يتفن داوم جارختسا رثا رد نیمز تسشنورف یسررب رادار يجنس لخادت شور زا هدافتسا اب 2 یئازنه هدازدنوخآ یدهم 1یهلا حتف سگرن

Transcript

1 نفتي مواد استخراج اثر در زمین فرونشست بررسی رادار سنجي تداخل روش از استفاده با 2 هنزائی آخوندزاده مهدی 1 فتحالهی نرگس 3 بحرودی عباس 96/03/25 مقاله: پذیرش تاریخ 95/05/27 مقاله: دریافت تاریخ ********* چكيده رسوبات از ناشی تنش فشار افت این میشود. مخازن این در منفذی فشار افت سبب هیدروکربوری مخازن از تولید میشد کنترل پوششی سنگهای و مخزن داخل سیال فشار توسط برداشت عملیات از پیش که را مخزن سنگ روبارهی سنگهای رود فراتر حدی از مخزن تراکم میزان که صورتی در میشود. اطراف متخلخل محیط تراکم موجب و داده افزایش مچاله چاهها شکستگی جمله از مخربی تأثیرات میتواند امر این که کرد خواهند فرونشست به شروع خود وزن اثر در روباره جدی مشکل با را مخازن این از تولید فرآیند نتیجه در و داشته دنبال به را سرچاهی خسارات و جداری لولههای شدگی و توجه به نیاز و بوده اهمیت حائز هیدروکربوری منابع بهرهبرداری از ناشی فرونشست پدیدهی مطالعه بنابراین کند. مواجه دقت و سرعت دارای که روشی لذا گیرد قرار استفاده مورد میتواند متعددی روشهای منظور این برای دارد. دقیق بررسی و زمینی نقشهبرداری و دقیق ترازیابی روشهای بودن هزینهبر بدلیل بود. خواهد اولویت در همواره باشد پایین هزینهی و باال خوشبختانه میشود. پیشنهاد ارزانتر و سریعتر روشی بکارگیری خاص شرایط برخی در آنها مشاهدات به دسترسی عدم نیز سطح کوچک بسیار جابجاییهایی اندازهگیری به قادر که است شده باعث رادار تکنولوژی و ماهواره زمینهی در پیشرفت تفاضلی تداخلسنجی روش باشیم. زیرسطحی سیالهای برداشت تحت میدانهای جمله از جابجایی مستعد نواحی در زمین میکند. استفاده زمین سطح شکل دگرریختی آشکارسازی جهت ماهوارهای تصاویر از که است نوینی فناوری )InSAR( رادار تکنیک توسط مرکزی کالیفرنیای در دیگری و ایران غربی جنوب منطقهی در واقع یکی نفتی بزرگ میدان دو راستا این در جابجایی بررسی منظور به روش این مناسب کارایی بیانگر آمده بدست نتایج گرفت. قرار بررسی مورد راداری تداخلسنجی میباشد. مذکور میادین در فرونشست از ناشی هیدروکربوری. مخازن سیال برداشت زمین فرونشست راداری سنجی تداخل کلیدی: واژههای ********* تهرانn.fatholahi@ut.ac.ir فنی دانشگاه دانشکدههای پردیس مکانی اطالعات و برداری نقشه مهندسی دانشکده ژئودزی ارشد کارشناس 1- makhonz@ut.ac.ir مسئول( )نویسنده تهران دانشگاه فنی دانشکدههای پردیس مکانی اطالعات و نقشهبرداری مهندسی دور دانشکده از سنجش گروه استادیار 2- bahroudi@ut.ac.ir تهران دانشگاه فنی دانشکدههای پردیس معدن مهندسی دانشکده معدن گروه استادیار 3-

