ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Transcript

1 ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

2 Ομοιοστασια Η φυσιολογικη διαδικασια διατηρησης του εσωτερικου περιβαλλοντος συμβατου με την καλη υγεια Διαφορα αντανακλαστικα τροποποιουν διαφορα σημεια και τροποποιουν οργανικες λειτουργιες ώστε να διατηρηθει η ομοιοστασια

3 ΑΝΣ Κεντρικο Νευρικο συστημα (ΚΝΣ)- Εγκεφαλος - ΝΜ Περιφερικο Νευρικο συστημα (ΠΝΣ) εκτος εγκεφαλου- ΝΜ Αυτονομο νευρικο Συστημα (ANΣ) & σωματικο Το ΠΝΣ λαμβανει ερεθισματα από το ΚΝΣ και ξεκιναει την απάντηση μετα από επεξεργασια στον εγκεφαλο

4 Προσαγωγα νευρα από περιφερεια στο ΚΝΣ Απαγωγα νευρα από ΚΝΣ σε περιφερεια

5 Απαγωγές νευρικες ινες Νευρωνουν λειους μυες, καρδια, αδενες; Περιλαμβανουν Προγαγγλιονικο νευρώνα Περιφερειακο γαγγλιο-αξονοδενδριτικη συναψη Μεταγαγγλιακο νευρώνα Τελικο οργανο στοχος

6 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Sympathetic divisi Αισθητικοι προσαγωγοι νευρώνες ΠΝΣ Κρανιακα νευρα Νευρα Νωτιαιου Μυελου Π Κινητικοι απαγωγοι νευρωνες Σωματικο Συστημα Γενικα πονος, αφη, πιεση, θερμοκρασια, κλπ Ειδικα ακοη, ισορροπια, οραση, κλπ Σπλαχνικόi Γενικα πονος, πιεση, θερμοκρασια, πείνα κλπ Ειδικα γευση οραση, κλπ Σωματικο Συστημα Γενικα κινητικη νευρωση ολων των σκελετικων μυων κλπ ΑΝΣ Γενικα κινητικη νευρωση ολων ΛΜΙ,καρδιακου μυ, αδενων Παρασυμπαθητικο 6 Συμπαθητικο

7 ΑΝΣ Δρα σε λειους μυες και αδενες - Ελεγχει και ρυθμιζει καρδια, αναπνευστικο Σ, ΓΕΣ, κυστη, οφθαλμους, αδενες - Ακουσιο - δεν εχουμε ελεγχο Σωματικο εκουσιο - εχουμε ελεγχο (σκελετικοι μύες)

8 Σωματικοι κινητικοι νευρώνες; ΑΝΣ Προγαγγλικος νευρώνας Στελεχος ή ΝΜ Μεταγαγγλικος νευρώνασς 8

9 Από πού προερχονται Παρασυμπαθητικο Οι προγαγγλιακοι νευρ ωνες πορευονται Από το κρανιο και την ιερα μοιρα ΝΜ α Συμπαθητικο Οι προγαγγλιακοι νευρ ωνες πορευονται Από την ΘΜΣΣ και την ΟΜΣΣ ΝΜ 9

10 Νευρομεταβιβαστες Συντιθενται και αποθηκευονται στους νευρωνες Εκλυονται από τους νευραξονες Ασκουν δρασεις σε ιστους

11 ΚΝΣ-ΑΝΣ Ιστος στοχος Ach Χολινεργικόι E/N E αδρενεργικοί

12 ΚΝΣ-ΑΝΣ Χολινεργικόι νευρώνες Ac h Ac h Ιστος στοχος Νικοτινικοί (διεγερση) Δρουν μεσω διαύλων Νm Νn Μουσκαρινικοί μεσω G πρωτεινών Διεγερση η καταστολή Μ1 ΓΕΣ (+),ΑΝΣ γαγγλια Μ2 ΛΜΙ Μ3 Μυοκάρδιο (-) Μ4 Μ5 KNΣ

