ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΩΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα : «Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο επξώ δνιαξίνπ» Δηζεγεηήο: Μειηζζόπνπινο Θεόδσξνο Δπηβιέπσλ: Γξ. Παπαζενδώξνπ Αλδξέαο Ζκεξνκελία: Υίνο, Μάηνο 2015

2 Πεξίιεςε Σνλ Ηαλνπάξην ηνπ 1999 δεκηνπξγήζεθε ην επξσπατθφ λφκηζκα (επξψ) θαη ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2002 άξρηζαλ λα θπθινθνξνχλ θέξκαηα θαη ραξηνλνκίζκαηα ηνπ λνκίζκαηνο απηνχ. Απφ ηελ πξψηε κέξα θπθινθνξίαο ηνπ δηαπξαγκαηεπφηαλ εκεξεζίσο κε άιια λνκίζκαηα. Με ην Ακεξηθαληθφ λφκηζκα θπξίσοεην επξψ θπκαηλφηαλ ειεχζεξα θαζεκεξηλά. Σελ πξψηε κέξα δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ επξψ είρε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κε ην επξψ ήηαλ 0.89 επξψ αλά έλα δνιάξην 1. Όκσο, πνηνη είλαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο κεηαβάιιεηαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία εκεξεζίσο; Ζ ζπγθεθξηκέλε κειέηε πξνζπάζεζε λα πξνζδηνξίζεη ηνπο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο πνπ κεηαβάιινπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ - δνιαξίνπ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ρξεζηκνπνηήζεθε ην κνληέιν ηεο γξακκηθήο παιηλδξφκεζεο κε ηελ κέζνδν ησλ ειαρίζησλ ηεηξαγψλσλ. ε απηφ ην κνληέιν πνπ δεκηνπξγήζεθε εμαξηεκέλε κεηαβιεηή είλαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο ήηαλ ηα επηηφθηα ησλ ρσξψλ, ξπζκνί πιεζσξηζκνχ ησλ ρσξψλ, ε κεηαβνιή ζηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο θαη ην ηζνδχγην πιεξσκψλ ηεο θάζε ρψξαο απφ ην 2005 κέρξη ην 2014 ζε κεληαία βάζε. Δπίζεο ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο απνηειεί ε αλάιπζε ησλ ζηξαηεγηθψλ θηλήζεσλ ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ ησλ ρσξψλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ηεο Δπξψπεο. Γειαδή ηηο θηλήζεηο πνπ πξαγκαηνπνίεζε γηα λα αληηκεησπίζεη ηελ θξίζε ζηελ επξσδψλε αιιά θαη λα ηνλψζεη ηηο ρψξεο ηεο επξσδψλεο πνπ ηαιαληδφηαλ απφ θξίζε ρξένπο. Αθφκα αληηθείκελν εμέηαζεο είλαη πσο απηέο νη θηλήζεηο επεξεάδνπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία. 1

3 Abstract In January 1999 created the European currency (euro) and in January 2002 began circulating coins and notes of that currency. On the first day of trading the euro dollar exchange rate rates freely. On the first day of trading the value of the euro exchange rate was 0.89 euros per dollar. But what are the reasons why the exchange rate varies daily? This study is to determine the factors that affect the Eurodollar exchange rate during the year 2005 to 2014 by using simple Linear Regression model with ordinary least square method (OLS). In this paper, the dependent variable is Eurodollar exchange rate; whereas the independent variables are money supply, balance of payments, interest rate, inflation rate. The study utilize monthly data from the first month of year 2005 to the last month of year Also important part of this research is the analysis of strategic policies of the central banks of countries and particularly the policies of the Central Bank of Europe. That moves made by ECB to address the crisis in the eurozone but also to stimulate the eurozone countries that are plagued by debt crisis. Last but not the least is being examined how these movements affect the exchange rate.

4 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ Περίλθψθ... 2 Abstract Ειςαγωγι Οριςμόσ και ανάλυςθ του προβλιματοσ τθσ εργαςίασ Στόχοσ τθσ ζρευνασ Ερωτιματα τθσ ζρευνασ Πεδίο εφαρμογισ τθσ ζρευνασ Περιοριςμοί τθσ ζρευνασ Η ςυναλλαγματικι ιςοτιμία του ευρώ χρθςιμοποιείται μόνο ζναντι ςτο δολάριο Η παροφςα μελζτθ χρθςιμοποιεί μθνιαία δεδομζνα για τισ μεταβλθτζσ τθσ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ Δομι εργαςίασ Θεωρία ςυνάλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ειςαγωγι Χριςιμοι οριςμοί για τθν Συναλλαγματικι Ιςοτιμία Ιςτορικι αναδρομι ςυςτθμάτων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ο κανόνασ του χρυςοφ ( ) Το ςφςτθμα Bretton Woods ( ) Συναλλαγματικά κακεςτώτα μετά το Διαφορά ςτακερϊν και ευζλικτων ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ποιο ςφςτθμα είναι το ιδανικότερο για κάκε χϊρα Ποιο ςφςτθμα επιλζγουν ςιμερα οι χϊρεσ Σφνοψθ κεφαλαίου Προςδιοριςτικοί παράγοντεσ των ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ηιτθςθ και Προςφορά ςυναλλάγματοσ Ζιτθςθ Συναλλάγματοσ Προςφορά ςυναλλάγματοσ Αγορά ςυναλλάγματοσ... 42

5 3.1.4 Σχζςθ χριματοσ, επιτοκίου, και ςυναλλάγματοσ (Krugman, P., & Obstfeld, M. (2006)) Πωσ επθρεάηεται θ ςυναλλαγματικι ιςοτιμία από τθν προςφορά και τθν ηιτθςθ ςυναλλάγματοσ Διαφορά επιτοκίων των δφο χωρϊν (Interest rate differentials) Διαφορά πλθκωριςμϊν των δφο χωρϊν (Inflation rate differentials) Το ιςοηφγιο πλθρωμϊν (Balance of international payments) Θ οικονομικι μεγζκυνςθ (GDP Growth ) Πολιτικι ςτακερότθτα ( Political Stability) Κρατικζσ επεμβάςεισ ( Government intervention ) Επεμβάςεισ τθσ Κεντρικισ Τράπεηασ ( Central Bank intervention ) Σφνοψθ κεφαλαίου Κρίςθ Πολιτικζσ ΕΚΤ Συναλλαγματικι ιςοτιμία Ειςαγωγι Διεκνισ Οικονομικι κρίςθ Ειςαγωγι Το χρονικό τθσ κρίςθσ Βαςικζσ αιτίεσ τθσ κρίςθσ Πολιτικζσ τθσ ΕΚΤ κατά τθν διάρκεια τθσ κρίςθσ Ειςαγωγι Μεταβολζσ ςτα βαςικά επιτόκια Άλλεσ κινιςεισ τθσ ΕΚΤ για αντιμετώπιςθ τθσ κρίςθσ Μζτρα τθσ ΕΚΤ για τθν κρίςθ χρζουσ τθσ Ελλάδασ Μεταβολι τθσ ςυναλλαγματικισ ιςοτιμίασ κατά τθν διάρκεια τθσ κρίςθσ Σφνοψθ κεφαλαίου Υπόδειγμα προςδιοριςτικϊν παραγόντων των ςυναλλαγματικϊν ιςοτιμιϊν Ειςαγωγι Δθμιουργία υποδείγματοσ Συμπεράςματα υποδείγματοσ Επίλογοσ Συμπεράςματα Σφντομθ επιςκόπθςθ των κεφαλαίων τθσ εργαςίασ Προτάςεισ για μελλοντικι Ζρευνα Βιβλιογραφία... 86

6 Λίζηα Πηλάθσλ Πίλαθαο 1 Ζ πξνζθνξά ρξήκαηνο ησλ ΖΠΑ ζε δηο δνιάξηα ( ) Πίλαθαο 2 Δπηινγέο ζπζηεκάησλ απφ ηηο ρψξεο Πίλαθαο 3 Υψξεο - Δπηινγέο ζπζηεκάησλ απφ ηηο ρψξεο Πίλαθαο 4 Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ Πίλαθαο 5 Μεηαβνιή επηηνθίσλ Κεληξηθψλ ηξαπεδψλ Δπξψπεο, Ακεξηθήο, Αγγιίαο Πίλαθαο 6 ηαηηζηηθά πιεζσξηζκνχ επξσδψλεο Πίλαθαο 7 ηαηηζηηθά πιεζσξηζκνχ ΖΠΑ Πίλαθαο 8 ηαηηζηηθά πνζφηεηαο ρξήκαηνο επξσδψλεο Πίλαθαο 9 ηαηηζηηθά πνζφηεηαο ρξήκαηνο ΖΠΑ Πίλαθαο 10 ηαηηζηηθά ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ ησλ ΖΠΑ ζε εθαη. $ Πίλαθαο 11 Μεηαβιεηέο πνπ αθαηξνχληαη απφ ην κνληέιν Πίλαθαο 12 Πεξίιεςε κνληέινπ Πίλαθαο 13 Πίλαθαο πληειεζηψλ... 80

7 Λίζηα Γηαγξακκάησλ Γηάγξακκα 1 Γείθηεο ηηκψλ θαηαλαισηή ππφ ηνλ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ Γηάγξακκα 2 Γηαθχκαλζε ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο κε ην Bretton Woods Γηάγξακκα 3 ηα απνζέκαηα ρξπζνχ ησλ ΖΠΑ θαη νη ππνρξεψζεηο ηνπο ζε μέλεο θεληξηθέο ηξάπεδεο; Γηάγξακκα 4 Πιεζσξηζκφο ηηο ΖΠΑ ( ) Γηάγξακκα 5 Κακπχιε δήηεζεο Δπξψ Γηάγξακκα 6 Κακπχιε Πξνζθνξάο επξψ Γηάγξακκα 7 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Γηάγξακκα 8 Σαπηφρξνλε ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ρξήκαηνο θαη αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Γηάγξακκα 9 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Ακεξηθήο Γηάγξακκα 10 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Δπξψπεο Γηάγξακκα 11 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Δπξψπεο Γηάγξακκα 12 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Ακεξηθήο Γηάγξακκα 13 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Δπξψπεο Γηάγξακκα 14 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Δπξψπεο Γηάγξακκα 15 Δπεθηαηηθή Γεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή Γηάγξακκα 16 Δπεθηαηηθή Ννκηζκαηηθή πνιηηηθή Γηάγξακκα 17 Πνζνζηφ θαηαζρέζεσλ ζπηηηψλ Γηάγξακκα 18 Δπηηφθηα Δπξσπαηθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Γηάγξακκα 19 Δπηηφθηα Ακεξηθαληθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο Γηάγξακκα 20 πλνιηθή πνζφηεηα ηίηισλ επξψ ζε εθαηνκκχξηα επξψ Γηάγξακκα 21 Αγνξέο νκνιφγσλ απφ ηελ θεληξηθή Δπξσπατθή Σξάπεδα Γηάγξακκα 22 Καζεκεξηλέο κεηαβνιέο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο Γηάγξακκα 23 Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Δπξψπεο... 71

8 1. Δηζαγσγή Ζ πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλαθέξεηαη ζηελ ηηκή ελφο λνκίζκαηνο (ην εγρψξην λφκηζκα) ζε ζρέζε κε έλα άιιν (ην μέλν λφκηζκα). Ζ πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δηαδξακαηίδεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηηο δηεζλείο νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο, δηφηη θαλέλα έζλνο δελ κπνξεί λα παξακείλεη απηάξθεο θαη ζα πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεί ζπλαιιαγέο ιφγσ εμαγσγψλ θαη εηζαγσγψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ. Οη θηλήζεηο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ επεξεάδνληαη θαη επεξεάδνπλ πνιιά άιια καθξννηθνλνκηθά κεγέζε φπσο ην επηηφθην, ην πνζνζηφ ηνπ πιεζσξηζκνχ, ε αλεξγία, ε πξνζθνξά ρξήκαηνο, θιπ Απηέο νη αιιειεπηδξάζεηο ππνγξακκίδνπλ ηε ζεκαζία ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο γηα ηελ νηθνλνκηθή επεκεξία θάζε ρψξαο πνπ πνπ πξαγκαηνπνηεί ζπλαιιαγέο κε ην εμσηεξηθφ. Ζ ζεκαζία ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο πξνέξρεηαη απφ ην γεγνλφο φηη ζπλδέεη ηα ζπζηήκαηα ηηκψλ δχν δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ θαη θαζηζηά δπλαηή ηελ άκεζε ζχγθξηζε ησλ εκπνξεχζηκσλ αγαζψλ. 1.1 Οξηζκόο θαη αλάιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο εξγαζίαο Τπήξμαλ αξθεηέο έξεπλεο κέρξη ηψξα ζρεηηθά κε ηε ζεσξία ηνπ πξνζδηνξηζκνχ ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο νη πην ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ κεηαβνιψλ ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ είλαη ην επίπεδν ησλ ηηκψλ, ηα επηηφθηα, ε πξνζθνξά ρξήκαηνο, ην εζληθφ εηζφδεκα, ηα ζπλαιιαγκαηηθά δηαζέζηκα ησλ θεληξηθψλ ηξαπεδψλ θαη νχησ θαζεμήο. Λφγσ ησλ πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ, ππάξρεη κηα πνηθηιία ησλ επηθξαηνχλησλ ζεσξηψλ ζρεηηθά κε ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο, φπσο ε ζεσξία ηεο ηζνηηκίαο ησλ αγνξαζηηθψλ δπλάκεσλ, ε ζεσξία ηζνηηκίαο ησλ επηηνθίσλ θαη ηε ζεσξία ηνπ δηεζλνχο ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ. Με βάζε απηέο ηηο ζεσξίεο, ππάξρνπλ κηα ζεηξά απφ ππνδείγκαηα πνπ εμεηάδνπλ ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. Λφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ε νηθνλνκηθή ζπδήηεζε γχξσ απφ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία εμαθνινπζεί λα ππάξρεη, νη νηθνλνκηθνί εξεπλεηέο ζπλερίδνπλ λα κειεηνχλ

9 απηφ ην ζέκα, πξνθεηκέλνπ λα αλαθαιχςνπλ ηνπο θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηφζν ζηηο αλαπηπζζφκελεο φζν θαη ζηηο αλεπηπγκέλεο ρψξεο. Γη 'απηφ ην ιφγν θχξηνο ζθνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο, είλαη λα αλαιπζνχλ ηα θπξηφηεξα ζεσξεηηθά ππνδείγκαηα αιιά θαη εμεηαζηνχλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο επξψ - δνιαξίνπ ηα ηειεπηαία έηε. 1.2 ηόρνο ηεο έξεπλαο ηφρνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη λα αλαιπζνχλ νη δηάθνξεο ζεσξίεο γχξσ απφ ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ θαη λα πξνζδηνξηζηεί έλα λέν ππφδεηγκα κε ηνπο θχξηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ - δνιαξίνπ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ έπιεμε ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ηα ηειεπηαία ρξφληα. Δπηπιένλ, ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη λα κειεηήζεη ηηο πνιηηηθέο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο ηεο Δπξψπεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο. Δπίζεο, ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη λα βξεζνχλ θαη πφζν επεξεάδνπλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηηο κεηαβνιέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. 1.3 Δξσηήκαηα ηεο έξεπλαο Πνηνη είλαη νη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο επξψ - δνιαξίνπ θαη ην πψο θάζε κεηαβιεηή επεξεάδεη απηή ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία; Πψο αληέδξαζε ε Δπξσπατθή Κεληξηθή Σξάπεδα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο; Πνηα ήηαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ αληηδξάζεσλ ζηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία;

10 1.4 Πεδίν εθαξκνγήο ηεο έξεπλαο Γηα ηελ εμέηαζε ησλ θαζνξηζηηθψλ παξαγφλησλ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο επξψ - δνιαξίνπ, ζηελ κειέηε απηή ρξεζηκνπνηήζεθαλ κεληαία ζηνηρεία απφ ην πξψην κήλα ηνπ 2005 έσο ην ηειεπηαίν κήλα ηνπ Λφγσ ηνπ ρξνληθνχ δηαζηήκαηνο απηνχ πνπ πεξηιακβάλεη πεξηφδνπο πξηλ ηελ θξίζε θαηά ηελ δηάξθεηα θαη κεηά κπνξεί ν αλαγλψζηεο λα θαηαλνήζεη ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ πξαγκαηνπνίεζαλ νη ρψξεο ηεο επξσδψλεο θαη νη ΖΠΑ γηα λα πξνζηαηεχζνπλ ην λφκηζκα ηνπο. ην κνληέιν πνπ δεκηνπξγήζεθε ε εμαξηεκέλε κεηαβιεηή είλαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ - δνιαξίνπ θαη αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο είλαη ε πξνζθνξά ρξήκαηνο, ηα επηηφθηα ησλ ΖΠΑ θαη ηεο επξσδψλεο, θαη ην εκπνξηθφ ηζνδχγην. 1.5 Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο Ζ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπ επξώ ρξεζηκνπνηείηαη κόλν έλαληη ζην δνιάξην. Ζ έξεπλα εζηηάδεη ζηε ρξήζε ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ κφλν, ρσξίο λα γίλεηαη ζχγθξηζε κε θάπνην άιιν λφκηζκα, π.ρ. ηελ ζηεξιίλα ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο ή ηνπ Ηαπσληθνχ Γηελ ή ηνπ Κηλέδηθνπ RMB. Θα ήηαλ πνιχ ζεκαληηθφ λα εμεηαζηνχλ απφ άιιε έξεπλα νη ζρέζεηο πξνζδηνξηζηηθψλ παξαγφλησλ κε ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία επξψ - RMB, ιφγσ ησλ ζεκαληηθψλ εκπνξηθψλ ζρέζεσλ Δπξψπεο θαη Κίλαο Ζ παξνύζα κειέηε ρξεζηκνπνηεί κεληαία δεδνκέλα γηα ηηο κεηαβιεηέο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο Ο πεξηνξηζκφο απηφο είλαη φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δηαπξαγκαηεχεηαη ζε θαζεκεξηλή βάζε, ηα ζηνηρεία φκσο, πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη απφ ηνλ κέζν φξν ηνπ θάζε κήλα, επεηδή πνιιέο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο δελ έρνπλ εκεξήζηα ζηνηρεία. Απηφ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε αλαθξηβή απνηειέζκαηα θαη ίζσο λα κελ

11 απνηππψλνληαη αθξηβψο νη ζρέζεηο ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ κε ηελ εμαξηεκέλε Έιεγρνο ζηαζηκόηεηαο ηνπ ππνδείγκαηνο ε εξγαζίεο πνπ έρνπλ ζθνπφ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα νηθνλνκεηξηθφ κνληέιν ζπλήζσο, ρξεζηκνπνηνχληαη δηάθνξνη έιεγρνη ζηαζηκφηεηαο ηνπ ππνδείγκαηνο. Μηα ρξνληθή ζεηξά ιέγεηαη ζηάζηκε φηαλ ε ηηκή ηεο θπκαίλεηαη γχξσ απφ ην κέζν, δειαδή νη ηηκέο πνπ απηή παίξλεη ζηα δηάθνξα ρξνληθά δηαζηήκαηα έρνπλ ηνλ ίδην κέζν, ηελ ίδηα δηαθχκαλζε θαη ε ηηκή ηεο ζπλδηαθχκαλζεο ηεο κεηαμχ δχν ρξνληθψλ πεξηφδσλ εμαξηάηαη κφλνλ απφ ηελ πζηέξεζε κεηαμχ ησλ δχν ρξνληθψλ πεξηφδσλ. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζθνπνχο ηεο νηθνλνκεηξηθήο αλαιχζεσο είλαη ε αλάπηπμε ησλ ζρέζεσλ πνπ δηακνξθψλνληαη αλάκεζα ζηηο κεηαβιεηέο ελφο νηθνλνκηθνχ ππνδείγκαηνο. ηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία φκσο, δελ ήηαλ απαξαίηεηνο ν έιεγρνο ζηαζηκφηεηαο ηνπ κνληέινπ. 1.6 Γνκή εξγαζίαο Όπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ θχξηνο ζθνπφο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο είλαη λα εμεηαζηνχλ νη βαζηθέο ζπληζηψζεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. Γη απηφ ηνλ ιφγν ζην δεχηεξν θεθάιαην απνζαθελίδνληαη αξρηθά θάπνηνη πνιχ ζεκαληηθνί νξηζκνί, αλαιχνληαη ηα βαζηθά θαζεζηψηα ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ απφ ην 1880 κέρξη ζήκεξα θαη εμεηάδνληαη πνηα ζπζηήκαηα είλαη θαηάιιεια γηα θάζε ρψξα. ην ηξίην θεθάιαην παξαζέηνληαη νη βαζηθέο ζεσξίεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, νη νπνίεο δείρλνπλ ηηο ζρέζεηο θάπνησλ παξαγφλησλ κε ηηο κεηαβνιέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. ην ηέηαξην θεθάιαην αλαιχνληαη αξρηθά ηα βαζηθά αίηηα ηεο θξίζεο αιιά θαη πσο απηή ε θξίζε κεηαθέξζεθε απφ ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο. ην επφκελν ηκήκα εμεηάδνληαη νη θηλήζεηο ηεο Δπξσπαηθήο Κεληξηθήο Σξάπεδαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ην ηειεπηαίν θνκκάηη ηνπ θεθαιαίνπ αλαιχζεθαλ νη βαζηθνί ιφγνη κεηαβνιήο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο.