2 97 بهار 105 شماره دوره 27 ) ( جغرافيايي اطالعات پژوهشي - علمی فصلنامه Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 24 زیاد تعداد موردبررسی منطقهی در مبنا نقاط از شبکهای به نیاز نشست توزیع نمایش جهت بفرد منحصر مشاهدات مشاهدات این باالی هزینهی و مشاهدات به زمینی دسترسی هستند. مواجه نوینی فناوری InSAR رادار تفاضلی تداخلسنجی روش سطح تغییرات اندازهگیری جهت SAR تصاویر از که است به نسبت مزایایی دارای تکنیک این میکند. استفاده زمین تفکیک توان است. ژئودتیک و زمینی معمول روشهای تکنیک این که است مزیتی عمدهترین باال زمانی و مکانی دارد. شده ذکر روشهای به نسبت میدهد ما به را امکان این فوقالذکر روش از استفاده قرار بررسی مورد باال مقیاس در را زمین جابجایی میزان که هزینهی بودن پایین همراه به روش این دقت همچنین دهیم. پدیدههای مطالعهی در آن وسیع کاربرد دیگر مزایای از آن میباشد. ژئودینامیکی نشست از رادار تفاضلی تداخلسنجی اندازهگیریهای منظور به را ارزشمندی اطالعات میتواند نفتی میدانهای در استراتژیهای به مخزنی سنگهای و مخازن رفتار بهتر درک آورد. فراهم نفت استخراج مختلف روی بر مارون میدان جغرافیایی موقعیت 1: نگاره Landsat 8 ماهوارهای تصویر مقدمه 1- نشست صورت به است ممکن که فرونشست پدیدهی ناشی کلی بطور شود ایجاد زمین سطح در ناگهانی یا تدریجی زیرسطحی تشکیالت انحالل همچون عمدهای عوامل از میباشد. زیرزمینی سیاالت سطح افت یا و رسوبات تراکم رسوبات تراکم طبیعی روند از ناشی تدریجی فرونشست در مشکالتی بروز باعث ندرت به اما میباشد رایج بسیار سطح سریعتر فرونشست میشود. انسانی جوامع مقیاس استخراج همچون انسانی فعالیتهای به معموال که زمین سریع تغییرات و میشود مربوط زمین سطح زیر از سیاالت بهدنبال را سطحی شدید واکنشهای و زمین ارتفاع در محلی سازههای از بسیاری به را توجهی قابل آسیب میتواند دارد جایگزینی یا و تعمیر نظر از که برساند زیرسطحی و سطحی هزینهی که میدهد نشان اخیر تحقیقات هستند. هزینهبر متحدهی ایاالت در فرونشست از ناشی سالیانه خسارات دربردارد را دالر میلیون صدها از بیش تنهایی به آمریکا برداشت تحت که مناطقی 1991(. تحقیقات ملی )شورای تحت معموال میباشند گاز و نفت نظیر زیرسطحی سیاالت به پدیده این میگیرند. قرار سطح فرونشست پدیدهی تأثیر ممکن ارتفاع در اندکی کاهش که ساحلی خطوط در ویژه نخستین و میباشد توجه قابل بسیار شود طغیان سبب است در تگزاس خلیج ساحل در Goose Greek نفتی میدان در بار و جادهها آن دنبال به و افتاد اتفاق آمریکا متحدهی ایاالت نمونهی.(Nagel, (2000 شدند نشست دچار ساحلی خطوط در Wilmington نفتی میدان در سطح فرونشست دیگر و شهر از بخشهایی و افتاد اتفاق تگزاس هوستون نزدیکی در متر 0/71 تا زمین سریع نشست علت به بیچ النگ بندر.(Alen & Mayuga 1969) شد تخریب سال کمک به فرونشست نرخ بررسی زمینی روشهای در است. اندازهگیری قابل ترازیابی و زمینی نقشهبرداری مورد نیز GPS جهانی موقعیت تعیین سیستم اخیر سالهای اندازهگیری در روشها این تمامی است. گرفته قرار استفاده به نیاز جمله از محدودیتهایی با سطح فرونشست میزان

