ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΝΑΚΤΚΛΩΗ ΚΑΙ ΔΠΑΝΑΥΡΗΙΜΟΠΟΙΗΗ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΔΞΟΠΛΙΜΟΤ

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ ΔΡΓΑΣΗΡΙΟ ΜΔΣΑΓΟΗ ΘΔΡΜΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΜΗΥΑΝΙΚΗ Γ/ΝΣΗ: ΚΑΘΗΓΗΣΗ ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΟΤΙΟΠΟΤΛΟ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΝΑΚΤΚΛΩΗ ΚΑΙ ΔΠΑΝΑΥΡΗΙΜΟΠΟΙΗΗ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΔΞΟΠΛΙΜΟΤ ΒΑΙΛΗ ΛΟΤΛΟ ΑΔΜ.: 4603 ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΟΤΙΟΠΟΤΛΟ ΑΡΜΟΓΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΗΗ: ΥΑΡΙΙΟ ΑΥΙΛΛΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ 2011

2

3 1. 2. ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΣΜΗΜΑ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΜΗΥΑΝΟΛΟΓΧΝ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΜΗΥΑΝΙΚΧΝ 5. Τπεχζπλνο: Καζ. Ν. Μνπζηφπνπινο ΔΝΔΡΓΔΙΑΚΟ ΔΡΓΑΣΗΡΙΟ ΜΔΣΑΓΟΗ ΣΟΜΔΑ ΘΔΡΜΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΜΗΥΑΝΙΚΗ 6. Αξκφδηνο Παξαθνινχζεζεο: Υαξίζηνο Αρίιιαο 7. Σίηινο εξγαζίαο: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΟΤ ΜΟΝΣΔΛΟΤ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΝΑΚΤΚΛΧΗ ΚΑΙ ΔΠΑΝΑΥΡΗΙΜΟΠΟΙΗΗ ΑΠΟΒΛΗΣΧΝ ΗΛΔΚΣΙΚΟΤ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΔΞΟΠΛΙΜΟΤ 8. Ολνκαηεπψλπκν θνηηεηή (-ψλ): ΒΑΙΛΗ ΛΟΤΛΟ 10. Θεκαηηθή πεξηνρή: ΑΠΟΒΛΗΣΑ 11. Ηκεξνκελία έλαξμεο: ΙΑΝΟΤΑΡΙΟ Αξηζκφο κεηξψνπ: Ηκεξνκελία παξάδνζεο: ΙΟΤΛΙΟ Πεξίιεςε: Η παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία εζηηάδεη ζηελ αλάπηπμε ελφο καζεκαηηθνχ κνληέινπ απφ ην νπνίν πξνθχπηεη ην νηθνλνκηθφ φθεινο απφ ηελ αλαθχθισζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε ΑΗΗΔ. Αξρηθά, παξνπζηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ ζηελ Διιάδα. ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθνληαη νη κέζνδνη αλαθχθισζεο θαη απνζπλαξκνιφγεζεο ζπζθεπψλ ΑΗΗΔ θαη πξνζδηνξίδνληαη ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη ζηηο δχν απηέο δηαδηθαζίεο θαζψο θαη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. ε απηφ ην ζεκείν ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηηο επηπηψζεηο ησλ παξαπάλσ ηερληθψλ ζηελ αλζξψπηλε πγεία. ηε ζπλέρεηα πξνζδηνξίδνληαη νη ζπλαξηήζεηο θφζηνπο απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη αλαθχθισζε ΑΗΗΔ θαη νη ζπλαξηήζεηο θέξδνπο απφ ηελ πψιεζε ησλ αλαθπθινχκελσλ πιηθψλ θαη ηελ πψιεζε ησλ πξνο επαλαρξεζηκνπνίεζε εμαξηεκάησλ. Καηφπηλ γίλεηαη ε παξνπζίαζε ηνπ καζεκαηηθνχ-νηθνλνκηθνχ κνληέινπ πνπ πξνζδηνξίδεη ην φθεινο απφ ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ΑΗΗΔ. Γηα ην ζθνπφ απηφ ιακβάλνληαη ππφςε λνκνζεηηθνί, νηθνλνκηθνί θαη πνιηηηθνί πεξηνξηζκνί, εθθξαζκέλνη ζε καζεκαηηθέο ζρέζεηο. Σέινο, ην κνληέιν εθαξκφδεηαη ζην ηεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN netmod πνπ έρεη ζρεδηαζηεί απφ ηελ εηαηξία INTRACOM. Σν κνληέιν εθαξκφδεηαη γηα ηα ζχγρξνλα νηθνλνκηθά θαη λνκνζεηηθά δεδνκέλα, ελψ εμεηάδνληαη θαη άιια πηζαλά ζελάξηα, κεηαβάιινληαο ηηο παξακέηξνπο πνπ επεξεάδνπλ ηε βέιηηζηε ιχζε 13. Αξηζκφο εξγαζίαο: 15. ηνηρεία εξγαζίαο: Αξ. ειίδσλ: 141 Αξ. Δηθφλσλ: 76 Αξ. Γηαγξακκάησλ:- Αξ. Πηλάθσλ: 34 Αξ. Παξαξηεκάησλ: 2 Αξ. Παξαπνκπψλ: Λέμεηο θιεηδηά: ΑΗΗΔ, θφζηνο, φθεινο, αλαθχθισζε, επαλαρξεζηκνπνίεζε 17. ρφιηα: 18. πκπιεξσκαηηθέο παξαηεξήζεηο: 19. Βαζκφο:

4

5 ΠΡΟΛΟΓΟ ην ζεκείν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνπο αλζξψπνπο ρσξίο ηελ απνθαζηζηηθή ζπκβνιή ησλ νπνίσλ δελ ζα ήηαλ δπλαηή ε νινθιήξσζε ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Πξσηίζησο, επραξηζηψ ηνλ Καζεγεηή θαη Γηεπζπληή ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μεηάδνζεο Θεξκφηεηαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Μεραληθήο, θ. Νηθφιαν Μνπζηφπνπιν γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε ζηελ αλάζεζε απηνχ ηνπ απαηηεηηθνχ αιιά ηφζν επίθαηξνπ ζέκαηνο, θαζψο επίζεο θαη γηα ηελ ζπκβνιή ηνπ ζηελ ελίζρπζε ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο Μεηάδνζεο Θεξκφηεηαο θαη ηεο Πεξηβαιινληηθήο Μεραληθήο Σνλ αξκφδην παξαθνινχζεζεο Γξ. Υαξίζην Αρίιια γηα ηελ πξαγκαηηθά άςνγε θαη άξηζηε ζπλεξγαζία καο, θαζψο θαη γηα ηελ δπλαηφηεηα πνπ κνπ έδσζε λα αζρνιεζψ θαη κε άιια επηζηεκνληθά ζέκαηα εθηφο δηπισκαηηθήο, ζηα πιαίζηα ηεο ζπλεξγαζίαο καο. Γηα ηελ ππνζηήξημή ηνπ θαη ηελ θαζνδήγεζε ηνπ ζε φιε ζχλζεζε ηεο εξγαζίαο ηνπ νθείισ έλα πνιχ κεγάιν επραξηζηψ. Σνλ Γξ. Γεκήηξε Αεδφλε ρσξίο ηε ζπκβνιή ηνπ νπνίνπ ζα ήηαλ αδχλαηε ε νινθιήξσζε ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Οη γλψζεηο ηνπ ζηνλ γξακκηθφ θαη αθέξαην πξνγξακκαηηζκφ θαζψο θαη ε ζηήξημή ηνπ απνηέιεζαλ ζεκέιην ιίζν ζηελ εξγαζία κνπ Σνλ Γξ Υξίζην Βιαρνθψζηα γηα ηηο επηθνπξηθέο παξαηεξήζεηο ηνπ θαη ηελ θαζνδήγεζε ηνπ θαζψο θαη ηνλ Γξ. Γηψξγν Μπαληά γηα ηελ ηερληθή ππνζηήξημε. Σνλ Αλαπιεξσηή Καζεγεηή ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μεηάδνζεο Θεξκφηεηαο θαη Πεξηβαιινληηθήο Μεραληθήο, θ Αβξαάκ Καξαγηαλλίδε γηα ηε βνήζεηα ηνπ ζηηο επαθέο κνπ κε κνλάδεο αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ ζε φιε ηελ Διιάδα θαζψο θαη ηελ θαζνδήγεζε ηνπ γεληθφηεξα. Σνλ θ. Πξαζζά, ππεχζπλν ηεο κνλάδαο αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ ζηε Λάξηζα γηα ηηο πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο ηνπ θαη ην ρξφλν πνπ δηέζεζε Έλα ηδηαίηεξν επραξηζηψ απφ θαξδηάο ζηνπο γνλείο κνπ θαη ζηελ νηθνγέλεηα κνπ γηα ηε δηαξθή θαη ακεξφιεπηε ζηήξημε ηνπο ζε θάζε κνπ βήκα. Σέινο, επραξηζηψ ηνπο θίινπο/εο κνπ θαη ηνπο δηθνχο κνπ αλζξψπνπο γηα ηελ ζηήξημε ηνπο θαη ηελ ππνκνλή ζε φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο ηεο δηπισκαηηθήο θαη ηεο αθαδεκατθήο κνπ πνξείαο γεληθφηεξα. Θεζζαινλίθε, Ινχιηνο 2011 Βαζίιεο Λνχινο

6

7 Όηαλ κηα ηερλνινγία δίλεη ηε ζέζε ηεο ζε κηα θαηλνχξγηα, ηφηε ε παιαηφηεξε επηζηξέθεη ζαλ ηέρλε Marshal McLuhan, , Καλαδφο επηθνηλσληνιφγνο

8

9 Περιεχόμενα 1. ΔΙΑΓΧΓΗ Γεληθά ηφρνο Αληηθείκελν Μεζνδνινγία ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΑΠΟΒΛΗΣΧΝ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΔΞΟΠΛΙΜΟΤ Γεληθά Σν εηδηθφ ξεχκα ησλ ΑΗΗΔ ζηελ Διιάδα Ννκνζεηηθφ πιαίζην Διιεληθνί θνξείο αλαθχθισζεο Πνζνηηθή Αλάιπζε ζπιιεγφκελσλ ΑΗΗΔ ζηνλ ειιεληθφ ρψξν Αλαζεψξεζε Δπξσπατθήο νδεγίαο γηα ηα ΑΗΗΔ Δηζαγσγή πιινγή ΗΗΔ ηφρνη ζπιινγήο ηφρνη αλάθηεζεο Παξάλνκε δηάζεζε ΑΗΗΔ Τπνρξεψζεηο παξαγσγψλ ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΙΥΔΙΧΝ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ ΣΗ ΑΝΑΚΤΚΛΧΗ ΑΗΗΔ Οινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ΑΗΗΔ Δηζαγσγή Πεξηβαιινληηθή επζχλε θαηαζθεπαζηψλ πνιηηηθή πξντφληνο Γηαζέζηκεο ηερληθέο δηαρείξηζεο Δπαλαρξεζηκνπνίεζε πιηθψλ Αλαθχθισζε ΑΗΗΔ Θεξκηθή επεμεξγαζία ΑΗΗΔ Απφζεζε ζε ΥΤΣΑ ελάξηα δηαρείξηζεο ησλ ΑΗΗΔ Παξαδείγκαηα νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ ζηνλ θφζκν Η πεξίπησζε ησλ ΗΠΑ Η πεξίπησζε ηεο Ρνπκαλίαο Η πεξίπησζε ηεο Απζηξίαο Η πεξίπησζε ηεο Γεξκαλίαο Αλάπηπμε πνιπθξηηεξηαθήο πξνζέγγηζεο γηα ηνλ θαηαζθεπαζηή Μέζνδνη αλαθχθισζεο πξντφλησλ ΗΗΔ θαη αλάθηεζε πιηθψλ απφ ηελ αλαθχθισζε ΑΗΗΔ [I]

10 3.2.1 Δηζαγσγή Μέζνδνο Σεκαρηζκνχ δηαρσξηζκνχ Απνξξχπαλζε Απνζπλαξκνιφγεζε Σεκαρηζκφο Μαγλεηηθφο δηαρσξηζκφο Αεξνδηαρσξηζκφο Γηαρσξηζκφο Eddy Current (επαγσγηθφο δηαρσξηζκφο) πκπίεζε Μέζνδνο ηεο κεηαιινπξγηθήο επεμεξγαζίαο Αλάθηεζε Μνιχβδνπ (Pb) Αλάθηεζε Υαιθνχ Πνιχηηκα κέηαιια Απνζπλαξκνιφγεζε Δθαξκνγή αλαθχθισζεο θαη αλάθηεζεο πιηθψλ ζε ζπγθεθξηκέλα ΑΗΗΔ Η πεξίπησζε νζφλεο θαζνδηθνχ ζσιήλα (CRT) Η πεξίπησζε TFT- LCD Η πεξίπησζε ηνπ ςπγείνπ Η πεξίπησζε ηνπ πιπληεξίνπ Η πεξίπησζε ελφο air conditioner Κίλδπλνη ζηελ πγεία θαη πεξηβαιινληηθφ απνηχπσκα απφ ηελ αλαθχθισζε ΗΗΔ Δθηίκεζε ζηνηρείσλ θφζηνπο αλαθχθισζεο πξντφλησλ ΗΗΔ Πξνζδηνξηζκφο θφζηνπο αλαθχθισζεο Λεηηνπξγηθά θφζηε Δξγαηηθά έμνδα Κφζηνο επαλαρξεζηκνπνίεζεο πιηθψλ Πξνζδηνξηζκφο θέξδνπο απνζπλαξκνιφγεζεο Πξνζδηνξηζκφο θέξδνπο απφ αλαθχθισζε ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΟΤ ΔΡΓΑΛΔΙΟΤ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ Δηζαγσγή-Βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε Φηινζνθία κνληέινπ Μαζεκαηηθφ κνληέιν εθηίκεζεο θφζηνπο-νθέινπο Γεληθφ κνληέιν Βαζηθέο παξαδνρέο θαη ζηφρνη Γεληθφ κνληέιν: Γείθηεο, παξάκεηξνη, κεηαβιεηέο απφθαζεο Αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε κνληέινπ Πεξηνξηζκνί δνκήο Δηδηθέο πεξηπηψζεηο Η πεξίπησζε ηνπ ςπγείνπ [II]

11 Η πεξίπησζε ηεο ηειεφξαζεο ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΔΡΓΑΛΔΙΟΤ ΔΚΣΙΜΗΗ ΚΟΣΟΤ ΟΦΔΛΟΤ Παξνπζίαζε ηνπ ππφ εμέηαζε πξντφληνο Καηαγξαθή επηκέξνπο ζηνηρείσλ θαη εμαξηεκάησλ Τπνινγηζκφο ζηνηρείσλ θφζηνπο αλαθχθισζεο θαη επαλαρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ππφ εμέηαζε πξντφληνο Βαζηθέο Παξαδνρέο ηνηρεία θφζηνπο αλαθχθισζεο ηνηρεία θφζηνπο επαλαρξεζηκνπνίεζεο Δθηίκεζε νηθνλνκηθνχ νθέινπο αλάθηεζεο πιηθψλ ππφ εμέηαζε πξντφληνο Δπηδφηεζε αλαθχθισζεο Κέξδνο απφ ηελ αλάθηεζε πιηθψλ ηνπ ππφ εμέηαζε πξντφληνο Κέξδνο απφ ηελ αλαθχθισζε ηνπ ππφ εμέηαζε πξντφληνο Αλάιπζε Κφζηνπο- Οθέινπο Βέιηηζηε ιχζε Μεηαβνιή ησλ ζπληειεζηψλ αλαθχθισζεο θαη επαλαρξεζηκνπνίεζεο ελάξην R1 (R=30%, r=50%) ελάξην 2 (R=40% θαη r=10%) ελάξην 3 (R=40% θαη r=30%) ελάξην 4 (R=50% θαη r=30%) ρνιηαζκφο απνηειεζκάησλ ζελαξίσλ κεηαβνιή ζπληειεζηψλ αλαθχθισζεο Βέιηηζηε ιχζε κε κεηαβνιή ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο ελάξην Δ ελάξην Δ ελάξην Δ Αλάιπζε απνηειεζκάησλ ησλ παξαπάλσ ζελαξίσλ Η πεξίπησζε R=80% θαη r=0% Η πεξίπησζε αλφδνπ ησλ ηηκψλ ησλ κεηάιισλ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΙ πκπεξάζκαηα Πξνηάζεηο ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. Ξελφγισζζε Β. Διιελφγισζζε Γ. Γηθηπαθνί ηφπνη ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Ι ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ II ΑΚΡΧΝΤΜΙΑ [III]

12

13 1. ΔΙΑΓΩΓΗ 1.1. Γενικά Σν ξεχκα ησλ ΑΗΗΔ ζεσξείηαη κηα απφ ηηο γξεγνξφηεξα απμαλφκελεο επηρεηξήζεηο ζηνλ θφζκν. Οη ζχγρξνλεο ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο θαη ε επέθηαζε ηεο αγνξάο πξντφλησλ ΗΗE επηηαρχλνπλ ηελ αληηθαηάζηαζε ηνπ ΗΗE μεπεξαζκέλεο ηερλνινγίαο, νδεγψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ζε κηα ζεκαληηθή αχμεζε ησλ απνβιήησλ ΗΗE (ΑΗΗΔ), ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Χο ξεχκα απνβιήησλ, ηα ΑΗΗΔ είλαη αλνκνηνγελή θαη ζχλζεηα απφ ηελ άπνςε ησλ πιηθψλ θαη ησλ ζπζηαηηθψλ ηνπο. Η πνιππινθφηεηα ηνπο νθείιεηαη ζηε κεγάιε πνηθηιία πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο πξψηεο χιεο γηα ηελ παξαγσγή πξντφλησλ ΗΗΔ. Πνιιά απφ απηά ηα πιηθά ζεσξνχληαη ηδηαίηεξα ηνμηθά (European Commission, 2002). Όπσο φια ηα είδε απνβιήησλ, έηζη θαη ηα ΑΗΗΔ κπνξνχλ λα επεμεξγαζηνχλ είηε κε αλαθχθισζε είηε κε δηάθνξεο κεζφδνπο ζεξκηθψλ δηεξγαζηψλ, είηε ηειηθψο λα απνηεζνχλ ζε θάπνην εηδηθφ ρψξν ηαθήο. Η δηαθνξά ησλ ΑΗΗΔ κε ηα ππφινηπα απφβιεηα είλαη φηη ζηηο κεζφδνπο ελαιιαθηηθήο δηαρείξηζεο κεηά ην ηέινο δσήο ηνπο, ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε κέζνδνο ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο. Δμεηάδεηαη δειαδή θαηά πφζν έλα εμάξηεκα ή έλα πιηθφ είλαη ηθαλφ λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί ζε κηα άιιε ζπζθεπή. Γηα λα γίλεη θάηη ηέηνην, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη ε γλψζε ησλ θσδηθψλ ησλ εμαξηεκάησλ θαη ησλ πιηθψλ πνπ θπθινθνξνχλ ζηελ αγνξά. πλεπψο, αξκφδηνο γηα απηή ηε δηαδηθαζία είλαη πξσηίζησο ν παξαγσγφο θαη έπεηηα εμνπζηνδνηεκέλα θέληξα αλαθχθισζεο, ηα νπνία εθφζνλ απνθαζίζνπλ λα εθαξκφζνπλ δηαδηθαζίεο απνζπλαξκνιφγεζεο, ζα πξέπεη λα έρνπλ ζηε δηάζεζε ηνπο ζηνηρεία απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο γηα ηελ αλάθηεζε ζπγθεθξηκέλσλ εμαξηεκάησλ 1.2. ηόσορ ηφρνο ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο απνηειεί ν πξνζδηνξηζκφο ελφο καζεκαηηθνχ κνληέινπ πνπ ζα κπνξεί λα ππνινγίδεη κε αθξίβεηα ζε ηη επίπεδν είλαη νηθνλνκηθά ζθφπηκν λα απνζπλαξκνινγεζεί κηα ζπζθεπή ΗΗΔ ζην ηέινο ηεο σθέιηκεο δσήο ηεο ψζηε λα κπνξέζνπλ λα αλαθηεζνχλ εμαξηήκαηα ηα νπνία κπνξνχλ λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ κειινληηθά ζε θάπνηα άιιε ζπζθεπή. Σν κνληέιν απηφ θηλείηαη ζηα πιαίζηα ηεο κειινληηθήο αλαζεψξεζεο ηεο Δπξσπατθήο νδεγίαο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ππεχζπλνο γηα ηελ αλαθχθισζε θαη ηειηθή δηαρείξηζε ΑΗΗΔ νξίδεηαη ν ίδηνο ν παξαγσγφο. πλεπψο, ην κνληέιν πνπ πεξηγξάθεηαη ζηελ παξνχζα εξγαζία απνηειεί έλα εχρξεζην εξγαιείν ηφζν γηα παξαγσγνχο φζν θαη γηα εμνπζηνδνηεκέλα θέληξα αλαθχθισζεο θαη κπνξεί λα πξνζδηνξίζεη ηα ζηνηρεία ηεο ζπζθεπήο πνπ ζα νδεγεζεί γηα αλαθχθισζε, ηελ πνζφηεηα ησλ εμαξηεκάησλ πνπ ζα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ θαη ηέινο ηελ πνζφηεηα [1]

14 ησλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ θαη άιισλ ζπζηαηηθψλ πνπ είλαη βέιηηζην λα αλαθηεζνχλ. Η δηπισκαηηθή εξγαζία πξαγκαηεχεηαη επηπξφζζεηα ηελ επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ ζε ζέκαηα αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ θαη ηελ θνηλσληθή απνδνρή πνπ εκθαλίδεη ε ζπγθεθξηκέλε κέζνδνο ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, κε γλψκνλα ην γεγνλφο φηη ε επξεία απνδνρή θάζε πνιηηηθήο ζεσξείηαη ηδηαίηεξα θξίζηκε γηα ηελ επηηπρεκέλε εθαξκνγή ηεο ζηελ πξάμε Ανηικείμενο ην Κεθάιαην 2 παξνπζηάδεηαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε δηαρείξηζεο θαη αλαθχθισζεο ζπζθεπψλ ΑΗΗΔ ζηελ Διιάδα θαη πξαγκαηνπνηείηαη κηα εθηίκεζε ηνπ πξνβιήκαηνο ζε ειιεληθφ επίπεδν. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε πξφηαζε γηα αλαζεψξεζε ηεο Δπξσπατθήο νδεγίαο πνπ δηαηππψζεθε ην 2010 θαη ε νπνία επαλαπξνζδηνξίδεη ηνλ ξφιν ηνπ παξαγσγνχ ζηηο δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο ζπζθεπψλ ΗΗΔ. ην Κεθάιαην 3 ηίζεληαη θαηαξράο ηα φξηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη αλαθχθισζεο, παξνπζηάδνληαη νη δηάθνξεο ηερληθέο δηαρείξηζεο θαη ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ αλά ηνλ θφζκν. Καηφπηλ, γίλεηαη κηα εθηελήο παξνπζίαζε ηεο δηαδηθαζίαο αλαθχθισζεο ζπζθεπψλ ΑΗΗΔ. πγθεθξηκέλα, πεξηγξάθεηαη ν εμνπιηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη, ηα πιηθά ηα νπνία αλαθηψληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαθχθισζεο, θαζψο θαη νη κεζνδνινγίεο γηα ηελ απνζπλαξκνιφγεζε θαη αλάθηεζε εμαξηεκάησλ. ηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ ζηνηρείσλ θφζηνπο θαη νθέινπο απφ ηηο δηαδηθαζίεο αλαθχθισζεο θαη επαλαρξεζηκνπνίεζεο. Γηα ην ιφγν απηφ παξνπζηάδνληαη νηθνλνκηθά ζηνηρεία πιηθψλ φπσο πξνέθπςαλ απφ ηα δηεζλή ρξεκαηηζηήξηα γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011, θαζψο θαη ζηνηρεία θφζηνπο εμνπιηζκνχ θαη ιεηηνπξγίαο ησλ κνλάδσλ αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ. Σειηθψο πξνζδηνξίδνληαη νη καζεκαηηθέο ζπλαξηήζεηο θφζηνπο-νθέινπο πνπ ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο φια ηα παξαπάλσ ζηνηρεία θαη πνπ ζηελ νπζία ζα απνηειέζνπλ ηνπο ζπληειεζηέο ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο ηνπ κνληέινπ πνπ πεξηγξάθεηαη ζην επφκελν Κεθάιαην. ην Κεθάιαην 4 αλαιχεηαη ην καζεκαηηθφ κνληέιν απφ ην νπνίν πξνθχπηεη ην κέγηζην νηθνλνκηθφ θέξδνο απφ ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ. Αξρηθψο νξίδεηαη ε αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε πνπ πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία θφζηνπο-θέξδνπο πνπ πξνζδηνξίζηεθαλ πξνεγνπκέλσο θαη ζηε ζπλέρεηα νξίδνληαη κε καζεκαηηθφ ηξφπν νηθνλνκηθνί, πεξηβαιινληηθνί θαη πνιηηηθνί πεξηνξηζκνί, νη νπνίνη ηειηθψο ζα επεξεάζνπλ ηε βέιηηζηε ιχζε ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο. Σέινο, ζην Κεθάιαην 5 γίλεηαη εθαξκνγή ηεο παξαπάλσ κεζνδνινγίαο ζην ηεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN netmod πνπ έρεη αλαπηπρζεί απφ ηελ εηαηξεία INTRACOM Α.Δ. πγθεθξηκέλα, δίλεηαη αξρηθψο ε βέιηηζηε ιχζε γηα ηνπο ειιεληθνχο θαη λνκνζεηηθνχο πεξηνξηζκνχο θαη ζηε ζπλέρεηα ην κνληέιν επηιχεηαη γηα δηάθνξα [2]

15 ππνζεηηθά ζελάξηα ψζηε λα γίλεη άκεζε ζχγθξηζε κε ηελ βέιηηζηε ιχζε γηα ηελ παξνχζα ζπγθπξία. Σέινο, παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά νη θσδηθνί ησλ εμαξηεκάησλ πνπ αλαθηψληαη ζε θάζε επίπεδν απνζπλαξκνιφγεζεο θαη ην βάξνο ησλ αλαθηψκελσλ κεηάιισλ, φπσο απηά πξνθχπηνπλ θαηά ην δηαρσξηζκφ ζηελ αλαθχθισζε. ην Κεθάιαην 6 παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία θαη θάπνηεο πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα Μεθοδολογία Η κεζνδνινγία ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο απνηππψλεηαη ζηελ Δηθφλα 1.1 φπνπ θαη θαίλνληαη ηα ζηάδηα κειέηεο γηα ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη αλαθχθισζε ζπζθεπψλ ΑΗΗΔ. Η ελ ιφγσ απεηθφληζε απνηειεί έλαλ νδεγφ γηα ηνλ ηξφπν πξνζέγγηζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο Δναλλακηική διασείπιζη ΑΗΗΔ Δπανασπηζιμοποίζη Ανακύκλυζη Κίνδςνοι για ηην ανθπώπινη ςγεία καηά ηη διάπκεια αποζςναπμολόγηζηρ -αποππύπανζηρ Σηάδια αποζςναπμολόγηζηρ Κόζηορ ανακύκλυζηρ Δνεπγειακέρ απαιηήζειρ μονάδαρ ανκύκλυζηρ Δξαπηήμαηα πος ανακηώνηαι Υλικά πος ανακηώνηαι Κόζηορ-κέπδορ από ηην ανάκηηζηεπανασπηζιμοποίηζη Κόζηορ-κέπδορ από ηην ανακύκλυζη ζςζκεςών ΑΗΗΔ Τελικό κόζηορ-κέπδορ εναλλακηικήρ διασείπιζηρ Δικόνα 1.1: Μεζνδνινγηθφ πιαίζην δηπισκαηηθήο εξγαζίαο [3]

16 [4]

17 2. ΣΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ ΗΛΔΚΣΡΙΚΟΤ ΚΑΙ ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΟΤ ΔΞΟΠΛΙΜΟΤ 2.1 Γενικά Ο φξνο απφβιεηα απφ ειεθηξηθφ θαη ειεθηξνληθφ εμνπιηζκφ (ΑΗΗΔ), αλαθέξεηαη ζε έλα επξχ θάζκα πιηθψλ θαη πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα έλα απφ ηα πην πνιχπινθα ξεχκαηα ζηεξεψλ απνβιήησλ. Η πνιππινθφηεηά ηνπ νθείιεηαη ζηελ κεγάιε πνηθηιία πιηθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη σο πξψηεο χιεο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ (ΗΗΔ), θαζψο θαη ζην κεγάιν αξηζκφ ειεθηξηθψλ θαη ειεθηξνληθψλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη ζήκεξα. Δίλαη ζεκαληηθφ λα δνζνχλ νη νξηζκνί γηα ηνπο δχν παξαπάλσ φξνπο, φπσο απηνί θαζνξίδνληαη απφ ηελ Οδεγία 2002/96 ηεο Δπξσπατθήο έλσζεο. «Ηιεθηξηθφο θαη ειεθηξνληθφο εμνπιηζκφο» ή «HHE» είλαη ν εμνπιηζκφο ηνπ νπνίνπ ε νξζή ιεηηνπξγία εμαξηάηαη απφ ειεθηξηθά ξεχκαηα ή ειεθηξνκαγλεηηθά πεδία θαη ν εμνπιηζκφο γηα ηελ παξαγσγή, ηε κεηαθνξά θαη ηε κέηξεζε ησλ ξεπκάησλ θαη πεδίσλ απηψλ, ν νπνίνο έρεη ζρεδηαζηεί γηα λα ιεηηνπξγεί ππφ νλνκαζηηθή ηάζε κέρξη 1000 V ελαιιαζζφκελνπ ξεχκαηνο θαη κέρξη 1500 V ζπλερνχο ξεχκαηνο (Οδεγία 2002/96/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ θνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ ζπκβνπιίνπ ηεο 27εο Ιαλνπαξίνπ 2003 ζρεηηθά κε ηα απφβιεηα ειεθηξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ). χκθσλα κε ηελ νδεγία 2002/96/ΔΚ ηα ΑΗΗΔ δηαρσξίδνληαη ζηηο παξαθάησ 10 θαηεγνξίεο: 1. Μεγάιεο νηθηαθέο ζπζθεπέο 2. Μηθξέο νηθηαθέο ζπζθεπέο 3. Δμνπιηζκφο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ 4. Καηαλαισηηθά είδε (video, hi-fi, TV) 5. Φσηηζηηθά είδε 6. Ηιεθηξηθά θαη ειεθηξνληθά εξγαιεία 7. Παηρλίδηα, εμνπιηζκφο ςπραγσγίαο θαη αζιεηηζκνχ 8. Ιαηξνηερλνινγηθέο ζπζθεπέο 9. Όξγαλα παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ 10. πζθεπέο απηφκαηεο δηαλνκήο Η Δπξσπατθή Έλσζε έρεη θαζηεξψζεη κηα εθηελή πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία γηα ηα Α.Η.Η.E. πνπ βαζίδεηαη ζηελ επζχλε ησλ παξαγσγψλ, νη νπνίνη θαινχληαη λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηε ζπιινγή, ηελ επεμεξγαζία, ηελ αλάθηεζε, θαη ηελ [5]

18 πεξηβαιινληηθά ζσζηή δηάζεζή ηνπο. Παξάιιεια, κέζσ ηεο Κνηλνηηθήο Οδεγίαο 2002/96/ΔΚ (European Commission, 2002b) επηβάιινληαη πςειά πνζνζηά επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη αλαθχθισζήο ηνπο. Σα πνζνζηά επαλαρξεζηκνπνίεζεο, αλαθχθισζεο θαη αλάθηεζεο θπκαίλνληαη απφ 50% έσο 80%, αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία εμνπιηζκνχ. πλνιηθά, ηα Α.Η.Η.E. θαηαλέκνληαη ζε 10 επηκέξνπο θαηεγνξίεο πξντφλησλ. Ο πνζνηηθφο ζηφρνο ηνπ πνζνζηνχ ζπιινγήο πνπ ζέηεη ε Κνηλνηηθή Οδεγία γηα ηα θξάηε - κέιε είλαη ηα 4 θηιά ΑΗΗΔ αλά θάηνηθν θαη έηνο (European Commission, 2002). Η πνξεία ζπγρψλεπζεο ησλ ζηφρσλ ηεο Κνηλνηηθήο Οδεγίαο 2002/96/ΔΚ ζηα θξάηε - κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θαζψο επίζεο θαη νη νξγαλσηηθέο ππνδνκέο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ζε θάζε ρψξα, δίλνληαη κε ιεπηνκέξεηα ζηηο εξγαζίεο πνπ εθδίδνληαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα απφ ηελ εηαηξεία ζπκβνχισλ Perchards, κε ηειεπηαία ηε ζρεηηθή πνπ εθδφζεθε ην 2007 (Perchards, 2007). Δπίζεο, ε θαηάζηαζε ζηα θξάηε - κέιε απνηππψλεηαη ζηε κειέηε ηνπ Institute for Prospective Technological Studies (I.P.T.S., 2006). πλνπηηθά, παξφιν πνπ παξαηεξείηαη αθφκα ζεκαληηθή πζηέξεζε, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη πξαγκαηνπνηεζεί αμηφινγε πξφνδνο πξνο ηε βηψζηκε δηαρείξηζε ηνπ εηδηθνχ ξεχκαηνο ησλ Α.Η.Η.Δ. ζηελ Δπξψπε. ε ζχγθξηζε κε ηα ζπλήζε Α..Α., ηα πξντφληα Η.Η.Δ. πεξηέρνπλ ζεκαληηθά πςειφηεξεο ζπγθεληξψζεηο βξσκίνπ, κνιχβδνπ, θαζψο θαη βαξέσλ κεηάιισλ. Υαξαθηεξηζηηθά αλαθέξεηαη φηη ζηηο κπαηαξίεο θαη ηα νινθιεξσκέλα θπθιψκαηα ησλ πξντφλησλ Η.Η.Δ. εληνπίδεηαη ην 57,5% ησλ ζπλνιηθψλ πνζνηήησλ θαδκίνπ ζηα Α..Α. Δπηπξφζζεηα, ελψ ε πεξηεθηηθφηεηα ησλ Α..Α. ζε θάδκην πεξηνξίδεηαη ζε ιηγφηεξν απφ 5 mg/kg, ζηηο κπαηαξίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηνλ Η.Η.Δ. ε αληίζηνηρε αλαινγία αλέξρεηαη ζε ηηκέο κεγαιχηεξεο απφ mg/kg (Jantz and Bilitewski, 2009). Οκνίσο, γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ ληθειίνπ, κνιχβδνπ θαη ςεπδαξγχξνπ, ε πεξηεθηηθφηεηα ησλ Α.Η.Η.Δ. είλαη ηδηαίηεξα πςειή ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα Α..Α., ελψ ην ελ ιφγσ ξεχκα είλαη ππεχζπλν γηα ην 26,2%, 14,1% θαη 27,3% ησλ ζπλνιηθψλ πνζνηήησλ ησλ παξαπάλσ βαξέσλ κεηάιισλ αληίζηνηρα ζηα Α..Α. (Jantz and Bilitewski, 2009). Η επηθηλδπλφηεηα ησλ παξαπάλσ πιηθψλ γηα ην πεξηβάιινλ εμαξηάηαη, ηφζν απφ ηελ ηνμηθφηεηά ηνπο, φζν θαη απφ ηηο πνζφηεηεο πνπ απειεπζεξψλνληαη σο απνηέιεζκα ηεο δηαρείξηζεο ησλ Α.Η.Η.Δ. ηελ πξάμε, νη πην ζνβαξνί πεξηβαιινληηθνί θίλδπλνη πξνέξρνληαη απφ πιηθά θαη εμαξηήκαηα, φπσο: (α) Πιαθέηεο ειεθηξνληθψλ θπθισκάησλ θαη πδξάξγπξνο απφ ηνλ παιηφ εμνπιηζκφ, (β) αινγνλνπνηεκέλνη επηβξαδπληέο θαχζεο ζε πιαζηηθέο ζήθεο, θαιψδηα θαη ζπζηήκαηα θαξηψλ ηππσκέλνπ θπθιψκαηνο, (γ) νζφλεο πγξψλ θξπζηάιισλ, (δ) θάδκην ζηηο κπαηαξίεο ληθειίνπ - θαδκίνπ, θαζψο θαη (ε) νμείδην ηνπ κνιχβδνπ ζηηο θαζνδηθέο ιπρλίεο (Δ..Γ.Κ.Ν.Α., 2003). Δπίζεο, ζε επεμεξγαζηέο κλήκεο εληνπίδνληαη εμαξηήκαηα πνπ [6]

