2. مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش اغلب بهدنبال به حداکثر رساندن بازدۀ سرمایهگذاری خود هستند. اهمیت پژوهش حاضر در کشف ارتباط بین رابطۀ

Transcript

1 کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه شاپا: 79 تا 67 صفحه 1395( )بهار سیزدهم شماره هفتم سال عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و 2 پرست حق ثمینه 1* صراف فاطمه دکتر 94/11/28 پذیرش: تاریخ 94/10/19 دریافت: تاریخ چکیده است. تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ بررسی پژوهش این از هدف مورد نمونۀ است. شده بررسي فروش رشد و سرمایه هزینۀ شرکت سن شرکت اندازۀ جنبۀ از شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای راستا اين در نتایج است سالهاي طي تهران بهادار اوراق بورس در پذيرفتهشده شركتهاي ميان از شركت سال 495 از متشكل مطالعه هک بهطوری دارد وجود معناداری رابطۀ شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد جریانهای خالص بین که بود آن از حاکی پژوهش دارند بااليي فروش رشد و سرمايهاي مخارج كه شركتهايي متفاوت اقتصادي زيانهاي به نسبت اقتصادي سودهاي دربارة آنها درك دامنۀ زيرا داد خواهند نشان را بيشتري عملياتي نقد جريان رقابتي بازارهاي در آن پايداري و ثبات شركت اندازة افزايش با مييابد. كاهش شركت اندازة و عمر با هماهنگ عملياتي نقد جريانهاي است. شد. خواهد محدود نيز آن نوسانهاي و كاسته نقدي جريانهاي زماني تغييرات از و میکند رشد سرمایه. هزینۀ شرکت عمر شرکت اندازۀ شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای عملیاتی نقد وجوه جریان کلیدواژهها: نظر از را اطالعات اين آنكه بدون ميكنند استفاده حسابداري يا و كنند تعديل حسابداري روشهاي در انجامشده تغييرات 1982(. 3 باشند)هندريكسون داشته توجهي آن محاسبۀ نحوۀ به ازقبيل گوناگوني مراحل خود عمر طي در شركت يك مراحل اين بين ميگذارد. پشتسر را افول و بلوغ رشد ظهور در است. مالحظهاي درخور جايگاه دارای بلوغ و رشد مرحلۀ نقد وجوه ميپردازد. خود توسعۀ و بسط به شركت رشد مرحلۀ سرمايهگذاري و مولد سرمايهاي داراييهاي خريد به را خود ديگر طرف از ميرساند. مصرف به گردش در سرمايۀ در مقدمه 1. منابع تأمينكنندگان اصليترين بهعنوان سرمايهگذاران شركتها از درست و كامل اطالعات خواهان شركتها كه ميشود فرض چنين سرمايه كارآي بازارهاي در هستنند. اثرات و جذب افراد ازطریق بهسرعت موجود اطالعات كليۀ افراد قضاوت يعني ميشود. منعكس بهادار اوراق قيمت در آن مييابد. تجسم بهادار اوراق قيمتهاي در آنان تصميمهاي و میکند. پیدا انعکاس مالي صورتهاي در حسابداري اطالعات اطالعات از يكنواخت و ثابت بهطور هميشه سرمايهگذاران aznyoub@yahoo.com مسئول: نویسنده الکترونیکی پست جنوب تهران - واحد اسالمی آزاد دانشگاه حسابداری و اقتصاد دانشکده استادیار. * 1 saminehqprst@gmail.com جنوب تهران - واحد اسالمی آزاد دانشگاه حسابداری و اقتصاد دانشکده حسابداری ارشد کارشناسی Hendriksen, E.

2 دکتر فاطمه صراف ثمینه حق پرست 68 داراي بازدۀ سرمايهگذاري بااليي نيز هست. شركتهايي كه مرحلۀ بلوغ خود را سپري ميكنند از داراييهاي موجود خود جريان نقدي ايجاد ميكنند و داراي بازدۀ متعادلي هستند. بنابراين ارتباط بين بازده و جريانهاي نقدي عملياتي در طي مراحل چرخۀ عمر شركت گوناگون است. اين ارتباط باتوجه به خوش خبر بودن و بد خبر بودن محيط فعاليت اقتصادي نيز تعديل ميشود )كلينز و همكاران 2012(. چرخۀ عمر شركت ازجمله مفاهيمي است كه طي چند دهۀ اخير وارد حوزههاي گوناگون مرتبط با شركت شده است)يان 2010(. در ادبيات مربوط به رشد و توسعۀ شركت دو نوع رهيافت مكانيكي و ارگانيكي به رشد و توسعۀ شركت وجود دارد)خوارزمي 1381 علوي 138(. درحاليكه در رهيافت مكانيكي شركت مانند يك ماشين تصور میشود و داراي رشد و توسعه نیست در رهيافت ارگانيك شركت همانند موجودي زنده قلمداد ميشود كه داراي رشد و توسعه است)گارنر 1965(. برمبناي رهيافت ارگانيك میتوان بيان داشت كه شركت داراي چرخۀ عمر منحصر به فرد خود است. بر اين اساس از اين مفهوم در مطالعات و پژوهشهاي حوزۀ علوم انساني ازجمله اقتصاد خرد مديريت حسابداري و مالي استفاده شد)يان 2010(. محتواي عمدۀ اين پژوهشها بر وجود مراحل گوناگون در چرخۀ عمر شركت و ويژگيهاي منحصر به فرد هر مرحله از مرحلۀ ديگر استوار است)كالونگي و سيلوال 2008 كاو 2012(. سرعت توسعۀ فنآوری گسترش ارتباطات اتصال بازارهای کشورها به یکدیگر و