پارامترهای جمعیتی بید گوجه فرنگی (Lep.:Gelechiidae) Tuta absoluta (Meyrick) روی سه گونهی گیاهی تیرهی بادمجانیان در شرایط آزمایشگاهی

Transcript

1 0 پژهشهای کاربردی در گیاهپزشکی/ جلد 6 شماره 2/ سال پارامترهای جمعیتی بید گجه فرنگی (Lep.:Gelechiidae) Tuta absoluta (Meyrick) ری سه گنهی گیاهی تیرهی بادمجانیان در شرایط آزمایشگاهی ابراهیم تاملیطرفی علیاصغرسراج علی رجب پر دانشجی دکتری حشره شناسی کشارزی دانشگاه شهید چمران اهاز 2 دانشیار گره گیاه پزشکی دانشکده کشارزی دانشگاه شهید چمران اهاز. 3 دانشیار گره گیاه پزشکی دانشگاه کشارزی منابع طبیعی رامین خزستان. * مسئل مکاتبه seraja@gmail.com تاریخ دریافت: 94/8/16 تاریخ پذیرش: 95/9/6 چکیده گجه فرنگی بید Tuta absoluta (Meyrick) یکی از آفات کلیدی خطرناک گیاهان بادمجانیان به تیرهی یژه گجهفرنگی است. این حشره آفتی محددخار است که مطن اصلی آن امریکای جنبی کشر پر میباشد. بدلیل اهمیت باالی آفت خسارت جبران ناپذیر آن ری تیرهی بادمجانیان پارامترهای جمعیتی این حشره ری میزبانهای گجهفرنگی بادمجان فلفل با تهیه ی جدل زندگی تعیین گردید. آزمایشها در شرایط دمایی 25±1ºC رطبت نسبی %60±5 درهی نری 16 : 8 ساعت )تاریکی: رشنایی( در اطاقک رشد انجام شد. برای تهیهی جدل زندگی ابتدا بید گجهفرنگی برای د نسل متالی ری هر گیاه پررش داده شد از تخم های نسل سم برای انجام آزمایشها استفاده گردید. برای آنالیز دادهها از برنامه TWO SEX MS Chart بید گجهفرنگی به ترتیب برای گجهفرنگی بادمجان برابر با استفاده شد. بر این اساس مقدارهای Ro λ r m T 1 0/0615±0/005 /094±0/006( ( رز( 1/098±0/007 رز( 1 1/063±0/006 بدست آمد. از طرفی بید رز( 22/48±4/72( 10/95±2/26 نتاج( ماده/ گجهفرنگی چرخه زندگی خد را ری فلفل تکمیل ننمد. 33/35±0/32( 38/90±0/27 نتایج بدست آمده ری میزبانهای مختلف اختالف معنی داری نشان میدهند. از این نتایج میتان در جهت اجرای یک برنامه مفق IPM علیه بید گجهفرنگی در مزارع گلخانههای کشت گیاهان خاناده بادمجانیان استفاده کرد. اژههای کلیدی : بید گجهفرنگی پارامترهای جمعیتی بادمجانیان. سانز 2006(. این شژب پژره از گژره بژال پلکژداران کچژک خژاناده Gelechiidae مژیباشژد کژه مژطن اصلی آن امریکای جنبی کشژر پژر اسژت ( بژینژام 2005(. ایژن آفژت الژین بژار در سژال 2006 از اسژنانیا گزارش گردیژد سژند در تمژام کشژرهای ارپژایی منطقهی مدیترانه گسترش یافت )پریرا سژانز 2006 دسنس همکاران ( این آفت الژین بژار در مهژر ماه 1389 از ایژران در فژرردین مژاه 1390 از اسژتان خزستان گزارش گردید )چراغیان 2011(. خسارت شب پره مربط به مرحله الری است که به برگ ساقه گژل میه گیاهان میزبان حمله میکنند. الرهژا بژا تیذیژه از پارانشیم برگ باعث کاهش فتسنتز در نتیجه کچژک مقدمه بید گجهفرنگی (Meyrick) Tuta absoluta یکی از آفات کلیدی خطرناک گیاهان تیره بادمجانیان به یژژه گجژهفرنگژی Mill. Lycopersicon esculentum در قارههای امریکژا ارپژا افریقژا آسژیا اسژت )تژرس همکاران 2001 دسنس همکاران 2011(. این حشژره آفتی محددخار است )دسنس همکژاران 2011( از میزبژژانهژژای دیگژژر آن مژژی تژژان بژژه سژژیب زمینژژی (S.melogena بادمجژان (Solanum tuberosum L.) )L. تتژن L.) (Nicotiana tabacum علژفهژای هژرزی همژن تژاجریزی (.L (S.nigrum تژاتره (.L (Datura ferox اشاره کرد ( بی نام 2005 پریژرا

