2. Κοιλιοκάκη. Νεότερα δεδομένα για την παθογένεια, τις κλινικές μορφές, την επιδημιολογία και την αντιμετώπιση της
|
|
- Νικομήδης Διδασκάλου
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ Κοιλιοκάκη. Νεότερα δεδομένα για την παθογένεια, τις κλινικές μορφές, την επιδημιολογία και την αντιμετώπιση της Κωνσταντίνος Τζιούβας, Δέσποινα Δαμιανάκη-Ουρανού Παιδιατρική Κλινική, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείο Πειραιά «ΤΖΑΝΕΙΟ» Εισαγωγή Η Κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση στην οποία είναι καθορισμένος ο παράγοντας που πυροδοτεί την ανάπτυξη της. Αναπτύσσεται εξ αιτίας της δυσανεξίας στην γλουτένη του σιταριού ή σε παρόμοιες χημικά πρωτεΐνες που προέρχονται από την σίκαλη και το κριθάρι. Η χρόνια φλεγμονή του λεπτού εντέρου (κυρίαρχα της νήστιδος) οδηγεί στην ατροφία των εντερικών λαχνών, στην υπερπλασία των κρυπτών του εντερικού βλεννογόνου και στην διήθηση από φλεγμονώδη κύτταρα. Καθώς μέχρι πρόσφατα αποτελούσε μια όχι και τόσο συχνή ασθένεια της παιδικής ηλικίας νεότερα επιδημιολογικά και ερευνητικά δεδομένα έρχονται να ανατρέψουν αυτήν την πεποίθηση και αυξάνουν την επίπτωση της νόσου σε κάθε ηλικιακή ομάδα καθιστώντας την μια από τις πιο συχνές αυτοάνοσες ασθένειες της Καυκάσιας φυλής(1). Μοντέλο παθογένειας της Κοιλιοκάκης. Η παρουσία συγκεκριμένων ανοσογονικών πεπτιδίων (πεπτίδια γλουτένης), τα οποία ανθίστανται στην διαδικασία της πέψης, βρίσκουν την δίοδο προς την υποβλεννογόνιο στοιβάδα (lamina propria) κάτω από συνθήκες αυξημένης εντερικής διαπερατότητας και δυσλειτουργίας των στενών συνδέσεων μεταξύ των εντεροκυττάρων(4). Συνηθέστερη αιτία αυξημένης εντερικής διαπερατότητας αποτελεί προηγηθείσα λοίμωξη του εντερικού βλεννογόνου από ιούς ή βακτηρία(1). Ακολουθεί η διήθηση από φλεγμονώδη κύτταρα, κυρίως CD4+ λεμφοκυττάρων στην υποβλεννογόνιο στοιβάδα και CD8+ λεμφοκυττάρων και CD4-CD8- Τ λεμφοκυττάρων στο εντερικό επιθήλιο(11). Τα γενετικά προδιατεθειμένα άτομα που εκφράζουν τα μόρια HLA class II DQ2/ DQ8 στα αντιγόνο-παρουσιαστικά κύτταρα προσδένουν, επεξεργάζονται και παρουσιάζουν αυτά τα πεπτίδια στα CD4+ λεμφοκύτταρα(4). Το βασικό αντιγονικό πεπτίδιο αποτελείται από μια αλυσίδα 33 αμινοξέων πλούσια σε γλουταμίνη και προλίνη και δρα σαν ενεργοποιητής των Th1 CD4+ λεμφοκυττάρων(8). Η απαμίνωση αυτού του πεπτιδίου από την ιστική τρανσγλουταμινάση αυξάνει την συνάφεια του για τον Τ κυτταρικό υποδοχέα (TCR) και οδηγεί στην ενεργοποίηση των γλουτένης ειδικών CD4+ λεμφοκύτταρων(4,6). Η ανοσολογική ανταπόκριση κυτταρικής ανόσιας (Th1) και άρα η παραγωγή INF-γ οδηγούν στην παραγωγή μέταλλο-πρωτεινασών από τους ινοβλάστες και στην ενεργοποίηση των ιστικών μακροφάγων(2,6). Αυτά με την σειρά τους καταστρέφουν την εξωκυττάρια αρχιτεκτονική δομή προκαλώντας περαιτέρω είσοδο αντιγόνων και νέκρωση των εντεροκυττάρων(4,8). Συγχρόνως, μερικά Th2 CD4+ λεμφοκύτταρα καθοδηγούν την ενεργοποίηση και κλονική ανάπτυξη συγκεκριμένων Β λεμφοκύτταρων και στην παραγωγή αντισωμάτων έναντι της γλιαδίνης και της ιστικής τρανσγλουταμινάσης(9). Δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτά τα αντισώματα παίζουν ρόλο στους παθογενετικούς μηχανισμούς αν και νεότερα δεδομένα προτείνουν ότι τα IgA antittg και IgG anti-ttg συμμετέχουν στην καταστροφή του εντερικού βλεννογόνου(10). Είναι σημαντικό σε αυτό το σημείο να τονιστεί ότι σύμφωνα με νεότερα επιστημονικά δεδομένα η ιστική τρανσγλουταμινάση είναι απαραίτητη για την παραγωγή της αντίφλεγμονώδους κυτοκίνης TGF-β η οποία μεταξύ των δράσεων της έχει ως ρόλο την ωρίμανση και διατήρηση των εντεροκυττάρων(8). Η TGF-β ασκεί την αντί-φλεγμονώδη δράση μέσω της διαφοροποίησης ρυθμιστικών Τ λεμφοκύτταρων που εκκρίνουν αντί-φλεγμονώδεις κυτοκίνες με πιο ενδιαφέρουσα την ιντερλευκίνη-10 (IL-10)(12). Δυστυχώς η γνώση γύρω από την δράση αυτών των ρυθμιστικών μηχανισμών δεν είναι σαφής αν και αποδεδειγμένα συμμετέχουν στην παθολογική ανοσολογική ανταπόκριση τόσο στην Κοιλιοκάκη όσο καις σε άλλες αυτοάνοσες παθήσεις του πεπτικού (π.χ φλεγμονώδης νόσος του εντέρου) (12,15). Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα ότι η αποτυχία της TGF-β να ενεργοποιήσει ρυθμιστικά λεμφοκύτταρα οδηγεί στην παραγωγή φλεγμονωδών λεμφοκύτταρων όπως τα Τh17 και η γνώση αυτή προέρχεται από πειραματικά μοντέλα μελέτης της Crohn s(14,15). Λιγότερα είναι γνωστά για την συμμετοχή της μη
2 62 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ειδικής ανόσιας (innate immunity) στην παθογένεια της Κοιλιοκάκης. Η ενεργοποίηση των ενδοεπιθηλιακών λεμφοκύτταρων φαίνεται να ελέγχεται από μηχανισμούς μη ειδικής ανόσιας. Η παραγωγή της ιντερλευκίνης 15 (IL-15) από τα εντεροκύτταρα παίζει καταλυτικό ρόλο σε αυτήν την διαδικασία(9,10). Ένα επιπλέον πεπτίδιο γλουτένης συμμετέχει σε αυτήν την διαδικασία, το πεπτίδιο αυτό αποτελείται από τα αμινοξέα του μορίου της α-γλιαδίνης και δεν ενεργοποιεί Th1 ανοσολογικούς μηχανισμούς, αλλά συμβάλλει στην παραγωγή της IL-15 από τα εντεροκύτταρα(9,10). Η κυτοκίνη αυτή έχει πολλαπλούς ρόλους. Ελέγχει την ενεργοποίηση και επιβίωση των Τ λεμφοκύτταρων μνήμης και μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην δομή του εξωκυττάριου πρωτεϊνικού πλέγματος(9,10). Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι αυξάνει την έκφραση του MICA στα εντεροκύτταρα και του μορίου υποδοχέα NKG2D στα ενδοεπιθηλιακά λεμφοκύτταρα(8). Η πρόσδεση αυτών των μορίων είναι αρκετή για την ενεργοποίηση των ενδοεπιθηλιακών λεμφοκύτταρων και των θάνατο των εντεροκυττάρων. Αυτά τα ενδοεπιθηλιακά λεμφοκύτταρα έχουν χαρακτήρα NK (natural killer) κύτταρων καθώς το μόριο NKG2D απαντάται συνήθως στην επιφάνεια των ΝΚ κύτταρων(13). Συνοψίζοντας, ένα νέο πεπτίδιο γλουτένης ενεργοποιεί την μη ειδική ανόσια, αυξάνοντας την παραγωγή της IL-15 από τα εντεροκύτταρα, η οποία με την σειρά της αυξάνει τα μόρια MICA και NKG2D(13). Αυτή η δράση διαμορφώνει τα ενδοεπιθηλιακά λεμφοκύτταρα με φαινότυπο ΝΚ κύτταρων τα οποία προκαλούν την ιστική βλάβη(9,10,13). Αυτά τα ομοιάζοντα με ΝΚ κύτταρα έχουν ενοχοποιηθεί για την κλινική ύπαρξη της ανθεκτικής στην θεραπεία κοιλιοκάκης και στην ανάπτυξη εντερικού λεμφώματος(4,13). Επιδημιολογία Για χρόνια πιστευόταν ότι η Κοιλιοκάκη αποτελεί μια όχι και τόσο συχνή νόσο της παιδικής ηλικίας. Με την κατανόηση του παθογενετικού μηχανισμού και την ανάπτυξη νέων πιο ευαίσθητων και ειδικών μεθόδων screening του πληθυσμού ανακαλύφθηκε ότι στις διάφορες μορφές της αποτελεί μια από της συχνότερες αυτοάνοσες ασθένειες προσβάλλοντας σχεδόν κάθε ηλικιακή ομάδα από βρέφη που αρχίζουν την σίτιση τους με σιτηρά μέχρι ενήλικες ανθρώπους(1). Έχει υπολογιστεί ότι πάσχει το 1% του πληθυσμού της Καυκάσιας φυλής (σχήμα 1) (1). Αποτελεί συχνή νοσολογική οντότητα στην Βόρεια Ευρώπη και συνεχώς νέα δεδομένα αυξάνουν την επίπτωση της στις ΗΠΑ και σε χώρες που κατοικούν πληθυσμοί με Ευρωπαϊκή καταγωγή(1). Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από την νόσο εμφανίζουν τα κλασσικά κλινικά χαρακτηριστικά της νόσου (20-50%)(1,7). Σχήμα 1. Επιδημιολογία της Κοιλιοκάκης. 1% (μαύρο) του λευκού πληθυσμού πάσχει από την νόσο και 20-30% (γκρι) φέρουν τους HLA DQ2/DQ8 απλότυπους. Κλινική εικόνα Η κλινική εικόνα της νόσου ποικίλει ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς και μπορεί να κυμαίνεται από συμπτωματική μορφή μέχρι και βαριά κατάσταση υποθρεψίας (πίνακας 1). Τα βρέφη και τα παιδία προσχολικής ηλικίας γενικά παρουσιάζουν διάρροια, κοιλιακό άλγος, μετεωρισμό και αδυναμία πρόσληψης βάρους(1). Όχι σπάνια η δυσκοιλιότητα σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα μπορεί να οφείλεται στην Κοιλιοκάκη(7). Τα μεγαλύτερα παιδία και οι έφηβοι μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα της νόσου που δεν σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα όπως κοντό ανάστημα, νευρολογικά συμπτώματα και σιδηροπενική αναιμία(7). Η κλασσική συμπτωματολογία των ενήλικων περιλαμβάνει την διάρροια, το κοιλιακό άλγος, και την δυσπεψία(7). Σιωπηλά συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι η σιδηροπενική αναιμία, οστεοπόρωση, δυσκοιλιότητα, απώλεια βάρους, υπασβεστιαιμία και υποπρωτειναιμία, διαταραχές των ηπατικών ένζυμων, δερματίτιδα και άτυπα κοιλιακά άλγη(1). Συχνά η νόσος διαγιγνώσκετε τυχαία σε Γαστροσκόπηση που έγινε για άλλη αιτία (π.χ οισοφαγική παλινδρόμηση). Επίσης, οι ασθενείς με Κοιλιοκάκη συχνά, έχουν λανθασμένα διαγνωσθεί ως πάσχοντες από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Οι ασθενείς εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν και αλλά αυτοάνοσα νοσήματα (πίνακας 2).
3 Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 63 Πίνακας 1. Συμπτώματα και σημεία της Κοιλιοκάκης Βρέφη και παιδία κάτω των 2 ετών Παιδική Ηλικία Ενήλικες Διάρροια Διάρροια Αναιμία Κοιλιακός μετεωρισμός Δυσκοιλιότητα Διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα Αδυναμία ανάπτυξης Αναιμία Στοματίτιδα, γλωσσίτιδα Έλλειψη λίπους Οστεοπόρωση Δυσπεψία, κοιλιακό άλγος Απώλεια τριχωτού Κοντό ανάστημα Μετεωρισμός Ανορεξία, εμετοί Εύκολη κόπωση Μυϊκή αδυναμία Υπογονιμότητα Οστεοπόρωση Μυϊκή αδυναμία Στρες, κατάθλιψη Πίνακας 2. Διαταραχές σχετιζόμενες με την Κοιλιοκάκη Κυκλοφορικό Σύστημα Αυτοάνοση μυοκαρδίτιδα Ιδιοπαθής διατατική μυοκαρδιοπάθεια Ενδοκρινικό Σύστημα. Τύπου Ι σακχαρώδης διαβήτης Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα Νόσος Addison Διαταραχές αναπαραγωγής Αλωπεκία Αναιμία Ανεπάρκεια IgA ανοσοσφαιρίνης Σύνδρομο Sjogren Ήπαρ Πρωτοπαθής χολική κίρρωση Αυτοάνοση ηπατίτιδα Αυτοάνοση χολαγγειίτιδα Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Παρεγκεφαλιδική αταξία Περιφερική νευροπάθεια Επιληψία ημικρανία Crohn s και ελκώδη κολίτιδα Σύνδρομο Turner και Σύνδρομο Down Οστεοπόρωση Διάγνωση της Κοιλιοκάκης Η διάγνωση της νόσου στηρίζεται στην λήψη βιοψιών από τον εντερικό βλεννογόνο του δωδεκαδακτύλου και στην ανεύρεση των χαρακτηριστικών για την νόσο αλλοιώσεων και στην υποχώρηση των συμπτωμάτων με αυστηρή δίαιτα ελεύθερης γλουτένης(11). Τα ιστολογικά ευρήματα στην βιοψία του βλεννογόνου περιλαμβάνουν μη ειδικά ευρήματα όπως διήθηση από λεμφοκύτταρα έως πιο ειδικά όπως υπερπλασία κρυπτών και ατροφία των εντερικών λάχνων(1,11). Η Ευρωπαϊκή επιτροπή για την Παιδιατρική Γαστρεντερολογία και Διατροφή συστήνει μόνο την κλινική υποχώρηση της νόσου μετά από αυστηρή δίαιτα ελεύθερης γλουτένης ως επαρκές διαγνωστικό κριτήριο αν και για τους ενήλικες συνίσταται η ιστολογική επιβεβαίωση της νόσου(1).τυπικές ενδείξεις για την διενέργεια ορολογικών δοκιμασιών ανίχνευσης αντισωμάτων αποτελούν ανεξήγητος μετεωρισμός, άτυπα κοιλιακά άλγη, χρόνια διάρροια με ή χωρίς δυσαπορρόφηση, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αναιμία (σιδηροπενική), ανεπάρκεια φιλλικού οξέος και vit. B12, θετικό οικογενειακό ιστορικό, σχετιζόμενες με την Κοιλιοκάκη νόσοι (πίνακας 2). Η πιο ευαίσθητη τάξη αντισωμάτων για την διάγνωση της Κοιλιοκάκης είναι η IgA(3). Τα αντισώματα που συνήθως αναζητούνται είναι έναντι της γλιαδίνης (anti-gliadin-aga), της ρετικούλινης (anti-reticulin), της ιστικής τρανσγλουταμινάσης (anti-ttg) και του ενδομυίου (anti-endomysial-ema)(3). Η ευαισθησία και ειδικότητα των δυο πρώτων δεν είναι ικανοποιητική και τείνουν να εγκαταλειφθούν ως ορολογικοί δείκτες ανεύρεσης της νόσου(3). Τα anti-ema IgA έχουν ευαισθησία (96-97%) και 100% ειδικότητα για την Κοιλιοκάκη, αλλά είναι δύσκολη, δαπανηρή και
