Ευρωπαϊκά εγχειρίδια επαγγέλµατος και εκπαίδευσης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε εγκατάλειψη

Transcript

1

2 Ευρωπαϊκά εγχειρίδια επαγγέλµατος και εκπαίδευσης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε εγκατάλειψη Παραδοτέο του Πανεπιστηµίου «Alexandru Ioan Cuza» Συγγραφείς: Conţiu Şoitu Daniela Şoitu relais plus 1

3 relais plus 2

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ «RELAIS PLUS» Το γενικό πλαίσιο Ο σκοπός Οι οµάδες και οι τοµείς-στόχοι. Οι έννοιες «εγκατάλειψη» και «σχέση βοήθειας» Η κατανοµή των ρόλων στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης Η διάρθρωση των οµάδων εργασίας Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ RELAIS PLUS Η βάση της µεθοδολογίας Η Προσέγγιση εξιοτήτων (Π ), κεντρικός άξονας του σχεδίου ΤΑ ΠΑΡΑ ΟΤΕΑ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Μέθοδος εργασίας Φύση, κατανοµή των εργασιών Σύνθεση των ερευνητικών οµάδων Στόχοι και εξέλιξη αυτού του σταδίου των εργασιών Παρουσίαση των πινάκων ανάλυσης των εγχειριδίων Συµπεράσµατα και σχόλια ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΜΕ ΠΑΙ ΙΑ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΜΕ ΠΑΙ ΙΑ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ...57 relais plus 3

5 relais plus 4

6 1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ «RELAIS PLUS» 1.1. Το γενικό πλαίσιο Η δηµιουργία του σχεδίου RELAIS PLUS προέκυψε από τρεις διαπιστώσεις. Στις µέρες µας, όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν να αντιµετωπίσουν µία συνεχή αύξηση του αριθµού των περιπτώσεων εγκατάλειψης. Πρόκειται για καταστάσεις που αφορούν σε κάθε ηλικία και πιο συγκεκριµένα στα παιδιά, τους εφήβους και τους ηλικιωµένους. Οι άνθρωποι που εργάζονται µε αυτές τις διαφορετικές οµάδες απαρτίζονται εν µέρει από εθελοντές ή µισθωτούς χωρίς κατάλληλα προσόντα, οι οποίοι ασκούν το λειτούργηµά τους µε ένα τρόπο περισσότερο διαισθητικό παρά βασισµένοι στην ουσιαστική γνώση. Παράλληλα, ο αριθµός τους είναι ανεπαρκής. Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα δε λαµβάνουν επαρκώς υπόψη τις ιδιοµορφίες που παρουσιάζουν οι ξεχωριστές περιπτώσεις εγκατάλειψης. Για τη διασφάλιση µίας αξιοπρεπούς ζωής από κάθε άποψη, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη και/ή η παγίωση (ποιοτικά και ποσοτικά) µία σχέσης βοήθειας µε αυτούς τους διαφορετικούς πληθυσµούς. Αυτός είναι και ο γενικός στόχος του σχεδίου. Ακόµα και αν η ανάγκη είναι κοινή στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πλαίσιο και τα αίτια των περιπτώσεων εγκατάλειψης είναι διαφορετικά και περίπλοκα (πολιτικά και κοινωνικο-οικονοµικά προβλήµατα, καθώς και η διάλυση του οικογενειακού, κοινωνικού και πολιτισµικού ιστού, η οποία δεν αποτελεί αποκλειστικότητα των «φτωχών» χωρών). Για να γίνει δυνατή η κάλυψη αυτής της ανάγκης, είναι απαραίτητη, µέσω της εκπαίδευσης, η επαγγελµατοποίηση των κοινωνικών λειτουργών και των άλλων επαγγελµατιών στις κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίοι παρέχουν ήδη µία σχέση βοήθειας, καθώς και η αύξηση του αριθµού τους, επιτρέποντας την πρόσβαση σε αυτά τα επαγγέλµατα σε άτοµα που ζητούν εργασία και διαθέτουν το απαραίτητο προφίλ. Για το λόγο αυτό, υπάρχουν ήδη ορισµένα εργαλεία και προγράµµατα κατάρτισης για τα επαγγέλµατα που ασχολούνται µε τη σχέση βοήθειας, τα οποία έχουν σχεδιαστεί στη Γαλλία, στην Ιταλία και στη Ρουµανία στο πλαίσιο του σχεδίου Leonardo da Vinci RELAIS n o F/01/B/P/PP/ Ο σκοπός Σκοπός του σχεδίου είναι η µεταφορά των προϊόντων (εφαρµογών) του RELAIS σε τρεις ακόµα χώρες (Ελλάδα, Σλοβενία και Λετονία), λαµβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους στον αγώνα κατά του κοινωνικού αποκλεισµού και υπέρ της ανάπτυξης µίας «σχέσης βοήθειας» προσθέτοντας επίσης µία νέα νορβηγική οπτική και µε µία εξωτερική γερµανική αξιολόγηση. Το σχέδιο επιτρέπει την ανάπτυξη ενός συνόλου εργαλείων εκπαίδευσης και προγραµµάτων κατάρτισης σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτό το σύνολο θα είναι διαθέσιµο σε 4 γλώσσες (γαλλικά, ελληνικά, σλοβενικά, λετονικά) σε έντυπη µορφή καθώς και σε µία ταινία DvD και σε ένα CDRom, ενώ για ορισµένες εφαρµογές, θα διατεθεί σε 7 relais plus 5

7 γλώσσες (αγγλικά, ρουµανικά και γερµανικά εκτός αυτών που προαναφέρθηκαν). Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς οργανισµούς και, σε ευρύτερη κλίµακα, στις δοµές και το προσωπικό που απασχολείται στον κοινωνικό τοµέα, καθώς και στον τοµέα της υγείας Οι οµάδες και οι τοµείς-στόχοι. Οι έννοιες «εγκατάλειψη» και «σχέση βοήθειας» Οι οµάδες στις οποίες απευθύνεται το σχέδιο RELAIS PLUS είναι τα άτοµα που έχουν βρεθεί σε καταστάσεις εγκατάλειψης (παιδιά, έφηβοι, ηλικιωµένοι) στην Ευρώπη και, πιο συγκεκριµένα, στις 7 συµµετέχουσες χώρες. Η έννοια «εγκατάλειψη» θα πρέπει να ορίζεται ανάλογα µε την κοινωνική οµάδα στην οποία αυτή αναφέρεται. Οι ορισµοί που χρησιµοποιούνται από τις συνεργαζόµενες χώρες είναι οι εξής: Για τους νέους µπορεί να περιλαµβάνει: τα ορφανά παιδιά, τους νέους που αποµακρύνθηκαν από την οικογένειά τους λόγω κακοποίησης ή έλλειψης εκπαίδευσης, εκείνους που απορρίφθηκαν από την οικογένειά τους. Οι ηλικιακές οµάδες που διακρίνονται είναι: από 0 µέχρι 14 ετών για τα παιδιά και από 14 µέχρι 18 για τους εφήβους. Όσον αφορά στα ηλικιωµένα άτοµα (άνω των 65 ετών) µπορεί να περιλαµβάνει: εξαρτώµενα άτοµα τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί από την οικογένειά τους ή δεν έχουν οικογένεια και η ασθένεια από την οποία υποφέρουν και/ή τα γηρατειά δεν τους επιτρέπουν να ζουν µε αυτονοµία. Μπορεί επίσης να περιλαµβάνει περιθωριοποιηµένα άτοµα και/ή εκείνα που έχουν αποκλειστεί από την κοινωνική ζωή. Οι τοµείς-στόχοι του σχεδίου RELAIS PLUS είναι οι ακόλουθοι: Ο τοµέας της υγείας και ο κοινωνικός τοµέας και, πιο συγκεκριµένα, των κοινωνικών υπηρεσιών (οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι άλλοι επαγγελµατίες που παρέχουν φροντίδα σε οµάδες που έχουν περιέλθει σε κατάσταση εγκατάλειψης), Ο τοµέας της εκπαίδευσης και κατάρτισης, Ο τοµέας των προσωπικών υπηρεσιών, στον οποίο το ποσοστό των εργασιακών θέσεων έχει αυξηθεί κατά 6% από τον ένα χρόνο στον άλλο στην Ευρώπη. Εκείνοι που θα χρησιµοποιήσουν τελικά τα αποτελέσµατα του προγράµµατος στις συµµετέχουσες χώρες και γενικότερα στην Ευρώπη είναι: Οι οργανισµοί κατάρτισης (εκπαιδευτές), Τα σχολεία και τα πανεπιστήµια (καθηγητές), Ιδρύµατα απασχόλησης και κατάρτισης (σύµβουλοι, αναλυτές και φορείς χάραξης πολιτικής και λήψης αποφάσεων), relais plus 6

