Νευροδιαβίβαση και Νευρικό Σύστημα. Εκλεκτικά Παραδείγματα : Φάρμακα και ΝΣ (ΑΝΣ, ΚΝΣ)

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Νευροδιαβίβαση και Νευρικό Σύστημα. Εκλεκτικά Παραδείγματα : Φάρμακα και ΝΣ (ΑΝΣ, ΚΝΣ)"

Διώνη Χρυσάνθη Κόρακας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Νευροδιαβίβαση και Νευρικό Σύστημα ΝΣ ΚΝΣ ΠΝΣ (ΑΝΣ) Βάση οργάνωσης του ΝΣ Θέσεις δράσης Φαρμάκων Εκλεκτικά Παραδείγματα : Φάρμακα και ΝΣ (ΑΝΣ, ΚΝΣ)

2 1. Εισαγωγή ΝΣ-ΠΝΣ-ΚΝΣ-νευρώνες-σύναψηνευροδιαβιβαστές 2. Φαρμακολογία της σύναψης 3. ΠΝΣ-Αυτόνομο 3.1 Χολινεργική σύναψη Παρασυμπαθητικό Νευρομυική σύναψη 3.2 Αδρενεργική σύναψη Συμπαθητικό 4. ΚΝΣ 4.1 Aντικαταθλιπτικά 4.2 Aναλγησία 4.3 Αντιπαρκινσονικά 4.4 Αντιψυχωσικά

4 Νευρικό Σύστημα ΠΝΣ ΚΝΣ Προσαγωγό αισθητικοί (sensory) νευρώνες Απαγωγό κινητικοί (motor) νευρώνες Σωματικό Αυτόνομο Παρασυμπαθητικό Συμπαθητικό

Νευρικό Σύστημα Ελεγχο κινητικής αισθητικής δραστηριότητας Συναισθηματικές Διανοητικές Λειτουργίες Ιεραρχία Κεντρομόλες /αισθητικές από

6 Νευρικό Σύστημα Ελεγχο κινητικής αισθητικής δραστηριότητας Συναισθηματικές Διανοητικές Λειτουργίες Ιεραρχία Κεντρομόλες /αισθητικές από ΠΝΣ Φυγόκεντροι /κινητικές προς ΠΝΣ ΚΝΣ: συνδέει κεντρομόλες φυγόκεντρες ανώτερη επεξεργασία εκτελεστικό έλεγχο Νευρώνας Σύναψη Επικοινωνία

7 Συνάψεις μεταξύ νευρώνων

8 Νευρώνας Σύναψη Επικοινωνία - Νευρομεταβιβαστής

9 Νευροδιαβιβαστές Νευρορυθμιστές Ακετυλοχολίνη: Μουσκαρινικοί Νικοτινικοί Ντοπαμίνη: D 1-5 Νοραδρεναλίνη: α, β Σεροτονίνη: 5-ΗΤ 1-13 Γλουταμικό οξύ: NMDA, AMPA, καινικό γ- Αμινοβουτυρικό οξύ: GABA A GABA B Ισταμίνη: H 1, H 2, H 3 Γλυκίνη Νευροπεπτίδια Νευροορμόνες Οπιοειδή Ουσία P Νευροπεπτίδιο Υ Γαλανίνη Σωματοστατίνη

10 Θέση δράσης φαρμάκων Υποδοχείς (μετασυναπτικούς προσυναπτικούς) Διαδικασία σύνθεσης Διαδικασία αποδόμησης- μεταβολισμού Διαδικασία έκλυσης Διαδικασία επαναπρόσληψης Ενδοκυττάριο καταρράκτη αντιδράσεων

13 Σωματικό Νευρικό σύστημα ΚΝΣ ACh Εκτελεστικό όργανο Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα Συμπαθητικό σκέλος ΚΝΣ Γαγγλιο-ACh ΝΕ Εκτελεστικό όργανο ΚΝΣ κυκλοφορία Εκτελεστικό όργανο Μυελός επινεφριδίων Α, ΝΑ, ACh Παρασυμπαθητικό σκέλος ΚΝΣ Εκτελεστικό όργανο Γάγγλιο ACh ACh

14 Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα

16 Χολινεργική Σύναψη Αλλαντική τοξίνη Δηλητήριο μαύρης αράχνης 6 5

17 Χολινεργικοί Υποδοχείς Μουσκαρινικοί Νικοτινικοί Νικοτινικός Υποδοχέας Ν1

18 Μουσκαρινικός τύπου 2,4 Μ2/4 Μουσκαρινικός τύπου 1,3,5 Μ1/3/5

Λειτουργίες Παρασυμπαθητικού Συντηρεί λειτουργίες Απαραίτητο για τη ζωή Διαδικασίες ανάπαυσης πέψης Εξισορροπεί τη δράση του συμπαθητικού σκέλους Δεν εκφορτίζεται ως ενιαίο σύνολο