4 64 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ χρονοβόρα η εργαστηριακή ανεύρεση τους(3). Τα anti-ttg IgA έχουν παρόμοια ευαισθησία (90-97%) και ικανοποιητική ειδικότητα (95-99%).Τα αντισώματα της IgG κλάσης και για τα δυο είδη αντισωμάτων έχουν χαμηλότερη ευαισθησία αλλά είναι χρήσιμα σε περιπτώσεις ασθενών με εκλεκτική ανεπάρκεια IgA ανοσοσφαιρινής(3). Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι η ευαισθησία των anti- ttg και anti-ema αντισωμάτων συμβαδίζει με τον βαθμό ιστολογικής βλάβης(5). Σε ασθενείς με Κοιλιοκάκη η εκλεκτική ανεπάρκεια IgA είναι συχνότερη(2.5%) από τον γενικό πληθυσμό και πάντα πρέπει να καθορίζονται τα ολικά επίπεδα της (1). Ο ορολογικός έλεγχος σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά την ανάγκη για βιοψία, τουλάχιστον στους ενήλικες, αλλά προσφέρει την δυνατότητα για αποτελεσματικό screening του πληθυσμού. Η αναζήτηση των απλότυπων HLA DQ2 και HLA DQ8 συνεισφέρει στον αποκλεισμό της Κοιλιοκάκης αλλά όχι ιδιαίτερα στην διάγνωση της(1). Αυτό συμβαίνει γιατί αυτοί οι απλότυποι υπάρχουν περίπου στο 20-30% του λευκού πληθυσμού και ταυτόχρονα σε όλους τους ασθενείς με Κοιλιοκάκη(4,8). Θεραπεία Η βασική θεραπευτική προσέγγιση της Κοιλιοκάκης αποτελείται από τη στέρηση των τροφών που προκαλούν την ανοσολογική απόκριση(σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι). Αυτά περιλαμβάνουν πληθώρα προϊόντων καθιστώντας την δίαιτα ελεύθερης γλουτένης εξαιρετικά δύσκολη στην εφαρμογή της. Σε μελέτες στο Βέλγιο και την Γαλλία λιγότερο από το 50% των ενήλικων που υποβλήθηκαν σε δίαιτα ελεύθερης γλουτένης ακολούθησε το διαιτητικό πρόγραμμα για διάστημα ενός έτους(1).η τήρηση της δίαιτας μπορεί να παρακολουθηθεί με την μέτρηση του τίτλου των αντισωμάτων στον όρο του ασθενούς και να επιβεβαιωθεί με επανάληψη των βιοψιών 6 μήνες με 1 έτος μετά την εφαρμογή της δίαιτας(1,3). Επί αποτυχίας κλινικής βελτίωσης της νόσου μετά την πιστή εφαρμογή της δίαιτας πρέπει να αναθεωρήσουμε την διαγνωστική στρατηγική μας. Η διαφόρο-διαγνωστική προσέγγιση περιλαμβάνεται στον πίνακα 3. Αν και υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη μη διαιτητικής αγωγής μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν αποτελεσματικές εναλλακτικές θεραπείες. Η χρησιμοποίηση ένζυμων που διασπούν τα τοξικά μόρια γλιαδίνης πρώτου φτάσουν στο δωδεκαδάκτυλο και η προσπάθεια για αναστολή της απαμίνωσης και πρόσδεσης των πεπτιδίων στα HLA DQ2 και HLA DQ8 δεν είναι άμοιρη ανεπιθύμητων ενεργειών(1). Ολοκληρώνοντας είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ένα 5% των ασθενών που ακολουθούν πιστά την δίαιτα ελεύθερης γλουτένης δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία (1). Αν και νέα δεδομένα αναφέρουν ότι η μη ειδική ανόσια ενέχεται σε αυτή την διαδικασία με την παραγωγή IL-15, χωρίς να είναι αναγκαία η παρουσία των ανοσογόνων πεπτιδίων μέσω μια αυτοκρινούς διαδικασίας(9,13). Πίνακας 3. Διαφοροδιαγνωστική προσέγγιση Κοιλιοκάκης Gardiasis, tropical sprue HIV infection Βακτηρίακη υπερανάπτυξη Εντερικό λέμφωμα Αυτοάνοση εντεροπάθεια Σύνδρομο Zollinger- Ellison Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου Νόσος Whipple s Ανεπάρκεια λακτάσης Συμπέρασμα Η Κοιλιοκάκη αποτελεί ιδιαίτερη αυτοάνοση νόσο καθώς είναι γνωστός ο προκλητικός παράγοντας που πυροδοτεί την παθολογική ανοσολογική απάντηση. Η εντατική μελέτη της παθογένειας της έδωσε απαντήσεις στους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου. Η Κοιλιοκάκη για χρόνια αποτελούσε νόσο της βρεφικής και παιδικής ηλικίας μα νέες επιστημονικές προσπάθειες και η ανεύρεση πιο ευαίσθητων ορολογικών δεικτών βοήθησε να συμπεράνουμε ότι είναι νόσος κάθε ηλικίας και η ολική συχνότητα της προσεγγίζει το 1% του λευκού πληθυσμού(1). Η διάγνωση στηρίζεται σε κλινικά, ιστολογικά και ανοσολογικά κριτήρια μα προσοχή πρέπει να δοθεί στην πολυποίκιλη κλινική εκδήλωση της νόσου ανάλογα με την ηλικία. Καθώς αποτελεί μια συχνή νόσο πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στην διαφοροδιάγνωση άλλων παθήσεων όπως η αναιμία, υπογονιμότητα και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Ολοκληρώνοντας ερωτήματα παραμένουν να απαντηθούν. Γιατί μόνο ένα μικρό ποσοστό από τους ανθρώπους που έχουν τους HLA DQ2 και HLA DQ8 απλότυπους νοσούν αν και είναι παρόντες στο 30% του λευκού πληθυσμού; Ποιοι μηχανισμοί εμπλέκονται στην ανάπτυξη μη ανταπόκρισης στην δίαιτα ελεύθερης γλουτένης και πως/αν αυτοί σχετίζονται με την αυξημένη επίπτωση εντερικού λεμφώματος στους ασθενείς με Κοιλιοκάκη;
5 Ι. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΕΙΣ 65 Abstract Celiac Disease: New Perspectives in the Pathogenesis, Clinical Manifestation, Epidemiology and Management. Celiac disease is a unique autoimmune disorder because the environmental precipitant is known. The common clinical presentation of the disease includes diarrhea, emaciation, aphthous stomatitis, and malabsorption. Celiac disease is precipitated, in genetically predisposed persons, by the ingestion of gluten, the major protein of wheat and similar grains. Originally considered a rare malabsorption syndrome of childhood, Celiac disease is now recognized as a common condition that may be diagnosed at any age and that affects many organ systems. In this review we discuss the pathogenetic mechanisms involved in the manifestation of the disease, like the Th1 CD4+ T cells activation, the role of novel molecules (ttg, IL-15 and TGF-β) in the immune process of the intestinal mucosa. In addition, we analyse the role of HLA DQ2/DQ2 class II molecules in the pathogenesis of the disease and the important role of novel antibodies (anti-ema, anti-ttg) in the diagnosis and follow up of the disease. The therapy for the disease is a gluten-free diet. However, the response to therapy is poor and up to 50% of patients do not follow the gluten free diet. Refractory sprue and enteropathy-associated T-cell lymphoma are complications of celiac disease that must be ruled out when alarming symptoms such as abdominal pain, diarrhea, and weight loss develop despite a strict gluten-free diet. Βιβλιογραφία 1) Peter H.R. Green, Cristophe Cellier. Celiac Disease. NEJM 2007;357: ) Juanita L.Merchant. Tales from the crypts: regulatory peptides and cytokines in gastrointestinal homeostasis and disease. J.Clin.Invest. 