مقاله Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th

Transcript

1 سالمت) )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله اردیبهشت و فروردین 1 شماره 11 دوره پژوهشی مقاله Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th شهریور : مقاله دریافت 1395 دی : مقاله پذیرش : مسئول *نویسنده پناهی حسین دکتر بازرگانی و مدیریت اقتصاد دانشکدهی تبریز دانشگاه Panahi@tabrizu.ac.ir زیر کودکان مرگومیر بر تجاری بودن باز و یون واکسیناس تاثیر ل پنجسا 2 عمران آل سیدعلی 1 پناهی حسین دکتر چکیده حطس و توسعهیافتگی حوزهی در مهم شاخصهای از یکی پنجسال زیر کودکان مرگومیر اینکه به توجه با هدف: و زمینه مرگومیر بر تجاری بودن باز و واکسیناسیون تاثیر تعیین هدف با حاضر پژوهش اساس این بر شود می محسوب کشورها بهداشت گرفت. صورت پنجسال زیر کودکان پژوهش در شده برده بهکار اقتصادسنجی روش و Eviews6 نرمافزار پژوهش در استفاده مورد اقتصادسنجی ابزار بررسی: روش سال چهارم فصل تا 1363 سال اول فصل زمانی ی فاصله پژوهش زمانی دامنهی همچنین است. جوسیلیوس جوهانسن- روش است. ایران کشور در 1392 بازبودن درجهی و کودکان توسط سهگانه واکسن دریافت در افزایش واحد یک بلندمدت در پژوهش یافتههای اساس بر یافتهها: ضریب اساس بر نتایج چنین هم میشود. پنجسال زیر کودکان میر و مرگ در واحد 4/36 و 0/23 کاهش باعث ترتیب به تجاری مدت بلند تعادل به رسیدن برای مدت کوتاه تعادل عدم از 0/04 حدود دوره هر در که است آن از حاکی خطا تصحیح ی جمله شود. می تعدیل ثعاب تجاری بودن باز درجهی افزایش همچنین و کودکان توسط سهگانه واکسن دریافت افزایش اینکه به توجه با نتیجهگیری: یمامت در کودکان ایمنسازی مسالهی همواره که میشود پیشنهاد اساس این بر میشود پنجسال زیر کودکان مرگومیر کاهش دست توسعه و رشد باالی درجات به جامعه به سالم تولیدی عوامل تحویل با تا شود داده آموزش و فرهنگسازی کشور نقاط افزایش و جدید پزشکی تجهیزات و دانش ورود برای را زمینه خارج دنیای با تجاری رابطهی و مراوده افزایش با همچنین یابیم. باشیم. کرده فراهم انسانی توسعهی و سالمتی کودکان مرگومیر تجاری بودن باز واکسیناسیون کلیدی: واژههای ایران تبریز تبریز دانشگاه بازرگانی و مدیریت اقتصاد دانشکدهی اقتصادی علوم گروه دانشیار 1 ایران تبریز تبریز دانشگاه بازرگانی و مدیریت اقتصاد دانشکدهی اقتصادی علوم گروه اقتصادی علوم دکتری دانشجوی 2

2 تاثیر واکسیناسیون و باز بودن تجاری بر... Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 مقدمه هرچند که آدمی به اقتضای طبیعت خود محکوم به فنا بوده و مرگ ومیر امری اجتناب ناپذیر است ولی انسان برای گریز از مرگ و به تاخیر انداختن آن همواره در تالش و تکاپو است. از این رو در مقایسه با سایر وقایع جمعیتی مرگ و میر اولین موضوعی است که اذهان بشر را به خود معطوف کرده است. تالش برای کاهش مرگ ومیر و اعمال تمهیداتی در راستای آن موضوعی است که پذیرش تمام جوامع بشری را در پی دارد. افزایش بی سابقه ی جمعیت در اثر کاهش مرگ ومیر بهویژه مرگ ومیر کودکان و اطفال همواره به عنوان مهم ترین رویداد جهان در قرن بیست به ویژه نیمه ی دوم آن خودنمایی می کند. همان طور که گفته شد شاید بتوان گفت مرگ ومیر اولین موضوعی بوده و هست که در مقایسه با سایر وقایع جمعیتی اذهان بشر را بیشتر به خود معطوف داشته است زیرا تمام تالش ها در همه ی جوامع بشری در جهت افزایش طول عمر افراد انسانی است و بر خالف وقایعی چون باروری و مهاجرت که بسته به شرایط و اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی جوامع سیاست هایی در جهت افزایش یا کاهش آن ها اتخاذ می شود مرگ ومیر تنها موضوعی است که دولت ها نمی توانند در سیاستهای خود در جهت افزایش آن اقدام نمایند. در میان میزان های مرگ ومیر میزان مرگومیر کودکان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به عنوان نمادی از توسعه به حساب می آید) 1 (. ایمنسازی یکی از مهمترین شاخصهای هزینه- اثر بخشی برای پیشگیری از ابتال و مرگومیر است که پزشکی مدرن برای دستیابی به آن تالش میکند. برای اینکه برنامهی ایمنسازی موثر باشد پوشش باال و مناسب ایمنسازی الزم است و پوشش پایین ایمنسازی متوسط سن ابتال را افزایش خواهد داد و میتواند منجر به نتایج معکوس شود. ایمنسازی کودکان مهمترین شاخص هزینه- اثربخشی در کاهش بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن است) 2 (. همچنین نگاهی گذرا به نظریات تجارت بینالملل نشان میدهد که اجماع کلی این نظریات بر این است که تجارت باعث رشد و توسعهی اقتصادی کشورها شده و رشد اقتصادی نیز به نوبهی خود باعث بهبود و افزایش در توسعهی انسانی میشود. بخش بیشتری از اثرات رشد اقتصادی بر توسعهی انسانی از طریق مخارج بودجهای دولت)مرکزی