال شرکت مالی درماندگی نقش درنظرگرفتن با سهام قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ بین رابطۀ سنجش پژوهش این از هدف میدهد. رخ از شركت 195 شامل پژوهش آماري نمونۀ و 1393 تا 1389 از متوالي سال 5 شامل پژوهش زماني دورۀ است. تهران بهادار اوراق بورس در است. تهران بهادار اوراق بورس در پذيرفتهشده شركتهاي و SAS 9.4 R3.1 ء EVewis8 ء نرمافزارهای از بهرهگیری با که است 3 پانل دادههای روش حاضر پژوهش در فرضیات آزمون روش ریسک میانگین داد نشان نتایج است. شده بررسي متغيرها بين روابط معنيداري نرمافزار خروجيهاي به باتوجه و شده انجام EXCEL2010 دارای افول مرحلۀ در سهام قیمت سقوط ریسک میانگین و دارند معناداری تفاوت شرکتها عمر چرخۀ مراحل در شرکتها سهام قیمت سقوط مرحلۀ در و ورشکسته و زیانده شرکتهای در سهام قیمت سقوط ریسک میانگین که است آن بیانگر نتایج بهعالوه است. مقدار بیشترین ورشکستنشده و بلوغ مرحلۀ در واقع شرکتهای نیز و سودآور و رشد و بلوغ مرحلۀ در واقع شرکتهای و است مقدار بیشترین دارای افول هستند. سهام قیمت سقوط ریسک کمترین دارای و یکسان گروههای در مالی. عملکرد مالی درماندگی سهام قیمت سقوط ریسک عمر چرخۀ کلیدواژهها: hamidian_2002@ yahoo.com مسئول: نویسنده الکترونیکی پست جنوب تهران واحد اسالمی آزاد دانشگاه حسابداری گروه استادیار. * 1 asadi_mohamadh@yahoo.com مکاتبات( عهدهدار کیش)نویسندۀ بینالمللی پردیس جنوب تهران واحد اسالمی آزاد دانشگاه حسابداری تخصصی دکتری دانشجوی Panel Data

2 مشیزی اسدی محمدحسین حمیدیان محسن دکتر 14 مقدمه در تجاری واحدهای که میکند بیان عمر چرخۀ نظریۀ دارند. متفاوتی ریسک خصوصیات عمر چرخۀ مختلف مراحل معیارهای ارزشگذاری که میدهد نشان انجامشده مطالعات معیارها آن نسبی اهمیت به سرمایه بازار ازسوی تجاری واحد دارد. بستگی عمر چرخۀ مختلف مراحل در تجاری واحد برای توسعهیافتۀ مفهوم از تعمیمی تجاری واحد عمر چرخۀ نظریۀ اغلب است. خرد اقتصاد و بازاریابی در محصول عمر چرخۀ مراحل در تجاری واحدهای که هستند مدعی پژوهشگران مربوطبودن که دارند متفاوتی ویژگیهای عمر چرخۀ مختلف تحتتأثیر را حسابداری عملکرد معیارهای سودمندی یا ارزش 1389(. عمرانی و میدهد)کرمی قرار از مرحله هر در تا میکنند سعی مدیران راستا این در این از دهند ارائه تجاری واحد از مطلوبی تصویر عمر چرخۀ این و اندازند تأخیر به را بد اخبار افشاي تا دارند تمایل رو نگهداري درصورت کنند. انباشته شرکت داخل در را اطالعات ذاتی ارزش بین طوالنی مدتی براي بد اخبار افشاي عدم و می ایجاد قیمتی حباب یا شکاف یک سهام بازار ارزش و اوج نقطۀ به انباشتشده منفی اخبار تودۀ که هنگامی شود. قیمتی حباب ترکیدن به و میشود بازار وارد بهیکباره میرسد و 3 هاتن میرز و 1 میانجامد)جین سهام قیمت سقوط و خاص سهام یک به تنها سهام قیمت کاهش که معنا این به دربر را بازار در موجود سهام انواع تمام بلکه نمیشود منحصر مالی محدودیت دیگر طرف از 2010(. همکاران و 4 میگیرد)چن در و میدهد قرار تحتتأثیر را شرکت رشد و مالی عملکرد یا و بازار از حذف تهدید دچار است ممکن شرکت سرمایۀ بازار اعتباردهندگان و سرمایهگذاران دربرابر خود تواناييهاي تنزیل میرود ازدست سرمایهگذاری جذب فرصتهاي طبیعتا شود. رو این از است. مهم این از متأثر سهام بازار قیمت نوسان و قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ بین رابطۀ پژوهش این در میشود. بررسی سهام نظری مبانی به اقدام بيشتر ثروت به دستيابي اميد به سرمايهگذاران در گذاران سرمايه كه مهمي عوامل از ميكنند. سرمايهگذاري سهام بازدهي نرخ ميدهند قرار نظر مد خود تصميمگيري سرمايهگذاري جريان در بازده ( چ ن و است)انگوی ن پاداشي و ميكند انگيزه ايجاد كه است محركي نيروي 2002(. همکاران و ميشود)چ ن محسوب سرمايهگذاران براي اعتماد و اطمينان اين بايد ابتدا سرمايهگذار هر درحقيقت برخواهد سرمايه اصل اول مرحلۀ در كه آورد بهدست را قادر تا ميشود تحصيل انتظارش مورد بازدۀ سپس و گشت ( پاگانو و باشد)ب ب ر سرمايهگذاري براي تصميمگيري به سالهای طی سهام قیمت ناگهانی تغییرات موضوع بسیاری توجه 2008 سال مالی بحران از بعد بهویژه و اخیر است. کرده جلب خود به را حرفهای افراد و دانشگاهیان از رخ سهام قیمت جهش و سقوط صورت دو به تغییرات این سهام بازده برای سرمایهگذاران که اهمیتی به باتوجه میدهد. به منجر که سهام قیمت سقوط پدیدۀ هستند قایل خود مورد بیشتر جهش با مقایسه در میشود بازده شدید کاهش همکاران) 2009 ( و هاتن است. گرفته قرار پژوهشگران توجه مالی گزارشگری در کامل شفافیت نبود شرایط در که معتقدند 1. Jin, L. 2. Myers, C. S. 3. Hutton, A. P. 2009(. همکاران سالهای طی سهام قیمت ناگهانی تغییرات موضوع بسیاری توجه 2008 سال مالی بحران از بعد بهویژه و اخیر است. کرده جلب خود به را حرفهای افراد و دانشگاهیان از رخ سهام قیمت جهش و سقوط صورت دو به تغییرات این سهام بازدۀ برای سرمایهگذاران که اهمیتی به باتوجه میدهد. به منجر که سهام قیمت سقوط پدیدۀ هستند قایل خود مورد بیشتر جهش با مقایسه در میشود بازده شدید کاهش 1391(. همکاران و است)فروغی گرفته قرار پژوهشگران توجه است. بازار سطح در واگیردار پدیدهای سهام قیمت سقوط 4. Chen, J. 5. Nguyen and Chen. 6. Beber and Pagano. Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