3 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) بررسی فرونشست زمین در اثر استخراج مواد نفتی... / مطالعهی موردی 1-2- میدان نفتی مارون میدان نفتی مارون یکی از بزرگترین میادین نفتی جنوب غرب ایران محسوب میشود که در فاصلهی 60 کیلومتری شرق شهر اهواز و در مجاورت میادین کوپال آغاجاری رامین شادگان و رامشیر واقع شده است. نگاره شماره 1 تصویر ماهوارهی لندست 8 از موقعیت جغرافیایی تاقدیس مارون را نشان میدهد. از لحاظ زمینشناسی میدان مارون در قسمت شرقی حوضهی فروافتادهی دزفول شمالی قرار گرفته است. این میدان نفتی در سال 1342 به روش لرزهنگاری دوبعدی کشف شده و با حفر اولین چاه وجود هیدروکربور در مخزن آسماری آن تأیید شد. مخزن بنگستان در سال 1347 و با حفر چاه شماره 21 و مخزن خامی با حفر چاه شماره 123 در سال 1357 کشف گردیدند. طول ساختار مارون در سطح سازند آسماری 67 کیلومتر و عرض آن حداکثر 7 کیلومتر بوده و در افق سازند ایالم دارای 63 کیلومتر طول و عرض حداکثر 5 کیلومتر میباشد و این در حالی است که ابعاد مخزن در رأس سازند داریان به 60 کیلومتر طول و 3/5 کیلومتر عرض کاهش مییابد. فاصله بین ستیغ مخزن و عمیقترین سطح تماس آب و نفت در سازند آسماری حدود 2000 متر میباشد و ضخامت سازند آسماری در این میدان در حدود 450 متر است. تاکنون بیش از 380 حلقه چاه در میدان مارون حفر شده که 23 حلقه آن در مخزن بنگستان و 5 حلقه در مخزن خامی تکمیل شده است )شیخزاده و حقپرست 1387(. میدان مارون دارای ساختمانی تاقدیسی است که با جهت شمال غرب-جنوب شرق بخصوص در قسمتهای غربی و مرکزی مشخص میشود. تنها شواهد سطحی این تاقدیس الیههایی از سازند آغاجاری میباشند که رخنمون یافتهاند. این میدان یک تاقدیس تقریبا نامتقارن است که دارای شیب متوسط درجه در یال جنوب غربی و درجه در یال شمال شرقی میباشد. همچنین دارای پیچشی در وسط ساختار است که طی آن روند میدان تقریبا 20 درجه از جهت N45W در شمال غرب به سمت N65W در جنوب غرب تغییر میکند. در میدان مارون به دلیل وقوع دو رخداد مهم تکتونیکی بصورت چینخوردگی )Folding( که آثار اصلی کوهزایی زاگرس میباشد و خمش )Bending( که بعدها در اثر حرکت تحت تأثیر نیروهای تراکمی ایجاد شده و ادامه آن تا به امروز تغییر شیب را در یالهای این مخزن بسیار متنوع نموده در نتیجه میزان شعاع انحنا در طول ساختمان در مقاطع مختلف با هم متفاوت گردیده است )قلیپور و حقی 1369( دادههای مورد استفاده دادههای راداری شامل 10 تصویر خام سنجندهی Envisat در بازه زمانی 2003 تا 2006 با وضعیت تصویربرداری پایین گذر 1 که توسط آژانس فضایی اروپا )ESA( 2 به صورت online در اختیار قرار گرفت میباشد. مشخصات دادههای مورداستفاده در جدول شماره 1 نشان داده شده است. جدول 1: لیست تصاویر راداری منطقه مارون Track Orbit Date. No Descending Orbit 2- European Space Agency