12 ην πέκπην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο γίλεηαη κηα έξεπλα γηα λα εμεηαζηνχλ αλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο πνπ εμεηάζηεθαλ ζην ηξίην θεθάιαην ζπλάδνπλ κε ηα εκπεηξηθά απνηειέζκαηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο. 2. Θεσξία ζπλάιιαγκαηηθώληζνηηκηώλ Απηφ ην θεθάιαην θάλεη κηα εηζαγσγή ζηελ αγνξά μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο. Σνλίδεη κεξηθά απφ ηα πην πξνθαλή, δειαδή ηη είλαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη ηη ζεκαίλνπλ δηάθνξνη νξηζκνί πνπ ζρεηίδνληαη κε απηήλ. Δπίζεο, γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζηα ζπζηήκαηα ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ πνπ ίζρπαλ απφ παιαηφηεξα κέρξη θαη ζήκεξα. Αλαιχεηαη αθφκα, πνην απφ ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα είλαη ην θαιχηεξν γηα θάζε είδνπο ρψξα αιιά θαη πνηα είλαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα θάζε ζπζηήκαηνο. 2.1 Δηζαγσγή Σα άηνκα πνπ ηαμηδεχνπλ ζε άιιε ρψξα ίζσο γλσξίδνπλ ηελ έλλνηα ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο κεηαμχ δχν λνκηζκάησλ. Μπνξεί, φκσο, έλα άηνκν πνπ ηαμηδεχεη ζε κηα άιιε ρψξα λα κελ ρξεηάδεηαη λα αιιάμεη λφκηζκα γηα λα πξαγκαηνπνηήζεη ζπλαιιαγέο φπσο ηζρχεη εληφο ηεο επξσδψλεο, γηαηί νη ρψξεο πνπ αλήθνπλ ζηελ επξσδψλε έρνπλ φιεο εληαίν λφκηζκα, ην επξψ. Σα άηνκα πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο, νη νπνίεο έρνπλ δηαθνξεηηθφ λφκηζκα, ζα πξέπεη λα αιιάμνπλ ην λφκηζκα ηεο ρψξαο ηνπο κε ην λφκηζκα ηεο άιιεο ρψξαο αλ ζειήζνπλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ζπλαιιαγέο κε απηήλ. Καηά κία έλλνηα, ε εξκελεία ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ είλαη πνιχ απιή. Ωζηφζν, παξά ηελ απιφηεηά ηνπο, κπνξνχλ πνιιέο θνξέο λα δεκηνπξγήζνπλ ζχγρπζε. Γηα λα μεπεξαζηνχλ απηέο νη ζπγρχζεηο ην θεθάιαην απηφ αξρίδεη κε ηελ απνζαθήληζε απιψλ νξηζκψλ πνπ ζα βνεζήζεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ φξσλ αιιά θαη ζηελ εχθνιε κεηάβαζε ζηα επφκελα θεθάιαηα. 2.2 Υξήζηκνη νξηζκνί γηα ηελ πλαιιαγκαηηθή Ηζνηηκία

13 Ζ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (E -> exchange rate) αληηπξνζσπεχεη ηνλ αξηζκφ ησλ κνλάδσλ ελφο λνκίζκαηνο πνπ κπνξεί θάπνηνο λα αληαιιάμεη γηα κηα κνλάδα ελφο άιινπ λνκίζκαηνο, ζπλήζσο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο ρψξαο ηνπ. Τπάξρνπλ δχν ηξφπνη γηα λα εθθξάζνπλ κηα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κεηαμχ ησλ δχν λνκηζκάησλ (π.ρ., κεηαμχ ηνπ δνιαξίνπ ΖΠΑ [$] θαη ηνπ επξψ [ ]). Κάπνηνο κπνξεί είηε λα γξάςεη $ / είηε /$. Έηζη, αλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Δ /$ είλαη 0.80 ηφηε ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Δ $/ ζα είλαη 1/0.80, αξά Ο ηξφπνο ππνινγηζκνχ ζε θάζε ρψξα δηαθέξεη, ππάξρεη ε έκκεζε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη ε άκεζε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (Krugman&Obstfeld 2006). Ζ έκκεζε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλαθέξεηαη ζηηο πφζεο κνλάδεο μέλνπ λνκίζκαηνο κπνξεί λα αγνξάζεη κηα κνλάδα εγρψξηνπ λνκίζκαηνο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Δ /$ είλαη έλαο έκκεζνο ηξφπνο αλαθνξάο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο γηα ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο. Απηή ε κνξθή ζπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ Μεγάιε Βξεηαλία αιιά θαη ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο. Ζ άκεζε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλαθέξεηαη ζηηο πφζεο κνλάδεο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο κπνξεί λα αγνξάζεη κηα κνλάδα μέλνπ λνκίζκαηνο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία Δ $/ είλαη έλαο άκεζνο ηξφπνο αλαθνξάο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο γηα ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο. Απηή ε κνξθή αλαθνξάο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο απφ ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, αιιά θαη απφ ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο αλά ηνλ θφζκν. Όπσο θαίλεηαη απφ ηα παξαπάλσ ε αμία ελφο λνκίζκαηνο πάληα ππνινγίδεηαη ζε ζρέζε κε έλα άιιν λφκηζκα. Ση ζπκβαίλεη φκσο φηαλ ε ηηκή ελφο λνκίζκαηνο απμάλεηαη ή κεηψλεηαη ζε ζρέζε κε ηελ αμία ελφο άιινπ λνκίζκαηνο; Ζ απάληεζε ζε απηφ ην εξψηεκα δίλεηαη απφ ηνπο νξηζκνχο ηεο αλαηίκεζεο θαη ηεο ππνηίκεζεο ηνπ λνκίζκαηνο. Αλαηίκεζε ελφο λνκίζκαηνο ζεκαίλεη φηη ε αμία ελφο λνκίζκαηνο απμάλεηαη ζε ζρέζε κε ηελ αμία ελφο άιινπ λνκίζκαηνο. (Suranovic S 2012). Παξαδείγκαηνο ράξηλ αλ ην έλα επξψ κπνξεί λα αγνξάζεη 1.10 δνιάξηα κηα ρξνληθή ζηηγκή t θαη ηελ ρξνληθή ζηηγκή t+1 ην έλα επξψ κπνξεί λα αγνξάζεη 1.15 ηφηε ππάξρεη αλαηίκεζε ηνπ επξψ θαη ηαπηφρξνλε ππνηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ.

14 Τπνηίκεζε ελφο λνκίζκαηνο ζεκαίλεη φηη ε αμία ελφο λνκίζκαηνο κεηψλεηαη ζε ζρέζε κε ηελ αμία ελφο άιινπ λνκίζκαηνο. (Suranovic S 2012). Παξαδείγκαηνο ράξηλ αλ ην έλα επξψ κπνξεί λα αγνξάζεη 1.10 δνιάξηα κηα ρξνληθή ζηηγκή t θαη ηελ ρξνληθή ζηηγκή t+1 ην έλα επξψ κπνξεί λα αγνξάζεη 1.05 ηφηε ππάξρεη ππνηίκεζε ηνπ επξψ θαη ηαπηφρξνλε αλαηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ. Τπάξρνπλ θαη άιινη ζεκαληηθνί φξνη πνπ ζα πξέπεη θάπνηνο λα γλσξίδεη γηα λα κπνξεί λα εξκελεχζεη ηηο κεηαβνιέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ αιιά θαη ηηο θηλήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ φινη νη εκπιεθφκελνη ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο νηη ηα άηνκα πνπ επηζπκνχλ λα ηαμηδέςνπλ ζε κηα άιιε ρψξα είλαη απηά πνπ επηζπκνχλ λα αιιάμνπλ ην λφκηζκα πνπ έρνπλ ζηελ θαηνρή ηνπο κε ην λφκηζκα ηεο ρψξαο ζηελ νπνία ζα ηαμηδέςνπλ γηα λα κπνξέζνπλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο απαξαίηεηεο ζπλαιιαγέο. Όκσο εθηφο απφ απηά ηα άηνκα ππάξρνπλ θαη άιινη πνπ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο. Τπάξρνπλ άηνκα πνπ είλαη απαξαίηεην λα αιιάμνπλ ην λφκηζκα πνπ θαηέρνπλ κε έλα άιιν γηα ιφγνπο εκπνξηθνχο, δειαδή λα αγνξάζνπλ πξντφληα απφ ην εμσηεξηθφ. Αθφκα ππάξρνπλ άηνκα, αιιά θαη κεγάιεο εηαηξίεο νη νπνίεο αζρνινχληαη κε ηελ αγνξά θαη ηελ πψιεζε λνκηζκάησλ κε θχξην ζθνπφ ην θέξδνο. Οη εηαηξίεο ή νη επελδπηέο επηδηψθνπλ ην θέξδνο απφ ηελ αγνξαπσιεζία λνκηζκάησλ ρσξίο θίλδπλν. Οη Sharpe, Alexander, & Bailey (1999) φξηζαλ απηήλ ηελ πξνζπάζεηα ησλ επελδπηψλ λα θεξδίζνπλ ρσξίο θίλδπλν σο αξκπηηξαδ ( arbitrage ). Πην ζπγθεθξηκέλα, νξίδεηαη σο ε δηαδηθαζία λα απνθνκίδεη θάπνηνο αθίλδπλν θέξδνο εθκεηαιιεπφκελνο ηελ δηαθνξεηηθή ηηκνιφγεζε γηα ην ίδην πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν ή λφκηζκα. Ωο κηα επξέσο εθαξκνζκέλε επελδπηηθή ηαθηηθή, ην arbitrage ζπλήζσο ζπλεπάγεηαη ηελ πψιεζε ελφο ρξενγξάθνπ ή ελφο λνκίζκαηνο ζε κηα ζρεηηθά πςειή ηηκή θαη ηελ ηαπηφρξνλε αγνξά ηνπ ίδηνπ ρξενγξάθνπ ή λνκίζκαηνο ζε κηα ρακειφηεξε ηηκή. Δπηπιένλ θξίλεηαη αλαγθαίν ζε απηφ ην θεθάιαην, θαη πξηλ εμεηαζηνχλ ηα βαζηθά ζπζηήκαηα ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, λα εμεηαζηνχλ επηγξακκαηηθά νη δχν θπξηφηεξνη ηχπνη ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. Τπάξρνπλ, ινηπφλ, δχν ηχπνη ησλ νλνκαζηηθψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη εθηελψο ζε φιν ηνλ θφζκν, δειαδή, ε ηξέρνπζα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (Spot) θαη ε πξνζεζκηαθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( Forward rate ). Ζ ηξέρνπζα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία

15 (Spot), είλαη ε ηηκή πνπ αγνξάδνληαη θαη πσινχληαη ηα λνκίζκαηα ηα νπνία παξαδίδνληαη ακέζσο, ζπλήζσο εληφο κηαο ή δχν εκεξψλ. Ζ πξνζεζκηαθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ( Forward rate ) είλαη ε ηηκή ηνπ ζπλαιιάγκαηνο ε νπνία δηαπξαγκαηεχεηαη ζήκεξα (ρξφλνο t) θαη κπνξεί λα αγνξαζηεί θαη λα πσιεζεί γηα λα παξαδνζεί θάπνηα ζηηγκή ζην κέιινλ. Σν πην επξέσο δηαδεδνκέλν πξνζεζκηαθφ ζπκβφιαην ην νπνίν δηαπξαγκαηεχεηαη ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο έρεη δηάξθεηα απφ 90 εκέξεο θαη νη ζπκβάζεηο πέξα ηνπ 1 έηνπο είλαη ζρεηηθά ζπάληεο. Σα πξνζεζκηαθά ζπκβφιαηα είλαη ζπλήζσο αληηθείκελν δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ ελφο αηφκνπ, γηα παξάδεηγκα, έλαο ηδηψηε πειάηε ή κηαο εκπνξηθήο επηρείξεζεο, θαη κηαο ηξάπεδαο. (MacDonald, R. 2007). 2.3 Ηζηνξηθή αλαδξνκή ζπζηεκάησλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ ε απηφ ην ππνθεθάιαην ζα γίλεη αλαθνξά ζηα λνκηζκαηηθά ζπζηήκαηα πνπ ίζρπαλ απφ ην 1717 κέρξη ζήκεξα. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα γίλεη αλαθνξά ζηελ δηαρξνληθή εμέιημε απηψλ ησλ λνκηζκαηηθψλ ζπζηεκάησλ γηα λα κπνξέζεη λα θαηαλνήζεη ν αλαγλψζηεο απηήο ηεο εξγαζίαο ηηο αλάγθεο θάζε επνρήο γηα δηαθνξεηηθφ ζχζηεκα Ο θαλόλαο ηνπ ρξπζνύ ( ) Εισαγωγή Ζ ηζηνξία ηνπ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ είλαη νπζηαζηηθά πνιχ απιή. Ο θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ μεθίλεζε ην 1717, φηαλ ν Ηζαάθ Νεχησλ, θξάηεζε ζηαζεξφ ην λφκηζκα ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο ηηο ζηεξιίλεο ζε κηα θαζνξηζκέλε πνζφηεηα ηνπ ρξπζνχ (Nash 2002). Απηφ ην ζχζηεκα επηθξάηεζε ζε παγθφζκηα θιίκαθα γηα ην έλα ηξίην ηνπ αηψλα, (Eichengreen and Flandreau 1997). Ζ εκθάληζε ηνπ δηεζλνχο ζπζηήκαηνο κε βάζε ην ρξπζφ πξνήιζε απφ ηελ αλάγθε λα ππάξρεη έλα θνηλφ πξφηππν σο απνηέιεζκα ηεο αχμεζεο ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ, φκσο πνιιέο ρψξεο δίζηαδαλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ απηήλ ηελ αιιαγή, ιφγσ ηνπ πςεινχ θφζηνπο ηεο κεηαηξνπήο.

16 Παξφιν πνπ ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ θαλφλαο δελ ήηαλ πνηέ εληειψο ζεβαζηφο απφ φια ηα θξάηε, πνιιά θξάηε ηεξνχζαλ ηηο αξρέο ηεο κε ζπλέπεηα. Τπάξρνπλ ηξεηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ (O'Brien and Williams 2007). Ζ πξψηε πξνυπφζεζε ήηαλ φηη νη ρψξεο απηέο νθείινπλ λα θαζνξίδνπλ ηα λνκίζκαηά ηνπο ζε ζρέζε κε ην ρξπζφ. Απηφ ζήκαηλε φηη έπξεπε θάζε ρψξα λα δειψζεη φηη ην λφκηζκά ηεο άμηδε κηα ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα ρξπζνχ θαη ζηε ζπλέρεηα λα είλαη πξφζπκε λα αληαιιάμεη απηή ηελ πνζφηεηα ηνπ λνκίζκαηνο ηεο κε ην ρξπζφ. Ζ δεχηεξε πξνυπφζεζε ήηαλ ε θάζε ρψξα λα επηηξέςεη ηε ζρεηηθά ειεχζεξε θπθινθνξία ηνπ ρξπζνχ αλάκεζα ζηα ζχλνξα ηεο θάζε ρψξαο. Ζ ηξίηε πξνυπφζεζε ήηαλ φηη ηα λνκίζκαηα ζα ήηαλ ζε ζέζε λα αιιάδνπλ ηελ αμία ηνπο ζε ζρέζε κε ηα άιια λνκίζκαηα, ελψ ε αμία ηνπο ζα παξέκελε ζηαζεξή ζε ζρέζε κε ηνλ ρξπζφ Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα σσστήματος Σν θάζε λνκηζκαηηθφ ζχζηεκα πεξηιακβάλεη θάπνηα ζεηηθά ζηνηρεία γηα νξηζκέλεο ρψξεο θαη θάπνηα αξλεηηθά ζηνηρεία γηα άιιεο ρψξεο. Απηά ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ζα αλαιπζνχλ ζην ζπγθεθξηκέλν ππνθεθάιαην (Eichengreen B. 1992). Πιενλεθηήκαηα 1. Σν ζεκαληηθφηεξν πιενλέθηεκα ηνπ ηνπ ρξπζνχ θαλφλα ήηαλ ε καθξνπξφζεζκε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ. Ο ρξπζφο θαλφλαο πεξηφξηδε ηελ εμνπζία ησλ θπβεξλήζεσλ λα "θνπζθψλνπλ" ηηο ηηκέο κέζσ ηεο ππεξβνιηθήο έθδνζεο ραξηνλνκηζκάησλ, δειαδή κέζσ ηεο αχμεζεο ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο.

