10.1 ΔΗΑΓΧΓΗΚΑ ΔΠΗΓΖΜΗΟΛΟΓΗΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΔΩΝ ΟΓΟΗ ΔΗΟΓΟΤ ΣΟΤ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΣΟΝ ΟΡΓΑΝΗΜΟ

Transcript

1 ΟΞΕΙΕ ΔΗΛΗΣΗΡΙΑΕΙ 10 ο Δπιμέλεια Κεθαλαίος: Γεώξγηνο Σηεθαλάθεο Αιεμάλδξα Παπατσάλλνπ Πεπιεσόμενα 10.1 ΔΗΑΓΧΓΗΚΑ ΔΠΗΓΖΜΗΟΛΟΓΗΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΔΩΝ ΟΓΟΗ ΔΗΟΓΟΤ ΣΟΤ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΣΟΝ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΑΡΥΗΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΚΑΗ ΑΝΣΗΜΔΣΩΠΗΖ ΚΛΗΝΗΚΖ ΔΗΚΟΝΑ ΓΗΑΦΟΡΗΚΖ ΓΗΑΓΝΩΖ ΔΠΔΗΓΟΤΑ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ ΟΞΔΗΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΠΡΟΚΛΗΝΗΚΖ ΦΑΖ ΣΟΞΗΚΖ ΦΑΖ ΦΑΖ ΑΠΟΜΑΚΡΤΝΖ ΣΟΤ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΦΤΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ ΑΘΔΝΟΤ ΣΟΞΗΚΟΛΟΓΗΚΟ ΈΛΔΓΥΟ ΠΡΟΛΖΦΖ ΑΠΟΡΡΟΦΖΖ ΣΟΞΗΚΧΝ ΟΤΗΧΝ ΑΠΟΜΑΚΡΤΝΖ ΑΠΟ ΣΟ ΓΑΣΡΔΝΣΔΡΗΚΟ ΔΗΓΗΚΑ ΑΝΣΗΓΟΣΑ ΔΝΔΡΓΖΣΗΚΖ ΑΠΟΒΟΛΖ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΑΠΟ ΣΟΤ ΝΔΦΡΟΤ ΔΗΓΗΚΔ ΠΔΡΗΠΣΧΔΗ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΔΧΝ ΤΠΔΡΓΟΟΛΟΓΗΑ ΟΠΗΟΔΗΓΩΝ ΤΠΔΡΓΟΟΛΟΓΗΑ ΒΑΡΒΗΣΟΤΡΗΚΩΝ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΑΠΟ ΑΜΦΔΣΑΜΗΝΖ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΜΔ ΟΡΓΑΝΟΦΩΦΟΡΗΚΔ ΚΑΗ ΚΑΡΒΑΜΗΓΗΓΗΚΔ ΔΝΩΔΗ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΑΠΟ ΑΠΗΡΗΝΖ - ΑΛΗΚΤΛΗΚΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΑΠΟ ΠΑΡΑΚΔΣΑΜΟΛΖ ΖΜΔΗΑ - ΚΛΔΗΓΗΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΜΑΘΖΖ ΜΔ ΒΑΖ ΚΛΗΝΗΚΑ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΓΗΑ ΤΕΖΣΖΖ (PBLD) ΟΞΔΗΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΖ ΜΔ ΟΡΓΑΝΟΦΩΦΩΡΗΚΔ ΔΝΩΔΗ

2 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Πολύηιμερ πληποθοπίερ Αναζκόπηζη ζημανηικήρ βιβλιογπαθίαρ 10.1 ΕΙΑΓΨΓΙΚΑ Ο όξνο νμεία δειεηεξίαζε αλαθέξεηαη ζηελ νμεία, θαη κεξηθέο θνξέο απεηιεηηθή γηα ηε δσή, δηαηαξαρή κίαο ή πεξηζζόηεξσλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ από ρεκηθέο νπζίεο, ζπλζεηηθέο ή θπζηθέο, πνπ εηζέξρνληαη ζηνλ νξγαληζκό από πνηθίιεο νδνύο. Γειεηήξην είλαη θάζε νπζία πνπ αλ εηζέιζεη ζηνλ νξγαληζκό ζε αξθεηή πνζόηεηα κπνξεί λα πξνθαιέζεη παξνδηθέο ή κόληκεο βιάβεο. Δπεηδή ν θαηάινγνο ησλ ηνμηθψλ νπζηψλ ζηηο νπνίεο κπνξεί λα εθηεζνχλ νη αζζελείο είλαη ηεξάζηηνο, ζε φιν ηνλ θφζκν έρνπλ δεκηνπξγεζεί Κένηπα Γηληηηπιάζεων, γηα λα βνεζνχλ ηνπο γηαηξνχο αιιά θαη ηνπο πνιίηεο ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θάζε πεξίπησζεο. Σα θέληξα απηά δίδνπλ πιεξνθνξίεο, ζε εηθνζηηεηξάσξε βάζε, γηα ηε ζχζηαζε θαη ηελ ηνμηθφηεηα ελφο επξέσο θάζκαηνο θαξκαθεπηηθψλ, βηνκεραληθψλ πξντφλησλ θαη θπηνθαξκάθσλ, θαζψο θαη θπηηθψλ ή δσηθψλ δειεηεξίσλ, φπσο επίζεο θαη γηα ηηο θιηληθέο εθδειψζεηο θαη ηελ εηδηθή αληηκεηψπηζε θάζε δειεηεξίαζεο. Τν Διιεληθό Κέληξν Γειεηεξηάζεσλ ιεηηνπξγεί ζηελ Αζήλα ζην ηειεθώλνπ ΔΠΗΓΖΜΗΟΛΟΓΗΑ ΓΖΛΖΣΖΡΗΑΔΧΝ Κάζε ρξφλν αλαθέξνληαη πνιιά πεξηζηαηηθά δειεηεξίαζεο παηδηψλ θαη ελειίθσλ κεξηθά απφ ηα νπνία είλαη ζαλαηεθφξα. Κάπνηα απφ απηά απνηεινχλ απφπεηξα απηνθηνλίαο, πνιιά φκσο είλαη ηπραία θαη νθείινληαη ζε νπζίεο θαζεκεξηλήο ρξήζεο. Δπηδεκηνινγηθά δεδνκέλα: πεξηπηώζεηο ην ρξόλν ζηηο HΠΑ νη δειεηεξηάζεηο αθνξνύλ : ην 10 % ησλ θιήζεσλ ησλ Τπεξεζηψλ Δπείγνπζαο Ηαηξηθήο ην % ησλ πξνζειεχζεσλ ζηα ΣΔΠ ζην 95 % ησλ ελειίθσλ αθνξά απόπεηξα απηνθηνλίαο ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ησλ ζαλάησλ από δειεηεξίαζε ζπκβαίλνπλ πξηλ θζάζνπλ ζην λνζνθνκείν (πεξίπνπ 4000 πεξηπηώζεηο ην ρξόλν ζηελ Αγγιία) 5% ησλ αζζελώλ κε δειεηεξίαζε ζα απαηηήζνπλ λνζειεία ην πνζνζηό ησλ ελδνλνζνθνκεηαθώλ ζαλάησλ είλαη κηθξό (πεξίπνπ 0.5% - 1%) Η θαηαλνκή θαηά ειηθίεο αθνξά: < 1 έηνπο πνζνζηό 6 % 2 4 εηώλ: πνζνζηό 33 % 5 9 εηώλ: πνζνζηό 7 % εηώλ: πνζνζηό 4 % > 15 εηώλ: πνζνζηό 49 %. 244

3 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο Ο ηόπνο κηαο δειεηεξίαζεο είλαη: ζπίηη: 85 % ζρνιεία ηδξύκαηα: 3 % εξγαζία: 2 %. Τόζν ε απνηειεζκαηηθόηεηα ηεο αληηκεηώπηζεο όζν θαη ε έθβαζε κηαο δειεηεξίαζεο εμαξηώληαη: θαηά θύξην ιόγν από ηελ ηαρύηεηα ηεο παξέκβαζεο θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ θαηά δεύηεξν ιόγν, από ηελ εηδηθή αληηκεηώπηζε θαη ηελ ελεξγεηηθή απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ ΟΓΟΗ ΔΗΟΓΟΤ ΣΟΤ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΣΟΝ ΟΡΓΑΝΗΜΟ Οη πεξηζζφηεξεο ηνμηθέο νπζίεο εηζέξρνληαη ζηνλ νξγαληζκφ: από ην ζηόκα ζε πνζνζηό 74% (Σρ. 10-1), όπσο: θάξκαθα είδε νηθηαθήο ρξήζεο βηνκεραληθά πξντφληα κηθξφβηα ηξνθψλ θπηνθάξκαθα, θιπ. σ Γηληηηπίαζη από ηο ζηόμα (ηο δηληηήπιο πεπνά από ηο ένηεπο ζηο αίμα). από ηνπο πλεύκνλεο κε ηελ εηζπλνή ζε πνζνζηό 6.7% (Σρ.10-2): κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα θπαληνχρα βηνκεραληθνί δηαιχηεο θιπ. από ην δέξκα ή ηνπο βιελλνγόλνπο ζε πνζνζηό 8.7% (Σρ.10-3): νξγαλνθσζθνξηθνί εζηέξεο παξαθνπάη θαξβακηδηθέο ελψζεηο. 245