19 πεξηέρνπλ νπζίεο, φπσο νμείδην ηνπ βεξπιιίνπ θαη αξζεληθφ. Καηά ηελ απνζπλαξκνιφγεζε ησλ Α.Η.Η.Δ. πξνθχπηνπλ επνκέλσο επηθίλδπλα πιηθά, ηα νπνία ρξήδνπλ ηδηαίηεξσλ κεζφδσλ επεμεξγαζίαο γηα ηελ νξζή πεξηβαιινληηθή δηάζεζή ηνπο Σο ειδικό πεύμα ηων ΑΗΗΔ ζηην Δλλάδα Νομοθεηικό πλαίζιο ηελ Διιάδα, ν Νφκνο 2939/2001 (ΦΔΚ 179 Α), ηέζεθε ζε ηζρχ ζηηο 6/8/2001 κε απψηεξν ζθνπφ ηελ (θαηά πξνηεξαηφηεηα) πξφιεςε δεκηνπξγίαο ζηεξεψλ απνβιήησλ, ηελ αλαθχθισζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο, ηελ αλάθηεζε ελέξγεηαο, θαζψο επίζεο θαη ηε ρσξίο πξνβιήκαηα ηειηθή δηάζεζή ηνπο, ζηε βάζε ηεο αξρήο «ν ξππαίλσλ πιεξψλεη». Ο ΔΟΔΓΑΠ ππάγεηαη ζηνλ έιεγρν ηνπ Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκφζησλ Έξγσλ (ΤΠΔΥΧΓΔ) θαη ζθνπφο ηνπ είλαη ν ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή πνιηηηθήο γηα ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ζπζθεπαζηψλ θαη άιισλ πξντφλησλ, άξα θαηά ζπλέπεηα θαη ησλ ΑΗΗΔ. Παξάιιεια, επηδηψθεηαη ε βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ φισλ ησλ θνξέσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηνλ θχθιν δσήο ησλ ΗΗΔ (βηνκεραλίεο/ βηνηερλίεο πνπ παξάγνπλ/ δηαζέηνπλ/ εηζάγνπλ ΗΗΔ, παξαγσγνί/ δηαθηλεηέο ΗΗΔ, θαηαλαισηέο, δηαρεηξηζηέο/ αλαθπθισηέο απνβιήησλ, νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (ΟΣΑ) θαη γεληθφηεξα ε Διιεληθή πνιηηεία). Δληνχηνηο, ν ελ ιφγσ Νφκνο δε ζέηεη πνζνηηθνχο ζηφρνπο ζηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ, εζηηάδνληαο απνθιεηζηηθά ζηηο ζπζθεπαζίεο θαη παξαπέκπνληαο ζε επαθφινπζα Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα (ΠΓ) γηα ην ζχλνιν ησλ άιισλ πξντφλησλ ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη θαη ηα είδε ΗΗΔ. Δπηπιένλ ην ΠΓ 117/04, ελζσκαηψλεη ηηο Οδεγίεο 2002/96/ΔΚ θαη 2002/95/ΔΚ ζην εζληθφ δίθαην. Χο παξαγσγφο ΗΗΔ, νξίδεηαη νπνηνδήπνηε πξφζσπν πνπ πσιεί ή θαηαζθεπάδεη αληίζηνηρν εμνπιηζκφ ή ηνλ κεηαπσιεί ή ηνλ εμάγεη ζε θξάηνο κέινο ηεο ΔΔ. Οη λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο πνπ δηέπνπλ ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ΑΗΗΔ ζπγθεληξψλνληαη παξαθάησ: Οη παξαγσγνί HHE ππνρξενχληαη λα νξγαλψλνπλ ζπζηήκαηα ή λα ζπκκεηέρνπλ ζε ζπζηήκαηα ελαιιαθηηθήο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ, αλαιακβάλνληαο ην θφζηνο ηεο ζπιινγήο, κεηαθνξάο θαη επεμεξγαζίαο ΑΗΗΔ. Οη ηειηθνί ρξήζηεο ησλ δηάθνξσλ εηδψλ ΗΗΔ έρνπλ ηελ ππνρξέσζε λα επηζηξέθνπλ ρσξίο νηθνλνκηθή επηβάξπλζε ηα ΑΗΗΔ ζε ζεκεία ζπιινγήο. Οη δηαλνκείο, θαηά ηελ παξνρή λένπ πξντφληνο, νθείινπλ κε ζρέζε έλα πξνο έλα, λα παξαιακβάλνπλ ρσξίο επηβάξπλζε ηνλ απνζπξφκελν εμνπιηζκφ, ν νπνίνο είλαη ηζνδχλακνπ ηχπνπ θαη εθπιεξψλεη ηηο ίδηεο ιεηηνπξγίεο κε ηνλ παξερφκελν εμνπιηζκφ. [7]

20 Όια ηα ζπιιεγκέλα ΑΗΗΔ, πιελ ησλ εμνπιηζκψλ πνπ επαλαρξεζηκνπνηνχληαη, νθείινπλ λα κεηαθέξνληαη ζε εγθεθξηκέλεο εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο γηα ηελ αμηνπνίεζε ηνπο (Αλησλφπνπινο θαη ζπλ., 2008) Δλληνικοί θοπείρ ανακύκλωζηρ Η εηαηξεία «Αλαθχθισζε πζθεπψλ» απνηειεί ηνλ ππεχζπλν θνξέα γηα ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ πιινγηθνχ πζηήκαηνο Δλαιιαθηηθήο Γηαρείξηζεο ησλ Απνβιήησλ Ηιεθηξηθνχ θαη Ηιεθηξνληθνχ Δμνπιηζκνχ (ΑΗΗΔ) ζηελ Διιάδα. Η εηαηξεία έρεη πξσηαξρηθή επηδίσμε ηελ επίηεπμε ησλ Δζληθψλ ηφρσλ, έηζη φπσο απηνί θαζνξίδνληαη απφ ηελ Δπξσπατθή θαη ηελ Διιεληθή λνκνζεζία. Οη εζληθνί ζηφρνη πεξηιακβάλνπλ ηε ρσξηζηή ζπιινγή ηνπιάρηζηνλ 4 kg ΑΗΗΔ νηθηαθήο πξνέιεπζεο θαηά κέζν φξν αλά θάηνηθν θαη αλά έηνο, δειαδή ζπλνιηθά γηα ηε ρψξα καο t/έηνο (Αλαθχθισζε ζπζθεπψλ ΑΔ, 2010). Η επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ γίλεηαη ζε 8 κνλάδεο επεμεξγαζίαο ζηελ Διιάδα θαη επί ηνπ παξφληνο (2011) ζε 1 ζηε Γεξκαλία (ιακπηήξεο θζνξηζκνχ). Οη κνλάδεο απηέο θαίλνληαη ζηελ Δηθφλα 2.1 Δικόνα 2.1: Κέληξα ηαμηλφκεζεο θαη κνλάδεο επεμεξγαζίαο ΑΗΗΔ ζηελ Διιάδα (Αλαθχθισζε πζθεπψλ Α.Δ, 2011) ηελ Δηθφλα 2.2 απνηππψλνληαη νη ζπκβεβιεκέλεο κε ηελ εηαηξία επηρεηξήζεηο πνπ παξάγνπλ, εηζάγνπλ θαη κεηαπσινχλ ειεθηξνληθφ εμνπιηζκφ. Παξαηεξνχκε φηη κέζα ζε 6 ρξφληα είρακε κηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 1000% ζηηο ζπκβάζεηο πξνζρψξεζεο. Αληίζηνηρα ζηελ Δηθφλα 2.3 παξνπζηάδεηαη ν αξηζκφο ησλ ζπκβεβιεκέλσλ δήκσλ ν νπνίνο απφ κφιηο 9 ην 2005 απμήζεθε ζηνπο 516. [8]

21 Δικόνα 2.2: πκβεβιεκέλεο επηρεηξήζεηο κε ηελ Αλαθχθισζε πζθεπψλ Α.Δ πνπ παξάγνπλ, εηζάγνπλ θαη κεηαπσινχλ ειεθηξνληθφ εμνπιηζκφ Δικόνα 2.3: Αξηζκφο ζπκβεβιεκέλσλ δήκσλ κε ηελ Αλαθχθισζε πζθεπψλ Α.Δ Δικόνα 2.4: πλνιηθή πνζφηεηα ΑΗΗΔ πνπ ζπιιέρζεθε ηελ πεληαεηία ηελ Δηθφλα 2.4 θαίλεηαη ε ζπλνιηθή πνζφηεηα ΑΗΗΔ πνπ ζπιιέρζεθε ηελ πεληαεηία Παξαηεξείηαη πσο ην 2010 ζεκεηψζεθε κείσζε ζε ζρέζε κε [9]

22 ηελ πνζφηεηα ηνπ Απηφ νθείιεηαη θαηά πξψην ιφγν ζηελ δχζθνιε νηθνλνκηθή ζπγθπξία ηεο ρψξαο πνπ κείσζε ηελ θαηαλάισζε θαη αγνξά ΗΗΔ θαη θαηά δεχηεξν ιφγν ην γεγνλφο φηη ην θεξδνζθνπηθφ θφζηνο ζπιινγήο κέζσ εκπφξσλ scrap θαη ε παξάλνκε δηαθίλεζε ζηδεξνχρσλ ΑΗΗΔ πξνο ηηο ραιπβνπξγηθέο, απμάλεη ζεκαληηθά ην θφζηνο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ θαη εκπνδίδεη ηελ αλάπηπμε ηεο αλαθχθισζεο ζην κέγηζην βαζκφ. Υάξε ζηε δηαξθή αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ ζπιινγήο ζήκεξα θαιχπηνληαη νη πεξηζζφηεξεο Πεξηθέξεηεο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο ζην ζέκα ησλ ΑΗΗΔ. Οη Πεξηθέξεηεο κε ηε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ζηε ζπιινγή είλαη ε Αηηηθή, ε Κεληξηθή Μαθεδνλία θαη ε Πειινπφλεζνο. ηελ Δηθφλα 2.5 θαίλεηαη ε θαηαλνκή ζπιινγήο αλά πεξηθέξεηα ζε ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ. Παξαηεξνχκε πσο ζηελ Πεξηθέξεηα Αηηηθήο ε ζπιινγή είλαη αλαινγηθά κεγαιχηεξε ζε ζρέζε κε ηνλ πιεζπζκφ θάηη ην νπνίν δελ ππάξρεη ζε θάπνηα άιιε Πεξηθέξεηα ηεο Διιάδαο Δικόνα 2.5:Καηαλνκή ζπιινγήο αλά πεξηθέξεηα ζε ζρέζε κε ηελ θαηαλνκή πιεζπζκνχ (Αλαθχθισζε πζθεπψλ Α.Δ) Σν 61% ηεο ζπιινγήο πξνέξρεηαη απφ ςπγεία θαη άιιεο ιεπθέο ζπζθεπέο. Όπσο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 2.6 ην 2010 απμήζεθε ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ ζπζθεπψλ πιεξνθνξηθήο θαη ηειενξάζεσλ [10]

23 Δικόνα 2.6: πιινγή αλά θαηεγνξία ΑΗΗΔ γηα ηα ρξφληα ηελ Δηθφλα 2.7 παξνπζηάδεηαη ν ζπληειεζηήο αμηνπνίεζεο αλά θαηεγνξία ΑΗΗΔ φπσο απηέο νξίζηεθαλ παξαπάλσ γηα ην Ο κηθξφο ζπληειεζηήο αμηνπνίεζεο ηεο θαηεγνξίαο 7 νθείιεηαη ζηε κεγάιε ζπκκεηνρή παηρληδνκεραλψλ πνπ παξνπζηάδνπλ εμαηξεηηθά κηθξφ πνζνζηφ αλαθχθισζεο. Δικόνα 2.7: πληειεζηήο αμηνπνίεζεο ΑΗΗΔ γηα ην έηνο 2010 (Αλαθχθισζε ζπζθεπψλ ΑΔ) [11]

24 Ποζοηική Ανάλςζη ζςλλεγόμενων ΑΗΗΔ ζηον ελληνικό σώπο Όπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 2.1 ην ζηδεξνχρν θιάζκα πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε κεραληθή επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ είλαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ παξαγφκελσλ θιαζκάησλ. Πίνακαρ 2.1: Αλάιπζε παξαγφκελσλ πιηθψλ αλά θαηεγνξία (Αλαθχθισζε ζπζθεπψλ ΑΔ). Καηεγνξία ΑΗΗΔ ηδεξνχρν Κιάζκα (t) Με ηδεξνχρν Κιάζκα (t) Γπαιί (t) Πιαζηηθφ (t) H/M κέξε (t) Λνηπά (t) 1 58,30% 5,10% 0,60% 7% 12,50% 16,60% 2 25,70% 6,80% 0,80% 29,80% 11,70% 25,35% 3 33% 3,80% 12,80% 18% 11,40% 20,80% 4 13,10% 1,40% 36,60% 13% 3,80% 32% 5 17,30% 15,90% 51,60% 3,90% 2,30% 8,90% 6 30,60% 11,90% - 5,40% 40% 12,20% 7 19,70% 1,80% 11,30% 13,50% 1,30% 52,50% 8 34,40% 35% 0% 4% 13,80% 12,70% 9 53,30% 0,90% 0,00% 24,50% 8,30% 13,10% 10 44,50% 3,60% 0,10% 11,50% 39,80% 10,50% ΤΝΟΛΟ 45,50% 4,50% 8,30% 10,60% 10,90% 20,10% Πίνακαρ 2.2: Αλάιπζε αλαθηεζέλησλ πιηθψλ ζην ζχλνιν ηεο δηαρείξηζεο (έηνο αλαθνξάο 2010) (Αλαθχθισζε ζπζθεπψλ ΑΔ) Καηεγνξία ΑΗΗΔ ηδεξνχρν θιάζκα Με ζηδεξνχρν θιάζκα Γπαιί Πιαζηηθφ Η/Μ Μέξε Λνηπά 1 80,90% 72,20% 4.2% 41.57% 72.2% 51.9% % 6,40% 0.4% 11.8% 4.5% 5,35% % 13,00% 23.7% 26.1% 16.1% 15,90% 4 4.5% 4,80% 69.5% 19.2% 5.50% 25% 5 0,10% 0,90% 1.5% 0.1% 0.1% 0,10% 6 0.1% 0,30% - 0.1% 0.5% 0,10% 7 0.2% 0,20% 0.7% 0.7% 0.1% 1,40% 8 0.2% 2,10% 0% 0.1% 0.3% 0,20% 9 0.1% 0,00% 0,00% 0.2% 0.1% 0,10% % 0,20% 0,00% 0.3% 0.7% 0,10% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία πξνθχπηνπλ δηαθνξεηηθά θιάζκαηα. Οη κεγάιεο νηθηαθέο ζπζθεπέο είλαη ε θαηεγνξία κε ηελ πςειφηεξε πεξηεθηηθφηεηα ζε ζίδεξν θαη αθνινπζνχλ ηα φξγαλα παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ (θαη. 9), ελψ απφ ηα [12]

25 ηαηξνηερλνινγηθά πξνθχπηνπλ θπξίσο κέηαιια. Σν γπαιί πξνθχπηεη θπξίσο απφ ηελ απνξξχπαλζε ησλ νζνλψλ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. ηνλ Πίλαθα 2.2 θαίλνληαη ην πνζνζηφ ησλ αλαθηψκελσλ πιηθψλ ζην ζχλνιν ηεο δηαρείξηζεο γηα θάζε θαηεγνξία γηα ην έηνο Αναθεώπηζη Δςπωπαϊκήρ οδηγίαρ για ηα ΑΗΗΔ Διζαγωγή Σν Ννέκβξην ηνπ 2010 δηαβάζηεθε γηα πξψηε θνξά ε πξφηαζε γηα αλαζεψξεζε ηεο νδεγίαο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ (2002/96/EC) ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Η λέα νδεγία ζα είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο γηα ηνπο θαηαζθεπαζηέο ΗΗΔ πνπ ζα πσινχλ ηα πξντφληα ηνπο ζηελ ΔΔ. ηηο 8 επηεκβξίνπ 2010 ην Δπξσπατθφ θνηλνβνχιην γηα ην πεξηβάιινλ ηε δεκφζηα πγεία θαη ηελ αζθάιεηα ηξνθίκσλ δεκνζίεπζε ηελ ηειηθή πξφηαζε κε ηηο αιιαγέο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ ζηελ ήδε αλαζεσξεκέλε νδεγία ηεο 3/12/2008 γηα ηα ΑΗΗΔ. Η επηηξνπή πξφηεηλε φηη ζηα ΑΗΗΔ εληάζζνληαη φιεο νη ζπζθεπέο εθηφο απφ: Μεγάιεο ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο Μεγάια βηνκεραληθά εξγαιεία Με νδηθά θηλεηά κεραλήκαηα πνπ πξννξίδνληαη απνθιεηζηηθά γηα επαγγεικαηηθέο ρξήζεηο Μέζα κεηαθνξάο Φσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα θαη ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο ςλλογή ΗΗΔ ρεηηθά κε ηε ζπιινγή ησλ πξντφλησλ ΗΗΔ, ε αλαθνξά ηεο ΔΔ επηζεκαίλεη φηη απηνχ ηνπ είδνπο ν εμνπιηζκφο πεξηιακβάλεηαη ζηνπο ζηφρνπο ζπιινγήο, σζηφζν κηθξά ΑΗΗΔ φπσο πρ ηα θηλεηά ζα πξέπεη λα απνηεινχλ μερσξηζηφ ξεχκα θαη λα ζπιιέγνληαη ρσξηζηά θαη φρη λα αλακηγλχνληαη κε νγθψδε νηθηαθά ΑΗΗΔ. Δπίζεο, εμνπιηζκφο ν νπνίνο δελ έρεη ππνζηεί επεμεξγαζία δελ είλαη δπλαηφ λα δηαηίζεηαη γηα ηαθή ή απνηέθξσζε Μηα ηέηνηα δηάηαμε θξίλεηαη αλαγθαία θαζψο ηα ηειεπηαία ρξφληα ηέηνηεο κηθξέο ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο δηαηίζεληαη ζαλ ΑΑ ιφγσ ηνπ κηθξνχ ηνπο κεγέζνπο. Η αλαθνξά επίζεο δηαζθαιίδεη φηη γηα λα κεγηζηνπνηεζεί ε επαλαρξεζηκνπνίεζε νιφθιεξσλ ζπζθεπψλ, ηα θξάηε κέιε νθείινπλ λα εθαξκφζνπλ ζρήκαηα πνπ ζα πεξηιακβάλνπλ ην δηαρσξηζκφ ελ δπλάκεη επαλαρξεζηκνπνηήζηκσλ ζπζθεπψλ απφ ην ζεκείν ζπιινγήο πξηλ αθφκε απηά κεηαθεξζνχλ γηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζία [13]

26 2.3.3 ηόσοι ζςλλογήρ Η επηηξνπή θαιείηαη λα βεβαηψζεη φηη κέρξη ην 2016 θαη ειάρηζην 85% απφ ηα ΑΗΗΔ πνπ παξάγνληαη ζε θάζε ρψξα-κέινο ζα ζπιιέγεηαη. ηφρνο επίζεο είλαη κέρξη ην 2012 θάζε θξάηνο κέινο λα ζπιιέγεη ηνπιάρηζηνλ 4 kg ΑΗΗΔ αλά θάηνηθν ή ίδην πνζνζηφ κε απηφ πνπ ε ίδηα ρψξα ζπλέιεμε ην 2010, εθφζνλ απηφ ππήξμε κεγαιχηεξν. Σα Κξάηε-Μέιε νθείινπλ λα δηαζθαιίζνπλ φηη ν αξηζκφο ζπιιεγφκελσλ ΑΗΗΔ απμάλεηαη ρξφλν κε ην ρξφλν γηα ηα ρξφληα Σα Κξάηε Μέιε νθείινπλ λα ζεζπίζνπλ αθφκε πην αηζηφδνμνπο ζηφρνπο ζπιινγήο θαη λα ηνπο θαηαζέζνπλ ζηελ Δπηηξνπή Γηα λα επηηεπρζεί ν ειάρηζηνο ζηφρνο ζπιινγήο ε Δπηηξνπή ζπζηήλεη ζηα Κξάηε Μέιε λα παξέρεη ζε ηαθηηθή βάζε πιεξνθνξίεο φζνλ αθνξά ηα εμήο ζέκαηα: Όγθνο ησλ ΑΗΗΔ πνπ ζηάιζεθε γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη απηφ πνπ πήγε γηα αλαθχθισζε Όγθνο ησλ ΑΗΗΔ πνπ ζπγθεληξψζεθε ζηα ζεκεία ζπιινγήο Όγθνο ησλ ΑΗΗΔ πνπ ζπγθεληξψζεθε ζηνπο δηαλνκείο Όγθνο ησλ ΑΗΗΔ πνπ ζπγθεληξψζεθε απφ παξαγσγνχο ή ηξίηνπο Όγθνο ησλ ΑΗΗΔ πνπ ζπγθεληξψζεθε κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ηόσοι ανάκηηζηρ Η έθζεζε είλαη ηδηαίηεξα αθξηβήο ζηνπο ζηφρνπο ζπιινγήο. Πξνηείλεη φηη ζα πξαγκαηνπνηείηαη εηδηθή δηαινγή, αλαθχθισζε θαη πξνεηνηκαζία γηα ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε. Γηα παξάδεηγκα, αλαθνξηθά κε ηελ θαηεγνξία 2 - νζφλεο θαη κφληηνξ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηειενξάζεσλ θαη ςεθηαθψλ ειεθηξνληθψλ θνξληδψλ) - ην 80% πξέπεη λα ζπιιέγεηαη, ην 65% λα αλαθπθιψλεηαη θαη έλα 5% λα επαλαρξεζηκνπνηείηαη. Αλαθνξηθά κε ηελ θαηεγνξία 5 - κηθξά ΑΗΗΔ ην 75% πξέπεη λα αλαθηάηαη, 50% λα αλαθπθιψλεηαη θαη 5% λα επαλαρξεζηκνπνηείηαη. Γηα ηελ θαηεγνξία 6 - ζπζθεπέο ηειεπηθνηλσλίαο, θηλεηά, laptop, εθηππσηέο ππνινγηζηέο ηζέπεο, radio-cd, βηληενπξνβνιείο 85% πξέπεη λα αλαθηάηαη, 75% πξέπεη λα αλαθπθιψλεηαη θαη 5% λα επαλαρξεζηκνπνηείηαη Παπάνομη διάθεζη ΑΗΗΔ Η έθζεζε πξνηείλεη φηη νη πνζφηεηεο ΑΗΗΔ πνπ εμάγνληαη εθηφο ΔΔ ππφ ηελ Οδεγία 1013/2006/EC ζα κεηξάλε κφλν πξνο εθπιήξσζε ησλ ζηφρσλ κφλν αλ ν εμαγσγέαο κπνξεί λα απνδείμεη κε αδηάζεηζηα ζηνηρεία πξηλ ηελ εμαγσγή φηη ε αλάθηεζε θαη ε πξνεηνηκαζία γηα αλαθχθισζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ ΑΗΗΔ ζα ιάβεη ρψξα ζε ζπλζήθεο ίδηεο κε απηέο πνπ πξνβιέπεη ε νδεγία. Μεηά ηελ αλάθηεζε, αλαθχθισζε, επαλαρξεζηκνπνίεζε ηα ζηνηρεία απηά πξέπεη λα επαιεζεπζνχλ. Οη δηαηάμεηο απηέο σο ηξφπνο δηαζθάιηζεο φηη νη εμαγσγείο δε ζα δειψλνπλ εμαγσγή [14]

27 ΑΗΗΔ γηα επηζθεπή θαη ζπληήξεζε, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ζρεδηάδνπλ ηελ παξάλνκε απφζεζή ηνπο ζε ηξίηεο ρψξεο Τποσπεώζειρ παπαγωγών Πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε ζπιινγή ησλ ΑΗΗΔ, ε έθζεζε ζπζηήλεη ζηα Κξάηε Μέιε φπνπ είλαη δπλαηφ νηθνλνκηθνί πφξνη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο αλαθχθισζεο ζχκθσλα κε ην ζχζηεκα «ν ξππαίλσλ πιεξψλεη». Έηζη ζα πξέπεη κε ηελ αγνξά λένπ εμνπιηζκνχ λα ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηελ ηηκή έλα πνζφ γηα ηελ επεμεξγαζία ηνπ ζην ηέινο ηεο δσήο ηνπ. Σν πνζφ απηφ ζα πξέπεη λα ζπκπεξηιακβάλεη ηελ ζπιινγή ησλ ΑΗΗΔ απφ ηα λνηθνθπξηά θαζψο θαη ηα έμνδα ηεο ελεκεξσηηθήο εθζηξαηείαο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ. [15]

28 [16]

29 3. ΑΝΑΛΤΗ ΣΟΙΥΔΙΩΝ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ ΣΗ ΑΝΑΚΤΚΛΩΗ ΑΗΗΔ 3.1. Ολοκληπωμένη διασείπιζη ΑΗΗΔ Διζαγωγή Οινθιεξσκέλε δηαρείξηζε απνηεινχλ νη εξγαζίεο ζπιινγήο, κεηαθνξάο, πξνζσξηλήο απνζήθεπζεο, επαλαρξεζηκνπνίεζεο, αμηνπνίεζεο θαη αλαθχθισζεο ησλ ΑΗΗΔ θαη ησλ θαηαζθεπαζηηθψλ ηνπο ζηνηρείσλ, ψζηε κεηά ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ή επεμεξγαζία ηνπο αληίζηνηρα, είηε λα επηζηξαθνχλ ζην ξεχκα αγνξάο- ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε (Υξηζηνθνξίδνπ, 2008), είηε λα νδεγεζνχλ αθίλδπλα ζε θάπνην ρψξν ηειηθήο δηάζεζεο. Η νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ΑΗΗΔ ζηελ νπζία μεθηλά απφ ην ζεκείν θαηαζθεπήο ηεο ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο πξσηαξρηθψο κε ρξήζε αλαθπθιψζηκσλ πιηθψλ ή πιηθψλ πνπ κπνξνχλ εχθνια λα αλαθηεζνχλ. ηε ζπλέρεηα, ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακαηίδεη ε ζσζηή ελεκέξσζε ησλ θαηαλαισηψλ. Η απνηειεζκαηηθή αλαθχθισζε ΑΗΗΔ πξνυπνζέηεη φηη νη θαηαλαισηέο ζα έρνπλ εχθνιε πξφζβαζε ζε πξνγξάκκαηα αλαθχθισζεο. Απηφ ζεκαίλεη φηη πξέπεη λα μέξνπλ πνπ ζα πάλε ηηο ειεθηξνληθέο ηνπο ζπζθεπέο φηαλ απηέο αρξεζηεπηνχλ (Kang, 2005). Σα ζεκεία ζπιινγήο είλαη ζηελ νπζία ζεκεία πξνζσξηλήο απνζήθεπζεο. Η δηαθήκηζε πξνγξακκάησλ αλαθχθισζεο ζπζθεπψλ είλαη απαξαίηεην λα πεξηιακβάλεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε α) ηα ζεκεία ζπιινγήο ΑΗΗΔ β) ηηο ζπζθεπέο πνπ κπνξνχλ λα αλαθπθισζνχλ θαη γ) ηελ ψξα ζπιινγήο, εθφζνλ πξφθεηηαη γηα πξφγξακκα αλαθχθισζεο απφ θάπνην θνξέα ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (Kang, 2005). Σίζεηαη ινηπφλ ην ζέκα ηεο πεξηβαιινληηθήο θαηαλαισηηθήο ζπκπεξηθνξάο, αιιά θαη απηφ ηεο επζχλεο ηνπ παξαγσγνχ θαη ηεο πνιηηηθήο ηνπ πξντφληνο, φπσο πεξηγξάθεηαη παξαθάησ. Σειηθψο, απηφ πνπ ελδηαθέξεη ζε έλα πξφγξακκα νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ είλαη ε εχξεζε ηνπ ζεκείνπ ηνκήο ηνπ νηθνλνκηθνχ νθέινπο, κε ηελ πεξηβαιινληηθή δηάζηαζε ηνπ πξντφληνο θαη θπζηθά κε ηελ εθαξκνγή ηεο θνηλσληθήο επζχλεο ηεο θαηαζθεπάζηξηαο εηαηξίαο (Mousiopoulos, 2009). Απαηηείηαη ινηπφλ απφ ηε κηα εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ δηαρείξηζεο, απφ ηελ άιιε λνκνζεηηθέο κεηαξξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ζην γεληθφηεξν νηθνλνκηθφ δήηεκα ηεο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ φπσο θαη ηε γεληθφηεξε νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηέηνηνπ είδνπο πξαθηηθψλ. ηελ Δηθφλα 3.1 απνηππψλεηαη ν νινθιεξσκέλνο θχθινο δσήο ΗΗΔ θαζψο θαη ηα δηάθνξα ζπζηήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δηαρείξηζή ηνπο. [17]

30 Επιζηροθή από παραγφγό Επιζηροθή από έμπορο Παραγφγή ΗΗΕ Πώληζη ΗΗΕ Φρήζη ΗΗΕ Γενιά ΑΗΗΕ Διατείριζη ΑΗΗΕ Τελική διάθεζη ΑΗΗΕ επανατρηζιμοποίηζη Προχόνηα/Απόβληηα Αποθήκεσζη Σύζηημα Διατείριζης ΑΗΗΕ Δικόνα 3.1: Οινθιεξσκέλνο θχθινο δσήο ΗΗΔ (Burcea et al., 2010) Πεπιβαλλονηική εςθύνη καηαζκεςαζηών πολιηική πποϊόνηορ Τηνζεηψληαο πεξηβαιινληηθά ππεχζπλε ζπκπεξηθνξά, νη ζρεδηαζηέο, θαηαζθεπαζηέο αθφκα θαη νη πξνκεζεπηέο ελφο ειεθηξνληθνχ πξντφληνο αλαιακβάλνπλ ηελ επζχλε θαη πξάηηνπλ ηηο απαξαίηεηεο ελέξγεηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζπλεπεηψλ ησλ ζπζθεπψλ ηνπο ζε φιε ηε δηάξθεηα δσήο ηνπο. Απηφ ζεκαίλεη α) φηη επηιέγνληαη αλαθπθιψζηκα πιηθά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο κε ζηφρν ηελ κειινληηθή επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο κεηά ην ηέινο ηνπ θχθινπ δσήο ηνπ πξντφληνο, β) ειαρηζηνπνηνχληαη νη επηπηψζεηο ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ζην πεξηβάιινλ κε ρξήζε θαηάιιεισλ ζρεκάησλ αληηξχπαλζεο θαη γ) ειαρηζηνπνηνχληαη νη επηπηψζεηο απφ ηε ρξήζε ηνπ ΗΗΔ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ θαζψο θαη κεηά απφ απηήλ (ηειηθή δηάζεζε). Οη θαηαζθεπαζηέο απνδέρνληαη ηελ πεξηβαιινληηθή επζχλε φηαλ ζρεδηάδνπλ πξντφληα κε ειάρηζηεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ θχθινπ δσήο ηνπο, αθφκε θη αλ θακηά θνξά απηφ ζπλεπάγεηαη έθπησζε ζηελ ειθπζηηθφηεηα ηνπο (Sander et al., 2007) Γιαθέζιμερ ηεσνικέρ διασείπιζηρ Όπσο πξνθχπηεη απφ ηελ ηππηθή ζχζηαζε ησλ ΑΗΗΔ, γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ην ζπγθεθξηκέλν ξεχκα απνβιήησλ απνηειεί έλα ηδηαίηεξα πνιχπινθν κίγκα πιηθψλ θαη θαηαζθεπαζηηθψλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία αθελφο έρνπλ ζεκαληηθή ππνιεηπφκελε αμία, αθεηέξνπ παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθή επηθηλδπλφηεηα γηα ην πεξηβάιινλ. Δπνκέλσο, ε ηειηθή ηνπ δηάζεζε θαη δηαρείξηζε ρξήδεη ηδηαίηεξεο θξνληίδαο απφ ηελ πιεπξά ηνπ θνξέα πνπ θαιείηαη λα ηελ αλαιάβεη. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο δηαρείξηζεο ησλ πξντφλησλ Η.Η.Δ. ζην ηέινο ηεο σθέιηκήο ηνπο δσήο, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ζπλχπαξμε δηαθφξσλ κεζφδσλ ηειηθήο δηαρείξηζήο ηνπο, θαζψο θαη ε πηνζέηεζε κηαο νινθιεξσκέλεο ηέηνηαο ζηξαηεγηθήο, ε νπνία είλαη απαξαίηεην λα πεξηιακβάλεη ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ πξντφλησλ, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ, ηελ αλαθχθισζε κε ζθνπφ ηελ αλάθηεζε πιηθψλ, ηε ζεξκηθή επεμεξγαζία κε ζθνπφ ηελ αλάθηεζε [18]

31 ελέξγεηαο, αιιά αθφκα θαη ηελ πγεηνλνκηθή ηαθή γηα ηελ ηειηθή -αζθαιή- δηάζεζε ησλ ππνιεηκκάησλ ησλ παξαπάλσ δηεξγαζηψλ (Αρίιιαο, 2009). Δηδηθά φζνλ αθνξά ζηελ αλάθηεζε πιηθψλ θαη ελέξγεηαο απφ ηα ΑΗΗΔ., ζηελ Δηθφλα 3.2 παξνπζηάδεηαη ε αιιεινπρία ησλ εξγαζηψλ πνπ αθνινπζείηαη ζηελ πξάμε. ε πξψην ζηάδην πξαγκαηνπνηείηαη ν δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηα ζηδεξνχρα θαη κε ζηδεξνχρα κέηαιια -φπσο γηα παξάδεηγκα ν ραιθφο θαη ην αινπκίλην πνπ βξίζθνληαη ζε ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ζηα ΑΗΗΔ - θαη ηα δχν ξεχκαηα νδεγνχληαη πξνο αλαθχθισζε. Σα ππνιείκκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνλ παξαπάλσ δηαρσξηζκφ, καδί κε ηηο ζεκαληηθέο επίζεο πνζφηεηεο ησλ πιαζηηθψλ πνπ δελ είλαη δπλαηφ λα αλαθπθισζνχλ, κπνξνχλ λα νδεγεζνχλ είηε ζε ΥΤΣΑ, είηε ζε κία ζχγρξνλε Μνλάδα Θεξκηθήο Δπεμεξγαζίαο (ΜΘΔ) γηα ηελ αλάθηεζε πνζνηήησλ ελέξγεηαο. Δικόνα 3.2:ηάδηα αλάθηεζεο πιηθψλ απφ ηα Α.Η.Η.Δ Δπαλαρξεζηκνπνίεζε πιηθψλ Δπαλαρξεζηκνπνίεζε είλαη ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία έλα πξντφλ ρξεζηκνπνηείηαη εθ λένπ γηα ηνλ ίδην ή παξφκνην ζθνπφ γηα ηνλ νπνίν είρε αξρηθά θαηαζθεπαζηεί, ρξεζηκνπνηψληαο ην αξρηθφ ηνπ ζρήκα. Η επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ πξντφλησλ Η.Η.Δ. φηαλ απηά θηάζνπλ ζην ηέινο ηεο σθέιηκήο ηνπο δσήο, γεληθά ζεσξείηαη ηεξαξρηθά σο πξψηε πξνηεξαηφηεηα ζε έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο [19]