17 Γηάγξακκα 1 2 Γείθηεοηηκώλ θαηαλαισηή ππό ηνλ θαλόλαηνπρξπζνύ χκθσλα κε ηνλ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ, ηα πςειά επίπεδα ηνπ πιεζσξηζκνχ ήηαλ ζπάληα, θαη ν ππεξπιεζσξηζκφο ήηαλ ζρεδφλ αδχλαηνο, αθνχ ε πξνζθνξά ρξήκαηνο κπνξνχζε λα αλαπηπρζεί αλάινγα κε ην πνζνζηφ ησλ απμήζεσλ ηεο πξνζθνξάο ρξπζνχ. Όπσο θαίλεηαη θαη απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα ν πιεζσξηζκφο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξπζνχ θαλφλα ήηαλ ηηο πεξηζζφηεξεο ρξνληέο αξλεηηθφο. 2. Ο ρξπζφο θαλφλαο παξείρε ζηαζεξφηεηα ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ πνπ ην είραλ πηνζεηήζεη, θαη έηζη κεησλφηαλ ε αβεβαηφηεηα ζην δηεζλέο εκπφξην. Ηζηνξηθά, νη αληζφηεηεο κεηαμχ ησλ επηπέδσλ ηηκψλ ζε δηαθνξεηηθέο ρψξεο ζα κπνξνχζαλ λα αληηζηαζκηζηνχλ ελ κέξεη ή εμ νινθιήξνπ απφ έλαλ απηφκαην κεραληζκφ πξνζαξκνγήο ηνπ ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ. Ο ρξπζφο ρξεζηκνπνηφηαλ απφ κηα ρψξα γηα λα πιεξψζεη ηηο εηζαγσγέο ηεο. Οη ρψξεο πνπ εηζήγαγαλ κείσλαλ ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο πξνθαιψληαο απνπιεζσξηζκφ δειαδή ηε κείσζε ηνπ γεληθνχ 2

18 επηπέδνπ ησλ ηηκψλ γηα ηα αγαζά θαη ηηο ππεξεζίεο, θαζηζηψληαο ηα πξντφληα ηεο πην αληαγσληζηηθά. 3. Ο θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ ιεηηνπξγνχζε σο έιεγρνο ζηηο δαπάλεο ησλ δεκνζίσλ ειιεηκκάησλ, θαζψο πεξηφξηδε ην πνζφ ηνπ ρξένπο πνπ κπνξνχζε λα εθδνζεί απφ θάζε ρψξα. 4. Ο θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ σθέιεζε ηνπο απνηακηεπηέο εκπνδίδνληαο ηηο απνηακηεχζεηο ηνπο απφ ην λα ππνηηκεζνχλ ή λα κεησζνχλ κέζσ ηνπ πιεζσξηζκνχ. Δπίζεο ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ επηβξάβεπζε ηνπο απνηακηεπηέο κε πςειφηεξε πξαγκαηηθή απφδνζε,(απνπιεζσξηζκέλα επηηφθηα). ε άιια κεηαγελέζηεξα ζπζηήκαηα πνπ ζα εμεηαζηνχλ παξαθάησ, ππήξμαλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζηνπο απνηακηεπηέο απφ ηνλ πςειφ πιεζσξηζκφ. Παξαδείγκαηνο ράξηλ ζηηο ΖΠΑ θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ην ρξνληθφ δηάζηεκα ππήξμαλ αξλεηηθά πξαγκαηηθά επηηφθηα ηα νπνία είραλ ζεκαληηθφ θφζηνο ζηνπο απνηακηεπηέο. 5. Ο θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ πξνζπάζεζε λα πεξηνξίζεη ηα πηζησηηθά γεγνλφηα θαη ιφγσ ηεο αλειαζηηθήο πξνζθνξάο ρξήκαηνο. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί δελ ππάξρεη θεληξηθή ηξάπεδα γηα λα εθηππψζεη φιν θαη κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ρξήκαηνο πνπ δξνπλ σο θαχζηκν γηα απηά ηα γεγνλφηα. Μεηνλεθηήκαηα 1. Απφ ηα πην ζεκαληηθά κεηνλεθηήκαηα ηνπ θαλφλα ηνπ ρξπζνχ απνηέιεζε ην γεγνλφο φηη ην ζπλνιηθή πνζφηεηα ηνπ ρξπζνχ πνπ έρεη πνηέ εμνξπρζεί έρεη ππνινγηζηεί ζε πεξίπνπ κεηξηθνχο ηφλνπο. Ζ πνζφηεηα απηή γηα κεξηθνχο ήηαλ πνιχ κηθξή γηα λα ρξεζηκεχζεη σο λνκηζκαηηθή βάζε. Ζ αμία απηήο ηεο πνζφηεηαο ηνπ ρξπζνχ είλαη πάλσ απφ 6 ηξηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα, ελψ ε λνκηζκαηηθή βάζε ησλ ΖΠΑ, κε κεξίδην πεξίπνπ 20% ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο, αλέξρεηαη ζε 2.7 ηξηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα ζηα ηέιε ηνπ Ζ άληζε θαηαλνκή ηνπ ρξπζνχ σο θπζηθνχ πφξνπ θάλεη ην θαλφλα ηνπ ρξπζνχ λα κελ είλαη έλα δίθαην λνκηζκαηηθφ ζχζηεκα. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί

19 νη ρψξεο πνπ παξάγνπλ ρξπζφ έρνπλ έλαλ ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην θφζηνο θαη ηε δηεζλή νηθνλνκηθή ελδπλάκσζε. Σν 2010 απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο παξαγσγνχο ρξπζνχ, είλαη ε Κίλα, ε Απζηξαιία, νη ΖΠΑ, ε Νφηηα Αθξηθή θαη ε Ρσζία. Ζ ρψξα κε ηα κεγαιχηεξα απνζέκαηα είλαη ε Απζηξαιία. 3. Ο απνπιεζσξηζκφο «ηηκσξεί» ηνπο νθεηιέηεο. Ωο εθ ηνχηνπ, ηα πξαγκαηηθά βάξε πνπ είλαη ππνρξεσκέλνη λα πιεξψζνπλ νη δαλεηδφκελνη απμάλνληαη, πξνθαιψληαο ηνπο δαλεηνιήπηεο λα πεξηθφςνπλ ηηο δαπάλεο ηνπο γηα λα κπνξέζνπλ λα εμππεξεηήζνπλ ηα ρξέε ηνπο Αποτστία σσστήματος Γηαηί φκσο ην ζχζηεκα ηνπ ρξπζνχ δελ άληεμε ζην πέξαζκα ησλ αηψλσλ; ε κηα θιαζηθή κειέηε ν Bloomfield (1959) δηαπίζησζε φηη νη θεληξηθέο ηξάπεδεο πξηλ απφ ηνλ Πξψην Παγθφζκην Πφιεκν παξαβίαζαλ ηνπο θαλφλεο ηνπ ζπζηήκαηνο ηα πεξηζζφηεξα έηε πνπ εμεηάζηεθαλ. Δλ ησ κεηαμχ ν Bordo θαη ν Kydland (1995) δηαπίζησζαλ φηη νη θαλφλεο ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ, επίζεο ζε κεγάιν βαζκφ παξαβηάδνληαη θαη κεηά ηνλ Πξψην Παγθφζκην Πφιεκν. Σν γεγνλφο είλαη φηη γηα έλα θξάηνο είλαη πνιχ δχζθνιν λα ρξεκαηνδνηήζεη έλαλ πφιεκν, ελψ έρεη ζπλδέζεη ην λφκηζκα ηεο κε ηνλ ρξπζφ. Ο ρξπζφο θαλφλαο θαηαζηξάθεθε απφ ηνλ Πξψην Παγθφζκην Πφιεκν. Γηα λα ρξεκαηνδνηήζεη ην θαηαζηξνθηθφ πφιεκν, θάζε θπβέξλεζε έπξεπε λα απμήζεη ηε πξνζθνξά ρξήκαηνο. Ο πιεζσξηζκφο ήηαλ ηφζν ζνβαξή ζπλέπεηα απηήο ηεο αχμεζεο ψζηε ήηαλ αδχλαην γηα εκπφιεκεο επξσπατθέο θπβεξλήζεηο λα ηεξήζνπλ ηηο ππνζρέζεηο ηνπο γηα λα αιιάδνπλ ην λφκηζκα ηνπο κε ην ρξπζφ. Γη απηφ ηνλ ιφγν ν θαλφλαο ηνπ ρξπζνχ θαηέξξεπζε.

20 2.3.2 Σν ζύζηεκα Bretton Woods ( ) Εισαγωγή Σνλ Ηνχιην ηνπ 1944, νη ζαξάληα ηέζζεξηο ζπκκαρηθέο ρψξεο ζπγθεληξψζεθαλ ζην Bretton Woods ηνπ New Hampshire, γηα λα δεκηνπξγήζνπλ έλα λέν νηθνλνκηθφ θαη λνκηζκαηηθφ ζχζηεκα. Σν Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν (ΓΝΣ) δεκηνπξγήζεθε σο έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο γηα λα δηαζθαιίζεη ηελ παγθφζκηα ρξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα θαη ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ απνθπγή αληαγσληζηηθψλ ππνηηκήζεσλ. Σν ιεγφκελν ζχζηεκα ηνπ Bretton Woods βαζίζηεθε ζηηο ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ησλ λνκηζκάησλ ησλ ρσξψλ κε ην δνιάξην ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο, ην νπνίν κε ηε ζεηξά ηνπ ήηαλ ζπλδεδεκέλν κε ηελ ηηκή ηνπ ρξπζνχ ζε έλα ζηαζεξφ πνζφ ησλ 35 δνιαξίσλ αλά νπγγηά (Solomon 1977, Bordo 1993, Cohen 2002). Γηάγξακκα 2 3 Γηαθύκαλζεζπλαιιαγκαηηθήοηζνηηκίαο κεηνbretton Woods 3

21 Κάζε κέινο ηνπ Σακείνπ ππνρξεψζεθε λα νξίζεη ηελ νλνκαζηηθή αμία ηνπ λνκίζκαηφο ηνπ ζε ζρέζε, είηε κε ην ρξπζφ είηε κε ην δνιάξην ησλ ΖΠΑ θαη λα δηαηεξεί ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο εληφο ελφο ηνηο εθαηφ ηεο δεινχκελεο νλνκαζηηθήο ηεο αμίαο, παξεκβαίλνληαο ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο αγνξάδνληαο θαη πνπιψληαο ηα λνκίζκαηα ησλ άιισλ ρσξψλ (Solomon 1977, Bordo 1993, Kenen, 1993). Σν παξαπάλσ ζρήκα δείρλεη νηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηεο θάζε ρψξαο θπκαίλνληαλ αλάκεζα ζε θάπνηα φξηα θαηά 1% αλάινγα κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα σσστήματος Πιενλεθηήκαηα 1. Σν πην ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ Bretton Woods ήηαλ εηεξάζηηα επέθηαζε ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ θαη ησλ επελδχζεσλ θαηά ηελ δηάξθεηα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο. 2. Σν άιιν πνιχ ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ ήηαλ ε αμηνζεκείσηε καθξννηθνλνκηθή επίδνζε ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζην ζχζηεκα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην πνζνζηφ ηνπ πιεζσξηζκνχ ήηαλ ρακειφηεξν θαηά κέζν φξν γηα θάζε βηνκεραληθή ρψξα κε εμαίξεζε ηελ Ηαπσλία απφ φ, ηη θαηά ηελ πεξίνδν ησλ θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ πνπ αθνινχζεζε. 3. Σέινο, αθφκα έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηνπ ζπζηήκαηνο απηνχ ήηαλ ε αχμεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζην ζχζηεκα. Ζ άλνδνο απηή ήηαλ πςειφηεξε απφ φ, ηη ζε νπνηνδήπνηε άιιν λνκηζκαηηθφ θαζεζηψο απφ ην 1879 κέρξη ηφηε. Μεηνλεθηήκαηα

22 1. Ζ θπξηφηεξε αδπλακία ηνπ ζπζηήκαηνο ήηαλ ν πεξηνξηζκφο θπθινθνξίαο θεθαιαίσλ γηα φια ηα ρξφληα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton Woods. Οη θπβεξλήζεηο αλαγθάζηεθαλ λα πεξηνξίζνπλ ηηο ξνέο θεθαιαίσλ, πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ έλα θαιχηεξν έιεγρν ζηα θεθάιαηα. 2. Μηα άιιε αξλεηηθή πηπρή ήηαλ ε πίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο Bretton Woods ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, νη νπνίεο δελ ήηαλ δηαηεζεηκέλεο λα πξνζθέξνπλ ηελ πνζφηεηα ηνπ ρξπζνχ πνπ απαηηνχζαλ νη ππφινηπεο ρψξεο, επεηδή ηα απνζέκαηα ρξπζνχ ππνρσξνχζαλ θαη δηαβξσλφηαλ ε εκπηζηνζχλε ησλ ρσξψλ ζην δνιάξην Αποτστία σσστήματος Γηαηί φκσο ην ζχζηεκα ηνπ Bretton Woods δελ άληεμε ζην πέξαζκα ησλ αηψλσλ;σν λφκηζκα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο, ην δνιάξην ΖΠΑ ιεηηνπξγνχζε σο δηεζλέο λφκηζκα. Όκσο ην δηεζλέο λφκηζκα ήηαλ ππνρείξην ησλ ζεκαληηθψλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο. Γηα παξάδεηγκα, φηαλ νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο είραλ πιεφλαζκα ζην ηζνδχγην πιεξσκψλ ηνπο απηφ ζα ζήκαηλε φηη ζα κεηαθεξζνχλ ρξπζφο θαη δνιάξηα ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. Όκσο ε ηζνξξνπία ηνπ δνιαξίνπ ήηαλ κέξνο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ ηεο θάζε ρψξαο, νπφηε ην ζπλνιηθφ παγθφζκην απνζεκαηηθφ ζα κεησλφηαλ, έηζη, έλα πιεφλαζκα ησλ ΖΠΑ ζεσξήζεθε σο αλεπηζχκεην, θαη απηφ απνηέιεζε έλα θεληξηθφ πξφβιεκα ηνπ ζπζηήκαηνο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, θαζ 'φιε ηε δεθαεηία ηνπ 1960 νη ΖΠΑ είραλ ζπλερφκελα ειιείκκαηα ζην ηζνδπγίνπ ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ηνπο.γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ηζνξξνπίαο, νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο κπνξνχζαλ είηε λα πνπιήζνπλ ρξπζφ είηε λα ζπζζσξεχζνπλ ππνρξεψζεηο ζε δνιάξηα ζε άιιεο ρψξεο ηνπ εμσηεξηθνχ. Ωζηφζν, εάλ ην απφζεκα ρξπζνχ κεησλφηαλ θαη νη ππνρξεψζεηο ζε δνιάξηα απμαλφηαλ, ππήξρε ε αλεζπρία φηη ε αχμεζε ησλ ππνρξεψζεσλ ζε δνιάξηα ζα λα απμαλφηαλ ηαρχηεξα ζε ζρέζε κε ην απφζεκα ρξπζνχ γηα λα δηαηεξεζεί ε ζηαζεξή ηηκή ηνπ δνιαξίνπ κε ην ρξπζφ.

23 Γηάγξακκα 3 4 ηα απνζέκαηα ρξπζνύησλ ΖΠΑ θαη νη ππνρξεώζεηοηνποζεμέλεοθεληξηθέοηξάπεδεο; Σν παξαπάλσ δηάγξακκα δείρλεη ηα απνζέκαηα ρξπζνχ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ θαη ηηο ππνρξεψζεηο ζε δνιάξηα ζε μέλεο θεληξηθέο ηξάπεδεο θαη θπβεξλήζεηο ην ρξνληθφ δηάζηεκα 1960 έσο Σν 1964, νη ππνρξεψζεηο ζε δνιάξηα ζηηο θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ μέλσλ ρσξψλ ήηαλ ίδηεο κε ηα απνζέκαηα ρξπζνχ ησλ ΖΠΑ θαη απφ ην 1970 ήηαλ δηπιάζηεο απφ ην επίπεδν ηνπ απνζέκαηνο ρξπζνχ (Meltzer 1991). ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, ν πην ζσζηφο ηξφπνο γηα ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο λα δηαηεξήζνπλ ηελ εκπηζηνζχλε ζην δνιάξην ήηαλ λα απνπιεζσξίζνπλ ηελ νηθνλνκία ηνπο. Ωζηφζν, φπσο είλαη γλσζηφ, ε πεξηνξηζηηθή πνιηηηθή δελ είλαη δεκνθηιήο γηα ηνπο θαηνίθνπο κηαο ρψξαο. Απηφο κάιινλ ήηαλ ν πην ζεκαληηθφο ιφγνο γηα ηελ θπβέξλεζε ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ αθνχ εθείλν ην δηάζηεκα έπξαμε αθξηβψο ην αληίζεην. Όπσο δείρλεη ν παξαθάησ πίλαθαο ε πξνζθνξά ρξήκαηνο ησλ ΖΠΑ (Μ1) κεηαμχ 1959 θαη 1970, ζπλέρηδε λα απμάλεηαη. 4 Meltzer, A.H. (1991)

24 Πίλαθαο 1 5 Ζ πξνζθνξάρξήκαηνοησλ ΖΠΑ ζεδηοδνιάξηα ( ) Ζκεξνκελία M1 Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Dec Δπηπιένλ, ε αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο είρε ζεηηθή ζρέζε κε ηελ απφηνκε αχμεζε ηνπ πιεζσξηζκνχ ησλ ΖΠΑ θαηά ην δεχηεξν κηζφ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 φπσο θαίλεηαη ζην δηάγξακκα παξαθάησ. Γηάγξακκα 4 6 Πιεζσξηζκόοηηο ΖΠΑ ( )

25 Πνιιέο ρψξεο αλεζπρνχζαλ γηα ηελ πνηφηεηα ησλ απνζεκαηηθψλ ηνπο ζε δνιάξηα, θαη θνβήζεθαλ φηη, κε ηνλ θαηξφ, νη ππνρξεψζεηο ησλ ΖΠΑ ζα απμαλφηαλ πάξα πνιχ ζε ζρέζε κε ηα απνζέκαηα ρξπζνχ ησλ ΖΠΑ, θαη σο εθ ηνχηνπ, απηφ ζα νδεγνχζε ζε ππνηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ ή, ίζσο, ζε αληθαλφηεηα ησλ ρσξψλ λα κεηαηξέςνπλ δνιάξηα ζε ρξπζφ. Απηφ δεκηνχξγεζε ηνλ θχθιν ηεο δπζπηζηίαο θαη ήηαλ ε αξρή ηεο θαηάξξεπζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ Bretton Woods. Πνιιέο ρψξεο αξλήζεθε έρνπλ ζηα απνζέκαηα ηνπο δνιάξηα σο έιιεηςε εκπηζηνζχλεο ζην ζπγθεθξηκέλν λφκηζκα. Μεηά ην 1968, ην ζχζηεκα ηνπ Bretton Woods γίλεηαη νινέλα θαη πην αζηαζέο θαη ην 1971 θαηαξξέεη (Solomon 1977, Bordo 1993) πλαιιαγκαηηθά θαζεζηώηα κεηά ην 1971 Ζ πξφζθαηε βηβιηνγξαθία ζρεηηθά κε ηελ επηινγή ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ θαζεζηψησλ επηθεληξψλεηαη ζπλήζσο αλάκεζα ζε δχν ηχπνπο ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, ηηο επέιηθηεο (flexible ή free float) θαη ηηο ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο (fixed). Ωζηφζν, νη πεξηζζφηεξεο ρψξεο, ηδίσο απηέο πνπ αλήθνπλ ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν, επηδηψθνπλ έλα απφ ηα πνιιά ελδηάκεζα θαζεζηψηα κεηαμχ ησλ δχν άθξσλ, δειαδή αλάκεζα ζην πιήξσο επέιηθην ζχζηεκα θαη ζην πιήξσο ζηαζεξφ. Απηά ηα ελδηάκεζα θαζεζηψηα αθνινπζνχληαη απφ ρψξεο κε πνηθίινπο βαζκνχο επθακςίαο. Κάζε θαζεζηψο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο είλαη ηαμηλνκεκέλν ζχκθσλα κε ηε βάζε ηεο επειημίαο πνπ παξέρεη.ηα θαζεζηψηα πνπ επηηξέπνπλ ηελ ειεχζεξε δηαθχκαλζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαζνξίδεηαη πιήξσο απφ ηελ αγνξά ρσξίο θπβεξλεηηθέο παξεκβάζεηο. Αληίζεηα, ζε θαζεζηψηα ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, νη αξρέο θαζνξίδνπλ ηε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (Corden 2002, Frankel 2003) Σσστήματα σταθερών σσναλλαγματικών ισοτιμιών ηα ζπζηήκαηα ησλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ε θεληξηθή ηξάπεδα θαζνξίδεη ηελ ηζνηηκία ζε έλα νξηζκέλν επίπεδν ζε ζρέζε κε έλα άιιν λφκηζκα, ην λφκηζκα αλαθνξάο, κε ην νπνίν παξακέλεη ζπλδεδεκέλν γηα κήλεο ή αθφκα θαη γηα ρξφληα. Ζ ηδηαηηεξφηεηα ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ είλαη φηη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηεο ρψξαο δελ εμαξηάηαη απφ ηελ εμέιημε ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ηνπ

26 λνκίζκαηφο ηεο. Μφλν φηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα ηεο ρψξαο απνθαζίζεη ηελ επίζεκε αλαζεψξεζε ηνπ (ππνηίκεζε ή αλαηίκεζε) ηφηε κφλν παξαηεξείηαη αιιαγή ζηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (Edwards &Losada 1994). Παξαθάησ ζα εμεηαζηνχλ νξηζκέλα ζπζηήκαηα ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ηα νπνία είλαη πην θνληά ζηα ζπζηήκαηα ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ(appleyard, Field, & Cobb, 2010). Κνηλό λόκηκν λόκηζκα - No separate legal tender(ννκηζκαηηθή Έλσζε, ή δνιαξηνπνίεζε-currency union, Dollarization): Απηά ηα ζπζηήκαηα απνηεινχλ ηηο πην άθακπηεο κνξθέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ θαζεζηψησλ, ζχκθσλα κε ηα νπνία νη ρψξεο κέιε έρνπλ κηα θνηλή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη θνηλή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. ε κηα λνκηζκαηηθή έλσζε, νη ρψξεο κέιε ρξεζηκνπνηνχλ έλα θνηλφ λφκηζκα ή θνηλά λνκίζκαηα, ηα νπνία είλαη ηέιεηα ππνθαηάζηαηα θαη θπθινθνξνχλ ειεχζεξα κεηαμχ ησλ ρσξψλ κειψλ. Όια ηα θξάηε έρνπλ κηα θνηλή θεληξηθή ηξάπεδα, θαη ζπλήζσο νη εθπξφζσπνη ησλ ρσξψλ-κειψλ ζπκκεηέρνπλ ζην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο. Σα κέιε ηνπ δηνηθεηηθνχ ζπκβνπιίνπ είλαη ζε ζέζε λα έρνπλ θάπνηα επηξξνή ζηελ κεηαβνιή ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ θαη ησλ λνκηζκαηηθψλ πνιηηηθψλ εληφο ηεο λνκηζκαηηθήο έλσζεο. Αληίζεηα, φηαλ κηα ρψξα πηνζεηεί ηελ πιήξε δνιαξηνπνίεζε, απηφ ζεκαίλεη φηη εγθαηαιείπεη ηε ρξήζε ηνπ δηθνχ ηεο λνκίζκαηνο θαη πηνζεηεί ην λφκηζκα κηαο άιιεο ρψξαο. Ζ ρψξα πνπ πηνζεηεί ην λφκηζκα ηεο άιιεο ρψξαο πξέπεη λα απνδερζεί ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή ηεο ρψξαο ηνπ λνκίζκαηνο πνπ έρεη ιάβεη. Σν θχξην κεηνλέθηεκα ηεο πιήξνπο δνιαξηνπνίεζεο είλαη ε απψιεηα ηνπ εθδνηηθνχ πξνλνκίνπ, δειαδή ησλ εζφδσλ πνπ ζα ιάκβαλε απφ ηελ εθηχπσζε ρξήκαηνο. Καζεζηώηνο Ννκηζκαηηθνύ πκβνπιίνπ - Currency board: ην θαζεζηψο λνκηζκαηηθνχ ζπκβνπιίνπ, ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηεο ρψξαο ζπλδέεηαη κε ην λφκηζκα κηαο άιιεο ρψξαο. Σν εζληθφ λφκηζκα ππνζηεξίδεηαη πιήξσο απφ μέλα ζπλαιιαγκαηηθά απνζέκαηα θαη νπνηαδήπνηε κεηαβνιή απηψλ ησλ απνζεκάησλ ζα απαηηνχζε ηζφπνζε κεηαβνιή ζηε λνκηζκαηηθή βάζε ηεο ρψξαο. ε απηφ ην θαζεζηψο, ε ρψξα δελ κπνξεί λα έρεη αλεμάξηεηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή.