19 Λειτουργίες Παρασυμπαθητικού Συντηρεί λειτουργίες Απαραίτητο για τη ζωή Διαδικασίες ανάπαυσης πέψης Εξισορροπεί τη δράση του συμπαθητικού σκέλους Δεν εκφορτίζεται ως ενιαίο σύνολο Οφθαλμός Μύση Μ Καρδιά Καταστολή Μ Πνεύμονας Συστολή Μ Στόμαχος Αύξηση κινητικότητας Μ Εντερο Διέγερση έκκρισης Μ Χάλαση σφιγκτήρων Ουροδόχος Συστολή τοιχώματος Μ κύστη Χάλαση σφιγκτήρα Μ

20 Φαρμακα του Παρασυμπαθητικού Χολινεργικοί Αγωνιστές Άμεσης Δράσης Ακετυλχολίνη Έμμεσης Δράσης Αναστρέψιμοι Νεοστιγμίνη Φυσοστιγμίνη Μη αναστρέψιμοι Εχοθειοφάτη Ισοφλουροφάτη

21 Χολινεργικοί ανταγωνιστές Αντιχολινεργικά Αντιμουσκαρινικά Ατροπίνη Σκοπολαμίνη Ιπρατρόπιο Γαγγλιοπληγικά Νικοτινικούς υποδοχείς (γάγγλια) Μυοχαλαρωτικά Αναστολείς νευρομυικών συνάψεων Μη εκπολωτικά: Πανκουρόνιο Τουβοκουραρίνη Εκπολωτικά: Σουκινυλοχολίνη Ενεργοποιητές χολινεστεράσης Πραλιδοξίμη

22 Νοραδρεναλίνη Αδρεναλίνη Συμπαθητικό Σύστημα Μεταγαγγλιακά νεύρα συμπαθητικού-εκτελεστικά όργανα ** ίνες συμπαθητικού στη διαδικασία εφίδρωσης

23 Αδρενεργική Σύναψη % 5 <10%

Λειτουργίες Συμπαθητικού συστήματος ** Ενεργό Ρυθμίζει λειτουργία σε ιδιαίτερες καταστάσεις Fight or flight response : άμεση διέγερση εκτελεστικών οργάνων διέγερση μυελού επινεφριδίων, ΝΑ,

24 Λειτουργίες Συμπαθητικού συστήματος ** Ενεργό Ρυθμίζει λειτουργία σε ιδιαίτερες καταστάσεις Fight or flight response : άμεση διέγερση εκτελεστικών οργάνων διέγερση μυελού επινεφριδίων, ΝΑ, εκτελεστικά όργανα Καρδιά β1, β2 Διέγερση Οφθαλμός α1, β2 Μυδρίαση Πνεύμονας β2 Βρογχοδιαστολή Στόμαχος-Εντερο α1, β2 Μείωση κινητικότητας, εκκρισης Ηπαρ β2, α Αύξηση γλυκογονόλυσης Ουροδόχος κύστη β2, α1 Διαστολή, συστολή σφιγκτήρα

25 Μοριακοί μηχανισμοί δράσης αδρενεργικών υποδοχέων: σύζευξη με πρωτεΐνες G β 1, β 2 α 2A-C α 1Α-D

26 Ενδεικτικά παραδείγματα φαρμάκων ΣΝΣ Αγωνιστές Νοραδρεναλίνη, αδρεναλίνη α1, α2, β1, β2 Φαινυλεφρίνη α1 Κλονιδίνη α2 Δοβουταμίνη β1 Σαλβουταμόλη β2

27 Ενδεικτικά παραδείγματα φαρμάκων ΣΝΣ Ανταγωνιστές Φαινοξυβενζαμίνη α1, α2 Πραζοσίνη α1 Προπανολόλη β1, β2 Ατενολόλη β1

28 Έλεγχος της ουροδόχου κύστης Εξωστήρας μυς β2, χάλαση Μ1, Μ3 σύσπαση Σφιγκτήρας μυς α1, σύσπαση Μ2, χάλαση

29 Ανασκόπηση: ΑΝΣ, νευροδιαβιβαστές και υποδοχείς σε όργανα στόχους

30 ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΚΝΣ

31 Λειτουργική Ανατομία ΚΝΣ

32 Νευροδιαβίβαση και ΚΝΣ Φάρμακα και ΚΝΣ Ντοπαμίνη Σεροτονίνη Νοραδρεναλίνη γ- Αμινοβουτυρικό Γλουταμικό Οπιοειδή

34 Ντοπαμίνη RECEPTOR SUBTYPE RECEPTOR-EFFECTOR COUPLING MOTIF (IR/GPCR) Dopamine D 1, 5 GPCR/Gs: camp D 2-4 GPCR/Gi: D2 inhibitory presynaptic autoreceptor ( K + conductance), postsynaptic ( Ca 2+ conductance)

35 Σεροτονίνη ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗΣ

36 Φάρμακα και αναλγησία ΚΝΣ Αλγοδέκτες Νωτιαίος μυελός Εγκεφαλικές δομές

37 Οπιοειδή

38 Υποδοχείς: μ, κ και δ GPCRs, Gi/o camp, αγωγιμότητας Κ + (ενεργοποίηση καναλιών K + ), εισροής Ca 2+ (αναστολή των VOCs-Ca 2+ ) (μ αγωγιμότητα Κ + και κ εισροή Ca 2+ ) διαφορετική εξειδίκευση σε ενδογενή οπιοειδή Met- και Leu-εγκεφαλίνη δ δυνορφίνη Α κ β-ενδορφίνη μ