8 Οι κοινωνικές υπηρεσίες (µε τους κοινωνικούς επαγγελµατίες που φροντίζουν τις οµάδες που έχουν περιέλθει σε κατάσταση εγκατάλειψης και που θα επωφεληθούν από την επαγγελµατική κατάρτιση), Οι οµοσπονδίες των εργοδοτών, Οι οργανισµοί που εκπροσωπούν τους εργαζοµένους, προκειµένου να κρίνουν τις αλλαγές περιεχοµένου και τις λεπτοµέρειες των δραστηριοτήτων, Εκείνοι που ζητούν εργασία, νέοι και ενήλικες και οι οποίοι µπορούν να καταρτιστούν επαρκώς στην άσκηση κοινωνικών επαγγελµάτων που αναλαµβάνουν τη φροντίδα των οµάδων-στόχων. Το επαγγελµατικό τους προφίλ θα καθοριστεί σύµφωνα µε τα επαγγελµατικά εγχειρίδια και τα εγχειρίδια κατάρτισης που θα προσαρµοστούν κατάλληλα και θα µεταφερθούν στις νέες χώρες του σχεδίου κατά τη διάρκειά του. Με τον όρο «σχέση βοήθειας», σύµφωνα µε το RELAIS PLUS, εννοείται µία σχέση στην οποία ο ένας τουλάχιστον από τους δύο πρωταγωνιστές επιδιώκει να βοηθήσει τον άλλον στην ανάπτυξη, στην ωριµότητα, σε µία καλύτερη λειτουργία και στην µεγαλύτερη ικανότητα να αντιµετωπίζει τη ζωή µε απόλυτη ανεξαρτησία και αυτονοµία, στο πλαίσιο µίας ευρωπαϊκής πολιτικής προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, υποστήριξης και προστασίας των ατόµων σε διάφορες περιπτώσεις εγκατάλειψης. Αυτά τα άτοµα, νέοι ή ενήλικες, έχουν ανάγκη µίας ηθικής, συναισθηµατικής, ψυχολογικής, ιατρικής, λογιστικής, οικονοµικής και νοµικής υποστήριξης, στην οποία βασίζεται και η σχέση βοήθειας. Όπως προαναφέρθηκε ακόµα και αν η ανάγκη είναι κοινή στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πλαίσιο και τα αίτια των περιπτώσεων εγκατάλειψης είναι διαφορετικά και περίπλοκα (πολιτικά και κοινωνικο-οικονοµικά προβλήµατα καθώς και η διάλυση του οικογενειακού, κοινωνικού και πολιτισµικού ιστού, η οποία δεν αποτελεί αποκλειστικότητα των «φτωχών» χωρών). Οι ορισµοί που χρησιµοποιούνται από τους συµµετέχοντες δεν καλύπτουν εξ ίσου όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και αυτό για λόγους κοινωνικοπολιτικούς και πολιτισµικούς. Ο βαθµός κοινωνικής ένταξης των διαφορετικών οµάδων σε καταστάσεις εγκατάλειψης, καθώς και ο βαθµός της παρεχόµενης φροντίδας διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Εκείνο που διακρίνει τους επαγγελµατίες του κοινωνικού τοµέα στην Ευρώπη είναι το είδος της σχέσης που διατηρούν µε τα άτοµα που αντιµετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, σύµφωνα πάντοτε µε τις πολιτικές που επιβάλλονται από κάθε χώρα Η κατανοµή των ρόλων στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης Οι στόχοι του σχεδίου, το είδος των δραστηριοτήτων θα υλοποιηθούν για την επίτευξή τους, η ποικιλοµορφία των κοινωνικών οµάδων και των τοµέων-στόχων, των χρηστών και των επωφελούµενων, ο αριθµός αλλά και η συµπληρωµατικότητα των συνεργατών και των οργανισµών υποστήριξης απαιτούν µία σωστά δοµηµένη οργάνωση και µία αυστηρή διοίκηση. relais plus 7

9 Αυτό ακριβώς αποτέλεσε και το αντικείµενο συζήτησης µεταξύ των συνεργατών οι οποίοι συµφώνησαν στον παρακάτω τρόπο λειτουργίας: Επιλογή ενός φορέα «Προωθητή του σχεδίου» ο οποίος είναι επιφορτισµένος µε το διοικητικό και οικονοµικό συντονισµό του. Επιλογή ενός φορέα µε τον ρόλο του «Γενικού συντονιστή» ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για το γενικό και τον επιστηµονικό συντονισµό. Επιλογή, σε κάθε χώρα εκτός από τη Γερµανία και τη Νορβηγία, ενός φορέα «Υπεύθυνου της σειράς» ο οποίος θα σχετίζεται µε τον υπεύθυνο του σχεδίου. Θα είναι υπεύθυνος για το συντονισµό των συνεργατών υποστήριξης, το συντονισµό των εργασιών έρευνας, προσαρµογής, διάδοσης και µεταφοράς στη χώρα του. Επιλογή ενός φορέα µε το ρόλο του «Επιστηµονικού συµβούλου» ο οποίος θα αποτελεί το σηµείο αναφοράς για τη σχέση βοήθειας της κάθε µιας από τις 3 πληθυσµιακές οµάδες σε κατάσταση εγκατάλειψης. Αυτό κρίθηκε απαραίτητο λόγω των ιδιαιτεροτήτων κάθε οµάδας. Θα είναι υπεύθυνος για τη σύνθεση των επαγγελµατικών εγχειριδίων (επαγγελµάτων-κατάρτισης) και των προγραµµάτων κατάρτισης για τη σχέση βοήθειας, τα οποία θα έχουν πραγµατοποιηθεί στις 3 χώρες που επωφελούνται της µεταφοράς του σχεδίου. Θα καθοδηγούν την κατάρτιση των εκπαιδευτών µεταφοράς. Επιλογή ενός φορέα µε τον ρόλο του «Μονίµου εξωτερικού Αξιολογητή» του τρόπου λειτουργίας του σχεδίου, των χρησιµοποιούµενων µεθόδων, των αποτελεσµάτων που προκύπτουν και συγκεκριµένα, των προϊόντων που σχεδιάζονται και της αξιολόγησής τους. Με στόχο µια αντικειµενική αξιολόγηση, επιλέχθηκε ένας οργανισµός από κάποια άλλη χώρα (Γερµανία) και όχι από χώρα που πρόκειται να αναλάβει ή ήδη έχει επιφορτιστεί µε την ευθύνη των εργασιών. Ο οργανισµός αυτός θα είναι υπεύθυνος και για τον ποιοτικό έλεγχο. Με τον τρόπο αυτόν, το σχέδιο θα ωφεληθεί παράλληλα και από την αγγλοσαξονική οπτική. Επιλογή ενός φορέα από τη Σκανδιναβία, ο οποίος θα είναι επιφορτισµένος µε την παροχή µία επιπρόσθετης τεχνογνωσίας που θα συµπληρώνει εκείνη του αρχικού σχεδίου Relais που αποτελεί το αντικείµενο µεταφοράς. Θα αναδείξει τα σκανδιναβικά προϊόντα που σχετίζονται µε το πρόγραµµα Relais και µε το πρότυπο της κοινωνικής εργασίας σε αυτή τη χώρα. Γι αυτό το ρόλο επελέγη ένας νορβηγικός οργανισµός. relais plus 8

10 Πίνακας κατανοµής των ρόλων Ρόλος Προωθητής του σχεδίου Χώρα Γαλλία Ρουµανία Γερµανία Νορβηγία Ελλάδα Λετονία Σλοβενία TEI ΚΡΗΤΗΣ Γενικός συντονιστής GIP FIPAG* Υπεύθυνος φορέας σε κάθε χώρα (συντονισµός και παραδοτέα της χώρας) GIP FIPAG* As. PARTENER GIDL* από κοινού Πανεπιστήµιο UAIC * TEI ΚΡΗΤΗΣ Πανεπιστήµιο της Liepaja Ινστιτούτο A. TRSTENJAKA Επιστηµονικός σύµβουλος (υπεύθυνος της µεταφοράς) Παιδιά Έφηβοι Ηλικιωµένοι GIP FIPAG* Πανεπιστήµιο UAIC * As. PARTENER GIDL* Φορέας επωφελούµενος της µεταφοράς TEI ΚΡΗΤΗΣ Πανεπιστήµιο της Liepaja Ινστιτούτο A. TRSTENJAKA Φορέας αξιολόγησης PRO INNOVATION Φορέας µιας τεχνογνωσίας συµπληρωµατικής του σχεδίου RELAIS * αρχικοί εταίροι του σχεδίου RELAIS Ινστιτούτο NOVA relais plus 9