27 πκβαηηθά ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο - Conventional fixed peg: ην θαζεζηψο ησλ ζπκβαηηθψλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ κηα ρψξα είηε θξαηάεη ζηαζεξφ ην λφκηζκά ηεο κε έλα θχξην λφκηζκα, φπσο ην δνιάξην ησλ ΖΠΑ, είηε κε έλα θαιάζη λνκηζκάησλ ησλ κεγάισλ εκπνξηθψλ ρσξψλ - εηαίξσλ. Ζ λνκηζκαηηθή αξρή είλαη έηνηκε λα ππεξαζπίζεη ηελ πξφζδεζε κε ην άιιν λφκηζκα, παξφηη δελ έρεη δεζκεπζεί λα δηαηεξήζεη ηε ζπλδεδεκέλε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ακεηάβιεηε επ 'αφξηζηνλ. πλδεδεκέλε ηζνηηκία εληόο κηαο νξηζκέλεο δώλεο - Pegged within bands: Απηφ ην θαζεζηψο είλαη παξφκνην κε ηηο ζπκβαηηθέο ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο, κε ηελ κφλε δηαθνξά φηη νη ρψξεο πνπ πηνζεηνχλ απηφ ην ζχζηεκα έρνπλ πεξηζζφηεξε επειημία, δειαδή ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηνπο κπνξεί λα δηαθπκαίλεηαη εληφο κηαο ζπγθεθξηκέλεο ζηελήο δψλεο. Γηνιηζζαίλνπζα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία - Crawling peg: ε απηφ ην θαζεζηψο ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κηαο ρψξαο είλαη ζπλδεδεκέλε κε έλα άιιν λφκηζκα θαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία πξνζαξκφδεηαη πεξηνδηθά ζε κηθξέο πνζφηεηεο, ζχκθσλα κε ηηο πξναλαγγειζείζεο ηηκέο ή σο ζπλάξηεζε ησλ δηαθνξψλ πιεζσξηζκνχ ησλ δχν ρσξψλ. Καζεζηώο ζηνρεπκέλεο δώλεο - Target zone or band: ε απηφ ην είδνο ηνπ θαζεζηψηνο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο, νη αξρέο νξίδνπλ κηα θεληξηθή ηζνηηκία γχξσ απφ ηελ νπνία κπνξεί λα δηαθπκαίλεηαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία, κέζα ζε κηα πξναλαγγειζείζα ζηνρεπκέλε δψλε. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, απηή ε δψλε κπνξεί λα είλαη πνιχ ζηελή, ελψ ζε άιιεο πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηείηαη κηα επξχηεξε δψλε. Όηαλ ε δψλε εληφο ηεο νπνίαο θπκαίλεηαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη επξχηεξε ηφηε ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία είλαη πην επέιηθηε θαη απηφ ην γεγνλφο εληζρχεη ηελ αλεμαξηεζία ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο.

28 Σσστήματα Εσέλικτων σσναλλαγματικών ισοτιμιών Σα θαζεζηψηα ηεο ειεχζεξεο θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ιακβάλνπλ ππφςε ηε ζρέζε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο θάζε ρψξαο. Όηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα κηαο ρψξαο δελ έρεη επαξθή απνζέκαηα γηα λα παξεκβαίλεη ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο, ηφηε ε πην απνδεθηή επηινγή γηα ηελ Κεληξηθή Σξάπεδα απνδεηθλχεηαη ην θαζεζηψο ειεχζεξα θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. Ωζηφζν, ε εθαξκνγή κηαο ηέηνηαο απφθαζεο απνηξέπεη απφ ηελ αλάγθε ησλ ζπρλψλ κεηαβνιψλ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο (Deveraux& Engel 1998). ην θαζεζηψο ειεχζεξα θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ εκθαλίδεηαη ζπρλά κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θάησ απφ ηελ επίδξαζε ηεο πξαγκαηηθήο δήηεζεο θαη πξνζθνξάο ζηηο αγνξέο μέλνπ θαη εγρψξηνπ ζπλαιιάγκαηνο. Καζεζηώο ειεγρόµελεο δηαθύµαλζεο - Managed float: Απηφ ην ζχζηεκα είλαη επίζεο γλσζηφ σο «dirty float». Δλψ νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο θαζνξίδνληαη θαηά βάζε απφ ηελ αγνξά, νη αξρέο παξεκβαίλνπλ ζηελ αγνξά γηα ηελ εμνκάιπλζε ησλ ππεξβνιηθά κεγάισλ δηαθπκάλζεσλ. Απηφο ν ηχπνο ηνπ ζπλαιιαγκαηηθνχ θαζεζηψηνο δίλεη ζηηο αξρέο ηε δπλαηφηεηα λα παξεκβαίλεη ζηελ αγνξά φηαλ απαηηείηαη, αιιά δελ ππάξρεη θακία ππνρξέσζε λα ην πξάμεη. Καζεζηώο ειεύζεξεο δηαθύκαλζεο - Independent float: Απηφ είλαη ην πην επέιηθην θαζεζηψο ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, αθνχ νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο θαζνξίδνληαη απνθιεηζηηθά απφ ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο λνκηζκάησλ. Οη αξρέο έρνπλ πιήξε αλεμαξηεζία γηα λα αζθήζνπλ ηελ λνκηζκαηηθή ηνπο πνιηηηθή, ε νπνία κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα επεξεάζεη ηελ εγρψξηα νηθνλνκία. 2.4 Γηαθνξά ζηαζεξώλ θαη επέιηθησλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Ζ ζρέζε κεηαμχ ζηαζεξψλ θαη επέιηθησλ ζπζηεκάησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ έρεη απνηειέζεη αληηθείκελν δηαπξαγκαηεχζεσλ κεηαμχ ησλ νηθνλνκνιφγσλ. Ζ

29 βηβιηνγξαθία ζρεηηθά κε ηελ ζχγθξηζε ησλ δχν απηψλ άθξσλ, θαζψο θαη ησλ ελδηάκεζσλ θαζεζηψησλ, είλαη εθηεηακέλε θαη ζπλερψο απμαλφκελε. Ζ επηινγή αλάκεζα ζε κηα επέιηθηε θαη ζηαζεξή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία εμαξηάηαη απφ ηελ ρψξα πνπ ζα ιάβεη ηελ απφθαζε αιιά θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ επηζπκεί λα επηηχρεη θάζε θξάηνο. Σα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ παξαπάλσ ζπζηεκάησλ αλαιχνληαη παξαθάησ. A. Πιενλεθηήκαηα ηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Παξέρεη δηαθάλεηα θαη αμηνπηζηία ζηελ ρψξα. Όηαλ κηα θπβέξλεζε αλαθνηλψζεη κηα ζηαζεξή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δίλεη κηα αμηφπηζηε δέζκεπζε γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο κε ην λφκηζκα αλαθνξάο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα αιιά θαη ζηηο άιιεο ρψξεο. Ο ηδησηηθφο ηνκέαο άιια θαη νη άιιεο ρψξεο ζα αληηιεθζνχλ φηη ν πιεζσξηζκφο ηεο ρψξαο απηήο ζα θπκαλζεί ζε ρακειά επίπεδα ζην κέιινλ. Οη επηρεηξήζεηο αιιά θαη νη εξγαδφκελνη ζα ζέζνπλ ηφηε ηηο ηηκέο θαη ηνπο κηζζνί ηνπο αληίζηνηρα κε βάζε ηηο πξνζδνθίεο γηα ρακειφ πιεζσξηζκφ ζην κέιινλ (Frankel, 1999).Απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηελ θπβέξλεζε γηα ηελ επίηεπμε ρακεινχ πιεζσξηζκνχ ζε θάζε δεδνκέλν επίπεδν παξαγσγήο. Δπηπιένλ, γηα ηηο ρψξεο κε πςειφ πιεζσξηζκφ νη νπνίεο έρνπλ πξνβιήκαηα αμηνπηζηίαο, ε πξφζδεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηνπ λνκίζκαηνο ηνπο κε κηαο ρψξαο κε ρακειφ πιεζσξηζκφ ηνπο επηηξέπεη λα λα απνθηήζνπλ αμηνπηζηία θαη λα θέξεη ηνλ πιεζσξηζκφ ηεο ζε ρακειφηεξα ζεκεία (Isard, 1995). Μεηψλεη ηνπο ζπλαιιαγκαηηθνχο θηλδχλνπο. Μεξηθνί ππνζηεξηθηέο ησλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ππνζηεξίδνπλ φηη νη θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο νδεγνχλ ζε πςειή κεηαβιεηφηεηα ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ε νπνία νδεγεί ζηελ αβεβαηφηεηα γηα ην κέιινλ ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. Απηφ αλακέλεηαη λα επεξεάζεη ην δηεζλέο εκπφξην θαη ηηο επελδχζεηο αξλεηηθά. Ο Frankel (1999) ππνζηεξίδεη, φηη ν θίλδπλνο απηφο κπνξεί λα εμαιεηθζεί, αθφκε θαη φηαλ νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο είλαη θπκαηλφκελεο, κε ηελ ρξήζε ησλ πξνζεζκηαθψλ αγνξψλ ή άιισλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ κέζσλ πνπ είλαη πιένλ γλσζηά ζηνλ επελδπηηθφ θφζκν. Γπζηπρψο, φκσο, ζηηο κηθξέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, νη

30 ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο δελ έρνπλ εμειηρζεί αξθεηά θαη ε δηαζεζηκφηεηα ησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ κέζσλ είλαη πεξηνξηζκέλε. Παξέρεη δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρία: Έλα άιιν πιενλέθηεκα ησλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ είλαη φηη νη θνξείο ράξαμεο ηεο λνκηζκαηηθήο θαη δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο δελ κπνξνχλ λα ππνηηκήζνπλ ην λφκηζκα ηεο ρψξαο, ζε κηα πξνζπάζεηα λα απνθξχςνπλ ηνλ πιεζσξηζκφ (Moosa, A. 2005). B. Μεηνλεθηήκαηα ηαζεξώλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Απψιεηα ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο: Μηα ρψξα πνπ θαζνξίδεη ηελ ηζνηηκία ηνπ λνκίζκαηφο ηεο ζε ζρέζε κε κηα άιιε ρψξα ράλεη ηελ ηθαλφηεηά ηεο λα ρξεζηκνπνηήζεη κηα αλεμάξηεηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Δπίζεο ηα επηηφθηα ηεο ρψξαο είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλα κε απηά ηεο άιιεο ρψξαο θαη, σο εθ ηνχηνπ, νη αξρέο δελ κπνξνχλ λα ειέγμνπλ ηελ εγρψξηα πξνζθνξά ρξήκαηνο. Με ηελ απψιεηα ηεο αλεμαξηεζίαο ηεο λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο, κηα ρψξα δελ κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζηηο εζσηεξηθέο αλαηαξαρέο πνπ πξνθχπηνπλ αλεμάξηεηα απφ ηε ρψξα πνπ έρεη πξνζδέζεη ην λφκηζκά ηεο (Mishkin, 1998). Δπαηζζεζία ζε λνκηζκαηηθέο θξίζεηο: Έρεη παξαηεξεζεί φηη, εηδηθά ζε ρψξεο ζηηο νπνίεο δηαθηλνχληαη κεγάιεο ξνέο θεθαιαίσλ, ηα πξνζδεδεκέλα θαζεζηψηα ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ είλαη πην επηξξεπή ζε θεξδνζθνπηθέο επηζέζεηο θαη λνκηζκαηηθέο θξίζεηο. Οη θπξηφηεξεο λνκηζκαηηθέο θξίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 πξνήιζαλ απφ θάπνηα κνξθή ζηαζεξήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Απηφ δείρλεη φηη αθφκε θαη αλ φια ηα άιια ζεκειηψδε καθξννηθνλνκηθά κεγέζε κηαο ρψξαο είλαη ηζρπξά, έλα θαζεζηψο ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ζε κηα νινθιεξσκέλε παγθφζκηα νηθνλνκία είλαη εμαηξεηηθά επάισην (Duttaguptaet al., 2005). Αλάγθε γηα κηα κεγάια απνζέκαηα ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ: Γηα λα δηαηεξεζεί κηα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ζηαζεξή, ε θπβέξλεζε ζα πξέπεη λα θξαηήζεη έλα κεγάιν πνζφ ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ δηαζεζίκσλ γηα λα είλαη ζε ζέζε λα ηα ζπαηαιήζεη ψζηε λα θξαηήζεη ζηαζεξή ηελ ζπλαιιαγκαηηθή

31 ηζνηηκία. Απηφ δελ είλαη έλαο εχθνιν εηδηθά γηα ηηο κηθξέο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, νη νπνίεο έρνπλ πνιχ πεξηνξηζκέλεο πεγέο μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο (Appleyard et al., 2010) C. Πιενλεθηήκαηα θπκαηλόκελσλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Αλεμαξηεζία λνκηζκαηηθήο πνιηηηθήο: ε έλα θαζεζηψο θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, κηα ρψξα κπνξεί λα αθνινπζήζεη κηα αλεμάξηεηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή. Δάλ κηα ρψξα βξίζθεηαη αληηκέησπε κε κηα εμσηεξηθή ή εγρψξηα δηαηαξαρή, ε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα θαηεπζχλεη ηελ εγρψξηα νηθνλνκία θαη λα ηελ απνηξέςεη απφ κηα χθεζε. Σν πην ζεκαληηθφ, ζχκθσλα κε κηα θπκαηλφκελε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία, είλαη νηη ε ρψξα είλαη ζε ζέζε λα επηιέμεη ην βέιηηζην ζεκείν ηεο βξαρπρξφληαο θακπχιεο Phillips ηεο, αλ ε δηαηαξαρή πξνέξρεηαη απφ ζνθ ζηελ δήηεζε (Appleyard et al., 2010). Γειαδή ζα κπνξνχλ νη αξρέο ηεο ρψξαο λα επηιέμνπλ πνηα πνιηηηθή ζα εμαζθήζνπλ αλάινγα αλ ζέινπλ λα βειηηψζνπλ ηελ αλεξγία ηεο ρψξαο ή ηνλ πιεζσξηζκφ ηεο ρψξαο. Ζ Απνξξφθεζε ησλ εμσηεξηθψλ θιπδσληζκψλ: Οη θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο έρνπλ έλαλ θαιχηεξν κεραληζκφ απνξξφθεζεο ζηελ πεξίπησζε πνπ ζπκβεί θάπνηνο εμσηεξηθφο θξαδαζκφο. Απηφ απνηειεί έλα απφ ηα θχξηα επηρεηξήκαηα ηνπ Friedman (1953) γηα ηηο θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο. Τπνζηήξημε φηη φζν νη εγρψξηεο ηηκέο είλαη άθακπηεο, νη επέιηθηεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ζα επηηξέςνπλ ζηηο ζρεηηθέο ηηκέο λα πξνζαξκνζηνχλ πην γξήγνξα θαη λα είλαη ιηγφηεξν δαπαλεξφ γηα ηελ νηθνλνκία. D. Μεηνλεθηήκαηα θπκαηλόκελσλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Μεηαβιεηφηεηα θαη αζηάζεηα ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο: Σα επέιηθηα θαζεζηψηα ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ζπλδένληαη ζπρλά κε ηηο δηαθπκάλζεηο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ θαη ηελ αζηάζεηα. Όπσο αλαιχζεθε λσξίηεξα ζην πιαίζην ησλ πιενλεθηεκάησλ ησλ ζηαζεξψλ

32 ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, ε αβεβαηφηεηα ζρεηηθά κε ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ζπλεπάγεηαη θφζηνο γηα ηνπο εκπφξνπο θαη ηνπο επελδπηέο. Κεξδνζθνπία: ηα θαζεζηψηα θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, νη έκπνξνη λνκηζκάησλ ζπλήζσο θεξδνζθνπνχλ ζηελ αγνξά, ε νπνία έρεη ηελ κεγαιχηεξε αζηάζεηα. ηηο ρψξεο κε ππαλάπηπθηεο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο θαη κε ρακειφ εκεξήζην φγθν ζπλαιιαγψλ ζπλαιιάγκαηνο, νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο κπνξνχλ λα επεξεαζηνχλ δξακαηηθά απφ ηε δχλακε ησλ ιίγσλ θεξδνζθφπσλ. Σα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ ζηαζεξψλ έλαληη ησλ επέιηθησλ θαζεζηψησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ απφ κφλα ηνπο δελ δείρλνπλ ην θαιχηεξν ζπλαιιαγκαηηθφ θαζεζηψο γηα κηα ρψξα. Αληίζεηα, ην θαιχηεξν ζχζηεκα εμαξηάηαη απφ ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ζπλζήθεο κηαο ρψξαο ηα νπνία αλαιχνληαη ζην επφκελν ππνθεθάιαην. 2.5 Πνην ζύζηεκα είλαη ην ηδαληθόηεξν γηα θάζε ρώξα Σν πνην θαζεζηψο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο είλαη ην νξζφηεξν γηα κηα ρψξα έρεη γίλεη αληηθείκελν ζπδήηεζεο ηεο πξφζθαηεο νηθνλνκηθήο αξζξνγξαθίαο. Οη Ghosh, et al. (2003) ππνζηεξίδνπλ φηη νη ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ιεηηνπξγνχλ θαιχηεξα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά νη Levy-Yeyati θαη Sturzenegger (2003) ππνζηεξίδνπλ φηη νη θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ιεηηνπξγνχλ θαιχηεξα ελψ νη Reinhart θαη Rogoff (2004) επηκέλνπλ φηη θάπνηα ελδηάκεζα ζπζηήκαηα είλαη ν ελδεδεηγκέλνο δξφκνο γηα κηα ρψξα. Ωζηφζν, φπσο Frankel (1999) ππνζηεξίδεη, δελ ππάξρεη έλα θνηλά απνδεθηφ ζχζηεκα γηα φιεο ηηο ρψξεο. Κάζε ρψξα ζα πξέπεη λα επηιέμεη ην θαζεζηψο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο πνπ είλαη θαηάιιειν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ηδηαίηεξσλ νηθνλνκηθψλ πξνθιήζεσλ ηεο, θαζψο θαη απηφ πνπ ηεο παξέρεη ηε καθξννηθνλνκηθή θαη ρξεκαηνπηζησηηθή ζηαζεξφηεηα. Οξηζκέλνη νηθνλνκνιφγνη θάπνηνπο γεληθνχο ηζρπξηζκνχο, φπσο ν Frankel, 1999, φπνπ ηζρπξίδεηαη φηη :