4 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 σ Γηληηηπίαζη με ειζπνοή (ηο δηληηήπιο πος ειζπνέεηαι πεπνά γπήγοπα από ηοςρ πνεύμονερ ζηην κςκλοθοπία ηος αίμαηορ). κε έλεζε ζε πνζνζηό 0.3% κε δήγκαηα εξπεηώλ, εληόκσλ ή δώσλ ζε πνζνζηό 3.9%. σ Γηληηηπίαζη με είζοδο από ηο δέπμα. Οη δειεηεξηάζεηο κπνξεί λα είλαη απνηέιεζκα: αηπρήκαηνο θνηλσληθήο θαηάρξεζεο θαξκάθσλ απόπεηξαο απηνθηνλίαο απόπεηξαο δνιηνθζνξάο. Οπνηαδήπνηε θαη αλ είλαη ε αηηία ηεο δειεηεξίαζεο, ζα πξέπεη πάληα λα δεηείηαη ηαηξηθή βνήζεηα ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ ΑΡΦΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΔΗΛΗΣΗΡΙΑΗ Οη θχξηνη ζηφρνη ζηελ αμηνιφγεζε θαη ζεξαπεία αζζελψλ πνπ έρνπλ ππνζηεί δειεηεξίαζε πεξηιακβάλνληαη ζηνλ Πίλαθα Ζ θαηάιιειε ζεξαπεία θαζνξίδεηαη ηφζν απφ ηηο ήδε ππάξρνπζεο δηαηαξαρέο, φζν θαη απφ ηελ πξνβιεπφκελε ηνμηθφηεηα. 246

5 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο Πίν ηόσοι ζηην αξιολόγηζη και ανηιμεηώπιζη ηων αζθενών με δηληηηπίαζη. Αξιολόγηζη Ανηιμεηώπιζη Αλαγλψξηζε ηεο δειεηεξίαζεο Παξνρή ππνζηεξηθηηθήο θξνληίδαο Σαπηνπνίεζε ηνπ δειεηεξίνπ Παξεκπφδηζε ηεο απνξξφθεζεο ηνπ δειεηεξίνπ Πξφβιεςε ηεο ηνμηθφηεηαο Υνξήγεζε θαηάιιεινπ αληίδνηνπ Αμηνιφγεζε ηεο ζνβαξφηεηαο Γηεπθφιπλζε ηεο απνβνιήο ηνπ δειεηεξίνπ Πξφιεςε ηεο επαλέθζεζεο Ζ αξρηθή θιηληθή αμηνιφγεζε ζπκβαδίδεη κε ηελ αξρηθή επείγνπζα αληηκεηψπηζε (φπσο ζε φιεο ηηο αλάινγεο επείγνπζεο πεξηπηψζεηο). Η επείγνπζα αληηκεηώπηζε αθνξά: ηελ εμαζθάιηζε ηεο βαηόηεηαο ηνπ αεξαγσγνύ θαη ηεο επάξθεηαο ηεο αληαιιαγήο ησλ αεξίσλ ηελ θαξδηαγγεηαθή ππνζηήξημε άιια κέηξα αλάινγα κε ηελ θαηάζηαζε ηνπ αζζελνύο, όπσο: έιεγρνο ζπαζκψλ έιεγρνο δηαηαξαρψλ ηεο ζεξκνθξαζίαο, θιπ. Βαζηθέο αξρέο θιηληθήο αμηνιόγεζεο: ε θαζπζηέξεζε ζηελ αληηκεηώπηζε κπνξεί λα έρεη δπζάξεζηα επαθόινπζα θαη λα νδεγήζεη ζε κε αλαζηξέςηκεο βιάβεο ην ηζηνξηθό ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη πάληνηε αλαθξηβέο ε ζεξαπεία ζα πξέπεη λα αξρίδεη πξηλ ηε δηάγλσζε ε κε αηηηνινγεκέλε ρνξήγεζε θάπνηνπ θαξκάθνπ ζα πξέπεη λα απνθεύγεηαη ην Κέληξν Δειεηεξηάζεσλ ζα πξέπεη λα ελεκεξώλεηαη ζε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο ε δειεηεξίαζε αθνινπζεί κία δπλακηθή πνξεία ΠΡΟΝΟΟΚΟΜΔΗΑΚΖ ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ ΚΑΗ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ Δπεηδή ζηηο πεξηζζφηεξεο νμείεο δειεηεξηάζεηο ηα θιηληθά ζπκπηψκαηα θαη ζεκεία είλαη κε εηδηθά, ε δηάγλσζε πξέπεη λα βαζίδεηαη πεξηζζφηεξν ζε πεξηζηαζηαθέο ελδείμεηο θαη πιεξνθνξίεο απφ ην πεξηβάιινλ, παξά ζε θιηληθά ζηνηρεία. ηφρνο ηεο επείγνπζαο πξνλνζνθνκεηαθήο αληηκεηψπηζεο ζε πεξηπηψζεηο νμείαο δειεηεξίαζεο είλαη: ε παξνρή απιώλ θαη ζπγθεθξηκέλσλ νδεγηώλ από ηειεθώλνπ ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζύκαηνο ηεο δειεηεξίαζεο γηα ηελ άκεζε αληηκεηώπηζή ηνπ κέρξη ηελ άθημε βνήζεηαο, ε εμαζθάιηζε όηη θαλείο από ηνπο παξηζηάκελνπο δελ ζα εθηεζεί ζην ζπγθεθξηκέλν δειεηήξην, ε αλαδσνγόλεζε θαη ππνζηήξημε ησλ δσηηθώλ ιεηηνπξγηώλ ηνπ αζζελνύο ζηνλ ηόπν ηνπ ζπκβάληνο, ε αζθαιήο θαη ζσζηή δηαθνκηδή ηνπ ζην λνζνθνκείν. Δξσηήζεηο από ην ηειέθσλν Πξέπεη λα ηεζνχλ, θαη εάλ είλαη δπλαηφλ, λα απαληεζνχλ νη παξαθάησ εξσηήζεηο: Πνηνο; 247

6 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 ε ειηθία ηνπ αζζελνχο έρεη ζεκαζία, δεδνκέλνπ φηη ε ζλεηφηεηα είλαη πνιχ κεγαιχηεξε ζηα παηδηά θαη ζηνπο ππεξήιηθεο. Πνηό δειεηήξην; εάλ ε ηνμηθή νπζία δελ είλαη γλσζηή, πξέπεη λα δεηεζεί λα πξνζθνκηζζνχλ ηα θνπηηά κε ηελ πηζαλή ηνμηθή νπζία, δεδνκέλνπ φηη ράπηα ή πγξά, ησλ νπνίσλ ε ζχζηαζε δελ είλαη άκεζα γλσζηή, ζπάληα κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ. Πνηα ε νδόο εηζόδνπ; απφ ην ζηφκα δηαδεξκηθά κε εηζπλνή έλεζε δήγκα εληφκνπ, εξπεηνχ ή δψνπ. Πόηε; πφζνο ρξφλνο έρεη πεξάζεη απφ ηε ιήςε ηνπ θαξκάθνπ. Καηάζηαζε αζζελνύο: επίπεδν ζπλείδεζεο ρξψκα δέξκαηνο (π.ρ. εάλ είλαη παληνχ εξπζξφ, δείρλεη δειεηεξίαζε κε κνλνμείδην ηνπ άλζξαθνο). Σε πνην κέξνο; αγξνηηθή πεξηνρή εξγνζηάζην ζπλεξγείν ζπίηη δξφκνο, θιπ. Δάλ απηέο νη εξσηήζεηο απαληεζνχλ έζησ θαη ηειεθσληθά, ζπάληα είλαη αλαγθαία κεηάβαζε ηαηξνχ ζηνλ αζζελή. Αληίζεηα κάιηζηα ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ζα ραζεί πνιχηηκνο ρξφλνο θαη ζα θαζπζηεξήζεη ε κεηαθνξά ηνπ ζην λνζνθνκείν. Ιζηνξηθό Σν αμίσκα φηη «θάζε ιεπηφ κεηξά» δελ αίξεη ηελ αξρή φηη πάληα ππάξρεη ιίγνο ρξφλνο γηα ελεκέξσζε, ζθέςε, εληνιέο θαη πξνγξακκαηηζκφ πάλσ ζηε ζσζηή αληηκεηψπηζε. Ο δηαζψζηεο πξέπεη λα δηεξεπλήζεη θαη λα ζπιιέμεη πιεξνθνξίεο απφ ηνλ πάζρνληα ή απφ παξεπξηζθφκελα άηνκα ζρεηηθά κε: ηελ νδό εηζόδνπ ηνπ δειεηεξίνπ: ηελ ηνμηθή νπζία εκπνξηθφ φλνκα θαηεγνξία ηελ έθηαζε ηεο επαθήο κε ην δειεηήξην ηε δηάξθεηα ηεο επαθήο κε ην δειεηήξην ην ρξόλν από ηελ έθζεζε ζην δειεηήξην ζπκπηώκαηα ρξφλνο έλαξμεο θχζε ζνβαξφηεηα ηζηνξηθό πξνεγνύκελεο έθζεζεο άιιεο νπζίεο πνπ ειήθζεζαλ, όπσο: αιθνφι παξαθεηακφιε αζπηξίλε 248