13 ΚΝΣ-ΑΝΣ Ach Χολινεργικόι Αδρενεργικοί νευρώνες E/ NE a1 Συμπαθητικές ινες PLC IP3 Ca α2 ΓΕΣ, πάγκρεας camp Ιστος στοχος E/ NE β1 Μυοκάρδιο, νεφροι β2 Αγγεια β3 ΛΜΙ camp

14 ΚΝΣ_ΑΝΣ Σωματικοί νευρώνες Συμπαθητικοι Παρασυμπαθητικοί Ν Συμπαθητικοι Ε/ΝΕ

15 ΚΝΣ ΠΝΣ Τελικο Οργανο στοχος Συμπαθη τικο ΝΣ ΑΝΣ Παρασυμ παθητικο ΝΣ

16

17 ΑΝΣ Παρασυμπαθητικοι νευρώνες Συμπαθητικοι νευρώνες Νευρώνουν περισσοτερα από τα ιδια οργανα προκαλώντας αντιθετες ή ανταγωνιστικες δρασεις; 17

18 ΑΝΣ Συμπαθομιμητική οδος Νορεπινεφρινη αδρενεργικες ινες Αυξ καρδ ρυθμου μυδριαση Αδρενεργικοι (συμπαθομιμητικα ) Φ Παρασυμπαθομιμητικα οδος Ακετυλχολινη χολινεργικες ινες Μειωση καρδ ρυθμου μυση Χολινεργικα (παρασυμπαθομιμητικα )Φ

19 . Sympathetic and Parasympathetic Effects on Body Tissues

20 ΑΝΣ 2 Διαρεσεις: Συμπαθητικο Fight or flight E division Exercise, excitement, emergency, embarrassment Παρασυμπαθητικο Rest and digest D division Digestion, defecation, diuresis

21 ANΣ Παρασυμπαθητικο Νευρικο Συστημα η Χολινεργικο) Νευρομεταβιβαστης= Ακετυλχολινη - Φαρμακα που μιμουνται= χολινεργικα ή παρασυμπαθομιμητικα φαρμακα, p Φ που ξεκινουν την απάντηση=χολινεργικοι αγωνιστες - Φαρμακα που αποκλειουν= αντιχολινεργικα ή παρασυμπαθολυτικα εμποδιζουν την απάντηση Χολινεργικοι ανταγωνιστες-

22 ΑΝΣ - Συμπαθητικο ΝΣ ( η αδρενεργικο) Νευρομεταβιβαστης = Nορεπινεφρινη Φαρμακα που μιμουνται = αδρενεργικα ή, συμπαθομιμητικα φαρμακα Φαρμακα που ξεκινουν την απάντηση= Αδρενεργικοι αγωνιστες- Φαρμακα που αποκλειουν= αδρενεργικοι αποκλειστες, συμπαθητικολυτικα εμποδιζουν την απάντηση- Αδρενεργικοι ανταγωνιστες=

23 Συμπαθομιμητικα Αδρενεργικα Φ Διεγειρουν αδρενεργικους υποδοχεις: 3 κατηγοριες 1. Αμεσα- δρώντα = αμεση διεγερση υποδοχεων (επινεφρινη ή νορεπινεφρινη, ισοπροτερενολη, φαινυλεφρινη 2. Εμμεσα- δρώντα= διεγειρουν εκκριση νορεπινεφρινης από τις τελικες απολήξεις (αμφεταμινη, τυραμινη ) 3. Μεικτής δρασης = διεγειρουν υποδοχεις& εκλυουν νορεπινεφρινη από τελικες νευρικες απολήξεις (εφεδρινη)

24 Συνθεση Προσληψη και αποθηκευση Εκκριση Απομακρυ νση Προσδεση σε υποδοχεις Μεταβο λισμος CΟΜΤ

25 ΑΝΣ Αδρενεργικοι υποδοχεις Κατανομη Κυριαρχει ένα υποτυπος υποδοχεα Σκελετικοι μυες α1 β2 (επικρατουν) Καρδια β1