2 تاملی طرفی همکاران 84 ماندن میههای گیاهان خسارت دیده میشند )دسنس همکاران 2011(. مطالعات مختلفی ری زیست شناسی بید گجهفرنگی صرت گرفته است. برای مثژال محققژین آستانه دمائی رشد حشره را به ترتیب برای تخژم الر شفیره برابر 7/6 6/9 9/2 درجه رز محاسژبه کژرده انژژد )دسژژنس همکژژاران 2011(. بلژژم سنالسژژتین )2011( مقدار درجه رز مرد نیاز برای تکمیژل دره های رشدی تخم الر شفیره را به ترتیب برابر 103/8 238/5 117/3 درجه رز محاسژبه کردنژد. همنژین محققین مختلفی میزان پارامترهای جمعیتی آفژت را ری اریتههای مختلف گجهفرنگی برآرد کرده اند. پژد بژا تجژه بژه اهمیژت فژا العژاده آفژت در دنیژا کشژر خسارت جبران ناپذیر آن تعیژین شژاخه هژای رشژدی جمعیت در برنامهریژزی درسژت مژدیریت تلفیقژی آفژات ضژرری مژیباشژد. داشژتن درک درسژت مناسژب از خصصیات اکلژیکی حشرات از قبیل نرخ رشد بقژا زادآری کژه تحژت تژا یر عامژل مختلژف همژن دمژا رطبت شرایط محیطی ماد غژذایی اسژت اهمیژت بژه سزایی در تدین برنامههای مژدیریت تلفیقژی آفژات دارد )تسای نگ 2001(. تهیژهی جژدل زنژدگی بیژد گجژه فرنگژی در جهژت محاسژبهی پارامترهژای رشژدی آن بژه یژژه نژرخ تاتژی افزایش جمعیت ( m r( نژرخ خژاله تلیژدمثلی ( 0 R( نژرخ متناهی افزایش جمعیت )λ( میانگین طل یژک نسژل )T( ری میزبانهژای گیژاهی متفژات مژیتانژد بژه عنژان مالکی مستدل برای مقایسهی میزبانهای گیاهی مختلژف برای یک آفت بالقه باشد. برای محاسبه ایژن پارامترهژا از تئری پرفسژر چژی بژدلیل در ن ژر گژرفتن هژر د جند نر ماده در طل دره زندگی اسژتفاده مژیشژد )چی 1988(. با تجه بژه فقژدان مطالعژه منتشژر شژده در زمینه بررسی مقایسه پارامترهژای جژدل زنژدگی بیژد گجهفرنگی ری میزبانهای گیاهی تکر شژده هژدف از ایژن تحقیژق تهیژه جژدل زنژدگی بیژد گجژه فرنگژی محاسبه پارامترهای رشدی آن ری سه میزبژان گجژه فرنگی بادمجان فلفل از خاناده بادمجانیان در شرایط آزمایشگاهی بد. ماد رشها کشت گیاهان میزبان گیاهژژان مژژرد مطالعژژژه در ایژژن تحقیژژق شژژژامل گجهفرنگی )رقژم سژی ا بادمجان )رقم راند ( 2 1 فژالت ( فلفژل )رقژم دمژاز 3 دارین 623 ) بدند. بژذر گجژه فرنگی فلفل بادمجژان در سژینیهژای کشژت نشژار در عمق یک سانتیمتری در بستری شامل ماسژه ککپیژت پیتماس پرالیت کاشته شدند. آبیژاری آنهژا یژک رز در میان انجژام گرفژت. پژد از رشژد مطلژ آنهژا بژه گلدانهای پالستیکی با قطر 20 سانتیمتر حژای مخلژط بژا نسژبت 2 بژه 1 خژاک کژد دامژی منتقژل گردیدنژد. گلدانها به همراه سینیهای کشژت نشژار مژرد ن ژر در گلخانه دانشکده کشارزی دانشگاه شهید چمژران اهژاز نگهداری میشدند)شرایط گلخانه دمژا 27±3ºC رطبژت نسبی %50±5 (. پررش بید گجهفرنگی T.absoluta جمعیت حشی بید گجهفرنگی شامل حشژرات بژال از مژزارع گجژهفرنگژی رسژتای عژر حسژن از تابژ شهرسژتان ششژتر کژه از قبژل تسژط سژازمان حفژ نباتات استان خزستان به عنژان منطقژه آلژده بژه ایژن آفت معرفی شده بد بژه سژیله آسژنیراتر جمژ آری گردیژژد. حشژژرات جمژژ آری شژژده ری بتژژههژژای گجهفرنگی فلفل بادمجان پژررش یافتژه در گلخانژه در شرایط دمایی 25±1ºC رطبت نسژبی %60±5 دره نری 16 : 8 ساعت )تاریکی:رشژنایی( در اطاقژک رشژد به من ر استقرار پژررش آفژت رهاسژازی گردیدنژد. بید گجهفرنگی بژرای د نسژل متژالی ری هژر یژک از میزبانهای مرد آزمایش به صژرت جداگانژه پژررش داده شد از تخمهای نسل سژم بژرای انجژام آزمژایش استفاده گردید. بررسی طل رشد پیش از بلغ پارامترهای جدل زندگی بید گجهفرنگی T.absoluta برای به دسژت آردن تخژمهژای هژمسژن تعژداد 15 شبپره ماده جفتگیری کرده پررش یافتژه در شژرایط 1 CH Falat 2 Demaz 3 Roand darioun623

