ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Δασική πολιτική και δασική ιδιοκτησία

Transcript

1 ΔΑΣΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ι Δασική πολιτική και δασική ιδιοκτησία

2 Δασική ιδιοκτησία Η κυριότητα εμπεριέχει την έννοια της ιδιοκτησίας και για τη δασοπονία περιλαμβάνει αντικείμενα, όπως είναι το έδαφος, η ξυλεία, τα πριονιστήρια κλπ. Τα αντικείμενα αυτά για να χαρακτηρισθούν ως ιδιοκτησία, πρέπει να είναι σε θέση να ικανοποιούν μια ανθρώπινη ανάγκη, να είναι περιορισμένης προσφοράς και να είναι δυνατός ο σφετερισμός τους. Είναι ένας κοινωνικός θεσμός. Κάθε κοινωνία έχει αναπτύξει μια αντίληψη για τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας. Παρόλα αυτά όμως το δικαίωμα της ιδιοκτησίας είναι ένα δυνητικό δικαίωμα, το οποίο εξαρτάται από τη βούληση της κυβέρνησης, ως κοινωνικής ομάδας, ή του Κράτους.

3 Η ιδιοκτησία καθορίζεται ως το δικαίωμα ελέγχου των οικονομικών αγαθών και απόληψης μελλοντικών ωφελειών απ' αυτά κατά τρόπο καθοριζόμενο από τους κανονισμούς και τους νόμους. Η κυριότητα δίνει στον ιδιοκτήτη το δικαίωμα να χρησιμοποιεί ο ίδιος την ιδιοκτησία ή να την ενοικιάζει σε κάποιον άλλο ή να τη διαθέτει μέσα πάντοτε στα όρια, τα οποία έχουν τεθεί από την κοινωνική ομάδα και όχι να ενεργεί σύμφωνα με την απόλυτη αρέσκεια του. Η κοινωνική ομάδα περιορίζει τα δικαιώματα πάνω στην ιδιοκτησία κάποιου μέσα στα όρια, τα οποία είναι προς το συμφέρον ή δε θα ζημιώσουν τα άλλα μέλη της ομάδας.

4 Οι ιδιοκτήτες δασών και δασικών εδαφών διακρίνονται: α) στους ιδιοκτήτες δημοσίου δικαίου, και β) στους ιδιοκτήτες ιδιωτικού δικαίου. (η διαχείριση και ο έλεγχος) Στην κατηγορία των ιδιωτικών δασών περιλαμβάνονται δάση και δασικά εδάφη που ανήκουν στις Κοινότητες, στα Μοναστήρια, στα Αγαθοεργά Ιδρύματα, στους συνεταιρισμούς, στις βιομηχανίες και επιχειρήσεις, στα διάφορα σωματεία και στους ιδιώτες. Οι μορφές δασικής ιδιοκτησίας είναι: δημόσια δάση, ιδιωτικά δάση, συνεταιρικά δάση και συνδυασμένες μορφές μεταξύ των τριών. Η δασική πολιτική πρέπει σύμφωνα με το γενικό συμφέρον, να καθορίσει την αρμοδιότητα της ιδιοκτησίας των δασών, είτε με το να αναθέσει αυτήν απευθείας στο Κράτος, είτε στους ιδιώτες, ιδιοκτήτες, είτε στους συνεταίρους.

5 Χαρακτηριστικά δασοκτημόνων δημόσιων δασών Τελευταία παρατηρείται μεγάλη τάση δημιουργίας διατηρητέων περιοχών εθνικών δρυμών (εθνικών πάρκων), με την αγορά ιδιωτικών εκτάσεων, σε τρόπο ώστε να δημιουργηθεί μια συνεχής δασοϊδιοκτησία. Ειδικά, για τη σημερινή εποχή τα αίτια της ύπαρξης δημόσιας ιδιοκτησίας είναι κυρίως δυο: α) το δημόσιο, το οποίο ως δασοκτήμονας παράγει προστασία του περιβάλλοντος, υδατική ισορροπία, θηράματα, αναψυχή, τουρισμό και αισθητικές αξίες και β) το δημόσιο, το οποίο ως δασοκτήμονας αυξάνει την παραγωγικότητα των δασών με επενδύσεις και με δασοκομικά και διαχειριστικά μέσα (αειφορία καρπώσεων). Εξαιτίας της ακανόνιστης κατανομής δημιουργούνται προνομιούχες και μη περιοχές από άποψη δασών, δασικής παραγωγής, αναψυχής κλπ.