3 15 مالی عملکرد و مالی درماندگی نقش بر تأکید با سهام قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ زیانها از بخشی خود شغل حفظ برای دارند انگیزه مدیران واقعی زیانهای افشانکردن یعنی فرایند این کنند. پنهان را ترک از پس مییابد. ادامه شرکت در مدیر حضور زمان تا افشانشده زیانهای از عظیمی حجم مدیر ازسوی شرکت میانجامد)فروغی سهام قیمت سقوط به و میشود بازار وارد 1391(. همکاران و واحد عمر چرخۀ سهام قیمت سقوط بر تأثیرگذار عوامل از میکند فرض تجاری واحد عمر چرخۀ نظریۀ است. تجاری مختلف مراحل در را متفاوتی خصوصیات تجاری واحد که معیارهای و راهبردها بنابراین میکند. ارائه عمر چرخۀ عمر چرخۀ مراحل در است ممکن انتخابشده عملکرد 2008(. 2 سیلووال و 1 باشند)کالونکی متفاوت رامش) 1992 ( و آنتونی جدید پژوهشهای میان در مشخصۀ بهعنوان عمر چرخۀ مراحل چگونه که کردند بررسی تأثیر حسابداری اطالعات مربوطبودن بر میتواند راهبردی مربوطبودن در یکنواختی کاهش بهصراحت آنها بگذارد. چرخۀ مراحل در سرمایهای سرمایهگذاری رشد و فروش ارزش اندکی بررسیهای مطالعات این بهدنبال دادند. نشان را عمر مربوطبودن روی عمر چرخۀ مراحل چگونه که دادند نشان از ریسک میگذارند. تأثیر حسابداری اطالعات سایر ارزش بیان اخیر پژوهشگران است. شده تشکیل چندبعدی عوامل عمر چرخۀ مختلف مراحل در تجاری واحدهای که داشتند تأثیر آنها عملکرد و ریسک بر که دارند متفاوتی ویژگیهای و داخلی محیط فشارهای و تهدیدها فرصتها میگذارد. و میکند)کالونکی تغییر عمر چرخۀ مراحل با سازمان خارجی پایین رشد )2002( 3 تسوی و گال نظر براساس 2008(. سیلووال واحدهای دستهبندی زیرا هستند مرتبط باالتر ریسکهای با های نرخ به نسبی بهطور عمر چرخۀ مختلف مراحل به تجاری دارد. بستگی رشد پژوهش پیشینۀ بر مؤثر عوامل اي گسترده بهطور پژوهش ادبیات در 5 ژانگ و 4 آن کار نتایج است. شده بررسی سهام قیمت سقوط قیمت سقوط از باالیی سطح که است آن از حاکی )2015( اتفاق کمتری سرعت با اهرم تعدیل که میشود باعث سهام استفاده برای که دادند نشان همکاران) 2014 ( و 6 ژو بیفتد. مالکیت با شرکتها عالی مدیران اضافی پردازش قدرت از دورۀ برای بد اخبار نگهداشتن برای کافی انگیزۀ دولتی بیشتر سقوط به درنهایت خود امر این که دارند را طوالنی همكاران) 2014 ( و 7 كيم میشود. منجر آینده در سهام قیمت ريسك و مديريتي حد از بيش»اطمينان عنوان با پژوهشي در مديريت كنترل از پس كه دادند نشان سهام«قيمت سقوط اطمينان ويژگي وجود نمايندگي مسائل از برگرفته سود افزايش را سهام قيمت سقوط احتمال مديريت در حد از بيش ميدهد. سيستم از استفاده ميزان سيلوال) 2008 ( و كالونكي عمر چرخۀ مختلف مراحل در فعاليت برمبناي هزينهيابي بهعلت ميدهد نشان آنها يافتههاي كردند. بررسي را شركت سيستم از استفاده ميزان مديريت اطالعاتي نيازهاي در تغيير عمر چرخۀ مختلف مراحل در فعاليت برمبناي هزينهيابي برمبناي هزينهيابي سيستم از استفاده ميزان است. متفاوت مرحلۀ به نسبت احيا و بلوغ مراحل در شركتهاي در فعاليت طبقهبندي با پژوهشي در )2007( 8 زو است. بیشتر رشد بر عمر چرخۀ تأثير افول و بلوغ رشد مراحل به شركتها است. کرده بررسی را ريسك معيارهاي بودن مربوط ميزان توان نيز و مربوطبودن ميزان كه ميدهد نشان وي يافتههاي چرخۀ مختلف مراحل در ريسك معيارهاي افزايندۀ توضيحي دارند. يكديگر با معناداري تفاوت عمر افول مرحلۀ در ريسك معيارهاي افزايندۀ توضيحي توان مقدار كمترين داراي بلوغ مرحلۀ در و مقدار بيشترين داراي 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه 1. Kallunki, J. 2. Silvola, H. 3. Gul, F., Lynn, S and Tsui, J. 4. An, Heng 5. Ting Zhang 6. Xu, Nianhang 7. Kim, J. B. 8. Xu, Bixi