11 1.5. Η διάρθρωση των οµάδων εργασίας Οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων και ο τρόπος οργάνωσης των εργασιών στο πλαίσιο του σχεδίου είναι οι εξής: ηµιουργία µίας «Επιτροπής Συντονισµού και αξιοποίησης των αποτελεσµάτων» αποτελούµενης από τον προωθητή του σχεδίου, το γενικό συντονιστή, τους υπευθύνους συντονιστές, τον αξιολογητή και τον εµπειρογνώµονα από τη Σκανδιναβία, δηλαδή συνολικά 9 άτοµα µε δικαίωµα ψήφου. Το πρόγραµµα δραστηριοτήτων προβλέπει τις συναντήσεις αυτής της Επιτροπής Συντονισµού στην οποία προεδρεύει ο υπεύθυνος του σχεδίου. Ωστόσο, θα µπορεί να συνεδριάζει όποτε κρίνεται αναγκαίο, κατόπιν απαιτήσεως της πλειοψηφίας των µελών της. Ο ρόλος της θα είναι: Να επικυρώνει τις κατευθύνσεις του προγράµµατος. Να επαναπροσδιορίζει, αν χρειαστεί, τις καθορισµένες εργασίες στο ετήσιο λειτουργικό πρόγραµµα. Να διευθετεί και να αµβλύνει κάθε σύγκρουση µεταξύ των εταίρων. Να ελέγχει την υλοποίηση και τα αποτελέσµατα του σχεδίου και να διασφαλίζει την ποιότητα και τον καινοτόµο χαρακτήρα τους, καθώς και την αξιοποίησή τους. Σε κάθε συνεδρίαση της συντονιστικής επιτροπής που γίνεται σε µια χώρα µπορούν να συµµετέχουν πρόσωπα που έχουν έναν υπεύθυνο ρόλο στους τοµείς ενδιαφέροντος του σχεδίου σε αυτήν τη χώρα, άτοµα που έχουν θεσµικό ρόλο και κοινωνικοί εταίροι µε συµβουλευτικό ρόλο. ηµιουργία σε όλες τις χώρες των εταίρων (µε εξαίρεση τη Γερµανία και τη Νορβηγία) µίας «οµάδας στήριξης» η οποία θα αποτελείται το ελάχιστον από τον υπεύθυνο συντονιστή, έναν ειδικό επιστήµονα «παιδικής ηλικίας», έναν ειδικό επιστήµονα «εφηβείας», έναν ειδικό επιστήµονα «τρίτης ηλικίας», 3 εκπροσώπους κοινωνικών υπηρεσιών που ο καθένας είναι αρµόδιος για κάθε οµάδα-στόχο του σχεδίου, 3 εκπροσώπους που προέρχονται από φορείς θεσµικούς, διοικητικούς ή των τοπικών αρχών που είναι υπεύθυνοι για τη χρηµατοδότηση των κοινωνικών υπηρεσιών ή/και των υπηρεσιών κατάρτισης, καθώς και 2 εκπροσώπους κοινωνικών εταίρων. Την οµάδα στήριξης συντονίζει ο υπεύθυνος συντονιστής, ο οποίος ενηµερώνει την επιτροπή συντονισµού του σχεδίου για την πορεία της υλοποίησης των εργασιών. Η οµάδα στήριξης συνεδριάζει 3 φορές το χρόνο και αποστολή της είναι ο συντονισµός των εργασιών και η επικύρωση και αξιοποίηση των αποτελεσµάτων. Καθορίζει τη λίστα των µελών των ερευνητικών οµάδων. Η βασική της σύνθεση καθορίζεται από τον υπεύθυνο συντονιστή σε κάθε χώρα. Τα µέλη αυτών των οµάδων επιλέγονται µεταξύ των συνεργαζόµενων εταίρων ( σιωπηρούς ). Η δηµιουργία της οµάδας στήριξης µπορεί να πραγµατοποιηθεί κατά την εκκίνηση του προγράµµατος. Σύσταση σε 3 χώρες (Ελλάδα, Σλοβενία και Λετονία) και για κάθε οµάδα που βρίσκεται σε κατάσταση εγκατάλειψης µίας «ερευνητικής οµάδας». Κάθε µία από τις 9 οµάδες αποτελείται από τον υπεύθυνο συντονιστή της, έναν ειδικό επιστήµονα της σχετικής οµάδας, 2 εκπαιδευτές και 2 επαγγελµατίες του κοινωνικού τοµέα. Αυτές οι οµάδες έχουν ως αποστολή τους, µε αφετηρία µία κοινή µεθοδολογία, να συµµετάσχουν στις διαδικασίες διάγνωσης των αναγκών και να προσαρµόσουν τα επαγγελµατικά εγχειρίδια (επαγγελµάτων-κατάρτισης) και τα εκπαιδευτικά relais plus 10

12 προγράµµατα στις ιδιαιτερότητες της χώρας. Αυτές οι οµάδες, οι οποίες συνεδριάζουν όσες φορές χρειαστεί, έχουν ως επικεφαλής τον υπεύθυνο συντονιστή της οµάδας στήριξης. Η διάρθρωση των διαφορετικών οµάδων εργασίας παρουσιάζεται συνοπτικά στον παρακάτω πίνακα: relais plus 11

13 - Η Επιτροπή Συντονισµού - Οι 5 οµάδες στήριξης - Οι 9 ερευνητικές οµάδες - Οι σιωπηλοί εταίροι Προωθητής TEI (Ελλάδα) ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ Γενικός συντονιστής Αξιολογητής Σκανδιναβός σύµβουλος GIP FIPAG (Γαλλία) PRO INNOVATION (Γερµανία) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ NOVA (Νορβηγία) Χώρα Γαλλία Ρουµανία Ελλάδα Λετονία Σλοβενία Υπεύθυνος συντονιστής GIP FIPAG As. PARTENER Πανεπιστήµιο UAIC TEI Πανεπιστήµιο της Liepaja Ινστιτούτο A. TRSTENJAKA 5 οµάδες στήριξης (ο συντονιστής, 3 εκπαιδευτές, 3 επαγγελµατίες, 3 χρηµατοδότες, 2 κοινωνικοί εταίροι 9 ερευνητικές οµάδες (ο συντονιστής, 1 ειδικός επιστήµονας, 2 εκπαιδευτές, 2 επαγγελµατίες παιδιά έφηβοι ηλικιωµένοι παιδιά έφηβοι ηλικιωµένοι παιδιά έφηβοι ηλικιωµένοι relais plus 12