6 Χαρακτηριστικά των δασοκτημόνων δημόσιων δασών είναι: α) οι δασολόγοι προϊστάμενοι δασικών κρατικών εκμεταλλεύσεων περιορίζονται στο πως θα πωλήσουν με δημοπρασία τη ξυλεία και δεν έχουν την ελευθερία που έχουν οι ιδιώτες. β) δεν επιδιώκουν το μέγιστο οικονομικό όφελος, γιατί τα κέρδη των δασών ανήκουν στο κοινωνικό σύνολο, οπότε το δημόσιο δικαιολογείται να επιδιώκει την κρατικοποίηση των δασών. Γενικά, τα έσοδα από τα δημόσια δάση πηγαίνουν στο δημόσιο θησαυροφυλάκιο δια του Ταμείου Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Δασών για να χρησιμοποιηθούν για διάφορους σκοπούς. γ) Η διαχείριση των εδαφών τους για πολλαπλή χρήση και μάλιστα με τον καλύτερο (άριστο) συνδυασμό τους. Ενώ οι ιδιώτες δασοκτήμονες έχουν ως σκοπό την παραγωγή ξύλου, οι δασοκτήμονες των δημόσιων δασών οφείλουν να λάβουν υπόψη τους: τον έλεγχο των χειμαρρικών απορροών και την παραγωγή νερού, τις αισθητικές αξίες, τα θηράματα, την αναψυχή, τον τουρισμό κλπ.

7 2. Χαρακτηριστικά ιδιωτών δασοκτημόνων Διαιρούνται ανάλογα με το μέγεθος της ιδιοκτησίας τους σε μικρούς, μέσους και μεγάλους. Τα προβλήματα των δασοκτημόνων σχετίζονται άμεσα με το είδος του επαγγέλματος που ο καθένας ασκεί, με το χρόνο απασχόλησης τους σε θέματα που αφορούν τη διοίκηση και οργάνωση της δασικής ιδιοκτησίας τους, με το εισόδημα και τον τρόπο αναδιανομής του δασικού εισοδήματος και γενικά με το μέγεθος, την έκταση και τους τίτλους κυριότητας της δασικής ιδιοκτησίας. Είναι όμως γνωστό, ότι μια μεγάλη ομάδα δασοκτημόνων ανήκει στην τάξη των γεωργών, οι οποίοι είναι και μικροδασοκτήμονες. Μια μικρότερη ομάδα δασοκτημόνων ανήκει σε Κοινοφελή Ιδρύματα και μια μικρότερη απ' αυτή σε σωματεία και συνεταιρισμούς και τέλος μια ακόμη πιο μικρή ομάδα ανήκει συγχρόνως στην τάξη των εμπόρων και των βιομηχανικών επιχειρήσεων.

8 α) Προβλήματα μικρών δασοκτημόνων Κοινό χαρακτηριστικό αποτελεί ότι η διαχείριση του δασικού εδάφους τους δεν αποτελεί την κύρια δραστηριότητα και το ενδιαφέρον τους, γιατί η ιδιοκτησία τους ως επιχείρηση, είναι τόσο μικρή, ώστε να μην είναι μια επιχείρηση με πλήρη απασχόληση. Αλλά και όταν είναι ενήμερος στο ότι οι ξυλοσυστάδες του είναι μια οικονομική τοποθέτηση και ενδιαφέρεται γι αυτό, αντιμετωπίζει προβλήματα όπως: - τεχνικής γνώσης - επίβλεψης της κατάλληλης υλοτομίας κλπ. - διαδικασίας αγοραπωλησίας των δασικών προϊόντων εξαιτίας των μικρών ποσοτήτων - οι μικροδασοκτήμονες είναι εφήμερα άτομα και ο σχεδιασμός τους γίνεται κυρίως με βάση την αναμενόμενη διάρκεια της ζωής έλλειψης τους