یا محلی( جریان پیدا میکند. البته عمق این تاثیرات در کل به هدفگذاری و کارایی مخارج دولت بستگی دارد یعنی این مخارج در چه قسمتهایی و با چه هدفی انجام شده است. برای این امر دولت باید بخشهایی را که در اولویت قرار دارند شناسایی کند. برای مثال آموزش ابتدایی و بهداشت پتانسیلهای باالیی را برای بهبود توسعهی انسانی دارند. شولتز عقیده دارد که سرچشمهی رشد و توسعهی اقتصادی افزایش در سرمایهگذاری انسانی است و در این رابطه شرط الزم برای رشد و توسعه توازن بین سرمایههای انسانی و مادی است. از نظر شولتز سرمایهگذاری انسانی شامل هزینههای خدمات بهداشتی هزینههای آموزشی)رسمی غیررسمی و ضمن خدمت( هزینههایی که منجر به بهبود امید به زندگی میشود و... جزو سرمایهگذاری در سرمایهی انسانی است. تجارت عامل بالقوهای برای کاهش فقر است. مطالعهای که برای کشورهای آسیای شرقی و اقیانوسیه صورت گرفت نشان داد که تجارت فقر را کاهش داده و وضعیت بهداشتی و سالمتی افراد را از طریق ایجاد اشتغال و افزایش درآمد و دسترسی بهتر به تجهیزات پزشکی و بهداشتی افزایش داده است. در کل میتوان بحث استاندارد برای بیان ارتباط مثبت بین تجارت و شاخص توسعهی انسانی را بدین گونه مطرح کرد که تجارت با افزایش درآمد بر روی سطح زندگی افراد اثر گذاشته و آن را باال میبرد. رشد درآمد به نوبهی خود فرصتهای آموزشی و مراقبتهای بهداشتی و پزشکی بهتری را موجب شده و منجربه عرضهی خدمات اجتماعی مطلوبتری از طرف دولت میگردد. میتوان اثر تجارت بر روی توسعهی انسانی را به اثرات مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. اثرات مستقیم همان افزایش درآمد ناشی از افزایش تجارت است که به نوبهی خود میتواند به بهبودهای بعدی در توسعهی انسانی منجر شود. اثرات غیر مستقیم نیز از طریق گسترش تعامالت فرهنگی و گسترش تنوع کاالهای در دسترس مصرفکنندگان میباشد. تجارت انواع جدیدی از کاالها و خدمات را روانهی بازارهای داخلی کشور میکند که شامل تجهیزات پزشکی و بهداشتی نیز هست. این عوامل سالمتی تغذیه و طول عمر افراد یک کشور را افزایش داده و باعث بهبود شاخص توسعهی انسانی آن کشور میشود) 3 (. کشورهای مختلف جهان به دنبال افزایش توانایی اقتصاد ملی میباشند و تالش میکنند تا حجم تجارت خارجی خود را افزایش دهند تا از مزایای ایستا و پویای آن بهرهمند گردند. یکی از مسیرهایی که کشورهای مختلف جهان در راستای افزایش تجارت خارجی خود طی مینمایند روی آوردن به آزاد سازی تجاری است که با پارامتر درجهی باز بودن اقتصاد سنجیده میشود. باز بودن اقتصاد میتواند به صورت کانالی برای انتقال تکنولوژی 80 مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران )پیاورد سالمت( دوره 11 فروردین و اردیبهشت 1396

3 همكار و پناهی حسین Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 مختلف بخشهای به را تکنولوژی سرریز اثرات و عملکند بازبودن درجهی برای معیار سادهترین نماید. منتقل اقتصادی مجموع نسبت آن در که است تجاری جریانات مبنای بر اقتصاد و واردات نسبت یا و داخلی ناخالص تولید به واردات و صادرات مد داخلی ناخالص تولید به آنها رشد نرخهای یا صادرات یا نظرباشد) 4 (. تجارت و ایمنسازی اهمیت به توجه با اساس این بر تعیین صدد در حاضر پژوهش افراد سالمت افزایش در کودکان مرگومیر بر تجاری بودن باز و واکسیناسیون تاثیر جوهانسن-جوسیلیوس روش از استفاده با پنجسال زیر سال اول فصل زمانی فاصلهی در و )Johansen-Juselius( نیز پژوهش فرضیهی است سال چهارم فصل تا 1363 افزایش همچنین و واکسیناسیون افزایش اینکه از است عبارت پنجسال زیر کودکان مرگومیر کاهش باعث تجاری بازبودن مطالعاتی پژوهش موضوع با رابطه در همچنین میشود. به میتوان آنها جملهی از که است شده انجام خارجی همکاران) 6 ( و Breiman همکاران) 5 ( و Moulton مطالعات و Cooper همکاران) 8 ( و Clemens همکاران) 7 ( و Koenig کرد اشاره همکاران) 11 ( و Saffar و )10(Suwal همکاران) 9 ( واکسیناسیون افزایش که رسیدهاند نتیجه این به همگی که و )12(Panda مطالعات و شده کودکان مرگومیر کاهش باعث باز افزایش که رسیدهاند نتیجه این به نیز )13(Anukriti & Kumler مطالعهی نتایج میشود. کودکان مرگومیر کاهش باعث تجاری بودن افزایش که است آن از حاکی نیز )14(Levine & Rothman کاهش باعث تجاری بازبودن افزایش همچنین و واکسیناسیون مورد آماری بررسیهای همچنین میشوند. کودکان میر مرگو سالهای طول در که است آن بیانگر حاضر پژوهش در استفاده را سهگانه واکسن که کودکانی از درصدی متغیر بررسی مورد بازبودن متغیر و داشته نوسانی افزایشی روند کردهاند دریافت سپس و بوده افزایشی روند دارای 1370 سال ابتدای تا تجاری سال تا دوباره و کرده طی 1378 سال تا را خود کاهشی روند کاهشی روند با نیز آن از بعد و گرفته خود به افزایشی روند 