3 85 پارامترهای جمعیتی بید گجه فرنگی... آزمایشی تکر شده برای مدت 24 ساعت درن قفدهای ]2[ شیشهای به ابعاد سانتی متر کژه حژای بتههای گجهفرنگی فلفل بادمجان در مرحلژه 1216 برگی بدند بطر جداگانه رهاسازی گردید. بعد از ایژن زمان شبپرهها حذف گردیدند. سند گلدان ها بژه داخژل اطا قک رشد تن یم شده در شرایط آزمایشژی تکژر شژده انتقال یافتند تخم ها ری بته ها به سیله قفد برگی گیرهای ری برگ محصر شدند بژه صژرت رزانژه این گلدانها مرد بازدید قرار گرفتند. در هر بازدید تعداد افراد زنده مرحله رشدی آنها تا مرحله بلژ سژند تخم ریزی حشرات بال تا مرگ آنها نیز بت گردیژد. ایژن حشره دارای چهار سن الری است الرهای سن یک د سه چهار حشره به ترتیب کرم رنگ سبز رشژن سبز تیره صرتی رنگ میباشژند طژل بژدن الرهژا بعد از هر پست اندازی افزایش مژییابژد کنسژل سژر نیژژژز از بژژژدن آنهژژژا جژژژدا مژژژی گژژژردد )دسژژژنس همکژژاران 2010 (. از ایژژن فاکترهژژا بژژرای شناسژژایی T: میانگین طل یک نسل T=lnR 0 /r λ=e r m m ]3[ λ: نرخ متناهی رشد جمعیت ]4[ :GRR نرخ ناخاله تلید مثلی GRR= m x ]5[ : r m نرخ تاتی افرایش جمعیت r m : e r.x. lx. mx = 1 همژان طژر کژه تکژر شژد آزمژایش در طژرح کژامال تصادفی انجام شد. برای تجزیهی دادههژا پارامترهژای رشژژدی از جژژدل زنژژدگی د جنسژژی سژژن _ مرحلژژهی زیسژتی بژا اسژتفاده از برنامژه TWO SEX MS Chart صژژرت گرفژژت. بژژرای محاسژژبه میژژانگینهژژا اریژژاندهژژا خطژژای اسژژتاندارد پارامترهژژای رشژژدی جمعیت از رش بت اسژتر اسژتفاده شژد. بژه من ژر ایجاد نتایج بت استر با کمتژرین تیییژرات از تکرار استفاده شد. مقایسهی میان پارامترهژا بژا اسژتفاده از رش paired bootstrap test.)1988 نتایج بحث انجژام شژد )چژی نتایج بدست آمده برای دره پیش از بل بل در جدل 1 ارائه شده است. نتژایج بدسژت آمژده نشژان مژی دهند که کتاه ترین طل دره زیسژتی تخژم الرهژای سن 1 تا 4 شفیره بژر ری گجژه فرنگژی طژالنی ترین دره بر ری بادمجان فلفل بت گردید. از طژرف دیگر مشاهده شد که بید گجهفرنگی نمژیتانژد چرخژه زندگی خد را بژر ری فلفژل تکمیژل نمایژد الرهژا در سن دم دست از تیذیه برداشژته مژیمیرنژد. همنژین طل دره پیش از بل طل عمژر حشژرات بژال بیژد گجه فرنگی برابر 26 11/74 رز بدسژت آمژد کژه بژه ترتیب بیشتر کمتر از مقدار بدست آمده ری بادمجژان است. الرهای سنین مختلژف اسژتفاده شژد. ایژن آزمژایش بژه صرت طرح کامال تصادفی انجام شد. تعیین پارامترهای جدل زندگی در این پژهش دادههای مربط به مدت زمان نم افراد نر ماده زادآری رزانه مادهها بر اساس تئری جدل زندگی دجنسی یژهی سن مرحله زیستی چی لی )1985( رش شرح داده شده تسط چی )1988( آنالیز پارامترهای رشدی محاسبه شدند. عاله بر درهی پیش از تخمریزی مادهی بال )APOP( که از زمان آغاز ظهر حشرهی بال تا آغاز تخمریزی میباشد طل کل درهی پیش از تخمگذاری اقعی )TPOP( یعنی از زمان تلد تا آغاز تخمریزی نیز محاسبه شد. امید به زندگی یژهی سن مرحلهی زیستی ( xj e( نیز طبق رش چی س )2006( محاسبه شد. برای محاسبه پارامترهای رشدی جمعیت از رابط زیر استفاده شد: Ro= lx.mx نرخ خاله تلیدمثلی :R 0 ]1[