نظایر آنها موجب وسیعترشدن گسترههای عملیاتی و درنتیجه پیچیدهترشدن محیطهای اقتصادی و سرمایهگذاری شده که درنتیجۀ آن امر تصمیمگیری اقتصادی به موضوعی تبدیل شده که انجام آن روز به روز مشکلتر و نیازمند داشتن اطالعات و توانمندیهایی باالتر برای تصمیمگیرندگان است. طبیعی است که در چنین فضای آکنده از رقابت و تغییر تصمیمگیریهای اقتصادی نیز هرچه بیشتر متکی بر دانش و اطالعات شده و از جنبههای تصادفی و غیرمنطقی فاصله میگیرد. در این میان پایه و اساس بسیاری از تصمیمگیریهای اقتصادی استفادهکنندگان را میتوان اطالعات مالی و حسابداری و بهویژه صورتهای مالی اساسی دانست. از بین استفادهکنندگان از اطالعات حسابداری سرمایهگذاران مهمترین بهرهوران تلقی میشوند)كاو 2012(. بر این اساس اطالعات حسابداری میتواند سرمایهگذاران را برای پیشبینی رویدادهای آتی یاری دهد. سرمایهگذاران اغلب بهدنبال به حداکثر رساندن بازدۀ سرمایهگذاری خود هستند. اهمیت پژوهش حاضر در کشف ارتباط بین رابطۀ بین جریان وجوه نقد عملیاتی و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکتها و نیز عوامل تأثیرگذار بر این رابطه بهمنظور کمک به استفادهکنندگان از صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات بهینه است)بال و همكاران 2012(. در راستای پاسخ به این سؤال که آیا بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت رابطۀ معنادار وجود دارد یا نه در بخش دوم مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش در بخش سوم روششناسی و فرضیههای پژوهش در بخش چهارم تجزیه و تحلیل اطالعات و آزمون فرضیهها و در بخش پنجم بحث و نتیجهگیری ارائه خواهد شد. 2. مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش وجه نقد در ارتباط با سرمایه و سود به این دلیل حایز اهمیت است که معرف قدرت خریدی است که میتوان در اقتصاد بازار به اشخاص یا مؤسسات دیگر انتقال داد تا آنها بتوانند آن را به مصرف تهیۀ کاالها و خدمات مورد نیاز خود برسانند. بنابراین بسیاری از اندازهگیریهای حسابداری بر گردش وجوه نقد در گذشته حال و انتظارات آینده مبتنی است. درآمد فروش معموال برمبنای وجوه نقد خالصی اندازه گیری میشود که انتظار میرود از فروش کاالها یا خدمات تحصیل شود)شباهنگ 86( استفادهکنندگان صورتهای مالی نیازمند اطالعات درخصوص چگونگی ایجاد و مصرف وجه نقد ازطریق واحد تجاری هستند. این نیاز صرفنظر از ماهیت فعالیتهای واحد تجاری چراکه علیرغم تفاوت این واحدها ازلحاظ Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

3 69 تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ را نقدی سود پرداخت شروع دوره این طول در شرکت دالیل از عمدتا نقد وجه به نیازها درآمدزا اصلی فعالیتهای 52( کیت و 11 )روث میکند غیرممکن تجاری واحدهای دیگر عبارت به میشود. ناشی مشابهی شرکت های اندازۀ از بیش شرکت اندازۀ رشد مرحلۀ در سهام سود پرداخت و تعهدات تسویۀ عملیات هدایت برای به نسبت نیز درآمدها و فروش میزان است ظهور مرحلۀ در واحد یک در نقدی جریانهای دارند. نیاز نقد وجه به تماما داراییهای در بیشتر نیز مالی منابع است. بیشتر ظهور مرحلۀ اندازهگیریهای که است رویدادهایی اساسیترین از تجاری این در تقسیمی سود نسبت است. شده سرمایهگذاری مولد میشود تصور چنین و میپذیرد انجام آنها براساس حسابداری است. نوسان در % و 50 % 10 بین معموال شرکتها از طیف همین بر را تصمیماتشان نیز سرمایهگذاران و بستانکاران که مالی تأمین هزینۀ نرخ بر موارد اغلب در نیز داخلی بازدۀ نرخ 30( میکنند)حسینی اتخاذ اساس است. برقرار )IRR > )K رابطۀ دیگر عبارت به دارد. فزونی تأثیر دربارۀ پژوهشگران از برخی حسابداری حوزۀ در مییابد کاهش بعد به شروع مرحلۀ از اگرچه تجاری ریسک بررسی حسابداری اطالعات بر شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای 54( کیت و است)روث باال رشد دورۀ در هنوز 2004( 4 )جنکینر 1998( 3 )بلک 1992( 2 ورامش کردهاند)آنتونی 1 را متعادلی و باثبات فروش شرکتها بلوغ مرحلۀ در برای را مرحله چهار پژوهشگران این 1996(. 