32 Α.Η.Η.Δ. (Brüning et al., 2009). Κχξην ζηφρν ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξαθηηθήο απνηειεί ε φζν ην δπλαηφλ κεγαιχηεξε επηκήθπλζε ηεο δηάξθεηαο δσήο ελφο πξντφληνο, κεηψλνληαο έηζη ην κέζν θνξηίν κε ην νπνίν επηβαξχλεη ην πεξηβάιινλ. Η επαλαρξεζηκνπνίεζε είλαη δπλαηφ λα πξαγκαηνπνηεζεί είηε κε επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ πξντφληνο σο έρεη, είηε κέζσ επηζθεπήο θαη αλακφξθσζήο ηνπ. Δπίζεο, γηα ηελ πεξίπησζε πνπ δελ είλαη εθηθηή ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ελφο πξντφληνο σο έρεη, ηφηε ζα πξέπεη λα εμεηάδεηαη ε απνζπλαξκνιφγεζή ηνπ θαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε επηκέξνπο ηκεκάησλ ή αθφκα θαη εμαξηεκάησλ ηνπ (Αρίιιαο, 2009). Η επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη ηειηθψο επαλαπψιεζε ζηφρν έρεη λα επαλαθέξεη ην πξντφλ απηνχζην ζην ξεχκα ηεο αγνξάο. Πνιιά πξντφληα πνπ είλαη άρξεζηα γηα θάπνηνλ, κπνξεί λα είλαη ρξήζηκα γηα άιινλ. Πνιιέο εηαηξείεο ζηελ Δπξψπε έρνπλ σο αληηθείκελν ηε ζπιινγή θαη επαλαπψιεζε. Η επαλαρξεζηκνπνίεζε ζηφρν έρεη ηελ επαλαπξνψζεζε ζηελ αγνξά νπνησλδήπνηε εμαξηεκάησλ πνπ ε ιεηηνπξγία ηνπο είλαη ηθαλνπνηεηηθή. Πνιινί θνξείο ζπιιέγνπλ, ειέγρνπλ ην πιηθφ θαη ηα ζθάξηα ηεκάρηα ζηέιλνληαη γηα αλαθχθισζε, ελψ ηα «πγηή» πσινχληαη κφλα ηνπο ή ηαηξηάδνπλ κε άιια γηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλα λέν πξντφλ. απηήλ ηελ θαηεγνξία δελ ιακβάλεη ρψξα επηζθεπή, δειαδή φηη ιεηηνπξγεί κφλν ρξεζηκνπνηείηαη, ηα ζθάξηα απνξξίπηνληαη. Σν πξνθαλέο θαη βαζηθφ πιενλέθηεκα ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο ΗΗΔ, φηαλ είλαη δπλαηφ, πέξα απφ ηε κείσζε ηνπ φγθνπ ησλ απνξξηκκάησλ είλαη ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. ηελ νπζία δειαδή κε ηελ κέζνδν ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο νη δχν βαζηθνί ζηφρνη ηεο νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ, ε κείσζε ηνπ φγθνπ ησλ απνξξηκκάησλ θαη ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο επηηπγράλνληαη ζην κέγηζην βαζκφ (Truttman et al., 2006). Παξφηη είλαη πξνθαλέο πσο ν βαζκφο απφδνζεο κηαο ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο κεηψλεηαη κε ην ρξφλν ην πιενλέθηεκα απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηεο ειεθηξηθήο ζπζθεπήο φζν πεξηζζφηεξν είλαη δπλαηφλ είλαη ζπγθξηηηθά πνιχ κεγάιν (Kotu, 2007). Δπηπιένλ, δελ επέξρεηαη θάπνηα αιιαγή ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζπζθεπήο, πξάγκα πνπ κεηψλεη ζεκαληηθά ην θφζηνο επεμεξγαζίαο. ηελ Δηθφλα 3.3 θαίλνληαη ηα φξηα ζηα νπνία ε επαλαρξεζηκνπνίεζε πιηθψλ απνθηά λφεκα. Όπσο εχθνια δηαθξίλεη θαλείο ε νηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή ζθνπηά παίδνπλ ηνλ ζπνπδαηφηεξν ξφιν ζηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε. [20]

33 Δικόνα 3.3: ηξαηεγηθή-ζθνπηέο γηα ηελ παξαγσγή ΗΗΔ (Brυnning, 2008) Αλαθχθισζε ΑΗΗΔ Η αλαθχθισζε ΑΗΗΔ απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν βήκα ζηε δηαρείξηζε ΗΗΔ κεηά ην ηέινο δσήο ηνπο (He et al., 2007). Η κεγηζηνπνίεζε ηεο αλάθηεζεο πιηθψλ θαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ ηειηθνχ φγθνπ δηάζεζεο εμαξηψληαη απφ ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε δηαδηθαζία ηεο αλαθχθισζεο. Με ηε ζπζηεκαηηθή αθαίξεζε ησλ πνιχηηκσλ κεηάιισλ, απφ κηα ζπζθεπή, νη ηερληθέο αλάθηεζεο πνιχηηκσλ κεηάιισλ φπσο ε πδξνκεηαιινπξγία θαη ε ππξνκεηαιινπξγία, εθαξκφδνληαη θαηά θφξνλ. Απφ ηελ άιιε, ε κεραληθή αλαθχθισζε (ή απιά αλαθχθισζε) ΑΗΗΔ εμαηηίαο ηνπ φηη πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία κε ζπληξηπηηθά πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα, πξνηηκάηαη γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο. πγθξηηηθά κε ηεο πδξνκεηαιινπξγία θαη ηελ ππξνκεηαιινπξγία κε ηελ αλαθχθισζε επηηπγράλεηαη πιήξεο αλάθηεζε κεηάιισλ αιιά θαη πιαζηηθψλ (He et al., 2007). ηελ Δηθφλα 3.4 παξνπζηάδεηαη ην αλαιπηηθφ δηάγξακκα ξνήο γηα ηελ αλαθχθισζε κηαο ειεθηξηθήο-ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο. Αθνχ ηα ΑΗΗΔ εηζέιζνπλ ζην ρψξν επεμεξγαζίαο, αξρηθά δπγίδνληαη θαη ζηε ζπλέρεηα αθνχ απνξππαίλνληαη γηα απνκάθξπλζε ησλ επηθίλδπλσλ απνβιήησλ, μεθηλάεη ε δηαδηθαζία ηεο αλαθχθισζεο. Αξρηθά ηα ΑΗΗΔ ηεκαρίδνληαη ελψ ζηε ζπλέρεηα δηαρσξίδνληαη ηα ζηδεξνχρα, ηα κε ζηδεξνχρα θαη ηα πιαζηηθά. [21]

34 Δικόνα 3.4: Απινπνηεκέλν δηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ Οη κέζνδνη επεμεξγαζίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλαθχθισζε ησλ Α.Η.Η.Δ. ηαμηλνκνχληαη ζε ηξεηο βαζηθέο θαηεγνξίεο: α) απνζπλαξκνιφγεζε, β) ηεκαρηζκφοδηαρσξηζκφο, γ) κεηαιινπξγηθή επεμεξγαζία Θεξκηθή επεμεξγαζία ΑΗΗΔ Σα ΑΗΗΔ, καδί κε ηα ππνιείκκαηα απφ ηηο δηαδηθαζίεο αλαθχθισζεο ησλ ΑΗΗΔ, κπνξνχλ λα νδεγεζνχλ γηα ζεξκηθή επεμεξγαζία γηα λα αλαθηεζεί ελέξγεηα ή λα κεησζεί ν φγθνο ηνπο. Η ζεξκηθή επεμεξγαζία είλαη ζρεηηθά παξάδνμεο θχζεο, θαζψο κεηψλεη ηελ ηνμηθή ή επηθίλδπλε δξαζηηθφηεηα κεξηθψλ νπζηψλ, ελψ απμάλεη ηελ ηνμηθή ή επηθίλδπλε δπλαηφηεηα άιισλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην πνιπβηλπινρισξίδην ή γλσζηφηεξν σο PVC (Wilkinson et al., 2001). Με ηε ζεξκηθή επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ ζπγθεληξψλνληαη νπζίεο-φπσο ν κφιπβδνο-ζηα ππνιείκκαηα γηα ηελ αλάθηεζε ή ηελ πεξαηηέξσ δηαρείξηζή ηνπο, φκσο παξάιιεια δηαζθνξπίδνληαη άιιεο ηνμηθέο ή επηθίλδπλεο νπζίεο ζην πεξηβάιινλ. Δπίζεο, εθπνκπέο ηνμηθψλ ή επηθίλδπλσλ αεξίσλ απνδίδνληαη ζπρλά ζηε ζεξκηθή επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ (The Association of Cities and Regions for Recycling, 2003). Σα παξαδείγκαηα ηα νπνία ζπλαληψληαη ζπρλφηεξα ζηε βηβιηνγξαθία πεξηιακβάλνπλ εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ πδξαξγχξνπ θαη ην πην πξφζθαηα ηεθκεξησκέλν πξφβιεκα ησλ εθπνκπψλ δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ φηαλ απνηεθξψλνληαη ηα πιαζηηθά πνπ πεξηέρνπλ αινγφλα (ην βξψκην θαη ην ριψξην είλαη δχν απφ ηα πην θνηλά αινγφλα πνπ ελζσκαηψλνληαη ζην πιαζηηθφ) (Five Winds International, 2001). [22]

35 ε αξθεηέο απφ ηηο ρψξεο ηνπ Οξγαληζκνχ γηα ηελ Οηθνλνκηθή πλεξγαζία θαη Αλάπηπμε (ΟΟΑ) ε απνηέθξσζε ησλ ΑΗΗΔ έρεη απαγνξεπηεί, γηα ην ιφγν φηη ε αλαθχθισζε επηιέγεηαη σο ε επλντθφηεξε επηινγή δηαρείξηζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ξεχκαηνο ησλ απνβιήησλ. Παξφια απηά, κεηά ηελ εθαξκνγή κεζφδσλ αλαθχθισζεο ζηα ελ αρξεζηία πξντφληα ΗΗΔ, ε απνηέθξσζε ζηνηρείσλ πνπ δελ είλαη δπλαηφλ λα αλαθπθισζνχλ ζεσξείηαη πξνηηκφηεξε απφ ηελ απφζεζή ηνπο ζε θάπνην ρψξν ηειηθήο δηάζεζεο, ηφζν πεξηβαιινληηθά, φζν θαη νηθνλνκηθά ιφγσ ηεο απμαλφκελεο δπλαηφηεηαο λα αλαθηεζνχλ ηα ζπάληα κέηαιια θαη άιια πιηθά αμίαο (Five Winds International, 2001). Σν θιάζκα ησλ ΑΗΗΔ πνπ θαίλεηαη λα παξέρεη ηηο κεγαιχηεξεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζή ηνπ, απνηεινχλ ηα πιαζηηθά, ηα νπνία ζπλήζσο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ην θέιπθνο ησλ ζπζθεπψλ ΗΗΔ. ην ζεκείν απηφ εηζάγεηαη ε έλλνηα ηεο ζεξκηθήο αλαθχθισζεο. Θεξκηθή αλαθχθισζε είλαη ε ρξήζε ησλ πιαζηηθψλ σο θαχζηκν ζε κνλάδεο απνηέθξσζεο ψζηε λα αλαθηεζεί ελέξγεηα εμαηηίαο ηεο κεγάιεο ζεξκνγφλνπ δχλακεο ησλ πιαζηηθψλ. Σα πιαζηηθά ζηελ νπζία είλαη κηα εμέιημε ηνπ πεηξειαίνπ ζπλεπψο έρνπλ ζεξκνγφλν δχλακε ηζάμηα ή κεγαιχηεξε απφ απηή ηνπ άλζξαθα. Έλαο ηφλνο πιαζηηθνχ κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη 1.3 ηφλνπο άλζξαθα ζε θιηβάλνπο παξαγσγήο ηζηκέληνπ (USGS, 2001) Η επηινγή ελεξγεηαθήο αλάθηεζεο γηα ηα πιαζηηθά απφ ηα ΑΗΗΔ αληηπξνζσπεχεη ηελ άκεζε θαχζε ησλ θαηά έλα κεγάιν κέξνο κε επεμεξγαζκέλσλ πιαζηηθψλ κεηαθαηαλαισηηθψλ ή/θαη πξν-θαηαλαισηηθψλ ζηα ζπζηήκαηα ελεξγεηαθήο αλάθηεζεο. Σν ζχζηεκα ελεξγεηαθήο αλάθηεζεο πνπ είλαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλν ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν είλαη ΜΘΔ ΑΑ, νη νπνίεο απνηεινχλ εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ ηα απφβιεηα. Σέηνηεο εγθαηαζηάζεηο θαίλε ΑΑ ζε κεγάιε θιίκαθα κε ζθνπφ λα παξαγάγνπλ δεζηφ λεξφ χδξεπζεο, αηκφ, ή ειεθηξηθή ελέξγεηα, αλάινγα κε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηεο ηνπηθήο αγνξάο πνπ εμππεξεηνχλ (Fisher et al., 2005). Η δπλαηφηεηα ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο ησλ ΑΗΗΔ παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ζε άιιε εξγαζία (Καθεηδφπνπινο, 2008) Απφζεζε ζε ΥΤΣΑ Όπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, ζηα ΑΗΗΔ πεξηέρνληαη πνιιέο επηθίλδπλεο νπζίεο, γεγνλφο πνπ έρεη σο απνηέιεζκα λα παξαηεξνχληαη ηδηαίηεξα αξλεηηθέο επηπηψζεηο γηα ην πεξηβάιινλ θαηά ηελ πγεηνλνκηθή ηαθή ηνπο. Σν πξφβιεκα εκθαλίδεηαη αθφκα πην νμχ ζηελ πεξίπησζε ηεο αλεμέιεγθηεο δηάζεζεο ησλ απνβιήησλ απηψλ. Γηα λα πεξηνξηζηνχλ νη επηπηψζεηο ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ ειεγρφκελνη ρψξνη ηαθήο πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζε εηδηθέο ηερληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο, φπσο πξνζδηνξίδνληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Οδεγία 31/1999 (European Commission, 1999) θαη ηελ ΚΤΑ 29407/3508 (Διιεληθή Γεκνθξαηία, 1999). Με δεδνκέλε ηε δπζθνιία [23]

36 απφιπηεο ζηεγαλνπνίεζεο ελφο ρψξνπ πγεηνλνκηθήο ηαθήο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ, δελ κπνξεί λα απνθιεηζηεί ε πεξίπησζε δηαξξνήο βαξέσλ κεηάιισλ θαη άιισλ επηθίλδπλσλ ρεκηθψλ νπζηψλ απφ ηηο ελ αρξεζηία ΗΗΔ ζην πεξηβάιινλ θαη ηδηαίηεξα ζην ππέδαθνο θαη ηα ππφγεηα λεξά. Οη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο κπνξεί λα είλαη πνιχ ζνβαξφηεξεο ζε πεξίπησζε πνπ πξντφληα πεηάγνληαη αλεμέιεγθηα ζην πεξηβάιινλ ή ζε ρψξνπο φπνπ δελ ηθαλνπνηνχληαη νη ηερληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο αζθαιείαο. Γπζηπρψο, παξφκνηεο πξαθηηθέο αθνινπζνχληαη αθφκα θαη ζήκεξα ζε κεγάιε έθηαζε ζηε ρψξα µαο. Σα θχξηα πξνβιήκαηα ζηνπο ρψξνπο ηαθήο απφ ηα ΑΗΗΔ ζρεηίδνληαη θπξίσο µε ηελ απφπιπζε θαη ηελ εμαέξσζε ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ. Γηα παξάδεηγκα απφπιπζε ηνπ πδξαξγχξνπ παξαηεξείηαη θαηά ηελ θαηαζηξνθή ζηνηρείσλ ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα νη δηαθφπηεο θπθισκάησλ. ηελ πεξίπησζε θαηαζηξνθήο ππθλσηψλ πνπ πεξηέρνπλ PCB ή ηαθήο εηδψλ πνπ πεξηέρνπλ πιαζηηθά µε βξσµηνχρνπο επηβξαδπληέο θαχζεο ή θάδκην, νη ηνμηθέο απηέο νπζίεο κπνξνχλ λα θαηαιήμνπλ ζην έδαθνο θαη ηα ππφγεηα λεξά. Σα ζπλήζσο φμηλα λεξά ή ε ζξαχζε ζηνπο ρψξνπο ηαθήο κπνξνχλ λα έρνπλ σο απνηέιεζκα επίζεο ηελ απειεπζέξσζε κφιπβδνπ απφ ηηο θαζνδηθέο ιπρλίεο νζφλσλ. Δπηπιένλ, νη ππξθαγηέο πνπ παξαηεξνχληαη αξθεηά ζπρλά ζηνπο ρψξνπο απηνχο κπνξνχλ λα έρνπλ σο απνηέιεζκα εθπνκπέο βαξέσλ κεηάιισλ ζηελ αηκφζθαηξα. πκπεξαζκαηηθά, γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί απφζεζε ΑΗΗΔ ζε ΥΤΣΑ απαηηνχληαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη πξνδηαγξαθέο γηα λα δηαζθαιηζηεί φηη δε ζα ππάξμεη θακία δηαξξνή επηθίλδπλσλ νπζηψλ ζηελ αηκφζθαηξα ή ζε ππφγεηα χδαηα. Δπηπιένλ, πξηλ απφ ηελ ηαθή ζεκαληηθφο θξίλεηαη ν δηαρσξηζκφο ησλ ηκεκάησλ εθείλσλ ησλ ΑΗΗΔ πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ, θαζψο θαη εθείλσλ πνπ πεξηέρνπλ ηδηαίηεξα επηθίλδπλεο ή ηνμηθέο νπζίεο κε ζθνπφ ηελ αζθαιέζηεξε δηαρείξηζή ηνπο ενάπια διασείπιζηρ ηων ΑΗΗΔ Η δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ αθνινπζεί κία εληαία πξνζέγγηζε γηα φιεο ηηο ζπζθεπέο. Οη δηαθνξνπνηήζεηο πνπ παξαηεξνχληαη ζε επηκέξνπο ζηάδηα ηνπ ζπλνιηθνχ δηαρεηξηζηηθνχ ζρήκαηνο εμαξηψληαη απφ ηα θαηαζθεπαζηηθά θαη πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά θάζε απνξξηπηφκελεο ζπζθεπήο. ηε βηβιηνγξαθία ζπλαληψληαη 12 ελαιιαθηηθά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο σο εμήο: I. ύζηημα Γιασείπιζηρ 1: Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε θαη απνξξφθεζε ησλ πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε βάζε ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ΙΙ. ύζηημα Γιασείπιζηρ 2:Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε θαη απνξξφθεζε ησλ πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ θαη ππνδνκψλ [24]

37 ΙΙΙ. ύζηημα Γιασείπιζηρ 3: Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε θαη κεηαθνξά ησλ πιηθψλ ζην εμσηεξηθφ ηα ελαιιαθηηθά απηά ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο 1-3, βαζηθή παξάκεηξνο είλαη ε εθαξκνγή δηαδηθαζηψλ πιήξνπο απνζπλαξκνιφγεζεο. Η δηαθνξνπνίεζε εζηηάδεηαη ζηηο πξαθηηθέο απνξξφθεζεο ησλ πιηθψλ πνπ αλαθηψληαη. IV. ύζηημα Γιασείπιζηρ 4: Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε, απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο κε βάζε ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε V. ύζηημα Γιασείπιζηρ 5: Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε, απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλθαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο VI. ύζηημα Γιασείπιζηρ 6: Πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε, κεηαθνξά πιηθψλ ζην εμσηεξηθφ θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο 4-6 δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηα ηξία πξνεγνχκελα ζην γεγνλφο φηη εμεηάδεηαη επηπιένλ ε δπλαηφηεηα ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο ηκήκαηνο ησλ πιηθψλ πνπ πεξηέρνληαη ζηηο ζπζθεπέο ηειεφξαζεο. VΙΙ. ύζηημα Γιασείπιζηρ 7: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε θαη απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε βάζε ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε VIII. ύζηημα Γιασείπιζηρ 8: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε, απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε βάζε ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο ΙX. ύζηημα Γιασείπιζηρ 9: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε θαη απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ X. ύζηημα Γιασείπιζηρ 10: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε, απνξξφθεζε πιηθψλ ζηελ εγρψξηα αγνξά κε ηελ πξννπηηθή αλάπηπμεο θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο XI. ύζηημα Γιασείπιζηρ 11: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε θαη κεηαθνξά πιηθψλ ζην εμσηεξηθφ XII. ύζηημα Γιασείπιζηρ 12: Μεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε, κεηαθνξά πιηθψλ ζην εμσηεξηθφ θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ππνιείκκαηνο Γηα ηα πζηήκαηα δηαρείξηζεο 7 12, ε βαζηθή δηαθνξνπνίεζε ηνπο ζε ζρέζε κε ηα πζηήκαηα δηαρείξηζεο 1 6 είλαη φηη ιακβάλεη ρψξα κεξηθή θαη φρη πιήξεο απνζπλαξκνιφγεζε ησλ ζπζθεπψλ, κε θξηηήξην ην βάξνο, ην κέγεζνο θαη ηελ επθνιία απφζπαζεο ησλ δηαθφξσλ ηκεκάησλ απφ ην θχξην ζψκα ηεο ζπζθεπήο. Η κεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε εθαξκφδεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ πθίζηαηαη ε [25]

38 απαξαίηεηε πιηθνηερληθή ππνδνκή θαη ηερλνινγία γηα εθαξκνγή πιήξνπο απνζπλαξκνιφγεζεο ή θξίλεηαη αζχκθνξε θαη κε νηθνλνκηθά βηψζηκε ε εθαξκνγή ηεο ηειεπηαίαο. Η κεξηθή απνζπλαξκνιφγεζε γίλεηαη ρεηξσλαθηηθά, κε κεραληθά κέζα (απηνκαηνπνηεκέλα) ή θαη κε ζπλδπαζκφ ησλ δχν πξαθηηθψλ (Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο, 2005) Παπαδείγμαηα ολοκληπωμένηρ διασείπιζηρ ΑΗΗΔ ζηον κόζμο Η πεξίπησζε ηεο Διβεηίαο (Swiss take-back system) HΔιβεηία έρεη δχν ζπζηήκαηα ζπιινγήο ΑΗΗΔ: ην ζχζηεκα SWICOθαη ην θαη ην ζχζηεκα S.EN.S. Κάζε έλα απφ απηά πεξηιακβάλνπλ δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο ΑΗΗΔ φπσο θαζνξίζηεθε απφ ηελ Δπξσπατθή έλσζε (European Union, 2002) Tν ζχζηεκα SWICO Recycling Guarantee δεκηνπξγήζεθε ην 1993 απφ ηνλ νξγαληζκφ ειβεηηθήο Σερλνινγίαο (Swiss Association for Information, communication and Organization Technology). Όηαλ ηέζεθε ζε ιεηηνπξγία γηα πξψηε θνξά ην ζχζηεκα ην 1994 πεξηιάκβαλε κφλν ειεθηξνληθά θαη εμνπιηζκφ ηειεπηθνηλσληψλ. ηελ πνξεία πξνζηέζεθαλ θαη άιιεο θαηεγνξίεο φπσο ηα θηλεηά ηειέθσλα, θαη βηνκεραληθφο εμνπιηζκφο (Hischier et al., 2005) To ζχζηεκα S.EN.S. (Swiss foundation for Waste Management) δεκηνπξγήζεθε ην 1990 σο κε θεξδνζθνπηθφο νξγαληζκφο ν νπνίνο αξρηθά έδηλε ιχζεηο επαλαρξεζηκνπνίεζεο ΗΗΔ ζηνπο παξαγσγνχο, εηζαγσγείο θαη δηαλνκείο. Σν πξψηκν ζηάδην αλαθχθισζεο πεξηνξίδνληαλ ζηελ αλαθχθισζε ςπγείσλ θαη θαηαςπθηψλ. ήκεξα ην S.EN.S είλαη ππεχζπλν γηα ηελ αλαθχθισζε ησλ νηθηαθψλ ειεθηξνληθψλ θαη ειεθηξηθψλ εηδψλ, ειεθηξηθψλ εξγαιείσλ, ειεθηξνληθψλ παηρληδηψλ θαη ζπζθεπψλ θσηηζκνχ. Καη ηα δχν ζπζηήκαηα απνηεινχλ νινθιεξσκέλεο ιχζεηο ζπιινγήο θαη αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην αληαπνδνηηθφ ηέινο αλαθχθισζεο πνπ ν θαηαλαισηήο πιεξψλεη θαηά ηελ αγνξά ηεο ζπζθεπήο. Μαδί κε ην ηερληθφ ζχζηεκα ειέγρνπ δεκηνπξγήζεθε έλαο θαλνληζκφο πνπ πεξηγξάθεη ηηο πξνυπνζέζεηο ησλ εηαηξηψλ αλαθχθισζεο πνπ πξέπεη λα πιεξνχληαη γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο. Απηέο νη εηαηξείεο θαζνδεγνχληαη ζπλερψο απφ ηνπο νξγαληζκνχο ειέγρνπ ησλ δχν ζπζηεκάησλ (Hischier et al., 2005). Σέινο, ην ζχζηεκα EMPA είλαη ππεχζπλν γηα ηελ θαηαγξαθή ηνπ ηζνδπγίνπ ησλ πιηθψλ πνπ εηζέξρνληαη θαη εμέξρνληαη ζε κηα εηαηξία αλαθχθισζεο (Material flow analysis). Σν ηφλνη ΑΗΗΔ αλαθπθιψζεθαλ κε εθαξκνγή ησλ δχν ζπζηεκάησλ, πνζφηεηα πνπ αλαινγεί ζε 11 kg αλά θάηνηθν (European Union, 2005) γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηελ επηηπρή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο. ηελ Δηθφλα 3.5 θαίλνληαη ηα φξηα ηνπ ειβεηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπιινγήο θαη αλαθχθισζεο θαζψο θαη ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη απφ ηα δηάθνξα αλαθπθινχκελα εμαξηήκαηα. [26]

39 Δικόνα 3.5: Όξηα ειβεηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπιινγήο θαη αλαθχθισζεο Η πεξίπησζε ησλ ΗΠΑ ηηο ΗΠΑ ζπλήζσο νη ηνπηθέο θπβεξλήζεηο ησλ επηκέξνπο πνιηηεηψλ παίδνπλ πξσηαξρηθφ ξφιν ζηε ζπιινγή θαη αλαθχθισζε ησλ ΗΗΔ. Σα πξνγξάκκαηα πνπ εθαξκφδνπλ πεξηιακβάλνπλ ηερληθέο ηφζν πεξηνξηζκνχ ηνπ φγθνπ ησλ ΑΗΗΔ φζν θαη ηερληθέο αλαθχθισζεο (Kang, 2005). Παξφια απηά, κεγάιν κέξνο ηεο αλαθχθισζεο πξαγκαηνπνηείηαη απφ κε-θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θαη θηλήκαηα πνιηηψλ (Northeast Recycling Council, 2002). Μέρξη ην 2001, 500 πξνγξάκκαηα αλαθχθισζεο εθαξκφζηεθαλ ζε 30 απφ ηηο 50 Πνιηηείεο (ηα πεξηζζφηεξα απφ απηά έιαβαλ ρψξα ζηηο πνιηηείεο ηεο Μαζαρνπζέηεο, ηεο Νέαο Τφξθεο, ηεο Μηλεζφηα, ηεο Καιηθφξληα θηι). Μέρξη ηφηε κπνξεί λα εηπσζεί κε βεβαηφηεηα φηη δελ εθαξκφδνληαλ θαλέλα πξφγξακκα αλαθχθισζεο (Kang, 2005). Η Δηθφλα 3.6 δείρλεη ηελ θαηαλνκή ησλ εηαηξηψλ αλαθχθισζεο κε γεσγξαθηθά θξηηήξηα 1. Σν κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ απηή ηε ζηηγκή νη Η.Π.Α. είλαη ε έιιεηςε νξγαλσκέλνπ ζπζηήκαηνο ζπιινγήο ησλ ΑΗΗΔ θαη απηφ ιφγσ ηνπ πςεινχ θφζηνπο. Έρεη ππνινγηζηεί φηη ην θφζηνο ζπιινγήο θαη κεηαθνξάο αγγίδεη ην 80% ηνπ θφζηνπο αλαθχθισζεο. ην Πίλαθα 3.1 θαίλνληαη νη κέρξη ηψξα επηινγέο ζπιινγήο θαη κεηαθνξάο. Πην ζπγθεθξηκέλα: 1 Mid-Atlantic: New York, New Jersey, Pennsylvania; midwest: Iowa, Indiana, Minnesota, Ohio, Wisconsin;New England: Connecticut, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island, Vermont; south central: Texas;southeast:Florida, Georgia, North Carolina; west: Arizona, California, Washington. [27]

40 Curbside collection: απνηειεί είηε ηελ πεξηνδηθή ζπιινγή e-waste, είηε ηε ζπιινγή θαηφπηλ αηηήκαηνο. Έρεη ην ρακειφηεξν ιεηηνπξγηθφ θφζηνο θαη είλαη ε πην ζπλεζηζκέλε πεξίπησζε. Special drop-off event: είλαη κηα εθδήισζε ε νπνία δηαξθεί 1 ε 2 κέξεο ζηελ νπνία νη θαηαλαισηέο κεηαθέξνπλ ηεο ειεθηξηθέο ηνπο ζπζθεπέο ζην ρψξν πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ε εθδήισζε. Η πνζφηεηα ησλ αλαθπθινχκελσλ εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά απφ ηε ζπκκεηνρή ησλ θαηνίθσλ αιιά θαη ηνλ θαηξφ. Δικόνα 3.6: Καηαλνκή ησλ εηαηξηψλ αλαθχθισζεο κε γεσγξαθηθά θξηηήξηα Permanent collection option: Πξνυπνζέηεη ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα ΑΗΗΔ ε νπνία νδεγείηαη ηειηθά ζηνπο ρψξνπο αλαθχθισζεο. πλεπψο, έρεη ην κεηνλέθηεκα ηεο ζπλερνχο παξαθνινχζεζεο ησλ απνζεκάησλ θάηη ην νπνίν αλεβάδεη ζεκαληηθά ην θφζηνο δηαηήξεζεο θαη απνζήθεπζεο. Point of purchase collection: Πξφθεηηαη ζηελ νπζία γηα αληαιιαγή ηεο παιαηάο ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο κε θαηλνχξγηα θάηη ην νπνίν ζεκαίλεη νηθνλνκηθή ειάθξπλζε γηα ηνλ θαηαλαισηή Η πεξίπησζε ηεο Ρνπκαλίαο Οη παξαγσγνί ππνρξενχληαη λα καδέςνπλ ηα ΑΗΗΔ απφ ηα ζεκεία ζπιινγήο θαη λα ηα απνξξππάλνπλ, αλαθπθιψζνπλ θαη απνζεθεχζνπλ ζε αζθαιή ζεκεία. Οη δηαλνκείο ππνρξενχληαη λα πάξνπλ ηνλ παιηφ εμνπιηζκφ απφ ηα λνηθνθπξηά ζε έλα one-on-one ζχζηεκα φηαλ πνπιάλε λέν εμνπιηζκφ θαη λα καδέςνπλ ηα ΑΗΗΔ απφ ηα [28]

41 ζεκεία ζπιινγήο θαη λα ηα απνξξππάλνπλ, αλαθπθιψζνπλ θαη απνζεθεχζνπλ ζε αζθαιή ζεκεία (Ciocoiu et al., 2010). Πίνακαρ 3.1: Δπηινγέο ζπιινγήο θαη κεηαθνξάο ΑΗΗΔ ζηηο Η.Π.Α Δπηινγέο πιινγήο Τπεχζπλνο κεηαθνξάο ζην ζεκείν ζπιινγήο Τπεχζπλνο κεηαθνξάο ζην ζεκείν αλαθχθισζεο Curb side - Γεκνηηθή αξρήθνξέαο αλαθχθισζεο Special dropoff events Permanent drop-off θαηαλαισηήο Καηαλαισηήο Γεκνηηθή αξρήθνξέαο αλαθχθισζεο Γεκνηηθή αξρήθνξέαο αλαθχθισζεο Take back - Υεηξηζηήο νξγάλσλ αλαθχθισζεο Point purchase of θαηαλαισηήο Έκπνξνο ιηαληθήο Πιενλεθηήκαηα Βνιηθφζπκκεηνρή πνιηηψλ Δληζρχεη ην ελδηαθέξνλ γηα αλαθχθισζε Δχθνιε δηαινγή-ρακειφ θφζηνο κεηαθνξάονηθνλνκηθή ιχζε Γε ρξεηάδεηαη ζεκείν ζπιινγήο Τςειή επνπηεία απφ έκπνξν ιηαληθήο Μεηνλεθηήκαηα Πηζαλή θινπή θαη εγθαηάιεηςε. Κφζηνο πςειν Μεηαβιεηή πνζφηεηα αλαθχθισζεοαλάγθε απνζεθεπηηθνχ ρψξνπ Αλάγθε ζπλερνχο ειέγρνπ- φρη επέιηθην Τςειφ θφζηνο ζπιινγήο-εηδηθφ παθεηάξηζκα- νη θαηαλαισηέο ζην ρψξν Αλάγθε απνζεθεπηηθψλ ρψξσλ Η νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζπιινγήο απφ ηα λνηθνθπξηά ζηα ζεκεία ζπιινγήο ΑΗΗΔ είλαη ζέκα ησλ δήκσλ νη νπνίνη ζα πξέπεη λα ιάβνπλ ππφςε ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο, ηελ απνθπγή πεξηβαιινληηθήο επηβάξπλζεο, θαζψο θαη ηελ ηήξεζε ηεο θείκελεο λνκνζεζίαο. Οη θαηαλαισηέο ππνρξενχληαη λα αθήλνπλ ηα ΑΗΗΔ ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία, αλάινγα κε ην είδνο ηνπο (Ciocoiu et al., 2010). Απηή ηε ζηηγκή (2010) ζηελ Ρνπκαλία ππάξρνπλ 6 επηρεηξήζεηο ζπιινγήο ΑΗΗΔ: EcoTix, Environmental, Recolamp, Rorec, CCR Logistics systems ROSRL, Recycling Ecosys. Καη ζηε Ρνπκαλία, φπσο θάλεθε θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο Διβεηίαο ππάξρεη εηδηθφ αληαπνδνηηθφ ηέινο αλαθχθισζεο πνπ πιεξψλεηαη κε ηελ αγνξά ηεο ζπζθεπήο. Δίλαη ε ιεγφκελε «πξάζηλε ζηάκπα» (Ciocoiu et al., 2010) πνπ φηαλ ππάξρεη ζε θάπνην πξντφλ ζεκαίλεη φηη ε ηηκή ηνπ πξντφληνο πεξηιακβάλεη ηελ δηαρείξηζε ηεο ζπζθεπήο [29]