4 تاملی طرفی همکاران 86 جد ل 1 میانگین )±SE( طل دره )رز( پیش از بلغ بلغ بید گجه فرنگی ری سه میزبان گجه فرنگی بادمجان فلفل در شرایط آزمایشگاهی. طل عمر حشرات بالغ طل دره پیش از بلغ شفیره الر سن 4 الر سن 3 الر سن 2 الر سن 1 تخم میزبان 11/74±0/67a 26/00 ±0/31b 8/42±0/23b 3/21±0/09b 2/16±0/11b 2/75±0/14c 3/00±0/1c گجهفرنگی *6/41±0/12c ) 48( ) 55( ) 55( ) 59( ) 64( ) 67( ) 69( )تکرار( 74( ) 10/56±0/49b 31/88±0/45a 9/19±0/27a 3/94±0/21a 3/12±0/17a 3/47±0/15a 3/83±0/16b بادمجان 8/45±0/17b ) 50( ) 52( ) 52( ) 57( ) 59 ( ) 60( ) 63( )تکرار( ( 68 ) 3/36±0/16b 4/85±0/15a فلفل 9/95±0/17a ) 35( ) 43( )تکرار( 52( ) 0/05 )آزمنtest.)paired bootstrap *میانگینهایی که در هر با حرف ستن متفات نشان داده شدهاند اختالف معنیداری در سطح دارند قره خانی سالک ابراهیمی )2014( دره رشد پژیش از بل بید گجه فرنگی را ری سه اریتژه گجژه فرنگژی شژژژژامل Cluse Ataby Perenses در شژژژژرایط آزمایشگاهی مشژابه مژرد بررسژی قژرار داده نشژان دادند که دره رشد پیش از بل این حشره بر ری سژه اریته فا به ترتیب برابژر 20/64 21/32 20/02 رز بد که کتاه تر از نتایج تحقیق جژاری مژیباشژد. دالیژل احتمژالی ایژن اخژتالف را مژیتژان تفژات بژین گیاهژان مختلف میزبژان همنژین اریتژه هژای مختلژف گجژه فرنگی دانست. تژاملی طرفژی همکژاران )1394( طژل دره پیش از بل حشرات نر ماده بیژد گجژه فرنگژی را ری سژژیب زمینژژی تتژژن بژژه ترتیژژب ( 30/09 26/99 رز( )31/81 29/15 رز( گزارش کرده اند که بیشژتر از نتژایج بدسژت آمژده مژیباشژد. بژارینتس همکاران )1998( طل دره رشدی بید گجژه فرنگژی را از تخم تژا حشژره بژال در دماهژای مختلژف 19/ /1 درجهی سانتی گراد ری گجهفرنگی بژه ترتیژب برابژژر 39/8 76/3 23/8 رز گژژزارش کردنژژد. نتژژایج بدست آمده در تحقیق حاضر با نتایج بدست آمده در این دماها مطابقت نداشت. این اختالف را می تان مربط بژه شرایط انجام آزمایش )دما( نژع میزبژانهژای گیژاهی مژژرد اسژژتفاده دانسژژت. همنژژین فرنانژژدز منتانژژگ )1990( طژل عمژژر حشژژرات مژاده نژژر را در شژژرایط آزمایشگاهی ری گجهفرنگی به ترتیژب برابژر 24/24 26/47 رز گزارش کرده اند که بیشژتر از نتژایج بدسژت آمده در این تحقیق اسژت. از طرفژی عژدم تکمیژل چرخژه زندگی حشره ری فلفل را مژی تژان مربژط بژه عژدم تامین ماد غذایی مرد نیاز تسط گیاه میزبان دانست. جد ل 2 میانگین )±SE( طل دره )رز( پیش از تخم گذاری پیش از تخم گذاری کل تخم ریزی رزانه بارری کل میزبان گجه فرنگی بادمجان در شرایط آزمایشگاهی. TPOP تخم ریزی رزانه بارری کل APOP میزبان بید گجهفرنگی ری د نسبت جنسی %52/18 43/08±2/92a 10/16±0/36a 28/66±0/32b گجه فرنگی *2/25±0/17a ) 49( ) 49 ( ) 49( ) 49( )تکرار( %55/00 19/91±0/93b 9/18±0/31b 34/54±0/30a بادمجان 1/82±0/11b ) 35( ) 35( ) 35( ) 35( )تکرار( * میانگینهایی که در هر ستن با حرف متفات نشان داده شده اند اختالف معنیداری در سطح 0/05 دارند.