33 νη θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο είλαη πξνηηκφηεξεο γηα ηηο κεγάιεο νηθνλνκίεο νη ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο είλαη πξνηηκφηεξεο γηα ηηο πνιχ κηθξέο αλνηθηέο νηθνλνκίεο θαη γηα ηηο νηθνλνκίεο πνπ ππνθέξνπλ απφ ππεξπιεζσξηζκφ, ζηηο νπνίεο ε αλεμάξηεηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή δελ είλαη πιένλ ρξήζηκε ηα ελδηάκεζα θαζεζηψηα είλαη θαηάιιεια γηα νξηζκέλεο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ζηηο νπνίεο νη κεγάιεο θιίκαθαο ξνέο θεθαιαίσλ δελ απνηεινχλ αλεζπρία. Όκσο πέξαλ απφ απηέο ηνπο γεληθνχο ηζρπξηζκνχο γηα ην πνην ζχζηεκα είλαη θαηάιιειν γηα θάζε ρψξα, ππάξρνπλ θαη άιινη παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα αλαιπζνχλ γηα λα επηιέμεη κηα ρψξα έλα απφ ηα θαζεζηψηα ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. ε έλα πξφζθαην άξζξν ηνπ ν Frankel, (2011a) πξαγκαηνπνηεί κηα πιεξέζηεξε αλάιπζε ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε κηαο ρψξαο γηα ηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ θαζεζηψηνο ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. I. Μέγεζνο ηεο ρώξαο θαη ε εκπνξηθόηεηα ηεο - Size and Openness Γηα ηηο ρψξεο κε κηθξφ κέγεζνο θαη πςειή εκπνξηθφηεηα, ε νπνία κεηξάηαη σο ν ιφγνο ησλ εκπνξεχζηκσλ αγαζψλ πξνο ην ΑΔΠ, ην θαζεζηψο ζηαζεξήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ζα κπνξνχζε λα δηεπθνιχλεη ην εκπφξην (McKinnon, 1963). Ωο εθ ηνχηνπ, εάλ κηα ρψξα έρεη κηθξφ κέγεζνο θαη πςειή εκπνξηθφηεηα, ηα νθέιε απφ ηελ εθαξκνγή ζηαζεξήο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο, φπσο ε δηεπθφιπλζε ηνπ εκπνξίνπ, ηείλνπλ λα είλαη κεγαιχηεξα. Δπίζεο, ηα πιενλεθηήκαηα ησλ θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, φπσο δηαθξηηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή, ηείλνπλ λα είλαη κηθξφηεξα. Δπνκέλσο, γηα ηηο κηθξέο ρψξεο κε κεγάιε εκπνξηθφηεηα θαηαιιειφηεξν ζχζηεκα είλαη νη ζηαζεξέο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο. II. Ύπαξμε ζεκαληηθνύ λνκηζκαηηθνύ εηαίξνπ ζην εκπόξην θαη ηηο επελδύζεηο - Existence of major- currency partner in trade and investment

34 Αλ ππάξρεη έλαο ζεκαληηθφο λνκηζκαηηθφο εηαίξνο κε ηνλ νπνίν πξαγκαηνπνηνχληαη ζεκαληηθέο ζπλαιιαγέο ζε φηη αθνξά ην εκπφξην θαη ηηο επελδχζεηο ηφηε έλα ζχζηεκα ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ζε απηφλ ηνλ θπξίαξρν εηαίξν ζα είλαη ρξήζηκν, αιιά θαη αμηφπηζην. III. Ζ θηλεηηθόηεηα ηνπ εξγαηηθνύ δπλακηθνύ - Labor Mobility Ζ θηλεηηθφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ είλαη πνιχ ζεκαληηθή γηα ηηο ρψξεο πνπ δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηε λνκηζκαηηθή πνιηηηθή γηα λα αληηκεησπίζνπλ ελδερφκελεο αζχκκεηξεο δηαθπκάλζεηο. Γηα ηηο ρψξεο πνπ εμεηάδνπλ λα εθαξκφζνπλ ζηαζεξή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία θαη δελ έρνπλ λνκηζκαηηθή απηνλνκία, είλαη ρξήζηκν λα έρνπλ πςειή θηλεηηθφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ σο έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο κεραληζκνχο πξνζαξκνγήο ζηηο θξίζεηο (Mundell, 1961). IV. Σν Δπίπεδν ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο Αλάπηπμεο - Level of Financial Development Ζ βηβιηνγξαθία ππνζηεξίδεη φηη ζπάληα νη ρψξεο επηιέγνπλ θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο, ρσξίο λα έρνπλ αλαπηπγκέλεο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο. Οη Husain, Mody θαη Rogoff (2005), ππνζηεξίδνπλ φηη εάλ νη ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο δελ έρνπλ κεγάιν επίπεδν αλάπηπμεο, ηφηε ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ρξήζεο ησλ θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ εμαλεκίδνληαη απφ ην θφζηνο ησλ νηθνλνκηθψλ θιπδσληζκψλ. Ωο εθ ηνχηνπ, ηα θαζεζηψηα ησλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ζα ήηαλ κηα θαιχηεξε επηινγή γηα ηηο ρψξεο κε ρακειά επίπεδα ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο αλάπηπμεο. V. Πξνέιεπζε ησλ ζνθ - Origins of Shocks Σα θαζεζηψηα ησλ ζηαζεξψλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ιεηηνπξγνχλ θαιχηεξα εάλ ηα ζνθ πξνέξρνληαη θπξίσο απφ ηελ εζσηεξηθή δήηεζε, εηδηθά απφ λνκηζκαηηθέο δηαηαξαρέο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά νη θπκαηλφκελεο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ιεηηνπξγνχλ θαιχηεξα εάλ ηα ζνθ ηείλνπλ λα είλαη δηαηαξαρέο ηεο πξνζθνξάο, εηδηθά ηνπ εμσηεξηθνχ εκπνξίνπ (Edwards, 2011).

35 2.6 Πνην ζύζηεκα επηιέγνπλ ζήκεξα νη ρώξεο Μέρξη ηψξα εμεηάζηεθαλ ηα ζπζηήκαηα ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ απφ ην 1870 κέρξη θαη ζήκεξα, ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ θαη πνην ζχζηεκα ηαηξηάδεη ζε θάζε ρψξα. ην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην απεηθνλίδεηαη πνην ζχζηεκα έρνπλ επηιέμεη νη ρψξεο ζηελ ζεκεξηλή επνρή, ζχκθσλα κε ηελ εηήζηα έθζεζε ηνπ Γηεζλνχο Ννκηζκαηηθνχ ηακείνπ (ANNUAL REPORT ON EXCHANGE ARRANGEMENTS AND EXCHANGE RESTRICTIONS 2014). Πίλαθαο 2 7 Δπηινγέοζπζηεκάησλ από ηηορώξεο Ο παξαπάλσ πίλαθαο παξνπζηάδεη πνηα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη πεξηζζφηεξν απφ ην 2008 κέρξη ην Σν 2014 ην ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν είλαη ε ζπκβαηηθή πξφζδεζε ηνπ λνκίζκαηνο κε ην λφκηζκα κηαο άιιεο ρψξαο (23%). Ακέζσο κεηά αθνινπζνχλ ηα ζπζηήκαηα ειεγρφκελεο (18,8%) θαη ειεχζεξεο (15,2%) δηαθχκαλζεο. Δπίζεο, αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο νηη ηα ζπζηήκαηα πνπ επηηξέπνπλ ζηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλάκεζα ζε λνκίζκαηα λα δηαθπκαίλεηαη ειεχζεξα ή ειεγρφκελα παξνπζηάδνπλ πηψζε ηελ ηειεπηαία εμαεηία. Πίν ζπγθεθξηκέλα, ε ειεγρφκελα θπκαηλφκελε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κεηψζεθε πεξίπνπ 2% ελψ ε ειεχζεξα θπκαηλφκελε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κεηψζεθε πεξίπνπ 4%. 7 IMF (2014). Annual Report on Exchange Arrangements and Exchange Restrictions. Washington: International Monetary Fund.

36 Έλαο αθφκα πίλαθαο πνπ ζα εμεηαζηεί ζην παξψλ θεθάιαην είλαη πνην ζχζηεκα επηιέγνπλ ηα θξάηε αλά ηνλ θφζκν ην Πίλαθαο 3Υώξεο - Δπηινγέοζπζηεκάησλ από ηηορώξεο (IMF (2014). Annual Report on Exchange Arrangements and Exchange Restrictions.)

37 Ο παξαπάλσ πίλαθαο δείρλεη πνην ζχζηεκα έρνπλ επηιέμεη νη πεξηζζφηεξεο πνιηηηζκέλεο ρψξεο αλά ηνλ θφζκν θαηά ην έηνο Απφ ηνλ πίλαθα θαίλεηαη νηη 43 ρψξεο παγθνζκίσο έρνπλ πξνζδέζεη ην λφκηζκα ηνπο κε ην λφκηζκα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο δειαδή ην δνιάξην. Οη πεξηζζφηεξεο ρψξεο πνπ έρνπλ πξνζδέζεη ην λφκηζκα ηνπο κε ην δνιάξην ΖΠΑ πξνέξρνληαη απφ ηελ Ακεξηθαληθή ήπεηξν ελψ ππάξρνπλ θαη νξηζκέλεο ρψξεο απφ ηελ Αζία φπσο ηα Ζλσκέλα Αξαβηθά Δκηξάηα θαη ε ανπδηθή Αξαβία. Δπίζεο, Απφ ηνλ πίλαθα

38 θαίλεηαη νηη 26 ρψξεο παγθνζκίσο έρνπλ πξνζδέζεη ην λφκηζκα ηνπο κε ην λφκηζκα ηεο Δπξσδψλεο δειαδή ην επξψ. Οη πεξηζζφηεξεο ρψξεο πνπ έρνπλ πξνζδέζεη ην λφκηζκα ηνπο κε ην επξψ πξνέξρνληαη απφ ηελ κεζφγεην ελψ ππάξρνπλ θαη νξηζκέλεο Αθξηθαληθέο ρψξεο φπσο Κακεξνχλ, Κνλγθφ θαη Μάιη. Δπίζεο κηα ρψξα ηεο βαιηηθήο ε Ληζνπαλία αιιά θαη γεηηνληθέο ρψξεο ηεο Διιάδαο φπσο ε Βνπιγαξία θαη ην Fyrom. Δπηπιένλ, ν πίλαθαο δείρλεη φηη 36 ρψξεο επέιεμαλ ζχζηεκα ειεγρφκελα θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, απφ απηέο νη πην ζεκαληηθέο είλαη ε Βξαδηιία, ε Νφηηνο Αθξηθή θαη ε Σνπξθία. Σέινο, ν πίλαθαο δείρλεη φηη 29 ρψξεο επέιεμαλ ζχζηεκα ειεχζεξα θπκαηλφκελσλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ, απφ απηέο νη πην ζεκαληηθέο είλαη ν Καλαδάο, ε Ηαπσλία ε Μεγάιε Βξεηαλία αιιά θαη φιεο νη ρψξεο ηεο Δπξσδψλεο. 2.7 ύλνςε θεθαιαίνπ ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάζηεθαλ αξρηθά θάπνηνη νξηζκνί πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο. ηελ ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηήζεθε κηα ζχληνκε επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο ζρεηηθά κε πνία ζπζηήκαηα ππάξρνπλ, πνηα είλαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ θάζε ζπζηήκαηνο. ηελ ζπλέρεηα αλαιχζεθαλ νη παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε νη ρψξεο θαηά ηελ επηινγή ελφο ζπζηήκαηνο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. κε ηελ επηινγή ηνπ θαζεζηψηνο ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. ην ηειεπηαίν ηκήκα ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ παξνπζηάζηεθαλ νη ηάζεηο ησλ ρσξψλ γηα ην 2014 φζνλ αθνξά ηελ επηινγή ηνπ ζπζηήκαηνο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. 3. Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθώλ ηζνηηκηώλ Οη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ησλ λνκηζκάησλ έρνπλ δηαρξνληθά κεγάιεο δηαθπκάλζεηο. Απηέο νη δηαθπκάλζεηο απνηεινχλ αλεζπρεηηθφ παξάγνληα γηα ηηο

39 εηαηξίεο νη νπνίεο έρνπλ εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο, γηα ηνπο επελδπηέο νη νπνίνη επελδχνπλ ζε μέλν λφκηζκα ή γηα ηνπο επελδπηέο πνπ επελδχνπλ ζε μέλνπο ηίηινπο. Οπφηε απνηειεί πνιχ ζεκαληηθφ ηνκέα γηα κηα πνιπεζληθή θαη γηα ηνπο επελδπηέο λα γλσξίδνπλ πνηνη παξάγνληεο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ απηέο ηηο ηηκέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ θαη πσο ηηο επεξεάδνπλ. Παξαθάησ γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο. Οη θπξηφηεξνη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ είλαη ε πξνζθνξά θαη ε δήηεζε γηα λνκίζκαηα. Οη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο απμάλνληαη θαη λα κεηψλνληαη κε βάζε ηηο ππνθείκελεο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο νη νπνίεο παξαθηλνχλ ηνπο εκπφξνπο, ηνπο επελδπηέο θαη φπνηνπο άιινπο επηζπκνχλ γηα θάπνην ιφγν λα αγνξάζνπλ ή λα πνπιήζνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν λφκηζκα. Οη ζεκαληηθφηεξνη ελδηαθεξφκελνη γηα ηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο είλαη νη εηαηξείεο εηζαγσγήο θαη εμαγσγήο, νη θεξδνζθφπνη, νη ηξαπεδίηεο θαη νη θεληξηθέο ηξάπεδεο. Οπφηε πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεθαιαίνπ είλαη λα εξκελεπηνχλ νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ δήηεζε θαη ηελ πξνζθνξά ζπλαιιάγκαηνο. Όκσο, δελ είλαη νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο δήηεζεο θαη ηεο πξνζθνξάο νη κνλαδηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δχν λνκηζκάησλ. Γη απηφ ηνλ ιφγν ζε απηφ ην θεθάιαην ζα γίλεη κηα ζθαηξηθή ζπδήηεζε θαη ζα αλαθεξζνχλ θαη άιινη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο κεηαβνιέο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ. 3.1 Εήηεζε θαη Πξνζθνξά ζπλαιιάγκαηνο Εήηεζε πλαιιάγκαηνο Ζ θακπχιε δήηεζεο ζπλαιιάγκαηνο δηακνξθψλεηαη απφ ηελ δήηεζε εγρψξηνπ λνκίζκαηνο απφ ηνπο θαηνίθνπο ηεο ρψξαο ή απφ ηελ δήηεζε μέλνπ λνκίζκαηνο απφ

40 ηνπο θαηνίθνπο ηνπ εμσηεξηθνχ.όπσο ζε φια ηα κεγέζε ηεο νηθνλνκίαο κηα αχμεζε ηεο δεηνχκελεο πνζφηεηαο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο ζα επηθέξεη κείσζε ηεο ηηκήο ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο, δεδνκέλσλ φισλ ησλ άιισλ (ceteris paribus). Γειαδή ε θακπχιε δήηεζεο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο ζα έρεη αξλεηηθή θιίζε φπσο θαίλεηαη απφ ην δηάγξακκα 5. ην θάζεην άμνλα κεηξηέηαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία εγρψξηνπ λνκίζκαηνο θαη μέλνπ λνκίζκαηνο, δειαδή επξψ αλά δνιάξην, θαηζηνλ νξηδφληην ε δεηνχκελε πνζφηεηα επξψ. Όηαλ κεηαβάιιεηαη ε δεηνχκελε πνζφηεηα γηα επξψ ηφηε ππάξρεη θίλεζε πάλσ ζηελ θακπχιε δήηεζεο επξψ, φηαλ φκσο κεηαβιεζεί θάπνηνο απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ ζεσξνχληαλ κέρξη ηψξα ζηαζεξφο, ηφηε ππάξρεη κεηαθίλεζε φιεο ηεο θακπχιεο δήηεζεο πξνο ηα πάλσ ή πξνο ηα θάησ, αλάινγα ηελ κεηαβνιή ηνπ πξνζδηνξηζηηθνχ παξάγνληα. Όηαλ άηνκα ή επηρεηξήζεηο ζε άιιε ρψξα επηζπκνχλ λα αγνξάζνπλ επξσπατθά πξντφληα, δεηνχλ λα αγνξάζνπλ επξψ κε ην λφκηζκά ηνπο, ψζηε λα έρνπλ ηα επξψ γηα λα αγνξάζνπλ ηα αγαζά πνπ επηζπκνχλ. Ζ αχμεζε ζε δήηεζε γηα επξψ ζα ζπλνδεπηεί απφ ηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο ηνπ λνκίζκαηφο ηνπο. Μηα ζεκαληηθή αχμεζε ηεο δήηεζεο απφ ην εμσηεξηθφ γηα επξσπατθά πξντφληα ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο αμίαο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο επξσδψλεο. Γηάγξακκα 5 8 ΚακπύιεδήηεζεοΔπξώ 8 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

41 Όκσο πξνηνχ εμεηαζηνχλ νη κεηαθηλήζεηο ηεο θακπχιεο δήηεζεο, θξίλεηαη απαξαίηεην λα εμεηαζηεί πξψηα θαη ε θακπχιε πξνζθνξάο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο, γηα εμαθξηβσζεί ηη ζα ζπκβεί ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο Πξνζθνξά ζπλαιιάγκαηνο Ζ θακπχιε πξνζθνξάο έρεη ζεηηθή θιίζε, φπσο ζε φια ηα νηθνλνκηθά κεγέζε, φηαλ απμάλεηαη ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα ππάξρεη αχμεζε ηεο ηηκήο.έηζη νη εγρψξηεο εηαηξείεο θαη νη εγρψξηνη θαηαλαισηέο είλαη πξφζπκνη λα αγνξάζνπλ κεγαιχηεξε πνζφηεηα ησλ μέλσλ πξντφλησλ, φηαλ ην μέλν λφκηζκα γίλεηαη θζελφηεξν (δειαδή επηζπκνχλ λα ιακβάλνπλ πεξηζζφηεξν απφ ην μέλν λφκηζκα αλά κνλάδα εγρψξηνπ). Πξηλ ηελ αιιαγή ηεο ηζνηηκίαο νη εγρψξηνη θαηαλαισηέο κπνξνχλ λα αγνξάζνπλ μέλα αγαζά, σζηφζν, ζα πξέπεη λα κεηαηξέπνπλ πξψηα ην εγρψξην λφκηζκα ζε μέλν, έηζη ινηπφλ κε ηελ αχμεζε ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο (ππνηίκεζε ηνπ μέλνπ

42 λνκίζκαηνο) νη εγρψξηνη θαηαλαισηέο πξνζθέξνπλ πεξηζζφηεξν απφ ην εγρψξην λφκηζκα γηα λα ην αληαιιάμνπλ κε ην μέλν λφκηζκα φπσο θαίλεηαη ζην δηάγξακκα 6. Γηάγξακκα 6 9 ΚακπύιεΠξνζθνξάοεπξώ Αγνξά ζπλαιιάγκαηνο ην επφκελν δηάγξακκα θαίλεηαη πσο δηακνξθψλεηαη ε ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο απφ ηελ εμίζσζε ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο εγρψξηνπ λνκίζκαηνο. Γηάγξακκα 7 10 Αγνξάζπλαιιάγκαηνο 9 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

43 ην παξαπάλσ δηάγξακκα δείρλεη πσο αιιάδεη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλάινγα κε ηηο κεηαβνιέο ηεο δήηεζεο θαη ηεο πξνζθνξάο ηνπ επξσπατθνχ λνκίζκαηνο. Μεηά απφ ηελ ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο αγνξά ζπλαιιάγκαηνο, ζα απνζαθεληζηνχλ νη θχξηνη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ ρέζε ρξήκαηνο, επηηνθίνπ, θαη ζπλαιιάγκαηνο (Krugman, P., &Obstfeld, M. (2006)) Σν δηάγξακκα απηφ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ αλάιπζε ηεο βξαρπρξφληαο ζρέζεηο κεηαμχ ρξήκαηνο θαη ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Σν πξψην δηάγξακκα δείρλεη ηελ ηζνξξνπία ζηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο θαη πψο πξνζδηνξίδεηαη ε ηζνξξνπία απηή δεδνκέλνπ ηνπ επηηνθίνπ θαη ησλ πξνζδνθηψλ γηα ηε κειινληηθή ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία. Σν δεχηεξν δηάγξακκα εμεηάδεη ηε ζρέζε κεηαμχ ρξήκαηνο θαη ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Σν ζρήκα απηφ δείρλεη πψο πξνζδηνξίδεηαη ην επηηφθην ηζνξξνπίαο κηαο ρψξαο ζηελ αγνξά ρξήκαηνο ηεο ρψξαο απηήο. Αλ εμεηαζηνχλ θαη ηα 10 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