7 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο εάλ πξνθιήζεθε εκεηόο ή άιιε παξέκβαζε αλ βξέζεθαλ θνληά ζηνλ πάζρνληα δείγκαηα ηνπ δειεηεξίνπ: ράπηα δνρείν πνπ πεξηέρεη ή πεξηείρε δειεηήξην δειεηεξηψδεο θπηφ. αηνκηθό αλακλεζηηθό ςπρηαηξηθό αλακλεζηηθό Αλ ν πάζρσλ έρεη απνπεηξαζεί λα απηνθηνλήζεη, είλαη δπλαηόλ λα έρεη εμαθαλίζεη θάζε έλδεημε πνπ ζα κπνξνύζε λα βνεζήζεη ζηε δηάγλσζε. Κιηληθή Αμηνιόγεζε έιεγρνο αλαπλνήο αλαπλεπζηηθή ζπρλφηεηα (π.ρ. κεησκέλε ζε δειεηεξίαζε κε νπηνεηδή) βάζνο αλαπλνψλ νζκή αλαπλνήο έιεγρνο θπθινθνξίαο θαξδηαθή ζπρλφηεηα (ηαρπθαξδία ή βξαδπθαξδία) αξηεξηαθή πίεζε ηξηρνεηδηθή επαλαπιήξσζε έιεγρνο ζπλείδεζεο απαληά ζε εξσηήζεηο; πξνζαλαηνιηζκέλνο ζην ρψξν θαη ην ρξφλν; ζπγρπηηθή νκηιία παξαηζζήζεηο; έιεγρνο νθζαικώλ κέγεζνο θφξεο αληζνθνξία, αληαλαθιαζηηθά έιεγρνο επηπεθπθφησλ π.ρ γηα εθρπκψζεηο, αηκνξξαγία έιεγρνο ζεξκνθξαζίαο έιεγρνο δέξκαηνο ρξψκα εθίδξσζε αθπδάησζε κψισπεο, εθδνξέο, δεξκαηηθέο βιάβεο (εμάλζεκα, έγθαπκα, δηαβξψζεηο θ.ά) Οδεγίεο γηα επηηόπνπ αληηκεηώπηζε Δάλ ν ηφπνο ηνπ ζπκβάληνο είλαη καθξηά πξέπεη λα δνζνχλ νξηζκέλεο νδεγίεο απφ ην ηειέθσλν θαη πξηλ ηε δηαθνκηδή ηνπ αζζελνχο ψζηε λα κελ ραζεί πνιχηηκνο ρξφλνο, φπσο: Δειεηήξηα από ην ζηόκα: ε πξφθιεζε εκεηνχ δελ ζπληζηάηαη πιένλ θαζψο κπνξεί λα πξνθιεζνχλ κεγαιχηεξεο βιάβεο εάλ ην δειεηήξην είλαη ιηπνδηαιπηφ (π.ρ. πεηξέιαην, βελδίλε, βελδφιεο, DDT) ην θάξκαθν εθινγήο είλαη ml παξαθηλέιαηνπ. Δειεηήξηα από ηνπο πλεύκνλεο: ζε πεξίπησζε εηζπλνήο ληηξσδψλ αεξίσλ ή κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα επηβάιιεηαη ε άκεζε κεηαθνξά ηνπ αζζελνχο ζηνλ θαζαξφ αέξα ρνξήγεζε Ο %. Δειεηήξηα από ην δέξκα: νξηζκέλεο ηνμηθέο νπζίεο φπσο αληιίλεο, ηεηξαρισξάλζξαθαο, θαηλφιεο, παξάγσγα ηνπ παξαζείνπ, παξαθνπάηε κπνξνχλ εχθνια λα εηζέιζνπλ ζηνλ νξγαληζκφ απφ ην δέξκα, νδφο ηεο νπνίαο ε ζεκαζία ζπρλά ππνηηκάηαη 249

8 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο επηβάιιεηαη ακέζσο λα αθαηξεζνχλ ηα ελδχκαηα ηνπ αζζελνχο θαη λα πιπζεί ην δέξκα ηνπ κε δεζηφ ζαπνπλφλεξν, ελψ ρξεηάδεηαη πξνζνρή ην άηνκν πνπ βνεζάεη λα θνξάεη γάληηα Δειεηήξηα ζηα κάηηα: επηβάιιεηαη πιχζηκν κε ηξερνχκελν λεξφ ηεο βξχζεο γηα δέθα πεξίπνπ ιεπηά, ελψ ηα βιέθαξα είλαη αλνηρηά Δειεηήξηα κε έλεζε: ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο (θπξίσο ηνμηθνκαλείο) ρξεηάδεηαη ήπηα θιεβηθή ζηάζε κ' έλα ιάζηηρν θαη παγάθηα ζην ζεκείν ηεο έλεζεο Μεηαθνξά ζην λνζνθνκείν Ζ κεηαθνξά ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο κπνξεί λα γίλεη κε ηδησηηθφ κέζν, αιιά κε ην ζσζηφ ηξφπν, δειαδή: Όινη νη αζζελείο κε απώιεηα ζπλείδεζεο πξέπεη λα κεηαθέξνληαη ζην λνζνθνκείν ζε ζέζε αλάλεςεο θαη κε ηελ θεθαιή ζε ρακειόηεξν επίπεδν, γηα λα πεξηνξίδεηαη ν θίλδπλνο εηζξόθεζεο γαζηξηθνύ πεξηερνκέλνπ ΚΛΗΝΗΚΖ ΔΗΚΟΝΑ Ζ ζνβαξφηεηα ηεο δειεηεξίαζεο κπνξεί λα πνηθίιεη απφ ακειεηέεο εθδειψζεηο κέρξη θαη θαηαζηάζεηο απεηιεηηθέο γηα ηε δσή. Οη εθδειψζεηο αληαλαθινχλ ηε δπζιεηηνπξγία νπζηαζηηθά θάζε νξγάλνπ ή ηζηνχ θαη πεξηιακβάλνπλ: Τνπηθέο επηδξάζεηο: Δίλαη πεξηνξηζκέλεο ζηελ επηθάλεηα έθζεζεο θαη ζπλήζσο απνθαινχληαη ρεκηθά εγκαύμαηα. Αλάινγα κε ηε βιάβε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ έθζεζε, ηα ρεκηθά πξντφληα πνπ πξνθαινχλ ηνπηθέο επηδξάζεηο κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ σο εμήο: ήπηα εξεζηζηηθά (weak irritants) ελδέρεηαη λα πξνθαιέζνπλ εξεζηζκφ (εμάλζεκα, πφλν, νίδεκα) ζηνπο βιελλνγφλνπο ηζρπξά εξεζηζηηθά (strong irritants) ελδέρεηαη λα πξνθαιέζνπλ εξεζηζκφ (έγθαπκα) ζηνπο βιελλνγφλνπο θαη ην δέξκα, θαπζηηθέο νπζίεο - δηαβξσηηθά (corrosives) ελδέρεηαη λα πξνθαιέζνπλ ζνβαξά εγθαχκαηα πνπ θαηαιήγνπλ ζε δπλεηηθά κφληκεο ηζηηθέο βιάβεο ή θαη ζάλαην. Σπζηεκαηηθέο επηδξάζεηο: δηαηαξαρέο ζηε ζπκπεξηθνξά, γλσζηαθέο δηαηαξαρέο δηαηαξαρέο ησλ θπζηνινγηθψλ ιεηηνπξγηψλ δηαηαξαρέο ζε βηνρεκηθνχο δείθηεο. Οη νπζίεο πνπ πξνθαινχλ ζπζηεκαηηθέο εθδειψζεηο, αλάινγα κε ηε κέζε ζαλαηεθφξνο δφζε ηνπο (LD 50 median lethal dose) κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ σο εμήο: 1. εμαηξεηηθά ηνμηθέο LD 50 < 1 mg/kg, 2. ηδηαίηεξα ηνμηθέο LD 50 1 to 50 mg/kg, 3. κέηξηα ηνμηθέο LD to 500 mg/kg, 4. ειαθξψο ηνμηθέο LD to 5.0 g/kg, 5. πξαθηηθά κε ηνμηθέο LD ζρεηηθά αβιαβείο LD 50 >15 g/kg. 5 to 15 g/kg, 250

9 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο Οη ηξεηο πξψηεο νπζίεο κε ηε κεγαιχηεξε δπλεηηθά ηνμηθφηεηα ζα πξέπεη λα θέξνπλ ηε ζήκαλζε «Κίλδπλνο», «Πξνεηδνπνίεζε» ή «Πξνζνρή» αληίζηνηρα. Σπλδπαζκόο ηνπηθώλ θαη ζπζηεκαηηθώλ επηδξάζεσλ. Επεηδή ηα ζεκεία θαη ηα ζπκπηώκαηα ηεο δειεηεξίαζεο είλαη ζπλήζσο κε εηδηθά, ε δηάγλσζή ηεο είλαη πηζαλό λα κελ επηηεπρζεί. Ο θιηληθόο ηαηξόο ζα πξέπεη πάληα λα ππνςηάδεηαη δειεηεξίαζε ζε αζζελείο κε: αηθλίδηα ή κε δηθαηνινγεκέλε επηδείλσζε ηεο θιηληθήο ηνπο εηθφλαο ή ηξαπκαηηζκνχο πεξίεξγα ζπκπηψκαηα θαη ζεκεία αζπλήζεηο ζπλδπαζκνχο θιηληθψλ εθδειψζεσλ. Αζζελείο κε ζνβαξή νμεία δειεηεξίαζε ελδέρεηαη λα είλαη ζρεηηθά αζπκπησκαηηθνί θαηά ηελ αξρηθή εθηίκεζή ηνπο. Οπζίεο ησλ νπνίσλ ε κέγηζηε ηνμηθόηεηα θαζπζηεξεί αμηνζεκείσηα λα εκθαληζηεί είλαη νη αθφινπζεο: παξαθεηακόιε αληηλενπιαζκαηηθνί παξάγνληεο αληηκεηαβνιίηεο ηεηξαρισξάλζξαθαο θνιρηθίλε δηγνμίλε αηζπιελνγιπθόιε βαξέα κέηαιια (π.ρ.: κφιπβδνο αξζεληθφ κεζαλόιε καληηάξηα λαξθσηηθά ηδηαίηεξα ε δηθαηλνμπιάηε, ζαιηθπιηθά θάξκαθα αξγήο ή παξαηεηακέλεο απνδέζκεπζεο (π.ρ: θαξβακαδεπίλε εληεξνδηαιπηέο ηακπιέηεο ιίζην θαηλπηνΐλε ζενθπιιίλε. Σα ζπκπηψκαηα θαη ηα ζεκεία πνηθίιινπλ αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ δειεηεξίνπ θαη ηνλ ηξφπν πνπ απηφ εηζέξρεηαη ζηνλ νξγαληζκφ. Σα γεληθά ζπκπηψκαηα αλάινγα κε ηελ νδφ εηζφδνπ ηνπ δειεηεξίνπ ζηνλ νξγαληζκφ αθνξνχλ: δειεηήξηα πνπ θαηαπίλνληαη θαη δξνπλ θαηεπζείαλ ζηα ζεκεία απ όπνπ πεξλά ε ηξνθή πξνθαιώληαο: εκεηφ θνηιηαθφ άιγνο ζπρλά δηάξξνηα βαξηά εγθαχκαηα ζηα ρείιε, ην ζηφκα, ηνλ νηζνθάγν θαη ην ζηφκαρν απφ θαπζηηθέο νπζίεο. δειεηήξηα πνπ εηζπλένληαη θαη δξνπλ ζηηο αλαπλεπζηηθέο νδνύο πξνθαιώληαο: εγθαχκαηα ζε ρείιε, ζηφκα, αεξνθφξνπο νδνχο 251