1383 نیز پنجسال زیر کودکان مرگومیر روند است. بوده مواجه شدید دورهی طول در پنجسال زیر کودکان مرگومیر کاهش بیانگر و ادامه در که است ذکر به الزم همچنین است. بوده بررسی مورد متغیرهای روند بررسی به تفکیک به پژوهش یافتههای بخش در تاثیر تعیین حاضر پژوهش هدف شد. خواهد پرداخته پژوهش پنجسال زیر کودکان مرگومیر بر تجاری بازبودن و واکسیناسیون هدف راستای در شده مطرح پژوهش سوال همچنین و بوده بازبودن و واکسیناسیون تاثیر که است صورت این به نیز پژوهش است چگونه پنجسال زیر کودکان مرگومیر بر تجاری بررسی روش از و تحلیلی علمی- روش لحاظ از حاضر پژوهش نیز اطالعات آوری جمع روش و بود کاربردی هدف نظر به متغیرهای به مربوط اطالعات و آمار و ای کتابخانه نوع از WDI2014 فشردهی لوح از نیز پژوهش در شده کاربرده جمهوری مرکزی بانک و )World Development Indicators( مورد اقتصادسنجی ابزار چنین هم شد. استخراج ایران اسالمی پژوهش زمانی قلمرو و Eviews6 افزار نرم پژوهش در استفاده 1392 سال چهارم فصل تا 1363 سال اول فصل زمانی فاصلهی با پژوهش این در بود. ایران کشور نیز پژوهش مکانی قلمرو و واکسیناسیون تاثیر بررسی به جوسیلیوس جوهانسن- روش از استفاده ایران در پنجسال زیر کودکان ومیر مرگ بر تجاری بازبودن و 1 ی رابطه مطابق نیز پژوهش در رفته کار به مدل و شد پرداخته پنجسال زیر کودکان ومیر مرگ آن) MOR(Mortality : در که بود از درصدی :DTP (Diphtheria & Tetanus & Pertussis( را کزاز( و سرفه سیاه سهگانه)دیفتری واکسن که کودکانی تجاری بازبودن درجهی :OPE (Openness( کردهاند دریافت مبنای واقعی)بر واردات و صادرات مجموع صورت به که داخلی)برمبنای ناخالص تولید بر تقسیم 1383( پایهی سال پسماند جمالت U: و است شده محاسبه 1383( پایهی سال متغیر پژوهش مدل در که است ذکر به باشد)الزم می مدل کودکانی از درصدی :MMR (Measles & Mumps & Rubella( دریافت را اوریون( و سرخجه سرخک)سرخک واکسن که شدید همخطی داشتن دلیل به ولی داشت. وجود نیز کردهاند روند بررسی از بعد ادامه در شد(. حذف مدل از DTP متغیر با پایایی بررسی به ابتدا پژوهش مدل در رفته کار به متغیرهای خود مدل بهینهی ی وقفه انتخاب از پس و پرداخته متغیرها از استفاده با )Vector Autoregressive برداری) Model توضیح وجود بررسی به جوسیلیوس جوهانسن- انباشتگی هم آزمون وجود صورت در و شده پرداخته انباشتگی هم بردار نبود یا و به شده)نسبت نرمالیزه همانباشتگی بردار انباشتگی هم ی رابطه میگردد. استخراج وابسته( متغیر ممکن زمانی سری ی متغیره چند تحلیل در طورکلی به داشته وجود بلندمدت انباشتگی هم بردار یک از بیش است 1396 اردیبهشت و فروردین 11 دوره سالمت( )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله 81

4 بر... تجاری بودن باز و واکسیناسیون تاثیر Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 به بلندمدت در بررسی دست در متغیرهای که معنا بدین باشد صورت آن در باشند. وابسته یکدیگر به هم از مستقل طریق چند فرضی پیش هیچ بدون تواند نمی گرنجر انگل- مثل هایی روش و جوهانسن کند. تعیین را بردارها این گر تحلیل جانب از که برداری انباشتگی هم برای روشی کردن فرموله با جوسیلیوس صورت راستنمایی حداکثر طریق از انباشتگی هم بردار تعیین در اساس کنند. حل را گرنجر انگل- روش نقایص توانستند گیرد می ی رابطه صورت به خودرگرسیونی) VAR ( مدل یک را ها آن کار دهد: می تشکیل 2 با که باشد می زا درون متغیرهای تعداد n فوق دستگاه در عرض مانند زا برون متغیرهای تعداد k است. شده بیان Y بردار بیان D بردار غالب در که است... و مجازی متغیر روند مبدا از است VAR الگوی برای وقفه طول حداکثر p باالخره و است شده پیدا اطمینان توان می مختلف معیارهای طریق از آن تعیین با که سفید نوفه های ویژگی دارای مذکور مدل خطای جزو که کرد مدت کوتاه های پویایی دادن نشان برای روش این در بود. خواهد خطای تصحیح الگوی قالب در را 2 معادالت دستگاه توان می ی رابطه صورت به )Vector Error Correction برداری) Model نوشت: 3 خاصیت دارای که متغیرهایی برای روش این جاکه آن از ی مرتبه از )انباشته )0)I یا و اول( ی مرتبه از )انباشته )1)I جمالت تمامی فوق ی معادله در لذا است شده طراحی صفر( به )p( وقفه طول دیگر سوی از هستند. (0)I ΔY صورت به t-1 دستگاه در معادله هر اخالل ی جمله که شود می انتخاب ای گونه باشد. I(0( لذا و )Identical, Independent Distribution) iid 3 دو انباشتگی هم ی درجه تا باشد )0)I نیز ПY t-p باید رو این از نظر در r را P ماتریس ی رتبه اگر شوند. برابر 3 دستگاه طرف است: برقرار زیر حالت سه در شرط این بگیریم بردار متغیرهای ی کلیه صورت این در که r = n الف. VAR تخمین مدل برآورد برای مناسب روش و هستند (0)I Y متغیرهاست. سطح در از پایا خطی ترکیب هیچ صورت این در که r = 0 ب. مدل