4 97 بهار 105 شماره دوره 27 ) ( جغرافيايي اطالعات پژوهشي - علمی فصلنامه Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 26 اطالعات فایل از استفاده با ASAR تصاویر اخذ از پس نرمافزار توسط خام تصاویر سنجنده کالیبراسیون و مداری هم به نسبت و شده تبدیل SLC تصاویر به ROIPAC نرمافزار از استفاده با اینترفروگرامها شدند. هندسی ثبت 1 )SBAS( کوتاه باز طول روش پردازشهای و تهیه DORIS اثرات حذف منظور به شد. انجام 2 Stamps نرمافزار توسط )SRTM( ارتفاع رقومی مدل از اینترفروگرامها از توپوگرافی شد. استفاده متر 90 مکانی تفکیک قدرت با بصورت میدان سطح در GPS مشاهدات نبود بعلت دادههای از ترازیابی اندازهگیریهای همچنین و زمانی سری با مشابه زمانی بازههای در میدان چاههای تولید از حاصل استفاده نتایج اعتبارسنجی منظور به اینترفروگرام تصاویر غربی یال در واقع چاه دو تولیدی رفتار ترتیب بدین شد. و 1 شمارهی نمودارهای گرفت. قرار بررسی مورد میدان زمانی بازهی در را 166 و 78 چاههای ماهانهی تولید 2 میدهند. نمایش 2006 تا 2003 سالهای رد 78 شمارهی چاه ماهانهی تولید 1: نمودار سالهای زمانی بازهی رد 166 شمارهی چاه ماهانهی تولید 2: نمودار سالهای زمانی بازهی InSAR آنالیز طول در را الکترومغناطیس امواج SAR سیستم یک شرایط هر در و سانتیمتر چند تا میلیمتر چند از موجهای سیگنال و میدارد گسیل روز و شب طول در و هوایی و آب از شده بازتابیده فاز نظر از هم و شدت نظر از هم بازتابی آرایههایی صورت به زمینی تفکیکی سلول در المان هر میزان موهومی مقادیر این میشود. ثبت موهومی مقادیر از تصویر دو گاه هر میدهند. نشان را زمین سطح بازتابندگی به باشد موجود متفاوت زمانهای در و منطقه یک از رادار تصویر نظر مورد منطقه ارتفاعی مدل بودن موجود شرط اتفاق جابهجایی گونه هر میتواند مربوطه اینترفروگرام تا رادار مسافت اگر نماید. شناسایی را منطقه در افتاده فازهای باشد مساوی تصویربرداری دو هر در زمینی نقطه در اگر میشود. صفر آنها اختالف و بوده یکسان برگشتی شود تغییر دچار زمین تصویربرداری دو بین زمان مدت تصویر فاز لذا میکند تغییر زمینی نقطه تا رادار مسافت تغییرات بر داللت شیفت این یافت. خواهد شیفت نیز دوم طول نصف با متناسب تغییرات این میزان دارد. زمین سطح میکند. تولید اینترفروگرام در فرینج یک که میباشد موج 1- Small Baseline Approach 2- Stanford Method for Persistent Scatterers

5 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) بررسی فرونشست زمین در اثر استخراج مواد نفتی... / 27 از آنجا که سیگنال رادار از میان اتمسفر عبور میکند فاز تداخلسنجی شامل چند ترم به صورت رابطه زیر میباشد: زمانی ثبت میشوند. بنابراین مناطق بزرگی یافت میشوند که دارای همبستگی پایینی باشند و لذا فاز تداخلسنجی در این مناطق بدون استفاده میشود. ϕ = ϕ1 ϕ2 = ϕ + ϕ + ϕ + ϕ + در این رابطه ϕ فاز ناشی از جابه جایی پیکسل در راستای دید ماهواره یا همان فاز ناشی از تغییرات سطح زمین ϕ فاز ناشی از اثرات اتمسفری ϕ فاز باقیمانده ناشی از مدار ماهواره ϕ فاز ناشی از توپوگرافی و در نهایت فاز نویز ناشی از خطای ثبت تصاویر نویز حرارتی و سایر خطاهای پردازشی میباشد. مدل کردن مؤلفه حاصل از نویز سیستم دشوار است و معموال از آن صرف نظر میشود. اثرات اتمسفری نیز میتواند با استفاده از تصاویر تکراری )روشهای مبتنی بر سری زمانی مانند )SBAS خنثی