10 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 βήρα αίζζεκα πληγκνλήο πλεπκνληθφ νίδεκα. δειεηήξηα πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ην δέξκα πξνθαιώληαο: εμάλζεκα νίδεκα άιγνο εγθαχκαηα δηαβξψζεηο. δειεηήξηα πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ηνπο νθζαικνύο πξνθαιώληαο: δαθξχξξνηα άιγνο ηχθισζε. Ο δηαζώζηεο δελ πξέπεη λα πεξηκέλεη λα εκθαληζηνύλ ζπκπηώκαηα γηα λα δξάζεη. Πξέπεη λα αληρλεύζεη ηε θύζε ηνπ δειεηεξίνπ θαη εάλ ρξεηάδεηαη λα επηθνηλσλήζεη κε ην θέληξν δειεηεξηάζεσλ. Ζ λνζεξφηεηα θαη ε ηειηθή έθβαζε κηαο δειεηεξίαζεο εμαξηάηαη απφ: ηε θχζε ηεο ηνμηθήο νπζίαο, ηε δφζε πνπ απνξξνθήζεθε, ηε δηάξθεηα ηεο έθζεζεο ζην δειεηήξην, ην ξπζκφ απνξξφθεζεο θαη απνκάθξπλζεο, ηελ ηαπηφρξνλε ιήςε αιθνφιεο, ηε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, άιινπο γεληθνχο παξάγνληεο φπσο ειηθία, πξνυπάξρνπζεο λφζνη, ηδηνζπζηαζία, θιπ ΓΗΑΦΟΡΗΚΖ ΓΗΑΓΝΧΖ Όια ηα ζύκαηα δειεηεξίαζεο πξέπεη λα παξαθνινπζνύληαη ζηελά γηα: ζεκεία shock δηαηαξαρέο ηνπ επηπέδνπ ζπλείδεζεο. Σα δσηηθά ζεκεία θαη ην επίπεδν ζπλείδεζεο είλαη ηα πην ρξήζηκα θιηληθά επξήκαηα γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο αηηίαο ηεο δειεηεξίαζεο απφ κηα άγλσζηε νπζία. Ζ ζπλνιηθή κλινική εικόνα ζπλήζσο ππνδεηθλχεη είηε: γεληθεπκέλε θπζηνινγηθή δηέγεξζε κε απμεκέλε: αξηεξηαθή πίεζε, θαξδηαθή ζπρλφηεηα, αλαπλεπζηηθή ζπρλφηεηα, ζεξκνθξαζία, θαη δηέγεξζε ηνπ ΚΝ γεληθεπκέλε θπζηνινγηθή θαηαζηνιή κε κεησκέλα: δσηηθά ζεκεία, δξαζηεξηφηεηα ηνπ ΚΝ. Η δηέγεξζε (Πίλ. 10-2) νθείιεηαη ζπλήζσο ζε έλαλ απφ ηνπο αθφινπζνπο κεραληζκνχο δξάζεο: δηέγεξζε ηνπ ζπκπαζεηηθνύ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο 252

11 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο θαηαζηνιή ηνπ παξαζπκπαζεηηθνύ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο, θεληξηθή παξαηζζεζηνγόλνο δξάζε θαξκαθεπηηθή ζηέξεζε ( drug withdrawal) πνπ εθδειώλεηαη σο ζπκπαζεηηθνηνλία. Ζ θαηαζηνιή (Πίλ. 10-2) ζπλήζσο είλαη απνηέιεζκα ελφο απφ ηνπο παξαθάησ κεραληζκνχο: αλαζηνιή ηνπ ζπκπαζεηηθνύ δηέγεξζε ηνπ παξαζπκπαζεηηθνύ θαηαζηνιή από νπηνεηδή κε εηδηθή θαηαζηνιή. Πίν Κλινικέρ εκδηλώζειρ ηηρ δηληηηπίαζηρ από διεγεπηικέρ και καηαζηαληικέρ οςζίερ. Γειεηεξίαζε από Γηεγεξηηθέο νπζίεο οβαπόηηηα ημεία και ζςμπηώμαηα Βαζκφο 1 Δθίδξσζε, αχμεζε ησλ αληαλαθιαζηηθψλ, επεξεζηζηφηεηα, κπδξίαζε, ηξφκνο Βαζκφο 2 χγρπζε, ππξεηφο, ππεξδξαζηεξηφηεηα hyperactivity, ππέξηαζε, ηαρπθαξδία, ηαρχπλνηα Βαζκφο 3 Παξαιήξεκα, καλία, ππεξππξεμία, ηαρπαξξπζκίεο Βαζκφο 4 Κψκα, ζπαζκνί, θαξδηαγγεηαθή θαηάξξεπζε Γειεηεξίαζε από Καηαζηαιηηθέο νπζίεο οβαπόηηηα ημεία και ζςμπηώμαηα Βαζκφο 1 Λεζαξγηθφο; απνθξίλεηαη ζε εξσηήζεηο θαη εθηειεί εληνιέο Βαζκφο 2 Κσκαηψδεο; απνθξίλεηαη ζηα επψδπλα εξεζίζκαηα; εγθεθαιηθφ ζηέιερνο θαη ελ ησ βάζεη αληαλαθιαζηηθά αθέξαηα Βαζκφο 3 Κσκαηψδεο; δελ απνθξίλεηαη ζηα επψδπλα εξεζίζκαηα; απνπζία πιεηνςεθίαο αληαλαθιαζηηθψλ; αλαπλεπζηηθή θαηαζηνιή Βαζκφο 4 Κσκαηψδεο; δελ απνθξίλεηαη ζηα επψδπλα εξεζίζκαηα; Απνπζία φισλ ησλ αληαλαθιαζηηθψλ; θαξδηαγγεηαθή θαη αλαπλεπζηηθή θαηαζηνιή Γηαγλσζηηθή ρνξήγεζε αληίδνησλ Γηα δηαγλσζηηθνχο ζθνπνχο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη αληίδνηα. Σαρεία επαλαθνξά ηεο δηαλνεηηθήο θαηάζηαζεο ηνπ αζζελνχο ή δηφξζσζε ησλ αλσκαιηψλ ησλ δσηηθψλ ηνπ ζεκείσλ κεηά απφ ρνξήγεζε: γιπθφδεο λαινμφλεο θινπκαδελίιεο είλαη νπζηαζηηθά δηαγλσζηηθέο δνθηκαζίεο αληίζηνηρα: ππνγιπθαηκίαο δειεηεξίαζεο απφ νπηνεηδή ηνμηθφηεηαο απφ βελδνδηαδεπίλεο. Δπίζεο: Υπνμία: παξφκνηα αληίδξαζε κεηά απφ ρνξήγεζε νμπγφλνπ παξαπέκπεη ζε ππνμία. Δειεηεξίαζε από ζίδεξν: αιιαγή ζην ρξψκα ησλ νχξσλ κεηά απφ κηα δφζε δεθεξξνμακίλεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ επηβεβαίσζε (φρη φκσο θαη απνθιεηζκφ ζε πεξίπησζε κε ρξψζεο) δειεηεξίαζεο απφ ζίδεξν. Δειεηεξίαζε από αληηρνιηλεξγηθά: ζεξαπεπηηθή αληαπφθξηζε ζηε θπζνζηηγκίλε ππνδειψλεη, αιιά δελ νδεγεί ζηε δηάγλσζε δειεηεξίαζεο απφ αληηρνιηλεξγηθά, επεηδή ην θάξκαθν απηφ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κε εηδηθή δηέγεξζε αζζελψλ κε θαηαζηνιή ηνπ ΚΝ νπνηαζδήπνηε αηηηνινγίαο. Λεπηνκέξεηεο γηα ηε δξάζε ησλ αληηδφησλ δίδνληαη ζην