4 دکتر محسن حمیدیان محمدحسین اسدی مشیزی 16 هستند. فروغی و قاسمزاده) 1394 ( ريسك سقوط قيمت سهام را با استفاده از سه معيار و براي افق زماني دو سال آتي و نیز اطمينان بيش از حد مديريتي بر پايۀ مفهوم مازاد سرمايهگذاري محاسبه کردند. نتايج گوياي آن است كه اطمينان بيش از حد مديريتي بر هر سه معيار ريسك سقوط قيمت سهام تأثير مثبت و معنادار دارد. به عبارتي وجود اطمينان بيش از حد در مديران ريسك سقوط قيمت سهام را افزايش ميدهد. نتایج پژوهش احمدپور و همکاران) 1393 ( نشان میدهد که متغیرهای بازدۀ دارایی اندازۀ شرکت نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و نسبت کیوتوبین بر ریسک سقوط قیمت سهام در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران رابطۀ منفی معناداری داشته باش. اما دو متغیر بازدۀ حقوق صاحبان سهام و اهرم مالی رابطۀ معناداری را با ریسک سقوط قیمت سهام در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران رابطۀ معناداری نداشته باشد. نتایج پژوهش حقیقت) 1392 ( نشان میدهد که سرمایهگذاران نهادی باتوجه به مالکیت بخش قابلتوجهی از سهام شرکتها نفوذ قابل مالحظهای در شرکتهای سرمایهپذیر دارند. حضور سرمایهگذاران نهادی ممکن است به تغییر رفتار شرکتها منجر شود. این امر از فعالیتهای نظارتی این سرمایهگذاران ناشی می شود. وجود سرمایهگذاران نهادی در ساختار مالکیت بر همزمانی قیمت و ریسک سقوط قیمت سهام تأثیر منفی دارد. دیانتی و همکاران) 1391 ( نشان میدهند که وجود سرمایهگذاران نهادی احتمال رخدادن سقوط قیمت سهام را بهصورتی معنادار کاهش میدهد. فرضیههاي پژوهش باتوجه به مبانی اشارهشده و پژوهشهای انجامشده فرضیههای پژوهش به شرح زیر تدوین شد: فرضیۀ اول: تفاوت معناداری بین مراحل چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام وجود دارد. فرضیۀ دوم: تفاوت معناداری بین مراحل چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام باتوجه به عملکرد مالی شرکتها وجود دارد. فرضیۀ سوم: تفاوت معناداری بین مراحل چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام باتوجه به درماندگی مالی شرکتها وجود دارد. متغیرهای پژوهش چرخۀ عمر شرکت آنتوني و رامش) 1992 ( در پژوهش خود برای تفكيك شركتها به مراحل چرخۀ عمر از چهار متغير: رشد فروش مخارج سرمايهاي نسبت سود تقسيمي و سن شركت استفاده کردند. در اين پژوهش تفكيك شركتها به مراحل رشد بلوغ و افول با استفاده از چهار متغير مذكور بهصورت زير است)کرمی و عمرانی 1389(: نخست مقدار هريك از متغيرهاي رشد فروش مخارج سرمايهاي نسبت سود تقسيمي و سن)عمر( شركت براي هر سال شركت محاسبه ميشود. سال شركتها براساس هريك از چهار متغير مذكور و بااستفاده از پنجكهاي آماري در هر صنعت به پنج طبقه تقسيم ميشوند كه باتوجه به قرارگرفتن در پنجك)طبقه( مورد نظر براساس نگارۀ زیر نمرهاي بين 1 تا 5 ميگيرند. سپس براي هر سال شركت نمرهاي مركب بهدست ميآيد كه باتوجه به شرايط زير در يكي از مراحل رشد بلوغ و افول طبقهبندي ميشود: الف درصورتيكه مجموع نمرات بين 16 و 20 باشد در مرحلۀ رشد قرار دارد. ب درصورتيكه مجموع نمرات بين 9 و 15 باشد در مرحلۀ بلوغ قرار دارد. ج درصورتيكه مجموع نمرات بين 4 و 8 باشد در مرحلۀ افول قرار دارد. Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