26 ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΥΜΠΑΘΗΤΙΚΟΥ α1 α2 β1 β2

27 ΚΝΣ Ach Χολινεργικόι αδρενεργικοί Ιστος στοχος E/ NE a1 Συμπαθητικές ινες PLC IP3 Ca α2 ΓΕΣ, πάγκρεας camp E/ NE β1 Μυοκάρδιο, νεφροι β2 Αγγεια β3 ΛΜΙ camp

28 ΑΝΣ Αδρενεργικοι υποδοχεις 4 τυποι αδρενεργικών υποδοχεων στα οργανα: 1. α-1 = αγγειοσυσπαση 2. περιφερικων αντιστασεων ΑΠ 3. μυδριαση, συγκλιση, εσω σφιγκ ουροδ κυστης 2. α-2 = αναστελλουν την εκκριση νορεπινεφρινης Αγγειοσυσπασης.ΑΠ 3. β-1 = Καρδιακο ρυθμο ενταση συστολής 4. β-2 = αγγειοδιαστολη (βρογχοδιαστολη χαλαση λειων μυικών ινών βρογχων χαλαση λειων μυικών ινών μήτρα,

29

30 Αδρενεργικα Φaρμακα Επινεφρινη Δραση Πολλά αδρενεργικα φαρμακα διεγειρουν περισσοτερους από ένα υποδοχεις (α & B ) Καρδιαγγειακο συσταλτικοτητα μυοκαρδιου (θετικη ινοτροπος δραση, β1) συχνοτητας συστολης (θετικη χρονοτροπος δραση, β1) Διαστολή αγγειων σε ηπαρ και σκελετικους μυες και συσπαση αρτηριδιων δερματος, βλεννογονων(β2) Αναπνευστικο Εντονη βρογχοδιαστολη

31 Αδρενεργικα Φ Επινεφρινη Ενδειξεις χορηγησης Βρογχοσπασμο (οξυ ασθμα) βρογχοδιαστολή Γλαυκωμα(2%) ενδοφθαλμιας πιεσης,, Αναφυλακτικο shock (φαρμακο εκλογης) Αναισθητικο τοπικο (1/ ) αγγειοσυσπαση

32 Αδρενεργικα Φ Επινεφρινη Ανεπ Ενεργειες- ΚΝΣ νευρικοτητα, αγχος, φοβο, κεφαλαλγια Εγκεφαλικη Αιμορραγια (ΑΠ) Καρδιακες αρρυθμιες (+ δακτυλιτιδα) Πνευμονικο οιδημα Π Α Αντενδειξεις Καρδιακες αρρυθμιες

33 Αδρενεργικα Φ Αλβουτερολη-Σαλμετερολη B 2 αγωνιστες Δρασεις Βρογχοδιαστολή Ενδειξεις χορηγησης βρογχοσπασμος, ασθμα, βρογχιτιδα Ανεπιθυμητες ενεργειες νευρικοτητα, ταχυκαρδια

34 Αδρενεργικοι Αποκλειστες/ συμπαθητικολυτικα κ ανταγωνιστες/) Αποκλειουν α- & β- υποδοχεις (μη εκλεκτικοι) Αμεση ή εμμεση δραση στην εκκριση νορεπινεφρινης- επινεφρινης

35 α- Αδρενεργικοι Αποκλειστες (ανταγωνιστες/ συμπαθητικολυτικα) Μειωνουν συσπαση περιφερικών αγγειων ( ΑΠ) τονο αυχενα ουρο δοχου κυστεως Ενδειξεις χορηγησης Υπερταση Καλοηθης υπερτροφια προστατη Ανεπιθυμητες Ενεργειες Ορθοστατικη υπόταση