42 φηαλ απηή θηάζεη ζην ηέινο ηεο δσήο ηεο. Η «πξάζηλε ζηάκπα» εθαξκφδεηαη ζηε Ρνπκαλία απφ ηηο 30 Απξηιίνπ 2007 (Ciocoiu et al., 2010) Παξά ηελ θαηλνκεληθή νξγάλσζε ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ ηεο Ρνπκαλίαο εκθαλίδεη θάπνηα ηξσηά ζεκεία: Οη πνιίηεο δελ είλαη αθφκε ελήκεξνη γηα ηελ ζεκαζία ηεο αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ. Οη ππνδνκέο ζπιινγήο είλαη αθφκε θησρέο θαη δελ ππάξρεη νξγαλσκέλν ζχζηεκα επεμεξγαζίαο ησλ πιηθψλ κεηά ηελ αλαθχθισζε θάπνηαο ζπζθεπήο. Οη ζπλερείο αιιαγέο θπβεξλήζεσλ θαη ε αλαίξεζε απνθάζεσλ πνπ ήδε έρνπλ ιεθζεί δελ επηηξέπνπλ ηελ πγηή εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ (Ciocoiu et al., 2010) Η πεξίπησζε ηεο Απζηξίαο Οη πθηζηάκελνη νξγαληζκνί, αξκφδηνη γηα ηε δηαρείξηζε νξηζκέλσλ ΑΗΗΔ είλαη : - Ο UmweltforumLampen (UMF) νξγαλψλεη ηε ζπιινγή θαη αμηνπνίεζε ησλ ιακπηήξσλ, ελψ δηαηεξεί θαη ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γηα ηηο πνζφηεηεο πνπ πσινχληαη θαη αλαθπθιψλνληαη. - Ο UmweltforumHaushalt (UFH) είλαη έλαο ηδησηηθφο κε θεξδνζθνπηθφο νξγαληζκφο κε παξφκνηα ιεηηνπξγία γηα ηε δηαρείξηζε ησλ ζπζθεπψλ ςχμεο. ην εζληθφ δίθηπν δηαρείξηζεο πνπ έρεη νξγαλσζεί, ζπκκεηέρνπλ πεξηζζφηεξνη απφ 1300 δηαλνκείο πξντφλησλ ΗΗΔ θαζψο θαη 8 εηαηξίεο αλαθχθισζεο. ε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο, φπσο ζηελ πξσηεχνπζα ηε Βηέλλε ζπκκεηέρνπλ ζην ζχζηεκα δηαρείξηζεο θαη νη ηνπηθνί θνξείο. Γηα ηελ απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ, έρνπλ δηακνξθσζεί δχν πξφηππα: -ÖNORM S 2106 γηα ηελ επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ (αθνξά ζε 26 πξντφληα ΗΗΔ) -ÖNORM S 2107 γηα ηε ζπιινγή ησλ ΑΗΗΔ Δπηπιένλ ην δηαρεηξηζηηθφ πιάλν ηνπ 2001 γηα ηα απφβιεηα πεξηιακβάλεη ηηο ειάρηζηεο απαηηήζεηο γηα ηε ζπιινγή, κεηαθνξά θαη απνζπλαξκνιφγεζε ησλ «ιεπθψλ» πξντφλησλ θαη ηε δηάζεζε ησλ κνλσηηθψλ πιηθψλ. Αμίδεη ηέινο λα ζεκεησζεί φηη ζηελ Απζηξία έρνπλ ηα ηειεπηαία ρξφληα αλαιεθζεί ζεκαληηθέο πξσηνβνπιίεο, γηα ηελ νξγάλσζε ζπζηεκάησλ ζπιινγήο. ηελ πεξηνρή ηνπ άιηζκπνπξγθ γηα παξάδεηγκα, έρνπλ δηακνξθσζεί 108 ζεκεία ζπιινγήο γηα νζφλεο, ιεπθά πξντφληα θαη κηθξέο ειεθηξηθέο εθαξκνγέο θαη νη δηαλνκείο ζπκκεηέρνπλ ζε εζεινληηθή βάζε ζηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο. Δπίζεο, έρεη νξγαλσζεί ζχζηεκα δηαρείξηζεο φισλ ησλ θαηεγνξηψλ ΑΗΗΔ, κέζσ ηεο ζπιινγήο ηνπ ζε πξνθαζνξηζκέλα ζεκεία (Shalhofer et al., 2009) [30]

43 Η πεξίπησζε ηεο Γεξκαλίαο Αξθεηέο πξνηάζεηο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ γίλνληαη απφ ην 1991 αιιά φιεο αληηκεηψπηζαλ ηηο αληηδξάζεηο ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ, κε απνηέιεζκα ε θπβέξλεζε λα αλακέλεη ηελ ζέζπηζε ηεο επξσπατθήο νδεγίαο γηα λα αλαιάβεη λέεο πξσηνβνπιίεο. ηηο 19 Απγνχζηνπ ηνπ 2004, 27 παξαγσγνί πξντφλησλ ΗΗΔ θαη 3 βηνκεραληθνί ζχλδεζκνη, Ο Bitkom (νξγαληζκφο ηνπ ηνκέα ηεο ηερλνινγίαο θαη πιεξνθνξηθήο), ν Photoindustrie-Verband (Οξγαληζκφο ηειεπηθνηλσληψλ) θαη ν ZVEI (ζχλδεζκνο βηνκεραλίαο ειεθηξνληθψλ) πξνρψξεζαλ ζηε ζχζηαζε εηαηξείαο ΔΑR (Electroappliance Register Project Company) πεξηκέλνληαο λα αλαηεζεί ζε απηή ν ξφινο ηνπ ζπληνληζηή ηνπ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο. Η βηνκεραλία ησλ ειεθηξνληθψλ εθηίκεζε ην θφζηνο δηαρείξηζεο πνπ ζα πξέπεη λα θαιχςνπλ νη παξαγσγνί ζηα εθαηνκκχξηα επξψ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θφζηνπο ζπιινγήο απφ ηηο ηνπηθέο αξρέο. Δηδηθφηεξα ην θφζηνο επεμεξγαζίαο αλέξρεηαη ζηα 8 Δπξψ γηα έλα πιπληήξην, ζηα 15 επξψ γηα έλα ςπγείν θαη ζηα 10 επξψ γηα κηα ηειεφξαζε. Οη εηαηξίεο ηνπ ηνκέα αλαθχθισζεο αληίζηνηρα, εθηηκνχλ ηα θέξδε απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΑΗΗΔ ζηα 250 εθαηνκκχξηα επξψ. Σν ππνπξγείν πεξηβάιινληνο ζηε Γεξκαλία εθηηκά φηη ε αλσηέξσ δηαθνξά ζα θαιπθζεί έκκεζα απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Σελ 1 ε Μαΐνπ ηνπ 2001, ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο δεκνζίεπζε ηα απνηειέζκαηα κηαο έξεπλαο (1999) ζρεηηθά κε ηε ζπιινγή ΑΗΗΔ ζηελ πεξηνρή ηεο Νφηηα αμνλίαο. πιιέρζεθαλ ηφλνη, πεξίπνπ 60% πεξηζζφηεξε πνζφηεηα απφ ην 1995 θαη αληηζηνηρεί ζε 2,7 kg/θάηνηθν. ρεδφλ ην 100% ησλ ιεπθψλ πξντφλησλ, ηειενξάζεσλ, θαη Η/Τ ζπιιέρζεθαλ αιιά κφλν ην 30-40% ησλ κηθξψλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ αληίζηνηρα. Σν θφζηνο δηαρείξηζεο εθηηκήζεθε κεηαμχ 2,9-8,8 Δπξψ/ θάηνηθν γηα ηα ΑΗΗΔ πνπ είραλ απμαλφκελν ξπζκφ πεξίπνπ 2 εθαηνκκχξηα ηφλνπο ην ρξφλν ην Απφ ηε ζπλνιηθή απηή πνζφηεηα, ην 48% αθνξνχζε ζε εθαξκνγέο λνηθνθπξηψλ, ην 25% ζε εθαξκνγέο γξαθείνπ, ην 9% ήηαλ εμνπιηζκφο πιεξνθνξηθήο θαη ηειεπηθνηλσληψλ, ην 1% εμνπιηζκφο εξγαζηεξίσλ θαη ην ππνιεηπφκελν 1% ηαηξηθφο εμνπιηζκφο. Ο ZVEI εθηηκά φηη νη παξαγσγνί ζα θιεζνχλ λα δηαρεηξηζηνχλ πεξίπνπ 1,1 εθαηνκκχξηα ηφλνπο ζθξαπ απφ ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο ην ρξφλν, ελψ ηα ιεπθά πξντφληα αλέξρνληαη ζε ηφλνπο ην 255 ησλ νπνίσλ αθνξά ζε ςπγεία. Σα ειεθηξνληθά απφβιεηα ηνπ ηνκέα ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ θαηαλαισηηθψλ εηδψλ αλέξρνληαη ζε ηφλνπο ην ρξφλν. Δπηπιένλ ν αξκφδηνο θνξέαο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ ζπζθεπαζίαο DSD (Duales System Deutschland), νξγαλψλεη απφ ην επηέκβξε ηνπ 2004 πηινηηθφ πξφγξακκα ζηελ πεξηνρή Leipzig ( θάηνηθνη) ζε ζπλεξγαζία κε ηελ εηαηξία αλαθχθισζεο κε αληηθείκελν ηε ζπιινγή κηθξψλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ ζε δηαθνξεηηθνχο θάδνπο ζπιινγήο απφ ηα απφβιεηα ζπζθεπαζίαο. ηα πιαίζηα ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ηε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ θαη ηδηαίηεξα ησλ [31]

44 ΑΗΗΔ, πνιιέο εηαηξείεο παξαγσγήο ΗΗ έρνπλ εθαξκφζεη εζεινληηθά πξνγξάκκαηα κείσζεο ηεο παξαγσγήο ή/θαη αλαθχθισζεο ησλ ΑΗΗΔ κεκνλσκέλα, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο Αξρέο ή/θαη κε εηαηξείεο δηαρείξηζεο απνβιήησλ. Η εηαηξεία νηθηαθψλ ζπζθεπψλ Bosch-Siemens-Hausgeräte έρεη αλαπηχμεη θαη εθαξκφζεη ζχζηεκα πνπ ζηνρεχεη ζηε κείσζε ησλ επηθηλδχλσλ νπζηψλ θαη ζηελ αχμεζε ηεο δπλαηφηεηαο αλαθχθισζεο ησλ ζπζθεπψλ ηηο νπνίεο παξάγεη. Η εηαηξεία Siemens-Nixdorf ζπιιέγεη ηηο επηζηξεθφκελεο ζπζθεπέο απφ ηε δεθαεηία ηνπ Σν 1993 θαηαζθεχαζε κνλάδα αλαθχθισζεο ησλ ΑΗΗΔ, έρνληαο σο πξψηε πξνηεξαηφηεηα ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ παιαηψλ ζπζθεπψλ παξά ηελ αλαθχθισζε ησλ πιηθψλ απφ ηα νπνία απηέο απνηεινχληαη. Αξθεηνί δήκνη ζπιιέγνπλ ηα ΑΗΗΔ (θπξίσο ηηο κεγάιεο ζπζθεπέο) άκεζα απφ ηνπο θαηαλαισηέο, εθφζνλ ηνπο δεηεζεί, ελψ άιινη δήκνη ηα ζπιιέγνπλ απφ εηδηθά δηακνξθσκέλνπο ρψξνπο φπνπ ηα απνζέηνπλ νη θαηαλαισηέο, ζε δεθαπελζήκεξε ή κεληαία βάζε. Αλαθνξηθά κε ηηο κηθξέο νηθηαθέο ζπζθεπέο, κεξηθνί δήκνη επηηξέπνπλ ηελ απφξξηςε ηνπο είηε ζε εηδηθνχο θάδνπο είηε ζηνπο θνηλνχο θάδνπο απφ φπνπ ζηε ζπλέρεηα ζπιιέγνληαη γηα πεξαηηέξσ δηαρείξηζε. Πξέπεη λα ηνληζζεί φηη ζε πεξηπηψζεηο φπνπ νη δήκνη επέβαιιαλ ζηνπο θαηαλαισηέο ηελ απφξξηςε ησλ κηθξψλ ζπζθεπψλ ζε εηδηθνχο θάδνπο κε ηαπηφρξνλε επηβνιή εηδηθνχ ηέινπο απφξξηςεο, ην απνηέιεζκα ήηαλ ε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ απφξξηςεο ζε ρσξηζηνχο θάδνπο θαη ε αχμεζε ηεο απφξξηςήο ηνπο ζε θνηλνχο θάδνπο. Δπίζεο, φηαλ παξφκνηα ηέιε εθαξκφζζεθαλ θαη γηα ηηο κεγάιεο ζπζθεπέο, ηφηε απηέο είηε παξέκελαλ ζηηο απιέο ησλ ζπηηηψλ είηε εμάγνληαλ ζε γεηηνληθέο ρψξεο. Αμηνινγψληαο ηα παξαπάλσ, παξαηεξείηαη φηη ηα ζπζηήκαηα πνπ εθαξκφδνληαη θαη έρνπλ ραξαθηήξα εζεινληηθήο ζπκθσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ δήκσλ θαη ησλ παξαγσγψλ ή θαη απιψο κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ παξαγσγήο Ηιεθηξηθψλ θαη Ηιεθηξνληθψλ πζθεπψλ (ΗΗ) είλαη πην απνδνηηθά, ζπγθξηηηθά κε ηα ζπζηήκαηα πνπ έρνπλ σο βάζε ηεο επηβνιή εηδηθψλ ηειψλ θ.ιπ Ανάπηςξη πολςκπιηηπιακήρ πποζέγγιζηρ για ηον καηαζκεςαζηή χκθσλα κε ηε ζπλήζε πξαθηηθή γηα ηηο βηνκεραλίεο παξαγσγήο πξντφλησλ Η.Η.Δ., θαηά ηελ αλάπηπμε ελφο βηνκεραληθνχ πξντφληνο δίλεηαη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζε ζέκαηα θαηαζθεπαζηηθνχ θφζηνπο, ρσξίο λα ιακβάλνληαη ππφςε πεξηβαιινληηθέο παξάκεηξνη θαη ζέκαηα πεξηβαιινληηθνχ ζρεδηαζκνχ. Σν γεγνλφο απηφ αληηβαίλεη ζηηο επηηαγέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο πνπ πξνσζείηαη ζε δηεζλέο επίπεδν ηα ηειεπηαία ρξφληα, θαηά ηελ νπνία ηα ζέκαηα θφζηνπο πξέπεη λα ζπλππνινγίδνληαη, ηφζν κε πεξηβαιινληηθέο, φζν θαη θνηλσληθέο παξακέηξνπο (Αρίιιαο, 2009) ηελ Δηθφλα 3.7 ζπλνςίδνληαη νη παξάκεηξνη πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε απφ ηνλ παξαγσγφ θαηά ηελ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ. Δθηφο απφ ηηο παξαδνζηαθέο [32]

45 «αλεζπρίεο» ησλ ζρεδηαζηψλ λέσλ πξντφλησλ Η.Η.Δ., φπσο γηα παξάδεηγκα ην θαηαζθεπαζηηθφ θφζηνο, ν πξσηνπνξηαθφο ηνπο ζρεδηαζκφο, ε αληνρή ηνπο ζην ρξφλν, ε αζθάιεηα ιεηηνπξγίαο ηνπο θ.ιπ., ζεκαληηθή ζεσξείηαη πιένλ θαη ε πεξηβαιινληηθή παξάκεηξνο, θαηά ηελ νπνία είλαη απαξαίηεην λα ζπλεμεηάδνληαη φιεο νη πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο ζε νιφθιεξε ηε δηάξθεηα δσήο ηνπ πξντφληνο. Δικόνα 3.7: πλεμέηαζε επηκέξνπο παξακέηξσλ γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ Η μεθοδολογική προζέγγιζη MulticriteriaMatrix Γηα ηελ απνηχπσζε ηεο «ζεκαληηθφηεηαο» ησλ εμαξηεκάησλ ελφο πξντφληνο Η.Η.Δ. κε ρξήζε ηεο MulticriteriaMatrix, ιακβάλνληαη ππφςε ηαπηφρξνλα νη παξαθάησ παξάκεηξνη: Κόστορ ππομήθειαρ: Η παξάκεηξνο ηνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο αγνξάο ελφο εμαξηήκαηνο απνηειεί θξηζηκφηαηε παξάκεηξν αλαθνξηθά κε ηε δηαρείξηζε ελφο εμαξηήκαηνο ζην ηέινο ηεο σθέιηκήο ηνπ δσήο. Η φιε δηαδηθαζία ελαιιαθηηθήο δηαρείξηζεο ελφο ελ αρξεζηία πξντφληνο ζα πξέπεη λα είλαη φζν ην δπλαηφλ νηθνλνκηθά βηψζηκε γηα λα ηχρεη απνδνρήο απφ ηνλ ελδηαθεξφκελν θαηαζθεπαζηή. Πεπιβαλλοντικό υοπτίο: Όζν κεγαιχηεξν είλαη ην πεξηβαιινληηθφ θνξηίν πνπ πξνθαιεί ην ππφ εμέηαζε εμάξηεκα ελφο πξντφληνο Η.Η.Δ., ηφζν κεγαιχηεξν θίλεηξν έρεη ν θαηαζθεπαζηήο γηα ηελ νξζή δηαρείξηζή ηνπ φηαλ ην πξντφλ θηάζεη ζην ηέινο ηεο δσήο ηνπ, εμαηηίαο αθξηβψο ηεο επηθηλδπλφηεηαο θαη ησλ επηπηψζεσλ ηνπ πξνο ην θπζηθφ πεξηβάιινλ (Αρίιιαο, 2009). Βάπορ: Σν βάξνο ησλ εμαξηεκάησλ πνπ απαξηίδνπλ έλα πξντφλ είλαη έλα επηπιένλ θξηηήξην γηα ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζή ηνπ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε Κνηλνηηθή Οδεγία 2002/96/ΔΚ, φπσο επίζεο θαη ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 117/2004 πνπ αλαθέξνληαη ζηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ Α.Η.Η.Δ., ζέηνπλ απζηεξά φξηα βάξνπο ζηελ ηειηθή δηαρείξηζε ησλ πξντφλησλ Η.Η.Δ. Ποσότητερ όμοιων εξαπτημάτων: Με ην θξηηήξην ηεο πνζφηεηαο φκνησλ εμαξηεκάησλ ζε έλα πξντφλ Η.Η.Δ., ε πξνζέγγηζε MulticriteriaMatrix ζηνρεχεη λα ζπκπεξηιάβεη ηελ νηθνλνκία θιίκαθαο ζηελ αλάιπζή ηεο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ζηηο [33]

46 πεξηπηψζεηο φπνπ έλαο θαηαζθεπαζηήο έρεη λα δηαρεηξηζηεί έλα πιήζνο απφ παλνκνηφηππα εμαξηήκαηα ελφο ελ αρξεζηία πξντφληνο, ηφηε ε φιε δηαδηθαζία γίλεηαη επθνιφηεξε θαη νηθνλνκηθά πεξηζζφηεξν βηψζηκε, ζε ζχγθξηζε κε ηελ πεξίπησζε φπνπ πξέπεη λα δηαρεηξηζηεί έλα κεγάιν αξηζκφ ζηνηρείσλ κε εληειψο δηαθνξεηηθφ κεηαμχ ηνπο πξνθίι, ε δηαρείξηζε ησλ νπνίσλ ζα πξέπεη λα γίλεη κεκνλσκέλα. (Αρίιιαο, 2009) Εςκολία στην αποσςναπμολόγηση: Δπηπιένλ, ε ρξνληθή δηάξθεηα πνπ απαηηείηαη γηα ηελ απνζπλαξκνιφγεζε ελφο εμαξηήκαηνο παίδεη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν, θαζψο θαζνξίδεη ζε κέγηζην βαζκφ θαη ην θφζηνο απνζπλαξκνιφγεζεο. Όζν πην γξήγνξε είλαη ε δηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο, ηφζν πεξηζζφηεξν βηψζηκε θαζίζηαηαη θαη ε ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εμαξηήκαηνο ζην ηέινο δσήο ηνπ πξντφληνο ζην νπνίν εκπεξηέρεηαη (Αρίιιαο, 2009) Μέθοδοι ανακύκλωζηρ πποϊόνηων ΗΗΔ και ανάκηηζη ςλικών από ηην ανακύκλωζη ΑΗΗΔ Διζαγωγή Σα ΑΗΗΔ θαηά βάζε κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ ζε ηέζζεξηο κεγάιεο θαηεγνξίεο. Η πξψηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη κεγάιεο νηθηαθέο ζπζθεπέο φπσο γηα παξάδεηγκα πιπληήξηα ξνχρσλ πηάησλ ςπγεία θνπδίλεο. Η δεχηεξε θαηεγνξία απνηειείηαη θπξίσο απφ θαθεηηέξεο, ειεθηξηθέο ζθνχπεο, ζεζνπάξ θαη ειεθηξηθά ζίδεξα, κηθξέο δειαδή νηθηαθέο ζπζθεπέο. Η ηξίηε θαηεγνξία απνηειείηαη θαηά θχξην ιφγν απφ ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο κε ηα πεξηθεξεηαθά ηνπο θαη ινηπά κεραλήκαηα γξαθείσλ. Σέινο, ζηελ ηέηαξηε παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν νη ζπζθεπέο ηειενξάζεσλ, αιιά ηελ ίδηα βαξχηεηα έρνπλ φιεο νη ζπζθεπέο πνπ πεξηέρνπλ νζφλε. Οη κέζνδνη αλαθχθισζεο είλαη θαηά βάζε ηξείο: ν ηεκαρηζκφο δηαρσξηζκφο, ε κεηαιινπξγηθή επεμεξγαζία θαη ε απνζπλαξκνιφγεζε. ηελ αλάιπζε πνπ αθνινπζεί πεξηγξάθεηαη δηεμνδηθά ε θάζε κέζνδνο θαη ηα επηκέξνπο ζηάδηά ηνπο, ε αλάθηεζε πιηθψλ πνπ γίλεηαη ζε θάζε ζηάδην θαζψο θαη εθαξκνγέο ησλ κεζφδσλ αλαθχθισζεο ζε θάπνηεο απφ ηηο ζπζθεπέο ΗΗΔ Μέθοδορ Σεμασιζμού διασωπιζμού Η κέζνδνο ηνπ ηεκαρηζκνχ-δηαρσξηζκνχ είλαη ν επηθξαηέζηεξνο ηξφπνο αλαθχθισζεο ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα. Η βαζηθή αξρή ζηελ νπνία βαζίδεηαη είλαη ν ηεκαρηζκφο ηεο ζπζθεπήο ζε πνιχ κηθξά θνκκαηάθηα θαη θαηφπηλ δηαρσξηζκφο θαη αλάθηεζε πιηθψλ κε εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ ηερλνινγηψλ. ηελ Δηθφλα 3.4 παξαηίζεηαη ην δηάγξακκα ξνήο ηεο κεζφδνπ ηεκαρηζκνχ. Σα επηκέξνπο ζηάδηα απφ ηα νπνία απνηειείηαη είλαη ε απνξξχπαλζε, ε απνζπλαξκνιφγεζε, ν ηεκαρηζκφο, ν [34]

47 καγλεηηθφο δηαρσξηζκφο, ν αεξνδηαρσξηζκφο, ν δηαρσξηζκφο Eddy Current θαη ηέινο ε ζπκπίεζε. ε θάζε έλα απφ απηά ηα ζηάδηα αλαθηνχληαη θαη δηαθνξεηηθά πιηθά Απνξξχπαλζε ην ηκήκα απηφ αθαηξνχληαη επηιεθηηθά απφ ηα ΑΗΗΔ ηνπιάρηζηνλ νη εμήο νπζίεο, παξαζθεπάζκαηα θαη θαηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία ηα νπνία, ζχκθσλα κε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα, πξέπεη λα ζπιιέγνληαη ρσξηζηά: Ππθλσηέο πνπ πεξηέρνπλ πνιπρισξησκέλαδηθαηλχιηα (PCB) Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία πνπ πεξηέρνπλ πδξάξγπξν, φπσο δηαθφπηεο θαη νπηζζνθσηηζηηθέο ιπρλίεο Μπαηαξίεο Πιαθέηεο ηππσκέλσλ θπθισκάησλ απφ θηλεηά ηειέθσλα ελ γέλεη θαη απφ άιιεο ζπζθεπέο αλ ε επηθάλεηα ηεο πιαθέηαο ππεξβαίλεη ηα 10 ηεηξαγσληθά εθαηνζηά Γνρεία πγξψλ ή θνιισδψλ κειαληψλ θαζψο θαη έγρξσκσλ Πιαζηηθά πιηθά πνπ πεξηέρνπλ βξσκηνχρνπο θινγνεπηβξαδπληέο Ακηαληνχρα απφβιεηα θαη θαηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία πνπ πεξηέρνπλ ακίαλην Καζνδηθέο ιπρλίεο Υισξνθζνξάλζξαθεο (CFC), πδξνρισξνθζνξάλζξαθεο (HCFC) ή πδξνθζνξάλζξαθεο (HFC), πδξνγνλάλζξαθεο (HC) Λακπηήξεο εθθέλσζεο αεξίσλ Οζφλεο πγξψλ θξπζηάιισλ (καδί κε ην πεξίβιεκά ηνπο, φπνπ ελδείθλπηαη), ε επηθάλεηα ησλ νπνίσλ ππεξβαίλεη ηα 100 ηεηξαγσληθά εθαηνζηά, θαζψο θαη νζφλεο θσηηδφκελεο απφ ην πίζσ κέξνο ηνπο κε ιακπηήξεο εθθέλσζεο αεξίσλ Δμσηεξηθά ειεθηξηθά θαιψδηα Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία κε επηθίλδπλεο ππξίκαρεο θεξακηθέο ίλεο. Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία κε ξαδηελεξγέο νπζίεο. Ηιεθηξνιπηηθνί ππθλσηέο πνπ πεξηέρνπλ επηθίλδπλεο νπζίεο (χςνο > 25 mm, δηάκεηξνο > 25 mm ή αλάινγνο φγθνο). Σα παξαθάησ θαηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία ησλ ΑΗΗΔ ηα νπνία ζπιιέγνληαη ρσξηζηά, πξέπεη λα ππνβάιινληαη ζηελ εμήο επεμεξγαζία: Απφ ηηο θαζνδηθέο ιπρλίεο αθαηξείηαη ην θζνξίδνλ επίρξηζκα. Απφ ηνλ εμνπιηζκφ πνπ πεξηέρεη αέξηα ηα νπνία θαηαζηξέθνπλ ην ζηξψκα ηνπ φδνληνο πξέπεη λα αθαηξνχληαη ηα αέξηα θαη λα ππνβάιινληαη ζε θαηάιιειε επεμεξγαζία. Απφ ηνπο ιακπηήξεο εθθέλσζεο αεξίσλ, αθαηξείηαη ν πδξάξγπξνο [35]

48 Απνζπλαξκνιφγεζε Η απνζπλαξκνιφγεζε κπνξεί λα νξηζηεί σο ε ζπζηεκαηηθή απνκάθξπλζε ησλ απαηηνχκελσλ εμαξηεκάησλ απφ κηα ειεθηξνληθή ζπζθεπή. Τπάξρνπλ δχν ηχπνη ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο: ρεηξνθίλεηε θαη απηφκαηε. Η ρεηξνθίλεηε απνζπλαξκνιφγεζε έρεη απνδεηρζεί λα είλαη ε πην απνηειεζκαηηθή κέζνδνο. Τπάξρνπλ δχν θχξηνη πεξηνξηζκνί γηα ηελ ηερληθή ζθνπηκφηεηα ηεο απηνκαηνπνηεκέλεο απνζπλαξκνιφγεζεο. Ο πξψηνο είλαη ε πςειή πνηθηιία ησλ πξντφλησλ πνπ ζπιιέγνληαη απφ ηα δηαιπηήξηα θαη ε δεχηεξε είλαη ν ίδηνο ν ζρεδηαζκφο ησλ πξντφλησλ δεδνκέλνπ φηη ε απνζπλαξκνιφγεζε σο επηινγή δελ έρεη αθφκε ιεθζεί ππφςε θαηά ηε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ (Opalic, 2010). H απνζπλαξκνιφγεζε μεθηλάεη κε ηε κεηαθνξά ηνπ απνβιήηνπ ζε έλα πάγθν εξγαζίαο απφ ην ρψξν πξνζσξηλήο απνζήθεπζεο. Καηζαβίδηα, ιάκεο θαη ζκίιε είλαη ηα βαζηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηε δηαδηθαζία. Δπηιεγκέλα απνζπλαξκνινγεκέλα ηκήκαηα ηνπνζεηνχληαη επάλσ ζε κεηαθνξηθή ηαηλία ή ζε θάδνπο. Οη θάδνη κεηαθέξνληαη ρεηξνθίλεηα ζην ρψξν πνπ γίλεηαη ν δηαρσξηζκφο. Δάλ ν ρεηξηζηήο πνπ πξαγκαηνπνηεί ηελ απνζπλαξκνιφγεζε δελ ηαμηλφκεζε ηα ζηνηρεία, εηδηθά εθπαηδεπκέλνη ρεηξηζηέο ζηελ αίζνπζα δηαινγήο εθηεινχλ εξγαζίεο δηαινγήο θαη δηαρσξηζκνχ ησλ απνζπλαξκνινγεκέλσλ ηκεκάησλ ζε θάδνπο δηαινγήο απφ καθξνζθνπηθή εμέηαζε. Πξψηηζηα πνιχηηκα ηκήκαηα θαη επηθίλδπλα ζπζηαηηθά απνκαθξχλνληαη άζηθηα γηα πηζαλή επαλαρξεζηκνπνίεζε (ηζηπο, θάξηεο κλήκεο, ζθιεξνί δίζθνη) (Opalic, 2010). Σν δεπηεξεχνλ ξεχκα εμφδνπ πεξηέρεη άζηθηo πιαζηηθφ θαη πεξηπηψζεηο ράιπβα, ηππσκέλα θπθιψκαηα θαη επηθίλδπλα απφβιεηα, φπσο κπαηαξίεο θαη ππθλσηέο. Η απνζπλαξκνιφγεζε σο εξγαζία είλαη ρεηξσλαθηηθή θαη, αλ είλαη δπλαηφλ, ηνπιάρηζηνλ κεραλνπνηεκέλε. Γίλεηαη πξηλ απφ ηνλ ηεκαρηζκφ, πξνθεηκέλνπ λα: αθαηξεζνχλ ηα ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνπλ επηθίλδπλα πιηθά, θαηαζηξέςεη πιηθά ή λα αλαθηήζεη ηκήκαηα κε θαιέο ηδηφηεηεο (ρεκηθέο, κεραληθέο), κεησζεί ε κφιπλζε κε κείσζε φγθνπ ηεκαρηζκνχ θαη δηαρσξηζκνχ εξγαζηψλ, αλαθηεζνχλ πνιχηηκα ζηνηρεία ή κέηαιια (Opalic, 2010). Απφ νηθνλνκηθήο άπνςεο, ε απνζπλαξκνιφγεζε σο δηαδηθαζία πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ειάρηζην θφζηνο. Η χπαξμε πνιχπινθσλ ζπλδεζκνινγηψλ θαη ζπλδέζεσλ είλαη ν ιφγνο πνπ δελ πξαγκαηνπνηείηαη ζε πιήξε έθηαζε ζε φια ελ αρξεζηία πξντφληα. Τπάξρεη κηα εμηζνξξφπεζε κεηαμχ θφζηνπο θαη νθέινπο πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ην βέιηηζην θέξδνο θαη ηε βέιηηζηε απνζπλαξκνιφγεζε, θάηη πνπ [36]

49 είλαη δηαθνξεηηθή απφ ηελ πιήξε απνζπλαξκνιφγεζε (Opalic, 2010) φπσο απνηππψλεηαη θαη ζηελ Δηθφλα 3.8 Δικόνα 3.8: ρέζε βαζκνχ απνζπλαξκνιφγεζεο-θέξδνπο (Opalic, 2010) ηελ Δηθφλα 3.9 θαίλνληαη ζρεκαηηθά ηα 3 βαζηθά πιαίζηα απνζπλαξκνιφγεζεο Δικόνα 3.9: Σξφπνη απνζπλαξκνιφγεζεο (Opalic, 2010) SBA: Short bins area WS: workstation SSA: sorting and stage area CISP: Conveyors for in-stream products ην πξψην πιαίζην ν ρεηξηζηήο αλαιψλεηαη ζε ρεηξσλαθηηθή εξγαζία παξαιαβήο θαη ηαθηνπνίεζεο ησλ απνβιήησλ, παξά ζε απνζπλαξκνιφγεζε. Απαηηείηαη επνκέλσο [37]

50 πεξηζζφηεξνο ρψξνο απνζήθεπζεο. ην δεχηεξν πιαίζην απαηηείηαη πεξηζζφηεξε δνπιεία ζην θνκκάηη ηεο κεηαθνξάο ησλ απνζπλαξκνινγεκέλσλ ζε κηθξνχο θάδνπο. Ο ρεηξηζηήο αλαιψλεηαη θπξίσο ζηε δηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο. ην ηξίην πιαίζην ν ηαηληφδξνκνο κεηαθέξεη αλάκηθην απφβιεην. Ο ρεηξηζηήο ζην ηέινο ηνπνζεηεί ηα απνζπλαξκνινγεκέλα ηκήκαηα ζηνπο κηθξνχο θάδνπο (Opalic, 2010). ηελ Δηθφλα 3.10 παξνπζηάδνληαη ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη απφ ηε δηαδηθαζία ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο ελψ ζηνλ Πίλαθα 3.2 ζπγθεληξσηηθά φια ηα επηθίλδπλα ζπζηαηηθά πνπ απνκαθξχλνληαη κε ηηο δηαδηθαζίεο απνξξχπαλζεο θαη απνζπλαξκνιφγεζεο. ΑΗΗΔ Αποζςναπμολόγηζη Βαζικά ζςζηαηικα(ics) Καλώδια, πλακέηερ Μίγμα μεηάλλυνπλαζηικών Μεγάλα Μεηαλλικά ζςζηαηικά γςαλί Πλαζηικόξύλο Μπαηαπίερ Υδπάπγςπορ Γςαλί με μόλςβδο Πλαζηικά Δπανασπηζιμοποίζη Παπαιηέπυ επεξεπγαζία Γιύλιζμα Ανάκηηζη ενέπγειαρ Διδική διασείπιζη Διδική απόθεζη Καηαζηποθή Δικόνα 3.10: Γηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο (Ragn-Sells Elektronikatervinning AB) Πίνακαρ 3.2: Τπνινγηζκέλεο ζπγθεληξψζεηο επηθίλδπλσλ ζπζηαηηθψλ ζε κίγκα AHHE (Salhofer et al., 2010) [38]