برآورد برای مناسب روش و ندارد وجود Y بردار متغیرهای متغیرهاست. اول ی مرتبه تفاضل در VAR تخمین از پایا خطی ترکیب r صورت این در که 0 > r ج. n-1 وجود همانباشتگی بردار r دیگر عبارت به یا Y بردار متغیرهای انباشتگی هم بردارهای برآورد برای جوهانسون روش از و دارد شود) 15 (. می استفاده یافتهها به پژوهش مدل برآورد و پایایی آزمون از قبل ابتدا در دوره طول در مدل در شده برده کار به متغیرهای روند بررسی 3 و 2 1 نمودارهای میشود. پرداخته پژوهش بررسی مورد ی واکسن که کودکانی از DTP )درصدی متغیرهای روند ترتیب به OPE کردهاند( دریافت را کزاز و سرفه سیاه دیفتری سهگانه: زیر کودکان ومیر مرگ :MOR و تجاری( بازبودن )درجهی میدهد. نشان پژوهش بررسی ی دوره طول در را پنجسال DTP متغیر روند 1: نمودار اردیبهشت و فروردین 11 دوره سالمت( )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله

5 همكار و پناهی حسین Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 در میشود مشاهده 3 و 2 1 نمودارهای در که همانطور واکسن که کودکانی از درصدی متغیر بررسی مورد سالهای طول متغیر و داشته نوسانی افزایشی روند کردهاند دریافت را سهگانه سپس و داشته افزایشی روند 1370 سال ابتدای تا تجاری بازبودن سال تا دوباره و کرده طی 1378 سال تا را خود کاهشی روند کاهشی روند با نیز آن از بعد و گرفته خود به افزایشی روند 1383 نیز پنجسال زیر کودکان مرگومیر روند است. بوده مواجه شدید دورهی طول در پنجسال زیر کودکان مرگومیر کاهش بیانگر است. بوده بررسی مورد در اقتصادسنجی معمول و سنتی روشهای کارگیری به این بر زمانی سری دادههای از استفاده با الگو ضرایب برآورد استفاده مورد زمانی سریهای متغیرهای که است استوار فرض که است آن غالب باور دیگر طرف از هستند. پایا) Stationary ( سری یک نیستند. پایا اقتصاد در زمانی سری متغیرهای از بسیاری ثابت زمان طول در آن واریانس و میانگین هرگاه میگویند پایا را OPE متغیر روند 2: نمودار MOR متغیر روند 3: نمودار یا فاصله به تنها زمانی دورهی دو بین کواریانس مقدار و باشد واقعی زمان به ارتباطی و باشد داشته بستگی دوره دو بین وقفهی مورد زمانی سری متغیرهای اگر باشد. نداشته کواریانس محاسبهی ممکن که حالی عین در باشد ناپایا الگو ضرایب برآورد در استفاده نداشته وجود الگو متغیرهای بین مفهومی یا رابطه هیچ است و باشد باال خیلی آن آمدهی بهدست R 2 ضریب میتواند باشد ارتباط میزان مورد در غلطی استنباطهای به محقق تا شود موجب انجام رگرسیونهای شرایطی چنین در شود. کشانیده متغیرها بین یک متغیرهای وقتیکه ضمن در است. کاذب و نبوده واقعی شده ندارد. کاربرد F و t آمارههای بحرانی مقادیر دیگر نباشد پایا مدل پایایی به نسبت است الزم متغیرها این از استفاده از قبل اینرو از دیگر عبارتی به کرد) 16 (. حاصل اطمینان آنها پایایی عدم یا شود وارد آن به تصادفی شوک یک هرگاه گویند پایا را X t سری صورت این در کند. میل صفر سمت به زمان گذشت با آن اثر آن به مجددا و شده خارج باثبات( و تعادلی خود)مقدار مسیر از 1396 اردیبهشت و فروردین 11 دوره سالمت( )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله 83

6 بر... تجاری بودن باز و واکسیناسیون تاثیر Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 X t توسط میتوان را پایا زمانی سری یک ویژگی میگردد) 17 (. بر رفتار اگر نمود. توصیف اول)) AR(1 ( مرتبهی خودتوضیح فرایند مطابق و اول ی مرتبه خودتوضیح فرایند صورت به X t متغیر t = X t 1 ϕ + ε سفید εtنوفه آن در که شود گرفته نظر در X ϕ 1 = ε صورت به میتوان را فرایند این است t X t t X t t X t t و است(. Lag Operator وقفه: نوشت)عملگر ) 1 ϕ L( = ε یا است الزم باشد پایا ) 1 ϕ )L = ε رابطهی اینکه برای بزرگتر ) 1 ϕl = )0 ی مشخصه معادلهی ریشهی قدرمطلق 1 است برابر که دارد ریشه یک معادله این باشد. یک از L = ϕ 1 ϕ باشد. 1 است الزم X متغیرt بودن پایا برای بنابراین یا و واحد ریشهی شکل عنوان با را آن باشد یک ϕبرابر اگر دیگر عبارت به میشناسیم. نظر مورد فرایند ناپایایی شکل -5/88 سری یک بودن ناپایا دادن نشان برای دیگری شکل واحد ریشهی وجود و ناپایایی و پایایی بررسی برای رو این از است) 18 (. زمانی یافته تعمیم فولر دیکی آزمون از واحد ی ریشه اگر است. شده استفاده )Augmented Dickey-Fuller Test( شده ارایه بحرانی کمیت قدرمطلق از آزمون ی آماره قدرمطلق رد واحد ی ریشه وجود عبارتی به و H 0 ی فرضیه باشد تر بزرگ آزمون اساس بر را متغیرها پایایی آزمون 1 جدول شود) 19 (. می دهد. می نشان یافته تعمیم فولر دیکی- به مربوط شده مشاهده قابلیت بیشترین 3 جدول طبق پزشکی اسناد عناوین تعداد از آماری گزارش ی ارائه امکان گزارش به مربوط شده مشاهده قابلیت کمترین بود) 92% (. بود. بیهوشی) 42% ( خدمات ازای