36 α- Αδρενεργικοι Αποκλειστες (ανταγωνιστες/ συμπαθητικολυτικα) Φαινοξυβενζαμινη Μειωνει συσπαση περιφερικών αγγειων ( ΑΠ) Ενδειξεις χορηγησης Φαιοχρωμοκυττωμα Ανεπιθυμητες Ενεργειες Ορθοστατικη υπόταση

37 α- Αδρενεργικοι Αποκλειστες (ανταγωνιστες/ συμπαθητικολυτικα) Πραζοσινη= Μειωνει συσπαση περιφερικών αγγειων ( ΑΠ) Ενδειξεις χορηγησης υπερταση Ανεπιθυμητες Ενεργειες Ορθοστατικη υπόταση

38 β- Αδρενεργικοι Αποκλειστες (ανταγωνιστες/ συμπαθητικολυτικα) = Μη εκλεκτικοι (β1, β2) Εκλεκτικοι β- αναστολεις (β1 καρδιοεκλεκτικοι)

39 Μη εκλεκτικοι vs εκλεκτικών β- αναστολεων Οι μη εκλεκτικοί εχουν ιδια ανασταλτικη δραση σε β1 & β2 υποδοχεις - Τα Φαρμακα έχουν πολλές αλληλεπιδρασεις λογω των πολλών α/β υποδοχεων σε ολο το σωμα - Χρηση πολύ προσεκτική σε ασθενεις με καρδιακη ανεπάρκεια ή ασθμα Εκλεκτικοι B1 είναι χρησιμοι σε ασθμα

40 β- Αδρενεργικοι Αποκλειστες = Μη εκλεκτικοι (β1, β2) Προπρανολολη Δρασεις Καρδιαγγειακο (-) Ινοτροπο. ( ) χρονοτροπο δραση (Καταναλωσης Ο2) Περιφερικα αγγεια Αγγειοσυσπαση ΛΜΙ Βρογχων Βρογχοσπασμο σε ΧΑΠ ή ασθμα Ηλεκτρολυτικες διαταραχες Κατακρατηση Να αντιρροπιστικα (βελτιωση με + αντιδιουρητικο Διαταραχες μεταβολισμου Γλυκογονολυσης, εκκρισης ινσουλινης υπογλυκαιμια

41 β- Αδρενεργικοι Αποκλειστες =Μη εκλεκτικοι (β1, β2) Προπρανολολη Υπερταση ) Θεραπευτικες ενδειξεις Γλαυκωμα ενδοφθαλμια πιεση (δεν εμποδιζει προσαρμογη οφθαλμου Ημικρανια (πιθανον λογω παρακωλυσης αγγειοδιατολης) Στηθαγχη( απαιτησεων μυοκαρδιου σε Ο2) χρονια αγωγή Εμφραγμα μειωνουν δραση κατεχολαμινων Υπερθυρεοειδισμος ( ταχυκαρδια, προλαβαινουν αρρυθμιες

42 β- Αδρενεργικοι Αποκλειστες = Μη εκλεκτικοι (β1, β2) Προπρανολολη Ανεπιθυμητες Ενεργειες ) Αρρυθμιες (επι αποτομης διακοπής Βρογχοσπασμος ( ασφυξια- θανατος σε ασθματικους) Μειωση σεξουαλικης ικανοτητας Διαταραχες μεταβολισμου (υπογλυκαιμια Αλληλεπιδράσεις Αυξηση (πχ σιμετιδινη) ή μειωση (βαρβιτουρικα) της δρασης

43 β- Αδρενεργικοι Αποκλειστες = εκλεκτικοι (β1ατενολολη, μετοπρολολη, Η καρδιοεκλεκτικοτητα είναι εντονοτερη σε μικρεςδοσεις Δρασεις ) ΑΠ Αντοχης στην κοπωση Δεν προκαλουν Βρογχοσπασμο Διαταραχες μεταβολισμου Ενδειξεις χορηγησης Υπερταση σε ασθενεις με εκπτωση αναπνευστικης Λειτουργιας σε διαβητικους ασθενεις υπο ινσουλινοθεραπεια