5 )سوجیانیس ازطریق موارد اکثر در نقد وجوه به نیاز و میکنند تجربه تبیین زیر شرح به شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای توصیف شرکتها این داراییهای میزان میشود. تأمین داخلی منابع کردهاند: بوده رشد مرحلۀ در شرکتهای اندازۀ از بیش تناسب به نیز 6 ظهور یا تولد مرحلۀ - 50 بین معموال شرکتها این در نیز تقسیمی سود نسبت و 7 رشد مرحلۀ - کاهش و نقدینگی وفور بهدلیل است. نوسان در % 100 و % 8 بلوغ مرحلۀ - بازدۀ نرخ معموال خارج از مالی منابع تأمین سیاست به اتکا 9 سکون یا افول مرحلۀ - مالی تأمین نرخ از بیش یا معادل شرکت ها این در داخلی در شرکت( داراییها)اندازۀ میزان معموال ظهور مرحلۀ در 1386 است)دهدار برقرار )IRR )K رابطۀ عبارتی به است فعالیتهای از حاصل نقدی جریانهای دارد. قرار نازلی سطح چون مییابد کاهش تجاری ریسک سطح واضح بهطور 96(. مالی تأمین برای شرکتها و است پایین سودآوری و عملیاتی این در موفقیتآمیز بهطور توسعه از دیگری مرحلۀ دوباره نسبت دارند. نیاز باالیی نقدینگی به رشد فرصتهای تحقق و 102( میشود)دهدار کامل مرحله و بوده % 10 حداکثر معموال شرکتها این در تقسیمی سود تفکیک برای خود پژوهش در )1992( رامش و آنتونی به است. ناچیز مالی تأمین نرخ با قیاس در 10 داخلی بازدۀ نرخ متغیر: چهار از عمر چرخۀ مختلف مراحل به شرکتها در 56( است)دهدار برقرار )IRR )K رابطۀ عبارتی و تقسیمی سود نسبت سرمایهای مخارج فروش رشد است. تجاری ریسک سطح باالترین دارای شرکت مرحله این به شركتها تفكيك مبنای کردند. استفاده شرکت سن)عمر( را سرمایهگذاران از عده آن تنها شرکت باالی کلی ریسک مورد رويههای مشابه نيز پژوهش اين در عمر چرخۀ مراحل ریسک چنین پذیرش آمادگی که کرد خواهد جذب خود به اين در اما است. رامش و آنتونی پژوهشهای در استفاده انتظار متناسب بهطور آنها درنتیجه و باشند داشته را باالیی سهام فروش( و معامله)خريد غيرفعالبودن بهعلت پژوهش منفی نقدی جریانات چون داشت خواهند نیز را باالیی بازده 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه 1. Antoni 2. Ramesh 3. Black 4. Jenkins 5. Sugianis 6. Start-up or Emerging Stage 7. Grow up or Growth Stage 8. Maturity or Stability Stage 9. Decline or Stagnation Stage 10. Internal rate of return 11. Ross 12. Ckit

4 پرست حق ثمینه صراف فاطمه دکتر 70 بهصورت عمر چرخۀ نوظهور شركتهای بودن غيربورسی يا ظهور مرحلۀ از و شده تعريف افول و بلوغ رشد مرحلۀ سه است. شده صرفنظر زیر شرح به زمینه این در انجامگرفته پژوهشهای برخی است: خارجی پیشینۀ 1-2. و زندگی چرخۀ تئوری اورالرحمان) 2015 ( شیک سلطانه سود تقسیم سیاست شواهد و نقد وجوه جریان رایگان فرضیۀ این از حاکی پژوهش نتایج و است کرده بررسی را تایلند در جریانهای با سودآورتر و بزرگتر شرکتهای در که است سهام صاحبان حقوق به درآمد حفظ به تمایل باالتر آزاد نقدی است. بیشتر سهام سود پرداخت و نقد وجوه جریان همکاران) 2015 ( و کلنسا دبلیو دانیل محافظهکاری بر مبتنی سود اندازهگیری در آن اثر و عملیاتی که است این از حاکی نتایج و کردهاند بررسی را مشروط رشد سن مخارج اندازه شامل بنگاهها عمر چرخۀ مرحلۀ مشخص تجربی تنظیمات سه از بااستفاده است. سرمایه و مرحلۀ در که شرکتهایی عملیاتی نقد جریان که میشود اب که میکنند. رفتار محافظهکارانهتر دارند قرار رشد چرخۀ است. ارتباط در بنگاه عمر چرخه مرحلۀ دكتری درجۀ كسب پایاننامۀ در )2013( 1 چائو هی شن انعطافپذیری و سرمایه ساختار نقد وجه نگهداشت بین رابطۀ این انجام برای نیاز مورد اطالعات است. کرده بررسی را مالی بین سالهای برای بورسی شرکتهای دیتابیسهای از پژوهش پژوهش این نتایج است. شده تحلیل تجزیهو عوامل مهمترین از یکی مالی انعطافپذیری كه داد نشان انعطافپذیری بهعالوه است. سرمایه ساختار تعیینکنندۀ خارجی انعطافپذیری و داخلی انعطافپذیری جزء دو از مالی شواهد داخلی انعطافپذیری دربارۀ است. شده اندازهگیری و نقد وجه نگهداشت بین قابلتوجهی اثرات که داد نشان ظرفیت هنگامیکه باید شرکتها و دارد وجود بدهی ظرفیت باشند. داشته نقدینگی کاهش مییابد افزایش بدهی قيمتگذاري مدل پژوهش اين در )2013( 3 اهارو و 2 السي اطالعات عامل دو هر كه شد داده توسعه بهگونهاي داراييها بود. اثرگذار داراييها بازدۀ بر خصوصي اطالعات و عمومي اطالعاتي ساختار بين ارتباطي حلقۀ پژوهش اين تحليلهاي اين نتايج ميسازد. برقرار شركت سرمايۀ هزينۀ و شركت نگهداري براي سرمايهگذاران كه ميدهد نشان پژوهش باشد داشته وجود خصوصي اطالعات كه شرايطي در سهام باالتر بازدۀ نرخهاي ميکنند. تقاضا را باالتري بازدۀ نرخ باعث خصوصي اطالعات كه است واقعيت اين نشاندهندۀ نگهداري براي نامطلع سرمايهگذاران ريسك رفتن باالتر بود خواهند قادر بيشتر مطلع سهامداران چراكه است سهام سازند. سازگار جديد اطالعات با را خود سرمايهگذاري سبد شد مشخص پژوهش اين در كه مفاهيمي مهمترين از