14 2. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ RELAIS PLUS 2.1. Η βάση της µεθοδολογίας Η µεταφορά ή µετάδοση καινοτοµίας που είναι ο στόχος του προγράµµατος RELAIS PLUS, διακρίνεται σε διάφορα είδη µεταφοράς : Γεωγραφική µεταφορά: Πρόκειται για ένα σχέδιο Μεταφοράς Καινοτοµίας (από τη Γαλλία και τη Ρουµανία) προς την Ελλάδα, τη Σλοβενία και τη Λετονία, και όχι για τη συνέχιση του έργου του αρχικού προγράµµατος RELAIS 1 που περιελάµβανε 2 χώρες επιπλέον και 8 άλλους εταίρους που δεν συµµετέχουν πλέον στο παρόν σχέδιο. Αυτή η µεταφορά θα επιτευχθεί µε την προσαρµογή των ήδη υπαρχόντων εργαλείων στις ιδιαιτερότητες των 3 νέων χωρών εταίρων, µε µία νέα αγγλοσαξονική οπτική. Στόχος θα είναι η δηµιουργία µίας νέας ευρωπαϊκής σύνθεσης την οποία θα µοιράζονται 7 χώρες της Βόρειας και Νότιας, υτικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η προσαρµογή και η αξιοποίηση των αποτελεσµάτων του σχεδίου RELAIS στη Γαλλία και στη Ρουµανία θα συνεχιστεί µεν αλλά υπό τις παρούσες συνθήκες, εκτός αυτού του σχεδίου µεταφοράς καινοτοµίας, µε ίδιους πόρους και µε την κατάλληλη υποστήριξη διαφόρων χρηµατοδοτικών φορέων. Μεθοδολογική µεταφορά: Με την ευκαιρία αυτού του σχεδίου µεταφοράς καινοτοµίας, τίθεται και το ζήτηµα της ανάπτυξης µίας κοινής εκπαιδευτικής κουλτούρας µεταξύ των χωρών εταίρων η οποία θα βασίζεται στην ίδια προσέγγιση, την «Προσέγγιση εξιοτήτων» ή Π ( l' Approche Par Compétences APC). Αυτή η κοινή παιδαγωγική κουλτούρα, που κατευθύνει την προσπάθεια και το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής κοινότητας στον τοµέα της κατάρτισης, βασίζεται στην έρευνα για την εύρεση της καλύτερης δυνατής αντιστοιχίας µεταξύ εκπαίδευσης και απασχόλησης. Σταδιακά, η Π έχει δοµηθεί γύρω από µία µεθοδολογία η οποία, µε βάση τις οικονοµικές ανάγκες, αναπτύσσει εκπαιδευτικούς µηχανισµούς µε στόχο την κάλυψη αυτών ακριβώς των αναγκών. Η ακολουθία είναι η εξής: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Το σχέδιο θα επιτρέπει σε όλους τους εταίρους, και ιδιαίτερα σε εκείνους της Ανατολικής Ευρώπης, να µοιραστούν το ίδιο όραµα σχετικά µε το σκοπό της εκπαίδευσης. Τοµεακή µεταφορά: Μία από τις δραστηριότητες του σχεδίου περιλαµβάνει, στο διαγνωστικό στάδιο, τον προσδιορισµό των διαφόρων νοµικών και νοµοθετικών πλαισίων σχετικά µε την προστασία των ατόµων σε κάθε συµµετέχουσα χώρα. Η µελέτη και τα ευρήµατα που σχετίζονται µε την προβληµατική της εγκατάλειψης µπορούν να αποτελέσουν το αντικείµενο µιας µεταφοράς σε άλλους τοµείς: στο νόµο, τη δικαιοσύνη, την πρόληψη, τη διαµεσολάβηση. Η µεταφορά καινοτοµίας µπορεί να αποδειχτεί χρήσιµη και σε πολυάριθµα επαγγέλµατα άλλων τοµέων όπως η υγεία στην οποία η σχέση βοήθειας είναι έντονα παρούσα επιπλέον, η οργάνωση της εκπαίδευσης µε βάση τις δεξιότητες και η γενικότερη τεχνογνωσία του σχεδίου µπορούν να µεταφερθούν σε οποιονδήποτε άλλο τοµέα. Για την επίτευξη αυτής της µεταφοράς κρίθηκαν απαραίτητα τα παρακάτω: relais plus 13

15 Ο προσδιορισµός των εµποδίων στην ανάπτυξη της σχέσης βοήθειας στις διάφορες χώρες. Η προσαρµογή και µεταφορά µίας εκπαιδευτικής µεθοδολογίας για την οργάνωση και καθοδήγηση των οργανισµών κατάρτισης και των φορέων εκπαίδευσης/απασχόλησης, µε στόχο την επαγγελµατοποίηση των επαγγελµατιών των κοινωνικών υπηρεσιών (κοινωνικά επαγγέλµατα) που είναι υπεύθυνοι της σχέσης βοήθειας. Η προώθηση µίας προσφοράς εκπαίδευσης προσαρµοσµένης και αναθεωρηµένης, η οποία ενσωµατώνει τις ιδιαιτερότητες της οµάδας στην οποία αναφέρεται, σαν µέσο ανάπτυξης της σχέσης βοήθειας, σύµφωνα πάντα µε τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές αλληλεγγύης. Η ορθότερη αντίληψη και κατανόηση των ζητηµάτων που σχετίζονται µε την εγκατάλειψη καθώς και ο σωστότερος προσδιορισµός του δικτύου των φορέων παρέµβασης. Η εµπέδωση των γνώσεων και η διευκόλυνση της επίλυσης των προβληµάτων που προκύπτουν στον τοµέα αυτό Η Προσέγγιση εξιοτήτων (Π ), κεντρικός άξονας του σχεδίου. Οι εκπαιδευτές έχουν σταδιακά αναπτύξει µία προσέγγιση «αντιµετώπισης της κατάρτισης σαν µοχλό της οικονοµικής απόδοσης» πρόκειται περί της Προσέγγισης εξιοτήτων. Η Π αποτελεί µία προσέγγιση, µία οπτική, έναν αγωγό ο οποίος δίνει νόηµα στις πρακτικές κατάρτισης. Αυτός ο κεντρικός άξονας αφορά στη διάρθρωση των υφιστάµενων επαγγελµατικών δραστηριοτήτων, στην αντιστοιχία τους σε συγκεκριµένο επάγγελµα και στην κατάρτιση των ασκούντων αυτό το επάγγελµα, έτσι ώστε τα αποτελέσµατα την εκπαίδευσης να µετατραπούν σε αποτελέσµατα στο χώρο εργασίας. Πώς µπορεί να οργανωθεί η εκπαίδευση µε βάση το επάγγελµα; Οι επαγγελµατικές δραστηριότητες, ό,τι προϋποθέτουν όσον αφορά στις γνώσεις, στον τρόπο υλοποίησης και στις δεξιότητες. Οι µαθησιακές δραστηριότητες, τα οφέλη που προσφέρουν. Πώς µπορεί να διασφαλιστεί η αποτελεσµατικότητα της εκπαίδευσης; Αυτός ο κεντρικός άξονας, η Π, υπήρξε η αιτία της δηµιουργίας µίας νέας κατηγορίας δεξιοτήτων των εκπαιδευτών: αυτή της τεχνογνωσίας της κατάρτισης. relais plus 14

16 Ο ορισµός της τεχνογνωσίας της διαδικασίας κατάρτισης (l ingénierie de formation) που έχει υιοθετηθεί στο σχέδιο είναι ο ακόλουθος: «Ένα σύνολο τεχνικών µεθόδων που εφαρµόζονται στη διαδικασία κατάρτισης». Ο στόχος της ανάλυσης είναι µία οργάνωση, µία υπηρεσία. Η τεχνογνωσία της διαδικασίας κατάρτισης αποτελεί, εποµένως, ένα σύνολο εργαλείων, µεθόδων και διαδοχικών βηµάτων που έχουν ως στόχο: Την ανάλυση και µελέτη του ζητήµατος των ανθρωπίνων πόρων ενός οργανισµού απασχόλησης. Τη µετάφραση αυτής της προβληµατικής σε ανάγκες εκπαίδευσης. Τον προσδιορισµό των προϋποθέσεων υπό τις οποίες αυτή η εκπαίδευση µπορεί να αποδειχθεί αποτελεσµατική για την κάλυψη των αναγκών. Την εκτίµηση κατά πόσο οι ενέργειες που πραγµατοποιήθηκαν έφεραν αποτελέσµατα όσον αφορά το εξεταζόµενο ζήτηµα. Τη λήψη διορθωτικών µέτρων, εφόσον κάτι τέτοιο κριθεί αναγκαίο. Μέσα στα πλαίσια της µεταφοράς καινοτοµίας, χρειάστηκαν και ζητήθηκαν οι µεθοδολογίες της τεχνογνωσίας της διαδικασίας κατάρτισης κατά την εφαρµογή της Προσέγγισης εξιοτήτων. 3. ΤΑ ΠΑΡΑ ΟΤΕΑ ΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ Το σχέδιο επιτρέπει την ανάπτυξη ενός συνόλου εργαλείων εκπαίδευσης και προγραµµάτων κατάρτισης σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτό το σύνολο είναι διαθέσιµο σε 4 γλώσσες (γαλλικά, ελληνικά, σλοβενικά, λετονικά) σε έντυπη µορφή καθώς και σε µία ταινία DvD και σε ένα CDRom, ενώ για ορισµένες εφαρµογές, θα διατεθεί σε 7 γλώσσες (αγγλικά, γερµανικά και ρουµανικά εκτός αυτών που προαναφέρθηκαν). Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς οργανισµούς και, σε ευρύτερη κλίµακα, στις δοµές και το προσωπικό που απασχολείται στον κοινωνικό τοµέα, καθώς και στον τοµέα της υγείας. Όλα τα αποτελέσµατα θα είναι προσβάσιµα και µέσω του ιστοτόπου του σχεδίου Η λίστα των παραδοτέων και η κωδικοποίησή τους είναι η παρακάτω: NO. ΤΙΤΛΟΣ ΚΩ ΙΚΟΣ Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_GR_fr εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα γαλλικά). 1.2 Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_GR_gr εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα ελληνικά). 1.3 Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_LV_fr εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα γαλλικά). relais plus 15