12 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Πίν Κλινικέρ εκδηλώζειρ δηληηηπιάζεων. Γηληηήπια αηξνπίλε, ακηηξππηηιιίλε, αληηηζηακηληθά, δηάθνξα καληηάξηα ςμπηώμαηα και ζημεία μεξφηεηα, ζεξκφηεηα δέξκαηνο, ππξεηφο, δίςα, μεξνζηνκία, κπδξίαζε, ηαρπθαξδία, θαηαθξάηεζε νχξσλ, παξαηζζήζεηο ζπαζκνί, απψιεηα ζπλείδεζεο νξγαλνθσζθνξηθά θαη θαξβακηδηθά νπηνεηδή ακθεηακίλεο, θνθαΐλε, ζενθπιιίλε κχζε, εθίδξσζε, δαθξχξξνηα, έκεηνη, βξαδπθαξδία, δηάξξνηα, ζπαζκνί, απψιεηα ζπλείδεζεο κχζε, κείσζε αλαπλεπζηηθήο ζπρλφηεηαο, κείσζε ζεξκνθξαζίαο, εκεηνί, απψιεηα ζπλείδεζεο κπδξίαζε, αχμεζε ζεξκνθξαζίαο, ηαρπθαξδία, αλεζπρία, δηέγεξζε, ζχγρπζε, παξαηζζήζεηο, ζπαζκνί, βαξβηηνπξηθά, βελδνδηαδεπίλεο, απφζπξζε απφ θαηαλάισζε αιθνφιεο ππφηαζε, ηξφκνο, ηαρπθαξδία, κείσζε ζεξκνθξαζίαο, παξαηζζήζεηο, δαθξχξξνηα 10.3 ΕΠΕΙΓΟΤΑ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙΗ ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΣΗΡΙΑΗ Ζ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ηεο δειεηεξίαζεο εμαξηάηαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ ηαρχηεηα ηεο παξέκβαζεο θαη ιηγφηεξν απφ ηελ πνζφηεηα ηεο ηνμηθήο νπζίαο. ηηο δειεηεξηάζεηο ηζρχεη ην αμίσκα φηη θάζε ιεπηφ κεηξά. Η αληηκεηώπηζε ηνπ δειεηεξηαζκέλνπ ή ελδερνκέλσο δειεηεξηαζκέλνπ αζζελνύο εμαξηάηαη από ηελ πξαγκαηηθή ή πξνβιεπόκελε ηνμηθόηεηα θαη ην ρξόλν πνπ έρεη παξέιζεη από ηελ έθζεζή ηνπ ζην δειεηήξην ΠΡΟΚΛΗΝΗΚΖ ΦΑΖ Πξνθιηληθή θάζε είλαη ην ρξνληθό δηάζηεκα κεηαμύ ηεο έθζεζεο ζην δειεηήξην θαη ηεο έλαξμεο ησλ θιηληθώλ εθδειώζεσλ ή ηεο εξγαζηεξηαθήο δηαπίζησζεο ηεο δειεηεξίαζεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνθιηληθήο θάζεο ε αληηκεηψπηζε βαζίδεηαη ζρεδόλ απνθιεηζηηθά ζην ηζηνξηθό (ζηηο ιεπηνκέξεηεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν έθζεζεο). Δπεηδή ην ηζηνξηθφ ελδέρεηαη λα είλαη αλαθξηβέο, ν ζεξάπσλ ζα πξέπεη πάληα λα ππνζέηεη ηε κέγηζηε έθζεζε. Όηαλ ε δειεηεξίαζε αθνξά παηδί, ν γηαηξφο ζα πξέπεη λα ππνζέζεη φηη έρεη θαηαλαισζεί ην ζχλνιν ηεο νπζίαο πνπ ιείπεη απφ κηα αλνηθηή ζπζθεπαζία (θάξκαθα, βηνκεραληθά πξντφληα). Όινη νη αζζελείο νθείινπλ λα ππόθεηληαη ζε δηαδηθαζίεο απνκάθξπλζεο ηνπ δειεηεξίνπ θαη λα παξαθνινπζνύληαη, εθηόο θαη αλ ε αλακελόκελε ηνμηθόηεηα είλαη ακειεηέα ή έρεη παξέιζεη ν εθηηκώκελνο ρξόλνο εκθάληζεο ηεο ζπκπησκαηνινγίαο. Πξψηκε θαη απνηειεζκαηηθή απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ ελδέρεηαη λα εκπνδίζεη ηελ απνξξφθεζε θαη ηελ αθφινπζε ηνμηθφηεηα, ή ηνπιάρηζηνλ λα κεηψζεη ηε ζνβαξφηεηα θαη ηε δηάξθεηά ηεο. Αλεμάξηεηα κε ηελ αθνινπζνχκελε κέζνδν, φζν ηαρχηεξα επηηεπρζεί ε απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ ηφζν απνηειεζκαηηθφηεξε ζα είλαη. Τν ηζηνξηθό θαη ε θιηληθή εμέηαζε δε ζα πξέπεη λα θαζπζηεξνύλ ηελ απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ, αιιά ζα πξέπεη λα εμεηάδνληαη ηαπηόρξνλα. 254

13 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο ΣΟΞΗΚΖ ΦΑΖ Τνμηθή θάζε είλαη ην ρξνληθό δηάζηεκα από ηελ εκθάληζε θιηληθώλ ζεκείσλ ή ηελ εξγαζηεξηαθή δηαπίζησζε ηεο δειεηεξίαζεο κέρξη ηελ θνξύθσζε). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηοξικήρ θάζηρ: ε αληηκεηώπηζε βαζίδεηαη ζηα επξήκαηα θαηά ηελ θιηληθή εμέηαζε ελώ ην ηζηνξηθό θαη ε εξγαζηεξηαθή εθηίκεζε είλαη δεπηεξεύνπζαο ζεκαζίαο. Η αλαδσνγόλεζε θαη ε ζηαζεξνπνίεζε ησλ δσηηθώλ ζεκείσλ απνηεινύλ πξνηεξαηόηεηα. Δάλ ηα δσηηθά ζεκεία δελ είλαη θπζηνινγηθά, ην ηζηνξηθφ θαη ε θιηληθή εμέηαζε ζα πξέπεη αξρηθά λα είλαη ζχληνκα, λα γίλνληαη ηαπηφρξνλα κε ηελ αληηκεηψπηζε ή θαη λα παξαιεθζνχλ. Αζπκπησκαηηθνί αζζελείο Δθηφο αλ ε ηνμηθφηεηα είλαη ειάρηζηε ή αλακέλεηαη λα παξακείλεη, ζα πξέπεη λα έρνπλ πξνβιεθζεί: θιεβηθή γξακκή παξαθνινχζεζε θαξδηαθήο ιεηηνπξγίαο (ζχλδεζε κε monitor) ρνξήγεζε νμπγφλνπ ζπλερήο παξαθνινχζεζε εξγαζηεξηαθφο έιεγρνο ΖΚΓ, απεηθνληζηηθφο έιεγρνο. Αζζελείο κε δηαηαξαρή ζην επίπεδν ζπλείδεζεο (θώκα ή ζπαζκνί) Θα πξέπεη λα ηνπο ρνξεγνχληαη: εθάπαμ ελδνθιέβηα δφζε γιπθφδεο θαη λαινμφλεο ζεηακίλε, πνπ θξίλεηαη απαξαίηεηε φηαλ ρνξεγείηαη γιπθφδε, αλ θαη νη δξάζεηο ηεο δελ είλαη άκεζεο εκπεηξηθή ρνξήγεζε θαη άιισλ αληηδφησλ. Δθηφο θαη αλ ππνηεζεί φηη έρεη γίλεη πιήξεο απνξξφθεζε ηνπ δειεηεξίνπ, νη πξνζπάζεηεο πνπ αθνινπζνχλ ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ παξεκπφδηζε ηεο πεξαηηέξσ απνξξφθεζεο θαζψο θαη ηελ απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ απφ ηνλ νξγαληζκφ. Αλαθνπή από δειεηεξίαζε άκεζε θαξδηνπλεπκνληθή αλαδσνγόλεζε Σε δειεηεξίαζε κε θαπζηηθέο νπζίεο δελ επηηξέπνληαη νη εκθπζήζεηο ζηόκα κε ζηόκα αιιά επηβάιιεηαη αεξηζκόο κε πξνζσπίδα. ηαρύηαηε δηαθνκηδή ηνπ αζζελνύο ζην λνζνθνκείν! Αξρηθή Αληηκεηώπηζε αζζελνύο ζε Κώκα Τν ελδερόκελν θαξκαθεπηηθήο δειεηεξίαζεο πξέπεη πάληνηε λα ιακβάλεηαη ζνβαξά ππόςε ζηε δηαθνξηθή δηάγλσζε ηνπ θώκαηνο ηδίσο όηαλ πξόθεηηαη γηα λεαξά ή κέζεο ειηθίαο άηνκα. Αμηνιόγεζε ηνπ επηπέδνπ ζπλείδεζεο ε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ππάξρεη ελδερφκελν νμείαο δειεηεξίαζεο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα αμηνινγείηαη ην επίπεδν ζπλείδεζεο θαη ην βάζνο ηνπ θψκαηνο ηφζν θαηά ηελ εηζαγσγή ηνπ αζζελνχο φζν θαη ζε ηαθηά δηαζηήκαηα. 255