يكي و دقت بر تأثيرگذاشتن ازطريق ميتوانند شركتها كه بود اين خود سرمايۀ هزينۀ خود سهامداران دست در اطالعات مقدار دهند. قرار تحتتأثير را تقارن عدم ارتباط بررسي به همكاران) 2012 ( و كلينز عمر چرخۀ مراحل طي در عملياتي نقدي جريانهاي زماني هك شركتهايي که رسیدهاند نتیجه این به و پرداختهاند شركت شركتهايي به نسبت هستند خود عمر چرخۀ اوليۀ مراحل در عدم دارای دارند قرار خود عمر چرخۀ بعدي مراحل در كه. هستند بيشتري عملياتي نقدي جريان زماني تقارن سود پرداخت نوع و شركت عمر چرخۀ استپانيان) 2012 ( که است این از حاکی نتایج و است کرده بررسی را سهام و است محتمل بسيار سريع رشد مرحلۀ در سهام بازخريد پرداخت است. سرمايهگذاران براي شركت كيفيت عالمت مييابد افزايش بالغ شركتهاي در سهامداران به نقدي سود به نسبت شركت اندازۀ حفظ يا گسترش براي مديران تمايل و تركيبي استفادۀ سرانجام میکند. پیدا افزايش سهامداران رفاه بالغتر كه شركتهايي در سهام بازخريد و نقدي سود از چرخۀ كه ميدهد نشان پژوهش اين میشود. انجام هستند 1. SHEN HWEE CHUA 2. Easley, D. 3. M. O Hara. Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

5 71 تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ روشهاي انتخاب براي داليل مهمترين از شركت عمر است. سهام سود پرداخت نقدشوندگی آيا اینکه دربارۀ )2012( 2 ورونکو و 1 لشوسکی مهم عوامل از يکی شرکت ارزش و اندازه با همراه سهام نتايج دادهاند. انجام بررسی است سهام بازدۀ بر تأثیرگذار و میرود انتظار آنچه برخالف میدهد نشان آنان بررسیهای شرکت اندازۀ و سهام ارزش با مقايسه در سهام نقدشوندگی ندارد. سهام بازدۀ بر معنیداری تأثیر داخلی پیشینۀ 2-2. زندگی چرخۀ تأثیر همکاران) 1394 ( و حیدرپور فرزانه رد فهرستشده شرکتهای از عملیاتی نقدی جریانهای در پژوهش این در کردند. بررسی را تهران بهادار اوراق بورس بهعنوان تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده شرکت 74 انتخاب سالهای طول در آماری جامعۀ سطح در شد. انجام چندگانه رگرسیون مدل از بااستفاده و اثرات که میدهد نشان پژوهش یافتههای درصد 95 اطمینان ارتباط یک بهعنوان عملیاتی نقدی جریان در شرکت زندگی جریان با آن خواص و زندگی چرخۀ بین معنیدار و مثبت دارد. وجود عملیاتی نقدی را بازده و سودآوري رابطۀ همكاران) 1390 ( و رحماني نتايج کردهاند. بررسی شركت اندازۀ و عمر چرخۀ به باتوجه اندازۀ و عمر چرخۀ متغيرهاي كه است آن از حاكي پژوهش بازده و سودآوري بين رابطۀ در تأثيرگذار عوامل شركت ميشوند. تعديلشده تعيين ضريب افزايش باعث و هستند تأثیر دیگر پژوهشی در عمراني) 1389 ( و كرمي ارزش بر محافظهکاری و شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای نشان پژوهش این از حاصل نتايج کردند. بررسی را شرکت خالص به بيشتری )وزن( اهمیت سرمايهگذاران كه میدهد شركتهای غيرعادی عملياتی سود و عملياتی داراييهای افول و بلوغ مراحل در شركتهای به نسبت رشد مرحلۀ در رشد مراحل در كه میدهد نشان نتايج بهعالوه میدهند. خالص به بيشتری اهميت)وزن( سرمايهگذاران بلوغ و شركتهای غيرعادی عملياتی سود و عملياتی داراييهای رويههای از كه شركتهايی تا میدهند محافظهكار عكس افول مرحلۀ در و میكنند استفاده متهورانه حسابداری. است. صادق موضوع اين پیشبینی مدلهای پژوهشی در فدائی) 1387 ( و ثقفی آنان پژوهشهای نتایج کردند. بررسی را نقدی جریانهای میشود استفاده تعهدی اقالم از مدلهاییکه در داد نشان نقدی جریانهای برمبنای تنها که مدلهایی به نسبت دارد. وجود باالتری پیشبینی قابلیت هستند عملیاتی توضيحی توان بر عمر چرخۀ تأثير دهدار) 1386 ( کرده بررسی را نقدی جريانهای و سود اجزای افزايندۀ بلوغ و رشد مراحل در كه میدهد نشان وی يافتههای است. قياس در تعهدی اقالم و سود بر مبتنی ارزشگذاری الگوهای سرمايهگذاری عملياتی نقدی جريانهای بر مبتنی الگوهای با و هستند بيشتری افزايندۀ توضيحی توان حاوی مالی تأمين و است. صادق موضوع اين عكس افول مرحلۀ در روششناسی 3. روش نظر از و کاربردی هدف نظر از پژوهش این پژوهش این در میشود. محسوب همبستگی توصیفی به مرکب خطی رگرسیون روش از فرضیهها آزمون بهمنظور است. شده استفاده Data Panel یا ترکیبی روش منتخبی شرکت 99 دربرگيرندۀ پژوهش اين آماري جامعۀ اوراق بورس در 1393 پايان تا 1389 سالهاي طي که است شرکت- 495 به ما مشاهدات بنابراین داشتهاند فعاليت بهادار انتخاب زیر ویژگیهای با بورسی منتخب شرکتهای رسید. شدند: اوراق بورس در 1389 سال ابتدای از که شرکتهایی 1. پژوهش زمانی قلمرو در و باشند شده پذیرفته تهران بهادار باشند. فعال ختم اسفندماه پایان به آنها مالی سال که شرکتهایی 2. شود. مالی واسطهگری صنایع عضو که شرکتهایی بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه 1. Lischewski 2. Voronkova