به کسورات میزان براساس یافته تعمیم فولر دیکی- واحد ی ریشه آزمون از استفاده با متغیرها پایایی بررسی 1: جدول اول ی مرتبه تفاضل یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره -0/68 سطح یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره متغیر نام MOR -1/94 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار -2/88-3/84 یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره -1/87 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره DTP -1/94 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار -2/88-4/51 یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره -2/59 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار یافته تعمیم فولر دیکی- ی آماره OPE -1/94 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار مربوط پایایی آزمون در شود می مشاهده که طور همان دیکی- ی آماره قدرمطلق مدل در رفته بهکار متغیرهای سطح به سطح در کینون مک بحرانی مقادیر قدرمطلق از تعمیمیافته فولر بر مبنی H 0 ی فرضیه بنابراین بوده تر کوچک درصد 5 خطای ناپایا مدل متغیرهای تمامی و گردیده تایید واحد ی ریشه وجود اول ی مرتبه تفاضل به مربوط پایایی آزمون در میباشد. سطح در فولر دیکی- ی آماره قدرمطلق مدل در رفته کار به متغیرهای خطای سطح در مککینون بحرانی مقادیر قدرمطلق از یافته تعمیم -3/44 خطای سطح در کینون مک بحرانی مقدار وجود بر مبنی H 0 ی فرضیه بنابراین بوده تر بزرگ درصد 5 ی مرتبه تفاضل در پایا مدل متغیرهای و شده رد واحد ی ریشه باشند. می اول) I(1 جوهانسن- رویکرد بر مبنی همانباشتگی تحلیلهای خود مدل بهینهی وقفهی طول تعیین مستلزم جوسیلیوس وقفهی طول تعیین به مربوط نتایج 2 جدول است. برداری توضیح میدهد. نشان را بهینه برداری توضیح خود مدل ی بهینه ی وقفه تعیین 2: جدول تعیین معیارهای میشود مشاهده جدول در که همانطور کویین) Hannan-Quinn ( حنان- آکاییک) Akaike ( وقفهی اردیبهشت و فروردین 11 دوره سالمت( )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله

7 حسین پناهی و همكار خطای پیشبینی نهایی) Error )Final Prediction و معیار LR داللت بر بهینه بودن وقفهی سه داشته و معیار شوارتز) Schwarz ( داللت بر بهینه بودن وقفهی یک دارد که با توجه به بیشتر بودن تعداد مشاهدات از صد وقفهی سه به عنوان وقفهی بهینهی مدل خودتوضیح برداری انتخاب میشود. همچنین نمودار 4 معکوس ریشه های مدل VAR تخمین زده شده در وقفه ی سه را نشان میدهد. Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 نمودار 4: معکوس ریشه های مشخصه ی چندجمله ای های AR همانطور در نمودار مذکور مشاهده می شود معکوس Matrix( )Trace و حداکثر مقادیر ویژه) Value )Maximum Eigen ریشه های مشخصه ی چندجمله ای های AR در داخل دایره ی به تعیین تعداد بردار های هم انباشتگی پرداخته شده است. در واحد قرار گرفته و داللت بر پایایی مدل VAR تخمین زده شده و این دو آزمون چنانچه کمیت محاسبه شده از مقادیر بحرانی آن بیشتر باشد فرضیهی صفر یعنی وجود r بردار همانباشته در انتخاب مناسب وقفه ی سه به عنوان وقفه ی بهینه دارد. باتوجه به این که متغیرهای مدل انباشته از مرتبه ی یک برابر فرضیهی مقابل یعنی وجود 1+r بردار هم انباشته رد میشود می باشد می توان از آزمون هم جمعی جوهانسن- جوسیلیوس و هنگامی وجود r بردار هم انباشته پذیرفته میشود که کمیت جهت تعیین بردارهای هم گرایی استفاده نمود. بر اساس آمارهی آزمون از مقدار بحرانی آن کوچکتر باشد) 20 (. جدول انتخاب مقدار وقفه ی بهینه ی سه به عنوان وقفه ی بهینه ی 3 نتایج مربوط به تعیین تعداد بردارهای همگرایی توسط این دو مدل خودتوضیح برداری با استفاده از آزمون های ماتریس اثر آزمون را نشان می دهند. جدول 3: نتایج آزمون ماتریس اثر) χtrace ( و آزمون حداکثر مقادیر ویژه) χmax ( نتایج آزمون ماتریس اثر) χtrace ( فرضیه ی صفر فرضیه ی مقابل مقدار آماره ی آزمون مقدار بحرانی در سطح 9 ارزش احتمال در سطح 9 0/000 29/79 288/46 r 1 r = 0 * 0/037 15/49 16/29 r 2 r 1 * 0/207 3/84 1/58 r 3 r 2 نتایج آزمون حداکثر مقادیر ویژه) χmax ( فرضیه ی صفر فرضیه ی مقابل مقدار آماره ی آزمون مقدار بحرانی در سطح 9 ارزش احتمال در سطح 9 0/000 21/13 272/16 r = 1 r = 0 * 0/042 14/26 14/70 r = 2 r 1 * 0/207 3/84 1/58 r = 3 r 2 ماخذ: محاسبات پژوهش 85 مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران )پیاورد سالمت( دوره 11 فروردین و اردیبهشت 1396