51 ηελ Δηθφλα 3.11 θαίλεηαη ε ζρέζε κέζνπ ρξφλνπ απνζπλαξκνιφγεζεο θαη βαζκνχ απνξξχπαλζεο. Η θακπχιε είλαη εθζεηηθή πνπ ζεκαίλεη αχμεζε ηνπ βαζκνχ απνξξχπαλζεο απμάλεη εθζεηηθά ην ρξφλν απνζπλαξκνιφγεζεο. Δικόνα 3.11: ρέζε κέζνπ ρξφλνπ απνζπλαξκνιφγεζεο θαη βαζκνχ απνξξχπαλζεο Σεκαρηζκφο ηελ δηαδηθαζία ηνπ ηεκαρηζκνχ ε δνκή ησλ απνβιήησλ δηαηξείηαη κέζσ εθαξκνγήο κεραληθήο δχλακεο ψζηε λα επηηπγράλεηαη κείσζε ηεο επηθάλεηαο ησλ δηάθνξσλ νκάδσλ ησλ πιηθψλ. Σα πιηθά ζξπκκαηίδνληαη κε πηψζε, κε άιεζε ή κε θνπή, εθαξκφδνληαο επάλσ ηνπο κεραληθή πίεζε, είηε κε ελαιιαζζφκελε πξνζέγγηζε θαη απνκάθξπλζε ησλ επηθαλεηψλ, είηε κε ζπλερή θίλεζε ησλ επηθαλεηψλ ζξαχζεο, είηε κε πξφζθξνπζε ησλ πιηθψλ πάλσ ζε ζηαζεξή επηθάλεηα. Ο ηεκαρηζκφο απνηειεί κία απφ ηηο ζπνπδαηφηεξεο δηαδηθαζίεο επεμεξγαζίαο απνξξηκκάησλ ελ γέλεη. Γηα ην ιφγν απηφ ε επηινγή ησλ ζσζηψλ κεραλεκάησλ πξέπεη λα γίλεη κε πξνζνρή αθνχ αλαιπζνχλ: Οη θπζηθέο θαη ρεκηθέο ηδηφηεηεο ηνπ πξνο ηεκαρηζκφ πιηθνχ (κέγεζνο, δνκή, ζθιεξφηεηα θιπ). Ο ζθνπφο ρξήζεο ηνπ (π.ρ. ζξαχζε ζάθσλ ή κεηάιισλ) Οη απαηηνχκελεο ηδηφηεηεο ηνπ ηειηθνχ πξντφληoο (πρ. compost, RDF θιπ.) ηηο Δηθφλεο 3.12 θαη 3.13 παξνπζηάδνληαη αληίζηνηρα έλαο ηεκαρηζηήο θαη έλαο θνθνπνηεηήο. Η ζέζε ηνπ θνθνπνηεηή είλαη κεηά ηνλ ηεκαρηζηή ψζηε λα επηηπγράλεηαη πεξαηηέξσ κείσζε ηνπ κεγέζνπο ηεο κνλάδαο επεμεξγαζίαο ψζηε λα είλαη πην εχθνινο ν κεηέπεηηα δηαρσξηζκφο. [39]

52 Κάθεηος ζθσρόμσλος (vertical hammer mill) ηελ Δηθφλα 3.14 απεηθνλίδεηαη κηα εηδηθή πεξίπησζε shredder, ν θάζεηνο ζθπξφκπινο (vertical hammer mill). Σν πιηθφ πέθηεη πάλσ απφ ην κχιν θαη εηζέξρεηαη ζηελ πεξηνρή ηεκαρηζκνχ. Η πεξηνρή ηεκαρηζκνχ απνηειείηαη απφ ην ξφηνξα θαη ηξία δηαθνξεηηθά επίπεδα ηεκαρηζκνχ. Κάζε επίπεδν απνηειείηαη απφ δχν ζεηξέο ε θάζε κηα κε 6 ζθπξηά ζε ζρήκα δαρηπιηδηνχ. Σν εζσηεξηθφ κέξνο απνηειείηαη απφ κεηαιιηθφ πιηθφ ην νπνίν αληηθαζίζηαηαη ζρεηηθά εχθνια. Σν πιηθφ πέθηεη απφ ςειά θαη ζπάεη κε ηνπο κχινπο άιεζεο ζην εζσηεξηθφ ηεο θαηαζθεπήο. Δμαηηίαο ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπ πιηθνχ κε ηα ζθπξηά αιιά θαη ηα ηνηρψκαηα ηνπ εζσηεξηθνχ κέξνπο, ην εηζαγφκελν πιηθφ ζπάεη ζε πνιχ κηθξά θνκκάηηα. Ο κχινο έρεη θνριηνεηδή κνξθή θαη ζην θάησ κέξνο ε δηάκεηξνο ηνπ ειαηηψλεηαη ζεκαληηθά. Ο ρξφλνο επεμεξγαζίαο δηαθέξεη απφ πιηθφ ζε πιηθφ. Γηα παξάδεηγκα, ηα PCB s έρνπλ πνιχ κηθξφηεξν ρξφλν επεμεξγαζίαο απφ φηη κεγαιχηεξεο ζπζθεπέο φπσο γηα παξάδεηγκα έλαο θνχξλνο κηθξνθπκάησλ. Σν 2009 ζηελ Διβεηία κε ηε ζχκπξαμε ηεο εηαηξίαο Solenthaler Recycling AG, St. Gallen, έγηλε έλα πείξακα πνπ αληί γηα ηππηθφ ηεκαρηζηή ρξεζηκνπνηήζεθε έλαο ζθπξφκπινο. Σα ΑΗΗΔ εηζέξρνληαη ζηνλ κχιν κε ηελ βνήζεηα ηαηληνκεηαθνξέσλ θαη πέθηνπλ θάζεηα. Με ηε ζπκπίεζε πνπ πξνθαιείηαη ζπάδνπλ ζε κηθξφηεξα θνκκάηηα. Με ηε βνήζεηα αεξνδηαρσξηζηή απνκαθξχλνληαη ηα κηθξά θιάζκαηα ΑΗΗΔ ελψ κε ηελ ζχκπξαμε θπθισλίνπ απνκαθξχλεηαη ε πεξηερφκελε ζθφλε. Σα απνηειέζκαηα ηνπ πεηξάκαηνο έδεημαλ φηη νη εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ είλαη εληφο ησλ επηηξεπφκελσλ επξσπατθψλ νξίσλ (Πίλαθαο 3.3). Πέξα απφ απηφ, παξφηη ε φιε δηαδηθαζία δελ απαηηεί απνζπλαξκνιφγεζε ηνπ εμνπιηζκνχ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη ειάηησζε ηνπ θφζηνπο ηεο αλαθχθισζεο. Σα ίδηα πεηξάκαηα φκσο έδεημαλ φηη εθαξκνγή ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο δίλεη θαιχηεξα πνηνηηθά απνηειέζκαηα πξάγκα πνπ ζεκαίλεη θαιχηεξε αλάθηεζε πιηθψλ ζηα επφκελα επίπεδα αλαθχθισζεο. πλεπψο ε ελζσκάησζε ηνπ ζθπξφκπινπ ζηε δηαδηθαζία ρξήδεη αθφκε βειηηψζεσλ. [40]

53 Δικόνα 3.12: Σεκαρηζηήο (UNEP, 2010) Δικόνα 3.13:Κνθνπνηεηήο (ArtechRecyclingtechnikGmbH) Δικόνα 3.14:Hammermill (Eichert et al., 2009) [41]

54 Πίνακαρ 3.3: Δθπνκπέο πεηξάκαηνο θαη ζχγθξηζε κε ηα φξηα ηεο Δπξσπατθήο λνκνζεζίαο (Eichert et al., 2009) Οπζία Μέηξεζε-Μ.Ο. [mg/m 3 ] Μέηξεζε-Μ.Ο. [g/h] Όξην (Ννκνζεζία Αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο) Ρνή [g/h] θφλε/ηεξεά ππνιείκκαηα Pb Cu Cr <0.01 < Sn <0.01 < Αέξηα κε 5-11 < πεξηερφκελν C Ni <0.01 < Cd <0.01 <0.2 0,1 0,5 Hg <0.01 <0.2 0,2 1 PCBs < Απαγνξεχεηαη Μαγλεηηθφο δηαρσξηζκφο Οη καγλεηηθνί δηαρσξηζηέο, θπξίσο, ρακειήο έληαζεο καγλεηηθνχ πεδίνπ, ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο γηα ηελ αλάθηεζε ησλ ζηδεξνκαγλεηηθψλ κεηάιισλ απφ κε ζηδεξνχρα θαη κε καγλεηηθά κεηαιιηθά απνξξίκκαηα. Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ππήξμαλ πνιιέο εμειίμεηο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηε ιεηηνπξγία πςειήο έληαζεο καγλεηηθνχ πεδίνπ, θπξίσο σο απνηέιεζκα ηεο εηζαγσγήο κφληκσλ καγλεηψλ, θξάκαηνο ζπαλίσλ γαηψλ, ζε ζέζε ψζηε λα πξνζθέξνπλ πνιχ πςειή έληαζε πεδίνπ. Η ρξήζε δηαρσξηζηψλ πςειήο έληαζεο θαζηζηά δπλαηφ ην δηαρσξηζκφ ηνπ θξάκαηνο ραιθνχ απφ ηα αξρηθά απνξξίκκαηα. Έλα έληνλν καγλεηηθφ πεδίν δηαρσξηζκνχ είλαη δπλαηφλ λα επηηεπρζεί γηα ηηο ηξεηο νκάδεο θξάκαηνο: Κξάκα ραιθνχ κε ζρεηηθά πςειή δηαπεξαηφηεηα κάδαο (θξάκα ραιθνχθαζζίηεξνπ-αινπκηλίνπ) Κξάκα ραιθνχ κε κέζε δηαπεξαηφηεηα κάδαο (θξάκα ραιθνχ- θαζζίηεξνπκαγγαλίνπ) Κξάκα ραιθνχ κε ρακειή δηαπεξαηφηεηα θαη/ή δηακαγλεηηθή ζπκπεξηθνξά (θξάκα ραιθνχ-θαζζίηεξνπ-κνιχβδνπ, κε ρακειή πεξηεθηηθφηεηα ζε ζίδεξν). (Cui, 2003) ηνπο Πίλαθεο παξνπζηάδνληαη ε καγλεηηθή επαηζζεζία θαη ε ππθλφηεηα γηα ηα αλαθηψκελα απφ ην καγλεηηθφ δηαρσξηζκφ πιηθά ελψ αληίζηνηρα ζηελ Δηθφλα 3.15 ε θαηαλνκή κεγέζνπο κεηάιισλ απφ ζθξάπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. Όπσο θαίλεηαη ην αινπκίλην παξνπζηάδεη ηελ πην νκνηφκνξθε θαηαλνκή. [42]

55 Πίνακαρ 3.4: Μαγλεηηθή επαηζζεζία ησλ θξακάησλ ραιθνχ πνπ ππάξρνπλ ζηα ΑΗΗΔ Τιηθά Πεξηερφκελνο ζίδεξνο Δπαηζζεζία, ρ (x10-7 m 3 kg -1 ) Υαιθφο κε πξνζκίμεηο αινπκηλίνπ Υαιθφο κε πξνζκίμεηο 1, καγγαλίνπ Δηδηθφο νξείραιθνο 0, ,3-5.8 Υαιθφο(ρσξίο πξνζκίμεηο <0.2 <0.1 ζηδήξνπ) Υαιθφο κε πξνζκίμεηο <0.2 <0.1 θαζζίηεξνπ θαη κνιχβδνπ Δικόνα 3.15: Καηαλνκή κεγέζνπο κεηάιισλ απφ ζθξάπ ππνινγηζηή Πίνακαρ 3.5: Ππθλφηεηα θαη ειεθηξηθή αγσγηκφηεηα πιηθψλ απφ ην καγλεηηθφ δηαρσξηζκφ Τιηθά Ππθλφηεηα, ξ (x10 3 kgm -3 ) Ηιεθηξηθή αγσγηκφηεηα ζ(x10 6 m -1 Χ -1 ) Υαιθφο Cu-Zn 8.4 1,9 Αινπκίλην 2,70 35 Μαγλήζην 1,74 23 αζήκη 10,49 68 Φεπδάξγπξνο 6,92 17,4 Υξπζφο 19,32 41 Υαιθφο(Υσξίο 8, πξνζκίμεηο ζηδήξνπ) Νηθέιην 8,90 12,5 θαζζίηεξνο 7, Μφιπβδνο 11,34 5 Κξάκα ράιπβα 7,7 0,7 [43]

56 Χο επί ην πιείζηνλ ρξεζηκνπνηνχληαη δχν είδε καγλεηψλ, ην καγλεηηθφ ηχκπαλν θαη ν καγλεηηθφο ηκάληαο. Σν καγλεηηθφ ηχκπαλν παξνπζηάδεη πνηθηιφηξνπε ρξήζε γηα ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ ζηδεξνχρσλ πιηθψλ απφ άιια. Η θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ηνπ εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο εγθαηάζηαζεο θαη ηνλ δηαηηζέκελν ρψξν. Σα ζηδεξνχρα κέηαιια θαηαθξαηνχληαη απφ ην ηχκπαλν θαη απνκαθξχλνληαη ζε κηα ρνάλε φηαλ πεξάζνπλ ην καγλεηηθφ πεδίν. ηηο Δηθφλεο 3.16 θαη 3.17 αληίζηνηρα θαίλνληαη ην καγλεηηθφ ηχκπαλν θαη ν καγλεηηθφο ηκάληαο. Δικόνα 3.16: Μαγλεηηθφ ηχκπαλν (Steinert) Ο καγλεηηθφο ηκάληαο ηνπνζεηείηαη επάλσ απφ ηελ κεηαθνξηθή ηαηλία, έιθεη ηα ζηδεξνχρα κέηαιια, ηα νπνία θαη κεηαθέξνληαη εθηφο πεδίνπ. Αλάινγα κε ηελ ηνπνζέηεζε ηνπ καγλήηε μερσξίδεη θαλείο καγλήηεο νη νπνίνη ηνπνζεηνχληαη θαηά πιάηνο ή θαηά κήθνο ηνπ δηαρσξηζηηθνχ πεδίνπ. Οη ηειεπηαίνη ρξεζηκνπνηνχληαη φηαλ ππάξρεη κεγάιε ηαρχηεηα απνξξηκκάησλ. Πνιιέο θνξέο παξαζχξνληαη καδί κε ηα κέηαιια θαη άιια πιηθά. Γηα ηε ιχζε απηνχ ηνπ πξνβιήκαηνο έρνπλ αλαπηπρζεί ζηηο ΗΠΑ καγλεηηθνί ηκάληεο κε ηξεηο καγλήηεο. Δικόνα 3.17: Μαγλεηηθή ηαηλία (Steinert) Η ρξήζε ησλ καγλεηψλ απνηειεί κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δηεξγαζίεο δηαρσξηζκνχ πιηθψλ κέζα ζε κηα κνλάδα επεμεξγαζίαο ΑΗΗΔ, θαζψο επηηειεί ηελ αλάθηεζε ηνπ ζηδήξνπ ησλ ΑΗΗΔ, κίαο εθ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ πεγψλ θέξδνπο ησλ κνλάδσλ απηψλ. Η κεγάιε πνζφηεηα ζηδεξνχρσλ κεηάιισλ ζηα ΑΗΗΔ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πςειή αγνξαζηηθή ηνπο αμία, αιιά θαη ην ρακειφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο θαη [44]

57 ιεηηνπξγίαο ησλ ειεθηξνκαγλεηψλ θαζηζηά επηηξεπηή θαη, ζπρλά, αλαγθαία ηε ρξήζε ελφο ζεκαληηθνχ αξηζκνχ καγλεηψλ ζε κία κνλάδα επεμεξγαζίαο ΑΗΗΔ Αεξνδηαρσξηζκφο Ο αεξνδηαρσξηζκφο απνηειεί δηεξγαζία ηαμηλφκεζεο ελφο αλνκνηνγελνχο κίγκαηνο, φπσο είλαη θαη ηα ΑΗΗΔ, ζηα επί κέξνπο πιηθά ππφ ηελ επίδξαζε αέξα. Βαζίδεηαη ζηηο δηαθνξεηηθέο ηξνρηέο πνπ δηαγξάθνπλ ηα δηαθνξεηηθήο ζχζηαζεο ζσκαηίδηα κέζα ζε ζηξψκα αέξα, θπξίσο ιφγσ ηεο επίδξαζεο ηεο βαξχηεηαο. Η επηηπρία ηνπ δηαρσξηζκνχ εμαξηάηαη απφ ηελ ηαρχηεηα ηνπ εκθπζήκελνπ αέξα, ην ρξφλν παξακνλήο, ηελ πγξαζία, ην βάξνο θαη ην ζρήκα ησλ ζσκαηηδίσλ. Οη ζπλεζέζηεξα ρξεζηκνπνηνχκελνη αεξνδηαρσξηζηέο ζηελ πεξίπησζε ησλ ΑΗΗΔ είλαη νη αεξνδηαρσξηζηέο ηχπνπ zig-zag, νη νπνίνη απνηεινχληαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα θαλάιηα νξζνγψληαο ηνκήο, ηα νπνία ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ζε νξηζκέλε γσλία ψζηε λα ζρεκαηίδνπλ έλα ζρήκα zig-zag. Σν πξνο δηαρσξηζκφ πιηθφ πέθηεη ζην θαλάιη απφ κία πεξηζηξεθφκελε βαιβίδα, ελψ παξάιιεια απφ ην θάησ κέξνο ηνπ θαλαιηνχ ηξνθνδνηείηαη αέξαο. Σα ειαθξά ζσκαηίδηα παξαζχξνληαη πξνο ηα επάλσ ελψ ηα βαξχηεξα θαηεπζχλνληαη πξνο ηα θάησ, θαηά κήθνο ηνπ θαλαιηνχ. Ο αέξαο ιφγσ ησλ αθκψλ πνπ πξνεμέρνπλ, ζρεκαηίδεη κία δίλε θαη ηα βαξηά αληηθείκελα πέθηνπλ ζην θαηψηεξν ηκήκα ηνπ θαλαιηνχ. Σα ηνηρψκαηα ηνπ αεξνδηαρσξηζηή είλαη θαιπκκέλα κε ειαζηηθφ ζηξψκα, ελψ έλα ζχζηεκα δφλεζεο εκπνδίδεη ηε ζπγθέληξσζε ζε έλα ζεκείν. Με ηνλ ηξφπν απηφ δηαρσξίδνληαη ηα ειαθξά θιάζκαηα ησλ απνβιήησλ απφ ηα βαξέα. Απφ ηνλ αεξνδηαρσξηζκφ πξνθχπηεη έλα ζεκαληηθφ θιάζκα πιαζηηθψλ πιηθψλ. Δικόνα 3.18: χζηεκα αεξνδηαρσξηζκνχ (Search and Separate - S+S) [45]

58 Πλαζηικά Σα πιαζηηθά απνηεινχλ ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ζχζηαζεο κηαο ΑΗΗΔ θαζψο ζηηο πεξηζζφηεξεο ζπζθεπέο ην εμσηεξηθφ θέιπθνο είλαη πιαζηηθφ. Παξφια απηά ππάξρεη θαη έλα ηκήκα πνπ δελ είλαη νξαηφ κε γπκλφ κάηη (Kang, 2005). ηελ Δηθφλα 3.19 θαίλεηαη ε θαηά πξνζέγγηζε ζχζηαζε ησλ ΑΗΗΔ ζε πιαζηηθφ Ferrous Non Ferrous Plastics Glass 28 Wood other Δικόνα 3.19: χζηαζε ΑΗΗΔ Οη δχν βαζηθνί ηχπνη πιαζηηθψλ πνπ πεξηέρνληαη ζηα ΑΗΗΔ είλαη ηα thermosets θαη ηα thermoplastics. Σα thermosets ηεκαρίδνληαη ζηνλ ηεκαρηζηή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαθχθισζεο επεηδή δελ κπνξνχλ λα ιηψζνπλ θαη λα ζρεκαηίζνπλ λέα πξντφληα (Kang, 2005). Σα thermosets ρξεζηκνπνηνχληαη επξχηαηα ζηα PCBs, σο ζπζηαηηθά θηλεηήξσλ, ζε ειεθηξηθνχο ζξαπζηήξεο (Materials for the future foundation). Tα thermoplastics απφ ηελ άιιε αληέρνπλ ηελ ζεξκηθή επεμεξγαζία θαη κπνξνχλ λα ζρεκαηίζνπλ λέα πξντφληα κεηά ηελ θαηάιιειε επεμεξγαζία (Kang, 2005). Πξνέξρνληαη θπξίσο απφ PC θαη άιιεο νηθηαθέο ζπζθεπέο. Μεηά ηα κέηαιια, ηα πιαζηηθά εκθαλίδνπλ ηνλ κεγαιχηεξν βαζκφ αλάθηεζεο. Όπσο θαίλεηαη θαη ζηελ Δηθφλα 3.20 ππάξρνπλ ηξία είδε αλαθχθισζεο πιαζηηθψλ: ε ρεκηθή, ε κεραληθή θαη ε ζεξκηθή. [46]

59 Μίγμα πλαζηικών Φημική ανακύκλυζη Μησανική ανακύκλυζη Θεπμική ανακύκλυζη Γιςλιζμόρλιώζιμο μεηάλλυν Τεμασιζμόραναγνώπιζηδιασυπιζμόρ Κλίβανορ Τζιμένηος Νέα Μέηαλλα Πέλεηρ και νέα πποφόνηα Δναλλακηικό καύζιμο Δικόνα 3.20: Σξφπνη αλαθχθισζεο πιαζηηθψλ (Kang, 2005) Μητανική ανακύκλωζη Γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί μαλά ην αλαθπθισκέλν θιάζκα πιαζηηθνχ πξέπεη λα εκθαλίδεη αθξηβψο ηηο ίδηεο ηδηφηεηεο κε απηέο πνπ εκθάληδε σο λέν πιηθφ. Σα πιαζηηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα ΑΗΗΔ έρνπλ πνηθίια ραξαθηεξηζηηθά. Σν Acrylonitrilebutadienestyrene (ABS) θαη ην high-impact polystyrene (HIPS) πξνζθέξνπλ θαιή κεραληθή πξνζηαζία ζηε ζπζθεπή. Απηά ηα ζπζηαηηθά εκθαλίδνληαη θπξίσο ζε θηλεηήξεο θαη ηειενξάζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαζνδηθνχ ζσιήλα. To Polyphenyleneoxide (PPO) εκθαλίδεη θαιέο ηδηφηεηεο θαη πςειή ζεξκνθξαζία. ηνλ Πίλαθα 3.6 εκθαλίδνληαη νη θπξηφηεξεο ξπηίλεο πνπ πεξηέρνληαη ζε δηάθνξα είδε ΗΗΔ. Πίνακαρ 3.6: Πεξηερφκελεο ξπηίλεο ζε ΑΗΗΔ (Minessota office Environmental Assistance, 2001) Δμνπιηζκφο Σειενξάζεηο Τπνινγηζηήο Γηάθνξα Ρεηίλεο HIPS,ABS,PPE,PVC,PC, ABS,HIPS,PPO,PPE,PVC,PC/ABS HIPS,ABS,PVC,PPE,PC/ABS,PC HIPS: high impact polystyrene, ABS: acrylonitrile butadiene styrene, PPE: polypenylene ether, PVC: polyvinyl chloride, PC: polycarbonate, PPO: polyphenylene oxide, δηάθνξα: θάμ, ηειέθσλα, ςπγεία [47]

60 Γηα ηελ θαιχηεξε αλαθχθισζε πιαζηηθψλ νη θαηαζθεπαζηέο πξέπεη λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά ηηο πεξηερφκελεο ξπηίλεο ιφγσ ηνπ φηη απηέο πεξηπιέθνπλ ηηο κεραληθέο ηδηφηεηεο ηεο ζπζθεπήο. Απφ ηελ άιιε, νη ίδηεο νη κεραληθέο θαη θπζηθέο ηδηφηεηεο απνηεινχλ εκπφδην ζηελ αλαθχθισζε ΑΗΗΔ, αθνχ θάζε ζπζθεπή κπνξεί λα πεξηέρεη πιαζηηθά κε δηαθνξεηηθέο ηδηφηεηεο πνπ λα ρξήδνπλ μερσξηζηήο αληηκεηψπηζεο. Η αλαθχθισζε πιαζηηθψλ κπνξεί λα ζεσξεζεί θαη αληηζηνηρία ππνζχζηεκα ηεο αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ θαη λα πεξηέρεη ηα αθφινπζα ζηάδηα: 1) Γηαρσξηζκφο θαη αλαγλψξηζε πιαζηηθψλ α) Αθαίξεζε ρξσκαηηθψλ επηθαιχςεσλ β) Απνκάθξπλζε θαιπκκάησλ 2) Σεκαρηζκφο 3) Μαγλεηηθφο δηαρσξηζκφο 4) Ηιεθηξνζηαηηθφο δηαρσξηζκφο 5) Αεξνδηαρσξηζκφο 6) θαηξνπνίεζε Η αλαγλψξηζε θαη ν δηαρσξηζκφο ησλ πιαζηηθψλ είλαη ην ζεκαληηθφηεξν ζηάδην ζηελ αλαθχθισζε πιαζηηθψλ. Τπάξρνπλ πνιιέο ηερληθέο αλαγλψξηζεο θαη δηαρσξηζκνχ, σζηφζν δε βξίζθνπλ φιεο εθαξκνγή ζε φια ηα ΑΗΗΔ ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ κεραληθψλ ηδηνηήησλ πνπ έρεη ε θάζε ζπζθεπή. Η βαζηθή δηεξγαζία δηαρσξηζκνχ έγθεηηαη ζην δηαρσξηζκφ ησλ πεξηερφκελσλ ξπηηλψλ. Σέηνηεο ηερληθέο είλαη ε ρξήζε πδξνθπθισλίνπ πνπ εθκεηαιιεχεηαη ηελ δηαθνξά ππθλφηεηαο ησλ πεξηερφκελσλ ξπηηλψλ θαζψο θαη ην πεξηερφκελν πγξαζίαο ηνπο (American Plastics Council, 1999) θαη ν ηξηβνειεθηξηθφο δηαρσξηζκφο πνπ εθκεηαιιεχεηαη ην θαηλφκελν ηεο αληίζεηεο θφξηηζεο κεηαμχ δχν δηαθνξεηηθψλ ξπηίλσλ. ρεκαηηθά, ε δηαδηθαζία απεηθνλίδεηαη ζηελ Δηθφλα 3.21 [48]

61 Δικόνα 3.21:Δθαξκνγή ηξηβνειεθηξηθνχ δηαρσξηζκνχ ξπηίλσλ Τπάξρνπλ θαη άιιεο ηερλνινγίεο πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ πξάμε. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη κηα ειβεηηθή εηαηξία, ε Result Technology AG αλέπηπμε κηα ηερλνινγία απνθινίσζεο θαη δηαρσξηζκνχ ησλ πιαζηηθψλ απφ ειεθηξνληθέο πιαθέηεο πνπ ζπλδπάδεη φια ηα παξαπάλσ Η ηερλνινγία απηή ρξεζηκνπνηεί έλαλ πςειήο ηαρχηεηαο επηηαρπληή γηα λα απνθινησζεί ην ηεκαρηζκέλν απφβιεην θαη ζηε ζπλέρεηα γίλεηαη ν δηαρσξηζκφο κε αέξα αιιά θαη ειεθηξνζηαηηθά (Kang, 2005). Χημική ανακύκλωζη Γηα ηε ρεκηθή αλαθχθισζε έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξεο δηαδηθαζίεο. Μηα απφ απηέο θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 3.22 φπσο αλαπηχρζεθε απφ ηελ έλσζε παξαγσγψλ πιαζηηθνχ ζηελ Δπξψπε. Καηά ηε δηαδηθαζία απηή, αλάκεηθην πιαζηηθφ απνπνιπκεξίδεηαη ζηνπο C θαη απναινγνλψλεηαη ζην ίδην ζηάδην. Με απηφ ηνλ ηξφπν απνκαθξχλνληαη ηα κέηαιια. Σα ππνιείκκαηα ηνπ πνιπκεξνχο πεγαίλνπλ ζην επφκελν ζηάδην ηελ πδξνγφλσζε. Οη δεζκνί άλζξαθα θνξέδνληαη κε ην πδξνγφλν εμαηηίαο ηεο πςειήο ηνπ πίεζεο πεξηζζφηεξν απφ Ν/m 2. Σν ζρεκαηηδφκελν πγξφ πεγαίλεη γηα απφζηαμε. Οπνηνδήπνηε πιηθφ δελ έρεη δηαρσξηζηεί θαη απνκαθξπλζεί θαηά ηε δηαδηθαζία ηνπ απνπνιπκεξηζκνχ, ζπιιέγεηαη ζηνλ πάην ηεο ζηήιεο απφζηαμεο ζαλ ππφιεηκκα-πίζζα. Σα ηειηθά πξντφληα πεγαίλνπλ εθ λένπ γηα πδξνγφλσζε θαη ηέινο γηα πεηξνρεκηθή δηαδηθαζία (Kang, 2005). [49]

62 Μίγμα πλαζηικών Αποπολςμεπιζμόρ <400 C Μέηαλλα Υδροτλώριο Υδρογόνο Υδπογόνυζη1 (Υγπή θάζη) Σσμπύκνφζη <450 C Υδρογόνφζη (πίζζα) Υδπογόνυζη 2 (Αέπια θάζη) Αργό πεηρέλαιο Αέριο Πεηποσημική διαδικαζία Δικόνα 3.22: Γηαδηθαζία απνπνιπκεξηζκνχ θαη κεηαηξνπήο ησλ πιαζηηθψλ θαηά ηελ ρεκηθή αλαθχθισζε Θερμική ανακύκλωζη Όπσο πεξηγξάθεθε θαη ζηελ παξάγξαθν ε ζεξκηθή αλαθχθισζε είλαη ε ρξήζε ησλ πιαζηηθψλ ησλ ΑΗΗΔ σο θαχζηκα. Απηή ε κνξθή αλαθχθισζεο ζεσξείηαη απφ ηελ APME σο ε πεξηβαιινληηθά πην θηιηθή ιχζε γηα ηελ δηαρείξηζε πιαζηηθψλ απφ ΑΗΗΔ ζηελ Δπξψπε Γηαρσξηζκφο Eddy Current (επαγσγηθφο δηαρσξηζκφο) Οη δηαρσξηζηέο eddy current απνκαθξχλνπλ κε ζηδεξνχρα κέηαιια φπσο ην αινπκίλην θαη ν ραιθφο. Έλα ηαρέσο πεξηζηξεθφκελν ζχζηεκα καγλεηψλ ζην ηχκπαλν θεθαιήο παξάγεη πςειήο ζπρλφηεηαο θαη έληαζεο καγλεηηθά πεδία. Σα κε ζηδεξνχρα κέηαιια κέλνπλ ζην πεξηζψξην, ελψ ηα ππφινηπα αδξαλή αθήλνληαη λα πέζνπλ θάησ θαη λα ζπιιερζνχλ ζε άιιν δνρείν. Η πφισζε επνκέλσο πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ην καγλεηηθφ πεδίν είλαη ε ίδηα κε απηή ηνπ πεξηζηξεθφκελνπ καγλήηε κε απνηέιεζκα λα απσζείηαη ην αινπκίλην θαη ν ραιθφο. ηνλ Πίλαθα 3.7 θαίλνληαη αλαιπηηθά φια ηα πιηθά πνπ κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ απφ ηνλ επαγσγηθφ δηαρσξηζηή ελψ ζηελ Δηθφλα 3.23 θαη 3.24 θαίλεηαη αλαιπηηθά ν δηαρσξηζηήο θαζψο [50]

63 θαη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Σα βαζηθά πιηθά πνπ αλαθηψληαη είλαη αινπκίλην, ραιθφο θαη κφιπβδνο. Πίνακαρ 3.7: Τιηθά πνπ δηαρσξίδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ επαγσγηθνχ δηαρσξηζκνχ θαη νη καγλεηηθέο ηνπο ηδηφηεηεο Τιηθά (10-8 /Χm) Ρ(10 3 kg/m 3 ) ζ/ξ(10 3 m 2 /Χ kg) Al Zn Ag Cu Brass Pb Δικόνα 3.23: Γηαρσξηζηήο Eddy Current (GoGelme) Δικόνα 3.24: Σξφπνο ιεηηνπξγίαο Eddy Current θαη βαζηθφο εμνπιηζκφο (Γθηνπζά, 2008) [51]

64 πκπίεζε Η ζπκπίεζε εθαξκφδεηαη ζηελ επεμεξγαζία ησλ ΑΗΗΔ ζπλήζσο ζε ηειηθφ ζηάδην, γηα ηελ αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο ησλ δηαρσξηζκέλσλ πιηθψλ, κεηψλνληαο ηνλ φγθν πνπ απηά θαηαιακβάλνπλ. Η ζθνπηκφηεηα πηνζέηεζήο ηεο σο δηαδηθαζίαο ζε κία Μνλάδα Δπεμεξγαζίαο ΑΗΗΔ, έρεη λα θάλεη κε θαζαξά νηθνλνκηθνηερληθνχο ιφγνπο, θαζψο ζπληειεί ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο ησλ αλαθηεκέλσλ πιηθψλ, ιφγσ κεησκέλνπ φγθνπ. ηελ Δηθφλα 3.25 απεηθνλίδεηαη έλαο ζπκπηεζηήο. Δικόνα 3.25:πκπηεζηήο (Kingdom of Cambodia) ηνλ Πίλαθα 3.8 απνηππψλνληαη ζπγθεληξσηηθά ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη ζηα δηάθνξα ζηάδηα απηήο ηεο κεζφδνπ αλαθχθισζεο Μέθοδορ ηηρ μεηαλλοςπγικήρ επεξεπγαζίαρ Η πξαθηηθή απηή ρξεζηκνπνηεί σο επί ην πιείζηνλ ηα µε κεηαιιηθά ζηνηρεία ησλ πξντφλησλ σο θαχζηκν γηα ηελ ηήμε θαη αλάθηεζε ησλ κεηάιισλ. χκθσλα κε ηε κεηαιινπξγηθή επεμεξγαζία, απνζπλαξκνινγνχληαη ηα πνιχηηκα πιηθά θαη απνκνλψλνληαη ηα πγξά, ελψ φιν ην ππφινηπν ξεχκα ζπκπηέδεηαη θαη νδεγείηαη ζε πςηθάκηλν. Δθεί ηα κέηαιια ηήθνληαη θαη δηαρσξίδνληαη θαηάιιεια, θαηά ηξφπν ηέηνην ψζηε λα κε δεκηνπξγεζνχλ αλεπηζχκεηα θξάκαηα. Ο ηχπνο απηήο ηεο επεμεξγαζίαο εμαξηάηαη ζεκαληηθά απφ ηηο απαηηήζεηο ησλ αλαθπθισκέλσλ πιηθψλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ησλ επηπέδσλ θαζαξφηεηάο ηνπο. [52]