14 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Μηα απιή θιηληθή κέζνδνο βαζκνιόγεζεο ηνπ επηπέδνπ ζπλείδεζεο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη κε επηηπρία ζηηο νμείεο δειεηεξηάζεηο, είλαη ε θιίκαθα ηνπ Δδηκβνύξγνπ γηα ην θώκα (Πίλ. 10-4). Πίν Κλινική βαθμολόγηζη ηος επιπέδος ζςνείδηζηρ ζηιρ οξείερ δηληηηπιάζειρ με ηην Κλίμακα ηος Δδιμβούπγος. Βαθμόρ 0 Βαθμόρ Η Βαθμόρ ΗΗ Βαθμόρ ΗΗΗ Βαθμόρ ΗV Πιήξεο ζπλείδεζε Εάιε κε αληαπφθξηζε ζηηο πξνθνξηθέο εληνιέο Απψιεηα ζπλείδεζεο κε αληαπφθξηζε ζηα επψδπλα εξεζίζκαηα Απψιεηα ζπλείδεζεο κε αληαπφθξηζε κφλν ζηα έληνλα επψδπλα εξεζίζκαηα Απψιεηα ζπλείδεζεο ρσξίο αληαπφθξηζε ζηα έληνλα επψδπλα εξεζίζκαηα Δάλ ν αζζελήο είλαη ζε κωμαηώδη καηάζηαζη ε αληηκεηψπηζή ηνπ δελ δηαθέξεη γεληθά απφ ηηο άιιεο κνξθέο θψκαηνο. Βαζίδεηαη ζην κλεκνηερληθφ αιγφξηζκν ABCDEFG (βιέπε Κεθάιαην 2), αιιά κε ζεκαληηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. A = Μέξηκλα γηα ηνλ αεξαγσγό: Όινη νη αζζελείο κε απψιεηα ζπλείδεζεο πξέπεη λα δηαζσιελψλνληαη, κε ζθνπφ αθελφο, ηελ πξνθχιαμε ηνπ αεξαγσγνχ απφ εηζξφθεζε θαη, αθεηέξνπ, ηελ εμαζθάιηζε ηεο βαηφηεηάο ηνπ θαη ηεο επάξθεηαο ηνπ πλεπκνληθνχ αεξηζκνχ. Β = Υπνζηήξημε αλαπλνήο: Υνξήγεζε πςειήο ζπγθέληξσζεο νμπγφλνπ. C = Υπνζηήξημε ηνπ θαξδηαγγεηαθνύ: Σνπνζέηεζε θιεβνθαζεηήξα θαη ρνξήγεζε πγξψλ. Δ = 'Έιεγρνο ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζώκαηνο Οξηζκέλνη αζζελείο εκθαλίδνπλ είηε: Υπνζεξκία, ιφγσ βαζέσο θψκαηνο, ζπλππάξρνπζαο αγγεηνδηαζηνιήο (π.ρ. απφ ιήςε αιθνφιεο) θαη παξαηεηακέλεο έθζεζεο ζε ρακειή ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο. Δλψ ε ήπηα ππνζεξκία (κέρξη 32 ν C) είλαη εχθνια αλαζηξέςηκε θαη ρσξίο επηπηψζεηο, ε πην έληνλε ππνζεξκία, πνπ ζπλνδεχεηαη απφ δηαηαξαρή ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ κπνθαξδίνπ, πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κε θάιπςε ηνπ αζζελνχο κε εηδηθέο θνπβέξηεο, θαη κε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. ' απηέο ηηο πεξηπηψζεηο επηβάιιεηαη ε θαηαγξαθή ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ ζψκαηνο θεληξηθά θαη πεξηθεξηθά. Υπεξζεξκία ιφγσ θεληξηθήο δξάζεο αληηρνιηλεξγηθψλ θαξκάθσλ ή ζαιηθπιηθψλ. F = Έιεγρνο ζπαζκώλ: Πνιιά θάξκαθα θαη δειεηήξηα πξνθαινχλ ζπαζκνχο νη νπνίνη, εάλ επηκέλνπλ, απαηηνχλ επείγνπζα αληηκεηψπηζε κε ινξαδεπάκε ή δηαδεπάκε ζε ΔΦ ρνξήγεζε. G = Μέηξεζε ζαθράξνπ Η = Monitoring δσηηθώλ ζεκείσλ: Αξηεξηαθή πίεζε Καξδηαθφο ξπζκφο κε ΖΚΓ SpO ΦΑΖ ΑΠΟΜΑΚΡΤΝΖ ΣΟΤ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ Φάζε απνκάθξπλζεο ηνπ δειεηεξίνπ είλαη ην ρξνληθό δηάζηεκα από ηε κέγηζηε ηνμηθόηεηα κέρξη ηε ζηηγκή ηεο πιήξνπο αλάξξσζεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θάζηρ ηηρ απομάκπςνζηρ ηος δηληηηπίος ε αληηκεηψπηζε εμαξηάηαη πξσηίζησο απφ ηελ θιηληθή θαηάζηαζε ηνπ αζζελνχο. Η ππνζηεξηθηηθή θξνληίδα ζα πξέπεη λα ζπλερηζηεί κέρξηο όηνπ 256

15 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο ν αζζελήο αλαθηήζεη ηε ζπλείδεζή ηνπ θαη ν εξγαζηεξηαθφο θαη ΖΚΓξαθηθφο έιεγρνο δελ αλαδεηθλχνπλ παζνινγηθά επξήκαηα. Υπνηξνπέο παξνπζηάδνληαη: θαηά ηελ επαλαδξαζηεξηνπνίεζε ηνπ γαζηξεληεξηθνχ νπφηε θαη απνξξνθάηαη δειεηήξην πνπ έρεη παξακείλεη ζην ζηνκάρη. Αζζελείο πνπ εκθαλίδνληαη αζπκπησκαηηθνί κπνξεί λα ρξεηαζηνύλ παξαηεηακέλε ζεξαπεία ιφγσ ηεο έθζεζεο ζε θάπνην κεηαβνιίηε ηνπ δειεηεξίνπ πνπ κπνξεί λα είλαη πην επηβιαβήο απφ ηελ πξφδξνκε νπζία ΦΤΗΚΖ ΔΞΔΣΑΖ ΑΘΔΝΟΤ Ο γηαηξφο πξέπεη λα ειέγμεη γηα: ρακειή ή πςειή αξηεξηαθή πίεζε ηαρπθαξδία ή βξαδπθαξδία βξνγρφζπαζκν αξξπζκία ή κεηαβνιέο ζην ΖΚΓ (π.ρ. δηεχξπλζε ηνπ QRS) αλεζπρία, δηεγεξζηκφηεηα, παξαηζζήζεηο ηηο θφξεο εάλ είλαη ίζεο ή εάλ ππάξρεη αληζνθνξία παξάιπζε ζε θάπνηα πιεπξά ηνπ ζψκαηνο ρακειή ή πςειή ζεξκνθξαζία ζψκαηνο θάξκαθα πνπ έρεη ν αζζελήο έρεη καδί ηνπ. Δπίζεο πξέπεη λα δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ αλίρλεπζε: ζεκείσλ ηξαπκαηηζκνχ (θπξίσο ζηελ θεθαιή θαη ζηνλ απρέλα), δεγκάησλ απφ θιεβνθεληήζεηο (επί ππνςίαο θαηάρξεζεο θαηαζηαιηηθψλ νπζηψλ), δεξκαηηθψλ αιινηψζεσλ (εξπζεκάησλ ή θιπθηαηλψλ), άιισλ ζεκείσλ πνπ ζπλνδεχνπλ πξνυπάξρνπζα θαξδηαγγεηαθή, επαηηθή ή λεθξηθή λφζν, νη νπνίεο κπνξνχλ λα επηδεηλψζνπλ ηε δξάζε ησλ δειεηεξίσλ. Τνμηθέο νπζίεο βξαδείαο απνδέζκεπζεο κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ αξγνπνξεκέλε ή παξαηεηακέλε δειεηεξίαζε ΣΟΞΗΚΟΛΟΓΗΚΟ ΈΛΔΓΥΟ Τνμηθνινγηθόο έιεγρνο είλαη ε πνηνηηθή αλάιπζε ησλ νύξσλ, ηνπ αίκαηνο θαη κεξηθέο θνξέο ηνπ γαζηξηθνύ πεξηερνκέλνπ ή θαη δείγκαηνο ηεο ίδηαο ηεο ρεκηθήο νπζίαο. Ο ηνμηθνινγηθφο έιεγρνο κπνξεί λα επηβεβαηψζεη ή λα απνθιείζεη κηα ελδερφκελε δηάγλσζε. Έλαο εθηελήο έιεγρνο είλαη δαπαλεξφο θαη ζπλήζσο ε νινθιήξσζή ηνπ απαηηεί 2 κε 6 ψξεο γη απηφ νη δεηνχκελεο εμεηάζεηο ζα πξέπεη λα θαζνξίδνληαη απφ ην ηζηνξηθφ θαη ηελ θιηληθή εμέηαζε. Ο ηνμηθνινγηθφο έιεγρνο απνθηά ηδηαίηεξε ζεκαζία ζε αζζελείο κε ζνβαξά θαη αζπλήζε επξήκαηα φπσο: δηαηαξαρέο νμενβαζηθήο ηζνξξνπίαο θαξδηαγγεηαθή αζηάζεηα θψκα δπζιεηηνπξγία πνιιαπιψλ νξγάλσλ αξξπζκίεο αλαπλεπζηηθή θαηαζηνιή ζπαζκνχο ηνπο αζζελείο απηνχο ηα απνηειέζκαηα ηνπ εξγαζηεξηαθνχ ειέγρνπ κπνξεί νδεγήζνπλ ζε αιιαγέο ζηε ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε. 257