5 17 چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام با تأکید بر نقش درماندگی مالی و عملکرد مالی مدل چرخۀ عمر شرکت: در فاصلۀ ميانگين بهعالوه 3/2 انحراف معيار و میانگین منهای 3/2 انحراف معیار قرار ميگيرند ازجمله نوسانهاي عادي محسوب ميشود و نوسانهاي خارج از اين فاصله جزء موارد غيرعادي قلمداد میشود. باتوجه با اينكه سقوط قيمت سهام يك نوسان غيرعادي است عدد 3/2 بهعنوان مرز بين نوسانات عادي و غيرعادي مطرح است. در اين پژوهش ريسك سقوط قيمت سهام متغيري مجازي است كه اگر شركت طي سال مالي حداقل يك دورۀ سقوط را تجربه كرده باشد مقدار آن يك و در غير اينصورت صفر خواهد بود)کیم و همکاران 2014(. بازدۀ ماهانۀ خاص شركت با استفاده از رابطۀ زیر محاسبه ميشود: W j,θ = Ln(1 + e j,θ ) رابطۀ 1 در رابطۀ فوق: درماندگی مالی اگر شرکت ورشکسته باشد از متغیر مصنوعی و در غیر این صورت از متغیر مصنوعی 1 استفاده میشود. در این بررسی از مادۀ 141 قانون تجارت بهعنوان معیار تشخیص ورشکستگی استفاده میشود. مادۀ 141 قانون تجارت:»اگر بر اثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایۀ شرکت از میان برود هیئت مدیره مکلف است بالفاصله در مجمع عمومی فوقالعاده صاحبان سهام را دعوت کند تا موضوع انحالل یا بقای شرکت مورد شور و رأی واقع شود. سودآوری از نسبت سود)زیان( خالص بر جمع داراییها بهدست میآید. ریسک سقوط قیمت سهام سقوط قيمت سهام يك تغيير بسيار بزرگ و غيرمعمول در قيمت سهام است كه بدون وقوع يك حادثۀ مهم اقتصادي رخ ميدهد. اين تغييرات بسيار بزرگ بهصورت منفي هستند)چن و همكاران 2001(. برای اندازهگيري اين متغير از معيار هاتن و همكاران) 2009 ( استفاده شده است. براساس پژوهش هاتن و همكاران) 2009 ( دورۀ سقوط در يك سال مالي معين دورهای است که طی آن بازدۀ ماهانۀ خاص شرکت 3/2 انحراف معیار کمتر از میانگین بازدۀ ماهانۀ خاص آن باشد. اساس اين تعريف بر اين مفهوم آماري قرار دارد كه با فرض نرمالبودن توزيع بازدۀ ماهانۀ خالص شركت نوسانهايي كه W= j,θ بازدۀ ماهانۀ خاص شركت j در ماه θ طي سال مالي. = e j,θ بازدۀ باقيماندۀ سهام شركت j در ماه θ عبارت است از باقيماندۀ مدل در رابطۀ زیر: پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395 r j,θ = β 0 + β 1j r m,θ-2 + β 2j r m,θ-1 + β 3j r m,θ + β 4j r m,θ+1 + كه در اين رابطه: β 5j r m,θ+2 + e jt رابطۀ 2 = r j,θ بازده سهام شركت j در ماه θ طي سال مالي. = r m,θ بازده بازار در ماه θ است. براي محاسبۀ بازده ماهانۀ بازار شاخص ابتداي ماه از شاخص پايان ماه كسر و حاصل بر شاخص ابتداي ماه تقسيم ميشود. رابطۀ 2 بااستفاده از روش رگرسيون چندمتغيره و شيوۀ

6 دکتر محسن حمیدیان محمدحسین اسدی مشیزی 18 دادههاي تركيبي برآورد شده و باقيماندۀ آن به شرح رابطۀ 1 برای محاسبۀ بازده ماهانۀ خاص شركت استفاده ميشود. بازدۀ ماهانۀ خاص شركت باتوجه به تعريف مذكور برای اندازهگيري ريسك سقوط آتي قيمت سهام استفاده ميشود. اندازۀ شرکت عبارت است از لگاريتم طبیعی ارزش دفتري كل داراييهاي شركت در پایان سال. اهرم مالی اهرم شرکت متغیر کنترل دیگر پژوهش است که ازطریق فرمول زیر محاسبه میشود: 2. پايان سال مالي شرکتها پايان اسفند و طي سالهاي 1389 تا 1393 تغيير نکرده باشد. 3. سهام شرکتها در طول هريک از سالهاي دورۀ پژوهش در بورس معامله شده باشد و قیمت پایان دوره در دسترس باشد. 4. جزء شرکتهاي سرمايهگذاري و واسطهگري مالي نباشد. مدل آزمون فرضیههای پژوهش در آزمون فرضيههای اين پژوهش برای برازش خط رگرسيون از تكنيك رگرسیون پانلی استفاده شده و آزمونهاي معنيداري براي ضرايب برآوردشده انجام شده است. الگوی آزمون فرضيهها R it =α 0 + α 1 Stage it + α 2 LOSS it + α 3 ZSCORE it + α 4 Stage it LOSS it + α 5 Stage it ZSCORE it + α 6 SIZE it + α 7 LEV it it + e الگوی 1 e it = ψ t + ղ i + ε it الگوی پژوهش متغیر وابسته یا Ri,t ریسک سقوط Stage i,t چرخۀ قیمت سهام شركت i در دورۀ t است. متغیر عمر است که یک متغیر گسستۀ 3 سطحی مرحلۀ رشد مرحلۀ LOSS i,t سودآوری شرکت بلوغ و مرحلۀ افول است. متغیر یا عملکرد مالی شرکت است که اگر برابر یک باشد بهمعنای ZSCORE i,t شاخص سودآوربودن شرکت است. متغیر درماندگی مالی شركت i در دورۀ t است که اگر برابر یک باشد بهمعنای ورشکستهبودن شرکت i در دورۀ t خواهد بود. LEV i,t بهترتیب متغیرهای کنترلی SIZE i,t و متغیرهای اندازه و اهرم مالی شرکت i در دورۀ t است. تمامی آزمونهای این پژوهش بر نمونۀ آماری پژوهش شامل 195 شرکت در دورۀ زمانی 5 ساله از سال 1389 تا 1393 است. باتوجه به اینکه دادههای تابلویی جمعآوریشده بهصورت نامتعادل است حجم نمونه در این پژوهش برابر 504 است. روش آزمون فرضیات در پژوهش حاضر روش پژوهش این پژوهش ازلحاظ روش همبستگی و ازلحاظ هدف کاربردی است. پژوهش حاضر در زمرۀ پژوهشهای توصیفی حسابداری بهشمار می رود. بهعالوه باتوجه به اینکه از اطالعات تاریخی در آزمون فرضیات آن استفاده خواهد شد در گروه تحقیقات غیرآزمایشی طبقهبندی میشود. عالوه بر آن پژوهش حاضر بهلحاظ معرفت شناسی از نوع تجربهگرا سیستم استدالل آن استقرایی و بهلحاظ نوع مطالعه میدانی کتابخانهای بااستفاده از اطالعات تاریخی بهصورت پسرویدادی)یعنی استفاده از اطالعات گذشته( است. جامعۀ آماري این پژوهش شامل شرکتهاي پذيرفتهشده در بورس و اوراق بهادار تهران است. و روش نمونهگیری براساس روش نمونهگیری حذف سیستماتیک است. برای انجام پژوهش نمونۀ آماري از شرکتهاي پذيرفتهشده در بورس و اوراق بهادار طي سالهاي 1389 تا 1393 با درنظرگرفتن معيارهاي زير انتخاب شده است: 1. اطالعات مورد نياز در رابطه با شرکتها از سال 1389 تا 1393 در دسترس باشد. Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