6 پرست حق ثمینه صراف فاطمه دکتر 72 ماهیت در تفاوت به بانکها)باتوجه و بیمهها سرمایهگذاریها نباشند. فعالیت( تغییر 1393 تا 1389 زمانی بازۀ طی نباید شرکتها 4. مورد دادههای همگنبودن باشند)برای داشته مالی سال در کشور بر حاکم اقتصادی شرایط و تحریمها به باتوجه و بررسی بورسی( شرکتهای آن بهتبع و باشند. نداشته ماه 6 از بیش معامالتی وقفۀ شرکتها 5. باشد. شده حسابرسی آنها مالی صورتهای 6. پژوهش فرضيههای آزمون برای نیاز مورد دادههاي پذیرفتهشده شرکتهای مالی صورتهای به مراجعه ازطریق»رهآورد اطالعاتی بانک از و تهران بهادار اوراق بورس در ناشران اطالعرسانی جامع سیستمهای و کدال شبکۀ نوین«پیشینۀ بررسی و نظری مبانی مطالعۀ برای و شده گردآوری و کتابها از بهرهگیری با کتابخانهای روش از پژوهش توصیفی آمار از شد. استفاده التین و فارسی تخصصی مقاالت انحراف میانه میانگین فراوانی توزیع جدول شامل که توصیف برای است کشیدگی ضریب و چولگی ضریب معیار اطالعات تحليل و تجزيه و مدل متغیرهای طبقهبندی و جداول رسم نیز و استنباطي آمار آزمونهای از گردآوريشده EXCEL نرمافزارهای از منظور این به که است شده استفاده شد. استفاده Eviews8 و پژوهش فرضیههای 3-2. دربارۀ مقدماتی مطالعات و پژوهش مسئلۀ بررسی از پس که: سوال این به ممکن پاسخهای ویژگیهای و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين آیا زیر فرضیههای دارد وجود معنادار رابطۀ شرکت عمر چرخۀ شدهاند: تدوین اصلي فرضيۀ ویژگیهای و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار رابطۀ شرکت عمر چرخۀ فرعي فرضيههاي شرکت اندازۀ و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ شرکت اندازۀ و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ SIZE it = β 0 +β 1 CFP it +β 2 LEV it +β 3 NDPS it +e it رابطۀ شرکت سن و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت AGE it = β 0 +β 1 CFP it +β 2 LEV it +β 3 NDPS it +e it سرمایه هزینۀ و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ CAPEX it = β 0 +β 1 CFP it +β 2 LEV it +β 3 NDPS it +e it فروش رشد و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ شرکت RG it = β 0 +β 1 CFP it +β 2 LEV it +β 3 NDPS it +e it و پژوهش کنترلی و مستقل وابسته متغیرهای معرفی است: زیر شرح به هرکدام اندازهگیری و محاسبه نحوۀ Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

7 73 تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ آزمون و اطالعات تحلیل و تجزیه 4. ضیهها فر استخراجشده اطالعات حاضر پژوهش در اينكه باتوجه هدف كه است کنترلی و مستقل وابسته متغير بر مشتمل وابسته متغيرهای بر مستقل متغيرهاي تأثير بررسي پژوهش براي روش مناسبترين رگرسيون تحليل بنابراين است مقياس حاضر تحقيق در است. پژوهش فرضيه هاي آزمون متغيرهاي بين رابطۀ و نسبتي پژوهش متغيرهاي اندازه گيري بين خطي رابطۀ بررسي براي است. خطي وابسته و مستقل رگرسيون كلي ضريب آزمون از وابسته و مستقل متغيرهاي مستقل متغیر تأثیر بررسی برای درنهایت است. شده استفاده مدل متغيرهاي توصيفي آمار جدول است. شده استفاده رگرسیون تحلیل از وابسته متغیرهای بر فرضیههای ماهیت نیز و موجود پژوهش ادبیات به باتوجه شده استفاده ترکیبی دادههای از پژوهش این در تحقیق اثرات با تابلویی یا مناسب)تلفیقی مدل تعیین برای است. چاو) F آزمونهای از فرضیات آزمون برای و تصادفی( یا ثابت بررسی برای بهعالوه است. شده استفاده هاسمن و لیمر( و خطاها واریانس همسانبودن متغیرها توزیع نرمالبودن و وایت آزمون برا جارکو آمارۀ از بهترتیب: خطاها استقالل شد. خواهد استفاده واتسون دوربین آمارۀ توصیفی آمار 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه

8 دکتر فاطمه صراف ثمینه حق پرست 74 تجزیه و تحلیل فرضیهها فرضیۀ اصلی بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت رابطۀ معنادار وجود دارد. این فرضیه براساس فرضیات فرعی زیر مورد آزمون قرار می گیرد. فرضیه فرعی اول: بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و اندازۀ شرکت رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد. باتوجه به نتایج حاصل از آزمون مدل رگرسيون به شرح جدول فوق مشاهده میشود که مقدارP-Value مربوط به آمارۀ Fء (F-statistic) prob كه بيانگر معنيداربودن كل رگرسيون است برابر 0/000 بوده و حاكي از آن است كه مدل در سطح اطمينان 95 درصد معنادار است. ضريب تعيين تعدیلشدۀ R 2 برابر 0/ بوده و بيانگر اين مطلب است كه تقريبا % 99 از تغييرات متغير وابسته با متغيرهاي مستقل مدل قابل تبيين است و نیز آمارۀ دوربین واتسون 1/ است که این مقدار بین 1/5 تا 2/5 است و نشاندهندۀ عدم خودهمبستگی بین متغیرها است. همانگونه که در جدول فوق مالحظه میشود ضریب متغیر مستقل خالص جريانهاي نقدي عملياتي برابر با 0/ و عدد معناداری )Prob( آن 0/0000 است. باتوجه به آمارۀ t وp-Value اين متغير نتايج نشانگر معنيداري اين ضريب در سطح خطاي 5 درصد است. اين يافتهها نشان ميدهد كه بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و اندازۀ شرکت رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد. فرضیۀ فرعی دوم: بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و سن شرکت رابطۀ مثبت و معنادار وجود دارد. Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

9 75 تهران بهادار اوراق بورس در شرکت عمر چرخۀ ویژگیهای و عملیاتی نقد وجوه جریان بین رابطۀ شرح به رگرسيون مدل آزمون از حاصل نتایج به باتوجه به مربوط P-Value مقدار که میشود مشاهده فوق جدول كل معني داربودن بيانگر كه (prob (F-statistic)) Fء آمارۀ كه است آن از حاكي و بوده 0/000 برابر است رگرسيون تعيين ضريب است. معنادار درصد 95 اطمينان سطح در مدل مطلب اين بيانگر و بوده 0/ برابر R 2 تعدیلشدۀ متغيرهاي با وابسته متغير تغييرات از % 99 تقريبا كه است واتسون دوربین آمارۀ بهعالوه و است تبيين قابل مدل مستقل که است 2/5 تا 1/5 بین مقدار این که است 1/ همانگونه است. متغیرها بین خودهمبستگی عدم نشاندهندۀ خالص متغیر ضریب میشود مالحظه فوق جدول در که و 0/ با برابر عملياتي نقدي جريانهاي و t آمارۀ به باتوجه است آن معناداری) Prob ( عدد در ضريب اين معنیداری نشانگر نتايج متغير اين p-value بين كه ميدهد نشان يافتهها اين است. درصد 5 خطای سطح مثبت رابطۀ شرکت سن و عملياتي نقدي جريانهاي خالص دارد. وجود معنادار و سوم: فرعی فرضیۀ آزمون سرمایه هزینۀ و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ 1395 بهار سیزدهم شماره هفتم سال کار و کسب و اقتصاد پژوهشنامه

10 پرست حق ثمینه صراف فاطمه دکتر 76 شرح به رگرسيون مدل آزمون از حاصل نتایج به باتوجه به مربوط P-Value مقدار که میشود مشاهده فوق جدول كل معنيداربودن بيانگر كه (prob (F-statistic)) Fء آمارۀ كه است آن از حاكي و بوده برابر است رگرسيون تعيين ضريب است. معنادار درصد 95 اطمينان سطح در مدل مطلب اين بيانگر و بوده 0/ برابر R 2 تعدیلشده متغيرهاي با وابسته متغير تغييرات از % 96 تقريبا كه است قدرت نشاندهندۀ که است قابلتبيين مدل مستقل نیز و است رگرسیون این از خوبی دهندگی توضیح مقدار این که است 2/ واتسون دوربین آمارۀ خودهمبستگی عدم نشاندهندۀ که است 2.5 تا 1.5 بین مالحظه فوق جدول در که همانگونه است. متغیرها بین برابر عملياتي نقدي جريانهاي خالص متغیر ضریب میشود آن )Prob( معناداری عدد و 0/ با نتايج متغير اين p-value و t آمارۀ به باتوجه است. 0/0000 است. درصد 5 خطای سطح در ضريب اين معنیداری نشانگر نقدي جريانهاي خالص بين كه ميدهد نشان يافتهها اين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ سرمایه هزینۀ و عملياتي چهارم: فرعی فرضیۀ آزمون فروش رشد و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ شرکت شرح به رگرسيون مدل آزمون از حاصل نتایج به باتوجه به مربوط P-Value مقدار که میشود مشاهده فوق جدول كل معنيداربودن بيانگر كه (prob (F-statistic)) Fء آمارۀ كه است آن از حاكي و بوده 0/000 برابر است رگرسيون تعيين ضريب است. معنادار درصد 95 اطمينان سطح در مدل است مطلب اين بيانگر و بوده 0/ برابر R 2 تعدیلشدۀ مستقل متغيرهاي با وابسته متغير تغييرات از % 41 تقريبا كه توضیحدهندگی قدرت نشاندهندۀ که است تبيين قابل مدل واتسون دوربین آمارۀ نیز و است رگرسیون این از خوبی که است 2/5 تا 1/5 بین مقدار این که است 2/ همانگونه است. متغیرها بین خودهمبستگی عدم نشاندهندۀ خالص متغیر ضریب میشود مالحظه فوق جدول در که - 0/ با برابر عملياتي نقدي جريانهاي آمارۀ به باتوجه است. 0/0696 آن )Prob( معناداری عدد و اين معنیداری عدم نشانگر نتايج متغير اين p-value و t نشان يافتهها اين است. درصد 5 خطای سطح در ضريب رشد و عملياتي نقدي جريانهاي خالص بين كه ميدهد ندارد. وجود معنادار رابطۀ شرکت فروش نتیجهگیری و بحث 5. نتایج 1-5. رسيديم نتيجه اين به رگرسيون مدل آزمون به باتوجه اندازۀ و عملياتي نقدي جريانهاي خالص متغیر دو بین كه افزایش با یعنی دارد. وجود معنادار و مثبت رابطۀ شرکت افزایش عملياتي نقدي جريانهاي خالص شرکت اندازۀ Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016