شود یا با استفاده از منابع دیگری همچون مدلهای جهانی اتمسفر مانند MODIS یا MERIS و یا استفاده از مشاهدات ایستگاههای GPS تصحیح گردد. مؤلفه مداری نیز با استفاده از اطالعات مداری دقیق ماهواره قابل حذف است. مؤلفه ناشی از توپوگرافی را نیز میتوان از طریق مدلهای رقومی زمین حذف نمود. بنابراین تنها ترم باقیمانده اختالف فاز ناشی از تغییر شکل خواهد بود. نمودار شمارهی 3 مراحل پردازش اینترفرومتری را نمایش میدهد تحلیل نتایج در این روش تعداد قابل مالحظهای تصویر یا اینترفروگرام به کار گرفته شده و پردازش میشوند. از طریق تصاویری که در بازه زمانی مورد نظر اخذ شدهاند با استفاده از آنالیز سری زمانی نرخ تغییرات سطح زمین برآورد میشود. روش تداخلسنجی تفاضلی InSAR در صورتی موفق به شناسایی تغییرات زمین میشود که خط مبنای زمانی اینترفروگرام مورداستفاده کمتر از یک مقدار بحرانی باشد. در کاربردهایی که هدف آنها پایش سری زمانی تغییرات با نرخ پایین است تصاویر متعددی در بازههای مختلف نمودار 3: فلوچارت مراحل پردازش اینترفرومتری محدودیت دیگری که ایجاد میشود خطای اتمسفری است چرا که در بازه اخذ تصاویر اتمسفر و تأخیر فاز اتمسفری متغیر است. یک روش جهت غلبه بر این محدودیتها استفاده از اینترفروگرامهایی است که مؤلفه قائم خط مبنای آنها کمتر از مقدار بحرانی است. در نتیجه مقدار

6 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) دوره 27 شماره 105 بهار 97 Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 28 همدوسی 1 بیشینه و تأثیرات ناهمبستگی خط مبنا را کمینه مینماید. یک زیرمجموعه از خط مبنای کوتاه مجموعهای از تصاویر SAR است که مؤلفه قائم بیسالین اینترفروگرامها کوچک باشد و شبکه بهدست آمده از اینترفروگرامها پیوسته باشد. شبکهای که به این طریق ایجاد میشود مشابه یک شبکه ژئودتیکی است با این تفاوت که مشاهدات در آن اختالف فاز جابهجایی بین زوج تصاویر و مجهوالت آن فاز جابهجایی در زمان اخذ تصاویر است. در واقع با قرار دادن حد آستانه برای طول مبنای اینترفروگرامهای تشکیل شده شبکه SBAS تشکیل میشود. نمودار شمارهی 4 شبکهی حاصل از 22 اینترفروگرام را در منطقهی مارون نمایش میدهد. جدول شمارهی 2 مشخصات اینترفروگرامهای تولید شده را نشان میدهد و نگاره 2 نمونهای از این اینترفروگرامها را نمایش میدهد. به منظور بررسی تأثیر میزان کاهش فشار ناشی از برداشت و تولید از میدان بر نرخ فرونشست سطح رفتار تولیدی حاصل از دو چاه واقع در یال غربی میدان و منطقهی فرونشست در بازههای زمانی یکسان با تصاویر اینترفروگرام مورد بررسی قرار گرفت. جدول 2- مشخصات اینترفروگرامهای پردازش شده Bperp Slave Date Master Date No / / / / / / / / / / / / / / / / / / / در این میان از بین 22 اینترفروگرام تولید شده از آنالیز سری زمانی 17 اینترفروگرام با توجه به دارا بودن همدوسی باال و مطابقت بهتر با مدل وارد مرحلهی تفسیر نتایج با دادههای حاصل از تولید شدند. نمودار 4: شبکهی اینترفروگرامهای تولید شده جهت بررسی فرونشست در منطقهی مارون با توجه به نتایج حاصل از روش تداخلسنجی راداری همانطور که در نمودار سرعت متوسط مشاهده میشود بیشترین نرخ فرونشست تا 13.5 میلیمتر در سال )نگاره 3( در راس و یال غربی میدان مشاهده میشود. 1- Coherency