8 بر... تجاری بودن باز و واکسیناسیون تاثیر Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 بحث نتایج اساس بر شود می مالحظه جدول در که طور همان وجود ویژه مقادیر حداکثر و اثر ماتریس آزمون ی آماره هردو مالحظه شده انتخاب ی بهینه بردار در که طور همان نظری مبانی اساس بر مدل متغیرهای ضرایب عالمت شود می بهطوری است. دار معنی نیز آماری نظر از و بوده انتظار مورد کودکان توسط سهگانه واکسن دریافت افزایش بلندمدت در که مرگ کاهش باعث تجاری بودن باز درجهی افزایش همچنین و الگوی بعد ی مرحله در میشود. پنجسال زیر کودکان میر و جدول در آن به مربوط نتایج و شده برآورد برداری خطای تصحیح است. شده داده نشان 4 رو این از و تاییدشده مدل متغیرهای بین انباشتگی هم بردار دو مدل متغیرهای بین انباشتگی هم بردار دو که نمود بیان توان می بین بلندمدت ی رابطه 2 ی رابطه مطابق ادامه در دارد. وجود متغیر به نسبت شده نرمال بردار و شده زده تخمین مدل متغیرهای باید بردار این است. شده انتخاب وابسته( اول)متغیر زای درون و بوده اقتصادی های تئوری با متناسب ضرایب عالمت نظر از دار معنی آماری لحاظ به توضیحی متغیرهای ضرایب چنین هم باشد. برداری خطای تصحیح الگوی 4: جدول آمارهی مقدار t معیار انحراف ضریب متغیر نام Δ(MOR) -53/9872 0/0091-0/4949 C -31/0999 0/0015-0/0479 ECM(-1) پژوهش محاسبات ماخذ: کاهش باعث تجاری بازبودن افزایش که داشت این بر داللت افزایش که زمینه این در میشود. پنجسال زیر کودکان میر و مرگ پنجسال زیر کودکان مرگومیر کاهش باعث تجاری بازبودن و اقتصادی درهای شدن باز با اوال که داشت بیان میتوان میشود طرف یک از اقتصادی رشد افزایش آن دنبال به و تجارت افزایش ی جمله ضریب که شود می مالحظه جدول به توجه با و صفر اعداد بین و بوده دار معنی }) ECM(-1 { خطا تصحیح عدد این است. آمده دست به 0/04- رقم برابر و بوده یک منفی تعادل عدم از 0/04 دوره هر در که است مطلب این گر بیان شود. می تعدیل مدت بلند تعادل به رسیدن برای مدت کوتاه مشخص قبلی بخش در آمده بهدست نتایج به توجه با کودکان میر مرگو کاهش باعث واکسیناسیون افزایش که گردید واکسیناسیون افزایش موردکه این در میشود. پنجسال زیر میشود پنجسال زیر کودکان میر و مرگ کاهش باعث درمانی و بهداشتی شبکههای ایجاد با که داشت بیان میتوان زا بهداشتی اولیهی مراقبتهای ارائهی و بهداشت خانههای و کودکان مقاومت میزان کودکان ایمنسازی و واکسیناسیون جمله نتیجه در و یافته افزایش آنها سالمتی و بیماریها مقابل در مطالعات در نتیجه این که مییابد کاهش آنها میر مرگو نرخ و Koenig همکاران) 6 ( و Breiman همکاران) 5 ( و Moulton همکاران) 9 ( و Cooper همکاران) 8 ( و Clemens همکاران) 7 ( )14(Levine & Rothman همکاران) 11 ( و Saffar )10(Suwal )23(Guiso همکاران) 22 ( و Joshi )21(McGovern & Canning Simonsen و همکاران) 25 ( و Fireman همکاران) 24 ( و Ahmed پژوهش یافتههای همچنین است. گردیده تایید نیز همکاران) 26 ( و زیاد بهداشتی مسایل به آنها توجه و رفته باال افراد زندگی سطح دولت توجه کشور اقتصادی وضعیت بهبود با طرفی از و میشود نتیجه در و مییابد افزایش نیز کودکان سالمتی و بهداشتی مسایل به افزایش با همچنین مییابد. کاهش نیز کودکان میر مرگو نرخ کشورهای با ارتباطات و تعامالت افزایش و خارجی تجارت پزشکی جدید نظریههای و تجهیزات و لوازم ورود و خارجی سالهای ابتدای در که کودکان برای مخصوصا سالمتی میزان مییابد. کاهش آنها میر مرگو نرخ و یافته افزایش هستند زندگی و )13(Anukriti & Kumler )12(Panda مطالعات در نتیجه این کلی حالت در است. شده تایید نیز )14(Levine & Rothman حاضر حال در یونیسف اعالم مبنای بر که کرد بیان میتوان که مختلفی امراض با مقابله جهت در واکسن نوع 120 از بیش مطالعات و دارد وجود میکند تهدید را کودکان از سنی ردهی این پزشکی حوزهی در واکسنها این مثبت تاثیر زمینهی در هم زیادی که شود بیان است ممکن گرچه است. آمده عمل به بهداشتی و کشورهای عمدهی مشکل اما است بدیهی امری مثبت تاثیر این وضعیت دلیل به امکانات این به دسترسی عدم توسعه حال در اردیبهشت و فروردین 11 دوره سالمت( )پیاورد تهران پزشکی علوم دانشگاه پیراپزشکی دانشکده مجله

9 حسین پناهی و همكار Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 اقتصادی نامناسب و در نتیجه عدم برخورداری از مواهب آن است. باز بودن تجاری و در نتیجه رونق اقتصادی از طریق افزایش درآمد سرانه و در نتیجه هزینهی سرانه بهداشتی میتواند این اثربخشی را تقویت کرده و بر کاهش مرگو میر کودکان زیر پنج سال اثر مثبت معنیداری داشته باشد. این امر بهخصوص در کشورهای با درآمد پایینتر نمود بیشتری دارد چرا که گسترش تجاری منجربه توسعهی اقتصادی و نهایتا بهبود شرایط بهداشتی میگردد. نتیجهگیری 1. Panahi H & Aleemran SA. The relationship between mortality of infant under one year and poverty, urbanization and GDP per capita in Iran. Payesh 2015; 14(4): [Article in Persian]. 