11 77 رابطۀ بین جریان وجوه نقد عملیاتی و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت در بورس اوراق بهادار تهران مییابد. خالص جريانهاي نقدي عملياتي ممكن است نتيجۀ افزايش يا كاهش ارزش شركت باتوجه به كاربرد آن باشد. اندازۀ شرکت باعث افزايش ارزش شركت ميشود. بنابراین باتوجه به مطالب مطرحشده H 1 فرضیۀ فرعی اول که و بررسیهای انجامگرفته فرض بیانگر وجود رابطۀ مثبت بین اندازۀ شرکت و خالص جريانهاي نقدي عملياتي است تأیید میشود. بهعالوه نتايج حاصل از تحليل دادهها نشان ميدهد كه بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي بهصورت مثبت با سن شرکت رابطۀ معنادار دارد. اين يافتهها نشان ميدهد كه با افزایش سن شرکت خالص جريانهاي نقدي عملياتي افزایش مییابد. درنتیجه H 1 پژوهش پذیرفته و فرض مقابل رد میشود. در فرض بررسي رابطۀ بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و هزینۀ سرمایه نتايج حاصل از تحليل دادهها یک رابطۀ مثبت قابل توجه بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و هزینۀ سرمایه را در سطح خطای 5 درصد نشان میدهد. بهعالوه شایان ذکر است در بررسي رابطۀ بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و رشد فروش شرکت نتايج حاصل از تحليل دادهها یک رابطۀ مثبت ولی بیمعنی را بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و رشد فروش شرکت در سطح خطای 5 درصد نشان میدهد. در مجموع میتوان نتیجه گرفت که بين خالص جريانهاي نقدي عملياتي و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت رابطۀ معنادار وجود دارد.که این نتیجه با مستندات ارائهشده در چارچوب نظری پژوهش و ادبیات پژوهش ازقبیل پژوهشهای دانیل دبلیو کلنسا و همکاران) 2015 ( کلینز )2012( فرزانه حیدرپور و همکاران) 1394 ( و رحمانی و همکاران) 1390 ( همخوانی دارد پیشنهادها پیشنهادهای کاربردی 1. باتوجه به یافتههاي حاصل از آزمون فرضیه میتوان بیان داشت که بیشتر شرکتهاي عضو بورس اوراق بهادار تهران در مراحل بعدي چرخۀ عمر خود قرار دارند. بر همین اساس به مشارکتکنندگان بازار سرمایه پیشنهاد میشود که براي ارزیابی شرکتهاي بورس اوراق بهادار تهران براي تصمیمات تخصیص منابع به جریانهاي نقدي حاصل از عملیات آنها توجه کنند. 2. هدف بنیادي گزارشگري مالی ارائۀ اطالعات مفید به تصمیمگیرندگان است جریان نقدي عملیاتی مهمترین عامل براي اخذ تصمیمات اقتصادي است. به مشارکتکنندگان بازار سرمایه پیشنهاد میشود که در تصمیمات اقتصادي خود به مرحلهاي که شرکت در طی چرخۀ عمر خود در آن قرار دارد توجه کنند. 3. باتوجه به وجود معیارهاي گوناگون براي اندازهگیري مراحل چرخۀ عمر شرکت ازقبیل فرصتهاي رشد عدم تقارن اطالعاتي و سایر موارد پیشنهاد میشود که اثر این معیارها بر جریان نقدي عملیاتی در طول مراحل چرخۀ عمر شرکت را مورد توجه قرار دهند. 4. توجه به وجود روششناسیهاي گوناگون در ادبیات چرخۀ عمر شرکت در حوزۀ حسابداري پیشنهاد میشود که از این روششناسیها براي بررسی جریان نقدي عملیاتی در طی مراحل چرخۀ عمر شرکت نیز استفاده شود پیشنهاد برای پژوهشهای آتی 1. رابطۀ بین ساختار مالکیت با ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت در بورس اوراق بهادار تهران 2. تأثیر جریان وجه نقد عملیاتی بر مدیریت سود و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت 3. تأثیر ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت بر کیفیت کنترلهای داخلی 4. تأثیر جریان وجه نقد عملیاتی بر استفادۀ بهینه از داراییها 5. تأثیر ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت بر مشکالت نمایندگی جریان نقد آزاد پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395