7 19 چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام با تأکید بر نقش درماندگی مالی و عملکرد مالی روش دادههای پانل است که با بهرهگیری از نرمافزارهای EVewis8 ء R3.1 ء SAS 9.4 و EXCEL2010 انجام شده است و باتوجه به خروجيهاي نرمافزار معنيداري روابط بين متغيرها بررسي ميشود. بررسي فرضیههاي آماري فوق ازطريق مقدار احتمال متغيرهاي مستقل و مقايسۀ آن با سطح 0/05 انجام شده است. آمار توصیفی بهطور كلي روشهايي را كه ازطریق آنها ميتوان اطالعات جمعآوريشده را پردازش و خالصه کرد آمار توصيفي مينامند. این نوع آمار صرفا جامعه یا نمونه را توصیف میکند و هدف از آن محاسبۀ پارامترهای جامعه یا نمونۀ پژوهش است. در بخش آمار توصيفي تجزيه و تحليل دادهها با استفاده از شاخصهاي مرکزي همچون ميانگين و ميانه و شاخصهاي پراکندگي انحراف معيار انجام شده است. مقدار میانگین دقیقا نقطۀ تعادل یا مرکز ثقل توزیع قرار میگیرد. انحراف معيار از پارامترهای پراکندگی است و میزان پراکندگي دادهها را نشان ميدهد. بهعالوه فاصلۀ اطمینان 95 درصدی میانگین متغیرهای وابسته و مستقل پژوهش ارائه شده است. فاصلۀ اطمینان % 95 میانگین نشان م یدهد به احتمال 95 درصد میانگین جامعۀ متغیرهای مورد مطالعه در فاصلۀ ارائهشده قرار خواهد داشت. خالصۀ وضعیت آمار توصیفی مربوط به متغیرهای مورد پژوهش در جدول 1 ارائه شده است. آمار توصیفی متغیرهای مستقل موجود در الگوهای مورد مطالعه را نشان م یدهد. میانگین متغیر اندازۀ شرکت 13/6 و میانگین متغیر ریسک سقوط قیمت سهام برابر 0/67 و میانگین متغیر اهرم مالی 0/58 است. جدول 1. آمار توصيفي متغیرهای پژوهش رشد قرار دارند. در این پژوهش 503 شرکت بررسی شدهاند که 62 در نمودار 1 فراوانی نسبی جدول 2 بهصورت نمودار شرکت در مرحلۀ افول و 412 شرکت یعنی % 82 شرکتها میلهای به نمایش گذاشته شده است. در مرحلۀ بلوغ و 29 شرکت یعنی % 6 شرک تها در مرحلۀ جدول 2. توزیع فراوانی چرخه عمر شرکت پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395

8 مشیزی اسدی محمدحسین حمیدیان محسن دکتر 20 شرکتها عمر چرخه میلهای نمودار 1 نمودار و زیانآور تها شرک % 3 یعنی شرکت 13 مطالعه این در که است سودآوری پژوهش این در مطالعه مورد متغیرهای از یکی بودند. سودآور تها شرک % 97 یعنی شرکت 490 سودآور تهای شرک فراوانی توزیع 3. جدول شرکت جدول نتایج براساس است. شده داده نشان پژوهش این در ورشکسته تهای شرک فراوانی توزیع 4 جدول در نبودند. ورشکسته شرکتها % 97 یعنی شرکت 490 و بودند ورشکسته تها شرک % 3 یعنی ورشکستگی فراوانی توزیع 4. جدول Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