17 1.4 Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_LV_lv εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα λετονικά). 1.5 Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_SL_fr εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα γαλλικά). 1.6 Υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης των 1_SL_sl εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα σλοβενικά) 2 2 Ευρωπαϊκή σύνθεση της υφιστάµενης κατάστασης & εκτίµησης των αναγκών 2_EU_fr επαγγελµατοποίησης των εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Γαλλία, Ιταλία, Ρουµανία, Ελλάδα, Σλοβενία, Λετονία και Νορβηγία (στα γαλλικά). 2 Ευρωπαϊκή σύνθεση της υφιστάµενης κατάστασης & εκτίµησης των αναγκών 2_EU_gr επαγγελµατοποίησης των εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Γαλλία, Ιταλία, Ρουµανία, Ελλάδα, Σλοβενία, Λετονία και Νορβηγία (στα ελληνικά). 2 Ευρωπαϊκή σύνθεση της υφιστάµενης κατάστασης & εκτίµησης των αναγκών 2_EU_lv επαγγελµατοποίησης των εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Γαλλία, Ιταλία, Ρουµανία, Ελλάδα, Σλοβενία, Λετονία και Νορβηγία (στα λετονικά). 2 Ευρωπαϊκή σύνθεση της υφιστάµενης κατάστασης & εκτίµησης των αναγκών 2_EU_sl επαγγελµατοποίησης των εµπλεκοµένων στη σχέση βοήθειας µε παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Γαλλία, Ιταλία, Ρουµανία, Ελλάδα, Σλοβενία, Λετονία και Νορβηγία (στα σλοβενικά) Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_GR_fr στην Ελλάδα (στα γαλλικά). 3.1 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_GR_gr στην Ελλάδα (στα ελληνικά). 3.1 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_LV_fr στη Λετονία (στα γαλλικά). 3.1 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_LV_lv στη Λετονία (στα λετονικά). 3.1 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_SL_fr στη Σλοβενία (στα γαλλικά). 3.1 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης 3.1_SL_sl στη Σλοβενία (στα σλοβενικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα γαλλικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα ελληνικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα γαλλικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα λετονικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα γαλλικά). 3.2 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα σλοβενικά). 3.2_GR_fr 3.2_GR_gr 3.2_LV_fr 3.2_LV_lv 3.2_SL_fr 3.2_SL_sl 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση 3.3_GR_fr εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα γαλλικά). 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση 3.3_GR_gr εγκατάλειψης στην Ελλάδα (στα ελληνικά). relais plus 16

18 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα γαλλικά). 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Λετονία (στα λετονικά). 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα γαλλικά). 3.3 Εγχειρίδιο επαγγελµάτων της σχέσης βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης στη Σλοβενία (στα σλοβενικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά). 3.3_LV_fr 3.3_LV_lv 3.3_SL_fr 3.3_SL_sl 3.1.1_EU_fr 3.1.1_EU_gr 3.1.1_EU_lv Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά) _EU_sl 3.2.1_EU_fr 3.2.1_EU_gr 3.2.1_EU_lv Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά) _EU_sl Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε 3.3.1_EU_fr ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε 3.3.1_EU_gr ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε 3.3.1_EU_lv ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά) Ευρωπαϊκό εγχειρίδιο επαγγελµάτων και κατάρτισης της σχέσης βοήθειας µε 3.3.1_EU_sl ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά). 4 4 O οδηγός των καλών πρακτικών (στα γαλλικά). 4_EU_fr 4 O οδηγός των καλών πρακτικών (στα ελληνικά). 4_EU_gr 4 O οδηγός των καλών πρακτικών (στα λετονικά). 4_EU_lv 4 Ο οδηγός των καλών πρακτικών (στα σλοβενικά). 4_EU_sl Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση 5.1_EU_fr εγκατάλειψης (στα γαλλικά). 5.1 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση 5.1_EU_gr εγκατάλειψης (στα ελληνικά). 5.1 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση 5.1_EU_lv εγκατάλειψης (στα λετονικά). 5.1 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε παιδιά σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά). 5.1_EU_sl relais plus 17

19 5.2 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά). 5.2 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά). 5.2 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά). 5.2_EU_fr 5.2_EU_gr 5.2_EU_lv 5.2 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε εφήβους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά). 5.3 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά). 5.3 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά). 5.3 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε ηλικιωµένους σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά). 5.2_EU_sl 5.3_EU_fr 5.3_EU_gr 5.3_EU_lv 5.3 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης στη σχέση βοήθειας µε ηλικιωµένους σε 5.3_EU_sl κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά). 6 6 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης εκπαιδευτών των εµπλεκοµένων 6_EU_fr επαγγελµατιών στη σχέση βοήθειας µε πληθυσµούς σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα γαλλικά) 6 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης εκπαιδευτών των εµπλεκοµένων 6_EU_gr επαγγελµατιών στη σχέση βοήθειας µε πληθυσµούς σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα ελληνικά) 6 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης εκπαιδευτών των εµπλεκοµένων 6_EU_lv επαγγελµατιών στη σχέση βοήθειας µε πληθυσµούς σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα λετονικά) 6 Ευρωπαϊκά προγράµµατα εκπαίδευσης εκπαιδευτών των εµπλεκοµένων 6_EU_sl επαγγελµατιών στη σχέση βοήθειας µε πληθυσµούς σε κατάσταση εγκατάλειψης (στα σλοβενικά) 7 7 Οδηγός για την ασφαλή άσκηση της σχέσης βοήθειας (στα γαλλικά). 7_EU_fr 7 Οδηγός για την ασφαλή άσκηση της σχέσης βοήθειας (στα ελληνικά). 7_EU_gr 7 Οδηγός για την ασφαλή άσκηση της σχέσης βοήθειας (στα λετονικά). 7_EU_lv 7 Οδηγός για την ασφαλή άσκηση της σχέσης βοήθειας (στα σλοβενικά). 7_EU_sl 7 Οδηγός για την ασφαλή άσκηση της σχέσης βοήθειας (στα γερµανικά). 7_EU_de 8 8 Cd-rom Η ΣΧΕΣΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 8_EU_fr_gr_l v_ro_sl 9 9 Film dvd Η ΣΧΕΣΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 9_EU_fr_gr_l v_ro_sl Ιστότοπος σχεδίου 10_EU_fr_gr_ lv_ro_sl relais plus 18

20 4. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙ ΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 4.1. Μέθοδος εργασίας Η µέθοδος εργασίας για τη σύνταξη των εγχειριδίων επαγγέλµατος και εκπαίδευσης δηµιουργήθηκε στο πλαίσιο του σχεδίου Relais ( ) από τις οµάδες εργασίας της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ρουµανίας. Οι εργασίες που πραγµατοποιήθηκαν στη Γαλλία, Ιταλία και Ρουµανία για τις συνθήκες ζωής των εφήβων σε κατάσταση εγκατάλειψης, σχετικά µε τις µορφές των κοινωνικών παρεµβάσεων που στοχεύουν στην παροχή µιας κατάλληλης βοήθειας, καθώς και στη διάγνωση των αναγκών επαγγελµατοποίησης, επέτρεψαν τον προσδιορισµό σηµείων σύγκλισης και απόκλισης µεταξύ των 3 χωρών. Επέτρεψαν ιδιαίτερα να εντοπισθούν, µε αφετηρία ορισµένα επαγγέλµατα που εµπλέκονται άµεσα στη σχέση βοήθειας, οι πιθανές αποκλίσεις µεταξύ των απαιτούµενων δεξιοτήτων και εκείνων που υφίστανται πραγµατικά στους απασχολούµενους επαγγελµατίες. Αυτή η ανάλυση πραγµατοποιήθηκε διασταυρώνοντας τις οπτικές των επαγγελµατιών που επιτελούν ποικίλες λειτουργίες και σε διαφορετικά επίπεδα ευθύνης µε εκείνες των αποδεκτών της βοήθειας. Ένα κείµενο σύνθεσης επικεντρωµένο στη διάγνωση των αναγκών για δεξιότητες, και επικυρωµένο από το σύνολο των οµάδων, χρησίµευσε σαν πρότυπο της σχέσης βοήθειας υπό τη µορφή ενός εγχειριδίου επαγγέλµατος. Αποφασίστηκε να µην ξεκινήσουµε από συγκεκριµένα επαγγέλµατα που δεν έχουν απαραίτητα τα αντίστοιχά τους στις άλλες χώρες, αλλά να επεξεργαστούµε εγχειρίδια που θα µπορούσαν να προσαρµοστούν σε µια µεγάλη ποικιλία επαγγελµάτων κοινωνικής παρέµβασης που εµπλέκονται στη σχέση βοήθειας µε παιδιά σε εγκατάλειψη. Το παρόν παραδοτέο οργανώνεται σύµφωνα µε δύο άξονες ανάλυσης, ως εξής : Τα πλαίσια στα οποία πραγµατοποιείται η επαγγελµατική παρέµβαση, καθώς και τις δραστηριότητες που έχουν σχέση µε τη βοήθεια των παιδιών σε εγκατάλειψη. Συγκεκριµένα : - Κλειστά ιδρύµατα - Υπηρεσίες / ειδικά προγράµµατα - Το σπίτι του εξυπηρετούµενου - ηµόσιους χώρους εδοµένης της ποικιλίας των επαγγελµατιών που εµπλέκονται στη σχέση βοήθειας, οι δραστηριότητες που υλοποιούνται στις οµάδες-στόχους διαφέρουν από τη φύση τους και κατανέµονται σε : ραστηριότητες επαφής µε τις οµάδες-στόχους, που βασίζονται σε µια προσέγγιση ατοµική και συλλογική. - ραστηριότητες προσανατολισµένες σε οµάδες µε µια συλλογική προσέγγιση. Η προσπάθεια και ο στόχος σε αυτό το στάδιο του σχεδίου ήταν να δηµιουργηθεί ένα γενικό προφίλ της σχέσης βοήθειας µε άτοµα σε εγκατάλειψη µε βάση τις κοινές δραστηριότητες για όλους τους παρεµβαίνοντες της σχέσης βοήθειας. relais plus 19