12 دکتر فاطمه صراف ثمینه حق پرست 78 Collins, D.; Hribar, P.; Tian, X Cross Sectional Variation Cash Flow Asymmetric Timeliness and Its Effect on the Earnings-Based Measure of Conditional Conservatism, Working Paper, University of Iowa. Daniel, W.; Collin, S.; Hribar, Paul; Tian The Confounding Effects of Operating Cash Flow Asym metric Timeliness on the Basu Measure of Conditional Conservatism. All data used in this study are available from public sources. Easley, D. and O Hara, M Information and the Cost of Capital, The Journal of Finance 59(4), Hendriksen, E. S Accounting Theory. 4th ed., Homewood: Irwin. Jenkins, D. S.; Kane, G. D.; Velury, U The Impact of the Corporate Life Cycle on the Value Relevance of Disaggregated Earnings Components, Review of Accounting and Finance 3, Kallunki, J. and Silvola, H The Effect of Organizational Life Cycle Stage on the Use of Activity Based Reserch Managemaent Accountig Research 19, or Avialable organizational%20life%20cycle%20stage%20 on%20the%20use%20of%20activity-based%20 costing.pdf Lischewski, J., Voronkova. (2012). Size, value and liquidity. Do The Really Matter on an Emerging Stock Market. Emerging Markets Review, No 13, pp8 25 Roth Næs, and Kate Johannes A. Skjeltorp and Bernt مرجعها ثقفی علی و فدایی حمیدرضا »بررسی مدلهای پیشبینی جریانهای نقدی در شركتهاي پذيرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران«نشريۀ بررسيهاي حسابداري و حسابرسي ش 50 ص حسینی جواد تأثیر کیفیت اقالم تعهدی بر جریان نقد عملیاتی شرکتها)پایاننامۀ کارشناسی ارشد( دانشکدۀ علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران. حیدرپور فرزانه و توانگر زهرا »تأثیر چرخۀ زندگی در جریانهای نقدی عملیاتی از شرکتهای فهرستشده در بورس اوراق بهادار تهران«مجلۀ پژوهشهای علمی و توسعه ش 2 ص خوارزمی شهیندخت »مدیریت و چرخۀ عمر سازمان«تدبیر ش 22 ص دهدار فرهاد طراحی و تبیین الگوهای برتر ارزشگذاری مبتنی بر عایدات حسابداری و جریان وجوه نقد در فرایند چرخۀ عمر شرکت)رسالۀ دکتری حسابداری( دانشگاه تربیت مدرس. شباهنگ رضا تئوری حسابداری)جلد اول(. انتشارات مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی ص علوی سید بابک »چرخۀ حیات سازمان از تولد تا مرگ«توسعۀ مدیریت ش 28 ص کرمی غالمرضا و عمرانی حامد 1389.»تأثیر چرخۀ عمر شرکت و محافظهکاری بر ارزش شرکت«مجلۀ پژوهشهای حسابداری دورۀ هفدهم ش 59. Antony, J. H. and Ramesh, K Association between Accounting Performance Measures and Stock Price: A Test of the Life Cycle Hypothesis, Journal of Accounting and Econommics 15, Blak, E. L Life-Cycle Impacts on the Incremental Releveance of Earning and Cash Flow Measures, Journal of Financial Statement Journal of Economic Business Research, Vol. 7, No. 13, Spring 2016 Arne Ødegaard (March 2002). " Stock Market Analysis, Fall, pp

13 79 رابطۀ بین جریان وجوه نقد عملیاتی و ویژگیهای چرخۀ عمر شرکت در بورس اوراق بهادار تهران Stepanyan, G. G. ( 2012) Revisiting Firm Life Cycle Theory for New Directions in Finance. IÉSEG School of Management (LEM-CNRS) Socle de la Grande Arche Yan,Z (2010). A New Methodology of Measuring Firm Life-Cycle Stsges. International journal of economic prespective. Ball, R., Kothari, S. and Nikolaev. P., (2012). On Estimating Conditional Conservatism. Working paper, of University Chicago and MIT. Cao., Y. (2012) MCELCCh-FDP: Financial distress Prediction with Classifier Ensembles Based on Firm Life Cycle and Choquet Integral. Expert Systems with Applications 39,pp Liquidity and the Business Cycle. "Forthcoming, Journal of Finance:1-89. Shi,C.(2013). On the Trade Off between the Future Benefits Riskiness Of R&D: a Bondholders Perspective, Journal of Accounting and Economic,Vol.35, pp Sultana Shaik Ur Rahaman. (2015). Life - Cycle Theory and Free Cash Flow Hypothesis: Evidence from Dividend Policy in Thailand. ISSN: Sugianis,T.(1996)"The Value Relevancy of Reserch Development on Valuation of future Earnings ", journal of accounting and Economic.Vol.21,pp پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار سال هفتم شماره سیزدهم بهار 1395