2. Ramezani AA, Miri MR, Hanafi H & Zangouei H. Evaluation of the impact vaccination program among children and mothers during in Southern Khorasan province in 2005 year. Quarterly Iranian Journal of Epidemiology 2009; 5(1): 27-32[Article in Persian]. 3. Ahmadi AM & Hozarmoghadam N. Impact of trade liberalization on HDI in developed country. Annually Strategic Studies of Globalization Journal 2013; 4(11): [Article in Persian]. 4. Mohamadvand Nahidi MR & Jaberi Khosroshahi N. Surveying the effect of economy openness, practitioner population, human resources and capital intensity on the labor productivity management in Iran s economy. Journal of Industrial Management 2010; 5(12): [Article in Persian]. منابع نتایج پژوهش حاکی از آن بود که افزایش واکسیناسیون و همچنین افزایش درجهی باز بودن تجاری باعث کاهش مرگ و میر کودکان زیر پنجسال میشود. بنابراین با توجه به تایید فرضیهی پژوهش پیشنهاد میشود که دولت بودجهی کافی به امر واکسیناسون کودکان اختصاص داده و همواره مسالهی ایمنسازی کودکان در تمامی نقاط کشورمان فرهنگسازی شود. مخصوصا در مناطق روستایی با آموزشهای الزم به خانوادهها و انجام به موقع واکسیناسیون کودکان زمینه برای سالمتی کودکان این مرز و بوم و افزایش نیروی انسانی سالم بهعنوان یک عامل تولیدی مهم در اقتصاد فراهم گردد. همچنین با افزایش مراودات و تجارت با کشورهای خارجی عالوه بر رونق اقتصادی و باال بردن توان دولت در ارائه ی خدمات بهداشتی زمینه را برای ورود اطالعات علمی و همچنین تجهیزات پزشکی پیشرفته فراهم کنیم تا اثرات مثبت باز بودن تجاری در جهت بهبود سالمتی و کاهش مرگو میر و افزایش توسعهی انسانی بیش از پیش آشکار گردد. تشکر و قدردانی نويسندگان مقاله از همكاري صميمانهی کليهی همکاراني که با ارائهی اطالعات و نکات علمی مفید خود محققان را در تکمیل مقاله و تدوین نهایی آن مساعدت نمودند تشكر و قدرداني مي نمايند. 5. Moulton LH, Rahmathullah L, Halsey NA, Thulasiraj RD, Katz J & Tielsch JM. Evaluation of non-specific effect of infant immunization on early infant mortality in a South Indian population. Tropical Medicine & International Health 2005; 10(10): Breiman RF, Streatfield PK, Phelan M, Shifa N, Rashid M & Yunus M. Effect of infant immunization on childhood mortality in rural Bangladesh: Analysis of health and demographic surveillance data. Lancet 2004; 364(9452): Koenig MA, Khan MA, Wojtyniak B, Clemens JD, Chakraborty J, Fauveau V, et al. Impact of measles vaccination on childhood mortality in rural Bangladesh. Bulletin of the World Health Organization 1990; 68(4): Clemens JD, Stanton BF, Chakraborty J, Chowdhury S, Rao MR, Ali M, et al. Measles vaccination and childhood mortality in rural Bangladesh. American Journal of Epidemiology 1988; 128(6): Cooper WO, Boyce TG, Wright PF & Griffin MR. Do childhood vaccines have non-specific effects on Mortality? Bulletin of the World Health Organization 2003; 81(11): Suwal JV. The main determinants of infant mortality in Nepal. Social Science & Medicine 2001; 53(12): مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران )پیاورد سالمت( دوره 11 فروردین و اردیبهشت

10 تاثیر واکسیناسیون و باز بودن تجاری بر Saffar H, Saffar MJ & Saffar H. Vaccination in developing countries: A review of probable factors for lower responses to vaccine. Journal of Pediatrics Review 2013; 1(1): Panda P. Does trade reduce infant mortality? Evidence from Sub-Sahara Africa, Ethiopia: Reproductive Health and Economic Development, Ninth Annual Research Conference on Population, Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th Anukriti S & Kumler TJ. The effect of trade liberalization on fertility and child health outcomes in India. Available at: Levine DI & Rothman D. Does trade affect child health? Journal of Health Economics 2006; 25(3): Hooshmand M & Fahimi Dooab R. Eatimation of long-run relationship between crude oil price and real exchange rate of US dollar. Quarterly Knowledge and Development 2010; 17(30): [Article in Persian]. 16. Aleemran SA & Aleemran R. The study of volatility trend in Tehran s stock exchange. Financial Knowledge of Securities Analysis 2012; 5(14): [Article in Persian]. 17. Souri A. Econometrics. 2 nd ed. Tehran: Farhangshenasi; 2014: 479[Book in Persian]. 