5 87 پارامترهای جمعیتی بید گجه فرنگی... همنین براساس نتژایج بدسژت آمژده کمتژرین طژل دره پژیش از تخژم گژذاری کژل بیشژترین تخژم ریژزی رزانژه بژارری کژل ری گجژه فرنگژی بژت گردیژد )جژدل 2(. تژاملی طرفژی همکژاران )1394( مقژدار APOP )پژیش از تخژم گژذاری از زمژان آغژاز ظهژر حشژرهی بژال تژا آغژاز تخژم ریژزی( ) TPOP طژل درهی کل پژیش از تخژمگژذاری از زمژان تلژد تژا آغژاز تخژمریژزی( بیژد گجژه فرنگژی را ری سژیب زمینژی تتن به ترتیب )1/87 33/68 رز( )07/ 31/22 2 رز( گزارش کرده اند که برایAPOP اختالفی مشژاهده نشد اما مقدار TPOP بدست آمده برای گجهفرنگژی در این تحقیق کمتر از مقادیر گزارش شژده تسژط تژاملی طرفی همکاران )1394( میباشد. همنین نتایج بدسژت آمده در این تحقیق بژرای TPOP از نتژایج قژره خژانی سژالک ابراهیمژی )2014( بژرای ایژن حشژره ری ارقژام مختلف گجژهفرنگژی Ataby( Cluse Perenses بژه ترتیب 21/09 21/5 21/18 رز( بیشتر میباشد. در شکلهای 1 تا 4 به ترتیب منحنیهای بقای یژژه سن ( x l( باری یژه سن ( x m( بقای یژه سنمرحله زیستی ( xj S( امید به زنژدگی ( x e( ارزش بژارری بیژد گجه فرنگی ( xj v( با استفاده از نژرم افژزار Sigma plot رسم شده اند. براساس شکل 1 نرخ بقای یژهی سنی l x که تیییرات نرخ بقژای جمعیژت را نسژبت بژه سژن نشژان میدهد. میزان این پژارامتر بژر ری بادمجژان نسژبت بژه گجه فرنگی بیشتر اسژت امژا بژارری یژژه سژنی کژل m x جمعیت زایش یژه سنی l x m x ری گجژه فرنگژی بیشژتر مژیباشژد. از طرفژی تژاملی طرفژی همکژاران )1394( بیشترین بقژا بژاری بیژد گجژه فرنگژی را بژر ری سیبزمینی بت کردهاند. منحنژی بقژای یژژهی سژنمرحلژه زیسژتی ( xj S( در شکل 2 نشان داده شده اسژت. نتژایج نشژان داد کژه بژین منحنژیهژای ( xj S( مراحژل مختلژف الری T.absoluta تفات جد دارد که این مراحل بژا هژم همنشژانی نیژز دارنژد. منحنژی امیژد بژه زنژدگی یژژهی سژن مرحلژهی )e xj زیستی) این حشره ری میزبانهای گیژاهی مختلژف در شژکل 3 نشژان داده شژده اسژت. امیژد بژه زنژدگی بژا استفاده از نرخ بقای یژژهی سژنی محاسژبه مژیشژد میتان از آن برای پژیشبینژی بقژای یژک جمعیژت تحژت همان شرایط اسژتفاده کژرد )چژی سژ 2006(. بژر ایژن اساس امید به زندگی ری هر د میزبان گجهفرنگژی بادمجان نزدیک به هم مشاهده شد. نتایج بدسژت آمژده در این تحقیق با نتایج تاملی طرفژی همکژاران )1394( ری سیب زمینی تتن از ن ر امید به زنژدگی قژره خانی سالک ابراهیمی )2014( ری ارقام مختلف گجه فرنگی از ن ر بقا بارری امید به زندگی مطابقژت دارد )در مطالعه آنها بیشترین بارری بقژا بژه ترتیژب ری ارقام Perenses Cluse گجهفرنگی گزارش گردید(. ارزش بارری یژه ی سن مرحلژهی زیسژتی ( xj ) v درشکل 4 نشان داده شده است. نتایج نشان داد کژه ایژن ارزش بر ری گجهفرنگی بیشتر از بادمجان مژیباشژد که از این ر می تان مرجح بدن گجهفرنگی را از ن ر تامین ماد غذایی مرد نیاز حشره تجیه کژرد )تژاملی طرفی 1393(. نتایج مربط به پارامترهای رشدی بید گجه فرنگژی در جدل 3 ارائه شده است. بر این اساس بیشترین نژرخ تاتی افزایش جمعیت نرخ خا له تلید مثلی کم تژرین زمان یک نسل ری گجه فرنگی بت گردید. قژژرهخژژانی سژژالک ابراهیمژژی )2014( پارامترهژژای رشدی T. absoluta شژامل R 0 λ r m T را بژر ری سژه اریتژه گجژه فرنگژی شژامل Cluse Atabay Perenses به ترتیب برابر بژا )0/ / 0/ /13 رز( )1/14 19/17 24/54( 1 1/15 رز( 30/45 مژژژژاده/ نتژژژژاج( )23/77 