7 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) بررسی فرونشست زمین در اثر استخراج مواد نفتی... / 29 نگاره 2: نمونهای از اینترفروگرامهای تشکیل شده از تاقدیس مارون نگاره 3: نقشهی سرعت جابجایی در راستای دید سنجنده در میدان نفتی مارون نمودارهای 5 و 6 به ترتیب میزان تغییرات در تولید و میزان تغییرشکل سطحی را در یال غربی میدان در بازهی زمانی 2003 تا 2006 نشان میدهد. همانطور که در نمودار مربوطه مشاهده میشود در اینترفروگرام دوم علیرغم زیاد شدن میزان تولید نوعی باالآمدگی وجود دارد که پس از آن با افزایش روند تولید این باالآمدگی به نشست میانجامد. از اینترفروگرام چهارم تا هفتم با افزایش برداشت به تدریج فرونشست افزایش یافته و در هفتمین اینترفروگرام ) ( به حداکثر مقدار خود میرسد. پس از آن در اینترفروگرام هشتم علیرغم رسیدن به حداکثر تولید نوعی جبران و باالآمدگی در یال غربی میدان مشاهده میشود. در اینترفروگرامهای نه ده یازده و دوازده همبستگی میان افزایش و کاهش تولید با میزان فرونشست و باالآمدگی برقرار میباشد. در سیزدهمین اینترفروگرام علیرغم ادامهی روند افزایش تولید تغییر شدیدی در روند جابجایی رخ داده که بیشک وجود فرضیهی دیگری را از جمله فعالیتهای شدید گسلهای زیرسطحی و دیگر عوامل

8 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) دوره 27 شماره 105 بهار 97 Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 30 نمودار 5: میزان تغییرات در روند تولید از چاهها )78 و 166( واقع در یال غربی میدان در زمانهای مشابه با اخذ تصاویر نمودار 6: میزان تغییر شکل سطحی در نقطهای با حداکثر نرخ فرونشست واقع در یال غربی میدان زمینساختی به اثبات میرساند که این فرضیه در مورد پانزدهمین اینترفروگرام نیز صادق است. مقادیر بدست آمده از تغییرشکل را تماما نمیتوان به فعالیتهای تولید از میدان نسبت داد. قسمت عمدهای از این تغییر شکلها قطعا ناشی از عملیات برداشت است و همانطور که در نمودار مشاهده میشود همبستگی باالیی بین تولید و کاهش فشار مخازن وجود دارد. از سوی دیگر با بررسی جزئیتر میتوان مشخص کرد که تأثیر بخار آب اتمسفر بر این اندازهگیریها تا چه اندازه بوده و چه میزان از آنها به عملیات تولید از میدان باز میگردد. در این میان تأثیر عوامل زمین ساختی همچون وجود گسلهای رورانده در منطقه را در تغییرشکلهای حاصل نمیتوان نادیده گرفت و بررسی دقیقتر رفتار میدان و همچنین پیشبینی نرخ فرونشست در آینده منوط به مدلسازی سه بعدی میدان میباشد منطقهی نفتیHills Lost زمینهای نفتی Lost Hills در غرب درهی سان خواکین کالیفرنیا 75 کیلومتری غرب بیکرزفیلد و در محدوده عرضهای 35/22 تا 35/91 شمالی و طولهای 119/27 تا 120/21 غربی واقع شده است.