117: ) Alaa Rostom et al. the diagnostic accuracy of serologic tests for celiac disease: a systematic review. Gastroenterology 2005;128:s ) Martin F.Kagnoff. Celiac disease: pathogenesis of a model immunogenetic disease. J.Clin.Invest. 117: ) Julian A.Abrams et al. seronegative Celiac disease: Increased prevalence with lesser degrees of villous atrophy. Digestive Diseases and Sciences vol.49, ) Armin Alaedini, Peter H.R. Green. Narrative review: Celiac disease: Understanding a complex autoimmune disorder. Ann. Intern. Med. 2005;142: ) Grzegorz, Telega, Tess Rivera Bennet, Steven Werlin. Emerging new clinical patterns in the presentation of Celiac disease. Arch. Pediatr. Adolesc. Med. 2008;162(2): ) Ludvig M.Solid. Coeliac disease: Dissecting a complex infl ammatory disorder. Nature Review/ Immunology September 2002 volume 2 pp ) Bana Jabri, Donald D. Kasarda, Peter H.R. Green. Innate and adaptive immunity: the Yin and Yang of Celiac disease. Immunological reviews vol.206: ) Frits Koning. Celiac disease: Caught between a rock and a hard place. Gastroenterology 2005; 129: ) BSPGHAN guidelines for the diagnosis and management of Celiac disease in children ) Ilona Gutcher, Burkhard Becher. APC-derived cytokines and T cell polarization in autoimmune infl ammation. J.Clin.Invest. 117: ) Bertrand Meresse et al. Reprogramming of CTLs into natural killer-like cells in Celiac disease. JEM vol. 203 No ) R. Balfour Sartor. Mechanisms of disease: pathogenesis of Crohn s disease and ulcerative colitis. Nature clinical practice Gastroenterology & Hepatology. July Vol.3 No ) Veldhoen M. et al. TGFbeta in the context of an infl ammatory cytokine milieu supports de novo differentiation of IL-17-producing T cells. Immunity. 24:
Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;
ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού
Διαβάστε περισσότεραΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ. Αγακίδης Χαράλαμπος Παιδογαστρεντερολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης
ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Αγακίδης Χαράλαμπος Παιδογαστρεντερολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης Α Παιδιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Σχολείο Τροφικής Αλλεργίας» Ελληνική Παιδοαλλεργιολογική
Διαβάστε περισσότεραΚοιλιοκάκη και το παιδί
Κοιλιοκάκη και το παιδί Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, M.D. Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» Η κοιλιοκάκη είναι αυτοάνοσου τύπου εντεροπάθεια που οφείλεται σε υπερευαισθησία στη γλουτένη λόγω γενετικής προδιάθεσης
Διαβάστε περισσότερα1η Πανελλήνια Ημερίδα Νόσου Κοιλιοκάκης
1η Πανελλήνια Ημερίδα Νόσου Κοιλιοκάκης Σάββατο 20 Ιουνίου 2009 ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Εντεροπάθεια απο γλουτένη Ιωάννης Α. Καραγιάννης MD, FRCP, FACG, AGAF Γαστρεντερολογικό Τμήμα «Κωνσταντοπουλειο» Νοσοκομείο ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ:ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ. Αναστάσιος Ρούσσος Γαστρεντερολόγος Διδακτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ:ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ Αναστάσιος Ρούσσος Γαστρεντερολόγος Διδακτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ:ΟΡΙΣΜΟΣ Συνώνυμα: κοιλιακή νόσος,κοιλιακό sprue,
Διαβάστε περισσότεραΕκπαιδευτικό σεμινάριο. Κοιλιοκάκη: Αντιμετωπίζοντας τη νόσο
Εκπαιδευτικό σεμινάριο Κοιλιοκάκη: Αντιμετωπίζοντας τη νόσο Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2009 «Κοιλιοκάκη: μία διάγνωση που συχνά διαφεύγει στα παιδιά» Λ.Φώτης Α Παιδιατρική Κλινική Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α Κυριακού»
Διαβάστε περισσότερα«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014
«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 Κοιλιοκάκη Ι Η κοιλιοκάκη είναι ανοσολογική πάθηση, που προκαλεί κυρίως βλάβες στο λεπτό έντερο αλλά και
Διαβάστε περισσότεραΔίαιτα ελεύθερη γλουτένης: υπερβολή
Δίαιτα ελεύθερη γλουτένης: υπερβολή Μ. ΜΥΛΩΝΑΚΗ Γαστρεντερολόγος Τ. Επιμελήτρια Α Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Νίκαιας Δίαιτα ελέυθερη γλουτένης: επιλογή low carb diet fat free diet Gluten free diet 2018:
Διαβάστε περισσότεραΣτην τρέχουσα παρουσίαση δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων
Δοκιμασίες κοπράνων Γιώργος Χουλιάρας, Παιδογαστρεντερολόγος, Πανεπιστημιακός Υπότροφος, Υπεύθυνος Ενδοσκοπήσεων & Ιατρείου Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Nοσημάτων του Εντέρου Μονάδα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής
Διαβάστε περισσότερασύνδρομο ευερέθιστου εντέρου επί τουλάχιστον 3
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ανήκει σε μια ομάδα λειτουργικών διαταραχών του πεπτικού σωλήνα. Το κοιλιακό άλγος, ο μετεωρισμός και η εναλλαγή των συνηθειών του εντέρου αποτελούν τυπικά συμπτώματα.