16 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Μηα αξλεηηθή εξγαζηεξηαθή ηηκή δε ζα πξέπεη λα ζεσξεζεί όηη απνθιείεη κηα δηάγλσζε (ε νπζία κπνξεί λα βξίζθεηαη ζε κε αληρλεύζηκεο πνζόηεηεο, ε εμέηαζε δελ είλαη ζε ζέζε λα εληνπίζεη ην δειεηήξην). Η επαλάιεςε ηεο εμέηαζεο ζε δεύηεξν ρξόλν κπνξεί λα αλαδείμεη ηελ παξνπζία ηνπ δειεηεξίνπ ΠΡΟΛΗΧΗ ΑΠΟΡΡΟΥΗΗ ΣΟΞΙΚΨΝ ΟΤΙΨΝ Ζ αληηκεηψπηζε είλαη αλάινγε κε ηελ νδφ εηζφδνπ ηνπ δειεηεξίνπ. Τνμηθόο παξάγνληαο από ηνπ ζηόκαηνο: Αξαίσζε Πεξηερνκέλνπ Σηνκάρνπ Κέλσζε Σηνκάρνπ κε: γαζηξηθή πιχζε ρνξήγεζε ελεξγνχ άλζξαθα ν νπνίνο πξνζξνθά ην δειεηήξην Kαζαξηζκόο νιόθιεξνπ ηνπ εληέξνπ κε ηε ρνξήγεζε γιπθόιεο ζε θιύζκα (polyethylene glycol) Εηδηθά Αληίδνηα. Τνμηθόο παξάγνληαο δηα εηζπλνήο: Μεηαθνξά ζε θαζαξή αηκόζθαηξα Φνξήγεζε Ο %. Τνμηθόο παξάγνληαο δηα δεξκαηηθήο επαθήο: Απνκάθξπλζε ξππαζκέλσλ ξνύρσλ αλ ηα ξνχρα είλαη πξνζθνιιεκέλα ζην δέξκα αθφκα θαη κεηά απφ επηκειή πιχζε, δελ απνκαθξχλνληαη ηα δειεηήξηα. Επηκειήο πιύζε κε ζαπνύλη θαη λεξό ηεο επηθάλεηαο πνπ πξνζεβιήζε γηα πεξίπνπ 10 ιεπηά, απνθεχγνληαο ηελ έληνλε ηξηβή ηνπ δέξκαηνο. Φξήζε ζακπνπάλ γηα ηελ απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ από ηα καιιηά θαη ην θεθάιη. Πξνζνρή ρξεηάδεηαη ώζηε λα κελ έξζεη ν δηαζώζηεο ζε επαθή κε ηελ νπζία. Τνμηθόο παξάγνληαο ζε επαθή κε νθζαικό Πιύζε νθζαικνύ: κε λεξφ κε αλνηθηά ηα βιέθαξα γηα ηνπιάρηζηνλ 15 ιεπηά. Έιεγρνο βιεθαξηθνύ επηπεθπθόηα: απνκάθξπλζε ζηέξεσλ θαηάινηπσλ. Κιείζηκν ηνπ νθζαικνύ κε απνζηεηξσκέλν επίζεκα. Φνξήγεζε αλαιγεηηθώλ αλ ρξεηαζηεί. Πξέπεη λα απνθεύγεηαη ε ρνξήγεζε αληίδνησλ γηα ηνλ νθζαικό! Δπηηάρπλζε ηεο απνκάθξπλζεο ηνπ ηνμηθνύ παξάγνληα Από ηνπο λεθξνύο: αιθαινπνίεζε ησλ νχξσλ κε ηε ρνξήγεζε δηηηαλζξαθηθψλ (π.ρ ζηε δειεηεξίαζε κε ζαιηθπιηθά). Αηκνδηάιπζε ή αηκνδηήζεζε: γηα ζπγθεθξηκέλεο ηδηαίηεξα ηνμηθέο νπζίεο (π.ρ κεζαλφιε, θαξβακαδεπίλε). 258

17 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο ΑΠΟΜΑΚΡΤΝΖ ΑΠΟ ΣΟ ΓΑΣΡΔΝΣΔΡΗΚΟ Δθφζνλ ππάξρεη ζην ζηφκαρν δειεηήξην ή θάξκαθν πνπ δελ έρεη απνξξνθεζεί, ζεσξεηηθά ηνπιάρηζηνλ, κπνξεί λα απνκαθξπλζεί είηε κε: αξαίσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ζηνκάρνπ θέλσζε ηνπ ζηνκάρνπ κε: γαζηξηθή πιχζε πξφθιεζε εκεηνχ. Δπεηδή φκσο ηα πεξηζζφηεξα δειεηήξηα ή θάξκαθα απνξξνθψληαη πνιχ γξήγνξα, θακηά απφ απηέο ηηο δηαδηθαζίεο δελ είλαη απφιπηα αμηφπηζηε Απαίωζη Πεπιεσομένος ηομάσος Ζ αξαίσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ζηνκάρνπ ζπληζηάηαη εάλ ε πνζφηεηα ηνπ δειεηεξίνπ πνπ βξίζθεηαη κέζα ζην γαζηξεληεξηθφ ζσιήλα θαη δελ έρεη αθφκα απνξξνθεζεί, νπφηε ζεσξείηαη νπζηαζηηθά φηη είλαη εθηφο ηνπ νξγαληζκνχ. Η αξαίσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ζηνκάρνπ επηηπγράλεηαη κε ηε ρνξήγεζε ύδαηνο ή πξνηηκόηεξν γάιαθηνο ζε δόζε 5 ml/10 kg ζσκαηηθνύ βάξνπο Κένωζη ηομάσος Τπάξρεη ακθηζβήηεζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δηαθφξσλ κεζφδσλ θέλσζεο ηνπ ζηνκάρνπ. Σα πιενλεθηήκαηα ζα πξέπεη λα εμηζνξξνπνχλ ηνπο πηζαλνχο θηλδχλνπο. Ο ηδαληθόο ρξόλνο γηα ηελ θέλσζε ηνπ ζηόκαρνπ ζεσξείηαη ε πξώηε ώξα κεηά ηε ιήςε ηνπ δειεηεξίνπ. Κξηηήξηα γηα ηελ απφθαζε θέλσζεο ζηνκάρνπ απνηεινχλ: ε ηνμηθφηεηα ηνπ δειεηεξίνπ ε πνζφηεηα ηνπ δειεηεξίνπ ν ρξφλνο πνπ πέξαζε απφ ηε ιήςε ηνπ δειεηεξίνπ. Γαζηξηθή Πιύζε Η θέλσζε ηνπ ζηνκάρνπ κε γαζηξηθή πιύζε είλαη ακθίβνιεο αμίαο θαη δελ ζπληζηάηαη πιένλ εάλ έρνπλ πεξάζεη > 4 ώξεο από ηε ιήςε ηνπ δειεηεξίνπ, εθηόο από εηδηθέο νπζίεο όπσο ζαιηθπιηθά θαη ηξηθπθιηθά αληηθαηαζιηπηηθά. Η γαζηξηθή πιύζε κπνξεί λα είλαη επηθίλδπλε ζε νξηζκέλνπο αζζελείο κε δηαηαξαρέο ζπλείδεζεο όπνπ ιόγσ θαηαζηνιήο ησλ θαξπγγηθώλ αληαλαθιαζηηθώλ κπνξεί λα πξνθιεζεί αλαγσγή θαη εηζξόθεζε. Ελδείμεηο Αλ θαη ζην 50 % πεξίπνπ ησλ πεξηπηψζεσλ ε θέλσζε ηνπ ζηνκάρνπ δελ είλαη αλαγθαία θαη ε ζπζηεκαηηθή ρξήζε ηεο έρεη ακθηζβεηεζεί, εληνχηνηο ζεσξείηαη φηη έρεη έλδεημε ζηηο αθφινπζεο πεξηπηψζεηο : θψκα βαζκνχ ΗΗΗ ή ΗV ιήςε ηεο ηνμηθήο νπζίαο εληφο ησλ πξνεγνπκέλσλ 4 σξψλ ιήςε ππεξβνιηθήο δφζεο ζαιηθπιηθψλ, νπηνχρσλ ή ηξηθπθιηθψλ αληηθαηαζιηπηηθψλ (πνπ επηβξαδχλνπλ ηελ εθθέλσζε ηνπ ζηνκάρνπ) εληφο ησλ πξνεγνπκέλσλ 12 σξψλ παξνπζία αληαλαθιαζηηθνχ θαηάπνζεο θαη θαξπγγηθψλ αληαλαθιαζηηθψλ ζηνπο αζζελείο ρσξίο απψιεηα ζπλείδεζεο ή, χπαξμε ελδνηξαρεηαθνχ ζσιήλα γηα απνκφλσζε ηεο ηξαρείαο. 259

18 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 Αληελδείμεηο γαζηξηθήο πιύζεο Ζ γαζηξηθή πιχζε αληελδείθλπηαη: εάλ ν αζζελήο δελ ζέιεη λα ζπγθαηαζέηεη ή δελ ζπλεξγάδεηαη εάλ δελ ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο γηα ππνζηήξημε ηνπ αεξαγσγνχ ή άιισλ επηπινθψλ πνπ κπνξεί λα εκθαληζηνχλ εάλ ην δειεηήξην είλαη αζθαιέζηεξν κέζα ζην ζηνκάρη παξά αιινχ, φπσο ζε δειεηεξίαζε κε πεηξειαηνεηδή, πνπ είλαη αβιαβή ζην ζηνκάρη αιιά κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ απειληηική πνεςμονίηιδα εάλ εηζξνθεζνχλ ζε δειεηεξίαζε κε δηαβξσηηθέο θαη θαπζηηθέο νπζίεο, πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζνπλ πήξη ηος οιζοθάγος. Δηαδηθαζία γαζηξηθήο πιύζεο Γηα ηε δηαδηθαζία ηεο γαζηξηθήο πιχζεο: ν αζζελήο ηνπνζεηείηαη ζηελ αξηζηεξή πιάγηα ζέζε θαη κε ηελ θεθαιή ζε ρακειφηεξν επίπεδν, πνπ βνεζάεη ηελ παξνρέηεπζε ηνπ ζηνκάρνπ ηζρπξή αλαξξφθεζε είλαη δηαζέζηκε ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο πιχζεο παξαθνινχζεζε ηνπ SpO 2 ζε φιε ηε δηαδηθαζία αθαηξνχληαη ηπρφλ μέλα ζψκαηα απφ ηε ζηνκαηηθή θαη θαξπγγηθή θνηιφηεηα πξηλ απφ ηελ εηζαγσγή ζην ζηφκαρν ελφο ζσιήλα δηακέηξνπ 1cm πεξίπνπ (30FG) πξηλ αξρίζεη ε πιχζε αλαξξνθάηαη φζν είλαη δπλαηφ πεξηζζφηεξν γαζηξηθφ πεξηερφκελν θαη απνζηέιιεηαη γηα εμέηαζε ζηε ζπλέρεηα ρχλεηαη ζην ζσιήλα δεζηφ λεξφ ηεο βξχζεο ζε δηαδνρηθέο πνζφηεηεο ησλ 1ml.kg -1 θαη ακέζσο αλαξξνθάηαη πιήξσο. Ζ δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη κέρξηο φηνπ ην πγξφ επηζηξέθεη θαζαξφ. Οη επηπινθέο ηεο γαζηξηθήο πιύζεο πεξηιακβάλνπλ: εηζξφθεζε γαζηξηθνχ πεξηερνκέλνπ, ξήμε ηνπ νηζνθάγνπ (ζπάληα επηπινθή), παξνδηθή ππνμία, ηαρπθαξδία, αξξπζκίεο θαη ηζραηκηθέο αιινηψζεηο ζην ΖΚΓξάθεκα. Πξόθιεζε Δκεηνύ ε πξόθιεζε εκεηνύ π.ρ κε ηε ρνξήγεζε ζηξνπηνύ ηππεθαθνπάλαο δελ ζπληζηάηαη πιένλ θαζώο δελ ππάξρνπλ ζηνηρεία γηα ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπ αληίζεηα κπνξεί λα πξνθιεζνύλ κεγαιύηεξεο βιάβεο, όπσο π.ρ. ζε αζζελείο κε δηαηαξαρέο ηνπ επηπέδνπ ζπλείδεζεο νπφηε ππάξρεη ν κίνδςνορ ειζπόθηζηρ ζε πεξηπηψζεηο θαηάπνζεο καςζηικών θαπμάκων ή παπαγόγων ηος πεηπελαίος ΔΗΓΗΚΑ ΑΝΣΗΓΟΣΑ Δεδνκέλνπ όηη εηδηθά αληίδνηα ππάξρνπλ κόλν γηα ην 2 % πεξίπνπ ησλ ηνμηθώλ νπζηώλ, ε αληηκεηώπηζε γηα ηηο πεξηζζόηεξεο νμείεο δειεηεξηάζεηο είλαη θπξίσο ζπκπησκαηηθή θαη κε εηδηθή, θαη βαζίδεηαη ζε γεληθά ππνζηεξηθηηθά κέηξα πνπ απνθηνύλ ηδηαίηεξε βαξύηεηα γηα ηελ ηειηθή έθβαζε. ηνλ Πίλ αλαθέξνληαη ηα πην γλσζηά αληίδνηα. 260