9 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) بررسی فرونشست زمین در اثر استخراج مواد نفتی... / 31 زمینهای نفتی منطقهی Lost Hills مساحتی به طول 35 کیلومتر و عرض 4 کیلومتر را پوشش میدهند. نگاره شماره 3 موقعیت زمینهای نفتی Lost Hills را در کالیفرنیای مرکزی نشان میدهد. جمعآوری شده بود فرونشست میدان را اندازهگیری کردند. حداکثر میزان فرونشست بیش از 400 میلیمتر در سال تخمین زده شد که از طریق اینترفروگرامهایی با فاصله زمانی 1 تا 26 ماه بدست آمد. هدف از این مطالعه بررسی فرونشست سطحی میدان با استفاده از تصاویر سنجندهی Envisat میباشد دادههای مورد استفاده در این مطالعه به منظور بررسی مجدد فرونشست در میدان مذکور 11 فریم از تصاویر خام سنجندهی Envisat که در بازهی زمانی 20 دسامبر 2010 تا 14 مارس 2012 با وضعیت تصویربرداری پایینگذر اخذ شده بودند مورد استفاده قرار گرفت. مشخصات دادههای مورد استفاده در جدول شماره 3 نشان داده شده است. به منظور حذف اثرات توپوگرافی از اینترفروگرامها مدل رقومی ارتفاع )SRTM( با قدرت تفکیک مکانی 30 متر مورد استفاده قرار گرفت. نگاره 3: موقعیت جغرافیایی منطقهی نفتی Lost Hills ذخیرهی اصلی نفت در این منطقه مخازن دیاتومیت با تخلخل باال و نفوذپذیری پایین است. تشکیالت دیاتومیت سرشار از نفت میباشند و با توجه به اینکه بسیار ضعیف هستند بدون حمایت فشار کافی فشرده خواهند شد. استخراج حجم زیاد نفت از این تشکیالت واقع در اعماق حدود 700 متری سطح زمین منجر به کاهش فشار منفذی و تراکم قابل توجه سنگهای پوششی و در نتیجه فرونشست سطح میشود. نخستین پروژههای انجام شده در این میدان نفتی توسط مرکز علمی Atlantis انجام شد و در اوایل سال 1997 به چاپ رسید 2002) Kooij,.(Van der Fielding و همکارانش در سال 1998 با استفاده از تحلیل دادههای تداخلسنجی تفاضلی رادار که توسط ماهوارههای سنجش از دور آژانس فضایی اروپا ERS-2( )ERS-1, جدول 3: لیست تصاویر راداری به همراه مشخصات آن Frame Orbit Track Date No تحلیل نتایج در میدان نفتی Lost Hills به منظور انجام روش طول باز کوتاه 41 اینترفروگرام تهیه شد. نگاره شماره 4

10 97 بهار 105 شماره دوره 27 ) ( جغرافيايي اطالعات پژوهشي - علمی فصلنامه Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 32 رد میدهند. نمایش را اینترفروگرامها این از نمونههایی داشتند 0/2 از باالتر همدوسی که پیکسلهایی تصویر هر روش به شبکه سرشکنی و فاز بازیابی از پس و استخراج توجه با شد. استخراج سالیانه سرعت مربعات کمترین باالی کیفیت و اینترفروگرامها بین کم زمانی فاصلهی به قابل نتایج روش این کارگیری به حاصل اینترفروگرامهای است. داده ارائه را قبولی شده تشکیل ژئودتیک شبکهی دهندهی نشان 7 نمودار سری آنالیز در کننده شرکت مناسب اینترفروگرامهای از میباشد. زمانی خطوط میشود مشاهده مربوطه نمودار در که همانطور انتخابی تصاویر زوج دهندهی نشان نقاط بین واصل محور استفاده مورد تصاویر دهندهی نشان قرمز دایرههای مکانی مبنای طول عمودی محور و زمانی مبنای طول افقی میدهند. نشان را آنالیز از آمده دست به جابجایی متوسط سرعت نقشهی فرونشست نرخ که میشود مشاهده 5 نگاره در زمانی سری راستای در 2012 تا 2010 سالهای زمانی فاصله در را سیگنالهای بیانگر منفی مقادیر میدهد. نشان ماهواره دید سطح در را باالآمدگی میزان مثبت مقادیر و فرونشست میدهند. نشان میدان در باالآمدگی و نشست توزیع بهتر نمایش منظور به نقشهی از آمده بدست مقادیر Lost Hills نفتی میدان داده نمایش منطقه Google Earth تصویر روی بر جابجایی 6(. )نگاره است شده را سطحی جابجایی میزان رنگی پیکسلهای ترتیب بدین Lost Hills نفتی منطقه از Envisat شدهی اخذ تصاویر زوج از شده تشکیل اینترفروگرامهای از نمونهای 4: نگاره