65 Πίνακαρ 3.8: Αλαθηψκελα πιηθά ζηε κέζνδν ηεκαρηζκνχ ηάδην Αλαθηψκελα πιηθά Αποππύπανζη Ππθλσηέο Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία πνπ πεξηέρνπλ πδξάξγπξν, φπσο δηαθφπηεο θαη νπηζζνθσηηζηηθέο ιπρλίεο Μπαηαξίεο Πιαθέηεο ηππσκέλσλ θπθισκάησλ Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία κε επηθίλδπλεο ππξίκαρεο θεξακηθέο ίλεο. Καηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία κε ξαδηελεξγέο νπζίεο. Γνρεία πγξψλ ή θνιισδψλ κειαληψλ θαζψο θαη έγρξσκσλ Πιαζηηθά πιηθά πνπ πεξηέρνπλ βξσκηνχρνπο θινγνεπηβξαδπληέο Ακηαληνχρα απφβιεηα θαη θαηαζθεπαζηηθά ζηνηρεία πνπ πεξηέρνπλ ακίαλην Καζνδηθέο ιπρλίεο Υισξνθζνξάλζξαθεο (CFC), πδξνρισξνθζνξάλζξαθεο (HCFC) ή Τδξνθζνξάλζξαθεο (HFC), πδξνγνλάλζξαθεο (HC) Λακπηήξεο εθθέλσζεο αεξίσλ Αποζςναπμολόγηζη Δμαξηήκαηα ελίνηε πιηθά Σεμασιζμόρ Μφλν ειάηησζε φγθνπ Μαγνηηικόρ διασωπιζμόρ ηδεξνκαγλεηηθά κέηαιια Αεποδιασωπιζμόρ Eddy Current ςμπίεζη Κξάκα ραιθνχ κε ζρεηηθά πςειή δηαπεξαηφηεηα κάδαο (θξάκα ραιθνχ-θαζζίηεξνπ-αινπκηλίνπ) Κξάκα ραιθνχ κε κέζε δηαπεξαηφηεηα κάδαο (θξάκα ραιθνχ-θαζζίηεξνπ-καγγαλίνπ) Κξάκα ραιθνχ κε ρακειή δηαπεξαηφηεηα θαη/ή δηακαγλεηηθή ζπκπεξηθνξά (θξάκα ραιθνχθαζζίηεξνπ-κνιχβδνπ, κε ρακειή πεξηεθηηθφηεηα ζε ζίδεξν). Πιαζηηθά Αινπκίλην, κφιπβδνο, ραιθφο, πνιχηηκα κέηαιια Μφλν ειάηησζε φγθνπ [53]

66 Δικόνα 3.26: Δξγνζηάζην αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ κε ηεκαρηζκφ-δηαρσξηζκφ (MEWA) Με ζηδεξνχρα κέηαιια, φπσο γηα παξάδεηγκα ν ραιθφο, είλαη δπλαηφ λα ζρεκαηίζνπλ θξάκαηα µε ηνλ ηεγκέλν ράιπβα θαη λα κεηψζνπλ έηζη ζεκαληηθά θαη κφληκα ηελ αμία ηνπ, απφ ηε ζηηγκή πνπ ν ραιθφο αθαηξείηαη πνιχ δχζθνια απφ ηα θξάκαηα ηνπ ράιπβα. Αλαθνξηθά κε ηελ αμία ηεο ζπγθεθξηκέλεο πξαθηηθήο αλαθχθισζεο ησλ ΑΗΗΔ, πνιινί είλαη νη ππνζηεξηθηέο ηεο κεζφδνπ, θαζψο ζεσξνχλ φηη ην ζπλνιηθφ ελεξγεηαθφ φθεινο πνπ απνθνκίδεηαη απφ ηελ φιε δηαδηθαζία είλαη θαηά πνιχ πξνηηκφηεξν απφ ηελ απνζπλαξκνιφγεζε ησλ πξντφλησλ θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ πιηθψλ ηνπο. Παξφια απηά, ππάξρεη θαη κηα ζεκαληηθή κεξίδα επηθξηηψλ ηεο κεζφδνπ, νη νπνίνη ηε ζεσξνχλ απιά σο κηα ζπγθαιπκκέλε κέζνδν απνηέθξσζεο ησλ ΑΗΗΔ. ηελ νπζία ε κεηαιινπξγηθή επεμεξγαζία είλαη κηα ζπλέρεηα ηνπ δηαρσξηζκνχ eddy current Αλάθηεζε Μνιχβδνπ (Pb) Γηα ηελ αλάθηεζε ηνπ κνιχβδνπ εηζέξρνληαη ηα πιηθά πνπ ηνλ πεξηέρνπλ ζε κηα θάκηλν. Οη μέλεο πεξηερφκελεο χιεο νμεηδψλνληαη ελψ ε θαζαξφηεηα ηνπ κνιχβδνπ γηα επεμεξγαζία είλαη πεξίπνπ 99,9% θ.ν. Η θάκηλνο δηαζέηεη νπή γηα λα κπνξεί λα θχγεη ε παξαγφκελε ιάζπε, ε νπνία πεξηέρεη θαη απηή κφιπβδν ζε wt% (Kang, 2005) θαη άιιν έλα πξντφλ κνιχβδνπ. Η ζθφλε απφ ην παξαγφκελν αέξην θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξκηθήο επεμεξγαζίαο, επηζηξέθεη ζηελ θάκηλν γηα λα αλαθηεζεί μαλά [54]

67 κφιπβδνο. Η δηαδηθαζία αλάθηεζεο Pb πεξηγξάθεηαη κε ηηο παξαθάησ αληηδξάζεηο (Kang, 2005) θαη θαίλεηαη ζρεκαηηθά ζηελ Δηθφλα H αληίδξαζε 1 είλαη ε βαζηθή αληίδξαζε αλάθηεζεο Pb θαη νη εθθξάδεη ηνλ ζρεκαηηζκφ ζθσξηάο. O φξνο «hard Pb» αλαθέξεηαη ζην πξντφλ πνπ ζρεκαηίδεηαη ζηελ θάκηλν θαη πεξηιακβάλεη πεξίπνπ % θ.ν. Pb θαη % θ.ν. Sb. Δπίζεο ε ζθσξηά πεξηιακβάλεη CaO, SIO 2, θαη FeO (The world bank group, 1998) Πποεπεξεπγαζια Αναγυγή Καμινορ Αναγυγή ζκυπιά Μαλακόρ μόλςβδορ Κάμινορ με θύζημα αέπα Σκληπόρ Μόλςβδορ 75-85% μόλςβδορ διύληζη Δικόνα 3.27: Αλάθηεζε Μνιχβδνπ Αλάθηεζε Υαιθνχ Σα ζθξαπ πεξηέρνπλ θαηά κέζν φξν 5-40% θ.ν. Cu. Η αλάθηεζε ραιθνχ γίλεηαη κε ηνλ ίδην ηξφπν κε ηνλ νπνίν γίλεηαη θαη ε αλάθηεζε κνιχβδνπ. Σα κε ζηδεξνχρα απφβιεηα πνπ έρνπλ ζπιιερζεί κε ηνλ επαγσγηθφ δηαρσξηζηή κπαίλνπλ πάιη ζε πςηθάκηλν θαη ιακβάλνπλ ρψξα νη αθφινπζεο αληηδξάζεηο (Kang, 2005): [55]

68 Σν Cu 2 O θαιείηαη «καχξνο ραιθφο» θαη κπαίλεη ζηνλ κεηαηξνπέα γηα λα νμεηδσζεί. Ο κεηαηξνπέαο ρξεζηκνπνηεί εκπινπηηζκέλν αέξα θαη ηα πιηθά πνπ εηζάγνληαη θαίγνληαη ελψ ν ππάξρσλ ζίδεξνο απνκαθξχλεηαη κε κνξθή ηέθξαο. Σα ιηγφηεξν αδξαλή κέηαιια απφ ην ραιθφ νμεηδψλνληαη πεξηζζφηεξν (Kang, 2005) Πνιχηηκα κέηαιια Καηά ηνλ δηπιηζκφ πνιχηηκσλ κεηάιισλ ζπιιέγνληαη ρξπζφο, αζήκη, παιιάδην θαη πιαηίλα. Η ιάζπε απφ ηελ ειεθηξφιπζε ηνπ ραιθνχ θαζαξίδεηαη κε αηκφ ππφ πίεζε. Σν κίγκα κεηά μεξαίλεηαη θαη κεηά ηελ πξνζζήθε ιηπαζκάησλ θαίγεηαη ζε θνχξλν. Καηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ζπιιέγεηαη ζειήλην ελψ ζηε ζπλέρεηα κε ηε βνήζεηα αλνδηθνχ ζσιήλα ζπιιέγνληαη ηα πιηθά πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ (Kang, 2005). ρεκαηηθά ε δηαδηθαζία παξνπζηάδεηαη ζηελ Δηθφλα Λάζπη σαλκού από ανόδοςρ Πλύζηζηπάγγιζμα Λιώζιμο Ηλεκηπολςηικόρ καθαπιζμόρ από ηο αζήμι Αζήμι Βλέννα (ςπόλειμμα) ανόδος Φπςζόρ, πλαηίνα, παλλάδιο Δικόνα 3.28: Αλάθηεζε πνιχηηκσλ κεηάιισλ [56]

69 3.2.4 Αποζςναπμολόγηζη Η απνζπλαξκνιφγεζε (disassembly) είλαη ε δηαδηθαζία ζπζηεκαηηθήο απνκάθξπλζεο επηζπκεηψλ ζπζηαηηθψλ κεξψλ απφ έλα ζπλαξκνινγεκέλν ζχλνιν, εμαζθαιίδνληαο φηη δε θζείξνληαη ηα κέξε ιφγσ ηεο δηαδηθαζία. Η απνζπλαξκνιφγεζε κπνξεί λα δηαθξηζεί ζηα αθφινπζα είδε, αλάινγα κε ην επίπεδν ηεο αλάθηεζεο πνπ επηηπγράλεηαη: Με θαηαζηξνθηθή (non destructive), ρσξίο λα θαηαζηξαθεί θαλέλα ππνζχλνιν ηνπ πξντφληνο (π.ρ. ιχλνληαο βίδεο, απνζπλδένληαο ζπλδέζκνπ). Μεξηθψο θαηαζηξνθηθή (partly destructive), κε θαηαζηξνθή ησλ ζπλδέζκσλ ή επηιεγκέλσλ εμαξηεκάησλ (π.ρ. κε νμπγνλνθνπή, laser θνπή θιπ) πξνθεηκέλνπ λα πεηχρνπκε ηνλ ζθνπφ καο. Καηαζηξνθηθή (destructive), κε κε ειεγρφκελε θαηαζηξνθή ηεο δνκήο ηνπ πξντφληνο (π.ρ. ν ηεκαρηζκφο.). Απηφο ν ηξφπνο, βέβαηα, δελ κπνξεί λα εληαρζεί ζηνλ νξηζκφ ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο, εθφζνλ δελ είλαη ειεγρφκελνο θαη δελ αλαθηψληαη ππνζχλνια. Αλαθέξεηαη ζαλ αθξαία πεξίπησζε ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο. Η κεξηθψο θαηαζηξνθηθή ή ε θαηαζηξνθηθή απνζπλαξκνιφγεζε (dismantling) ζθνπφ έρεη ηελ αλάθηεζε ησλ πιηθψλ (αλαθχθισζε) ή ηελ επίηεπμε πξφζβαζεο ζε άιια ζπζηαηηθά κέξε ηνπ πξντφληνο, π.ρ. μήισκα ηνπ θαιχκκαηνο κηαο ζπζθεπήο γηα ηελ εηζρψξεζε ζην εζσηεξηθφ. Παξά ηελ απμεκέλε επέθηαζε ηεο απηφκαηεο ηερλνινγίαο θαη ηεο ρξήζεο ησλ ξνκπφη ζε δηάθνξεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο, ε απνζπλαξκνιφγεζε δελ κπνξεί αθφκα λα απνδεζκεπηεί απφ ηελ ρεηξσλαθηηθή εξγαζία. Μεξηθνί απφ ηνπο ιφγνπο πνπ ζήκεξα (ζηα ιεγφκελα «ηζηνξηθά πξντφληα») δπζθνιεχνπλ ηελ απνζπλαξκνιφγεζε είλαη νη: Σεξάζηηα πνηθηιία δηαθνξεηηθψλ ηχπσλ πξντφλησλ θαη ζπλδέζκσλ. χλδεζκνη πνπ επηιέγνληαη γηα απιή ζπλαξκνιφγεζε θαη αζθαιείο ζπλδέζεηο. Με ιπφκελα θαη δχζθνια πξνζβάζηκα ζπλδεηηθά ζηνηρεία. Πνιιά δηαθνξεηηθά πιηθά γηα νηθνλνκία θαη βέιηηζηε επίδνζε. Οδεγεί ζε δχζθνιν δηαρσξηζκφ, αλ θαη πνιιά δελ αλαθπθιψλνληαη. Γηαθνξεηηθή θαηάζηαζε ησλ πξντφλησλ (usage attributes), φπσο θζνξέο, ζπαζίκαηα, αληηθαηάζηαζε κεξψλ απφ παξφκνηα εμαξηήκαηα, βξσκηέο θαη ζθνπξηέο θηι. Πνιχπινθε δνκή θαηαζθεπήο ησλ πξντφλησλ (θαηάιιειε γηα ζπλαξκνιφγεζε αθαηάιιειε γηα απνζπλαξκνιφγεζε). [57]

70 Έιιεηςε θαηαζθεπαζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ γεσκεηξία ησλ πξντφλησλ, ηελ θαηαζθεπαζηηθή δνκή ηνπο, αιιά θαη ηελ θαηάζηαζή ηνπο. ηελ Δηθφλα 3.29 θαίλνληαη νη δηαθνξέο ζηε κηθξνδνκή ησλ πιηθψλ θαηά ηελ απνζπλαξκνιφγεζε θαη ηνλ ηεκαρηζκφ είηε ζε κεγάια είηε ζε κηθξά θνκκάηηα. Παξάιιεια αλαθέξνληαη θαη θάπνηα βαζηθά πιενλεθηήκαηα απφ απηέο ηηο δηαδηθαζίεο Δικόνα 3.29: Γηαθνξέο απνζπλαξκνιφγεζεο- ηεκαρηζκνχ ζηελ αλάθηεζε πιηθψλ Δθαπμογή ανακύκλωζηρ και ανάκηηζηρ ςλικών ζε ζςγκεκπιμένα ΑΗΗΔ Η πεξίπησζε νζφλεο θαζνδηθνχ ζσιήλα (CRT) Οη νζφλεο θαζνδηθνχ ζσιήλα πεξηέρνπλ δχν εηδψλ γπαιηά. Γπαιί απφ βάξην θαη ζηξφληην θαη γπαιί απφ κφιπβδν, ηα νπνία είλαη κεηαμχ ηνπο ζπγθνιιεκέλα κε ηξίκκα κνιχβδνπ. Άιια ζπζηαηηθά είλαη ην πελίν, ην ππξνβφιν ειεθηξνλίσλ θαη ε κεηαιιηθή κάζθα. Σν εζσηεξηθφ ηεο νζφλεο πεξηιακβάλεη έλα κίγκα θσζθφξνπ, ελψ ην εμσηεξηθφ θάιπκκα είλαη πιαζηηθφ (ICER, 2004). Σα πςειά επίπεδα κνιχβδνπ ζηηο CRT θαη ε παξνπζία βαξίνπ ζηξνληίνπ θαζηζηνχλ δχζθνιε ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηεο νζφλεο. Τπάξρνπλ δχν κέζνδνη δηαρσξηζκνχ ηνπ γπαιηνχ απφ ηελ ηειεφξαζε. Η πξψηε είλαη ε ρεηξνθίλεηε απνκάθξπλζε ηνπ γπαιηνχ θαη ε κεηέπεηηα ζξαχζε ηνπ. ηε βηνκεραλία ρξεζηκνπνηνχληαη ζχξκαηα hotwire, ζξαχζε θαη απνθφιιεζε κε laser, ζξαχζε κε ρξήζε δηακαληηψλ θαζψο θαη ζεξκηθή επεμεξγαζία-ζεξκηθφ ζνθ (ICER, 2004). H δεχηεξε πξνζέγγηζε αθνξά ζηνλ ηεκαρηζκφ νιφθιεξεο ηεο ηειεφξαζεο θαη ησλ monitors, ηελ αλάθηεζε ηνπ γπαιηνχ απφ ηα ζξχςαια θαη ην δηαρσξηζκφ ζε δηαθνξεηηθά θνκκάηηα (ICER, 2004). ηνλ [58]

71 Πίλαθα 3.9 θαίλεηαη ε ρεκηθή ζχζηαζε ελφο θαζνδηθνχ ζσιήλα ελψ ζηνλ Πίλαθα 3.10 ηα αλαθηψκελα πιηθά κεηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλαθχθισζεο. Πίνακαρ 3.9: χζηαζε θαζνδηθνχ ζσιήλα (ICER, 2004) Oxide Panel Glass Wt% Container Cullet SiO 2 54,15 71,71 SrO 12,91 BaO 9,28 K 2 O 8,81 0,65 Na 2 O 6,8 12,98 ZrO 2 3,08 Al 2 O 3 1,97 1,85 CaO 0,96 10,77 TiO 2 0,541 0,07 CeO 2 0,372 ZnO 0,298 Sb 2 O 3 0,262 MgO 0,152 1,36 Fe 2 O 3 0,141 0,39 Cl 0,056 Bi 2 O 3 0,051 SO 3 0,048 0,15 HfO 2 0,043 Cr 2 O 3 0,04 NiO 0,0223 CuO 0,014 PbO 0,08 Πίνακαρ 3.10: Αλαθηψκελα πιηθά κεηά απφ ηελ αλαθχθισζε CRT (UNEP, 2009) Elements % ppm Recoverable of 80% Recovery(kg) weight element (KG) Αινπκίλην 1,2 0,43 0,34 Υαιθφο 3,4 1,23 0,98 Μφιπβδνο 0,2 0,07 0,05 Φεπδάξγπξνο 0,3 0,10 0,08 Νηθέιην 0,038 0,01 0,01 ίδεξνο 12 4,34 3,47 Πιαζηηθφ 26 9,41 7,52 Γπαιί 53 19,18 15,34 Αζήκη 20 0,00 0,00 Υξπζφο 10 0,00 0,00 [59]

72 ηελ Δηθφλα 3.30 θαίλεηαη ην δηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο κηαο ηειεφξαζεο. πγθεθξηκέλα, δηαθξίλνληαη κεξηθά απφ ηα εμαξηήκαηα πνπ κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ ζην ζηάδην ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο, ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη ζηηο δηάθνξεο θάζεηο αλαθχθισζεο, ελψ γίλεηαη εκθαλήο ε ρσξηζηή επεμεξγαζία ηνπ θαζνδηθνχ ζσιήλα, αθνχ πξφθεηηαη γηα έλα ηειείσο μερσξηζηφ ξεχκα. Καθοδικόρ ζυλήναρ Απομάκπςνζη μάζκαρ ζκίαζηρ Γιασυπιζμόρ καθοδικού ζυλήνα Γςαλί πίνακα ζύνθλιτη Υαλόθπαςζμα P Γςαλί συνιού ζύνθλιτη Υαλόθπαςζμα F Tηλεόπαζη Φειποκίνηηη αποζςναπμολόγηζη Τεμασιζηήρ Μαγνηηικόρ διασυπιζηηρ Γιασυπιζηήρ Eddy Καλώδιο ηποθοδοζίαρ Πηνίο εκηποπήρ Ησείο Τςπυμένη πλακέηα Σιδηπούσα ςλικά Μη ζιδηπούσα ςλικά Δικόνα 3.30: Γηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο κηαο ηειεφξαζεο (Tsydenova et al., 2011) Η πεξίπησζε TFT- LCD Πειραμαηική διαδικαζία ανακύκλωζης TFT-LCD Σν γπαιί TFT-LCDηεκαρίδεηαη κέρξη λα κπνξέζεη λα πεξάζεη απφ θφζθηλν 16 νπψλ θαη ζηε ζπλέρεηα απνμεξέλεηαη. Σα ρεκηθά ζπζηαηηθά ησλ πιηθψλ αλαιχνληαη κε αθηίλεο θζνξηζκνχ Υ (XRF) (Lin,2009). Γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο ζθνπηκφηεηαο επαλαρξεζηκνπνίεζεο γπαιηνχ TFT-LCD, ην γπαιί νκνγελνπνηείηαη θαη ζηε ζπλέρεηα ζξπκκαηίδεηαη ππφ πίεζε 200 kg/cm 2 ψζηε λα ζρεκαηίζνπλ νκνηφκνξθα θπιηλδξηθά δνρεία. Σν εξγαζηεξηαθφ ηνχην πείξακα κπνξεί λα βξεη θαη εκπνξηθέο θαη βηνκεραληθέο εθαξκνγέο. Σν ρπηφ δείγκα μεξαίλεηαη ζε ζεξκνθξαζία δσκαηίνπ γηα 24 ψξεο, ζηε ζπλέρεηα γηα άιιεο 24 ψξεο ζηνπο 105 C κέρξη λα θχγεη ηειείσο ε πεξηερφκελε πγξαζία. ηε ζπλέρεηα ζεξκαίλεηαη ζηελ επηζπκεηή ζεξκνθξαζία (800, 850, 900, 950 C) κε ξπζκφ 5 C/min. Απηφο ν ξπζκφο δηαηεξείηαη γηα 6 ψξεο κέρξη λα ςεζνχλ ηα δείγκαηα ελψ ζηε ζπλέρεηα ςχρνληαη ζε ζεξκνθξαζία δσκαηίνπ. ε θάζε πείξακα εμεηάδνληαη ηνπιάρηζηνλ ηξία δείγκαηα. ηνλ Πίλαθα 3.11 θαίλνληαη κεξηθά βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνιηνπνηεκέλσλ γπαιηψλ γηα ηηο δηάθνξεο δηαδηθαζίεο ηνπ πεηξάκαηνο (Lin, 2009). [60]

73 Πίνακαρ 3.11: Υαξαθηεξηζηηθά θεξακηθψλ-γπαιηνχ γηα ην εχξνο ησλ ζεξκνθξαζηψλ ηνπ πεηξάκαηνο αλαθχθισζεο (Lin, 2009) Θεξκνθξαζηα ( ν C) θιεξφηεηα (GPA) Γπζζξαπζηφηεηα (MPam 1/2 ) Φαηλφκελε ππθλφηεηα (g/cm 3) πξξίθλσζε(%) Απνξξφθεζε λεξνχ (%) % θξπζηαιινπνίεζε 800 3,01±0,34 0,84±0,05 1,74±0,09 6,47±0,01 17,47 20, ,09±1,04 1,23±0,03 2,33±0,09 26,96±9,9 2,64 30, ,12±0,55 1,74±0,02 2,44±0,02 30,36±2 0 66, ,60±2,06 1,96±0,01 2,46±0,05 30,6±2, ,42 Η ζεξκνθξαζία ζέξκαλζεο είλαη κηα ζεκαληηθή παξάκεηξνο πνπ πξνθαιεί ζπξξίθλσζε. Γεληθά αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο απμάλεη ηελ ζπξξίθλσζε. Δπίζεο, αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο πξνθαιεί αχμεζε ηεο ππθλφηεηαο (Lin, 2009). Δικόνα 3.31: Δκθάληζε κηθξνδνκήο ηνπ γπαιηνχ γηα ηηο δηάθνξεο ζεξκνθξαζίεο ηνπ πεηξάκαηνο (Lin, 2009) Η πεξίπησζε ηνπ ςπγείνπ Σα ςπγεία απνηεινχληαη απφ ην θπξίσο ζψκα, ην ιεηηνπξγηθφ θνκκάηη θαη άιια ηκήκαηα θαη θνκκάηηα. Σν θπξίσο ζψκα απνηειείηαη απφ ζίδεξν αινπκίλην, πιαζηηθά θαη ιάζηηρα. Σν ιεηηνπξγηθφ θνκκάηη απνηειείηαη απφ ιάδη γηα ην ζπκπηεζηή, ςπθηηθφ [61]

74 πγξφ (CFC-12) θαη πνιπνπξεζάλε (CFC-11). Σα ππφινηπα θνκκάηηα απνηεινχληαη απφ ππθλσηέο πδξαξγχξνπ ε PCBs. ηελ Δηθφλα 3.32 απεηθνλίδεηαη ζρεκαηηθά έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο απφβιεηνπ ςπγείνπ (Deng, 2008). Πην ζπγθεθξηκέλα αξρηθά απνκαθξχλνληαη ηα CFCs ελψ γίλεηαη εκθαλήο θαη ν δηαρσξηζκφο θη άιισο εμαξηεκάησλ φπσο γηα παξάδεηγκα ηνπ θαισδίνπ ηξνθνδνζίαο. Παξάιιεια θαίλνληαη θαη ηα πιηθά πνπ αλαθηψληαη ζηα δηάθνξα ζηάδηα ηεο αλαθχθισζεο. ηελ Δηθφλα 3.33 απεηθνλίδεηαη κηα κνλάδα αλαθχθισζεο ςπγείνπ ελψ δηαθξίλνληαη νη θάζεηο απνξξχπαλζεο θαη ηεκαρηζκνχ. Χςγείο Αποζςναπμολόγηζη Τεμασιζηήρ Αεποδιασυπιζηήρ Μαγνηηηικόρ διασυπιζηήρ Γιασυπιζηήρ Eddy Υπόλοιπο Πλαζηικό Χςκηικά CFCS Καλώδιο ηποθοδοζίαρ Σςζκεςαζία Τποθοδοηικό Σςμπιεζηήρ λειανζη Σιδηπούσα Υλικά Μη ζιδηπούσα ςλικά Μόνυζη οςπεθάνηρ Μόνυζη CFCs Δικόνα 3.32: Γηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο ελφο ςπγείνπ (Tsydenova et al., 2011) Δικόνα 3.33: Αλαθχθισζε ςπγείνπ (Dunham et al., 2004) [62]

75 Η πεξίπησζε ηνπ πιπληεξίνπ Μηα απφ ηηο κεγάιεο νηθηαθέο ζπζθεπέο πνπ αλαθπθιψλνληαη είλαη απηή ηνπ πιπληεξίνπ. Ο ηξφπνο αλαθχθισζήο ηνπ νπζηαζηηθά δελ δηαθέξεη ζε ηίπνηα απφ απηφλ ηνπ ςπγείνπ κε ηε δηαθνξά φηη εδψ δελ είλαη απαξαίηεηε ε απνξξχπαλζε απφ CFCs. Μπνξεί, επνκέλσο, είηε λα γίλεη κηα ζηνηρεηψδεο απνζπλαξκνιφγεζε εμαξηεκάησλ, είηε λα κπεη θαηεπζείαλ νιφθιεξν ην πιπληήξην ζηνλ ηεκαρηζηή. ηελ Δηθφλα 3.34 θαίλεηαη ζρεκαηηθά ε δηαδηθαζία αλαθχθισζεο ελφο πιπληεξίνπ θαζψο θαη ν ηχπνο ησλ πιηθψλ πνπ αλαθηψληαη απφ θάζε ζηάδην. Πλςνηήπιο Υπόλοιπο Αποζςναπμολόγηζη Τεμασιζηήρ Μαγνηηηικόρ διασυπιζηήρ Γιασυπιζηήρ Eddy Πλαζηικό Υπολοίμαηα αλάηυν Καλώδιο ηποθοδοζίαρ Τςπυμένερ πλακέηερ Τποθοδοηικό Μησανή Σιδηπούσα Υλικά Μη ζιδηπούσα ςλικά Δικόνα 3.34: Γηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο ελφο πιπληεξίνπ (Tsydenova et al., 2011) Η πεξίπησζε ελφο air conditioner ηελ Δηθφλα 3.35 θαίλεηαη ην δηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο ελφο air-condition. Η δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη είλαη ζρεδφλ ε ίδηα κε απηή ελφο ςπγείνπ. Air Condition Αποζςναπμολόγηζη Τεμασιζηήρ Αεποδιασυπιζηήρ Μαγνηηηικόρ διασυπιζηήρ Γιασυπιζηήρ Eddy Χςκηικά CFCS Καλώδιο ηποθοδοζίαρ Σςζκεςαζία Τποθοδοηικό Σςμπιεζηήρ λειανζη Σιδηπούσα Υλικά Μη ζιδηπούσα ςλικά Μόνυζη οςπεθάνηρ Μόνυζη CFCs Δικόνα 3.35: Γηάγξακκα ξνήο αλαθχθισζεο ελφο air conditioner (Tsydenova et al., 2011) [63]

76 3.2.6 Κίνδςνοι ζηην ςγεία και πεπιβαλλονηικό αποηύπωμα από ηην ανακύκλωζη ΗΗΔ O βαζκφο θηλδχλνπ γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο δηαθέξεη ζε θάζε ζηάδην αλαθχθισζεο θαη εμαξηάηαη απφ ηε θχζε θαζψο θαη ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο. Γηα παξάδεηγκα, δηεξγαζίεο φπσο ε απνζπλαξκνιφγεζε έρνπλ κηθξφηεξν πεξηβαιινληηθφ ξίζθν απφ φηη ε ζξαχζε ησλ CRTs ε γεληθφηεξα ε ρξήζε shredder. Oη θίλδπλνη πνπ ππάξρνπλ ζην ζηάδην ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο έγθεηληαη θπξίσο ζε αηπρήκαηα θαη δηαξξνέο. Γηα παξάδεηγκα, ν πδξάξγπξνο πνπ βξίζθεηαη κέζα ζηνπο ιακπηήξεο θσηηζκνχ ή ζηνπο δηαθφπηεο κπνξεί λα δηαξξεχζεη ζηνλ αέξα θαηά ηε ζξαχζε ηνπ θειχθνπο ηνπο. Δπίζεο, ν θψζθνξνο πνπ πεξηέρεηαη κέζα ζην γπαιί ησλ CRT κπνξεί λα ζεσξεζεί σο επηβιαβήο γηα ηελ αλζξψπηλε πγεία αλ δηνρεηεπηεί ζην πεξηβάιινλ. Καηά ηνλ ηεκαρηζκφ εθιχεηαη ζθφλε ε νπνία είλαη κίγκα πιαζηηθψλ κεηάιισλ θεξακηθψλ θαη ζηιηθφλεο. Η ζθφλε κπνξεί λα πξνθαιέζεη θίλδπλν ζηελ αλαπλνή, δεξκαηηθέο παζήζεηο, φπσο θπζηθά θαη πεξηβαιινληηθή κφιπλζε κε αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζήο ηεο. Έρεη επίζεο απνδεηρηεί φηη ε ζπγθέληξσζε θαδκίνπ θαη κνιχβδνπ είλαη απμεκέλε ζηνλ αηκνζθαηξηθφ αέξα ζην ρψξν ηνπ ηεκαρηζηή. Ο ρψξνο εξγαζίαο είλαη κνιπζκέλνο θαη νη εξγαδφκελνη εθηεζεηκέλνη ζε ηνμηθά κέηαιια. Παξάιιεια, ε εθπνκπή BFRs είλαη ζπλεζηζκέλε ζηελ κεραληθή αλαθχθισζε πιαζηηθψλ. Δπίζεο, BFRs θαη εηδηθά PBDEs, TBBPAs, HBCD, PBDD, έρνπλ απμεκέλεο ζπγθεληξψζεηο ζην ρψξν αλαθχθισζεο κηαο ηειεφξαζεο, ζε βαζκφ κηαο ε αθφκε θαη δπν ηάμεσλ κεγέζνπο απφ ηα θαλνληθά φξηα. Πεηξακαηηθέο δηαδηθαζίεο πνπ έγηλαλ ζε δηάθνξνπο ρψξνπο αλαθχθισζεο ζηηο Η.Π.Α έδεημαλ φηη αλ ν ηεκαρηζηήο κεηαθεξζεί ζε εμσηεξηθφ ρψξν ππήξρε ζεκαληηθή κείσζε ησλ BDE-183 θαη BDE-209 αθφκε θαη κε αχμεζε ηεο πνζφηεηαο αλαθχθισζεο. Η ππξνκεηαιινπξγηθή δηαδηθαζία θαη εηδηθά ε ηήμε είλαη κηα δηαδεδνκέλε κέζνδνο ζηελ αλαθχθισζε ΗΗΔ. Οη αλαζπκηάζεηο ησλ κεηάιισλ εηδηθά απηψλ κε ρακειφ ζεκείν ηήμεο είλαη πηζαλφ λα πξνθαιέζνπλ θηλδχλνπο ζηελ πγεία. Έξεπλεο πνπ έγηλαλ ζε έλα ρπηήξην ζην Queb ηνπ Καλαδά (Telme et al., 2004) έδεημαλ φηη αθφκε θαη ζε αθηίλα 50 ρηιηνκέηξσλ απφ ην ρπηήξην ππήξραλ εθπνκπέο ζηνηρείσλ (Cu, Ag, In, Sb, Pb, As, Tl, MO, Zn, Cd, Co, Be, Ni, Na, Ba, Fe, Cr, V, Ti, Y, Al, U, Ce, Li, S, La, Sr) πνπ νθείινληαλ ζε απηφ. Δπίζεο ζην ρψξν ηνπ ρπηεξίνπ νη ζπγθεληξψζεηο Cu, Pb, Zn, ήηαλ 525, 353, 149 κg/l λεξνχ ηε ζηηγκή πνπ νη πξνβιεπφκελεο απφ ηε λνκνζεζία είλαη κφιηο 1.1, 1.7 θαη 1.6,κg/l λεξνχ. [64]

77 Σέινο, ελψ θαίλεηαη φηη ε παξαγσγή δηνμηλψλ είλαη ηερλνινγηθά ειέγμηκε πνιιά απφ ηα ππάξρνληα ρπηήξηα δελ είλαη θαηάιιεια ζρεδηαζκέλα θαη δελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηνπο απαηηνχκελνπο πεξηβαιινληηθνχο φξνπο ψζηε λα αληηκεησπίδνπλ ηελ παξαγσγή επηθίλδπλσλ αεξίσλ γεγνλφο πνπ πξέπεη λα ζπλεθηηκεζεί θαηά ηε ζρεδίαζε κηαο νινθιεξσκέλεο κνλάδαο αλαθχθισζεο ΗΗΔ (Tsydenova et al., 2010) Δκηίμηζη ζηοισείων κόζηοςρ ανακύκλωζηρ πποϊόνηων ΗΗΔ Πποζδιοπιζμόρ κόζηοςρ ανακύκλωζηρ Σν θφζηνο αλαθχθισζεο είλαη πξνθαλέο φηη δηαθέξεη αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε αλαθπθινχκελεο ζπζθεπήο. Γηα παξάδεηγκα, αλάινγα κε ην κέγεζνο ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο πξνθχπηνπλ θαη ηα εξγαηηθά έμνδα. Σα βαζηθά έμνδα πνπ κπνξεί λα πξνθχςνπλ θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλαθχθισζεο είλαη: Λεηηνπξγηθά έμνδα Έμνδα κεηαθνξάο Έμνδα απνζήθεπζεο Δξγαηηθά ηηο επφκελεο παξαγξάθνπο αλαιχνληαη δηεμνδηθά θαη κε κνξθή εμηζψζεσλ ηα επηκέξνπο θφζηε. Φπζηθά, απηά δηαθνξνπνηνχληαη γηα ηηο δηάθνξεο ζπζθεπέο ΑΗΗΔ Λειηοςπγικά κόζηη Πξφθεηηαη γηα ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ηνπ ηεκαρηζηή, ηνπ καγλεηηθνχ δηαρσξηζηή, ηνπ επαγσγηθνχ δηαρσξηζηή, ηνπ αεξνδηαρσξηζκνχ, ηεο ζπκπίεζεο θαη ηεο ηειηθήο δηάζεζεο. αλ καζεκαηηθή έθθξαζε κπνξεί λα γξαθεί σο εμήο: Κ Λ =Κ ηεκ +Κ Μ +Κ εδ +Κ α +Κ ζ +Κ ΣΓ (1) Όπνπ: Κ Λ : Λεηηνπξγηθά θφζηε Κ ηεκ : Kφζηνο Magnetic Seperator Κ εδ : θφζηνο ιεηηνπξγίαο επαγσγηθνχ δηαρσξηζηή Κ α: θφζηνο αεξνδηαρσξηζκνχ Κ ζ : θφζηνο ζπκπίεζεο Κ ΣΓ : θφζηνο ηειηθήο δηάζεζεο Η ζπλάξηεζε θφζηνπο κηαο κνλάδαο αλαθχθισζεο είλαη ηδηαίηεξα πεξίπινθε θαζψο εηζέξρνληαη κέζα πνιινί ιεηηνπξγηθνί παξάγνληεο. Δηδηθφηεξα: c( = (3.1) φπνπ [65]