39 Μορφίνη Ενδείξεις Αλγος Οξύ πνευμονικό οίδημα Έμφραγμα μυοκαρδίου Αντενδείξεις Αναπνευστική ανεπάρκεια Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Εγκυμοσύνη θηλασμός

40 Πρότυπο οπιοειδές: μορφίνη χορήγηση IV, IM, SC> pos, μεταβολισμός πρώτης διόδου σε 3- (70-80%, αδρανές) και 6-γλυκουρονικό οξύ (5-10%, 2x δραστικότερο) το λιγότερο λιποδιαλυτό οπιοειδές, μικρή βιοδιαθεσιμότητα στον εγκέφαλο (<1%). Κωδεΐνη Υδροκωδόνη Οξυκωδόνη (3-μεθόξυ) μερικοί αγωνιστές, μικτή δράση, ανταγωνιστές Ηρωΐνη (3-, 6-διακέτυλο) τροποποιήσεις της δομής αναλγητική δράση διαφορετική PK/PD

41 Συνθετικό οπιοειδές: μεπεριδίνη mg ΙΜ 10 mg μορφίνης ΙΜ Διφαινυλοξυλάτη Λοπεραμίδη (φαινολικοί δακτύλιοι) μη-αναλγητική δράση χαμηλή απορρόφηση αντιδιαρροϊκά Φαιντανύλη Σουλφαιντανύλη Αλφαιντανύλη αναλγητικής δράσης λιπόφιλα έναρξη διάρκεια δράσης

42 Αντοχή στα οπιοειδή Επαναλαμβανόμενες δόσεις μείωση αποτελέσματος Αύξηση δόσης για επίτευξη ίδιου αποτελέσματος Αντοχή σε όλα τα οπιοειδή Αναπτύσσεται πρώτα στις κατασταλτικές δράσεις (αναλγησία, αναπνευστική καταστολή, ευφορία) και πολύ πιο αργά στις διεγερτικές δράσεις (μύση, δράσεις ΓΣ)

43 Σύνδρομο στέρησης Table 24-6 Opioid Withdrawal SYMPTOMS Regular Withdrawal Craving for opioids Restlessness, irritability Increased sensitivity to pain Nausea, cramps Muscle aches Dysphoric mood Insomnia, anxiety Protracted Withdrawal Anxiety Insomnia Drug craving SIGNS Pupillary dilation Sweating Piloerection ("gooseflesh") Tachycardia Vomiting, diarrhea Increased blood pressure Yawning Fever Cyclic changes in weight, pupil size, respiratory center sensitivity

44 Φάρμακα και κατάθλιψη

45 Α. Τρικυκλικά-Πολυκυκλικά αμιτριπτυλίνη, δοξεπίνη, μαπροτιλίνη, χλωριμιπραμίνη, μιανσερίνη Β. Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης φλουοξετίνη, σερτραλίνη, φλουβοξαμίνη, παροξετίνη, σιταλοπράμη Γ. Αναστολείς επαναπρόσληψης νοραδρεναλίνης και σεροτονίνης Βενλαφαξίνη Δ. Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟ) Φαινελζίνη, ισοκαρβοξαζίδη, τρανυλκυπρομίνη, μοκλοβεμίδη Ατυπα: Μιρταζαπίνη, τραζοδόνη, βουπροπιόνη Λίθιο

46 Φάρμακα και Νόσος Parkinson - Ντοπαμίνη

47 MPTP Απώλεια ντοπαμινεργικών νευρώνων

49 Νευροδιαβίβαση Ντοπαμίνη Φάρμακα και Νόσος Parkinson

50 Φάρμακα και Σχιζοφρένεια

51 Ντοπαμινεργικές οδοί Φάρμακα και Σχιζοφρένεια

52 Φάρμακα και Σχιζοφρένεια «Τυπικά» Αλοπεριδόλη «Ατυπα» Ρισπεριδόνη Ολανζαπίνη Κλοζαπίνη Νεώτερα

53 «Ατυπα» «Τυπικά»

Σχετικά έγγραφα

Νευροδιαβίβαση και Νευρικό Σύστημα ΝΣ ΚΝΣ ΠΝΣ (ΑΝΣ) Βάση οργάνωσης του ΝΣ. Θέσεις δράσης Φαρμάκων. Παραδείγματα: Φάρμακα και ΝΣ (ΑΝΣ, ΚΝΣ))

Νευροδιαβίβαση και Νευρικό Σύστημα ΝΣ ΚΝΣ ΠΝΣ (ΑΝΣ) Βάση οργάνωσης του ΝΣ Θέσεις δράσης Φαρμάκων Παραδείγματα: Φάρμακα και ΝΣ (ΑΝΣ, ΚΝΣ)) Μοντέλο νευρώνα ΚΝΣ: εμβρυικοί νευρώνες φλοιού και ιππόκαμπου