23/82 24/27 رز( گزارش کردهاند که نتایج به دست آمده در این تحقیق بژا نتایج آنها بر ری گجهفرنگی مطابقت داشت. تاملی طرفی همکاران )1394( مقدار R 0 λ r m T آفت مزبر را ری سیب زمینژی تتژن بژه ترتیژب برابر با )0/07 0/ رز( )1/078 1/066 رز( )12/78 9/92 مژژژاده/ نتژژژاج( )38/70 35/40 رز( گزارش کژرده انژد. پریژرا سژانز )2006( پارامترهژای جمعیتی T. absoluta شامل r m R 0 T ری د گنژه گیژ اهی تیژره بادمجانیژان شژامل سژیب زمینژی اریتژه

6 تاملی طرفی همکاران 88 Spunta گجه فرنگی اریتژه Platense را بژه ترتیژب برابر با )14/43 48/92 مژاده/ نتژاج( )0/08 0/14 1 رز( )32/35 27/98 رز( گژژزارش کژژرده انژژد. ایژژن اختالف در مقادیر گزارش شژده بدسژت آمژده در ایژن تحقیژژق را مژژی تژژان مربژژط اریتژژه هژژای مختلژژف میزبانهای گیاهی شرایط مرد آزمایش دانست. GRR )ماده/ نتاج ) پارامترهای رشد میزبان جدل 3 پارامترهای رشد بید گجهفرنگی ری گجهفرنگی بادمجان در شرایط آزمایشگاهی. T ) رز ) Ro (ماده/ نتاج ) λ 1 )رز ) r m )رز 1 ) 34/55±4/37a 33/35±0/32b 22/48±4/72a 1/098±0/007a گجه فرنگی *0/094±0/006a 18/22±1/65b 38/90±0/27a 10/95±2/26b 1/063±0/006b بادمجان 0/0615±0/005b * میانگینهایی که در هر ستن با حرف متفات نشان داده شدهاند اختالف معنیداری در سطح 0/05 دارند)آزمنtest.)paired bootstrap شکل 1 منحنی بقای یژه سن) lx ( بارری یژه سن) mx ( T.absoluta ری د میزبان گجهفرنگی بادمجان. T.absoluta ری د میزبان گجهفرنگی بادمجان. شکل 2 منحنی بقای یژهی سنمرحله زیستی ( xj S(

7 89 پارامترهای جمعیتی بید گجه فرنگی... شکل 3.منحنی امید به زندگی ( x e( T.absolutaری د میزبان گجهفرنگی بادمجان. T.absoluta ری د میزبان گجهفرنگی بادمجان. شکل 4 منحنی ارزش بارری ( xj v( بنژابراین بژا تجژه بژه نتژایج بدسژت آمژده تسژط محققین دیگر که گجهفرنگی را میزبان مرجح ایژن آفژت معرفژی کژرده انژد )پریژرا سژانز 2006 دسژنس همکاران 2011( میتان کتاه بدن چرخه زندگی آفژت بارری یژه سنی باال نرخ تاتی افژزایش جمعیژت بژاال ری گجه فرنگژی را تجیژه کژرد. همنژین بژاال بژدن مقدار نرخ تاتی افزایش جمعیت آفت ری گجژه فرنگژی داللت بر خسارت باالی حشژره در منژاطق آلژده بژه آن میباشد. تسای نگ )2001 ( لژی همکژاران )2004( معتقد هستند که اریته هژای مختلژف گیژاهی مژی تاننژد ری جدل زندگی نرخ بقا زادآری تا یر گذارند. از طرفی پریرا سانز )2006( عدم تیذیژه تکمیژل چرخه زندگی حشژره را ری بادمجژان گژزارش کردنژد. درصرتی که در تحقیق حاضر این آفت چرخه زنژدگی خژدرا ری بادمجژان تکمیژل کژرده امژا بژر ری فلفژل تکمیل نمیکند. که ایژن مسژئله مژی تانژد ناشژی از عژدم جژد مژاد غژذایی مژرد نیژاز حشژره در فلفژل باشژد. همنین مرگان همکاران )2001( معتقد هسژتند کژه در دسترس بدن گیاه میزبان کیفیت گیاه میزبژان ممکژن است نقش مهمی ری دینامیسم جمعیژت آفژت کژارایی حشرات بال داشته باشژد. بژا تجژه بژه پتانسژیل بژاالی جمعیتی این حشره ری گجهفرنگی تصژیه مژیگژردد که این گیاه به صرت تام بژا گیاهژان بادمجژان فلفژل کاشته نشد زیرا افزایش شدید آفژت ری گجژهفرنگژی مجژب گسژترش آلژدگی بژه ایژن محصژالت شژده خسارت را تشدید مینماید. از نتایج این تحقیق مژیتژان به من رکاشت تأم گیاهان در قالب یژک برنامژه مفژق IPM در گلخانه ها مزارع استفاده کرد. سپاسگزاری بدین سژیله از معانژت محتژرم پژهشژی دانشژگاه شژهیدچمران اهژاز بابژت حمایژت هژای مژالی تشژکر قدردانی می شد.