Διαβάστε περισσότεραΔιατροφική αξιολόγηση πασχόντων από κοιλιοκάκη: Σχεδιασμός μελέτης αξιολόγησης.
ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Διατροφική αξιολόγηση πασχόντων από κοιλιοκάκη: Σχεδιασμός μελέτης αξιολόγησης. ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΠΕΡΓΗ ΑΘΗΝΑ 2010 EΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ
Διαβάστε περισσότεραΕξωεντερικές εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Εξωεντερικές εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης Δέσποινα Βαλαώρα
Διαβάστε περισσότεραΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ. ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 2 ο
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ «ΤΖΑΝΕΙΟ» ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008 ΤΕΥΧΟΣ 2 ο Από την Σύνταξη Το περιοδικό ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, το περιοδικό μας, συνεχίζει
Διαβάστε περισσότεραΜεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων
Μεταβολικές ανάγκες ανοσοκυττάρων Στέργιος Κατσιουγιάννης PhD Μεταδιδακτορικός συνεργάτης Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Τµήµα Επιστήµης ιαιτολογίας και ιατροφής Μεταβολισµός και Ανοσολογία Ιστορικά το καλύτερο
Διαβάστε περισσότεραΔιαταραχές σχετιζόμενες με τη γλουτένη
Διαταραχές σχετιζόμενες με τη γλουτένη Φοιτητές : Ντοά Αγγελική Παπαλέτσιος Απόστολος Ευσταθίου Στέλιος Επιβλέπουσα : Κωνσταντίνα Βασιλάκη Ιούνιος 2019 Παιδογαστρεντερολόγος Επιμελήτρια ΕΣΥ Περιεχόμενα
Διαβάστε περισσότεραΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες
ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική
Διαβάστε περισσότεραΚλαίρη Μ. Εργασία στη Βιολογία Α'2 Λυκείου
Κλαίρη Μ. Εργασία στη Βιολογία Α'2 Λυκείου Διαβήτης. Ακούμε καθημερίνα γύρω μας πως εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από διαβήτη ή παχυσαρκία. Όμως, τι πραγματικά είναι αυτό; Τι ειναι ο σακχαρώδης
Διαβάστε περισσότεραΑΝΔΡΩΝΗΣ Χ.
ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΝΕΝΑ ΑΙΤΙΑ ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗΣ: Ασθενής ηλικίας 55 ετών, σε εμμηνόπαυση από 3ετίας, παραπέμπεται από Γενικό ιατρό για αντιμετώπιση δύσκολα ρυθμιζόμενου υποθυρεοειδισμού. Ο υποθυρεοειδισμός
Διαβάστε περισσότεραΑρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα
Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Γ. Λάζαρος, Π. Βασιλείου, Κ. Αντωνάτου, Χ. Κουτσιανάς, Γ. Γεωργιόπουλος, Δ. Βασιλόπουλος,
Διαβάστε περισσότεραείναι τα αυτοάνοσα νοσήματα
είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ο ανοσολογικό (αμυντικό) σύστημα έχει σκοπό την προστασία του οργανισμού από ξένους εισβολείς, όπως είναι τα
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ. Καλλιόπη Ζάχου. 12 Ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο. Παθολόγος Παθολογική Κλινική & Ερευνητικό Εργαστήριο Παν/μίου Θεσσαλίας
ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ Καλλιόπη Ζάχου Παθολόγος Παθολογική Κλινική & Ερευνητικό Εργαστήριο Παν/μίου Θεσσαλίας 12 Ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο Χανιά 12-15 Μαΐου 2011 ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
Διαβάστε περισσότεραΔιαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι;
Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι; Σπύρος Σιακαβέλλας Γαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική, Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Μία γυναίκα 42
Διαβάστε περισσότεραΔιαταραχές του στομάχου.
Διαταραχές του στομάχου. Δυσπεψία Η δυσπεψία δεν είναι μια ασθένεια αλλά ένα σύνολο συμπτωμάτων. Πρόκειται για κατάσταση κακής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος που δημιουργεί δυσχέρειες κατά την πέψη.
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΥΓΕΙΑΣ» Η ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. Χρυσούλη Ελένη
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ της ΥΓΕΙΑΣ» Η ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Χρυσούλη Ελένη Διπλωματική Εργασία υποβληθείσα
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Μικροβιολογικό & Ερευνητικό Εργαστήριο Μεσογείων 6, Αμπελόκηποι 115 27 210 77.77.654 210 77.77.634 www.athenslab.
Συχνές Ερωτήσεις σχετικά με την Τροφική Δυσανεξία και το TrophoScan 1. Τι είναι η ανεπιθύμητη τροφική αντίδραση? Ως ανεπιθύμητη τροφική αντίδραση ορίζεται οποιοδήποτε σύμπτωμα εμφανίζεται μετά τη λήψη
Διαβάστε περισσότεραΧρόνια φλεγμονή. Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου. Νοέμβριος 2018
Χρόνια φλεγμονή Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Νοέμβριος 2018 Οξεία φλεγμονή Ταχεία εισβολή και λύση Εξιδρωματικά στοιχεία Πολυμορφοπύρηνα Χρόνια φλεγμονή Ύπουλη εισβολήπαρατεταμένη πορείαβραδεία λύση
Διαβάστε περισσότεραΗ οικονομική επιβάρυνση της δίαιτας ελεύθερης γλουτένης
ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η οικονομική επιβάρυνση της δίαιτας ελεύθερης γλουτένης ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΝΑ Α.Μ.: 21032 ΑΘΗΝΑ 2015 ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ
Διαβάστε περισσότεραΕπίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα
Επίκτητη Ανοσιακή Απάντηση (χυμικό σκέλος) Β λεμφοκύτταρα φυσική ή μη ειδική ανοσία δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση στο παθογόνο και δεν διαθέτει μνήμη. σε επίκτητη ή ειδική ανοσία χυμική ανοσία με παραγωγή
Διαβάστε περισσότεραΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ. Εργαστήριο Γενετικής, ΓΠΑ
ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΝΟΚΛΩΝΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑ Στάδια μικροβιακής λοίμωξης δημιουργία αποικίας σε εξωτερική επιφάνεια διείσδυση στον οργανισμό τοπική μόλυνση συστηματική (γενικευμένη) μόλυνση H σημασία
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ
ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΥΣ, ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΙΟΨΙΑΣ ΗΠΑΤΟΣ Χρόνια
Διαβάστε περισσότεραΚΛΙΝΙΚΟ ΚΟΥΙΖ. Κορίτσι 7 ετών με πυρετό και αρθραλγίες. Ηλίας Μανδηλάρης Ειδικευόμενος Γενικής Ιατρικής Γ.Ν.Ν.Καλαμάτας
ΚΛΙΝΙΚΟ ΚΟΥΙΖ Κορίτσι 7 ετών με πυρετό και αρθραλγίες. Ηλίας Μανδηλάρης Ειδικευόμενος Γενικής Ιατρικής Γ.Ν.Ν.Καλαμάτας ΠΑΡΟΥΣΑ ΝΟΣΟΣ Αρθραλγίες κάτω άκρων από 10ημέρου Εμπύρετο από 24ώρου Προ εβδομάδος
Διαβάστε περισσότεραΣυμμόρφωση στη δίαιτα, ποιότητα ζωής, έρευνα Ο ρόλος του διαιτολόγου. Δρ. Μερόπη Κοντογιάννη Λέκτορας «Κλινικής Διατροφής» Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Συμμόρφωση στη δίαιτα, ποιότητα ζωής, έρευνα Ο ρόλος του διαιτολόγου Δρ. Μερόπη Κοντογιάννη Λέκτορας «Κλινικής Διατροφής» Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο 6 σημεία κλειδιά στην αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιοκάκη
Διαβάστε περισσότεραΣυνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά
Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην
Διαβάστε περισσότεραΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ
ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν
Διαβάστε περισσότεραΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ & ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΥΛΙΚΟΥ ΒΙΟΨΙΑΣ. Ιωάννα Γκικόντη Κωνσταντοπούλειο Συγκρότηµα, Π.Γ.Ν.Ν. Ιωνίας «Η Αγία Όλγα»
ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ & ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΥΛΙΚΟΥ ΒΙΟΨΙΑΣ Ιωάννα Γκικόντη Κωνσταντοπούλειο Συγκρότηµα, Π.Γ.Ν.Ν. Ιωνίας «Η Αγία Όλγα» ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ Ολοκλήρωση διεργασίας πέψης (έκκριση ενζύµων)
Διαβάστε περισσότεραgr
Η µετά τοκετό θυρεοειδίτιδα είναι ένα σύνδροµο προσωρινής ή µόνιµης διαταραχής της λειτουργίας του θυρεοειδούς που εµφανίζεται τον πρώτο χρόνο µετά τον τοκετό και οφείλεται σε αυτοάνοση καταστροφή του
Διαβάστε περισσότεραITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα
ITP Ιδιοπαθής/ αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα Αθανασία Μουζάκη, Καθηγήτρια Εργαστηριακής Αιματολογίας-Αιμοδοσίας, Αιματολογικό Τμήμα, Παθολογική Κλινική, Τμήμα Ιατρικής, Παν/ο Πατρών Τα είδη της ITP είναι:
Διαβάστε περισσότεραΠαρουσίαση κλινικού περιστατικού. Αλεξάνδρα Φιλιπποπούλου Ειδικευόμενη ιατρός Ρευματολογίας Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών
Παρουσίαση κλινικού περιστατικού Αλεξάνδρα Φιλιπποπούλου Ειδικευόμενη ιατρός Ρευματολογίας Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών Απρίλιος 2009 Ρευματολογική εκτίμηση νοσηλευόμενου ασθενούς εις ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΗ
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή αιτιολογία παθολογία
Εισαγωγή αιτιολογία παθολογία Ορέστης Μανούσος Ομοτ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης ΔΙΑΓΝΩΣΗ λοι οι ασθενείς με συμπτώματα από την κάτω κοιλία πρέπει να υποβάλλονται σε λεπτομερή λήψη ιστορικού, επιμελή
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγική πληροφόρηση για την Κοιλιοκάκη
Εισαγωγική πληροφόρηση για την Κοιλιοκάκη Εμμανουήλ Αρχαύλης Επιμελητής Α', Α Γαστρεντερολογικής Κλινική ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός Ιστορική αναδρομή 2ος αίωνας μχ Αρεταίος Καπαδόκης 1 η περιγραφή 1888 Samuel
Διαβάστε περισσότεραΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΘ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Ε. Παρασκάκης Επικ. Καθηγητής Παιδιατρικής Μονάδα Αναπνευστικών Νοσημάτων Παίδων Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Θράκης Ορισμός Το άσθμα είναι μία χρόνια φλεγμονώδης
Διαβάστε περισσότεραΕΚΚΟΛΠΩΜΑΤΩΣΗ. Σπήλιος Μανωλακόπουλος
ΕΚΚΟΛΠΩΜΑΤΩΣΗ Σπήλιος Μανωλακόπουλος Εισαγωγή Η συχνότερη πάθηση του ΠΕ στη Δύση 1849, Jean Cruveilhier Ασθένεια του 20 ου αιώνα Το φάσμα ευρύ ασυμπτωματική εως αιμορραγία και φλεγμονή Επιδημιολογία Σχέση
Διαβάστε περισσότεραΤμήμα Καθ' έξιν Αποβολών
Τμήμα Καθ' έξιν Αποβολών Αν. Καθηγητής Σ. Δενδρινός 1 / 7 Το Τμήμα Επανειλημμένων Αποβολών αποτελεί ειδικό Τμήμα της Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών με αντικείμενο τη
Διαβάστε περισσότεραΘΗΛΑΣΜΟΣ-ΑΛΛΕΡΓΙΑ. Π Α Ι Ο Γ Α ς Τ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ο ς
ΘΗΛΑΣΜΟΣ-ΑΛΛΕΡΓΙΑ Κ Α Ρ Α Γ Κ Ι Ο Ζ Ο Γ Λ Ο Υ - Λ Α Μ Π Ο Υ Η Θ Ω Μ Α Η Π Α Ι Ο Γ Α ς Τ Ρ Ε Ν Τ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ο ς Πρωτεϊνες γάλατος αγελάδος % συνόλου % Καζείνη % Λεύκωμα ορού Ειδική απάντηση % περιπτ. ΑΓΑ
Διαβάστε περισσότεραΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Παθήσεις των νεφρών: 5. α. Σπειραματοπάθεια ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ Μορφολογικές (ιστολογικές
Διαβάστε περισσότεραΙδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας
Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2015 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Οντότητες μη Hodgkin λεμφωμάτων που θα αναφερθούν Πρωτοπαθές Β-λέμφωμα
Διαβάστε περισσότεραΔιάγνωση της ουρολοίμωξης
Διάγνωση της ουρολοίμωξης Κων. Κολλιός Γ Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ 13-5-2015 1 Οι ουρολοιμώξεις στα παιδιά Είναι συχνό πρόβλημα Η αναγνώρισή τους: δεν είναι εύκολη, ιδιαίτερα στην ηλικία < 24 μηνών Η συλλογή
Διαβάστε περισσότεραΈλεγχος της λειτουργίας της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος
Έλεγχος της λειτουργίας της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος Φλεγμονή Ανεπάρκεια ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Φλεγμονή που συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα στο σκύλο και
Διαβάστε περισσότεραΥγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958
Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ
Διαβάστε περισσότεραΓνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα
Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016
Διαβάστε περισσότεραΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΨΕΥΔΟΟΓΚΟ ΗΠΑΤΟΣ
ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΨΕΥΔΟΟΓΚΟ ΗΠΑΤΟΣ Θεοδώρα Ζαγγογιάννη1, Ινώ Καναβάκη1, Aίγλη Ζέλλου1, Ιωάννης Νίκας 2, Αμαλία Πατερέλη3 Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου 1, Αδαμαντία Μαλλιαρού1 1 Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου
Διαβάστε περισσότεραΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και τρόποι αντιμετώπισης του
1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και τρόποι αντιμετώπισης του Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας: Ειρήνη Αδάμου Λεμεσός 2014 2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
Διαβάστε περισσότεραΝεανική σπονδυλοαρθρίτιδα/αρθρίτιδα που σχετίζεται με ενθεσίτιδα (jspa/era)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική σπονδυλοαρθρίτιδα/αρθρίτιδα που σχετίζεται με ενθεσίτιδα (jspa/era) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΠΟΝΔΥΛΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ/ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ
Διαβάστε περισσότεραΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΝΤΑΒΕΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ : ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α. ΓΕΡΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ : ΑΝ.