21 4.2. Φύση, κατανοµή των εργασιών Η διαδικασία εξελίχθηκε λίγο διαφορετικά από ότι στην πρώτη φάση για τη δηµιουργία της έκθεσης για την υφιστάµενη κατάσταση & εκτίµηση των αναγκών επαγγελµατοποίησης. Κάθε χώρα ανέλαβε να εµβαθύνει ερευνητικά σε µια µόνο οµάδα-στόχο και να θέσει µετά την πρότασή της υπό συζήτηση µε τους υπόλοιπους εταίρους. Αυτός ο περιορισµός των εργασιών ανταποκρινόταν στην απαίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η κατανοµή είχε προβλεφθεί από το σχέδιο, µε στόχο την καλύτερη δυνατή κινητοποίηση των διαθέσιµων δεξιοτήτων: Πληθυσµός-στόχος Παιδιά Έφηβοι Ηλικιωµένοι Χώρα Ρουµανία Ιταλία Γαλλία Το εγχειρίδιο επαγγέλµατος δηµιουργήθηκε σε κάθε µία από τις χώρες από τις οµάδες του σχεδίου Relais στις οποίες προστέθηκαν επαγγελµατίες που εργάζονται σε καθένα από τους αναφερόµενους τοµείς σύµφωνα µε τη χρήση των «οµάδων επαγγελµάτων» (συνδεδεµένα µέλη). Το κείµενο που παρουσιάζεται εδώ αφορά µόνο τα εγχειρίδια επαγγέλµατος και εκπαίδευσης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά 1 Στο πλαίσιο του σχεδίου RELAIS PLUS, µε τον ορισµό των υπευθύνων της µεταφοράς µεθοδολογίας και της εποπτείας των εργασιών που πραγµατοποιήθηκαν από τους νέους εταίρους, η συσσωρευµένη εµπειρία του προηγούµενου σχεδίου επικυρώθηκε µε τον βέλτιστο και πιο γενικευµένο τρόπο. Οι εταίροι-υπεύθυνοι της µεταφοράς ανέλαβαν τον ρόλο της υλοποίησης της ευρωπαϊκής σύνθεσης των εγχειριδίων επαγγέλµατος και εκπαίδευσης βασιζόµενοι στα εγχειρίδια επαγγέλµατος που συνέταξαν κάθε µία από τις τρεις νέες χώρες. Η κατανοµή των αρµοδιοτήτων ήταν η ακόλουθη: Πληθυσµοί-στόχοι Χώρες Φορείς Παιδιά Ρουµανία Πανεπιστήµιο Alexandre Ioan Cuza de Iasi Έφηβοι Ρουµανία PARTENER GIDL Ηλικιωµένοι Γαλλία GIP FIPAG Το επαγγελµατικό εγχειρίδιο (εγχειρίδιο επαγγέλµατος) δηµιουργήθηκε σε κάθε χώρα από τις οµάδες των εταίρων του σχεδίου Relais στις οποίες εντάχθηκαν εργαζόµενοι επαγγελµατίες σε καθένα από τους τοµείς-στόχους σύµφωνα µε τη µεθοδολογία των «οµάδων επαγγελµάτων» (συνδεδεµένα µέλη). 1 ύο άλλα παραδοτέα δηµιουργήθηκαν για τα εγχειρίδια επαγγέλµατος και εκπαίδευσης και αφορούν αντίστοιχα τους ηλικιωµένους και τους εφήβους. relais plus 20

22 Οι «οµάδες επαγγελµάτων» αποτελούµενες από καθηγητές, εκπαιδευτές, συµβούλους και επαγγελµατίες συναντήθηκαν όσες φορές αυτό κρίθηκε απαραίτητο για να αναλύσουν ανά λειτουργίες και δραστηριότητες το «επάγγελµα της σχέσης βοήθειας» σύµφωνα µε ένα πίνακα ανάλυσης πρότυπο ο οποίος παρουσιάζεται παρακάτω. Το κείµενο που παρουσιάζεται εδώ αφορά µόνο το εγχειρίδιο επαγγέλµατος και εκπαίδευσης της σχέσης βοήθειας µε παιδιά σε εγκατάλειψη Σύνθεση των ερευνητικών οµάδων Στο σχέδιο Relais Plus, η δοµή των ερευνητικών οµάδων ανά χώρα ήταν η ακόλουθη : Ελλάδα: Συµµετέχοντες Οργάνωση Εκπαίδευση/Ρόλος στην οµάδα 1. ΠΑΠΑ ΑΚΗ TEI, Τµήµα Καθ. Εφαρµογών, Ελένη, Ph.D. Κοινωνικής Εργασίας Ph.D., Συντονιστής 2. ΠΑΠΑ ΑΚΗ Βάσω, Ph.D. 3. ΦΟΥΣΤΑΝΑΚΗ Ιωάννα 4. ΓΚΑΣΟΥΚΑ ήµητρα, M.A. 5. ΦΙΟΛΙΤΑΚΗ Χαρά, M.P.H. TEI, Τµήµα Κοινωνικής Εργασίας Κέντρο Φροντίδας Οικογένειας και Τµήµα Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ ιεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Τµήµα Κοινωνικής Εργασίας, ΤΕΙ Κέντρο Παιδικής Μέριµνας Ηρακλείου Επίκουρη Καθηγήτρια, Ph.D., Ειδικός επιστήµων Κοινωνική Λειτουργός, Εκπαιδευτής Κοινωνική Λειτουργός, Εκπαιδευτής Κοινωνική Λειτουργός, Επαγγελµατίας Στοιχεία µέλους Τηλ.: Φαξ : papadaki@staff.teicrete.gr Τηλ.: Φαξ : vpapadaki@staff.teicrete.gr Tηλ. : & Tel. : gassouka@gmail.com Tel. : ΦΡΟΥΖΗ Νίκη Παιδόπολη Νεάπολης Κοινωνική Λειτουργός, Επαγγελµατίας Tel. : Σλοβενία: Ονοµατεπώνυµο Φορέας Λειτουργία Ksenija Ramovš, MA στην κοινωνική εργασία, σύµβουλος, Ινστιτούτο Antona Trstenjaka - Συντονιστής οµάδας επόπτρια µε άδεια, εκπαιδευτής Λουµπλιάνα εκπαιδευτών Εκπαιδεύτρια της Majda Vrh MA στην κοινωνική εργασία, Κοινωνική λειτουργός, Μέλος του επαγγελµατικού συµβουλίου Κέντρο Κοινωνικής Εργασίας relais plus 21 Ειδικός επιστήµων Επαγγελµατίας