44 Παρασυμπατικο Συστημα

45 a b a Parasympathetic Ganglionic Synapse Acetylcholinesterase Na + Action Potential ACH Na + Nicotinic Receptor Preganglionic neuron Postganglionic neuron

46 Parasympathetic Organ Synapse Acetylcholinesterase Na + G Effector Organ K + Action Potential ACH Muscarinic Receptor Postganglionic neuron

47 Χολινεργικα και Φ Διεγειρουν το παρασυμπαθητικο συστημα μιμουνται την ακετυλχολινη 2 τυποι χολινεργικών υποδοχεων 1. μουσκαρινικοι- διεγειρουν λειους μυες και επιβραδυνουν τον Καρ Ρυθμό 2. νικοτινικοι - δρουν σε σκελετικους μυες Φαρμακα Πολλά = μη εκλεκτικα & δρουν και στους δυο υποδοχεις Μερικα δρουν σε μουσκαρινικους και όχι σε νικοτινικους υποδοχεις

48 Χολινεργικα Φ Αμεσα δρώντα- δρουν σε υποδοχεις και ενεργοποιουν την απαντηση ενός ιστου Εμεσα δρώντα- αναστελουν τη δραση του ενζυμου ακετυλχολινεστεραση cholinesterase AChE)

49 Αμεσα / Εμμεσα δρώντα Παρασυμπαθομιμητικα Φ (χολινεργικα φ)

50 Χολινεργικα Φ Δρασεις ακετυλοχολινης= (Χολινεργικη διεγερση) Διεγερση κύστης Αυξηση τονου ΓΕΣ= διαρροια μυση, αυξηση εκκρισης σιελου (σιελλοροια) Μειωση καρδιακης συχνοτητας Υποταση Ερυθροτητα προσωπου Ναυτια κοιλιακα αλγη, ναυτια βρογχοσπασμο

51 Χολινεργικα Φαρμακα (Παρασυμπαθομιμητικα) Βητανεχολη εκλεκτικη για μουσκαρινικους υποδοχεις μιμειται δραση ακετυλοχολίνης Ενδειξη κατακρατηση ουρων Ανεπ Δρασεις υποταση, καταπληξια & καρδιακη ανακοπή.

52 Χολινεργικα Φ ( Παρασυμπαθομιμητικα) Πιλοκαρπινη Ενδειξεις χορηγησης Οφθαμολογια ( κολλυριο) Μυση Γλαυκωμα ( ενοφθαλμιας πίεσης) Σ Sjogren Μετακτινικη ξηροστομια Ψεκασμοι

53 Αντιχολινεστερασικα ( με αναστρεψιμη δραση) Νευρομυικη συναψη 1.ΝευραξοναςAxon 2. Τελικη κινητικη πλακα 3. Μυικη ινα 4.Μυικα ινιδια

54 Αντιχολινεστερασικα ( με αναστρεψιμη δραση) Διεγειρουν υποδοχεις μουσκαρινικους νικοτινικους νευρομυικης συναψης Φυσοστιγμινη* Αυξανει κινητικοτητα εντερου Νεοστιγμινη Πυριδοστιγμινη Αυξανει τονο μυων (Ενδειξη Μυασθενεια Gravis (αντισώματα κατά νικοτινικου υποδοχεα)

55 Αντιχολινεστερασικα ( με μη αναστρεψιμη δραση) Πχ Αερια νευρων Παραθειο Γενικευμενη χολινεργικη δραση

56 Αντιχολινεστερασικα ( με μη αναστρεψιμη δραση) Συνδεονται ομοιοπολικα με την ακετυλοχολινεστεραση Πχ Αερια νευρων Παραθειο Γενικευμενη χολινεργικη δραση = Αναπνευστικη δυσχερεια σπασμους Αντιδοτο Ατροπινη Πραλιδοξιμη