78 w: δείθηεο πνπ αλαθέξεηαη ζηε κεραλή n: ν ζπλνιηθφο αξηζκφο κεραλψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αλαθχθισζε : νη απαηηήζεηο ζε ελέξγεηα γηα ηε ιεηηνπξγία κηαο κεραλήο (KW) : ηηκή ιεηηνπξγίαο κεραλήο w ( /ΚWh) : ρξφλνο ιεηηνπξγίαο κεραλήο w (h) Πίνακαρ 3.12: Δθηηκψκελε απαηηνχκελε ηζρχο ζε KW θαη θφζηνο ιεηηνπξγίαο ζε επξψ Item No Quantity Designation Kwh Cost ( ) 1 1 Inlet conveyor 4 39,9 2 1 Shredder S ,7 3 1 Vibratory Conveyor 3,15 31,4 4 1 Electro Magnet 4 39,9 5 1 Outlet Conveyor 1 9,9 6 1 Inlet conveyor including drum magnet 2,2 21,9 7 1 Eddy Current Magnet 7,1 70,8 8 1 Conveyor 2,2 21,9 9 1 Tumble Back feeder 4 39, Rasper MPR , Service platform Vibrating Discharge Conveyor 1,5 14, Overband Magnet DM ,55 5, Inlet Conveyor including drum magnet 2,2 21, Eddy Current Magnet 5,5 54, Conveyor 0,75 7, Inlet Conveyor 2,2 21, Silo SMV 0,4 3, heavy granulator HG , Pneumatic material transport 23,5 234, Silo SMV 0,4 3, Seperation Table 12,1 120,6 Middling Return Flexible Screw 23 1 conveyor 1,1 10, Classifier PC 12 with flexible screw auger 1,85 18, Filter system for shredder line 21,5 214, Cyclone Ventilator Filter system for granulation line 0 total cost 5937,1 [66]

79 Πίνακαρ 3.13: Παξάκεηξνη ιεηηνπξγίαο κνλάδαο αλαθχθισζεο Υσξεηηθφηεηα ηεκαρηζηή Tons/hour 3 Πνζνζηφ εηζαγσγήο ζην % 80 ηεκαρηζηή Τιηθφ εηζαγσγήο Tons/hour Δξγαδφκελεο κέξεο days 248 Ώξεο αλά αιιαγή hours 8 Αξηζκφο ηεκαρηζκψλ αλά Units/day 3 κέξα Ώξεο εξγαζίαο αλά ρξφλν Hours/year 5952 Γηαζεζηκφηεηα % 90 ππεξεζηψλ (πρ service) Απνηειεζκαηηθφο ρξφλνο Hours/year εξγαζίαο Υσξεηηθφηεηα κνλάδαο tons αλά ρξφλν Ιδηαίηεξε πξνζνρή πξέπεη λα δνζεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ θαζψο αλαθεξφκαζηε κφλν ζε απηά πνπ αθνξνχλ άκεζα ηελ αλαθχθισζε ηνπ ΑΗΗΔ θαη φρη ηεο ζπλνιηθφηεξεο ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο αλαθχθισζεο. ηνπο Πίλαθεο ) παξνπζηάδεηαη κηα εθηίκεζε ησλ ελεξγεηαθψλ απαηηήζεσλ ηνπ επηκέξνπο απαηηνχκελνπ εμνπιηζκνχ. (UNEP,2009) ελψ παξνπζηάδεηαη θαη κηα εθηίκεζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ εμφδσλ κε βάζε ηελ ηηκνινγηαθή πνιηηηθή ηεο ΓΔΗ ζήκεξα γηα ηελ ειιεληθή επηθξάηεηα (ΓΔΗ, 2011) Δπγαηικά έξοδα Σα εξγαηηθά έμνδα ππνινγίδνληαη απφ ηελ αθφινπζε ζρέζε (Φσηλφο,1993): Δπγαηικά = ηιμή επγαηοώπαρ*απιθμόρ επγαηών*ώπερ επγαζίαρ (2) Πίνακαρ 3.14: Δθηηκψκελα θφζηε πνπ αθνξνχλ ην θφζηνο εξγαζίαο Γιεύθςνζη πποζωπικού 1 manager ζρεδηαζκνχ (business) manager ζρεδηαζκνχ (ηερληθέο ιεηηνπξγίεο) Τπεχζπλνο πνηφηεηαο κεραληθφο Γξακκαηεηαθή ππνζηήξημε Κόζηορ διεύθςνζηρ πποζωπικού πληήξεζε θαη αζθάιεηεο πλνιηθφ θφζηνο αζθάιεηαο Κφζηνο ζπληήξεζεο χλνιν αζθάιεηαο θαη ζπληήξεζεο ηαθεπά έξοδα Έμνδα πξνζσπηθνχ 34 Λεηηνπξγηθά θφζηε 3.15 ςνολικά λειηοςπγικά κόζηη [67]

80 3.3.4 Κόζηορ επανασπηζιμοποίηζηρ ςλικών Σν θφζηνο απνζπλαξκνιφγεζεο πεξηιακβάλεη ηα εξγαηηθά έμνδα, ην θφζηνο απνζήθεπζεο, ην θφζηνο ρξήζεο ηαηληφδξνκνπ αλ ππάξρεη ζηελ κνλάδα θαη ην θφζηνο ειέγρνπ ιεηηνπξγίαο. Γίλεηαη δειαδή απφ ηε ζρέζε: Κόζηορ επανασπηζιμοποίηζηρ = κόζηορ επγαηικών + κόζηορ αποθήκεςζηρ + κόζηορ σπήζηρ ηαινιόδπομος (αν ςπάπσει)+κόζηορ ελέγσος λειηοςπγίαρ. Μαζεκαηηθά ε ζρέζε απηή κπνξεί λα γξαθηεί: c(t,η)= (p*n*η)+cs+ed*p*t+cc (3.2) φπνπ: c(t,η): ζπλνιηθφ θφζηνο επαλαρξεζηκνπνίεζεο πιηθψλ p: ηηκή εξγαηνψξαο( /h) n:αξηζκφο εξγαηψλ η:ρξφλνο ιεηηνπξγίαο (h) CS: θφζηνο απνζήθεπζεο ( ) ΔD: ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο ηαηληφδξνκνπ (KWh) P:ηηκή ελέξγεηαο ( /Kwh) t: ρξφλνο ιεηηνπξγίαο ηαηληφδξνκνπ CC: θφζηνο ειέγρνπ ιεηηνπξγίαο ( ) 3.4 Ανάλςζη οικονομικού οθέλοςρ ανάκηηζηρ ςλικών από ΑΗΗΔ Πποζδιοπιζμόρ κέπδοςρ αποζςναπμολόγηζηρ Καηά ηε δηάξθεηα ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο φπσο θαίλεηαη θαη παξαπάλσ ζηελ Δηθφλα 3.12 κπνξνχλ λα αλαθηεζνχλ ζπγθεθξηκέλα ηκήκαηα ησλ ΑΗΗΔ ηα νπνία κπνξνχλ λα μαλαρξεζηκνπνηεζνχλ ζε θάπνηα άιιε ζπζθεπή. Υαξαθηεξηζηηθά ηέηνηα παξαδείγκαηα είλαη ηα θαιψδηα ηξνθνδνζίαο, ηα απνκαγλεηηζκέλα πελία, ηα ηππσκέλα θπθιψκαηα (printed circuit board), ηνπο κεηαζρεκαηηζηέο θηι (Tsydenova et al., 2011). Πξνθχπηεη ινηπφλ φηη ην θέξδνο είλαη δηπιφ είηε απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο είηε απφ ηε κεηέπεηηα πψιεζε ηνπο. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ηηκήο πψιεζεο ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε παξάγνληεο φπσο ν βαζκφο παιαηφηεηαο ηνπ εμαξηήκαηνο, νη ψξεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θηι. Σν θέξδνο ινηπφλ απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε πξνθχπηεη σο ζπλάξηεζε ηνπ βαζκνχ παιαηφηεηαο, ηεο αξρηθήο ηηκήο πψιεζεο ηνπ εμαξηήκαηνο θαη ηεο πνζφηεηαο πνπ ηίζεηαη ηειηθά γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε. [68]

81 C( )= (3.3) Όπνπ n: ν αξηζκφο ησλ εμαξηεκάησλ πνπ αλαθηψληαη θαη ηειηθψο επαλαρξεζηκνπνηνχληαη k: ην ζηνηρείν πνπ επαλαρξεζηκνπνηείηαη : αξρηθή ηηκή αγνξάο εμαξηήκαηνο : πνζφηεηα πψιεζεο. OF: ζπληειεζηήο παιαηφηεηαο Πποζδιοπιζμόρ κέπδοςρ από ανακύκλωζη Όπσο πεξηγξάθεθε πην πάλσ ζηα δηάθνξα ηεο αλαθχθισζεο γίλεηαη αλάθηεζε πιηθψλ θαη κεηάιισλ. Σν θέξδνο απφ ηελ πψιεζε ησλ κεηάιισλ φπσο είλαη θπζηθφ πξνθχπηεη σο ζπλάξηεζε ηεο ηηκήο πψιεζεο ησλ κεηάιισλ θαη ηεο πνζφηεηαο πνπ ηειηθά πσιείηαη. Μηα πξσηαξρηθή ζρέζε γηα ηνλ πξνζδηνξηζκνχ ηνπ θέξδνπο απφ ηελ πψιεζε κεηάιισλ είλαη ε: ςνολικό κέπδορ= Κέπδορ από πώληζη Fe μεηάλλων + Κέπδορ από πώληζη non- Fe μεηάλλων+ κέπδορ από πώληζη πλαζηικών Όπσο θαίλεηαη ινηπφλ απφ ηελ παξαπάλσ ζρέζε ην ζπλνιηθφ θέξδνο είλαη κηα ζπλάξηεζε. Μεηαβιεηή απηήο ηεο ζπλάξηεζεο ζα είλαη πξνθαλψο ηφζν ε πνζφηεηα πψιεζεο φζν θαη ε ηηκή πψιεζεο ησλ αγαζψλ. Μαζεκαηηθά κπνξεί λα εθθξαζηεί σο εμήο: C( )= (3.4) Όπνπ: C( ): ζπλνιηθφ θέξδνο απφ πψιεζε κεηάιισλ : ηηκή πψιεζεο κεηάιισλ/πιαζηηθψλ : πνζφηεηα πψιεζεο. ηνπο Πίλαθεο 3.15 θαη 3.16 παξνπζηάδνληαη νη ηηκέο ησλ ζηδεξνχρσλ θαη κε ζηδεξνχρσλ πιηθψλ γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011 Πίνακαρ 3.15: Σηκέο ζηδεξνχρσλ πιηθψλ ζθξαπ γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011( /tn) ιδηπούσα ςλικά Ιανοςάπιορ 2011 Φεβποςάπιορ 2011 Μάπηιορ 2011 θξαπ ράιπβαο 215, ,6 ίδεξνο ,2 [69]

82 Πίνακαρ 3.16: Σηκέο κε ζηδεξνχρσλ πιηθψλ ζθξαπ γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011 ( /tn) Μη ζιδηπούσα ςλικά Ιανοςάπιορ 2011 Φεβποςάπιορ 2011 Μάπηιορ 2011 Αινπκίλην 1195,8 1195,8 1252,7 Υαιθφο(ζθιεξφο) 5352,7 5466,6 5466,6 Μφιπβδνο 1195,8 1138,8 1195,8 Φεπδάξγπξνο 683,3 683,3 740,2 Νικέλιο Πλαζηικό 284, Γςαλί Αζήμι Υπςζόρ Δλδεηθηηθά, παξνπζηάδνληαη ζε δηάγξακκα νη ηηκέο ηνπ αινπκηλίνπ θαη ηνπ κνιχβδνπ. Οη ππφινηπεο βξίζθνληαη ζην ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ. Δικόνα 3.36: Υξνλνζεηξά ηηκψλ αινπκηλίνπ γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011 (dowjones.com) Δικόνα 3.37: Υξνλνζεηξά ηηκψλ κνιχβδνπ γηα ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011 (dowjones.com) [70]

83 4. ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΟΤ ΔΡΓΑΛΔΙΟΤ ΚΟΣΟΤ-ΟΦΔΛΟΤ 4.1. Διζαγωγή-Βιβλιογπαθική επιζκόπηζη Η πεξηβαιινληηθή αμία ησλ πξντφλησλ απμάλεηαη φηαλ απηά ηθαλνπνηνχλ ηαπηφρξνλα ηηο πςειέο θαηαλαισηηθέο αλάγθεο θαη ηελ απαίηεζε γηα πεξηνξηζκέλε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη βαζηθέο πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο ελφο πξντφληνο εκθαλίδνληαη ζηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο θαη ηεο ρξήζεο, ιφγσ ηεο θαηαλάισζεο πξψησλ πιψλ, λεξνχ θαη ελέξγεηαο, ιφγσ ξχπαλζεο ηνπ αέξα θαη ηνπ λεξνχ απφ εθπνκπέο, αιιά θαη ζην ζηάδην ηνπ ηέινπο δσήο ηνπ, εμαηηίαο ηεο ηειηθήο δηάζεζεο ησλ απνβιήησλ. Σα πξντφληα πνπ επαλαρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ηα ιεγφκελα πξντφληα πνιιαπιψλ θχθισλ (Multiple Cycle Products ή MCPs) ηα νπνία επηζηξέθνληαη γηα επαλαρξεζηκνπνίεζε ε επαλαιεηηνπξγία ζην ηέινο ηνπ θάζε θχθινπ. Δθηφο απφ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ απνβιήησλ ππάξρεη ην θέξδνο αλάθηεζεο πιηθψλ θαη θπζηθά ν ραξαθηεξηζκφο ηνπ εθάζηνηε πξντφληνο σο «πξάζηλν». Σν ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο είλαη φηη θάπνηνο ελδηάκεζνο θνξέαο ζπιιέγεη ηελ επηζηξεθφκελε ζπζθεπή κέζσ δηαθφξσλ ζρεκάησλ ζπιινγήο. Μέρξη ηελ πξνεγνχκελε εηθνζαεηία ηα πιενλεθηήκαηα ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο αιιά θαη ηεο αλαθχθισζεο ζηελ αεηθνξία απνηππψζεθαλ κε δηεζλείο λφκνπο θαη απνθάζεηο (USEPA 1997, German Recycling and Waste control Act) αλαγθάδνληαο ηνπο παξαγσγνχο λα εθαξκφζνπλ ζπγθεθξηκέλεο ηερληθέο γηα λα απνθεπρζεί ε παξαγσγή απνβιήησλ κέζσ ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο αιιά θαη ηεο αλαθχθισζεο πξντφλησλ (Daniel and Guide, 2000) Οη Daniel et al. (2000) πξνθεηκέλνπ λα δηαθνξνπνηήζνπλ ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη ηεο αλαθχθισζεο πξφηεηλαλ ηέζζεξα ζηάδηα επαλαρξεζηκνπνίεζεο: α) Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ πξντφληνο φπσο είλαη χζηεξα απφ απιή επηζθεπή ησλ θαηεζηξακκέλσλ ηκεκάησλ β) Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ πξντφληνο ρσξίο θακία επηζθεπή-ρξήζε κε πεξηνξηζκέλν βαζκφ απφδνζεο. γ) Απνζπλαξκνιφγεζε ελφο κεγαιχηεξνπ πξντφληνο πνπ φκσο δελ είλαη πνιιαπιψλ θχθισλ (MCPs). Απνκάθξπλζε ελ δπλάκεη επαλαρξεζηκνπνηνχκελσλ θνκκαηηψλ θαη ελζσκάησζε ηνπο ζε κηα λέα ζπζθεπή. δ) Ίδην κε ην επίπεδν γ κφλν πνπ ην αξρηθφ πξντφλ είλαη θη απηφ MCP. Γεληθψο, επαλαρξεζηκνπνηνχκελα πξντφληα κπνξεί λα πξνέξρνληαη απφ νπνηαδήπνηε θαηεγνξία. Απφ εδψ θαη ζην εμήο ην ελδηαθέξνλ επηθεληξψλεηαη ζηα ΑΗΗΔ. [71]

84 Λφγσ ησλ νηθνλνκηθψλ, νηθνινγηθψλ θαη άιισλ πιενλεθηεκάησλ ε ρξήζε ηέηνησλ πξντφλησλ είλαη επηβεβιεκέλε. Σν θιεηδί ζηε βειηίσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο αμίαο κε ηαπηφρξνλν νηθνλνκηθφ φθεινο είλαη νη λέεο δπλαηφηεηεο ζην ζρεδηαζκφ θαη ηε δηαρείξηζε ΑΗΗΔ απφ ηε ζηηγκή ηεο δεκηνπξγίαο ηνπο, αιιά θαη ν πεξηνξηζκφο ηεο θζνξάο ηνπο ζε θάζε θχθιν δσήο. Παξαδείγκαηα θαη εθαξκνγέο έρνπλ αλαθεξζεί ζε θάκεξεο (Aezquita et al., 1995), tonner θαη θηλεηά (Williams et al., 2001). Οη ηδηφηεηεο ηεο επαλαρξεζηκνπνίεζεο θαη επαλαιεηηνπξγίαο ζε ζπλδπαζκφ κε logistics θαη νηθνλνκηθά ζηνηρεία κειεηήζεθαλ απφ ηνλ Sudin (2001) ζηα πιαίζηα ζπλεξγαζίαο κε ηελ Electrolux Sweden γηα ηελ αλαγλψξηζε ησλ βαζηθψλ ηδηνηήησλ θαη ηερληθψλ ζηνηρεηψλ απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ΑΗΗΔ. Οη Zwolinski et al.(2006) πξφηεηλαλ κηα κεζνδνινγία πνπ ζηελ αξρηθή ζρεδίαζε πξντφλησλ ΗΗΔ πξνιεπηηθά απμάλεηαη ε πεξηβαιινληηθή αμία ηνπο κεηά ην ηέινο δσήο θαη πξνσζείηαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε. Ο ζπληειεζηήο 1,9 γηα ηελ ειάηησζε ηεο θαηαλάισζεο πφξσλ θαη ζπλεπψο ηνπ ξεχκαηνο απνβιήησλ θαη ν ζπληειεζηήο 2,9 γηα ειάηησζε ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαηά ηε δηάξθεηα δσήο κηαο ζπζθεπήο θσηνηππηθνχ Xerox παξνπζηάζηεθε απφ ηνπο Kerr θαη Ryan (2001) πνπ ηφληζαλ ηε ζεκαζία ηεο απνζπλαξκνιφγεζεο κηαο ζπζθεπήο ΑΗΗΔ γηα ηελ επίηεπμε πεξηβαιινληηθνχ θαη νηθνλνκηθνχ νθέινπο κεηά ην ηέινο ηεο δσήο ηεο θαζψο θαη ηε ζεκαζία ηνπ ζσζηνχ ζρεδηαζκνχ πνπ ζα ηε δηεπθνιχλεη. Μηα άμηα αλαθνξάο δνπιεηά είλαη επίζεο απηή ησλ Krikke et al. (1998). To κνληέιν ηνπο πξνζδηνξίδεη ηε βέιηηζηε αλάθηεζε πξντφληνο θαη ηελ ζηξαηεγηθή απφζεζεο γηα θάζε απιή ζπζθεπή. πγθεθξηκέλα, εθαξκφδνπλ έλαλ αιγφξηζκν δπλακηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη δχν θάζεηο, ελψ ν παξάγνληαο ηεο αβεβαηφηεηαο γηα ηελ πνηφηεηα ησλ αλαθηψκελσλ εμαξηεκάησλ ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε. ηελ πξψηε θάζε, νη επηινγέο αλάθηεζεο θαη δηάζεζεο πνπ κεγηζηνπνηνχλ ην θέξδνο, αλαιχνληαη γηα θάζε απνζπλαξκνινγεκέλν εμάξηεκα ρσξηζηά, ελψ ζηε δεχηεξε θάζε επηιέγνληαη ηφζν ην βάζνο, φζν θαη ε πνιηηηθή απνζπλαξκνιφγεζεο. Παξάιιεια, έλα ρξφλν κεηά νη Feldman et al. (1999) πξνζέγγηζαλ ην ζέκα ηνπ θφζηνπο απνζπλαξκνιφγεζεο. Σα θφζηε αλαθχθισζεο δηαθέξνπλ γηα ηα δηάθνξα θιάζκαηα αλαθηψκελσλ πιηθψλ. Σν πην ζεκαληηθφ ζπκπέξαζκα πνπ πξνέθπςε ήηαλ φηη πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζην ηειηθφ θφζηνο νη δείθηεο πνπ αθνξνχλ ζηηο εξγαζίεο απνζπλαξκνιφγεζεο θαη επαλαρξεζηκνπνίεζεο. Η ζεκαζία ηεο ηερλνινγίαο ηειεπηθνηλσληψλ ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία επέθεξε αχμεζε ηνπ ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ. Με ηελ ηαρεία ηερλνινγηθή εμέιημε ην κεγάιν απφζεκα ειεθηξνληθψλ θάζε ρξφλν γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ. Οη Macauleu et al. (2000) κνληεινπνίεζαλ ηα θφζηε θαη ηα θέξδε απφ ηε δηαρείξηζε ΑΗΗΔ επηθεληξψλνληαο ζε έλα κεγάιν θνκκάηη ηνπ ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ, ηνπο Η/Τ θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο απφ ηελ απφζεζε κνιχβδνπ πνπ πεξηέρεηαη πνπ [72]

85 πεξηέρεηαη ζε νζφλεο θαζνδηθνχ ζσιήλα. Απνδείρζεθε φηη ηα νηθνλνκηθά θέξδε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλεμέιεγθηε απφζεζε κνιχβδνπ απφ νζφλεο θαζνδηθνχ ζσιήλα είλαη πνιχ κεγαιχηεξα απφ ηα θφζηε αλεμαξηήησο πνιηηηθήο. Γηα ην απφζεκα ΑΗΗΔ απφ Η/Τ ζηηο Η.Π.Α απνδείρζεθε φηη ε απαγφξεπζε απφζεζεο κπνξεί λα απμήζεη ην θφζηνο κέρξη θαη 20 δνιάξηα αλά κφληηνξ. Ο Bohr (2007) εμέηαζε ηελ πνζνηηθή αλάιπζε χζηεξα απφ ηελ επίδξαζε ηνπ θαλνληζκνχ γηα ηνλ έιεγρν απφθηεζεο Material Recovery Certificate ζηα ζπζηήκαηα αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ. Γηα ην ιφγν απηφ δεκηνπξγήζεθε έλα κνληέιν πξνζνκνίσζεο ηεο αλαθχθισζεο ην νπνίν επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζην επίπεδν απνξξχπαλζεο θαη ηελ επίδξαζε πνπ έρεη απηή ζηελ αλάθηεζε επηθίλδπλσλ πιηθψλ. ηελ νπζία πξφθεηηαη γηα δχν κνληέια, έλα πνπ αθνξά ζηελ αλάιπζε ηζνδπγίνπ πιηθψλ θαη έλα πνπ αθνξά ζηηο νηθνλνκηθέο ξνέο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηα πιηθά. ηελ Δηθφλα 4.1 θαίλεηαη ζρεκαηηθά ε δηαδξαζηηθφηεηα ησλ επηκέξνπο ηκεκάησλ ηνπ κνληέινπ. Πξαθηηθά ην κνληέιν απηφ εμεηάδεη θαηά πφζν είλαη ζθφπηκε ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ή ε αλαθχθισζε ή ε παξάλνκε εμαγσγή ησλ κεηάιισλ, θάηη ην νπνίν απνηειεί ππαξθηφ ζελάξην. Σν κνληέιν απηφ ιακβάλεη ππφςε φια ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ηζνδπγίνπ ησλ πιηθψλ (εηζξνέο εθξνέο), δίλεηαη ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηελ παξάλνκε δηάζεζε κεηάιισλ ζε άιιεο ρψξεο (illegal transport ratio studies) ελψ γίλεηαη πξαθηηθή εθαξκνγή ζε ζπζθεπέο ςχμεο θαη θιηκαηηζκνχ. ηελ κειέηε ηνπ Bohr (2007) ε ζπιινγή ΑΗΗΔ ζηελ Δπξψπε πξνζνκνηάδεηαη κε έλα κνληέιν πνπ πξνζεγγίδεη νιφθιεξε ηελ θεληξηθή Δπξψπε. Σν κνληέιν ηνπ ζπζηήκαηνο ΑΗΗΔ πνπ παξνπζηάδεηαη ζε απηήλ ηελ δηαηξηβή έρεη σο ζηφρν λα παξνηξχλεη γηα πεξεηαίξσ έξεπλα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πνζνηηθνπνίεζεο ηφζν ηεο νηθνλνκηθήο, φζν θαη ηεο πεξηβαιινληηθήο επίδνζεο ησλ ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ. Οη Huisman et al.(2009) παξνπζίαζαλ κηα νινθιεξσκέλε κειέηε γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ ΑΗΗΔ ζχκθσλα κε ηελ αλαζεψξεζε ηεο Δπξσπατθήο Οδεγίαο γηα ηα ΑΗΗΔ ην ε πξαθηηθφ επίπεδν δεκηνπξγήζεθε έλαο πίλαθαο πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηελ πνηφηεηα ησλ εμαξηεκάησλ θαη πιηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ απνζπλαξκνιφγεζε ΑΗΗΔ, ηε δηαζεζηκφηεηα ηνπο θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλέπεηεο πνπ έρεη ε δξαζηεξηφηεηα απηή. Παξάιιεια, εθηηκήζεθε ην ζπλνιηθφ θφζηνο ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ αλαθνξά θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ παξαπάλσ δξαζηεξηνηήησλ. [73]

86 Δικόνα 4.1: Γνκή κνληέινπ πξνζνκνίσζεο ηεο πνζνηηθήο αλάιπζεο ΑΗΗΔ ηελ Δηθφλα 4.2 παξνπζηάδεηαη ε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε απφ ηελ θαηαγξαθή θαη αλαθνξά δξαζηεξηνηήησλ. Η πεξίνδνο αλαθνξάο νξίζηεθε ζηηο 8 ψξεο θαη ε νηθνλνκηθή επηβάξπλζε θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη γηα ηελ Δπξψπε ησλ 27. Δικόνα 4.2: Η νηθνλνκηθή επηβάξπλζε απφ ηελ θαηαγξαθή θαη αλαθνξά δξαζηεξηνηήησλ γηα ηα 27 θξάηε-κέιε ηεο ΔΔ. Σα κνληέια εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα αλαιχζνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζπιιέγνληαη ζπζηεκαηηθά ηα πξντφληα ψζηε λα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ κειινληηθά ή λα αλαθπθισζνχλ. Ο Fleischmann et al. (1997) παξνπζίαζε κηα επηζθφπεζε ησλ ππαξρφλησλ κνληέισλ θαη δηαπίζησζε φηη φια ηα κνληέια πνπ έρνπλ πξνηαζεί κέρξη ζήκεξα «είλαη έλα πξντφλ, έλα ζπζηαηηθφ κνληέιν». Οη Kang θαη Schoenung (2006) ρξεζηκνπνίεζαλ έλα κνληέιν θφζηνπο γηα λα ππνινγίζνπλ ηα θφζηε θαη ηα έζνδα απφ έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα δηαρείξηζεο ΑΗΗΔ ζηελ Καιηθφξληα. Υξεζηκνπνηψληαο κνληέια βαζηζκέλα ζε δηάθνξα ζελάξηα νη Caudill et al. (2003) εμέηαζαλ έλα ζχζηεκα αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ ζηελ θαηνηθεκέλε πεξηνρή ηνπ Seattle-Tacoma, εμεηάδνληαο ηελ επίδξαζε πνπ έρεη ην [74]

87 ζεκείν ζπιινγήο, γηα παξάδεηγκα ζπιινγή απφ έλα θεληξηθφ ζεκείν ζε ζρέζε κε 20 θνληέηλεξ ηα νπνία βξίζθνληαη ζε θαηαζηήκαηα. Απηή ε επειημία επηηξέπεη ηελ αλάιπζε δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ, απφ δηάθνξεο πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο κέρξη μερσξηζηά θξάηε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Η επειημία παξάιιεια, επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ. Όζν νη ρψξεο αλαπηχζζνπλ, ζρεδηάδνπλ θαη εθαξκφδνπλ ζπζηήκαηα αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ ηφζν απηά ζα εμειίζζνληαη θαη ζα ιχλνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηε ιήςε ζεκαληηθψλ απνθάζεσλ ζην πεδίν ηεο εθαξκνγήο. Σα ζπζηήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζπλήζσο γηα ηε δηαρείξηζε ΑΗΗΔ, εμεηάδνληαη ηφζν απφ ηελ πιεπξά ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο φζν θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ ίδησλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, αθνξνχλ πειάηεο πνπ παξάγνπλ ΑΗΗΔ θαη παξαγσγνχο-αλαθπθισηέο. Με άιια ιφγηα πξνθχπηεη έλα είδνο επηκεξηζκνχ ησλ ζπζηεκάησλ ψζηε λα ιεθζνχλ ππφςε νη απαηηήζεηο φισλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ νκάδσλ ιακβάλνληαο ππφςε ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. Έλαο ηέηνηνπ είδνπο επηκεξηζκφο ιεηηνπξγηψλ εμεηάζηεθε απφ ηνπο Gregory θαη Kirchain (2007). Οη Bogaert et al. (2008) δεκνζίεπζαλ κηα έξεπλα γηα ηα ΑΗΗΔ θαη ηα RoHs κε ζθνπφ ηελ έθθξαζε πξνηάζεσλ γηα ηελ αλαζεψξεζε ηεο Οδεγίαο γηα ηα ΑΗΗΔ ψζηε λα κεησζεί ην θφζηνο επεμεξγαζίαο δηαθπιάζζνληαο παξάιιεια ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Η λνκνζεζία, ζχκθσλα κε απηνχο, πξέπεη λα γίλεη πεξηζζφηεξν πξαθηηθή παξά δηεθπαηξεσηηθή, ψζηε λα είλαη πην εχθνιε ε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ. πγθεθξηκέλα, γίλεηαη κηα δηεμνδηθή αλάιπζε νηθνλνκηθψλ επηπηψζεσλ, μεθηλψληαο κε ηελ εμέηαζε ησλ επηκέξνπο εμφδσλ πνπ αθνξνχλ ζηα RoHs, ζπλερίδνληαο κε ηα θέξδε πνπ αθνξνχλ ζηα RoHs ψζηε λα αλαπηπρζεί κηα ζρέζε cost-benefit πνπ αθνξά ηα ΑΗΗΔ. Πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ζηελ ζπγθεθξηκέλε κειέηε δελ παξνπζηάδεηαη θάπνην καζεκαηηθφ κνληέιν νθέινπο απφ ηελ αλαθχθισζε ΑΗΗΔ, γίλεηαη απιψο κηα επηζθφπεζε ησλ επηκέξνπο θνζηψλ θαη κειέηε ζθνπηκφηεηαο ηεο αλαθχθισζεο. Ο Lu (2006) δεκηνχξγεζε έλα καζεκαηηθφ κνληέιν γηα λα εμεηάζεη πνηα εηζεξρφκελα πξντφληα ζα γίλνληαη δεθηά ζε κηα κνλάδα αλαθχθισζεο ΑΗΗΔ θαη πνηα φρη. Δπίζεο θαζνξίδεηαη θαηά πφζν είλαη ζθφπηκε ε εξγαζία απνξξχπαλζεο γηα ηε κέγηζηε αλάθηεζε πιηθψλ. Σέινο γίλεηαη κηα αλάιπζε επαηζζεζίαο ιακβάλνληαο ππφςε παξακέηξνπο φπσο νη ακνηβέο ππεξεζίαο (service fee), ε ρσξεηηθφηεηα ηεο κνλάδαο θηι. Οη βαζηθέο ηνπ παξαδνρέο είλαη α) ν ηχπνο ηνπ εηζεξρφκελνπ ξεχκαηνο ΑΗΗΔ είλαη γλσζηφο, β) νη δεδνκέλνη απνζεθεπηηθνί ρψξνη πιηθνχ γηα εηζεξρφκελα εμεξρφκελα πιηθά-πξντφληα γ) απφ θάζε δηαρσξηζηή κπνξεί λα έρνπκε ηειηθφ πξντφλ δ) θάζε γξακκή αλαθχθισζεο «ηξέρεη» γηα έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηχπν ΑΗΗΔ γηα κηα ρξνληθή πεξίνδν. [75]