44 δχν δηαγξάκκαηα ηαπηφρξνλα κπνξεί λα απνθαιπθζεί ε ζρέζε κεηαμχ ηεο αγνξάο ρξήκαηνο θαη αγνξάο μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο (Krugman, P., &Obstfeld, M. (2006). Γηάγξακκα 8Σαπηόρξνλεηζνξξνπία ζηελ αγνξάρξήκαηνο θαη αγνξάζπλαιιάγκαηνο Πσο επεξεάδεηαη ε ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία από ηελ πξνζθνξά θαη ηελ δήηεζε ζπλαιιάγκαηνο

45 Αλ νη έκπνξνη κηαο ρψξαο ή νη επελδπηέο κηαο ρψξαο επηζπκνχλ λα αιιάμνπλ ην εγρψξην λφκηζκα ηνπο κε θάπνην μέλν λφκηζκα έηζη ψζηε λα κπνξέζνπλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο ζπλαιιαγέο ηνπο ηφηε απηφ ζεκαίλεη φηη απμάλνπλ ηελ δήηεζε ηνπ μέλνπ ζπλαιιάγκαηνο θαη απμάλνπλ ηελ πξνζθνξά ηνπ εγρψξηνπ ζπλαιιάγκαηνο. Απηφ φπσο θαίλεηαη θαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα ζα νδεγήζεη ζε αχμεζε ηεο αμίαο ηνπ μέλνπ λνκίζκαηνο θαη κείσζε ηεο αμίαο ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο. Γειαδή, αλ ην εγρψξην λφκηζκα είλαη ην επξψ θαη ην μέλν λφκηζκα ην δνιάξην ( απν εδψ θαη ζην εμήο ζα ζεσξείηαη ην επξψ εγρψξην λφκηζκα θαη ην δνιάξην σο μέλν λφκηζκα ) ηφηε απηφ ζα νδεγήζεη ζε αλαηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ θαη ππνηίκεζε ηνπ επξψ. Γηάγξακκα 9 11 ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΑκεξηθήο Όπσο θαίλεηαη απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα κηα κεηαβνιή ζηελ δήηεζε θαη ζηελ πξνζθνξά ζπλαιιάγκαηνο ζα νδεγήζεη ζηελ κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο αιιά θαη ζηελ πνζφηεηα ηνπ λνκίζκαηνο πνπ θπθινθνξεί. Πην 11 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

46 ζπγθεθξηκέλα απφ ηελ πεξηζζφηεξε δήηεζε θαη ηελ ιηγφηεξε πξνζθνξά δνιαξίσλ ην δνιάξην ζα αλαηηκεζεί έλαληη ηνπ επξψ θαη ε πνζφηεηα ησλ δνιαξίσλ πνπ είλαη ζε θπθινθνξία ζα απμεζεί απφ Q $ 1 ζε Q $ 2. Παξαθάησ ζα εμεηαζηνχλ νη βαζηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο κέζσ ηεο πξνζθνξάο θαη ηεο δήηεζεο ζπλαιιάγκαηνο. 3.2 Γηαθνξά επηηνθίσλ ησλ δύν ρσξώλ (Interest rate differentials) Όπσο πνιινί νηθνλνκνιφγνη ζπκθσλνχλ νη δηαθνξά επηηνθίσλ ησλ δχν ρσξψλ είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο δχν ρσξψλ. Όπσο είλαη γλσζηφ φηη νη επελδπηέο αλαδεηνχλ ηηο πην θεξδνθφξεο επθαηξίεο γηα ηελ ηνπνζέηεζε ησλ θεθαιαίνπ ηνπο. Οη δηαθνξέο ησλ επηηνθίσλ παξέρνπλ θίλεηξα γηα ηνπο επελδπηέο λα κεηαθέξνπλ ηα θεθάιαηά ηνπο ζε κηα πην ειθπζηηθή αγνξά κε πςειφηεξν επηηφθην. Ζ ζεσξία ηεο ηζνηηκίαο ησλ επηηνθίσλ (interest rate parity, IRP) αλαθέξεη: ε δηαθνξά κεηαμχ ησλ εγρψξησλ επηηνθίσλ θαη ησλ μέλσλ επηηνθίσλ γηα ρξεκαηννηθνλνκηθνχο ηίηινπο αλάινγνπ θηλδχλνπ θαη ίδηαο ιήμεο (maturity) ζα πξέπεη λα είλαη ίζε κε ηελ αλακελφκελε ππνηίκεζε ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο ζε ζρέζε κε ην μέλν λφκηζκα ( E e /$ - E /$ E /$ ) (Eiteman, et al. 2001). Σα επηηφθηα ηεο ρψξαο δείρλνπλ ηελ απφδνζε πνπ έρνπλ ηα θεθάιαηα πνπ επελδχνληαη ή αιιηψο ην θφζηνο δηαθξάηεζεο ηνπ ρξήκαηνο. Μέζσ ηεο ζπλζήθεο ηζνηηκίαο ησλ επηηνθίσλ γλσξίδνπκε φηη ε αγνξά ζπλαιιάγκαηνο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία φηαλ νη θαηαζέζεηο ζε φια ηα λνκίζκαηα πξνζθέξνπλ ην ίδην πξνζδνθψκελν πνζνζηφ απφδνζεο. Απηφ θαίλεηαη απφ ηνλ παξαθάησ ηχπν φπνπ ε δηαθνξά ησλ επηηνθίσλ δχν ρσξψλ ζα πξέπεη λα ηζνχηαη κε ηελ δηαθνξά ηεο αλακελφκελεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη ηεο ηξέρνπζαο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο δηα ηελ ηξέρνπζα ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία.

47 R - R $ = Ee /$ - E /$ E /$ Άξα αλ νη θαηαζέζεηο ζε επξψ πξνζθέξνπλ πςειφηεξε απφδνζε απφ ηηο θαηαζέζεηο ζε δνιάξηα, ην επξψ ζα αλαηηκεζεί έλαληη ηνπ δνιαξίνπ αθνχ νη επελδπηέο ζα πξνζπαζήζνπλ λα κεηαηξέςνπλ ηα δνιάξηα ζε επξψ (αχμεζε δήηεζεο επξψ) πνπ νη θαηαζέζεηο είλαη πην θεξδνθφξεο. Απηφ κε ηελ ζεηξά ηνπ ζα πξνθαιέζεη ηελ κεηαθίλεζε ηεο θακπχιεο δήηεζεο ησλ επξψ φπσο θαίλεηαη ζην δηάγξακκα 9. Γηάγξακκα ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΔπξώπεο Όπσο θαίλεηαη απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα αλ κηα ρψξα έρεη ειθπζηηθφηεξεο απνδφζεηο ηφηε απηφ ζα νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ λνκίζκαηνο, δειαδή κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο δήηεζεο επξψ πξνο ηα δεμηά. Απηφ ζα έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αλαηίκεζε ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ. 12 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

48 3.3Γηαθνξά πιεζσξηζκώλ ησλ δύν ρσξώλ (Inflation rate differentials) Πιεζσξηζκφο κηαο ρψξαο είλαη ε ζπλερήο άλνδνο ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ κηαο ρψξαο. Ο πιεζσξηζκφο κηαο ρψξαο δηαδξακαηίδεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο. Ο πιεζσξηζκφο ζπλδέεηαη κε ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία κέζσ ηνπ λφκνπ ηεο κηαο ηηκήο θαη κέζσ ηεο ηζνηηκίαο ησλ αγνξαζηηθψλ δπλάκεσλ ( PPP ). χκθσλα κε ηνλ λφκν ηεο κηαο ηηκήο εάλ ην ίδην πξντφλ ή ππεξεζία κπνξεί λα πσιεζεί ζε δχν δηαθνξεηηθέο ρψξεο - αγνξέο, θαη δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ζρεηηθά κε ηελ πψιεζε ή δελ ππάξρνπλ θφζηε κεηαθνξάο ηνπ πξντφληνο κεηαμχ ησλ αγνξψλ, ε ηηκή ηνπ πξντφληνο ζα πξέπεη λα είλαη ε ίδηα θαη ζηηο δχν αγνξέο. (Eiteman et al., 2001) Με βάζε ην λφκν ηεο κηαο ηηκήο, αλαπηχρζεθε ην 16ν αηψλα ε ζεσξία ηεο ηζνηηκία ησλ αγνξαζηηθψλ δπλάκεσλ (PPP). Απηή ε ζεσξία θαηαδεηθλχεη φηη νη ρψξεο κε ρακειφ πνζνζηφ πιεζσξηζκνχ έρνπλ ζπλήζσο κεγαιχηεξε αγνξαζηηθή δχλακε κε ην λφκηζκα ηεο, ην νπνίν αλακέλεηαη λα αλαηηκεζεί. Ζ ζρεηηθή ηζνηηκία αγνξαζηηθψλ δπλάκεσλ (ζρεηηθή PPP), δείρλεη ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαη ηνπ ξπζκνχ πιεζσξηζκνχ δχν ρσξψλ (Krugman P. andobstfeldm. 2006)). Θα κπνξνχζε λα εθθξαζηεί καζεκαηηθά σο εμήο: P - P $ = Ee /$ - E /$ E /$ Αλ κηα ρψξα ηεο επξσδψλεο, παξαδείγκαηνο ράξηλ ε Διιάδα, είρε κηθξφηεξν ξπζκφ πιεζσξηζκνχ απφ κηα άιιε ρψξα εθηφο επξσδψλεο, παξαδείγκαηνο ράξηλ νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, ηφηε ην λφκηζκά ηεο Διιάδαο, ην επξψ, αλακέλεηαη λα αλαηηκεζεί ζε ζρέζε κε ην άιιν λφκηζκα,ην δνιάξην, αθνχ ε αγνξαζηηθή δχλακε ησλ θαηνίθσλ ηεο Διιάδαο απμάλεηαη ζε ζρέζε κε ηελ αγνξαζηηθή δχλακε ησλ θαηνίθσλ ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα νη θάηνηθνη ησλ Ζλσκέλσλ πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο λα

49 δεηήζνπλ πεξηζζφηεξα επξψ, γηαηί απηά ζα έρνπλ κεγαιχηεξε αμία ζην θνληηλφ κέιινλ. Ζ κεηαβνιή απηή ζηελ δήηεζε επξψ θαίλεηαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα. Γηάγξακκα ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΔπξώπεο Ζ δήηεζε φκσο ησλ επξψ δελ επεξεάδεηαη κφλν απφ ηελ αχμεζε ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο αιιά θαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα πξντφληα ηεο ρψξαο κε ηνλ ρακειφηεξν πιεζσξηζκφ γίλνληαη πην ειθπζηηθά γηα ηνπο θαηνίθνπο ηνπ εμσηεξηθνχ, άξα βάζεη απηνχ νη θάηνηθνη ηνπ εμσηεξηθνχ ζα δεηνχλ πεξηζζφηεξν μέλν λφκηζκα. 3.4 Σν ηζνδύγην πιεξσκώλ (Balance of international payments) Σν ηζνδχγην πιεξσκψλ θαη ην εκπνξηθφ ηζνδχγην δηαδξακαηίδνπλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο εμέιημεο ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ ηζνηηκηψλ δχν ρσξψλ. Σν ηζνδχγην πιεξσκψλ είλαη κηα ινγηζηηθή θαηάζηαζε ζηελ νπνία ζπλνςίδνληαη φιεο νη νηθνλνκηθέο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ κηαο ρψξαο θαη ηνπο θαηνίθνπο φισλ ησλ άιισλ ρσξψλ (Shapiro, 2009). Οη ζπλαιιαγέο απηέο 13 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

50 πεξηιακβάλνπλ ηελ αγνξά θαη πψιεζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ (εηζαγσγέο θαη εμαγσγέο), θαζψο θαη ηηο πιεξσκέο ηφθσλ θαη θεξδψλ απφ πξνεγνχκελεο επελδχζεηο ηεο ρψξαο, φπσο επίζεο θαη φιεο ηηο εηζξνέο θαη εθξνέο. Σν ηζνδχγην πιεξσκψλ είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία (Eiteman et al., 2001). Όηαλ νη εηζαγσγέο κηαο ρψξαο ππεξβαίλνπλ ηηο εμαγσγέο, ηφηε ε ρψξα απηή παξνπζηάδεη έιιεηκκα ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ηεο, ην νπνίν αληαλαθιάηαη ζην ηζνδχγην πιεξσκψλ ηεο ρψξαο. Γηα λα θαιχςεη απηφ ην έιιεηκκα, ε ρψξα ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξν μέλν λφκηζκα απφ ην εμσηεξηθφ. Σαπηφρξνλα κε ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ μέλνπ λνκίζκαηνο ε ρψξα ζα απμήζεη θαη ηελ πξνζθνξά ηνπ δηθνχ ηεο λνκίζκαηνο. Καηά ζπλέπεηα, ην λφκηζκα ηεο ρψξαο ππνηηκάηαη θαη ζα κπνξεί λα αγνξάζεη ιηγφηεξα μέλα λνκίζκαηα. Γηάγξακκα ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΑκεξηθήο Σν παξαπάλσ δηάγξακκα δείρλεη ηελ αγνξά ζπλαιιάγκαηνο απφ ηελ πιεπξά ηεο Ακεξηθήο. Πην ζπγθεθξηκέλα αλ κηα ρψξα ηεο επξσδψλεο είρε έιιεηκκα ζην ηζνδχγην ηξερνπζψλ ζπλαιιαγψλ ηεο απηφ ζα ζήκαηλε φηη ζα απμεζεί ε δήηεζε δνιαξίσλ απφ 14 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

51 ηελ πιεπξά ησλ Δπξσπαίσλ θαηνίθσλ θαη ζα κεησζεί ε πξνζθνξά δνιαξίσλ απφ ηνπο θαηνίθνπο ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο. Απηφ ζα νδεγήζεη ζηελ αλαηίκεζε ηνπ δνιαξίνπ θαη ζηελ ππνηίκεζε ηνπ επξψ. 3.5 Ζ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε (GDP Growth ) Σν αθαζάξηζην εγρψξην πξντφλ (ΑΔΠ) είλαη ην κέηξν ηεο αμίαο ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο ηεο νηθνλνκίαο ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ. Έλα ηαρέσο απμαλφκελν ΑΔΠ ππνδειψλεη κηα αλαπηπζζφκελε νηθνλνκία κε άθζνλεο επθαηξίεο γηα κηα επηρείξεζε λα απμήζεη ηηο πσιήζεηο (Bodie, Kane, Marcus, 2008). Γηάγξακκα ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΔπξώπεο ε γεληθέο γξακκέο, ε αχμεζε ηνπ ΑΔΠ ζα ηνλψζεη ηελ εγρψξηα θαηαλάισζε θαη ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ εγρψξηνπ λνκίζκαηνο. Αλ ε ζπλνιηθή πξνζθνξά ηνπ ην λφκηζκα δελ έρεη αιιάμεη, ε ππεξβάιινπζα δήηεζε ζα αλαηηκήζεη ην εγρψξην 15 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

52 λφκηζκα ζε ζρέζε κε ην μέλν. πλνιηθά, ηα απνηειέζκαηα δείρλνπλ φηη νη ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο ζπλδένληαη ζεηηθά κε ηηο αιιαγέο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Όπσο θαίλεηαη απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα αλ κηα ρψξα ηεο επξσδψλεο έρεη ηαρχηεξε αχμεζε ηνπ ΑΔΠ ηεο ηφηε απηφ ζα νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηνπ λνκίζκαηνο ηεο, δειαδή κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο δήηεζεο επξψ πξνο ηα δεμηά. Απηφ ζα έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αλαηίκεζε ηνπ επξψ έλαληη ηνπ δνιαξίνπ. 3.6 Πνιηηηθή ζηαζεξόηεηα ( Political Stability) Ζ ζηαζεξφηεηα ηνπ πνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο κηαο ρψξαο είλαη έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο καθξννηθνλνκηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο ηνπ λνκίζκαηνο κηαο ρψξαο. Οη απνθάζεηο ησλ επελδπηψλ, ηδησηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, επεξεάδνληαη απφ ηελ πνιηηηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ ρσξψλ θαη ηνπ νηθνλνκηθφ πεξηβάιινληνο ηεο ρψξαο. Οη μέλνη επελδπηέο ςάρλνπλ ρψξεο γηα λα επελδχζνπλ ηα ρξήκαηα ηνπο νη νπνίεο έρνπλ ηζρπξή νηθνλνκηθή απφδνζε θαη ζηαζεξή πνιηηηθή. Μηα ρψξα ζε ζηαζεξά θαιή νηθνλνκηθή απφδνζε θαη κεγέζπλζε είλαη ζίγνπξν φηη ζα πξνζειθχζεη πεξηζζφηεξα μέλα θεθάιαηα απφ κία ρψξα ε νπνία έρεη ρξέε θαη ε νηθνλνκηθή ηεο εμέιημε είλαη αβέβαηε, αθνχ ελέρεη πνχ πεξηζζφηεξν ξίζθν. Αλ παξαδείγκαηνο ράξηλ κηα ρψξα έρεη πνιηηηθή αζηάζεηα, εζσηεξηθέο αλαηαξαρέο, εθινγέο, ηφηε ην λφκηζκα απηήο ηεο ρψξαο δελ ζα είλαη ηδηαίηεξα ειθπζηηθφ γηα ηνπο επελδπηέο. Απηφ ζεκαίλεη νηη νη μέλνη επελδπηέο ζα κεηψζνπλ ηελ δήηεζε ηνπ λνκίζκαηνο ηεο ρψξαο πνπ έρεη πνιηηηθή αζηάζεηα θαη νη εγρψξηνη επελδπηέο ζα απμήζνπλ ηελ πξνζθνξά ηνπ λνκίζκαηνο ηεο ρψξαο ηνπο θαη ζα απμήζνπλ ηελ δήηεζε ηνπ μέλνπ. Κιαζζηθφ παξάδεηγκα ηέηνησλ ρσξψλ είλαη νη πεξηζζφηεξεο Αθξηθαληθέο ρψξεο, αιιά ηα ηειεπηαία έηε είλαη θαη ε Διιάδα, αθνχ ε ρξεκαηννηθνλνκηθή θξίζε πνπ ηελ καζηίδεη έρεη θέξεη ηελ ρψξα ζε δεηλή ζέζε ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Όπσο θαίλεηαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα ζε κηα ρψξα πνπ επηθξαηεί πνιηηηθή αζηάζεηα θαη θίλδπλνο λα ραζνχλ ηα ρξήκαηα ησλ επελδπηψλ, ε δήηεζε ηνπ λνκίζκαηνο απηήο ηεο ρψξαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα αξηζηεξά θαη ε πξνζθνξά ηνπ λνκίζκαηνο απηήο ηεο

53 ρψξαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα δεμηά. Σν απνηέιεζκα απηψλ ησλ κεηαθηλήζεσλ είλαη ε ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο ηεο ρψξαο. Γηάγξακκα ΑγνξάζπλαιιάγκαηνοΔπξώπεο 3.7 Κξαηηθέο επεκβάζεηο ( Government intervention ) Οη εθάζηνηε θπβεξλήζεηο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο παξεκβαίλνληαο ζηελ αγνξά κέζσ αχμεζεο ή κείσζεο ησλ θξαηηθψλ δαπαλψλ. Αλ ην θξάηνο επηζπκεί λα αζθήζεη επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή κπνξεί λα απμήζεη ηηο θξαηηθέο δαπάλεο ή λα κεηψζεη ηνπο θφξνπο πνπ πξφθεηηαη λα επηβάιεη. Πσο φκσο απηφ επεξεάδεη ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία αλάκεζα ζηελ ρψξα απηή θαη ζε κηα άιιε ρψξα. Ζ απάληεζε κπνξεί λα δνζεί απφ ηελ κειέηε ηνπ παξαθάησ δηαγξάκκαηνο. ε απηφ ην δηάγξακκα ρξεζηκνπνηνχληαη νη θακπχιεο AA θαη DD. H θακπχιε, ΑΑ δείρλεη ηνπο ζπλδπαζκνχο ηζνηηκίαο θαη πξνη φληνο γηα ηνπο νπνίνπο ε 16 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