9 β) Προβλήματα γεωργών δασοκτημόνων Ο γεωργός που είναι και δασοκτήμονας πρέπει να βλέπει το δασόκτημά του σαν ένα ολοκληρωμένο μέρος της συνολικής του περιουσίας, πράγμα το οποίο έχει συγχρόνως πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Τα πλεονεκτήματα σχετίζονται άμεσα με την επίβλεψη της ιδιοκτησίας και την προσφορά εργασίας, εξοπλισμού και υλικών. Τα δε μειονεκτήματα πηγάζουν από την έλλειψη εξασφάλισης μεγαλύτερης δασικής έκτασης, κεφαλαίου ή και εργασίας. Ο γεωργός δασοκτήμονας έχει κοινά προβλήματα με όλους τους μικροδασοκτήμονες, δηλαδή έλλειψη δασοκομικής γνώσης, δυσκολία πώλησης, υψηλή εναλλακτική τιμή προσόδου (επιτόκιο), χρηματικό κεφάλαιο και εναλλακτικές χρήσεις για την εργασία τους.

10 γ) Οι μικροδασοκτημόνες μπορούν να διακριθούν κυρίως σε τρεις ομάδες: α) σε επαγγελματίες και ασχολούμενους με εμπορικές υποθέσεις, β) σ' αυτούς που κερδίζουν εργατικούς και υπαλληλικούς μισθούς, και γ) στις νοικοκυρές

11 Γενικά, έγιναν ακούσιοι δασοκτήμονες, για το λόγο ότι απόκτησαν τα εν λόγω δασοτεμάχια συνήθως, δια μέσου του κληρονομικού δικαιώματος. Συνήθως είναι ακατατόπιστοι για το είδος της δασικής διαχείρισης της ιδιοκτησίας τους και απληροφόρητοι για τις δυνατότητες της δασικής ιδιοκτησίας τους. Μια άλλη ομάδα αγοράζει το δασοτεμάχιο για λόγους κερδοσκοπικούς (προοπτικές οικοπεδοποίησης κλπ.). Μια τρίτη ομάδα ιδιοκτητών αγοράζει δασικό έδαφος σαν μια επένδυση και συγκροτείται σε ομάδες επαγγελματικές ή επιχειρηματικές και εμπορικές που κατοικούν σε μεγάλες αποστάσεις από την ιδιοκτησία τους.

12 γ) Προβλήματα μεγαλοδασοκτημόνων Μερικοί είναι συγχρόνως και επιχειρηματίες που χρησιμοποιούν ξύλο σαν μια πηγή πρώτης ύλης (οριζόντια ολοκλήρωση). Μερικοί άλλοι μεγαλοδασοκτήμονες επιζητούν να παράγουν και να πετύχουν μια μέγιστη τιμή πώλησης. Άλλοι βιομήχανοι, ιδιοκτήτες δασών ασκούν άριστη δασοπονία στα δασικά εδάφη τους, το δε κίνητρο τους είναι η ανάγκη για μια μεγάλη και συνεχή προσφορά φθηνής πρώτης ύλης. Τέλος, μερικοί άλλοι ιδιοκτήτες βιομήχανοι δεν κατέχουν ολοσχερώς όλα τα δασικά εδάφη, στα οποία εργάζονται, γι' αυτό και υπάρχει μια συνεχής τάση για ενοικίαση δασικών εδαφών για μακρές περιόδους, ιδίως στην Αμερική.

13 Η μακροπρόθεσμη ενοικίαση δασών για παραγωγή ξυλείας πετυχαίνει τα εξής: α) ολοκληρώνει τη διαχείριση των εδαφών αυτών με τα μελλοντικά στάδια επεξεργασίας, έτσι ώστε η παραγωγή να οργανωθεί αποτελεσματικά. β) βάζει σε εντατική διαχείριση στα πλαίσια μιας αποτελεσματικής δασοπολιτικής οργάνωσης των εδαφών, εκείνα τα εδάφη που πιθανώς θα διαχειρίζονταν κατά τρόπο ανελλιπή κάτω από τη διαχείριση των ιδιοκτητών τους. Η μακροπρόθεσμη ενοικίαση αποτελεί λύση αποτελεσματικής χρήσης των δασικών εδαφών, στη μικρή και μέση ιδιωτική ιδιοκτησία.

14 Ερωτήσεις - Συζήτηση