Διαβάστε περισσότεραΠρώτη εμφάνιση βαριάς κολίτιδας χωρίς ιστορικό ΙΦΝΕ. Πως μπορεί να βοηθήσει ο Παθολογοανατόμος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»
Πρώτη εμφάνιση βαριάς κολίτιδας χωρίς ιστορικό ΙΦΝΕ. Πως μπορεί να βοηθήσει ο Παθολογοανατόμος Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» Το ερώτημα: Είναι ΙΦΝΕ ή κάποιο άλλο είδος κολίτιδας που εξηγεί
Διαβάστε περισσότεραΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
ΣΠΑΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Σωτηρία Μαστρογιάννη Παιδίατρος Παιδονευρολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ Νευρολογικό Τµήµα Νοσοκοµείο Παίδων Αθηνών «Παν. & Αγλαΐας Κυριακού» "Rare diseases are rare, but rare disease
Διαβάστε περισσότεραΙωάννα Χρανιώτη 1, Νικόλαος Κατζηλάκης 2, Δημήτριος Σαμωνάκης 2, Γρηγόριος Χλουβεράκης 1, Ιωάννης Μουζάς 1, 2, Ευτυχία Στειακάκη 1, 2
Μη αλκοολική λιπώδης διήθηση ήπατος σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες μετά από θεραπεία για οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και λέμφωμα της παιδικής ηλικίας Ιωάννα Χρανιώτη 1, Νικόλαος Κατζηλάκης 2,
Διαβάστε περισσότεραΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΦΝΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΚΑΨΟΥΛΑΣ. Νίκος Βιάζης Β Γαστρεντερολογικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»
ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΙΦΝΕ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΚΑΨΟΥΛΑΣ Νίκος Βιάζης Β Γαστρεντερολογικό Τμήμα Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Έτος Σημαντικά γεγονότα 1981 G. Iddan,, P. Scapa η ιδέα
Διαβάστε περισσότεραΝΕΥΡΟΜΥΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ
ΝΕΥΡΟΜΥΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΑΝΔΡΙΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ - ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΝΕΥΡΟΜΥΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ? Τα νευρομυϊκά νοσήματα είναι ασθένειες που ενώ εμφανίζουν μεγάλη ετερογένεια στην κλινική
Διαβάστε περισσότεραΜελέτη του ρόλου ανοσο-τροποποιητικής δράσεως της p38 µιτογονο-ενεργοποιηµένης κινάσης ( p38 MAPK ) Μαυρόπουλος Αθανάσιος, PhD ΕΙΣΑΓΩΓΗ-Ι H p38 MAPK ενεργοποιείται από τις ιντερλευκίνες IL-12 και IL-18
Διαβάστε περισσότεραΔιάγνωση, Μετάβαση και Παρακολούθηση
ΟΛΓΑ ΓΙΟΥΛΕΜΕ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. Β ΠΡΟΠ. ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΥΠΑΡΞΗΚοιλιοκάκη Διάγνωση, Μετάβαση και Παρακολούθηση Β Προπ. Παθολογική Κλινική Γαστρεντερολογικό
Διαβάστε περισσότεραΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ: ΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΙΣ ΑΝΟΣΟΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ: ΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Α) Ειδικής Ανοσίας 1) Β-Λεμφοκυττάρων 2) Τ-Λεμφοκυττάρων Β) Μη Ειδικής Ανοσίας 1)
Διαβάστε περισσότεραIOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ
IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Μάρτιος 2015 Οξεία ιογενής ηπατίτιδα Αίτια Ιός της ηπατίτιδας Α (Hepatitis A Virus-HAV) Iός
Διαβάστε περισσότεραΣτις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός
Στις απορίες μας απαντά ο κος Θεμιστοκλής Σ. Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Όταν μιλάμε για σκωληκοειδίτιδα αναφερόμαστε στη φλεγμονή της σκωληκοειδούς απόφυσης του τυφλού που οφείλεται σε απόφραξη του
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ FALK SYMPOSIUM 196 6 & 7 MARCH, 2015 FRANKFURT, GERMANY
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟ ΤΟ FALK SYMPOSIUM 196 6 & 7 MARCH, 2015 FRANKFURT, GERMANY Βασικά σημεία ενδιαφέροντος στο τελευταίο Falk Symposium No196 στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας αποτέλεσαν οι εξελίξεις στο πεδίο της
Διαβάστε περισσότεραΜικροσκοπική Κολίτιδα Κλινικές συσχετίσεις και θεραπευτική αντιμετώπιση
Μικροσκοπική Κολίτιδα Κλινικές συσχετίσεις και θεραπευτική αντιμετώπιση Σπύρος Σιακαβέλλας Ειδικευόμενος Ιατρός Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική Γ.Ν.Α Λαϊκό UEG E-learning Web Editor Ορισμός Τριάδα
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ ΑΝΝΑ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ ΕΝΤΑΤΙΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΓΕΝ.ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ ΣΥΝΟΣΗΡΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΧΑΠ Απλά
Διαβάστε περισσότεραΑΝΤΙ-DFS70 ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ: ΝΕΟΣ ΒΙΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ
ΑΝΤΙ-DFS70 ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ: ΝΕΟΣ ΒΙΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΩΝ ΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ Α. Γιαννακού 2, Κ. Σουφλερός 1, Μ. Μπανταδάκη 2, Ε. Συνοδινού 1, Α.Μ. Μαρκαντωνάτου 2,
Διαβάστε περισσότερααυτοάνοσα νοσήματα πενήντα εκατομμύρια Αμερικανοί,
Αυτοάνοσα Νοσήματα Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Ένας στους δέκα πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει
Διαβάστε περισσότεραΠρώιμη και όψιμη ΙΦΝΕ: διαφορετικός φαινότυπος, διαφορετικά μονοπάτια στη φλεγμονή; Γ. Μπάμιας
Πρώιμη και όψιμη ΙΦΝΕ: διαφορετικός φαινότυπος, διαφορετικά μονοπάτια στη φλεγμονή; Γ. Μπάμιας Βασικά ερωτήματα Πως καθορίζονται η «πρώιμη» και η «όψιμη» ΙΦΝΕ? Πως καθορίζεται ο φαινότυπος της ΙΦΝΕ? Πως
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΑΥΤΟΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
Β ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ - ΜΟΝΑΔΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ. Σ. Α. ΡΑΠΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ - ΙΣΤΟΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΓΝΑ Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ κα. ΧΡ. ΠΑΧΟΥΛΑ - ΠΑΠΑΣΤΕΡΙΑΔΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΜΑΡΙΟΣ Γ. ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Β ΠΠ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗΣ ΜΑΡΙΟΣ Γ. ΚΑΤΣΑΡΟΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Β ΠΠ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ o ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ ΣΕ
Διαβάστε περισσότεραAιμοφαγοκυτταρικό Σύνδρομο ή Αιμοφαγοκυτταρική Λεμφοϊστιοκυττάρωση HLH
Aιμοφαγοκυτταρικό Σύνδρομο ή Αιμοφαγοκυτταρική Λεμφοϊστιοκυττάρωση HLH Aιμοφαγοκυτταρικό Σύνδρομο ή Αιμοφαγοκυτταρική Λεμφοϊστιοκυττάρωση HLH Υπερφλεγμονώδες σύνδρομο Aιμοφαγοκυτταρικό Σύνδρομο ή Αιμοφαγοκυτταρική
Διαβάστε περισσότεραΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»
ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και