8 تاملی طرفی همکاران 90 منابع تاملی طرفی ا سراج ع ا رجب پر ع خصصیات زیستی پارامترهای جمعیتی مینزگجه فرنگی Gelechiidae) Tuta absoluta (Lep: ری سیب زمینی تتن در شرایط آزمایشگاهی مجله Tuta absoluta گیاه پزشکی جلد 38 شماره 4 صفحههای 79 تا 88. تاملی طرفی ا بررسی ترجیح تخمریزی جدل زندگی بارری مینز گجه فرنگی Gelechiidae) (Lep: ری سه گنه گیاهی خاناده بادمجانیان در شرایط آزمایشگاهی. پایاننامه کارشناسی ارشد حشرهشناسی دانشگاه شهید چمران اهاز. 112 ص. Anonymous, Tuta absoluta. Bulletin of Eppo (European and Mediterranean Plant Protection Organization ) 35: Barrientos R, Apablaza R, Norero A and Estay P, 1998.Temperatura basey constant termica de desarrollo de la polilla del tomate,tuta absoluta (Lep:Gelechiidae). Cienciae Investigacion Agravia 25(3): Bloem S and Spaltenstein E, New Pest Response Guide Line Tomato Leaf miner (Tuta absoluta). USDA Press. New York. Cheraghian A, Introduction of Tuta absoluta (Povolny 1994) from I.R. of Iran. International symposium on Management of Tuta absoluta (Tomato borer), Agadir, Morocco. P. 77 Chi H and Su HY, Agestage, twosex life tables of Aphidius gifuensis (Ashmead) (Hymenoptera: Braconidae)and its host Myzus persicae (Sulzer) (Homoptera: Aphididae)with mathematical proof of the relationship between femalefecundity and the net reproductive rate. Environmental Entomology 35: Chi H, Lifetable analysis incorporating both sexes and variable development rate among individuals. Environmental Entomology 17: Chi H and Liu H, Two new methods for the study of insect population ecology. Bulletin of the Institute of Zoology Academia Sinica 24: Desneux N, Luna M, Guillemaud T and Urbaneja A, The invasive South American tomato pinworm, Tuta absoluta continues to spreadin AfroEurasia and beyond: the new threat to tomato world production. Journal Pest Science 84: Desneux N, Wajnberg E, Wyckhuys K A G, Bugio G, Apraoa S, Vasquez C A N, Cabrera J G, Ruescas D C, Pizzol J, Poncet C, Cabello T and Urbaneja A Biological invasion of European tomato crops by Tuta absoluta: ecology, geographic expansion and prospects for biological control. Journal Pest Science 83: Fernandes S and Montange A, Preferencia de Oviposicion de las hembrasy druracion,cre cimientoy sobrevivencia de las larvas de Scrobipalpula absoluta (Meyrick)en diferentes Solanaceae. Entomology Venezuela 5(13): Gharekhani G H and SalekEbrahimi H, Life Table parameters of Tuta absoluta (Lep : Gelechiidae) on different varieties of tomao. Journal of Economic Entomology 107(5) : Lee Z D, Gong Li P and Wu K, Life table studies of the cotton bollworm, Helicoverpa armigera (Hubner) (Lepidoptera: Noctuidae) on different host plants. Environmental Entomology 33(6): Morgan D, Walters K F A and Aegerter J N, Effect of temperature and cultivar on pea aphid, Acyrthosiphon pisum(hem:aphididae) life history. Bull.Entomology Research 91:4752.