9 21 مالی عملکرد و مالی درماندگی نقش بر تأکید با سهام قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ تحلیلی آمار این در سنجش مورد شرکت های انتخاب اینکه به باتوجه یا و انتخاب تصادفی بهصورت مطالعه مورد زمان و پژوهش زمان اثر عامل گفت می توان نظری ازلحاظ است شده ایجاد باید تفاسیر این با که هستند تصادفی شرکت ها اثر عامل و باشند. مدل به واردشده متغیرهای دیگر از ناهمبسته ψ t و ղ i الگوی برآورد روش ψ t و ղ i نبودن یا همبستهبودن به باتوجه الزم آماری نهای آزمو باید است متفاوت پانلی رگرسیون پانلی رگرسیون الگوی برآورد روش کارآترین تشخیص برای شود. مشخص دادههای روش از استفاده آیا شود مشخص اینکه برای آزمون از نه یا بود خواهد کارآمد موردنظر مدل برآورد در پانل اینکه برای 2 هاسمن و 1 پاگان روش به آزمون و مقید F پانلی رگرسیون تلفیقی روش)رگرسیون کدام شود مشخص برآورد برای تصادفی( اثرات پانلی رگرسیون یا و ثابت اثرات است. شده استفاده است مناسبتر احتمال مقدار نیز و 5 جدول مقید F آزمون احتمال مقدار که است 5 درصد از بزرگتر 1 الگوی در پاگان برش آزمون مقادیر به باتوجه را آزمون دو در صفر فرضیۀ گفت میتوان رگرسیون روش از استفاده درنتیجه کرد رد نمیتوان احتمال است. برآورد و برازش برای مناسب و کارآ روشی تلفیقی الگوی در دادند نشان پاگان برش آزمون و مقید F آزمون تلفیقی رگرسیون و ثابت اثرات روش به پانلی رگرسیون 1-4 اینکه به باتوجه هاسمن آزمون ولی نیست کارآیی روش یکسانبودن یعنی دارد 0/05 از بزرگتری احتمال مقدار صفر فرضیۀ و یشود م پذیرفته مقاطع مبدأی از عرض ضریب الگوی گفت میتوان که است شده پذیرفته پاگان برش آزمون تترین مناسب و کارآترین تلفیقی رگرسیون روش به پژوهش است. روش پانلی رگرسیون برآورد روش کارآمدترین و مناسبترین بررسی 5. جدول 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه 1. Breusch Pagan 2. Hausman مربعات کمترین روش به خطی رگرسیون الگوی برازش با 6 جدول نتایج شد. خواهد حاصل 6 جدول نتایج دادهها به عملکرد عمر چرخۀ متغیرهای احتمال مقدار میدهد نشان شرکت)ورشکستگی( محدودیت شرکت)سودآوری( مالی میتوان و است 5 درصد مقدار از کوچکتر شرکت اندازۀ و قیمت سقوط ریسک بر معناداری تأثیر متغیرها این گفت برخالف مالی اهرم متغیر بهعالوه دارند. شرکتها سهام سهام قیمت سقوط ریسک بر معناداری تأثیر شرکتها سایر داشت. نخواهد مطالعه مورد شرکتهای

10 دکتر محسن حمیدیان محمدحسین اسدی مشیزی 22 جدول 6. آزمون معناداری متغیرها برای سنجش فرضیۀ اول تا سوم از روش بررسی میانگین توام بونفرونی 1 استفاده شده است. در جدول 7 آزمون مقایسۀ توام بنفرونی تأثیر چرخۀ عمر بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها نشان داده شده است. باتوجه به جدول 7 میتوان گفت میانگین ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها در مراحل چرخۀ عمر شرکتها تفاوت معناداری دارند و میانگین ریسک سقوط قیمت سهام در مرحلۀ افول دارای بیشترین مقدار است. جدول 7. آزمون مقایسۀ توام بونفرونی چرخۀ عمر در جدول 8 آزمون مقایسۀ توام بنفرونی تأثیر چرخۀ عمر و عملکرد مالی)سودآوربودن شرکت( بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها نشان داده شده است. با توجه به جدول 8 میتوان گفت میانگین ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها در مراحل چرخۀ عمر شرکتها و عملکردهای مالی متفاوت تفاوت معناداری دارند و میانگین ریسک سقوط قیمت سهام در شرکتهای زیانده و مرحلۀ افول دارای بیشترین مقدار است و شرکتهای واقع در مرحلۀ بلوغ و رشد و سودآور در Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring Bonferroni

11 23 چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام با تأکید بر نقش درماندگی مالی و عملکرد مالی گروههای یکسان و دارای کمترین ریسک سقوط قیمت سهام هستند. جدول 8. آزمون مقایسۀ توام بونفرونی چرخۀ عمر* سودآوری شرکت در جدول 9 آزمون مقایسۀ توام بنفرونی تأثیر چرخۀ عمر و محدودیت شرکت)ورشکستهبودن شرکت( بر ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها نشان داده شده است. باتوجه به جدول 9 میتوان گفت میانگین ریسک سقوط قیمت سهام شرکتها در مراحل چرخۀ عمر شرکتها و محدودیت ورشکستگی و عدم ورشکستگی متفاوت تفاوت معناداری دارند و میانگین ریسک سقوط قیمت سهام در شرکتهای ورشکسته و مرحلۀ افول دارای بیشترین مقدار است و شرکتهای واقع در مرحلۀ بلوغ و عدم ورشکسته دارای کمترین ریسک سقوط قیمت سهام هستند. جدول 9. آزمون مقایسۀ توام بونفرونی چرخۀ عمر* ورشکستگی شرکت برای سنجش اعتبار مدل و بررسی مفروضات رگرسیون پانلی الزم است است عالوه بر بررسی عدم وجود همخطی بین متغیرهای مستقل واردشده در مدل آزمو نها و بررس یهایی در ارتباط با نرمالبودن باقیماندهها همسانی واریانسها استقالل باقیماندهها و عدم وجود ریشۀ واحد)روند خطی و زمانی( و عدم وجود همبستگی متوالی و استقالل بین پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395

12 مشیزی اسدی محمدحسین حمیدیان محسن دکتر 24 شود. انجام نیز مقاطع هیستوگرام نمودار از خطا جمالت نرمالبودن بررسی برای نمودار 2 شکل در است. شده استفاده نرمال چندک نمودار و نمودار که است شده داده نشان باقیماندهها هیستوگرام گذاشته نمایش به را نرمال توزیع یک تقریبا هیستوگرام یک روی بر تقریبا نرمال کهای چند نمودار بهعالوه است. الگو باقیماندههای یدهند م نشان که دارند قرار راست خط است. نرمال توزیع دارای 1 الگوی باقیماندههای توزیع نرمالبودن بررسی نمودار 2. نمودار کالسیک رگرسیون آماری مفروضات از دیگر یکی واریانسها درصورتیکه است. باقیماندهها واریانس همسانی کمترین و نیست نااریب خطی برآوردکنندۀ باشند ناهمسان بررسی برای پژوهش این در داشت. نخواهد را واریانس شده استفاده پاگان برش آزمون از واریانسها همسانی آزمون این احتمال مقدار به باتوجه 10(. جدول است)نتایج بر مبنی صفر فرضیۀ است) 0/0795 ( 5 درصد از بزرگتر که الگوی گفت میتوان و شد نخواهد رد واریانس همسانی وجود است. واریانس در همسان پژوهش پژوهش الگوی ههای باقیماند واریانسهای همسانی آزمون 10. جدول پژوهش الگوی باقیماندههای پراکندگی 3 نمودار در است نمایان نمودار در که همانطور است. شده داده نشان است نوسان در 2 تا 2- بازۀ در پژوهش الگوی باقیماندههای و ندارد وجود فرین یا پرت باقیماندۀ تقریبا گفت یتوان م که هستند. همگن پراکندگی در تقریبا باقیماندهها طرفی از پژوهش الگوی باقیماندههای نمودار 3. نمودار Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