Διαβάστε περισσότεραΕπιλεγόµενο µάθηµα:λευχαιµίες. Γεωργόπουλος Χρήστος Καρκατσούλης Μάριος Μπρίκος Νικήτας
Επιλεγόµενο µάθηµα:λευχαιµίες Γεωργόπουλος Χρήστος Καρκατσούλης Μάριος Μπρίκος Νικήτας Ανοσολογία και καρκίνος Γενετικές και κυτταρικές αλλαγές που συµβαίνουν στον καρκίνο προσφέρουν στο ανοσιακό σύστηµα
Διαβάστε περισσότεραΤο φάσμα της τροφικής αλλεργίας τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής: παγίδες και λάθη ΓΙΩΤΑ ΚΑΦΡΙΤΣΑ
Το φάσμα της τροφικής αλλεργίας τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής: παγίδες και λάθη ΓΙΩΤΑ ΚΑΦΡΙΤΣΑ Τροφική Αλλεργία : πολύπλοκη νοσολογική οντότητα ΗΛΙΚΙΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΣΟΤΗΤΑ
Διαβάστε περισσότεραΣύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης
Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Αρχική κλινική προσέγγιση Συμπτωματικός ή μη συμπτωματικός
Διαβάστε περισσότεραΤελικό κείμενο της Μελέτης. Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία
Τελικό κείμενο της Μελέτης Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών: Διατροφή και Υγεία Τα τελικά προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (Advanced Glycation End products, ) είναι μόρια υψηλής δραστικότητας, τα οποία
Διαβάστε περισσότεραΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ Γιώργος Γιαννακόπουλος, Ειδ. Παιδοψυχίατρος Στρογγυλό Τραπέζι: «Οι διάφορες διαστάσεις της Διασυνδετικής-
Διαβάστε περισσότεραΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ
ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Π.Γ.Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΚΟΛΥΝΟΥ Τα λεμφοκύτταρα προέρχονται από την λεμφική σειρά, ενώ τα μονοπύρηνα, τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα (κοκκιοκύτταρα) και τα βασεόφιλα
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I. Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ.
Εισαγωγή στην Ανοσολογία Επίκτητη Ανοσία I Σωτήρης Ζαρογιάννης Επίκ. Καθηγητής Φυσιολογίας Εργαστήριο Φυσιολογίας Τμήμα Ιατρικής Π.Θ. 14/10/2016 Φυσιολογία Συστημάτων Ακαδημαϊκό Ετος 2016-2017 Γενικά στοιχεία
Διαβάστε περισσότεραΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ
ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης
Διαβάστε περισσότεραΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΑ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΑ ΙΦΝΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Νίκος Βιάζης Γαστρεντερολόγος Διευθυντής Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός» ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ιστολογική ύφεση Επούλωση
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΠΛΗΘΥΣΜΟΙ Τ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ. Αλεξάνδρα Φλέβα Ph.D Βιολόγος Τμήμα Ανοσολογίας-Ιστοσυμβατότητας Γ.Ν. «Παπαγεωργίου»
ΥΠΟΠΛΗΘΥΣΜΟΙ Τ ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΩΝ Αλεξάνδρα Φλέβα Ph.D Βιολόγος Τμήμα Ανοσολογίας-Ιστοσυμβατότητας Γ.Ν. «Παπαγεωργίου» Η αξιοποίηση του εύρους των δυνατοτήτων της κυτταρομετρίας ροής στην Ανοσολογία προσφέρει
Διαβάστε περισσότεραΑνοσιακή απάντηση (immune response)
Ανοσιακή απάντηση (immune response) Το σύνολο των μηχανισμών που καθιστούν τον οργανισμό ικανό να αναγνωρίζει,να εξουδετερώνει και να απομακρύνει κάθε ξένη ουσία προς αυτόν χαρακτηρίζεται ως ανοσία. Αποτέλεσμα
Διαβάστε περισσότεραΣυστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων
Διαβάστε περισσότεραΠόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση
Πόσο νωρίς ξεκινάει η αναδιαμόρφωση Εμμ. Παρασκάκης Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης Αρχίζει η αναδιαμόρφωση των αεραγωγών στην παιδική ηλικία; ή Σε ποια περίοδο της παιδικής
Διαβάστε περισσότεραΠαράρτημα ΙΙΙ. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης
Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης Σημείωση : Οι τροποποιήσεις στην Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος
Διαβάστε περισσότεραΦλεγμονή. Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Φλεγμονή Α. Χατζηγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Μη ειδική ανοσολογική άμυνα ΑΝΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ Φυσικοί: δέρμα, βλεννογόνοι, βλέννα, βήχας Χημικοί: λυσοζύμη, αντιμικροβιακά
Διαβάστε περισσότεραΙδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας
Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2013 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Οντότητες μη Hodgkin λεμφωμάτων που θα αναφερθούν Πρωτοπαθές Β-λέμφωμα
Διαβάστε περισσότεραΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»
ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου
Διαβάστε περισσότεραΠαράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος
Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.
Διαβάστε περισσότεραΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Τι είναι η τροφική αλλεργία; Τροφική αλλεργία είναι η αναπάντεχη και μη κανονική ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού εναντίον ενός τμήματος μιας τροφής (συνήθως
Διαβάστε περισσότεραΑυτοάνοσα νοσήματα. Χ.Μ. Μουτσόπουλος
Αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Η έγκαιρη αντιμετώπιση αποτελεί «κλειδί» για τον έλεγχο των αυτοάνοσων ασθενειών- της μεγάλης αυτής κατηγορίας
Διαβάστε περισσότεραSimponi (γολιμουμάμπη)
EMA/792301/2018 EMEA/H/C/000992 Περίληψη EPAR για το κοινό Ανασκόπηση του Simponi και αιτιολογικό έγκρισης στην ΕΕ Τι είναι το Simponi και σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται; Το Simponi είναι αντιφλεγμονώδες
Διαβάστε περισσότεραΗ ζωή είναι άδικη. Μερικοί είναι άρρωστοι, ενώ άλλοι είναι υγιείς John F. Kennedy, 1962 ΡΕΜΠΕΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΝΟΣΟΣ ADDISON Daniel Davies [Ιατρός] Ιατρός], 1947 Αυτός ο νεαρός φίλος σου δεν
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΓΟΝΙ Ι0 MYD88 ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ
ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΓΕΝΕΤΙΚΩΝ ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΩΝ ΣΤΟ ΓΟΝΙ Ι MYD88 ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ Φωτεινή Μάλλη 1, Ειρήνη Γερογιάννη 1 Καλλιόπη Αγγέλου 1, Βίκυ Μολλάκη 2, Φωτεινή Μπαρδάκα 1, Κωνσταντίνος Ι. Γουργουλιάνης
Διαβάστε περισσότεραΓράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος
Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την
Διαβάστε περισσότεραΜοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα
Μοριακή κυτταρική βιοχημεία Ανοσοποιητικό σύστημα κωδικός μαθήματος: ETY-335 Χειμερινό εξάμηνο 2014 / 2015 Μαρία Χατζηνικολαΐδου mchatzin@materials.uoc.gr Έμφυτο και προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα
Διαβάστε περισσότερα