9 91 پارامترهای جمعیتی بید گجه فرنگی... Pereyra P C and Sanches N E, Effects of two solanaceous plants on development and population parameters of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera : Gelechiidae). Neotropical Entomology 26: Torres J B, Faria C A, Evangelista W S and Pratissoli D, Within plant distribution of leaf miner Tuta absoluta (Meyrick) immature in processing tomatoes, with notes on plant phenology. International Journal of Pest Management 47(3): Tsai J H and Wang J, Effects of host plants on biology and life table parameters of Aphis spiraecola (Homoptera: Aphididae). Environmental Entomology 30: 4550.

10 تاملی طرفی همکاران 92 Population Parameters of Tomato Leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae) on Three Solanaceous Plants in Laboratory Condition E. Tamoli Torfi 1, A.A. Seraj 2* and A. Rajabpour 3 1 PhD Student of Agricultural Entomology, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University, Ahvaz. 2 Associated Professor, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University, Ahvaz. 3 Associate Professor of Department of Plant Protection, Faculty of agriculture, Ramin Agriculture and Natural Resources University of Khuzestan, Ahvaz, Iran.. * Corresponding Author: seraja@gmail.com Received: 7 Nov 2015 Accepted: 26 Nov 2016 Abstract Tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) is a serious key pest of solanaceaous crops specially tomato. The insect is an oligophagous pest which is native to South America especially to Peru. Because of the importance of the pest and irreparable damage on solanaceous plants, population parameters of the insect on three host plants including tomato, eggplant and pepper were determined by life table method. All trials were performed in a growth chamber at 25±1 C, 60 ± 5% RH and 16: 8 h (L:D) photoperiod. The tomato leaf miner was reared on each host plant for two generations and eggs of the 3 rd generation were used in the experiments. The value of parameters, r m (intrinsic rate of population increase), λ (finite rate of population increase), Ro (net reproductive rate) and T (average one generation) for tomato leaf miner on tomato and eggplant were (0.094±0.006, ±0.005 day 1 ), (1.098±0.007, 1.063±0.006 day 1 ), (22.48±4.72, 10.95±2.26 offspring) and (33.35±0.32, 38.90±0.27 day) respectively. Also, Tomato leaf miner did not completed life cycle on pepper.the results show significant differences between the different host plants. These results can be used for a successful IPM program against the tomato leaf miner in solanaceous fields and greenhouses. Keywords: Tomato leaf miner, Population parameters, Solanaceae.