13 25 مالی عملکرد و مالی درماندگی نقش بر تأکید با سهام قیمت سقوط ریسک و عمر چرخۀ همبستهنبودن آزمون برای پژوهش این در بهعالوه رگرسیون تحلیل و تجزیه مفروضات از یکی که باقیماندهها دوربین آزمون از میشود نامیده خودهمبستگی و است اولیۀ نتایج به باتوجه است. شده استفاده واتسون) D-W ( بوده 0/024 با برابر واتسون دوربین آمارۀ مقدار مدل برآورد میتوان است 2 به نزدیک واتسون دوربین آمارۀ که آنجا از و بهعالوه هستند. هم از مستقل باقيماندهها گرفت نتیجه باقیماندههای در همبستگی وجود عدم آزمون احتمال براساس همبستگی وجود عدم 11 جدول نتیجۀ طبق پژوهش الگوی است. شده پذیرفته پژوهش الگوی باقیماندههای در پژوهش الگوی باقیماندههای همبستگی آزمون 11. جدول نتیجهگیری و بحث سقوط ریسک و عمر چرخۀ بین رابطۀ پژوهش این در درماندگی و مالی عملکرد نقش درنظرگرفتن با سهام قیمت نشان نتایج شد. بررسی تهران بهادار اوراق بورس در مالی مراحل در شرکتها سهام قیمت سقوط ریسک میانگین داد میانگین و دارد معناداری تفاوت شرکتها عمر چرخۀ مختلف بیشترین دارای افول مرحلۀ در سهام قیمت سقوط ریسک ریسک میانگین که است آن بیانگر نتایج بهعالوه است. مقدار و ورشکسته و زیانده شرکتهای در سهام قیمت سقوط دارند قرار افول مرحلۀ در شرایط این با که شرکتهایی زو کار نتایج با پژوهش این نتایج است. مقدار بیشترین دارای افزايندۀ توضيحي توان داد نشان وی است. همسو )2007( در و مقدار بيشترين داراي افول مرحلۀ در ريسك معيارهاي هستند. مقدار كمترين داراي بلوغ مرحلۀ کاربردی پیشنهادهای تصميمگيرندگان سرمايه بازار فعاالن كليۀ به بورس در بالفعل و بالقوه سرمايهگذاران و مالي تحليلگران قيمت رفتار تبيين بهمنظور ميشود توصيه بهادار اوراق تحليل در تهران بهادار اوراق بورس در شركتها سهام بهادار اوراق و مالي داراييهاي در سرمايهگذاري طرحهاي خالص برآورد و زمانبندي مخاطرات ميزان ارزيابي براي باتوجه خود سرمايهگذاريهاي آتي نقدي جريانهاي به مخاطرهپذيري درجۀ ناهمگن و مختلف سطوح به اهميت درخور و وافر توجه شركت عمر چرخۀ حياتي عامل سهامی انتخاب به مهم عامل اين لحاظ زيرا باشند داشته منجر بازدهي بيشترين و مخاطره كمينه با بهينه و تصميمگيري محيط شفافيت آنكه ضمن میشود میسازد. دوچندان نيز را حاصل نتايج آتی پژوهشهای برای پیشنهادهایی شركتهاي در صنايع تفكيك به حاضر پژوهش انجام 1. بورس در پذيرفتهشده يا وقوع با شركت رشد فرصتهاي بين ارتباط بررسي 2. سهام قيمت سقوط ريسك رويداد وقوع عدم و مختلف صنايع در سهام قيمت سقوط ريسك بررسي 3. آن بر تأثيرگذار عوامل بررسی مرجعها رستمی حیدری محمدجواد بهنمیری زارع احمد احمدپور ریسک بر شرکت ویژگیهای تأثیر بررسی کرامتاهلل. اوراق بورس در پذیرفتهشده سهام)شرکتهای قیمت سقوط 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه

14 دکتر محسن حمیدیان محمدحسین اسدی مشیزی 26 Acharya, V. V. and Pedersen, L. H Asset Pricing with Liquidity Risk, J. Finance. Econ. 77, Adizes, I Organizational Passages: Diagnosing and Treating Life-Cycle Problems in Organizations, Organizational Dynamics 8, Almeida, H. and Campello, M Financial Constraints, Asset Tangibility, and Corporate Investment, Review of Financial Studies 20, An, Heng and Ting Zhang Stock Price Synchronicity, Crash Risk, and Institutional Investors, Journal of Corporate Finance 21, Anthony, J. H. and Ramesh, K Association between Accounting Performance Measures and Stock Prices: A Test of the Life Cycle Hypothesis, Journal of Accounting and Finance, 8, Baath, H A Survey Aiming to Test the Legitimacy of the Marketing Product Life Cycle Concept. University of Hallstand. Beber, A. and Pagano, M Short-Selling Bans around theworld: Evidence from the Crisis, Journal of Finance 68, Che, Z. H Pricing Strategy and Reserved Capacity Plan based on Product Life Cycle and Production Function on LCD TV Manufacturer, Expert System with Application 42(3), Chen, J.; Hong, H.; Stein, J Forecasting Crashes: Trading Volume, Past Returns, and Conditional Skewness in Stock Prices, Journal of Financial Economics 61, بهادار تهران(. بورس اوراق بهادار سال هفتم زمستان 1393 شماره 28. ثقفی علی و آقایی محمدعلی »رفتار سود حسابداری«. بررسیهای حسابداری ش 9 ص جهانخانی علی و پارسائیان علی فرهنگ اصطالحات مالی. چاپ اول. تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای بازرگانی. حقیقت آرزو تأثیر سرمایهگذاری نهادی بر همزمانی قیمت و ریسک سقوط قیمت سهام)پایاننامۀ کارشناسی ارشد( دانشگاه اصفهان. دارابي ر. و كريمي ا »تأثير نرخ رشد داراييهاي ثابت بر بازدۀ سهام«پژوهشنامة حسابداري مالي و حسابرسی ش 2 ص دیانتی زهرا مرادزاده مهدی محمودی سعید »بررسی تأثیر سرمایهگذاران نهادی بر کاهش ریسک سقوط)ریزش( ارزش سهام«فصلنامۀ دانش سرمایهگذاری ش 2. رستمی وهاب سیدی امیر سلمانیان لیدا »چرخۀ عمر شرکت و معیارهای ارزیابی عملکرد«دانش حسابداری مالی ش 1 ص فروغی داریوش و قاسمزاده پیمان »تأثير اطمينان بيش از حد مديريت بر ريسك سقوط آتي قيمت سهام«دانش حسابداری مالی دورۀ دوم ش 2 ص فروغی داریوش میرزایی منوچهر رسائیان امیر »تأثیر فرار مالیاتی بر ریسک سقوط آتی قیمت سهام در شرکتهای پذیرفتهشدۀ بورس اوراق بهادار تهران«پژوهشنامۀ مالیات سال 20 ص کرمی غالمرضا عمرانی حامد »تأثیر چرخهی عمر شرکت و محافظهکاری بر ارزش شرکت«بررسی های حسابداری و حسابرسی شماره 1 دوره 17. نمازی محمد و زارع بهروز »کاربرد تئوری اطالعات در تعیین ریسک سیستماتیک مطالعۀ موردی: شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران«بررسیهای حسابداری و حسابرسی ش 2 ص Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

15 27 چرخۀ عمر و ریسک سقوط قیمت سهام با تأکید بر نقش درماندگی مالی و عملکرد مالی Available at: www. ssrn. com. Kim, J. B.; Wang, Z.; Zhang, L CEO Overconfidence and Stock Price Crash Risk, Working Paper, available at: com. Kolasinski, A. C.; Reed, A. V.; Thornock, J. R Can Short Restrictions Result in More Informed Short Selling? Evidence from the 2008 Regulations, Financial Management (forthcoming). Leuz, C. and Verrecchia, R Economic Consequences of Increased Disclosure, Journal of Accounting Research 38, Lins, K.V.; Strickland, D.; Zenner, M Do Non- U.S. Firms Issue Equity on U.S. Stock Exchanges to Relax Capital Constraints?, Journal of Financial and Quantitative Analysis 40, Navissi, Farshid and Naiker, Vic Institutional Ownership and Corporate Value, Managerial Finance 32(3), Nguyen, H., Chen, H Institutional Herding Chen, J.; Hong, H.; Stein, J Forecasting Crashes: Trading Volume, Past Returns, and Conditional Skewness in Stock Prices, Journal of Financial Economics 61, Dickinson, V Cash Flow Patterns as a Proxy for Firm Life Cycle, University of Mississippi, Gordon, J. and Walter, Alexander Fundamental of Investments. Prentice-Hall Of India. Gul, F, Lynn, S and Tsui, J. 2002, Audit Quality, Management Ownership, and the Informativeness of Accounting Earnings, Journal of Accounting, Auditing and Finance, vol. 17, no. 1, pp Hong, H. and Stein, J. C Differences of Opinion, Short-Sales Constraints, and Market Crashes, The Review of Financial Studies 16, Hughes, J. and Liu, J Information, Diversification and the Cost of Capital, Account. Rev. 82, Hutton, A. P.; Marcus, A. J.; Tehranian, H پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395 and its impact on stock prices, University of Florida & Baltimore. Sadka, R Momentum and Post-Earnings- Announcement Drift Anomalies: The Role of Liquidity Risk, J. Finance. Econ. 80, Steffens, P.; Davidsson, P.; Fitzsimmons, J Performance Configurations over Time: Implications for Growth and Profit Oriented Strategies, Entrepreneurship Theory and Practice 33(1), Wei, J. K. C. and Zhang, Y Ownership Structure, Cash Flow and Capital Investment: Opaque Financial Reports, R2, and Crash Risk, Journal of Financial Economics 94, Jin, L. and Myers, C. S R2 around the World: New Theory and New Tests, Journal of Financial Economics 79, Jones, C. M Shorting Restrictions: Revisiting the 1930s, Finance Rev. 47, Kallunki, J. and Silvola, H The Effect of Organizational Life Cycle Stage on the Use of Activity Based Costing, Management Accounting Research 19, Kim, J. B. and Zhang, L Does Accounting Evidence from East Asian Economies before the Conservatism Reduce Stock Price Crash Risk?

16 دکتر محسن حمیدیان محمدحسین اسدی مشیزی 28 Financial Crisis, Journal of Corporate Finance 14, Xu, Bixi Life Cycle Effect on the Value Relevance of Common Risk Factor, Review of Accounting and Finance 6, Xu, Nianhang; Xiaorong, Li; Qingbo Yuan; Kam C. Chan Excess Perks and Stock Price Crash Risk: Evidence from China, Journal of Corporate Finance 25, Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016