23 της κοινωνικής ασφάλισης στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ιευθύντρια του Κέντρου Κοινωνικής Εργασίας Jože Ramovš, Ph.d. Κοινωνικός λειτουργός, ανθρωπολόγος Mihaela Časar Πτυχίο Παιδαγωγικής Marijana Štrbenk Καθηγήτρια ξένων γλωσσών Maja Rant Κοινωνική λειτουργός Ινστιτούτο Antona Trstenjaka Λουµπλιάνα & Πανεπιστήµιο S. Freud /Vienne/ Σχολή Επιστηµών Υγείας Τµήµα Κοινωνικής Εργασίας ηµοτικό Σχολείο Kolezija ηµοτικό Σχολείο Kolezija Ινστιτούτο Antona Trstenjaka - Λουµπλιάνα Ειδικός επιστήµων Εκπαιδευτής Παιδαγωγός Επαγγελµατίας ασκάλα Επαγγελµατίας Συντάκτης 4.4. Στόχοι και εξέλιξη αυτού του σταδίου των εργασιών Αυτό το στάδιο του σχεδίου στόχευε στα ακόλουθα : στην επεξεργασία των εγχειριδίων επαγγέλµατος και εκπαίδευσης για κοινωνικούς επαγγελµατίες που παρεµβαίνουν σε εγκαταλελειµένους εφήβους, στην ανάλυση των δραστηριοτήτων της επαγγελµατικής πρακτικής για να προσδιοριστεί η ποικιλία των παρεµβάσεων και των απαντήσεων ανάλογα µε την ηλικία των εφήβων σε εγκατάλειψη, στη συστηµατοποίηση των εγχειριδίων επαγγέλµατος και των εγχειριδίων εκπαίδευσης στο πλαίσιο της σχέσης βοήθειας µε εφήβους σε εγκατάλειψη - υπό την κρίση των υπολοίπων εταίρων ώστε στην τελική µορφή τους να αφορούν πραγµατικά και τις τρεις οµάδες στόχους (παιδιά, εφήβους και ηλικιωµένους). Το αντικείµενο αυτής της εργασίας συνίστατο στο να προταθεί µια ανάλυση της δραστηριότητας που να είναι ταυτόχρονα όσο το δυνατόν εξαντλητική και ανοικτή για να λάβει υπόψη της τις διαφορετικές και σε διαρκή εξέλιξη καταστάσεις και να επιτρέψει, όπως προβλεπόταν, την επεξεργασία ενός κατάλληλου προγράµµατος εκπαίδευσης. Τα διεθνή σεµινάρια είχαν σαν στόχο, κατά το µεγαλύτερο µέρος τους, την παρουσίαση και ανάλυση των παραδοτέων της κάθε χώρας, την κριτική τους, αλλά και τον εµπλουτισµό των περιεχοµένων τους από τις οµάδες των άλλων χωρών, έτσι ώστε η κάθε µια να µπορεί να αναγνωρίζει τα δικά της στοιχεία στο τελικό παραδοτέο της ευρωπαϊκής σύνθεσης. Τα 6 προτεινόµενα εγχειρίδια παρουσιάζουν στην τελική τους φάση µια κατά το δυνατόν πιο οµοιογενή µορφή και εκπροσωπούν ταυτόχρονα τα κοινά σηµεία, αλλά και τις ιδιαιτερότητες των χωρών αναφορικά µε τη σχέση βοήθειας για τις τρεις οµάδες-στόχους Παρουσίαση των πινάκων ανάλυσης των εγχειριδίων Το εγχειρίδιο επαγγέλµατος και το εγχειρίδιο εκπαίδευσης παρουσιάζονται ξεχωριστά το ένα από το άλλο για λόγους ευκολίας στην ανάγνωση και στη χρήση, αλλά θα πρέπει να relais plus 22

24 γίνει αντιληπτό ότι αποτελούν ένα ενιαίο κείµενο που επιτρέπει µια συνολική θεώρηση των δραστηριοτήτων του «επαγγέλµατος της σχέσης βοήθειας», των δεξιοτήτων που αυτό κινητοποιεί και που η εκπαίδευση επιτρέπει να αποκτήσουµε. Ο πίνακας παρουσίασης και ανάλυσης των εγχειριδίων είναι ο εξής : Η σχέση βοήθειας µε άτοµα σε εγκατάλειψη Εγχειρίδιο επαγγέλµατος Εγχειρίδιο εκπαίδευσης Λειτουργίες ραστηριότητες Μεθοδολογία υλοποίησης Συνθήκες υλοποίησης Κρίσιµα σηµεία Γνώσεις εφαρµογής Θεωρητικές γνώσεις Γνώσεις συµπεριφοράς Πόροι Κάθε ταξινόµηση οργανώνει την πραγµατικότητα µε ένα τρόπο εν µέρει αυθαίρετο, αλλά ο ρόλος της είναι να προτείνει µια καλύτερη κατανόησή της. Η δραστηριότητα είναι ένα σύνολο και η προτεινόµενη κατάτµησή της θα ήταν αντιπαραγωγική αν την αντιλαµβανόµασταν απλά σαν µια περιχαράκωση της πραγµατικότητας. Επιτρέπει να δούµε την αλληλουχία των διαφόρων πλευρών αυτής της πραγµατικότητας. Οι χρησιµοποιούµενοι όροι µπορούν επίσης να τεθούν υπό συζήτηση, αλλά πρέπει σε µια δεδοµένη στιγµή να αποφασίζεται µια συγκεκριµένη ορολογία µε τη µεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια. Ο καθένας θα µπορεί µε βάση τον παραπάνω πίνακα να κάνει µια οριζόντια ή κάθετη ανάγνωση και να περιηγηθεί κατά βούληση σε αυτά τα έξι παραδοτέα και τα εργαλεία πολυµέσων που αποτελούν µια άλλη πόρτα εισόδου στα κείµενα 2. Στη συνέχεια παρατίθεται ο ορισµός του κάθε τίτλου ενότητας του πίνακα: Εγχειρίδιο επαγγέλµατος: περιγράφει την ασκούµενη δραστηριότητα από διάφορες κατηγορίες επαγγελµατιών µε διαφορετικές θέσεις απασχόλησης αλλά που εµπλέκονται όλοι σε µια σχέση βοήθειας µε τους πληθυσµούς-στόχους του σχεδίου. Εγχειρίδιο εκπαίδευσης: περιγράφει το σύνολο των γνώσεων που πρέπει να αποκτηθούν κατά τη διάρκεια µιας εκπαίδευσης ή εάν έχουν ήδη αποκτηθεί σε προηγούµενο χρόνο θα πρέπει να επικαιροποιηθούν και επαναπροσδιοριστούν και των οποίων η απόκτηση πρέπει να πιστοποιηθεί µε τέτοιο τρόπο, ώστε ο επαγγελµατίας να µπορέσει να δικαιολογήσει τις δεξιότητές του. Λειτουργίες: η επιλογή των οκτώ προτεινόµενων λειτουργιών απορρέει από την εργασία για τις κοινές και ειδικές δεξιότητες που κρίνονται απαραίτητες για µια ποιοτική σχέση βοήθειας. Είναι αυτή η κατάτµηση που δοµεί τη συνέχεια της εργασίας. Πρέπει να µην ξεχνάµε ότι πρόκειται για ένα σύστηµα όπου η κάθε λειτουργία παραπέµπει στις άλλες. Με αυτή την προσέγγιση της δραστηριότητας, ξεκινώντας από τις λειτουργίες, είναι σαν να κάνουµε µια 2 Ένα DVD και ένα CD-rom δηµιουργήθηκαν γι αυτό το σκοπό στο πλαίσιο του σχεδίου. relais plus 23

25 µεγέθυνση µιας πλευράς που αποκτά προτεραιότητα. Αλλά χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι οι άλλες λειτουργίες που περνούν σε δεύτερο πλάνο δεν συνεχίζουν να είναι παρούσες, γιατί διαφορετικά η σχέση βοήθειας και η ολιστική προσέγγιση της φροντίδας του ατόµου θα ήταν λέξεις κενές νοήµατος. Οι περιοχές µερικών επικαλύψεων είναι προφανείς και αναπόφευκτες. Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι αυτή που θα αναδείξει τις σχέσεις µεταξύ των λειτουργιών: η ευφυία του συστήµατος επιβάλλεται. Μια από τις οκτώ λειτουργίες, αυτή της επαγγελµατοποίησης, παίζει ένα ιδιαίτερο ρόλο, γιατί δεν πρόκειται για µια λειτουργία αυτή καθεαυτή, αλλά για τον τρόπο µε τον οποίο ασκεί κανείς το επάγγελµά του, έτσι ώστε να αναδεικνύονται και χρησιµοποιούνται οι δεξιότητές του, να τελειοποιείται, να αποφεύγει την εξουθένωση που χαρακτηρίζει τα επαγγέλµατα της σχέσης βοήθειας µε οµάδες-στόχους σε δύσκολη κατάσταση, να θέτει ερωτήµατα γι αυτό που κάνει, να προβληµατίζεται, να το αναθεωρεί ενδεχοµένως και να το βελτιώνει, να γίνεται εν τέλει ένας σκεπτόµενος επαγγελµατίας. Επαγγελµατοποίηση Επικοινωνία Υποδοχή Ακρόαση Κοινωνικοποίηση / εµψύχωση Οι λειτουργίες της σχέσης βοήθειας Εκτίµηση αναγκών Προστασία Βοήθεια στην καθηµερινή ζωή Συνοδεία Παρουσίαση των διαφορετικών λειτουργιών των εγχειριδίων επαγγέλµατος και εκπαίδευσης. relais plus 24