19 10ν Κεθάιαην Ομείεο Γειεηεξηάζεηο Πίν Διδικά ανηίδοηα για διάθοπα δηληηήπια. Γηληηήπιο Ανηίδοηο Οπηνχρα Ναινμφλε (Narcan) Βελδνδηαδεπίλεο Φινπκαδελίιε (Anexate) Σξηθπθιηθά αληηθαηαζιηπηηθά Φπζνζηηγκίλε, δηηηαλζξαθηθά Παξαθεηακφιε Ν- αθεηπινθπζηετλε ή κεζεηνλίλε Οξθαλνθσζθνξηθνί εζηέξεο Πξαιηδνμίκε (Pantopan, Contrathion) καδη κε Αηξνπίλε Καξβακηδηθέο ελψζεηο Αηξνπίλε Παξαθνπάη Βεληνλίηεο (Betonite) Κνθαΐλε Νηηξνγιπθεξίλε, βελδνδηαδεπίλεο β- αδξελεξγηθνί αλαζηνιείο γινπθαγφλν Aκθεηακίλεο Υισξνπξνκαδίλε (Lagarctil) ίδεξνο Γεζθεξξηνμακίλε Γηγνμίλε Αληηζψκαηα θαηά ηεο δηγνμίλεο Fab (Digobind) Κπαλίδηα Τδξνμπθνβαιακίλε (βηη Β 12, ληηξψδεο Ναηξην Κνπκαξηληθά Βηηακίλε Κ (Kapavit, Konakion) Μνλνμείδην άλζξαθα Ομπγφλν Δλεξγόο άλζξαθαο (Activated charcoal) ζε ζθόλε Ο ελεξγφο άλζξαθαο δελ απνηειεί εηδηθφ αληίδνην, αιιά ιφγσ ηεο έληνλεο πξνζξνθεηηθήο ηθαλφηεηάο ηνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ απνκάθξπλζε ηνπ δειεηεξίνπ απφ ην ζηνκάρη πξηλ απηφ απνξξνθεζεί ζηελ θπθινθνξία. Ο ελεξγόο άλζξαθαο αληελδείθλπηαη ζε αζζελείο κε απώιεηα ζπλείδεζεο εθηόο εάλ έρεη εμαζθαιηζηεί ε ζηεγαλόηεηα ηνπ αεξαγσγνύ κε ελδνηξαρεηαθή δηαζσιήλσζε. Δνζνινγία ελεξγνύ άλζξαθα: Ο ελεξγφο άλζξαθαο δηαηίζεηαη σο ζθφλε πνπ αλακηγλχεηαη κε λεξφ θαη ρνξεγείηαη ζαλ ξφθεκα ζε: αξρηθή δφζε g δφζε ίζε κε 10 θνξέο ην πνζφ ηνπ δειεηεξίνπ πνπ απνξξνθήζεθε. Ο ελεξγόο άλζξαθαο έρεη ην κεηνλέθηεκα όηη είλαη δξαζηηθόο κόλν εληόο ηεο πξώηεο ηεο ώξαο από ηε ιήςε ηεο ηνμηθήο νπζίαο, ρξόλνο θαηά ηνλ νπνίν νη πεξηζζόηεξνη αζζελείο δελ έρνπλ αθόκε θηάζεη ζην λνζνθνκείν. Ελδείμεηο ρνξήγεζεο ελεξγνύ άλζξαθα: ηξηθπθιηθά αληηθαηαζιηπηηθά ζενθπιιίλε θαη ζρεηηθά θάξκαθα βαξβηηνπξηθά αζπηξίλε θηλίλε δηγνμίλε θαηλπηνΐλε θπθινζπνξίλεο παξαθνπάη Αληελδείμεηο ρνξήγεζεο ελεξγνύ άλζξαθα: ζίδεξνο, ιίζην ή άιιεο κεηαιιηθέο ελψζεηο θπαληνχρα ηζρπξά νμέα ή αιθαιηθά αιθνφιεο 261

20 Eιέλε Αζθεηνπνχινπ: Δπείγνπζα Ηαηξηθή 2007 απφζηαγκα πεηξειαίνπ ΔΝΔΡΓΖΣΗΚΖ ΑΠΟΒΟΛΖ ΓΖΛΖΣΖΡΗΟΤ ΑΠΟ ΣΟΤ ΝΔΦΡΟΤ Γηνύξεζε Φνξήγεζε πγξώλ θαη δηνπξεηηθώλ. Απαηηεί πξνζνρή δηφηη κπνξεί λα πξνθιεζεί πλεπκνληθφ νίδεκα, ή θαη ειεθηξνιπηηθέο δηαηαξαρέο). Αιθαινπνίεζε νύξσλ δηεπθόιπλζε απνβνιήο νμέσλ: ζαιηθπιηθά θαηλνβαξβηηάιε επηηπγράλεηαη κε ηε ρνξήγεζε δηηηαλζξαθηθώλ. Ομηλνπνίεζε νύξσλ δελ είλαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή ρξεζηκνπνηείηαη γηα απνβνιή ακθεηακηλώλ αληελδείθλπηαη ζε ξαβδνκπόιπζε θαη κπνζθαηξηλνπξία. Αηκνδηάιπζε θαη αηκνδηήζεζε Ελδείμεηο κεγάιεο δφζεηο θαξκάθσλ φπσο ζαιηθπιηθά, ιίζην, βαιπξντθφ νμχ, θαξβακαδεπίλε, κεζαλφιε θψκα, άπλνηα, ζνβαξή ππφηαζε, δηαηαξαρέο νμενβαζηθήο ηζνξξνπίαο πνπ δε δηνξζψλνληαη κε ζπληεξεηηθή αληηκεηψπηζε δειεηεξίαζε ζε αζζελείο κε πξνυπάξρνπζα θαξδηαθή, πλεπκνληθή, λεθξηθή, επαηηθή λφζν νη νπνίνη αδπλαηνχλ λα απνβάινπλ ην δειεηήξην 10.5 ΕΙΔΙΚΕ ΠΕΡΙΠΣΨΕΙ ΔΗΛΗΣΗΡΙΑΕΨΝ ΤΠΔΡΓΟΟΛΟΓΗΑ ΟΠΗΟΔΗΓΧΝ Ζ δηάγλσζε βαζίδεηαη ζηελ θιηληθή εηθφλα: αλαπλεπζηηθή ζπρλόηεηα < 8 αλαπλνέο ην ιεπηό κύζε (θόξεο νθζαικώλ ζαλ ηελ θεθαιή θαξθίηζαο). Βέβαηα, ε κχζε κπνξεί λα πξνέξρεηαη θαη απφ άιιεο αηηίεο φπσο: δειεηεξίαζε απφ νξγαλνθσζθνξηθνχο εζηέξεο, ρξήζε νθζαικηθψλ ζηαγφλσλ αηκνξξαγία ζην επίπεδν ηεο γέθπξαο. Γεληθέο αξρέο αληηκεηώπηζεο ε απηή ηελ πεξίπησζε ν ηαηξφο πξέπεη : Να απειεπζεξώζεη ηνλ αεξαγσγό Να ρνξεγήζεη νμπγόλν Να βξεη κηα θιέβα γηα λα αξρίζεη ελδνθιέβηα έγρπζε λαινμόλεο (0,04 mg): πνπ είλαη εθιεθηηθφο αληαγσληζηήο ησλ νπηεηδψλ κέρξηο φηνπ νη αλαπλνέο ηνπ αζζελνχο επηζηξέςνπλ ζην θπζηνινγηθφ επίπεδν 262