11 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) بررسی فرونشست زمین در اثر استخراج مواد نفتی... / 33 نمودار 7: شبکه اینترفروگرامهای تشکیل شده از منطقه Lost Hills در راستای دید سنجنده نشان میدهد بطوریکه پیکسلهای آبی بیانگر نرخ فرونشست سطح با سرعت 5/9 سانتی متر در سال و پیکسلهای قرمز میزان باالآمدگی را تا 3/4 سانتیمتر در سال نشان میدهند. نگاره 6: نمایش پیکسلهای رنگی بر روی تصویر مایل Lost Hills از منطقه نفتی Google earth نگاره 5: نقشهی سرعت جابجایی در راستای دید سنجنده 3- تقدیر و تشکر در پایان بر خود الزم میدانیم که از شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب جهت در اختیار قرار دادن اطالعات تولید و همچنین سازمان فضایی اروپا جهت دسترسی به تصاویر ماهوارهای کمال تشکر را داشته باشیم.

12 فصلنامه علمی - پژوهشي اطالعات جغرافيايي ( ) دوره 27 شماره 105 بهار 97 Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR) Vo.27,No.105, Spring 2018 / 34 of satellite radar Interferometry to subsidence monitoring in the Belridge and Lost Hills fields, California, IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium. IGARSS apos, pp , Wegmuller, U., Werner, C., Strozzi, T. SAR interferometric and differential interferometric processing chain, in: Geoscience and Remote Sensing Symposium Proceedings, Seattle, U.S.A, pp , منابع و مآخذ 1- قلی پور ع. م. و حقی ع. )1369( مطالعه جامع سازند آسماری میدان مارون شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب 2. Adams, T. D., and Burgeois, F., 1967, Asmari Biostratigraphy. Geological and Exploration Div., IOOC report No Adams, T. D., 1969, The Asmari Formation of Lurestan and Khuzestan Province. 4. Alavi, M., 2004, Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust Belt of Iran and its proforland evolution, Am. Journal of science, V. 304, pp Fielding, E.J., Blom, R.G., Goldstein, R. Rapid subsidence over oil fields measured by SAR Interferometry. Geophys. Res. Lett. 25 (17), , G.V. Chilingar B. Endres, Environmental hazards posed by the Los Angeles Basin urban 16. oilfields: an historical perspective of lessons learned, Environmental Geology (2005) 47: Groshong, R.H., Epard, J. L., The role of strain in area constant detachment folding. Jornal of Structural Geology 16(5), Intera ECL Petroleum Technologies, Ltd. (1992), Marun Field Study. 9. Ketelaar, V.B.H. Satellite Radar Interferometry, Subsidence Monitoring Techniques. Springer, Netherlands, Mayuga, R.F. Geology and development of California giant; the Wilmington oil field, geology of giant petroleum fields. Am. Assoc. Pet. Geol. Mem. 14, , McQuillan, H., 1974, Fracture patterns on Kuh-e Asmari anticline Southwest Iran, AAPG Bull., V. 58, No. 2, pp Stancliffe, R.P.W., Van der Kooij, M.W.A. The use of satellite-based radar interferometry to monitor production activity at the cold lake heavy oil field, Alberta, Canada. AAPG Bull. 85 (5), , Stocklin, J., 1968, Structural history and tectonic of Iran, a review, AAPG Bull., 52, Van der Kooij, M.W.A., Mayer, D. The application