88 4.2. Φιλοζοθία μονηέλος Η πξφηαζε γηα αλαζεψξεζε ηεο Οδεγίαο ην 2010 γηα ηα ΑΗΗΔ ζέηεη ζε λέα βάζε ηε θηινζνθία ζρεδηαζκνχ, ιεηηνπξγίαο θαη θαηάιεμεο κηαο ζπζθεπήο ΗΗΔ. ηελ νπζία, νη παξαγσγνί θαινχληαη λα ζρεδηάζνπλ απφ ηε κηα «πξάζηλα» πξντφληα, θαη απφ ηελ άιιε λα ξίμνπλ ην θφζηνο παξαγσγήο, αθνχ ζηελ ηειηθή ηηκή ηνπ πξνο πψιεζε πξντφληνο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεηαη θαη ε ηηκή γηα ηελ επεμεξγαζία ηνπ κεηά ην ηέινο δσήο ηνπ. Γεληθφηεξα, ζηε θηινζνθία δηαρείξηζεο πξντφλησλ ζα πξέπεη λα ηθαλνπνηνχληαη ηξία βαζηθά θξηηήξηα: α) πεξηνξηζκέλνο φγθνο ζπζθεπψλ πνπ ηειηθά νδεγνχληαη γηα ηαθή ή απνηέθξσζε β)πεξηνξηζκέλε άληιεζε πξψησλ πιψλ θαη ρξήζε θαηλνχξησλ πιηθψλ κφλν εθεί πνπ είλαη απαξαίηεην γ)πεξηνξηζκέλεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ ηειηθή επεμεξγαζία ηεο ζπζθεπήο. ηα πιαίζηα απηήο ηεο θηινζνθίαο θηλείηαη ην κνληέιν πνπ παξνπζηάδεηαη παξαθάησ. ηφρνο ηνπ είλαη ζην ηέινο λα κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί απφ κηα ζπζθεπή ΑΗΗΔ πνηα ηκήκαηα ζα απνζπλαξκνινγεζνχλ θαη ζα επαλαρξεζηκνπνηεζνχλ θαη πνηα ζα πάλε θαηεπζείαλ γηα αλαθχθισζε. Δμεηάδεηαη επίζεο αλ είλαη νηθνλνκηθά ζθφπηκε ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ελφο ηκήκαηνο κηαο ζπζθεπήο ή φρη. Γηα παξάδεηγκα, έζησ φηη απφ κηα ζπζθεπή δηαρσξίδεηαη ην ηξνθνδνηηθφ ή ν κεηαζρεκαηηζηήο ιεηηνπξγίαο. Σν θνκκάηη απηφ ελ ζπλερεία ζα πξέπεη λα ειεγρζεί θαη λα δηαπηζησζεί αλ αμίδεη λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί ή φρη. Πέξα φκσο απφ ην νηθνλνκηθφ φθεινο (ην κνληέιν εζηηάδεη θπξίσο ζε απηήλ ηελ παξάκεηξν) ππάξρνπλ θαη θάπνηεο πξνυπνζέζεηο πνπ ζα πξέπεη λα πιεξνχληαη ψζηε λα απνθαζηζηεί αλ ην ελ ιφγσ εμάξηεκα πξφθεηηαη λα επαλαρξεζηκνπνηεζεί θάπνπ αιινχ ή λα αλαθπθισζεί κε ηε δηαδηθαζία πνπ πεξηγξάθηεθε ζην Κεθάιαην 3. Πνηνηηθέο παξάκεηξνη πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ζνβαξά ππφςε είλαη: Η αζθάιεηα ηνπ εμαξηήκαηνο θαηά ηελ επαλαιεηηνπξγία θαη ε ζηγνπξηά φηη δελ ζα πξνμελήζεη βιάβε ή θαηαζηξνθή ζηε ζπζθεπή πνπ πξφθεηηαη λα ελζσκαησζεί Η αζθάιεηα ηνπ εμαξηήκαηνο θαηά ηελ επαλαιεηηνπξγία θαη ε ζηγνπξηά φηη δε ζα πξνθαιέζεη αηχρεκα, ζσκαηηθή βιάβε ή αθφκε θαη ζάλαην ζην ρξήζηε ηεο ειεθηξνληθήο ζπζθεπήο Η δπλαηφηεηα ρξήζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εμαξηήκαηνο γηα πνιιέο ψξεο ιεηηνπξγίαο. Αλ δελ πιεξνχληαη θάπνηεο απφ ηηο παξαπάλσ πξνυπνζέζεηο, αθφκε θαη νηθνλνκηθά ζθφπηκε λα είλαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ελφο εμαξηήκαηνο, είλαη ηειηθψο επηθίλδπλε θαη πξέπεη λα απνθεχγεηαη. Απφ ηελ άιιε ιακβάλνληαη ππφςε φια εθείλα ηα νηθνλνκηθά κεγέζε πνπ αθνξνχλ ηελ αλαθχθισζε. Όπσο απνηππψλεηαη θαη ζην Κεθάιαην 3, ζεκαληηθνί παξάκεηξνη [76]

89 γηα ηελ ηειηθή απφθαζε παίδνπλ νη ζπλαξηήζεηο θφζηνπο απφ ηε δηαδηθαζία αλαθχθισζεο θαη θέξδνπο απφ ηελ πψιεζε ησλ αλαθηψκελσλ πιηθψλ. Έρνληαο ππφςε πάληα ηελ αλάγθε γηα αλαζεψξεζε ηεο νδεγίαο γηα ηα ΑΗΗΔ πνπ ζηελ νπζία θαζηζηά ππεχζπλνπο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πξντφλησλ ΑΗΗΔ ηηο ίδηεο ηηο θαηαζθεπάζηξηεο εηαηξίεο ην κνληέιν απηφ απνηειεί κηα εχθνιε θαη πξαθηηθή ιχζε ζηελ απφθαζε γηα ην ηη ζα νδεγεζεί ηειηθψο ζε αλαθχθισζε θαη ηη ζα ρξεζηκνπνηεζεί εθ λένπ ζηελ παξαγσγή άιιεο ζπζθεπή. ην κνληέιν γίλνληαη αξθεηέο παξαδνρέο θαη ιακβάλνληαη ππφςε πνιινί πεξηνξηζκνί νη νπνίνη έρνπλ λα θάλνπλ ηφζν κε ηε θχζε ηεο ζπζθεπήο πνπ εμεηάδεηαη φζν θαη κε ηελ Δπξσπατθή θαη εζληθή λνκνζεζία, αιιά θπζηθά κπνξνχλ λα δηαθνξνπνηεζνχλ θαη κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ε εθάζηνηε θαηαζθεπαζηηθή εηαηξία ζέηεη Μαθημαηικό μονηέλο εκηίμηζηρ κόζηοςρ-οθέλοςρ Γενικό μονηέλο Βαζηθέο παξαδνρέο θαη ζηφρνη ηελ Δηθφλα 4.3 απεηθνλίδεηαη ζρεκαηηθά ε θηινζνθία ηνπ κνληέινπ. Όπσο θαίλεηαη, κηα ζπζθεπή ΑΗΗΔ κπνξεί λα έρεη Ι επίπεδα απνζπλαξκνιφγεζεο. ε θάζε επίπεδν απνζπλαξκνιφγεζεο ην ππφινηπν ηεο ζπζθεπήο, απηφ πνπ κέλεη δειαδή αθφηνπ αθαηξεζνχλ ηα αλαθηψκελα εμαξηήκαηα κπνξεί λα νδεγεζεί είηε γηα αλαθχθισζε, είηε γηα ηειηθή δηάζεζε είηε ζε θάπνην επφκελν επίπεδν απνζπλαξκνιφγεζεο. Οη δχν παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ απφθαζε γηα ην αλ ζα απνζπλαξκνινγεζεί πεξεηαίξσ ε ζπζθεπή ή αλ ζα αλαθπθισζεί ή αλ ζα ηαθεί είλαη θπξίσο ην βάξνο θαη ην νηθνλνκηθφ φθεινο πνπ ππάξρεη ζε θάζε επίπεδν. [77]

90 Απόρριυη (j=1) ΑΗΗΕ i=0 Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=1 Προχόν ανάκηηζης Προχόν ανάκηηζης Υπόλοιπο Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=i Απόρριυη (j=1) Προχόν ανάκηηζης Προχόν ανάκηηζης Υπόλοιπο Ανακύκλφζη (j=2) Δικόνα 4.3: Γηάγξακκα ξνήο δηαδηθαζηψλ εμεηαδφκελνπ κνληέινπ Σειηθφο ζηφρνο ηνπ κνληέινπ πνπ πεξηγξάθεηαη παξαθάησ είλαη λα πξνζδηνξηζζεί θαηά πφζν είλαη νηθνλνκηθά ζθφπηκε ε αλαθχθισζε, ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ή ε δηάζεζε κηαο ζπζθεπήο απφβιεηνπ εμνπιηζκνχ, πνηα είλαη ηα πιηθά πνπ ηειηθψο αμίδεη λα αλαθηεζνχλ θαη ηέινο ζε ηη βάζνο ζα πξέπεη θηάζεη ε απνζπλαξκνιφγεζε. Γηα ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ιακβάλνληαη ππφςε νηθνλνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο παξαδνρέο πνπ βαζίδνληαη ζε θάπνηεο ζπλήζεηο πξαθηηθέο ηεο αγνξάο, νη θπξηφηεξεο εθ ησλ νπνίσλ ζπλνςίδνληαη παξαθάησ: Ο παξαγσγφο ηνπ ΗΗΔ είλαη ππεχζπλνο γηα ηελ εθηέιεζε ησλ εξγαζηψλ απνζπλαξκνιφγεζεο, αλαθχθισζεο θαη κεηαθνξάο ηνπ ππνινίπνπ ζηνπο ρψξνπο ηαθήο. [78]

91 Σν κεηαβιεηφ θφζηνο επεμεξγαζίαο κηαο ζπζθεπήο ΗΗΔ δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ηε κέζνδν επεμεξγαζίαο (αλαθχθισζε, επαλαρξεζηκνπνίεζε, ηειηθή δηάζεζε) θαη δηακνξθψλεηαη απφ ην ζπλνιηθφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο αλαθχθισζεο, ην θφζηνο ησλ εξγαηηθψλ γηα ηελ αλαθχθισζε θαη ηελ απνζπλαξκνιφγεζε θαη ην θφζηνο πχιεο γηα ηελ ηειηθή δηάζεζε. Σν θφζηνο επαλαρξεζηκνπνίεζεο ελφο εμαξηήκαηνο πθίζηαηαη κείσζε ηεο αξρηθήο ηνπ αμίαο θαηά x%. Η παξαδνρή απηή βνεζάεη πνιχ ζην λα μεπεξαζηεί ν ζθφπεινο αλαδήηεζεο ηηκψλ ησλ επηκέξνπο εμαξηεκάησλ, εηδηθά εάλ ε θαηαζθεπαζηηθή εηαηξία δελ ηα παξάγεη αιιά ηα αγνξάδεη απφ θάπνηνλ πξνκεζεπηή. ε πεξίπησζε πνπ ν παξαγσγφο απνζπλαξκνινγήζεη θαη αλαθηήζεη εμαξηήκαηα απφ θάπνηα ζπζθεπή ΑΗΗΔ ζε θάπνην ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο, ηφηε είλαη ππνρξεσκέλνο λα αλαθηήζεη ην ζχλνιν ησλ πιηθψλ ησλ πξνεγνχκελσλ ζηαδίσλ. Η ηερλνινγηθή απηή παξαδνρή είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, θαζψο ππάξρεη άκεζε ζπζρέηηζε ζηηο εξγαζίεο απνζπλαξκνιφγεζεο πνπ εθηεινχληαη ζηα δηάθνξα ζηάδηα. ε θάζε ζηάδην εξγαζίαο, ν παξαγσγφο κπνξεί λα κελ αλαθηήζεη θαλέλα εμάξηεκα θαη λα νδεγήζεη ηε ζπζθεπή απεπζείαο ζε αλαθχθισζε ή ηειηθή δηάζεζε. ε πεξίπησζε ζπζθεπψλ ΗΗΔ πνπ πεξηέρνπλ επηθίλδπλεο νπζίεο (πρ ςπγεία θαη air condition κε ηα πεξηερφκελα CFCs) επηβάιιεηαη πξσηίζησο ε απνξξχπαλζε ηεο ζπζθεπήο θαη ε απνκάθξπλζε ησλ επηθίλδπλσλ νπζηψλ πξηλ μεθηλήζνπλ νη φπνηεο εξγαζίεο αλαθχθισζεο-απνζπλαξκνιφγεζεοηειηθήο δηάζεζεο Γεληθφ κνληέιν: Γείθηεο, παξάκεηξνη, κεηαβιεηέο απφθαζεο Οη δείκηερ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην παξψλ είλαη νη αθφινπζνη: i=0, 1, 2 I : αξηζκφο ησλ επηπέδσλ απνζπλαξκνιφγεζεο j=1, 2, 3: επηιεγφκελε κέζνδνο δηαρείξηζεο. Γηα j=1 ε επηιεγφκελε κέζνδνο είλαη ε απφξξηςε, γηα j=2 ε επηιεγφκελε κέζνδνο είλαη ε αλαθχθισζε, γηα j=3 ε επηιεγφκελε κέζνδνο είλαη ε απνζπλαξκνιφγεζε Οη παπάμεηποι πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην παξφλ κνληέιν είλαη νη αθφινπζνη: C ij : Κέξδνο απφ ηελ πψιεζε ησλ πιηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ j κέζνδν επεμεξγαζίαο. Ο ππνινγηζκφο ηνπ θφζηνπο γηα θάζε κέζνδν δίλεηαη αλαιπηηθά ζηηο εμηζψζεηο 3.4, 3.5, 3.6 c ij : Κφζηνο ηεο j th κεζφδνπ επεμεξγαζίαο. Ο ππνινγηζκφο ηνπ θφζηνπο γηα θάζε πεξίπησζε πεξηγξάθεηαη ζηηο εμηζψζεηο 3.1, 3.2, 3.3 [79]

92 Β i : Βάξνο ηνπ εμεηαδφκελνπ εμαξηήκαηνο ζην ζηάδην i. R: επηζπκεηφ πνζνζηφ αλαθχθισζεο r: επηζπκεηφ πνζνζηφ αλάθηεζεο Οη μεηαβληηέρ απόθαζηρ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην παξφλ κνληέιν είλαη νη αθφινπζεο y ij : Γπαδηθή κεηαβιεηή πνπ εθθξάδεη αλ ζην ζηάδην i γίλεηαη ηειηθή απφξξηςε ηνπ πιηθνχ (j=1), αλ γίλεηαη αλαθχθισζε ηνπ πιηθνχ (j=2) ή αλ πεξλάεη ζε επφκελν επίπεδν απνζπλαξκνιφγεζεο (j=3) Αληηθεηκεληθή ζπλάξηεζε κνληέινπ ηφρν ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο (4.1) απνηειεί ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο πνπ κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ηελ ηειηθή δηάζεζε, αλαθχθισζε, ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε κηαο ζπζθεπήο ΑΗΗΔ. Απηφ εθθξάδεηαη απφ θέξδε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε scrap πιηθψλ ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο ζε άιιε ζπζθεπή αθαηξψληαο ηα κεηαβιεηά θαη ζηαζεξά θφζηε ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο γηα ηελ επεμεξγαζία ηεο ππφ εμέηαζε ζπζθεπήο. Μεγιζηοποίηζη Η αλαιπηηθή επεμήγεζε ησλ παξαγφλησλ ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο αλαιχεηαη ζηνλ Πίλαθα 4.1 Πίνακαρ 4.1: Παξάγνληεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο Παξάγνληαο Δπεμήγεζε Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο (έζνδαδαπάλεο) απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε δηάζεζε ησλ πιηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ αληίζηνηρα ζηηο εξγαζίεο αλαθχθισζεο θαη ηειηθήο δηάζεζεο Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο (έζνδαδαπάλεο) απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ εμαξηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ ζην i ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο. [80]

93 Πεξηνξηζκνί δνκήο Οη πεξηνξηζκνί δνκήο ηνπ ππφ εμέηαζε πξνβιήκαηνο είλαη νη αθφινπζνη: Ο πεξηνξηζκφο 4.2 εθθξάδεη φηη ζε θάζε ζηάδην πξαγκαηνπνηείηαη κφλν κηα δηεξγαζία: Δίηε απφξξηςε (j=1) είηε αλαθχθισζε (j=2) είηε ε ζπζθεπή ΑΗΗΔ πξνρσξάεη ζε επφκελν επίπεδν απνζπλαξκνιφγεζεο φπνπ γίλεηαη εθ λένπ αλάθηεζε πιηθψλ. Γεληθψο, ζε θάζε ζηάδην ιακβάλνπλ ρψξα απνθιεηζηηθά θαη κφλν νη παξαπάλσ ηξεηο δηεξγαζίεο. ηελ ηειηθή δηάζεζε κπνξεί λα πεξηιακβάλεηαη θαη θάπνηνπ είδνπο ζεξκηθή επεμεξγαζία (πρ απνηέθξσζε) αιιά ε εμέηαζε απηήο ηεο πεξίπησζεο δελ απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Ο πεξηνξηζκφο 4.3 αλαθέξεηαη ζην ηειεπηαίν ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο Ι θαη εθθξάδεη φηη ε ππφινηπε ζπζθεπή ΑΗΗΔ νδεγείηαη είηε ζε απφζεζε είηε ζε αλαθχθισζε. Πξνθαλψο, ζην ηειεπηαίν απηφ ζηάδην ππάξρεη πεξίπησζε λα κελ έρνπκε θαζφινπ αλάθηεζε πιηθψλ, δεδνκέλνπ ηνπ φηη φζν πην πξνρσξεκέλν είλαη ην ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο, ηφζν πην δχζθνια αλαθηψληαη πιηθά θαη εμαξηήκαηα. Υαξαθηεξηζηηθφ ηέηνην παξάδεηγκα απνηεινχλ νη δηαθφξσλ ηχπνπ ηππσκέλεο πιαθέηεο. [81]

94 Ο πεξηνξηζκφο 4.4 δηαζθαιίδεη φηη αλ κηα ζπζθεπή πξφθεηηαη λα πάεη ζε Ι επίπεδα απνζπλαξκνιφγεζεο, ηφηε γηα ηα Ι-1 επίπεδα απνζπλαξκνιφγεζεο ε αλάθηεζε πιηθψλ είλαη δεδνκέλε. Γειαδή, ζε θάπνην ζηάδην i δελ κπνξνχλ λα εθηειεζηνχλ εξγαζίεο απνζπλαξκνιφγεζεο εάλ δελ έρνπλ εθηειεζηεί αλάινγεο εξγαζίεο ζε πξνεγνχκελν ζηάδην. ην ζηάδην Ι ε ζπζθεπή κπνξεί ηειηθψο λα αλαθπθισζεί ή λα απνξξηθζεί. Ο βαζκφο δπζθνιίαο αλάθηεζεο πιηθψλ δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο, ελψ ε δηαδηθαζία αλαθχθισζεο είλαη δεδνκέλε θαη ηππνπνηεκέλε. Ο πεξηνξηζκφο 4.5 δηαζθαιίδεη φηη ζην ηειεπηαίν ζηάδην I ε ζπλνιηθή πνζφηεηα ηεο ζπζθεπήο πνπ έρεη απνκείλεη απφ ηα πξνεγνχκελα Ι-1 ζηάδηα απνζπλαξκνιφγεζεο είηε νδεγείηαη ζε απφζεζε, είηε αλαθπθιψλεηαη. Δίλαη πξνθαλέο φηη ζρεδφλ ζην ζχλνιν ησλ πεξηπηψζεσλ πάληα ζα ππάξρεη έλα ππφινηπν θιάζκα πνπ ζα νδεγείηαη ζε ηειηθή δηάζεζε αιιά απηφ ζεσξείηαη σο θάηη δεδνκέλν. Ο πεξηνξηζκφο 4.6 απνηειεί λνκνζεηηθφ/πεξηβαιινληηθά πεξηνξηζκφ πνπ ζέηεη ηα ειάρηζηα φξηα αλαθχθισζεο ζπζθεπψλ ΑΗΗΔ σο πνζνζηφ ηνπ βάξνπο ησλ αλαθηψκελσλ πιηθψλ πξνο ην ζπλνιηθφ βάξνο ηεο ζπζθεπήο. Σν πνζνζηφ απηφ δηαθνξνπνηείηαη απφ ρψξα ζε ρψξα θαη είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο, ε κεηαβνιή ηνπ νπνίνπ ζα αιιάμεη ην απνηέιεζκα ηεο βέιηηζηεο ιχζεο ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο. Ο πεξηνξηζκφο 4.7 απνηειεί λνκνζεηηθφ/πεξηβαιινληηθά πεξηνξηζκφ πνπ ζέηεη ηα ειάρηζηα φξηα αλάθηεζεο εμαξηεκάησλ απφ ζπζθεπέο ΑΗΗΔ σο πνζνζηφ ηνπ βάξνπο ησλ αλαθηψκελσλ πιηθψλ πξνο ην ζπλνιηθφ βάξνο ηεο ζπζθεπήο. Σν πνζνζηφ απηφ δηαθνξνπνηείηαη απφ ρψξα ζε ρψξα θαη είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο, ε κεηαβνιή ηνπ νπνίνπ ζα αιιάμεη ην απνηέιεζκα ηεο βέιηηζηεο ιχζεο ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο. Η κεηαβιεηή Τ είλαη δπαδηθή κεηαβιεηή, κπνξεί δειαδή λα πάξεη ηηκέο 0 θαη 1. Αλ πξαγκαηνπνηείηαη κηα εξγαζία παίξλεη ηελ ηηκή 1 δηαθνξεηηθά αλ δελ πξαγκαηνπνηείηαη παίξλεη ηηκή Διδικέρ πεπιπηώζειρ Η πεξίπησζε ηνπ ςπγείνπ ηφρν ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο (4.9) απνηειεί ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο πνπ κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ηελ ηειηθή δηάζεζε, αλαθχθισζε, ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ελφο ςπγείνπ. Απηφ εθθξάδεηαη απφ θέξδε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε scrap πιηθψλ ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο ζε άιιε ζπζθεπή, κείνλ ηα κεηαβιεηά θαη ζηαζεξά θφζηε ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο γηα ηελ επεμεξγαζία ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζπζθεπήο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε δηαθνξνπνίεζε [82]

95 θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. Γηα ηελ ηειηθή δηαρείξηζε ηνπ ςπγείνπ απαηηείηαη πξψηηζηα ε απνξξχπαλζε ηνπ απφ ηα επηθίλδπλα γηα ην φδνλ CFCs. Απφ εθεί θαη κεηά ε δηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο θαη αλαθχθισζεο γίλεηαη κε βάζε ην γεληθφ κνληέιν. Η κφλε δηαθνξνπνίεζε επνκέλσο πνπ ππεηζέξρεηαη ζην κνληέιν είλαη ιφγσ ηνπ θφζηνπο απνξξχπαλζεο, ην νπνίν γηα θάζε ηέηνηα ζπζθεπή απφ εδψ θαη ζην εμήο ζεσξείηαη ζηαζεξφ. ηελ Δηθφλα 4.4 θαίλεηαη ην δηαθνξνπνηεκέλν δηάγξακκα ξνήο γηα ηελ επεμεξγαζία ελφο ςπγείνπ. Όπσο απνηππψλεηαη, γηα λα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία αλαθχθισζεο ηεο ζπζθεπήο πξέπεη πξψηα λα αθαηξεζνχλ νη επηθίλδπλνη ρισξνθζνξάλζξαθεο. Χσγείο Απόρριυη (j=1) i=0 CFCs Υπόλοιπο υσγείοσ Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=1 Προχόν ανάκηηζης 1 Προχόν ανάκηηζης 2 Υπόλοιπο Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=i Προχόν ανάκηηζης 1 Προχόν ανάκηηζης 2 Υπόλοιπο Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) Δικόνα 4.4: Γηάγξακκα ξνήο γηα ηελ επεμεξγαζία ελφο ςπγείνπ Μεγιζηοποίηζη ΔΚ= (4.10) Η αλαιπηηθή επεμήγεζε ησλ παξαγφλησλ ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο αλαιχεηαη ζηνλ Πίλαθα 4.2. [83]

96 Πίνακαρ 4.2: Δπεμήγεζε φξσλ αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο επεμεξγαζίαο απφβιεηνπ ςπγείνπ Παξάγνληαο Δπεμήγεζε Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο-θφζηνο απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε δηάζεζε ησλ πιηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ αληίζηνηρα ζηηο εξγαζίεο αλαθχθισζεο θαη ηειηθήο δηάζεζεο Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο-θφζηνο απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ εμαξηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ ζην i ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο. Κφζηνο απνξξχπαλζεο (ηηκή εξγαηνψξαο * ρξφλνο απνξξχπαλζεο * αξηζκφο εξγαηψλ) Κφζηνο πξνζσξηλήο απνζήθεπζεο CFCs Κφζηνο ηειηθήο δηαρείξηζεο CFCs. Οη πεξηνξηζκνί δνκήο ηνπ ππφ εμέηαζε πξνβιήκαηνο είλαη νη (4.2) (4.8) ρσξίο θακία δηαθνξνπνίεζε Η πεξίπησζε ηεο ηειεφξαζεο ηφρν ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο (4.10) απνηειεί ε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θέξδνπο πνπ κπνξεί λα πξνθχςεη απφ ηελ ηειηθή δηάζεζε, αλαθχθισζε, ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε κηαο ηειεφξαζεο. Απηφ εθθξάδεηαη απφ θέξδε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε scrap πιηθψλ ή ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπο ζε άιιε ζπζθεπή κείνλ ηα κεηαβιεηά θαη ζηαζεξά θφζηε ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο γηα ηελ επεμεξγαζία ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζπζθεπήο. Πην ζπγθεθξηκέλα ε δηαθνξνπνίεζε θαίλεηαη ζηελ Δηθφλα 4.5. Γηα ηελ ηειηθή δηαρείξηζε ηεο ηειεφξαζεο απαηηείηαη πξψηηζηα ε αθαίξεζε ηνπ θαζνδηθνχ ζσιήλα. Απφ εθεί θαη κεηά ε δηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο θαη αλαθχθισζεο γίλεηαη κε βάζε ην γεληθφ κνληέιν. Η κφλε δηαθνξνπνίεζε επνκέλσο πνπ ππεηζέξρεηαη ζην κνληέιν είλαη ιφγσ ηνπ θφζηνπο [84]

97 αθαίξεζεο ηνπ θαζνδηθνχ ζσιήλα, ην νπνίν γηα θάζε ηέηνηα ζπζθεπή απφ εδψ θαη ζην εμήο ζεσξείηαη ζηαζεξφ. Τηλεόραζη i=0 CRT Υπόλοιπο ηηλεόραζης Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=1 Προχόν ανάκηηζης 1 Προχόν ανάκηηζης 2 Υπόλοιπο Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) j=3 i=i Προχόν ανάκηηζης 1 Προχόν ανάκηηζης 2 Υπόλοιπο Απόρριυη (j=1) Ανακύκλφζη (j=2) Δικόνα 4.5: Γηάγξακκα ξνήο επεμεξγαζίαο απφβιεηεο ηειεφξαζεο. Μεγιζηοποίηζη Η αλαιπηηθή επεμήγεζε ησλ παξαγφλησλ ηεο αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο αλαιχεηαη ζηνλ Πίλαθα 4.3 Σν θφζηνο απνκάθξπλζεο ηνπ θαζνδηθνχ ζσιήλα ζεσξείηαη ζηαζεξφ θαη ζηελ νπζία αθνξά ζε δαπάλεο εξγαηηθψλ γηα ηελ αθαίξεζή ηνπο. ε απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα ηνληζηνχλ δπν βαζηθέο παξάκεηξνη: Ο θαζνδηθφο ζσιήλαο αθφηνπ αθαηξεζεί απφ ηελ ηειεφξαζε κπνξεί λα επεμεξγαζηεί κε ηελ κεζνδνινγία πνπ αλαθέξζεθε ζην γεληθφ κνληέιν Η παξαπάλσ δηαθνξνπνίεζε ηζρχεη γηα ηειενξάζεηο παιαηάο ηερλνινγίαο θαη φρη γηα ηηο ηειενξάζεηο ηειεπηαίαο ηερλνινγίαο. Απηέο επεηδή δελ δηαζέηνπλ θαζνδηθφ ζσιήλα επεμεξγάδνληαη σο απφβιεηα κε βάζε ην γεληθφ κνληέιν πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ηζρχνπλ νη πεξηνξηζκνί δνκήο (4.2) (4.8). [85]

98 Πίνακαρ 4.3: Δπεμήγεζε φξσλ αληηθεηκεληθήο ζπλάξηεζεο επεμεξγαζίαο απφβιεηεο ηειεφξαζεο Παξάγνληαο Δπεμήγεζε Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο-θφζηνο απφ ηελ πψιεζε-δηάζεζε δηάζεζε ησλ πιηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ αληίζηνηρα ζηηο εξγαζίεο αλαθχθισζεο θαη ηειηθήο δηάζεζεο. Σν ζπλνιηθφ κεηαβιεηφ θέξδνο-θφζηνο απφ ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ εμαξηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ ζην i ζηάδην απνζπλαξκνιφγεζεο. Κφζηνο απνκάθξπλζεο CRT [86]

99 5. ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΔΡΓΑΛΔΙΟΤ ΔΚΣΙΜΗΗ ΚΟΣΟΤ ΟΦΔΛΟΤ 5.1. Παποςζίαζη ηος ςπό εξέηαζη πποϊόνηορ Η εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ θφζηνπο-νθέινπο πνπ πεξηγξάθεθε ζην Κεθάιαην 4 εθαξκφδεηαη ζην ηεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN netmod (Δηθφλα 5.1) πνπ έρεη αλαπηπρζεί απφ ηελ εηαηξεία INTRACOM Α.Δ. Σν ππφ εμέηαζε βηνκεραληθφ πξντφλ netmod είλαη έλα πςεινχ ηχπνπ ISDN ηεξκαηηθφ, πνπ παξέρεη έλα S-Bus (πξνζθέξεη ζχλδεζε κέρξη θαη 8 ISDN ηεξκαηηθά), δχν αλαινγηθέο (a/b) γξακκέο θαη δχν πφξηεο δεδνκέλσλ πςειήο ηαρχηεηαο δηα κέζνπ RS-232 (ζεηξηαθήο) θαη/ή USB ζχλδεζεο. Σν πξσηφθνιιν ησλ δεδνκέλσλ ππνζηεξίδεη PPP (απιή ζχλδεζε) θαη ML-PPP (δηπιή ζχλδεζε), πξνζθέξνληαο δπλακηθφ θαλάιη δηακεηαγσγήο απφ 64 kbit/sec ζε 128 kbit/sec. Παξφιν πνπ ην ζπγθεθξηκέλν πξντφλ δε ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ, έρεη επηιεγεί σο κειέηε πεξίπησζεο θαζψο απνηειεί ηππηθή ζπζθεπή ΗΗΔ, θαζψο επίζεο ζηε βάζε δηαζεζηκφηεηαο απαηηνχκελσλ πιεξνθνξηψλ εηζφδνπ. Σν netmod πεξηιακβάλεη: Γηάηαμε ηεξκαηηζκνχ γξακκήο δηθηχνπ 1 (Network Termination 1, NT1) Σεξκαηηθφ πξνζαξκνγέα ISDN (Terminal Adapter) κέζσ ηνπ νπνίνπ κέζσ ηνπ νπνίνπ είλαη δπλαηφ λα ζπλδεζνχλ κέρξη δχν κε ISDN ζπζθεπέο ή θαμ. Σεξκαηηθφ πξνζαξκνγέα ISDN (ISDN Modem, T/A) πνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζχλδεζεο κέζσ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή Η/Τ κέζσ ζεηξηαθήο πφξηαο. Δικόνα 5.1: Σεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN, netmod Απφ ηα ζηνηρεία ηεο INTRACOM έρεη πξνθχςεη πσο ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν απφ ηελ ζηηγκή πνπ δηαηέζεθε ζηελ αγνξά κέρξη ην 2010 νπφηε θαη ζηακάηεζε ε θπθινθνξία ηνπ έρεη πνπιήζεη-εληφο Διιάδνο σο επί ησ πιείζησλ ζπζθεπέο (Achillas et al., 2010). [87]

100 5.2. Καηαγπαθή επιμέποςρ ζηοισείων και εξαπηημάηων Μεηαμχ άιισλ ζηνηρείσλ, κία ζπζθεπή netmod απαξηίδεηαη απφ εθαηφλ νγδφληα ηέζζεξηο (184) ππθλσηέο, ζαξάληα ηεζζάξσλ (44) δηαθνξεηηθψλ κεηαμχ ηνπο ηχπσλ, εθαηφλ ελελήληα ηέζζεξηο (194) αληηζηάζεηο εβδνκήληα έμη (76) δηαθνξεηηθψλ κεηαμχ ηνπο ηχπσλ, πελήληα ηξεηο (53) δηφδνπο, είθνζη (20) δηαθνξεηηθψλ κεηαμχ ηνπο ηχπσλ, ζαξάληα δχν (42) νινθιεξσκέλα θπθιψκαηα, είθνζη ελληά (29) δηαθνξεηηθψλ κεηαμχ ηνπο ηχπσλ θιπ. ηελ Δηθφλα 5.2 εκθαλίδνληαη φςεηο απφ ην εζσηεξηθφ ηνπ ηεξκαηηθνχ δηθηχνπ ISDN netmod. Όπσο είλαη ζχλεζεο ζε ηέηνηνπ είδνπο πξντφληα, γίλεηαη εκθαλήο ε πνιππινθφηεηά ηνπο. Όια ηα 632 εμαξηήκαηα πνπ θαηαγξάθεθαλ δπγίζηεθαλ ζε ειεθηξνληθή δπγαξηά. Σν ζπλνιηθφ βάξνο ηεο ππφ εμέηαζε ζπζθεπήο αλέξρεηαη ζε 1536 g, ηα νπνία θαηαλέκνληαη σο εμήο: Σεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN netmod: 960 g (62% ηνπ ζπλνιηθνχ βάξνπο). Απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ ηεξκαηηθνχ δηθηχνπ ISDN netmod (θαιψδηα, ξεπκαηνιήπηεο, CD εγθαηάζηαζεο, νδεγφο εθαξκνγήο): 385 g (25% ηνπ ζπλνιηθνχ βάξνπο). Τιηθά ζπζθεπαζίαο: 182 g (12% ηνπ ζπλνιηθνχ βάξνπο). Τιηθά εγθαηάζηαζεο: 9 g (1% ηνπ ζπλνιηθνχ βάξνπο). ηελ Δηθφλα 5.3 εκθαλίδεηαη ε θαηαλνκή βάξνπο ησλ θπξίσλ κεξψλ ηνπ ζπλνιηθνχ παθέηνπ ηεο ππφ εμέηαζε ζπζθεπήο, φπσο απηή πξνσζείηαη ζηελ ειιεληθή αγνξά. ηνλ Πίλαθα 5.1 απνηππψλεηαη ε ζχζηαζε ησλ επηκέξνπο πιηθψλ απφ ηα νπνία απνηειείηαη ζπλνιηθά ην netmod Πίνακαρ 5.1: χζηαζε επηκέξνπο πιηθψλ απφ ηα νπνία απνηειείηαη ην netmod [88]

101 Δικόνα 5.3: Όςεηο απφ ην εζσηεξηθφ ηνπ netmod [89]

102 Δικόνα 5.4: Κπξηφηεξα ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ην ηεξκαηηθφ δηθηχνπ ISDN netmod 5.3. Τπολογιζμόρ ζηοισείων κόζηοςρ ανακύκλωζηρ και επανασπηζιμοποίηζηρ ηος ςπό εξέηαζη πποϊόνηορ Βαζικέρ Παπαδοσέρ Γηα ηελ νξζή ιεηηνπξγία ηνπ κνληέινπ έρνπλ γίλεη θάπνηεο παξαδνρέο νη νπνίεο έρνπλ βαζηζηεί ζε πξαγκαηηθά ζηνηρεία πνπ αληιήζεθαλ απφ ην ρψξν ηεο βηνκεραλίαο θαη ην δηαδίθηπν. πγθεθξηκέλα νη παξαδνρέο πνπ ιήθζεθαλ ππφςε ζπλνςίδνληαη παξαθάησ: πλνιηθφο ρξφλνο αλαθχθισζεο: 3 min Υξφλνο απνζπλαξκνιφγεζεο πξψηνπ επηπέδνπ: 10 sec Υξφλνο απνζπλαξκνιφγεζεο δεπηέξνπ επηπέδνπ: 25 sec Υξφλνο απνζπλαξκνιφγεζεο ηξίηνπ επηπέδνπ: 1 min Υξφλνο απνζπλαξκνιφγεζεο ηέηαξηνπ επηπέδνπ: 5 min Σηκή εξγαηνψξαο: 4,5 /ψξα Αξηζκφο απαηηνχκελσλ εξγαηψλ γηα ηε δηαδηθαζία απνζπλαξκνιφγεζεο: 2 Υξφλνο ιεηηνπξγίαο ηαηληφδξνκνπ: 0,0022 h Κφζηνο ειέγρνπ εμαξηήκαηνο: 0, ηοισεία κόζηοςρ ανακύκλωζηρ Η δηαδηθαζία ηεο αλαθχθισζεο έρεη πεξηγξαθεί αλαιπηηθά ζην Κεθάιαην 3. πλεπψο ην ζπλνιηθφ θφζηνο αλαθχθισζεο είλαη ην θφζηνο ιεηηνπξγίαο ηνπ εμνπιηζκνχ ηεο κνλάδαο. ηνλ Πίλαθα 5.2 παξνπζηάδνληαη ηα ζηνηρεία εμνπιηζκνχ κηαο ηέηνηαο [90]