57 Αντιχολινεργικα /Παρασυμπαθολυτικα Αντιμουσκαρινικα Ατροπινη σκοπολαμινη Γαγγλιοπληγικα ( αποκλειουν νικοτινικους υποδοχεις νικοτινη Νευρομυικοι αποκλειστες Ατρακουριο Βεκουρονιο Σουκυνιλοχολινη, κλπ

58 Αντιχολινεργικα /Παρασυμπαθολυτικα αναστελλουν την δραση των (ACH) υποδοχεων Δρουν σε καρδια, αναπνευστικο Σ. ΓΕΣ κυστη, οφθαλμο, εξωκρινεις αδενες κινητικοτητας ΓΕΣ, σιαλλοροιας, μυδριαση ταχυκαρδια Επιτρεπουν στο ΣΝΣ να κυριαρχει

59 Αντιχολινεργικα Ατροπινη- Αναστελλει ΑCh Βραδυκαρδια (σε μικρες δοσεις) Μειωση εκκρισεων Μειωση υπερκινητικοτητας ουροδ κυστεως Ενδειξεις σε οφθαλμολογικη εξεταση (μυδριαση) αντιδοτο χολινεργικών αγωνιστων Ενουρηση- υπερκινητικη κύστη αντισπασμωδικο (χαλαρωση ΓΕΣ) Αναστολη των εκκρισεων,

60 Αντιχολινεργικα Ατροπινη- Αναστελλει ΑCh Βραδυκαρδια (σε μικρες δοσεις Μειωση εκκρισεων Μειωση υπερκινητικοτητας ουροδ κυστεως Ενδειξεις σε οφθαλμολογικη εξεταση (μυδριαση) +οδηγει σε κριση γλαυκωματος αντιδοτο χολινεργικών αγωνιστων Ενουρηση- υπερκινητικη κύστη αντισπασμωδικο (χαλαρωση ΓΕΣ) Μείωση εκκρισεων Αν Ενεργειες= Πολλές πιο συχνες= Αποκλειουν χολινεστερασες ξηροστομια, θολη οραση, κατακρατηση ουρων, δυσκοιλιοτητα, ταχυκαρδια

61 Αντιχολινεργικα Σκοπολαμινη Δρουν στο ΚΝΣ & βοηθουν στη ναυτια Σκοπολαμινη Patch - Τοπικη χρηση σε patch πισω απο το αυτι x3 ημερες Χρηση = ναυτια ταξιδιων Αν Ενέργειες = ξηροστομια, οπτικες διαταραχες

62 Αντιχολινεργικα Φ /Γαγγλιοπληγικα Δρουν σε νικοτινικους υποδοχεις= Δεν εχουν εκλεκτικοτητα Αποκλειουν ολη την απαγωγο δραστηριοτητα του ΑΝΣ

63 ΚΝΣ ΠΝΣ Τελικο Οργανο στοχος Συμπαθη τικο ΝΣ ΑΝΣ Παρασυμ παθητικο ΝΣ ACH= χολινεργικοι Επινεφρινη, Νορ-Επινεφρινη= Αδρενεργικοι

64 Αντιχολινεργικα Φ /Γαγγλιοπληγικα Νικοτίνη (αυτοκολλητα) Σε μικρες δοσεις Εκπολώνει τα γάγγλια δρασεις) παραλυση γαγγλίων διεγερση (αδρενεργικες Σε μεγάλες δοσεις παράλυση γαγγλίων (υποταση)

65 Αντιχολινεργικα Φ Μυοπληγικα Φ Φαρμακα δομικα ομοια με ACh Απόκλείουν τη συναψη Μη εκπολωτικοι (συναγωνιστικοι) Κουραριο αναστρεφεται η δραση με ACh Εκπολωτικοι Σουκινιλοχολινη 1.ΝευραξοναςAxon 2. Τελικη κινητικη πλακα 3. Μυικη ινα 4.Μυικα ινιδια

66 Αντιχολινεργικα Φ Μυυοπληγικα Φ Αποκλειουν την συναψη Κουραριο Ως επικουρικο στην αναισθησια