26 ραστηριότητες : Πρόκειται για ένα σύνολο πολύπλοκων εργασιών-καθηκόντων που ο επαγγελµατίας πρέπει να έχει την ικανότητα να εκτελέσει για την ολοκλήρωση της αποστολής του. Οι δραστηριότητες αποσυνθέτουν τις λειτουργίες σε επιµέρους συγκεκριµένα καθήκοντα που αντιστοιχούν σε κάθε µία από αυτές, αλλά οµαδοποιώντας τα, γιατί ο αριθµός τους είναι πραγµατικά απεριόριστος δεδοµένου του σύνθετου χαρακτήρα της κάθε κατάστασης. Αυτό το σύνολο συγκεκριµένων εργασιών επιτρέπει την οργάνωση της δραστηριότητας, τη σύνδεση µεταξύ του στόχου του επαγγελµατία και των προσδοκιών του εξυπηρετούµενου. Μεθοδολογία υλοποίησης : Με τη µεθοδολογία υλοποίησης διευκρινίζεται ο τρόπος µε τον οποίο εφαρµόζονται οι δραστηριότητες. Πρόκειται ουσιαστικά για µια πιο αναλυτική παρουσίαση των δραστηριοτήτων, προσαρµοσµένων σε καταστάσεις πιο συγκεκριµένες, πιο καθηµερινές ή/και πιο ιδιαίτερες. Μετά από αίτηµα των συνεργαζόµενων επαγγελµατιών και για µεγαλύτερη απλοποίηση ο αρχικός συνολικός αριθµός τους µειώθηκε. Συνθήκες υλοποίησης : Πρόκειται για τη χρησιµοποίηση ενός εργαλείου ανάλυσης του γενικού πλαισίου µέσα στο οποίο πραγµατοποιείται η παρέµβαση. Αυτό το πλαίσιο, καθώς είναι πολυδιάστατο, µπορεί να περιγραφεί εξεταζόµενο από διάφορες πλευρές. Αυτή η ερµηνεία του πλαισίου θεωρείται εξαιρετικά σηµαντική και απαραίτητη, καθώς χάρη σε αυτήν µπορούν να ληφθούν µέτρα για τη βελτίωση των παροχών φροντίδας. Επιτρέπει την τοποθέτηση των σχεδίων, και συγκεκριµένα της κατάρτισης, σε µία συγκεκριµένη πραγµατικότητα βασισµένη στους υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Συµβάλλει, επίσης στην υπέρβαση της συχνά ατοµικιστικής προσέγγισης της σχέσης βοήθειας, που περιορίζεται στην πρόσωπο µε πρόσωπο επικοινωνία. Επιδιώκει την τοποθέτηση της παροχής υπηρεσιών σε ένα συλλογικό και οµαδικό πλαίσιο, µέσα στις θεσµικές διαστάσεις της και τις διαστάσεις συνεργασίας. Οι προϋποθέσεις αυτές αποτελούν παράλληλα και την υλική βάση, τα συγκεκριµένα µέσα, τα οποία είναι διαθέσιµα στους επαγγελµατίες για την υλοποίηση των καθηκόντων που έχουν αναλάβει. Κρίσιµα σηµεία : αυτή η ενότητα είναι πρωτότυπη και συνέβαλε στην εισαγωγή ενός ορισµένου αριθµού στοιχείων για τα οποία οι επαγγελµατίες ή οι εξυπηρετούµενοι εφιστούν την προσοχή. Ορισµένα από αυτά τα σηµεία επαναλαµβάνονταν διαρκώς κατά τις συναντήσεις των οµάδων επαγγελµάτων. Είναι σηµεία που αν δεν ληφθούν σοβαρά υπόψη η παρέµβαση µπορεί να παρεκκλίνει στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση από τον αρχικό της στόχο, παρά τις δεδηλωµένες προθέσεις και µερικές φορές χωρίς να το γνωρίζουν οι πρωταγωνιστές. Τα κρίσιµα σηµεία συµβάλλουν στην τροφοδότηση και εµπλουτισµό της εκπαίδευσης. Οι γνώσεις : για να πραγµατοποιηθούν οι δραστηριότητες πρέπει να µπορεί κανείς να κινητοποιήσει γνώσεις που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους. Η επιλογή για λόγους απλοποίησης ήταν να διατηρηθεί και εδώ η κλασσική τριµερής ταξινόµηση στις αναλύσεις δεξιοτήτων: γνώσεις εφαρµογής, θεωρητικές γνώσεις, γνώσεις συµπεριφοράς. relais plus 25

27 Αλλά αυτό που ενδιαφέρει πολύ περισσότερο από τις ταξινοµήσεις είναι οι σχέσεις µεταξύ τους. Εδώ επίσης, ενώ διαχωρίζονται οι τρείς κατηγορίες γνώσεων για τις ανάγκες της ανάλυσης, στην πραγµατικότητα είναι εντελώς αδιαχώριστες, ακόµη κι αν οι τρόποι απόκτησής τους δεν ταυτίζονται. Είναι η δυναµική διασύνδεση αυτών των τριών µορφών γνώσεων, που κινητοποιούνται κάθε φορά σε κάθε µία από τις καταστάσεις που συναντά ο επαγγελµατίας που επιτρέπει να µιλάµε για δεξιότητες και επαγγελµατισµό. Είναι αυτή που επιτρέπει «την αντιµετώπιση του γεγονότος». Το εγχειρίδιο δείχνει την φιλοδοξία του σχεδίου να συνδυάσει στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και τις τρεις αυτές κατηγορίες, όποιο κι αν είναι το επίπεδο των επαγγελµατιών. Είναι σαφές ότι οι βαθµοί θεωρητικής εµβάθυνσης δεν θα είναι οι ίδιοι ανάλογα µε τις αρµοδιότητες και τα καθήκοντα του κάθε επαγγελµατία, αλλά η εκπαίδευση πρέπει να δίνει σε όλους την ευκαιρία να συνδέσουν τις τρεις κατηγορίες γνώσεων. Οι γνώσεις συµπεριφοράς είναι χωρίς αµφιβολία η πιο πολύπλοκη κατηγορία: αυτή η έννοια αποτελεί αντικείµενο εδώ και χρόνια πολλών θεωρητικών συζητήσεων, ιδιαίτερα όσον αφορά στη δυνατότητα εκπαίδευσης του ατόµου σε αυτό τον τοµέα και στις πιθανές µεθόδους µάθησης και τροποποίησης των συµπεριφορών που είναι βαθειά ριζωµένες στη δοµή της προσωπικότητας. Το στοίχηµα της επαγγελµατοποίησης είναι ότι υπάρχουν και σε αυτό το πεδίο δυνατότητες απόκτησης προσόντων, ωρίµανσης, κριτικής αναθεώρησης του επαγγελµατικού τρόπου συµπεριφοράς που είναι συνδεδεµένος ταυτόχρονα µε τη γενικότερη συµπεριφορά του ατόµου σαν προσωπικότητα, αλλά µπορεί και πρέπει να διαχωρίζεται από αυτή. Εδώ ακόµη είναι η αρχική σύνθεση µεταξύ των τριών κατηγοριών που επιτρέπει στον καθένα να λειτουργήσει σε ένα πλαίσιο σαφών αναφορών, αλλά χωρίς να εµποδίζει τα περιθώρια πρωτοβουλιών και προσωπικής έκφρασης. Πόροι: Ο όρος αυτός αναφέρεται στο σύνολο των παιδαγωγικών µέσων που επιτρέπει να οργανωθούν οι πιο κατάλληλες εκπαιδευτικές διαδικασίες για την ποικιλοµορφία των εκπαιδευόµενων. Αυτοί οι πόροι παραπέµπουν στις συγκεκριµένες συνθήκες υλοποίησης της δραστηριότητας, όπως περιγράφονται στο εγχειρίδιο επαγγέλµατος. Οι πόροι εξελίσσονται ανάλογα µε τις παιδαγωγικές καινοτοµίες και το βαθµό εξέλιξης και πολυπλοκότητας των τεχνικών µέσων υποστήριξής τους Συµπεράσµατα και σχόλια Οι οµάδες των ειδικών σε κάθε χώρα ανέλυσαν και αξιολόγησαν τις λειτουργίες, τις δραστηριότητες και τη µεθοδολογία υλοποίησης στις επαγγελµατικές κοινότητες της Ελλάδας και της Σλοβενίας. Για την ευρωπαϊκή σύνθεση των επιµέρους εγχειριδίων επαγγελµάτων χρησιµοποιήθηκε µια επιστηµονική προσέγγιση και επίσης η µεθοδολογία που παρουσιάστηκε στο αρχικό σχέδιο Relais, χωρίς να υιοθετηθεί για τα τρια εγχειρίδια (παιδιά, έφηβοι, ηλικιωµένοι) µια relais plus 26