54 αγνξάρξήκαηνο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία. H θακπχιε, DD δείρλεη ηνπο ζπλδπαζκνχο ηζνηηκίαο θαη πξνη φληνο γηα ηνπο νπνίνπο ε αγνξάπξντφληνο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία (Krugman P. andobstfeldm. 2006). ην παξαθάησ δηάγξακκα θαίλεηαη ηη ζα ζπκβεί ζηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία ηεο ρψξαο ζε ζρέζε κε κηα άιιε αλ έλα θξάηνο αζθήζεη κηα επεθηαηηθή πνιηηηθή. Γηάγξακκα ΔπεθηαηηθήΓεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή Αλ αζθεζεί επεθηαηηθή δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή απηφ ζα έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ κεηαηφπηζε ηεο θακπχιεο DD πξνο ηα δεμηά. Απηφ ζεκαίλεη νηη ην λφκηζκα ηεο ρψξαο ζα αλαηηκεζεί ζε ζρέζε κε ην λφκηζκα ηεο άιιεο ρψξαο. 17 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

55 3.8 Δπεκβάζεηο ηεο Κεληξηθήο Σξάπεδαο ( Central Bank intervention ) Οη εθάζηνηε θεληξηθέο ηξάπεδεο ησλ ρσξψλ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο παξεκβαίλνληαο ζηελ αγνξά κέζσ αχμεζεο ή κείσζεο ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο. Αλ ε θεληξηθή ηξάπεδα επηζπκεί λα αζθήζεη επεθηαηηθή λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κπνξεί λα απμήζεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο. Απηφ κπνξεί λα ζπκβεί σο εμήο (Arnold R ): 1. Μέζσ ηεο πνιηηηθήο ηεο αλνηρηήο αγνξάο (Open Market Operations) Ζ πνιηηηθή ηεο αλνηρηήο αγνξάο, πνπ εθαξκφδεηαη απφ ηελ εθάζηνηε θεληξηθή ηξάπεδα, πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ απηή αγνξάδεη θαη πνπιάεη θπβεξλεηηθνχο ηίηινπο. Όηαλ επηζπκεί λα απμήζεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο αγνξάδεη θπβεξλεηηθνχο ηίηινπο θαη έηζη θπθινθνξεί πεξηζζφηεξν ρξήκα ζηελ αγνξά. 2. Μέζσ ηεο αιιαγήο ηνπ πξνεμνθιεηηθνχ επηηνθίνπ (Discount Rate) Σν επηηφθην δαλεηζκνχ ην νπνίν ρξεψλεη ηα ηξαπεδηθά ηδξχκαηα νη θεληξηθέο ηξάπεδεο νλνκάδεηαη πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην. Αλ γηα παξάδεηγκα κηα ηξάπεδα Α ζέιεη έλα δάλεην, απηά ηα ρξήκαηα κπνξεί λα ηα δαλεηζηεί είηε απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα είηε απφ κηα άιιε ηξάπεδα. Σν δάλεην ην νπνίν παίξλεη ε ηξάπεδα απφ ηε θεληξηθή ηξάπεδα νλνκάδεηαη εθπησηηθφ δάλεην, θαη ην επηηφθην νλνκάδεηαη ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην. Σν πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Όηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα επηζπκεί λα απμήζεη ηελ πξνζθνξά ηνπ ρξήκαηνο ηφηε ζα κεηψζεη ην πξνεμνθιεηηθφ επηηφθην ψζηε λα κπνξνχλ νη ηξάπεδεο λα δαλείδνληαη πεξηζζφηεξα ρξήκαηα.

56 3. Μέζσ ηεο αιιαγήο ηνπ πνζνζηνχ ησλ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ (The Required Reserve Ratio) Ζ θεληξηθή ηξάπεδα νξίδεη φηη νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο ηεο ρψξαο ζα πξέπεη λα δηαζέηνπλ έλα νξηζκέλν πνζνζηφ απφ ηηο θαηαζέζεηο ηεο. Απηφ ην πνζνζηφ νλνκάδεηαη πνζνζηφ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ. Όηαλ ε θεληξηθή ηξάπεδα επηζπκεί λα απμήζεη ηελ πξνζθνξά ηνπ ρξήκαηνο ηφηε ζα κεηψζεη ην πνζνζηφ ππνρξεσηηθψλ δηαζεζίκσλ ψζηε λα κπνξνχλ νη ηξάπεδεο λα δηαηεξνχλ ιηγφηεξα ρξήκαηα ζηα ηακεία ηνπο θαη λα δαλείδνπλ πεξηζζφηεξα ρξήκαηα. Όπνην απφ ηα παξαπάλσ κέζα ρξεζηκνπνηήζεη ε θεληξηθή ηξάπεδα φια έρνπλ ην ίδην απνηέιεζκα, φπσο θαίλεηαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα. Γηάγξακκα ΔπεθηαηηθήΝνκηζκαηηθή πνιηηηθή 18 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

57 Ζ λνκηζκαηηθή πνιηηηθή κεηαηνπίδεη ηελ θακπχιε AA, φηαλ είλαη επεθηαηηθή πξνο ηα δεμηά θαη φηαλ είλαη πεξηνξηζηηθή πξνο ηα αξηζηεξά. ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο ε θεληξηθή ηξάπεδα απμάλεη ηελ πξνζθνξά ρξήκαηνο. Απηφ έρεη ζαλ επίπησζε ηελ ππνηίκεζε ηνπ λνκίζκαηνο ηεο ρψξαο. 3.9 ύλνςε θεθαιαίνπ ε απηφ ην θεθάιαην αλαιχζεθαλ δηεμνδηθά νη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ ζπλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία δχν λνκηζκάησλ. Απηνί νη παξάγνληεο είλαη πνιχ ζεκαληηθνί γηα ηνπο επελδπηέο, γηα ηνπο εκπφξνπο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη γηα απηνχο πνπ θαζνξίδνπλ ηηο πνιηηηθέο κηαο ρψξαο. πγθεληξσηηθά νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο ζπλαιιαγκαηηθέο ηζνηηκίεο είλαη: Πίλαθαο 4 19 Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεοζπλαιιαγκαηηθώληζνηηκηώλ Προςδιοριςτικοί Παράγοντεσ Μεταβολι Επίπτωςθ ςτθν αξία του νομίςματοσ 1 Ηιτθςθ εγχϊριου νομίςματοσ Ανατίμθςθ του νομίςματοσ 2 Επιτόκιο τθσ χϊρασ Ανατίμθςθ του νομίςματοσ 3 πλθκωριςμόσ τθσ χϊρασ Υποτίμθςθ του νομίςματοσ 4 Οικονομικι μεγζκυνςθ τθσ χϊρασ Ανατίμθςθ του νομίςματοσ 5 Πολιτικι αςτάκεια τθσ χϊρασ Υποτίμθςθ του νομίςματοσ 6 Κρατικζσ Δαπάνεσ τθσ χϊρασ Ανατίμθςθ του νομίςματοσ 7 Προςφορά χριματοσ τθσ χϊρασ Υποτίμθςθ του νομίςματοσ 19 Δπεμεξγαζία δηαγξάκκαηνο απφ ηνλ θνηηεηή

58 4. Κξίζε Πνιηηηθέο ΔΚΣ πλαιιαγκαηηθή ηζνηηκία 4.1 Δηζαγσγή ην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην αξρηθά ζα παξνπζηαζηνχλ ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ δηεζλή νηθνλνκηθή θξίζε, δειαδή ηα βαζηθά γεγνλφηα πνπ νδήγεζαλ ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ζηελ θξίζε αιιά θαη ηηο επηπηψζεηο πνπ είρε απηή ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. ηελ ζπλέρεηα ζα εμεηαζηνχλ νη πνιηηηθέο πνπ εθάξκνζε ε Δπξσπατθή θεληξηθή Σξάπεδα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο αιιά θαη κεηά απφ ηελ θξίζε γηα λα ηνλψζεη ηελ επηβαξπκέλε επξσπατθή αγνξά. ην ηειεπηαίν κέξνο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θεθαιαίνπ ζα εμεηαζηεί ε κεηαβνιή ηεο ζπλαιιαγκαηηθήο ηζνηηκίαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο κέρξη θαη ζήκεξα. 4.2 Γηεζλήο Οηθνλνκηθή θξίζε Δηζαγσγή Απφ ην θαινθαίξη ηνπ 2007 ε αχμεζε ησλ επηζθαιψλ δαλείσλ θαη ναπμαλφκελνο αξηζκφο απφ θαηαζρέζεηο ζηηο ΖΠΑ έδεημαλ φηη ε αγνξά ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ ρακειήο εμαζθάιηζεο βξηζθφηαλ ζε θξίζε. Οη ηηκέο ησλ ζπηηηψλ θαη νη ηηκέο ησλ κεηνρψλ άξρηζαλ λα θαηαπνληίδνληαη. Απηφ κείσζε ηελ αμία ηνπ πινχηνπ ησλ λνηθνθπξηψλ ζηηο ΖΠΑ, θαηά πνιιά ηξηζεθαηνκκχξηα. Ζ θεξεγγπφηεηα ησλ νκνζπνλδηαθψλ νξγαληζκψλ Fannie Mae (Federal National Mortgage Association (FNMA)) θαη Freddie Mac (Federal Home Loan Mortgage Corporation (FHLMC)) είρε αξρίζεη λα θζίλεη, θαζψο θαη πνιιά παζίγλσζηα δηεζλή ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα άξρηζαλ λα απεηινχληαη απφ ηηο κεηψζεηο ησλ ηηκψλ ησλ ζπηηηψλ θαη ησλ ηηκψλ ησλ κεηνρψλ. ηηο 7 επηεκβξίνπ 2008, ε Ακεξηθαληθή θπβέξλεζε θξαηηθνπνίεζε ηνπο νξγαληζκνχοfanniemae θαη Freddie Mac. ηε ζπλέρεηα, ζηηο 15 επηεκβξίνπ 2008, ε επηρείξεζε ηεο Lehman Brothers θήξπμε πηψρεπζε, ε νπνία κε US$639 δηζ.

59 ελεξγεηηθφ, ήηαλ ε κεγαιχηεξε ζηελ ηζηνξία ησλ ΖΠΑ 20. Απηφ νδήγεζε ζε γεληθεπκέλν νηθνλνκηθφ παληθφ, κε κεγάιεο θιίκαθαο πσιήζεηο κεηνρψλ. Ζ επελδπηηθή ηξαπεδηθή βηνκεραλία ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ κεηά απφ απηφ «μεθιεξίζηεθε». Ζ θξίζε αλ θαη πξσηνπαξνπζηάζηεθε ζηηο αγνξέο ησλ ΖΠΑ ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα άξρηζε λα επεξεάδεη φιεο ηηο παγθφζκηεο αγνξέο. Απηφ δείρλεη ην πφζν ζηελά ζπλδεδεκέλεο είλαη νη παγθφζκηεο αγνξέο. Έηζη ε θξίζε απφ πεξηθεξεηαθφ πξφβιεκα έγηλε παγθφζκην, αθνχ ζχκθσλα κε ηελ Βαζηιεία ΗΗ θαη ΗΗΗ νη αγνξέο απνθαλνληθνπνηήζεθαλ θαη κεγάινη ηξαπεδηθνί φκηινη εγθαηαζηάζεθαλ ζε αλαπηπγκέλεο ρψξεο θαη έηζη πξνβιεκαηηθέο ηξάπεδεο εγθαηεζηεκέλεο ζηηο ΖΠΑ κπνξνχλ λα κνιχλνπλ (contagion) ηξάπεδεο ζε φιν ηνλ θφζκν, αθνχ είλαη ζπγθνηλσλνχληα δνρεία. Αλ θαη νη ρψξεο πνπ επεξεάζηεθαλ έιαβαλ κέηξα ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα έγηλε θαλεξφ φηη φιεο νη ρψξεο πξέπεη λα ελεξγήζνπλ απφ θνηλνχ. Πξηλ απφ ηελ θξίζε επηθξαηνχζε κία ζεηηθή αηκφζθαηξα ζηηο αγνξέο. Οη επηπηψζεηο γηα ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία ήηαλ αλάινγεο ηεο θαηάξξεπζεο ηνπ ηξαπεδηθνχ ζπζηήκαηνο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Μεγάιεο Ύθεζεο, παξ' φηη ην εχξνο ησλ επηπηψζεσλ δελ έρεη γίλεη αθφκε αηζζεηφ Σν ρξνληθό ηεο θξίζεο Σν 2008 ε LehmanBrothers άξρηζε λα ζπζζσξεχεη δεκηέο απφ ηελ θξίζε ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ. Παξνπζίαζε απψιεηεο 2,8 δηο. δνιαξίσλ ην δεχηεξν ηξίκελν θαη αλαγθάζηεθε λα πνπιήζεη ελεξγεηηθφ 6 δηο. δνιαξίσλ. Σν α εμάκελν ε κεηνρή ηεο είρε ππνρσξήζεη 73%. Μεηά ηελ απνηπρεκέλε πξνζπάζεηα ηεο ειεγρφκελεο απφ ην θνξεαηηθφ δεκφζην ηξάπεδαο KoreaDevelopmentBank λα αγνξάζεη ζηα ηέιε Απγνχζηνπ ηνπ 2008 ηελ Lehman, ε αληίζηξνθε κέηξεζε είρε αξρίζεη. ηηο 9 επηεκβξίνπ ε κεηνρή ηεο ράλεη 45% ζε κηα κέξα, ζηα 7,79 δνιάξηα. Σελ επνκέλε ε Lehman αλαθνίλσλε δεκηέο 3,9 δηο. δνιαξίσλ, κε ηελ κεηνρή ηεο λα ππνρσξεί μαλά 7%. ηηο 11 επηεκβξίνπ έπεζε 40%. Σν άββαην 13 επηεκβξίνπ ν ηφηε πξφεδξνο ηεο θεληξηθήο ηξάπεδαο (FederalReserve) ηεο Νέαο Τφξθεο θαη κεηέπεηηα ππνπξγφο 20

60 Οηθνλνκηθψλ ΣίκνζηΓθάηηλεξ ζπγθαιεί ζχζθεςε κε ζηφρν ηε ζσηεξία ηεο. Λίγεο εκέξεο πξηλ είρε πξνεγεζεί ε θξαηηθνπνίεζε ηεο FannieMae, ηνπ κεγαιχηεξνπνξγαληζκνχ εγγπήζεσλ ησλ ζηεγαζηηθψλ δαλείσλ ζηηο ΖΠΑ. Σε Γεπηέξα 15 επηεκβξίνπ έζθαζε ε «βφκβα». Ζ LehmanBrothers θαηαζέηεη αίηεζε πηψρεπζεο, ππφ ην βάξνο ρξεψλ 768 δηο. δνιαξίσλ έλαληη ελεξγεηηθνχ 639 δηο. δνιαξίσλ. Ζ κεηνρή ηεο ππνρσξνχζε πάλσ απφ 90%, ελψ ν δείθηεο DowJones έραλε 500 κνλάδεο θαηαγξάθνληαο ηε κεγαιχηεξε εκεξήζηα πηψζε απφ ηελ 11ε επηεκβξίνπ ηνπ Έηζη θαίλεηαη φηη ηα ζηειέρε κηαο ηξάπεδαο πηζηεχνπλ φηη αθφκα θαη φηαλ ιακβάλνπλ ξηςνθίλδπλεο απνθάζεηο ην θξάηνο ζα ζπεχζεη λα δηαζψζεη ηηο ηξάπεδεο κε ην επηρείξεκα ηνπ εζηθνχ θηλδχλνπ 21 (moralhazard): (πνιινί φκσο πνπ ελαληηψζεθαλ ζηελ δηάζσζε επηζήκαλαλ φηη ε δηάζσζε επελδπηηθψλ εηαηξηψλ, κε ρξήκαηα ησλ θνξνινγνχκελσλ ζα απνηεινχζε επηβξάβεπζε γηα φζνπο είραλ ζπκκεηάζρεη αιφγηζηα ζε επηθίλδπλα επελδπηηθά ζρήκαηα θαη απηφ ζα ελζάξξπλε παξφκνηεο θηλήζεηο ζην κέιινλ)(πεηξάθεο Π., 2011),απηφ φκσο δελ ζπλέβε ζηελ πεξίπησζε ηεο ηξάπεδαο LehmanBrothersθαη έηζη θαηέξξεπζε φιν ην ρξεκαηνπηζησηηθφ ζχζηεκα Βαζηθέο αηηίεο ηεο θξίζεο Γεληθά νη ηξάπεδεο ήζειαλ λα βιέπνπλ πςειά θέξδε απφ ηηο πηζηψζεηο πνπ ζρεδίαδαλ λα ρνξεγήζνπλ, έηζη έδηλαλ bonusζηα θνξπθαία ηνπο ζηειέρε γηα φζα πεξηζζφηεξα δάλεηα πξνζειθχζνπλ ζηελ ηξάπεδα. Σα θνξπθαία ζηειέρε απφ ηελ πιεπξά ηνπο δελ ινγάξηαζαλ ηνλ θίλδπλν πνπ είραλ απηά ηα δάλεηα γηα ηελ ηξάπεδα, απιά επεηδή ηνπο έλνηαδε κφλν λα απνθνκίζνπλ φιν θαη πεξηζζφηεξν πνζνζηφ απ ηα δάλεηα. Απηφ είρε ζαλ ζπλέπεηα λα έρεη γεκίζεη ε αγνξά απφ ζηεγαζηηθά δάλεηα θνχζθεο, ηα ιεγφκελα Γάλεηα Υακειήο Δμαζθάιηζεο (Sub-Prime Loans, subprimes). Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα δάλεηα πνπ ρνξεγνχληαλ ρσξίο εγγχεζε ζε νηθνγέλεηεο κε ηδηαίηεξα ρακειή πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο κε επθαηάζηαηεο. Σα δάλεηα απηά 21Ο εζηθφο θίλδπλνο αθνξά ηελ χπαξμε αζπκκεηξηθήο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε αλεπηζχκεηεο ελέξγεηεο πνπ είλαη πηζαλφ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ κεηά ηελ νινθιήξσζε κηαο ζπλαιιαγήο. ηελ πεξίπησζε ηεο θξαηηθήο ελίζρπζεο ηξαπεδηθψλ ηδξπκάησλ, ειινρεχεη ν θίλδπλνο νη δηνηθνχληεο ησλ πηζησηηθψλ ηδξπκάησλ λα κελ ελεξγνχλ ζχκθσλα κε ηα ζπκθέξνληα ηνπ δεκνζίνπ

61 δίλνληαλ κε επθνιία θαη αλέξρνληαλ ζην 13% ηεο ζπλνιηθήο ζηεγαζηηθήο πίζηεο ησλ ΖΠΑ. Γηάγξακκα Πνζνζηό θαηαζρέζεσλ ζπηηηώλ Σν παξαπάλσ δηάγξακκα καο δείρλεη ηελ κεγάιε δηαθνξά ησλ θαηαζρέζεσλ ησλ δαλείσλ πνπ ήηαλ ρακειήο εμαζθάιηζεο θαη ησλ δαλείσλ πςειήο εμαζθάιηζεο.σα πξνβιήκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε ρνξήγεζε απηψλ ησλ δαλείσλ νθείινληαη ζηελ θαηαζηξαηήγεζε ελφο βαζηθνχ θαλφλα ηεο ηξαπεδηθήο πίζηεο: ηελ αλαγθαηφηεηα δηεμαγσγήο ηεο δένπζαο πηζηνιεπηηθήο αμηνιφγεζεο ησλ δαλεηνιεπηψλ ψζηε λα δηαθνξνπνηεζνχλ νη επηηνθηαθέο ρξεψζεηο, αλάινγα κε ηνλ θίλδπλν. Όηαλ ηα επηηφθηα άξρηδαλ λα αλεβαίλνπλ, πνιινί δαλεηνιήπηεο αδπλαηνχζαλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο ζπκβαηηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο, πνιιέο θνξέο αθφκε θαη πξηλ ηε κεηαβνιή ηνπο(πεηξάθεο Π., 2011). Όηαλ απμήζεθαλ νη αμίεο ησλ θαηνηθηψλ, νη ηδηνθηήηεο πνπ απφθηεζαλ θαηνηθίεο κε ζηεγαζηηθά δάλεηα, δαλεηνδνηήζεθαλ πεξαηηέξσ ππνζεθεχνληαο ηελ επηπξφζζεηε αμία. Οη ηξάπεδεο ρσξίο λα πεξηκέλνπλ ηελ πιεξσκή ησλ δάλεησλ, δείρλνληαο ηελ αμία ησλ ππνζεθεπκέλσλ θαηνηθηψλ, πξνσζνχζαλ νκφινγα ζηελ αγνξά ηα νπνία ηνπο 22 Kolb R, 2011