18. Seddighi HR & Lawler KA. Econometrics: A practical approach. Translated by Shirinbakhsh SH. Tehran: Avaye Noor; 2007: 385[Book in Persian]. 19. Aleemran R & Aleemran SA. Study the long-run relationship between road accident and its influencing factors in Iran. Scientific-Research Quarterly of Rahvar 2015; 4(12): 33-54[Article in Persian]. 20. Panahi H & Refaei R. The effect of government size on economic growth by emphasizing on army curve: A case study in Iran. Quarterly Journal of Economical Modeling 2012; 6(2): [Article in Persian]. 21. McGovern ME & Canning D. Vaccination and all cause child mortality : Global evidence from the demographic and health surveys. American Journal of Epidemiology 2015; 182(9): Joshi M, Chandra D, Mittadodla P & Bartter T. The impact of vaccination on influenza-related respiratory failure and mortality in hospitalized elderly patients over the season. The Open Respiratory Medicine Journal 2015; 23(9): Guiso N. Impact of vaccination on epidemiology of diphtheria and pertussis. Vaccine Research 2014; 1(3): Ahmed F, Lindley MC, Allred N, Weinbaum CM & Grohskopf L. Effect of influenza vaccination of healthcare personnel on morbidity and mortality among patients: Systematic review and grading of evidence. Clinical Infectious Diseases 2014; 58(1): Fireman B, Lee J, Lewis N, Bembom O, Van Der Laan M & Baxter R. Influenza vaccination and mortality: Differentiating vaccine effects from bias. American Journal of Epidemiology 2009; 170(5): Simonsen L, Reichert TA, Viboud C, Blackwelder WC, Taylor RJ & Miller MA. Impact of influenza vaccination on seasonal mortality in the US elderly population. Arch Intern Med 2005; 165(3): مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران )پیاورد سالمت( دوره 11 فروردین و اردیبهشت 1396

11 حسین پناهی و همكار The Impact of Vaccination and Trade Openness on Child Mortality under Five Downloaded from payavard.tums.ac.ir at 22:03 IRDT on Thursday April 26th 2018 Received: Aug 2016 Accepted: Dec 2016 * Corresponding Author: Panahi H; Panahi@tabrizu.ac.ir Panahi Hossein 1 (Ph.D.) Aleemran Seyed Ali 2 (M.S.) 1 Associate Professor, Economics Department, School of Economics, Management and Business, University of Tabriz, Tabriz, Iran 2 Ph.D. Student in Economics, Economics Department, School of Economics, Management and Business, University of Tabriz, Tabriz, Iran Abstract Background and Aim: The present study aimed to assess the impact of trade openness and vaccination on child mortality under five because the mortality of under-five-year-old children is one of the most important indexes of health and development. Materials and Methods: Using an Eviews6 software, this study is doing a causalanalytic approach by exhausting a Johansen-Juselius method over the period of first quarter of 1984 to forth quarter of 2013, in Iran. Results: Coefficients for each of the variables in the model were consistent with the theoretical bases. Based on the findings of the study, the increase of one unit in each of the variables of DTP vaccine and trade openness leads to the decrease of child mortality as much as 0.23 and 4.36 units, respectively. Also, the results based on error correction model indicate that in each period, about 0.04 of short-run imbalances is adjusted to achieve a long-term balance. Conclusion: Since the increase of vaccination and trade openness reduce the mortality of under-five-year-old children, it is suggested that the immunization of children be trained in all parts of the country so that we can achieve high rates of growth and development by the delivery of healthy factors of production to the society. Moreover, by increasing trade relations and dealings with other countries, we can prepare the grounds for the entry of new knowledge and medical equipment as well as health promotion and human development. Keywords: Vaccination, Trade Openness, Children Mortality مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران )پیاورد سالمت( دوره 11 فروردین و اردیبهشت