62 απέθεξαλ λέεο πεγέο θαη ηα νπνία μαλά δαλεηνδνηνχζαλ. Οη αγνξαζηέο νκνιφγσλ ηα πνπινχζαλ ζηελ αγνξά ζηνπο επελδπηέο σο νκφινγα θαη κεηνρέο. Ζ αξρή ηεο θξίζεο είρε αξρίζεη λα δηαθαίλεηαη ην θαινθαίξη ηνπ 2007 φηαλ ζηηο ΖΠΑ άξρηζε ε πηψζε ηεο αμίαο ησλ θαηνηθηψλ, νη δαλεηνιήπηεο κε ρακειφ εηζφδεκα αληηκεηψπηζαλ δπζθνιίεο ζηελ απνπιεξσκή ησλ δφζεσλ κε απνηέιεζκα νη ηξάπεδεο λα θαηαζρέζνπλ ηηο θαηνηθίεο. Όηαλ νη θαηνηθίεο απηέο πξνσζήζεθαλ πξνο πψιεζε γηα λα απνθέξνπλ ξεπζηφ ζηηο ηξάπεδεο απμήζεθε ε πξνζθνξά κε απνηέιεζκα λα ζεκεησζνχλ κεγαιχηεξεο πηψζεηο ζηηο αμίεο. Ωο θπζηθφ επαθφινπζν ζεκεηψζεθε πηψζε ζηα νκφινγα πνπ βαζίδνληαλ ζηα ελππφζεθα δάλεηα. Αλ θαη δελ άιιαδαλ νη ππεπζπλφηεηεο πιεξσκήο πξνο ηνπο θαηαζέηεο, επεηδή ε πεξηνπζία ηνπο έραζε αμία, νη ηξάπεδεο βίσζαλ πξνβιήκαηα θεθαιαίνπ. Σν πξφβιεκα ξεπζηνπνίεζεο πνπ αληηκεηψπηζαλ νη ηξάπεδεο έπξεπε λα ιπζεί κε πίζησζε απφ άιια ρξεκαηννηθνλνκηθά ηδξχκαηα, αιιά ε θαηάζηαζε ήηαλ αζαθήο θαη πεξηείρε κεγάια ξίζθα κε ζπλέπεηα λα απμάλεη ην θφζηνο ηεο πίζησζεο. Έηζη νη ηξάπεδεο δελ είραλ ηελ πξφζεζε λα δαλεηνδνηήζνπλ θαη σο ζπλέπεηα απηνχ ήηαλ αλακελφκελε κία ζκίθξπλζε ζην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα (Πεηξάθεο Π., 2011). ηηο αγνξέο άξρηζε λα επηθξαηεί έλα θιίκα έιιεηςεο εκπηζηνζχλεο θαη νη πξνβιεκαηηθέο ηξάπεδεο άξρηζαλ λα θαηαξξένπλ. Πψο φκσο έλα πξφβιεκα ηεο Ακεξηθαληθήο αγνξάο γίλεηαη πξφβιεκα γηα ηηο νηθνλνκίεο ηεο Δπξψπεο θαη ηνπ ππφινηπνπ θφζκνπ; Αηηία ηεο εμάπισζεο ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη ε παγθνζκηνπνίεζε. Ζ ειεχζεξε κεηαθίλεζε θεθαιαίσλ απφ ήπεηξν ζε ήπεηξν θαη απφ ρψξα ζε ρψξα, ε ελνπνίεζε ησλ αγνξψλ θαη ην άλνηγκα ησλ νηθνλνκηψλ. Άιιε αηηία είλαη φηη ηξάπεδεο απφ φιν ηνλ θφζκν επέλδπαλ ζε Ακεξηθαληθέο ηξάπεδεο, αζθαιηζηηθέο εηαηξείεο, αζθαιηζηηθά ηακεία, εηαηξείεο επελδχζεσλ, επελδπηηθέο ηξάπεδεο θαη ηδηψηεο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη, ην ηζρπξφηεξν ζε δηεζλέο επίπεδν νηθνλνκηθφ ζχζηεκα ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο θινλίζηεθε ηεξαξρηθά πξψην. ηελ θαηεθνξηθή απηή πνξεία αθνινχζεζαλ ην Ννέκβξην ηνπ 2008,ε Δπξσπατθή Έλσζε θαη ε Ηαπσλία. χληνκα φκσο εμαηηίαο ηεο κείσζεο ηεο δήηεζεο πνπ αθνινχζεζε ζηηο παξαπάλσ νηθνλνκηθέο δπλάκεηο, έγηλαλ εκθαλείο, θαη ζηηο αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο νη επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο.

63 Ζ νηθνλνκηθή θξίζε δεκηνπξγεί ηελ αλάγθε γηα ζπλεξγαζία ησλ ρσξψλ πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζζεί. Όιεο νη παγθφζκηεο νηθνλνκίεο ζπκπαξαζχξζεθαλ ιφγσ ηεο αιιειεμάξηεζεο ηνπο θαη ησλ αιιειέλδεησλ νηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ ηνπο. Έηζη δηαπηζηψλεηαη ε ζηελή ζρέζε εμάξηεζεο θαη επεξεαζκνχ. 4.3 Πνιηηηθέο ηεο ΔΚΣ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο Δηζαγσγή Απφ ην 2007, θαη θπξίσο κεηά ηε ζηηγκή ηεο πηψζεο ηεο Lehman, ε ΔΚΣ έρεη εθαξκφζεη κηα ζεηξά απφ κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο αιιά θαη ησλ επξσπατθψλ θξίζεσλ δεκνζίνπ ρξένπο (ChristiaanPattipeilohy et al., 2013). ε απηφ ην θεθάιαην ζα πξαγκαηνπνηεζεί κηα πην πξνζεθηηθή αλάιπζε ζηηο θηλήζεηο πνπ ειήθζεζαλ απφ ηελ ΔΚΣ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θξίζεο. Πψο, δειαδή, ελήξγεζε ε ΔΚΣ ζε ζρέζε κε ηε δηαδηθαζία θαζνξηζκνχ ησλ επηηνθίσλ, ηνπο ηξφπνπο ππνζηήξημεο ηεο μαθληθήο έιιεηςεο ξεπζηφηεηαο, θαη ηα παθέηα ηφλσζεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο δψλεο ηνπ επξψ Μεηαβνιέο ζηα βαζηθά επηηόθηα Πξψην ζηνηρείν πνπ ζα αλαιπζεί είλαη ε κεηαβνιή ησλ επηηνθίσλ απφ ηελ θεληξηθή ηξάπεδα. Δίλαη ζρεηηθά εχθνιν λα αμηνινγεζεί πψο νη θεληξηθέο ηξάπεδεο, κέζσ ησλ θαηαζηάζεσλ πνπ δεκνζηεχνπλ, έρνπλ ηξνπνπνηήζεη ηα βαζηθά επηηφθηα ηνπο απφ ηηο αξρέο ηνπ Ζ Δπξσπαηθή Κεληξηθή Σξάπεδα, απηφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα έρεη πξαγκαηνπνηήζεη πέληε κεηψζεηο θαη ηξεηο απμήζεηο ζηα βαζηθά επηηφθηα αλαρξεκαηνδφηεζεο (main refinancing rate). Έλα ελδηαθέξνλ ζέκα είλαη φηη ε θάζε κείσζε έρεη είηε 50 κνλάδεο βάζεο (0.50%), ή αθφκε θαη 75 κνλάδεο βάζεο (0.75%). Ο παξαθάησ πίλαθαο θαηαγξάθεη ηηο κεηαβνιέο ησλ βαζηθψλ επηηνθίσλ ζηε δψλε ηνπ επξψ, ζηηο ΖΠΑ, θαη ζηε Μεγάιε Βξεηαλία απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2007.

64 Πίλαθαο 5 23 Μεηαβνιή επηηνθίσλκεληξηθώληξαπεδώλδπξώπεο, Ακεξηθήο, Αγγιίαο Date of transaction ECB Main Refinanc. Int.Rate DoT Fed Fed Funds Rate DoT Bank of England Official Bank Rate I D I I D I D I D D D D D D D I D D D

65 D D D D D D D D D D D Όπσο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα, ε ΔΚΣ θαη ε Σξάπεδα ηεο Αγγιίαο θαη νη δχν άξρηζαλ λα κεηψλνπλ ηα βαζηθά ηνπο επηηφθηα πνιχ αξγφηεξα απφ φ, ηη ε Οκνζπνλδηαθή Σξάπεδα ησλ ΖΠΑ. Απηφ πηζαλφηαηα ήηαλ απνηέιεζκα ησλ πνιχ αηζηφδνμσλ απφςεσλ πνπ ήηαλ απφξξνηα ησλ νηθνλνκηθψλ πξννπηηθψλ ηεο δψλεο ηνπ επξψ, ρσξίο λα έρεη θαηαλνεζεί πιήξσο ε επηξξνή ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ησλ ΖΠΑ ζηελ Δπξψπε. Όπσο θαίλεηαη απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα, απφ ηνλ Ηνχλην ηνπ 2007 κέρξη ηνλ Ηνχιην ηνπ 2008, ε ΔΚΣ δηαηεξεί ην βαζηθφ ηεο επηηφθην αλαρξεκαηνδφηεζεο ζηαζεξφ ζην 4,00%. Όκσο, κέρξη ην ηέινο ηνπ 2008, ην βαζηθφ επηηφθην αλαρξεκαηνδφηεζεο κεηψζεθε θαηά 2,00 πνζνζηηαίεο κνλάδεο, θζάλνληαο ην επίπεδν ηνπ 2,00% ζηηο 10 Ηαλνπαξίνπ ηνπ Απηφ θαίλεηαη θαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα φπνπ ε Δπξσπαηθή θεληξηθή ηξάπεδα δελ έδξαζε άκεζα γηα λα κεηψζεη ηα επηηφθηα ζηελ επξσδψλε θαη απμεζεί ε ξεπζηφηεηα πνπ είρε παξνπζηάζεη έιιεηςε κεηά ηελ θξίζε. Δπίζεο αλ ζπγθξηζεί θαη κε ην επφκελν δηάγξακκα ησλ επηηνθίσλ ηεο Ακεξηθάληθήο Κεληξηθήο ηξάπεδαο γίλεηαη θαλεξφ φηη ε Ακεξηθαληθή Κεληξηθή ηξάπεδα παξελέβε πνιχ πην γξήγνξα γηα λα απμήζεη ηελ ξεπζηφηεηα ηελ αγνξά κεηψλνληαο ζην ίδην ρξνληθφ δηάζηεκα πνιχ πεξηζζφηεξν ην επηηφθην.

66 Γηάγξακκα ΔπηηόθηαΔπξσπαηθήοΚεληξηθήοΣξάπεδαο 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 ΕΚΤ ΕΚΤ Καηά ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν, ην βαζηθφ επηηφθην αλαρξεκαηνδφηεζεο ηεο Federal Reserve, κεηψζεθε απφ 5,25% ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2007 ζε 0,25% ην Γεθέκβξην ηνπ 2008, κηα κείσζε δειαδή ηεο ηάμεσο ησλ 5,00 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ. Γηάγξακκα ΔπηηόθηαΑκεξηθαληθήοΚεληξηθήοΣξάπεδαο 6 FED FED 0 24 Δπεμεξγαζία απφ ηνλφνηηεηή 25 Δπεμεξγαζία απφ ηνλφνηηεηή

67 4.3.3Άιιεο θηλήζεηο ηεο ΔΚΣ γηα αληηκεηώπηζε ηεο θξίζεο Άιιε κηα θίλεζε ηεο ΔΚΣ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θξίζεο ήηαλ ε επέθηαζε ησλ πθηζηάκελσλ πξάμεσλ αλαρξεκαηνδφηεζεο γηα ηξεηο επηπιένλ γχξνπο ζε δηάξθεηα 12 κελψλ. Σν αλακελφκελν απνηέιεζκα απηψλ ησλ ελεξγεηψλ ήηαλ λα ηνλψζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ λνηθνθπξηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ γηα ηηο ηξάπεδεο, θαη έηζη λα απμήζνπλ ηηο θαηαζέζεηο ηνπο ζε απηέο. Οη αγνξέο ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ ρξενγξάθσλ θαη θπξίσο νκνιφγσλ ήηαλ πξηλ απφ ηελ θξίζε κία απφ ηηο πην ζεκαληηθέο αγνξέο γηα ηηο ηξάπεδεο, παξέρνληάο ηνπο πνιιά ρξήκαηα. Ζ θξίζε έπιεμε ζνβαξά ηηο αγνξέο απηέο θαη, ζπλεπψο, ήηαλ δσηηθήο ζεκαζίαο ε θίλεζε ηεο ΔΚΣ γηα ηηο ηξάπεδεο ψζηε λα απνθαηαζηαζεί ε ξεπζηφηεηα ζηελ αγνξά. Γηα απηφ ηνλ ιφγν επίζεο, ε ΔΚΣ έζεζε ζε εθαξκνγή ην πξφγξακκα αγνξάο θαιπκκέλσλ νκνινγηψλ (Covered bonds purchase programme - CBPP). Απηή ε ιεηηνπξγία πεξηιάκβαλε άκεζεο αγνξέο νκνιφγσλ χςνπο 60 δηζεθαηνκκπξίσλ επξψ. Με ηνλ ίδην ζηφρν, δειαδή, ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ ζην ηκήκα ηεο αγνξάο νκνιφγσλ), ε ΔΚΣ έζεζε ζε εθαξκνγή ην CBPP2 ηνλ Οθηψβξην ηνπ Ζ Δπξσπαηθή Κεληξηθή Σξάπεδα ην πξψην ηεηξάκελν ηνπ 2010 εθάξκνζε ην πξφγξακκα αγνξάο ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ηίηισλ (Securities markets programme - SMP) γηα λα θαηαθέξεη λα θαηαπνιεκήζεη ηα πξνβιήκαηα ρξένπο θαη δεκνζίσλ ειιεηκκάησλ πνπ αληηκεηψπηδαλ πνιιέο ρψξεο ηεο επξσδψλεο. Πέξαλ φκσο ηελ βνήζεηα απηψλ ησλ ρσξψλ πξνζπάζεζε κέζσ απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο λα πξνζηαηεχζεη ηηο πγηείο ρψξεο απφ κεηάδνζε ησλ πξνβιεκάησλ ησλ αδχλακσλ ρσξψλ 27. Ζ ΔΚΣ μεθίλεζε ηηο αγνξέο ησλ ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ ρξενγξάθσλ κέζσ απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο. Καηά ηελ έλαξμε ηνπ πξνγξάκκαηνο απηνχ (Μάηνο 2010), νη αγνξέο ήηαλ ζπρλέο. Καζψο νη ζπλζήθεο ζε απηά ηα ηκήκαηα ηεο αγνξάο απνθαηαζηάζεθαλ ζηαδηαθά, ε δξαζηεξηφηεηα ησλ αγνξψλ κεηψζεθε. Γπζηπρψο, ε ΔΚΣ αλαγθάζηεθε λα εθαξκφζεη εθ λένπ ην πξφγξακκα κε αγνξέο κεγαιχηεξσλ πνζνηήησλ ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ ρξενγξάθσλ ιφγσ ηεο αζαθνχο αλάπηπμε ζηηο αγνξέο δεκφζηνπ ρξένπο ηνλ Αχγνπζην ηνπ

68 Πξνθεηκέλνπ λα βειηησζνχλ νη γεληθέο ζπλζήθεο ζηελ αγνξά ρξήκαηνο ηνπ επξψ, λα εληζρπζεί ν ηξαπεδηθφο δαλεηζκφο πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα θαη λα απνθαηαζηαζεί ε ξεπζηφηεηα ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα ηεο δψλεο ηνπ επξψ, ε ΔΚΣ δηελήξγεζε πξάμεηο θχξηαο αλαρξεκαηνδφηεζεο κέζσ δχν 36άκελσλ πξνγξακκάησλ. Σνπο πξψηνπο 36 κήλεο ε ΔΚΣ παξείρε 489 δηζεθαηνκκχξηα επξψ θαη ην δεχηεξν δηάζηεκα παξείρε 530 δηζεθαηνκκχξηα επξψ φπσο δείρλεη θαη ην παξαθάησ δηάγξακκα. Γηάγξακκα πλνιηθή πνζόηεηα ηίηισλεπξώζεεθαηνκκύξηα επξώ Σνλ Αχγνπζην ηνπ 2012, ε ΔΚΣ αλαθνίλσζε φηη έλα λέν πξφγξακκα ζα μεθηλήζεη ζε ιίγν ρξνληθφ δηάζηεκα. ε αληίζεζε κε ην πξνεγνχκελν πξφγξακκα SMP, ε λέα δξάζε ηεο ΔΚΣ κε ηελ νλνκαζία «Άκεζεο Ννκηζκαηηθέο πλαιιαγέο» (Outright monetary transactions ΟΜΣ) δελ έρεη θαζνξηζκέλε εκεξνκελία ιήμεο θαη δελ έρεη πνζνηηθφ φξην. Σν πξφγξακκα πεξηιακβάλεη έλα ελδηαθέξνλ ραξαθηεξηζηηθφ, ην νπνίν είλαη φηη νη ρψξεο ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ απηέο ηηο εηδηθέο ζπλαιιαγέο κφλν ζηελ πεξίπησζε πνπ έρνπλ εηζέιζεη ζε θάπνην κεραληζκφ ζηήξημεο ην EFSF ή ην ESM.Οη παξεκβάζεηο ζα γίλνληαη κε απνζηεηξσκέλν ηξφπν, δειαδή έηζη ψζηε λα κελ δεκηνπξγνχληαη πιεζσξηζηηθέο πηέζεηο

69 4.3.4 Μέηξα ηεο ΔΚΣ γηα ηελ θξίζε ρξένπο ηεο Διιάδαο Ζ πξψηε αληίδξαζε ησλ εγεηψλ ηεο επξσδψλεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο ρξένπο ηεο Διιάδαο ήηαλ ην Μάην ηνπ 2010, νη εγέηεο ηεο Δπξσδψλεο θαη ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθφ Σακείν αλαθνίλσζαλ έλα παθέην ρξεκάησλ ηεο ηάμεο ησλ 110 δηζεθαηνκκχξηα (πεξίπνπ 158 δηζεθαηνκκχξηα δνιάξηα) κε ηελ κνξθή δαλείνπ πξνο ηελ Διιάδα, ζχκθσλα ηα επηηφθηα πνπ ίζρπαλ ζηελ αγνξά. Σν ΓΝΣ έδσζε 30 δηο θαη νη ρψξεο ηεο Δπξσδψλε έδσζαλ ηα 80 δηο (Nelson, et al. 2010). Όπσο νη εγέηεο ηεο επξσδψλεο θαη ην Γηεζλέο λνκηζκαηηθφ ηακείν έηζη θαη ε επξσπατθή θεληξηθή ηξάπεδα έρεη επίζεο δηαδξακαηίζεη δσηηθφ ξφιν ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο θξίζεο. Ζ ΔΚΣ άξρηζε λα αγνξάδεη νκφινγα ηνπ Διιεληθνχ δεκνζίνπ απφ ηνλ Μάην ηνπ 2010 κέρξη ηνλ Ηνχλην ηνπ 2011 ζηηο δεπηεξνγελείο αγνξέο γηα λα πεξηνξηζηεί ε εμάπισζε ησλ νκνιφγσλ θαη λα απμήζεη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ επελδπηψλ. Πίν ζπγθεθξηκέλα κεηαμχ Μάηνπ 2010 θαη Ηνπλίνπ 2011,ε ΔΚΣ αγφξαζε 78 δηζεθαηνκκχξηα νκφινγα ησλ ρσξψλ ηεο επξσδψλεο, εθ ησλ νπνίσλ ηα 45 δηο πξννξηδφηαλ ζηελ αγνξά Διιεληθψλ νκνιφγσλ(nelson, et al. 2010). Γηάγξακκα Αγνξέονκνιόγσλ από ηελθεληξηθήδπξσπατθήσξάπεδα 30